L
M
E
(
M
P
a
)
= %0.55
a =700 MPa
0.
2
ekil 3-20 : elik gerilme ekil deitirme
E = 700 MPa / (0,55 0,20) /100 = 200,000 Mpa
Yk hcresi tasarm: maksimum yk 200.000 N
akma
= 700 Mpa,
elastik
= 700 Mpa * 0,6 = 420 Mpa [7]
akma
= 750 Mpa,
elastik
= 750 Mpa * 0,5 = 375 Mpa
em
=155Mpa
([8] :
em
=0,6*
akma
veya
em
=0,5*
kopma
)
r
d
= 30 mm, r
i
= 24 mm
F= (r
d
2
- r
i
2
) = 3.14 * (900 576) = 1018 mm
I
x
= I
y
= (r
d
4
-r
i
4
)/ 4= 3.14 *(81000033177600)/4= 375596 mm
4
F
I
i
x
x
= ,
1018
375596
=
x
i =19.21 mm
Burkulma tahkiki :
K=2 (bir ucu ankastre varsaym ile) S
k
= 50 mm * 2 = 100 mm
= 100 / 19.21 = 5.21 < 100 => w = 1,01
= (P * )/ F = (200.000 * 1.01) / 1018 = 198 MPa < 375 MPa
25
ekil 3-21 : Beton yzey aparat-yk hcre-ara birleim aparat-kovan balants
Tasarm ve imalat zel olarak yaplan yk hcresi, yk hcresi, beton yzeyi ve yk
hcre arasndaki para ve yk hcresi ve ard-germe kovan arasndaki para olmak
zere farkl aparattan olumaktadr.
ekil 3-22 : Yk hcresi
Ezilme tahkiki:
F= (r
d
2
- r
i
2
) = 3.14 * (900 576) = 1018 mm
= P / F = 200,000 / 1018 = 196.46 MPa < 375 MPa
Zmbalama Tahkiki:
F
levha
=2 * * r
i
* t
levha
= 2 * 3.14 * 24 * t
levha
= 150.8 * t
levha
em
= P / F
levha
155 = 200,000 / (150.8 * t
levha
)
t
levha min
= 8.56 mm ( imalat iin uygun kalnlk t = 15 mm )
26
ekil 3-23 : Beton yzey plakas / Yk hcresi aras birleim aparat
U aparatlarndan beton yzeyine temas eden aparatn beton yzeyi taraf dz
yzeyli olup yk hcresi taraf yk hcresinin iine yerleecek ekilde kademelidir.
ekil 3-24 : Kovan / Yk hcresi aras birleim aparat
U aparatlarndan ekme kovan tarafndaki aparatn ekme kovan tarafndaki
yzeyi taraf kovann yerleebilmesi iin girintili, yk hcresi taraf yk hcresinin
iine yerleecek ekilde kademelidir.
27
ekil 3-25 : Yk hcresi
3.3.3. lmleme Testleri
Yk lerin lmleme testi ngrlen maksimum yk: 190kN
ekil 3-26 : Yk ler lmleme
3.4. Numune zellikleri
3.4.1. Malzeme zellikleri
Beton: Yekpare numunelerde olduu gibi karma numunelerde de beton numune
karakteristik basn dayanm her bir numune iin test edilen 6ar numunenin
ortalamas 50 Mpa olarak belirlenmitir.
Karma numunelerin kolon kiri birleimlerinde ve demeyi temsil eden tabla
ksmlarnda, hacimsel klme yapmayan ve ierisinde elyaf lifleri ihtiva eden ve
karakteristik basn dayanm 30 Mpa beton kullanlmtr.
28
Ard-germe kablolarnn iinden getii spiral borularn enjeksiyon harcnn
hazrlanmasnda 100 kg imento, 6 kg akkanlatrc katk maddesi (EMACO S55)
ve 34 litre su kullanlmtr.
ekil 3-27 : Kayma ekseni dorultularnda krlm beton test numunesi
Betonarme elii: Yekpare numunelerde ve karma numunelerde betonarme donats
olarak S420a elii kullanlmtr.
Karma numunelerin kolonu temsil eden elemanda normal yk temsil eden ard-
germe halat olarak 1,27cm (0,5 in) apndaki S5000bs (ASTM A 416-90 GRADE
270) (dk gevemeli) tip 4 adet elik halat demeti kullanlmtr.
Karma numunelerin kiri i temsil eden elemannn ard-germe halat olarak ise
1,53cm (0,6 in) apndaki S5000bs (ASTM A 416-90 GRADE 270) (dk
gevemeli) tip 2 adet elik halat demeti kullanlmtr.
29
250
225
200
175
150
125
100
75
50
25
0.00 0.25 0.50 0.75 1.00 1.25 1.50%Lo
Fartgerme=136 kN
Fmaks=269kN
Fakma=243 kN
F(kN)
0.6"halat ap15.24mm
(138.82mm)
ekil 3-28 : 0,6 halat yk ekil deitirme erisi
3.5. Betonarme Hesaplar
Kolon kiriin birleimi kesit hesaplarnda tama gc hesap esaslarna dayanlarak
klasik kesit hesab yaplmtr. Beton ve elik iin malzeme karakteristik gerilmeleri
kullanlmtr. Tasarm hesaplarnda kullanlan malzeme azaltma katsaylar
kullanlmamtr. Dzenee ait ubuk modeli ekil 3.29 da grlmektedir.
ekil 3-29 : Numune ubuk modeli
30
3.5.1. Yekpare Numune Hesab
Kolon kiri birleim betonarme kesit hesab:
Kolon kiri etkileim dzleminin dzlem kald kabul ile basn blgesinde
betonda en ok % 0.35 ksalma ve ekme blgesinde donatda en ok % 1 uzama
meydana getiren yk deney srasnda limit yk olarak kullanlacaktr. [9]
d
bw d
'
h
d
'
M
x
a
a
/
2
s
cu
fck fck
Fs'
Fc
Fs
Fs'
Fc
Fs
s'
ekil 3-30 : Yekpare numune kolon kiri etkileimi kuvvetler dengesi.
Sistem ekme durumunda iken;
Betonarme kesit hesab dikdrtgen gerilme blou kabul ile yaplacaktr. Kesitin
dzlem kald kabul ile [10]
x) - (d
) d' - (x
s
s'
s
=
s
. E
s
..3.5.1. (2)
F
s
=
s
. E
s
. A
s
..3.5.1. (3)
Denklem (1), (2) ve (3) kullanldnda;
s'
s
' s
A . E .
x) - (d
) d' - (x
F
=
Kesit zerinde eksenel kuvvetlerin dengesinden;
F
s
= F
s
+ F
c
..3.5.1. (4)
F
s
= A
s
. f
yk
..3.5.1. (5)
F
c
= b . k . x . f
ck
..3.5.1. (6)
31
Denklem (4), (5) ve (6) kullanldnda;
A
s
. f
yk
=
s'
s
A . E .
x) - (d
) d' - (x
s
+ b . k . x . f
ck
Bilinmeyenler denkleme yerletirildiinde;
b
w
= 240 mm
h = 350 mm
d = 335 mm
d' = 25 mm
E
s
= 200,000 MPa
E
c
= 36,964 MPa
F
yk
= 420 MPa
F
ck
= 50 MPa
L = 1.45 m
k = 0.70
s
= 0.010
A
s
565.00 mm
2
A
s
' 688.00 mm
2
8400 x
2
-4343300 + x + 111522500 = 0
x
1
= 27.10 mm
x
2
= 489.96 mm (kesit dnda)
F
ck
= 227.614 kN
F
s'
= 9.686 kN
F
s
= 237.300 kN
F
ck
+ F
s'
- F
s
= 0.000
M = F
s
. ( h - x - d' )
= 70.692 kNm
H = M / L
H = 48.8 kN
c
= s . x / (d-x)
c
= 0.00091
32
Sistem itme durumunda iken;
Betonarme kesit hesab dikdrtgen gerilme blou kabul ile yaplacaktr. Kesitin
dzlem kald kabul ile ayn hesap algoritmas izlendiinde;
Denklem (4), (5) ve (6) kullanldnda;
A
s
. f
yk
=
s'
s
A . E .
x) - (d
) d' - (x
s
+ b . k . x . f
ck
bw = 240 mm
h = 350 mm
d = 335.0 mm
d' = 15.0 mm
E
s
= 200,000 MPa
E
c
= 36,964 MPa
F
yk
= 420 MPa
F
ck
= 50 MPa
N = 0
L = 1.45 m
k = 0.70
s
= 0.010
c
= 0.003
A
s
688.00 mm2
A
s'
565.00 mm2
8400 x
2
-4232960 x + 113751600 = 0
x
1
= 28.48 mm
x
2
= 475.44 mm (kesit dnda)
F
c
= 239.25 kN
F
s'
= 49.71 kN
F
s
= 288.96 kN
F
c
+ F
s'
- F
s
= 0.00
M = F
s
. ( h - x - d' )
= 88.57 kNm
33
H= M / L
H= 61.08 kN
c
= s . x / (d-x)
c
= 0.00093
ekil 3-31 : Betonarme kolon kesite ait etkileim diyagram [10]
3.5.2. Ard-germeli Birleim Hesab
Numunenin kirii temsil eden eleman zerindeki ard-germe halatlar, halat akma
dayanmn %55 i orannda gerdirildiinde halatlardaki uzama
ho
ve
h1
birbirine eit
olacaktr. Buna karlk betondaki ksalma
co
olacaktr. Bu ekil deitirmelere
tekabl eden gerilmeler sras ile ekil 3.32- 3.36 de gsterilmitir.
co
ho h1
co
ho h1
ekil 3-32 : Sisteme n gerilme verildikten sonraki kesitteki gerilme dalm
34
Sistem kiri i temsil eden eleman u noktasndan yatayda kademeli olarak
yklenmeye balandnda ekil 3.32 de gsterildii zere beton kesitin bir ucundaki
basn gerilmesi artarken dier utaki gerilme 0 a yaklamaktadr. Bu esnada 1.
halat zerindeki gerilme artarken 2. halat zerindeki gerilme deeri azalmaya
balamaktadr.
c1
c1
h1 h2
h1 h2
ekil 3-33 : Kesit ucunda basntan ekmeye dnlen durumdaki gerilme yayl
Sisteme uygulanan yk bir miktar daha arttrldnda kolon - kiri birleim
yzeyindeki basn gerilmesi 1.halat hizasnda sfra dmekte bu esnada 1. halat
zerindeki gerilim artarken 2. halat zerindeki gerilim azalmaktadr.
c2
c2
h1
2h2
h1 h2
ekil 3-34 : Tarafsz eksenin halat 1 zeri hali gerilme yayl
35
Sisteme uygulanan yk bir miktar daha arttrldnda kolon - kiri birleim
yzeyindeki basn gerilmesi 2. halat hizasnda sfra dmekte bu esnada 1. halat
zerindeki gerilim artarken 2. halat zerindeki gerilim kayb azalm durmaktadr. Bu
noktadan sonraki yatay yk artrmlar iin her iki halattaki gerilme artm olumaya
balamaktadr.
c3
c3
h1
h2
h1 h2
ekil 3-35 : Tarafsz eksenin halat 2 zeri durumdaki gerilme yayl
Sisteme uygulanan yk beton basn blgesindeki ekil deitirme miktar limit
%0,35 e ulaacak ekilde arttrldnda kolon - kiri birleim tarafsz eksen kesit
ucundan yaklak 40 mm kadar yaklap bu noktadan sonra betonarme kesit tama
kapasitesinin almas sonucu byk plastik deformasyonlar ve buna bal halat
gerilmelerinde geri dnm olmayan gerilim azalmalar olumaktadr.
c+=o 3
c+
h1
h2
h1 h2
ekil 3-36 : Kesitte Beton basn gerilmesi % 0,35 durumdaki gerilme yayl
36
Sistem ekme durumunda iken numunenin kolon kiri birleim noktasnn betonarme
kesit hesab:
x
1
5
1
0
f ck c
h2
f ck
Fh1
a x
Fh1
Fh2 Fh2
Fc
1
0
h1
ekil 3-37 : Karma numune kolon kiri etkileimi kuvvetler dengesi.
h1
x) - (35 x
c
= ..... 3.5.2. (1)
F
c
= b
w
. 0,7 . x . F
ck
..3.5.2. (2)
h1
= (
h
+
0
) / E
s
..3.5.2. (3)
0
= F
h0
/ A
h
/ E
s
..3.5.2. (4)
h1
= (F
h2
/ A
h
) / E
s
+ (F
h0
/ A
h
) / E
s
..3.5.2. (5)
Kesit zerinde eksenel kuvvetlerin dengesinden;
F
h2
= F
c
..3.5.2. (6)
Denklem (1), (2), (5) ve (6) kullanldnda;
s h
h
E A .
F F . x . 0,7 . b
x) - (35 x
0 ck w
c
+
=
b
w
= 200 mm
h = 350 mm
d = 250.0 mm
E
h
= 200,000 MPa
E
c
= 36,964 MPa
F
ho
136,000 N
37
F
ck
= 50 MPa
N = 0
L = 1.45 m
k = 0.70
e
s
= 0.005
e
c
= 0.003
A
h
140.00 mm
2
Bilinmeyenler denkleme yerletirildiinde;
7000 x
2
+ 220000 x + -21000000 = 0
x
1
= 41.27 mm
x
2
= -72.70 mm
F
c
= 288.9 kN
F
h2
= 288.9 kN
F
c
-F
h2
= 0
M= F
h2
*(h-x-d') H= M/L
= 60.30 KNm H= 41.6 KN
Sistem itme durumunda iken;
Betonarme hesap dikdrtgen gerilme blou kabul ile yaplacaktr. Kesitin dzlem
kald kabul ile ayni hesap algoritmas izlendiinde;
x
1
5
1
0
f ck
c
h2
f ck
Fh1
a x
Fh1
Fh2 Fh2
Fc
1
0
h1
ekil 3-38 : Karma numune kolon kiri etkileimi kuvvetler dengesi itme durumu.
38
Denklem (1), (2), (5) ve (6) kullanldnda;
s h
h
E A .
F F . x . 0,7 . b
x) - (35 x
0 ck w
c
+
=
b
w
= 240 mm
h = 350 mm
d = 250.0 mm
E
h
= 200,000 MPa
E
c
= 36,964 MPa
F
ho
136,000 N
F
ck
= 50 MPa
N = 0
L = 1.45 M
k = 0.70
e
s
= 0.005
e
c
= 0.003
A
h
= 140.00 mm
Bilinmeyenler denkleme yerletirildiinde;
8400 x
2
+ 220000 x + -21000000 = 0
x
1
= 38.59 mm
x
2
= -64.78 mm
Fc= 324.2 kN
F
h
= 324.2 kN
F
c
-F
h
= 0
M= F
h
*(h-x-d') H= M/L
= 68.53 kNm H= 47.3 KN
39
4. DENEY SONULARI
4.1. Deney Gzlemleri
Yaplan seri deneyler sonucunda elde edilen sonular grafikler haline getirilerek
ifade edilmitir.
Dngsel ykleme:
Yekpare numune #1 ve yekpare numune #2 ye kirii temsil eden elemann st
ucundan, maksimum 295 kN gcndeki hidrolik pistonun bilgisayar kontrol ile
uygulanan tekrarl ykleme durumu ekil 4.1 de gsterilmitir.
RC 1
0
5
-5
10
-10
11
-11
13
-12
13
-13
19
-15
22
-19
27
-23
32
-28
37
-32
42
-37
53
-47
63
-57
73
-67
83
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
evrim says
Y
e
r
d
e
t
i
r
m
e
(
m
m
)
ekil 4-1 : RC #1 ykleme durumu
40
RC 2
0 -1
1
-2
3
-3
3
-4
5
-10
10
-15
15
-20
20
-30
30
-40
40
-45
55
-55
65
-66
74
-98
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
evrim says
Y
e
r
d
e
t
i
r
m
e
(
m
m
)
ekil 4-2 : RC #2 ykleme durumu
Karma numune #1 ve Karma numune #2 ye kiri i temsil eden elemann st ucundan,
maksimum 295 kN gcndeki hidrolik pistonun bilgisayar kontrol ile uygulanan
tekrarl ykleme durumu ekil 4.3 - 4.4 de gsterilmitir.
PC 1
0
-5
5
-10
10
-15
15
-20
20
-28
28
-30
30
-35
35
-40
40
-50
50
-50
50
-60
60
-70
71
-80
142
-100
-50
0
50
100
150
200
evrim says
Y
e
r
d
e
t
i
r
m
e
(
m
m
)
ekil 4-3 : PC #1 ykleme durumu
41
PC 2
0
-2
2
-10
10
-15
15
-20
20
-30
30
-39
41
-51
50
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
evrim says
Y
e
r
d
e
t
i
r
m
e
(
m
m
)
ekil 4-4 : PC#2 ykleme durumu
Yekpare numune #1 de kirii temsil eden elemana uygulanan yatay dngsel yk
sonucunda kolon kiri dm noktasnda oluan moment ve kiri dnme ilikisi ekil
4.5 de gsterilmitir. Yekpare numune #1 in 67 kN luk moment altnda kiri ucu
maksimum yer deitirmesi 91mm ile 1/18 orannda dnme yapt grlmtr.
RC1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 50 100 150 200 250 300
Dnme
M
o
m
e
n
t
(
k
N
m
)
ekil 4-5 : RC #1 moment dnme erisi
Yekpare numune #2 e kirii temsil edene elemana uygulanan yatay dngsel yk
sonucunda kolon kiri dm noktasnda oluan moment ve kiri dnme ilikisi ekil
42
4.6 de gsterilmitir. Yekpare numune #2 nin 64 kNm luk moment altnda kiri ucu
maksimum yer deitirmesi 82 mm ile 1/19 orannda dnme yapt grlmtr.
RC2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 50 100 150 200 250 300
Dnme
M
o
m
e
n
t
(
k
N
m
)
ekil 4-6 : RC #2 moment dnme erisi
Karma numune #1 e kirii temsil edene elemana uygulanan yatay dngsel yk
sonucunda kolon kiri dm noktasnda oluan moment ve kiri dnme ilikisi ekil
4.7 de gsterilmitir. Karma numune #1 in 70 kNm luk moment altnda kiri ucu
maksimum yer deitirmesi 157mm ile 1/10 orannda dnme yapt grlmtr.
PC1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 50 100 150 200 250 300
Dnme
M
o
m
e
n
t
(
k
N
m
)
ekil 4-7 : PC #1 moment dnme erisi
Karma numune #2 e kirii temsil edene elemana uygulanan yatay dngsel yk
sonucunda kolon kiri dm noktasnda oluan moment ve kiri dnme ilikisi ekil
4.8 de gsterilmitir. Karma numune #2 in 70 kNm luk moment altnda kiri ucu
maksimum yer deitirmesi 55 mm ile 1/29 orannda dnme yapt grlmtr.
43
PC2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 50 100 150 200 250 300
Dnme
M
o
m
e
n
t
(
k
N
m
)
ekil 4-8 : PC #2 moment dnme erisi
Yanal kuvvet & yer deitirme:
Yekpare numune #1 ve Yekpare numune #2 ye kiri i temsil eden elemann st ucuna
yakn bir noktadan, 295 kN gcndeki hidrolik pistonun bilgisayar kontrol ile
kademeli olarak uygulanan tekrarl ykleme durumu sonucunda uygulanan yatay
yke kar numunenin kiri i temsil eden elemannn u ksmnda meydana gelen yer
deitirmeler ekil 4.9 da gsterilmitir.
Yekpare numune #1 de kirii temsil eden elemann maksimum u yer deitirme
deeri 46 kN luk yatay ykleme altnda 83 mm olarak llmtr.
ekil 4-9 : RC #1Yanal kuvvet Deplasman grafii
44
Yekpare numune #2 de kirii temsil eden elemann maksimum u yer deitirme
deeri 44 kN luk yatay ykleme altnda 74 mm olarak llmtr.
ekil 4-10 : RC #2 Yanal kuvvet Deplasman grafii
Karma numune #1 ve Karma numune #2 ye kiri i temsil eden elemann st ucuna
yakn bir noktadan, 295 kN gcndeki hidrolik pistonun bilgisayar kontrol ile
kademeli olarak uygulanan tekrarl ykleme durumu sonucunda uygulanan yatay
yke kar numunenin kiri i temsil eden elemannn u ksmnda meydana gelen yer
deitirmeler ekil 4.11- 4.12 de gsterilmitir.
Karma numune #1 de kirii temsil eden elemann maksimum u yer deitirme
deeri 48 kN luk yatay ykleme altnda 142 mm olarak llmtr.
45
ekil 4-11 : PC #1Yanal kuvvet Deplasman grafii
Karma numune #2 de kirii temsil eden elemann maksimum u yer deitirme
deeri 48 kN luk yatay ykleme altnda 50 mm olarak llmtr.
ekil 4-12 : PC #2Yanal kuvvet Deplasman grafii
46
Rijitlik:
Yekpare numune #1 ve yekpare numune #2 ye kiri i temsil eden elemann st ucuna
yakn bir noktadan, hidrolik pistonun ile kademeli olarak uygulanan tekrarl ykleme
sonucunda elde edilen yatay yk yer deitirme grafiklerindeki numunenin elastik
davran gsterdii blgedeki tepe noktalarn birletiren dorunun eiminin
hesaplanmas sonucu numunelere ait rijitlikler ayr hesaplanmtr. ekil 4.13- de
gsterilmitir.
Yekpare numune #1 iin elastik blgedeki tepe noktalarndan geen dorunun
birletirilmesi ile oluan erinin eimi itme blgesinde 2.30, ekme blgesinde 2.79
olarak hesaplanmtr.
RC1
y = 2.79x
y = 2.30x
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
-100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80
mm
k
N
ekil 4-13 : RC #1 rijitlik
47
Yekpare numune #2 iin elastik blgedeki tepe noktalarndan geen dorunun
birletirilmesi ile oluan erinin eimi itme blgesinde 1.76, ekme blgesinde 2.70
olarak hesaplanmtr.
RC2
y = 2.70x
y = 1.76x
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
-100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100
mm
k
N
ekil 4-14 : RC #2 rijitlik
48
Karma numune #1 iin elastik blgedeki tepe noktalarndan geen dorunun
birletirilmesi ile oluan erinin eimi itme blgesinde 3.69, ekme blgesinde 3.22
olarak hesaplanmtr.
PC1
y = 3.22x
y = 3.69x + 0.12
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
-160 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80
mm
k
N
ekil 4-15 : PC #1 rijitlik
49
Karma numune #2 iin elastik blgedeki tepe noktalarndan geen dorunun
birletirilmesi ile oluan erinin eimi itme blgesinde 3.65, ekme blgesinde 3.07
olarak hesaplanmtr.
PC2
y = 3.07x + 0.73
y = 3.65x + 0.73
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
-100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100
mm
k
N
ekil 4-16 : PC#2 rijitlik
Sneklik:
RC 1 Numunesi akma anndaki uzama miktar:
Numune boyu 162 cm
Kuvvet noktasnn kolon yzne mesafesi 147 cm
Akmadaki maksimum uzama 0.035 x 147 = 51.45 mm
ekme blgesinde 18.95 mm
ekme durumunda sneklik: 51.45 / 18.95 = 2.72
tme blgesinde 18.61 mm: 51.45 / 18.61 = 2.76
50
50
50
-50
18,95
18,61
-50
Deplasman
(mm)
Kuvvet (kN)
ekil 4-17 : RC #1 sneklik
RC 2 Numunesi akma anndaki uzama miktar:
Numune boyu 162 cm
Kuvvet noktasnn kolon yzne mesafesi 147 cm
Akmadaki maksimum uzama 0.035 x 147 = 51.45 mm
ekme blgesinde 25.60 mm
ekme durumunda sneklik: 51.45 / 25.60 = 2.01
tme blgesinde 18.69 mm: 51.45 / 18.69 = 2.75
25,6
18,69
50
50
-50
-50
Deplasman
Kuvvet (kN)
(mm)
ekil 4-18 : RC #2 sneklik
PC 1 Numunesi akma anndaki uzama miktar:
Numune boyu 160 cm
51
Kuvvet noktasnn kolon yzne mesafesi 145 cm
Akmadaki maksimum uzama 0.035 x 145 = 50.08 mm
ekme blgesinde 07.06 mm
ekme durumunda sneklik: 50.08 / 07.06 = 7.09
tme blgesinde 05.02 mm: 50.08 / 05.02 = 9.98
5,02
7,06
50
50
-50
-50
Deplasman
Kuvvet (kN)
(mm)
ekil 4-19 : PC#1 sneklik
PC 2 Numunesi akma anndaki uzama miktar:
Numune boyu 160 cm
Kuvvet noktasnn kolon yzne mesafesi 145 cm
Akmadaki maksimum uzama 0.035 x 145 = 50.08 mm
ekme blgesinde 10.36 mm
ekme durumunda sneklik: 50.08 / 10.36 = 4.83
tme blgesinde 11.79 mm: 50.08 / 11.79 = 4.24
52
10,36
11,79
50
50
-50
-50
Deplasman
Kuvvet (kN)
(mm)
ekil 4-20 : PC#2 sneklik
Enerji:
Numunelerin enerji yutma kapasiteleri, dngsel yklemeler ile elde edilen kuvvet
yer deitirme zarf grafiinin altnda kalan alann hesaplanmas ile bulunmutur.
Grafikler yaklak eit yk deerleri alnarak karlatrlmtr.
2.23
kNm
3.27
kNm
50
50
-50
k
N
mm
-50
ekil 4-21 : RC 1 Numunesi dngsel ykleme emas enerji yutma kapasiteleri
ekil 4.21- 4.22- 4.23- 4.24 de grlen eriler, her bir tersinir ykleme iin numune
zerinden okunan yer deitirme kaytlardr. Her bir erinin fark alanlar eleman
53
plastik ekil deitirmeler ve i srtnmelerle yutulan enerji miktarna karlk
gelmektedir.
2.20
kNm
2.57
kNm
50
50
-50
-50
k
N
mm
ekil 4-22 : RC 2 Numunesi dngsel ykleme emas enerji yutma kapasiteleri
0,49
kNm
0,59
kNm
50
50
-50
-50
k
N
mm
ekil 4-23 : PC 1 Numunesi dngsel ykleme emas enerji yutma kapasiteleri
54
0,68
kNm
0,86
kNm
50
50
-50
-50
k
N
mm
ekil 4-24 : PC #2 Numunesi dngsel ykleme emas enerji yutma kapasiteleri
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
-80 -70 -60 -50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50 60 70 80
Moment kNm
h
a
l
a
t
t
o
n
ekil 4-25 : PC #2 numunesi halat yknn uygulanan moment ile gre deiimi
ekilde 4.25 grld zere 55 kNm in zerindeki yklemelerde halatlardaki
gerilmede nemli artlar meydana gelmektedir.
55
ekil 4-26 : Karma numune alt donat yatay yk ilikisi
Kolon alt donats zerine yerletirilmi olan gerilme lerlerden okunan elektronik
sinyallerin dntrlmesi ile elde edilen ekil 4.26 da grld gibi kiri
zerinden aktarlan momentler ile kiri ve guse blgesinde hasar oluur iken kolonda
kalc deformasyon olumad grlmtr (Ek ekil B.4). Kiri zerinden kolon
elemanna aktarlan moment miktarlar halat zerindeki gerilmelere bal
olduundan farkl halat ard germe yklerine karlk gelen kolon moment aktarm
oranlar bu tez kapsam dnda tutulmutur.
56
5. SONULAR
Deney srasnda yk - ekil deitirme diyagram altnda kalan alanlar
karlatrldnda, ard-germeli kolon kiri birleimi erevesinin yekpare numuneye
gre daha az enerji yuttuu gzlemlenmitir. Ancak ard germe kablolar elastik
blgede kald srece kolon-kiri ara yzndeki dolgu betonu atlayana kadar
erevede neredeyse hibir deformasyon olumamtr.
Yaplan deneyler srasnda dngsel yk uygulanm olduundan, numunenin rijitlii
ykleme dngs boyunca deimektedir. Bu nedenle bal rijitlik tepeden tepeye
rijitlik metodu kullanlarak hesaplanmtr. Bir yapnn dayanm yapnn rijitlii ile
dorudan ilikili olduu gz nne alnrsa, bu tez almasnda denenen karma
numunenin bal dayanmda belirgin bir azalma olmaya neden olmadan yapnn
dayanm kapasitesini arttrd sylenebilir.
Numunelere uygulanan maksimum yatay ykte belirgin bir deiim olmamasna
ramen, yatay ykn yekpare numunede aniden azald gzlenmektedir. Oysa
karma sistem geni dnglerde dahi ok az dayanm kayb gstermektedir.
57
Tablo 5.1 : Deney sonularnn karlatrlmas.
Uygun deney dzenekleri hazrlanarak ard germeli kiri-kolon birleiminin gvenlii
ve deprem performans istatiksel olarak dorulanabilir. Birleimin yekpare
numuneye gre zayf olan enerji yutum karakteristiinde eitli ek birleim
elemanlar kullanmak sureti ile bir art salanabilir.
Numune
Yanal
kuvvet
maks. kN
Rijitlik
kN/m
Sneklik*
Enerji
toplam
kNm
RC1 51.96 2.55 2.74 5.5
RC2 53.72 2.23 2.38 4.77
PC1 48.00 3.46 8.54 1.08
PC2 48.14 3.36 4.53 1.54
* %3,5 Kat telenmesi durumu iin
58
KAYNAKLAR
[1] A.S. Arsan, M. Kaya, B. Doyranli, Post-Tension Prefabricated Column-
Beam Connections, Fifth National Conference on Earthquake
Engineering, Istanbul Technical University,26-30 May, 2003, Istanbul
[2] Erdik, M., 1999. Report on 1999 Kocaeli and Dzce earthquakes, 22-30
[3] W.C. Stone, G.S. Cheok, J.F. Stanton, Performance of Hybrid Moment-
Resisting Precast Beam- Column Concrete Connections Subjected to
Cyclic Loading, ACI Journal, Vol.91, No:2, Mart-Nisan 1995, pp
229-249
[4] N.M. Hawkins, S. K. Ghosh, Requirements for the Use of PRESSS Moment-
Resisting Frame Systems, PCI Journal,Mart-Nisan 2004, pp.98-103
[5] Ala-Sawa Precast Column to Beam connection System Details, ALACALI
N. A.
[6] HOFFMANN K, Applying the Wheatstone Bridge Circuit, HBM 3rd improved
edition,(1986)
[7] Trk Standartlar, (TS708), Donat eliklerinin Mekanik zellikleri
[8] Trk Standartlar, (TS648), elik Yaplarn Hesap ve Yapm Kurallar, 1980
[9] Trk Standartlar, (TS500), Betonarme Yaplarn Tasarm ve Yapm
Kurallar, stanbul (2000)
[10] CELEP Zekai, KUMBASAR Nahit, RNEKLERLE BETONARME,
Drdnc Bask, stanbul Teknik niversitesi naat Fakltesi
Profesrleri, stanbul (1995),
59
EKLER
EK A
DENEY DZENE VE NUMUNE RESMLER
ekil A. 1 Yekpare ve karma numunelerin genel mesnetlenme gr
ekil A. 2 Karma numune kolon ve kiri eleman ard germe ilemi
60
ekil A. 3 Karma numune #1 deney balangc genel grn.
ekil A. 4 Karma numune #1 kolon gusesi zerindeki kalc deformasyonlar genel grn
ekil A. 5 Karma numune #1 deme ksm basn halinde iken kolon gusesi ile kiri almas
61
ekil A. 6 Karma numune #1, yk kaybnn balad 1/10 dnme hali genel grn.
ekil A. 7 Karma numune #1 1/10 dnme durumunda kolon gusesi zerindeki deformasyonlar yan
grn
62
ekil A. 8 Karma numune #1 1/10 dnme durumunda kolon gusesi zerindeki deformasyonlar n
grn
ekil A. 9 Karma numune #2 deney balangc genel grn.
63
ekil A. 10 Karma numune #2 plastik deformasyonlarn balamas yan grn.
ekil A. 11 Yekpare numune #1, 1/20 dnme hali genel grn.
ekil A. 12 Yekpare numune #2 genel grn
64
ekil A. 13 Yekpare numune #2 kalc depormasyonlar genel grn.
ekil A. 14 Yekpare numune #2, deney sonu kalc depormasyonlar n grn.
65
EK B
YEKPARE VE KARMA NUMUNELERDE YKLEME SONUCU OLUAN
KALICI DEFORMASYON EKLLER
ekil B. 1 Yekpare numunelerde srasyla itme ve ekme ykleri altnda oluan atlak grnts
ekil B. 2 Yekpare numunelerde srasyla ekme ve itme ykleri altnda oluan atlak grnts
66
ekil B. 3 Karma numunelerde srasyla itme ve ekme ykleri altnda oluan atlak grnts
ekil B. 4 Karma numunelerde srasyla ekme ve itme ykleri altnda oluan atlak grnts
67
EK C
KRLERE UYGULANAN ARD GERME LEM VE HALAT YKLERNN
YK LERLER LE KONTROL.
ekil C. 1 Kirilere uygulanan ard germe ilemi ve halat yklerinin yk lerler ile kontrol.
68
ZGEM
Murat AKTA, 05.02.1975 tarihinde stanbulda domutur. lk, Orta ve Lise
eitimini tamamladktan sonra 1993 ylnda girdii stanbul Teknik niversitesi
naat Fakltesi, naat Mhendislii Blmnden 1997 ylnda mezun olmutur.
Yedi yl inaat sektrnde altktan sonra 2004 ylnda stanbul Teknik niversitesi
Fen Bilimleri Enstits, naat Anabilim Dal, Deprem Mhendislii Yksek Lisans
Programna kayt olmutur. Yksek Lisans eitimi srasnda naat Mhendislii
derslerini baar ile tamamlayp, tez almasna hak kazanmtr.