CHAPTER 12

A BLEENLER ve A AYARLARI

12.1 TCP/IP ve Protokoller

nternet protokollerinin temeli Internet Protocol (IP)'dir. nternet zerinde ynlendirme(routing) gibi temel a ilemlerinin gerekletirildii protokol katmandr. IP paketlerinin her biri kendi balarna aradaki a cihazlar tarafndan ynlendirilen paket iinde belirtilen adrese ulatrlr. IP balant temelli(connection oriented) bir a protokol deildir. Bunun yan sra IP paketlerin ieriklerinin doruluunu da garanti etmez. IP katman sadece balk ksmnda oluan hatalar bulur ve dzeltir. nternet zerinde ynlendirme, yukarda sz edilen adreslerden yararlanlarak yaplr. IP ve uygulama programlar arasndaki balanty salayan iki protokol vardr: Transmission Control Protocol (TCP ) ve User Datagram Protocol (UDP ). TCP, nternet protokolleri arasndaki en nemli protokollerden biridir (nternet protokol ailesi bu nedenle TCP/IP diye adlandrlr.). TCP kullanarak a zerinden veri aktaran programlar, bir dosyadan okuyormu ya da yazyormu gibi gvenle a balantsn kullanabilirler. Arada oluan hatalar TCP tarafndan onarlr. Hata kontrol ve balant gerektirmeyen ya da bu ilemleri kendileri gerekletirmek isteyen uygulamalar UDP kullanarak a zerinden iletiim salarlar. Yukardaki protokollerin yan sra nternet standard olmu birok uygulama protokol de vardr. Bunlar arasnda, TELNET, FTP, SMTP ve HTTP gsterilebilir. Internet zerinde paketler son makinaya ulatktan sonra, ilgili uygulama programna ulaabilmesi iin port ad verilen sanal numaralar kullanlr. Servis veren uygulamalar, nceden belirlenmi standart port numralar kullanrlar. rnek olarak SMTP servisi 25 numaral TCP portunu kullanr. Not: Sisteminizin kulland port numaralar ve bunlarn isimlerini /etc/services dosyasndan grebilirsiniz.

12.2 A ayar dosyalar

Linux iletim sisteminde tm ayarlar metin dosyalarnda saklanmaktadr. Bu sayede yaplmas gereken ayarlar belirli dosyalarn dzenlenmesi ile kolayca yaplmaktadr. Linux iletim sisteminde a ayarlar da dosyalarda tutulmaktadr. stenildii takdirde bu dosyalar dzenlenerek, istenildii takdirde ise grafik arayzl programlar kullanlarak a ayarlarnn yaplams mmkndr. Linux'ta a ayarlar ile ilgili dosyalar ve dizinler aadaki gibidir :

/etc/sysconfig/network dosyas /etc/sysconfig/network-scripts dizini /etc/hosts /etc/resolv.conf /etc/nsswitch.conf /etc/services

12.3 /etc/sysconfig/network Dosyas

Bu dosya genel a ayarlar iin kullanlan dosyadr. Bu dosya iinde sistemin a destei olup olmad, gateway tanm, makine ismi gibi bilgiler bulunur. Bu dosyada ounlukla kullanlan terimler aadaki gibidir : NETWORKING : Sistemin a destei olup olmadn belirtir. Bu parametre "yes" olarak tanmlanmam ise sistemde a ayarlar yaplmaz. HOSTNAME : Sistemin ismini belirtir. GATEWAY : Sistemin gateway'ini belirtir

12.4 /etc/sysconfig/network-scripts Dizini

Bu dizin sistemde bulunan a arayzleri iin gerekli tanmlarn bulunduu dizindir. Her arayz iin bir adet konfigrasyon dosyas bulunmaktadr. Konfigrasyon dosyalarnn dnda arayzlerin aktif ve pasif hale getirilmeleri iin gerekli program paralarn da ieren dosyalar da bu dizin iinde bulunmaktadr. Arayzlerin konfigrasyon dosylar ifcfg-arayz isimine sahiptir. Bu dosyalar dzenlenerek her arayz iin gerekli ayarlar yaplmaktadr. Konfigrasyon dosyalarnda kullanlan temel terimler aadaki gibidir : 3

 DEVICE : Arayzn sahip olduu aygt ismini belirtir. ONBOOT : Sistem alrken arayzn aktif hale getirilip getirilmeyeceini belirtir. Sistem alrken arayzn aktif hale geirilmesi iin bu parametrenin deeri "yes"olmaldr. BOOTPROTO : Arayzn a ayarlarnn yaplmas iin kullanlan protokol belirtir.Eer a ayarlar a ayarlar bir DHCP sunucusu zerinden alnacak ise "dhcp" , a ayarlar bir bootp sunucusu zerinden alnacak ise "bootp" deerini iermelidir. IPADDR : Arayzn sahip olduu IP adresini belirtir. NETMASK : Arayzn sahip olduu alt a maskesini belirtir. BROADCAST : Arayzn broadcast adresini belirtir. Bir linux makinasna network-script ile IP adresi verilmesi RedHat Linuxa /etc/sysconfig/network-scripts dizinindeki ifcfg-eth0 ile eth0 iin, ifcfg-eth1 ile eth1 eklinde Ethernet kartlar iin IP verilir. Aada bunun iin iki adet rnek konfigurasyon grlmektedir. Bunlardan ilki Sabit IP adresi verme, dieri ise DHCP aracl ile otomatik IP adresi verdirmek iidir. Sabit IP Adresi verme
[root@bigboy tmp]# cd /etc/sysconfig/network-scripts [root@bigboy network-scripts]# more ifcfg-eth0 DEVICE=eth0 BOOTPROTO=static IPADDR=192.168.1.100 NETMASK=255.255.255.0 ONBOOT=yes # # The following settings are optional # BROADCAST=192.168.1.255 NETWORK=192.168.1.0 GATEWAY=192.168.1.1

DHCP ile IP adresi almak

[root@bigboy tmp]# cd /etc/sysconfig/network-scripts [root@bigboy network-scripts]# more ifcfg-eth0 DEVICE=eth0 BOOTPROTO=dhcp ONBOOT=yes

12.5 /etc/hosts Dosyas

/etc/hosts dosyas DNS servisi kullanlmadan nce geerli olan metotur. Bu dosya iinde makineler ile ilgili olarak makine ismi , makinenin IP adresi ve makine iin ksaltma bulunmaktadr. Her makine iin ayr bir kayt olmak zorundadr. A zerindeki bilgisayarlarn 4

artmasyla birlikte bu dosyann kullanlmas imkansz hale gelmi ve DNS servisi gelitirilmitir. /etc/hosts dosyasndaki satrlar aadaki formata sahiptir :
127.0.0.1 10.0.0.2 localhost.localdomain laptop.linuxegitim.com localhost laptop

lk satrda loopback IP numaras ve buna karlk gelen makina ismi vardr. Bu satr silmemelisiniz. kinci satrda ise laptop.linuxegitim.com makinasnn IP numarasn 10.0.0.2 olarak belirtilmi ve bu bilgisayara laptop ismi ile de ulalabilmesi salanmtr.

12.6 DNS Sunucu ayarlar (/etc/resolv.conf )

Linux iletim sisteminde dier Unix trevi iletim sistemlerinde olduu gibi DNS ayarlar iin kullanlan dosya /etc/resolv.conf dosyasdr. En basit ekilde DNS ayarlarnn yaplmas iin /etc/resolv.conf dosyas aadaki ekilde dzenlenmelidir.
nameserver DNS_sunucusunun_IP_Adresi nameserver 160.75.2.20

12.7 sim zmleme srasn belirleme (/etc/nsswitch.conf)

Linux iletim sisteminde makine ismi - IP adresi , IP adresi - makine ismi dnmleri iin birden fazla metot kullanlmaktadr. Bu metotlar aadaki gibidir :

/etc/hosts dosyasnn kullanm DNS sunucu kullanm NIS sunucu kullanm

Yukardaki metotlardan hagilerinin , hangi srada kullanlmas gerektii /etc/nsswitch.conf dosyasnda tanmlanmaktadr. Bu dosyada hosts ile balayan satrda bulunan bilgiler kullanlacak metotlar ve sray belirler. #hosts: files nis dns Yukardaki satrda belirtilen 3 metodunda kullanlabilecei belirtilmitir. Ilk olarak /Etc/hosts dosyas , eer bulunamaz ise NIS sunucusu , yine bulunamaz ise DNS sunucusunun kullanlaca belirtilmitir.

12.8 Servis portlar (/etc/services)

5

Bu dosya her bir servis iin port eletirmeleri bilgisini tutar. Bu dosyann ilk birka satr aada grlmektedir, bu dosya yzlerce satr ierebilir.

# # This file contains port numbers for well-known services defined by IANA # # Format: # # <service name> <port number>/<protocol> [aliases...] [#<comment>] # echo echo discard discard systat systat daytime daytime qotd qotd chargen chargen ftp-data ftp telnet smtp time time 7/tcp 7/udp 9/tcp 9/udp 11/tcp 11/tcp 13/tcp 13/udp 17/tcp 17/udp 19/tcp 19/udp 20/tcp 21/tcp 23/tcp 25/tcp 37/tcp 37/udp

sink null sink null users users quote quote ttytst source ttytst source

#Active users #Active users #Quote of the day #Quote of the day #Character generator #Character generator #FTP, data #FTP. control #Simple Mail Transfer Protocol

mail timserver timserver

12.9 A Ayarlarnn Etkin Klnmas

Linux iletim sisteminde a destei de bir servis olarak almaktadr. Red Hat Linux sistemlerde servislerin altrlmas ile ilgili scriptler /etc/rc.d/init.d dizini iinde bulunmaktadr. A ayarlarnn aktif hale getirilmesi veya ayarlarn aktif halden karlmas iin bu dizin iinde bulunan network scripti kullanlmaktadr Bu scriptin temel kullanm ekli aadaki gibidir : service network {start|stop|restart|reload|status} Scripte start parametresi gnderildii takdirde a servisi balatlr. Stop parametresi gnderilir ise a servisi kapatlr. Restart ve reload parametreleri ile deitirilen ayarlarn aktif hale gemesi salanabilir. Dikkat edilmesi gereken nokta bu ilem iin ilk olarak a servisinin durdurulaca ve yeniden aktif hale geeceidir. Bu yzden tm a balantlar kopacaktr. status parametresi ile a arayzlerinin durumu kontrol edilmektedir.

12.10 IP adresi bilgilerini renme (ifconfig)

6

Network scriptinin temel de yapt i ayar dosyalarn okuyup gerekli komutlar altrmaktr. Linux iletim sisteminde a ayarlarnn yaplmasnda kullanlan temel komut # ifconfig Komutudur. Ifconfig komutu a arayznn IP ayarlarn yapmakta kullanlmaktadr. Bu ayarlar arasnda aadaki parametreler bulunur : IP adresi : IP ayarlarnn temel esidir. Bu parametrenin mutlaka verilmesi gerekmektedir. A maskesi : Makinenin sahip olduu alt a belirlemek iin kullanlan maskedir. Yayn Adresi : Gnderilen paketin a zerinde bulunan tm makinelere ulamas gerektiinde paketin gnderilmesi gereken IP adresidir.

ifconfig komutuna hi bir parametre gnderilmedii takdirde , aktif olan arayzler ile ilgili bilgi gsterilecektir.
[root@seawolf /root]# ifconfig eth0 Link encap:Ethernet HWaddr 00:10:5A:AC:4F:66 inet addr:160.75.100.40 Bcast:160.75.100.255 Mask:255.255.255.0 UP BROADCAST RUNNING MULTICAST MTU:1500 Metric:1 RX packets:669410 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0 TX packets:141875 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0 collisions:0 txqueuelen:100 Interrupt:10 Base address:0xfc00 Link encap:Local Loopback inet addr:127.0.0.1 Mask:255.0.0.0 UP LOOPBACK RUNNING MTU:16436 Metric:1 RX packets:13647 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0 TX packets:13647 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0 collisions:0 txqueuelen:0

lo

Ifconfig komutunun temel yaps aadaki gibidir :

ifconfig arayz_ismi IP_adresi [ netmask a_maskesi broadcast yayn_adresi]

* Bir Linux makinesna ifconfig komutu ile IP adresi verme ifconfig eth0 192.168.2.33 netmask 255.255.255.0 up * Bir linux makinasnda ethernet kartn disable(down) konuma getirme ifconfig eth0 down * Bir linux makinasnda ethernet kartn aktif hale getirme ifconfig eth0 up

Not: ifconfig komutu ile verilen IP adresi bir yere kaydedilmez. sistem restart edince kaybolur

12.11 A geiti adresi belirleme (route)

route komutu makinenin ynlendirme ile ilgili ayarlarn yapmak iin kullanlan komuttur. Bu komut sayesinde makinenin ynlendirme tablosu oluturulur. Makinenin a zerinde tam anlamyla alabilmesi iin ynlendirme tablosunun doru olarak yaplandrlmas arttr. Ynlendirme tablosu giden paketlerin hangi arayz zerinden, hangi makineye gidecei bilgilerini ierir. route komutuna hi bir parametre gnderilmez ise mevcut olan ynlendirme tablosu gsterilir.
[root@seawolf /root]# route Kernel IP routing table Destination Gateway Iface 160.75.100.0 * eth0 127.0.0.0 * default 160.75.100.254

Genmask 255.255.255.0 255.0.0.0 0.0.0.0

Flags Metric Ref U U UG 0 0 0 0 0

Use 0 0 0 0 lo eth0

* Bir Linux makinasna Default Gateway (varsaylan a geiti) adresi verme route add default gw 192.168.2.1

12.12 Bir A kartna birden ok IP adresi verme

Bir network kartna birden fazla IP adresi atamas yaplabilmektedir. rnein birinci Ethernet kart iin ikinci bir IP numaras vermek gerektiinde eth0:0 ad ile gsterilen ve eth0 cihaznn alt-arayz (sub-interface) aygt (alias) olan sanal karta IP adresi verilir. Bu ilem iin ncelikle:

ncelikle asl arayz aygtnn (eth0) altndan emin olmalsnz. eth0:0 iin kullanacanz IP adresinin baka bir aygt tarafndan kullanlmadna emin olmalsnz. ifconfig komutu ile sanal IP numaras verme ilemini aadaki gibi yapabilirsiniz.

# ifconfig eth0:0 192.168.1.99 netmask 255.255.255.0 up

Not: Bu ilemleri system-config-network arac ile daha kolay gerekletirebilirsiniz.

Grafik arayz ile ayarlar

12.13 Network Ayarlar
Network Administration Tool arac aadaki network yaplandrmalar iin kullanlabilir.

Ethernet ISDN modem xDSL token ring kablosuz aygtlar

Network Administration Tool aracn kullanmak iin Uygulamay balatmak iin :

root haklarna sahip olmalsnz.

Main Menu Button (paneldeki) => System Settings => Network, ya da redhat-config-network komutunu kullanabilirsiniz. Not: Yukardaki komutu grsel arayzde yazarsanz Network ynetim aracnn grsel versiyonu, text ekranda yazarsanz text tabal versiyonu ekrana gelir.

12.14 Bir Ethernet Balants oluturma

Bir Ethernet balants oluturmak iin aadaki admlar izleyiniz: 1. Devices sekmesini tkl 2. Ara ubuundaki New butonunu tklaynz. 3. Device Type listesinden Ethernet connection seerekForward tklaynz. 4. Ethernet card listesinden kartnz seiniz. 5. ekil 12-14 te grlen Configure Network Settings penceresinden DHCP veya static IP address seeneklerinden birini seiniz. Gerekli alanlar doldurduktan sonra Forward butonunu tklaynz.. 6. Apply butonunu tklayarak ayarlarn uygulanmasn salaynz.

10

ekil 12-14.1. A ayarlar Ethernet aygtnz yaplandrdktan sonra listede aadaki gibi grlecektir.

ekil 12-14.2. Ethernet aygt Deiikleri kaydetmek iin File => Save mensn kullanmay unutmaynz. Ethernet aygt ayarlarn deitirmek iin Edit butonunu kullanabilirsiniz.

11

Bir aygt eklendiinde normalde nactive(pasif) durumdadr. Etkinletirmek iin Activate butonunu tklaynz.

12.15 Bir A kartna birden ok IP adresi verme

Ethernet kartn yaplandrdktan sonra Devices sekmesine gelerek New butonuna tklaynz. Daha nce IP adresi vermi olduunuz Ethernet kartn seiniz. lemi tamamladnzda Apply butonuna tklaynz. eth0 adl bir aygt zaten var olduundan yeni aygtn ad eth0:1 olacaktr. Not: Eer bir Ethernet kartna birden fazla IP adresi verilecekse tm adresler STATK olmaldr, DHCP ile birden fazla IP adresi verilemez. Aada bir Ethernet kartna iki adet IP adresi verilmi olarak grlmektedir.

ekil 12-14.3. ki IP adresi olan Ethernet aygt

eth0 Link encap:Ethernet HWaddr 00:A0:CC:60:B7:G4 inet addr:192.168.100.5 Bcast:192.168.100.255 Mask:255.255.255.0 UP BROADCAST RUNNING MULTICAST MTU:1500 Metric:1 RX packets:161930 errors:1 dropped:0 overruns:0 frame:0 TX packets:244570 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0 collisions:475 txqueuelen:100 RX bytes:55075551 (52.5 Mb) TX bytes:178108895 (169.8 Mb) Interrupt:10 Base address:0x9000 Link encap:Ethernet HWaddr 00:A0:CC:60:B7:G4 inet addr:192.168.100.42 Bcast:192.168.100.255 Mask:255.255.255.0 UP BROADCAST RUNNING MULTICAST MTU:1500 Metric:1 Interrupt:10 Base address:0x9000 Link encap:Local Loopback inet addr:127.0.0.1 Mask:255.0.0.0 UP LOOPBACK RUNNING MTU:16436 Metric:1 RX packets:5998 errors:0 dropped:0 overruns:0 frame:0

eth0:1

lo

12

TX packets:5998 errors:0 dropped:0 overruns:0 carrier:0 collisions:0 txqueuelen:0 RX bytes:1627579 (1.5 Mb) TX bytes:1627579 (1.5 Mb)

12.16 DNS sekmesi

DNS sekmesi sistemin FQDN formatnda adn, DNS sunucular ve DNS arama domaini bilgileri girilebilir.

ekil 12-14.4. DNS konfigurasyonu

12.17 Hosts sekmesi

Hosts sekmesi /etc/hosts dosyasn editlemek iin grsel arayz sunar. file.
/etc/hosts dosyasna yeni bir kayt girmek

iin New butonuna tklayarak gerekli bilgileri giriniz. File => Save mensnden ayarlarnz kaydediniz. DKKAT: Bu dosyadan localhost kaydn kesinlikle silmeyiniz. Sistemde bir a kart olmasa bile localhost satr sistemin kendi iinde haberlemesi iin gereklidir.

13

Temel A Komutlar
12.18 Netstat Komutu
netstat komutu a balantlar , ynlendirme tablosu , arayz istatistikleri gibi a ile ilgili temel bilgileri gstermeye yarayan bir programdr. Temel olarak aadaki gibi kullanlr :
netstat [seenekler]

Hi bir seenek verilmedii takdirde netstat program sistemde kullanmda olan soketler hakknda bilgi verecektir. Bu durumda yaplm a balantlar ile ilgili olan bilgiler gzkecektir.
[root@atlas kurs_ornek]# netstat Active Internet connections (w/o servers) Proto Recv-Q Send-Q Local Address tcp 0 0 atlas.cc.itu.edu.t:2012 tcp 0 0 atlas.cc.itu.edu.t:smtp tcp 0 1 atlas.cc.itu.edu:telnet tcp 0 0 atlas.cc.itu.edu.tr:www tcp 0 0 atlas.cc.itu.edu.t:pop3 tcp 0 0 atlas.cc.itu.edu.t:smtp tcp 0 0 atlas.cc.itu.edu.tr:www tcp 0 0 atlas.cc.itu.edu.t:pop3

Foreign Address mail.cc.itu.edu.tr:auth mail.cc.itu.edu.tr:4021 160.75.59.68:1292 212.29.64.132:6309 bio3.bio.itu.edu.t:1523 160.75.59.205:1252 gw-ehv01.pnl.phil:47459 cascade.geop.itu.e:1243

State ESTABLISHED ESTABLISHED ESTABLISHED ESTABLISHED TIME_WAIT TIME_WAIT TIME_WAIT TIME_WAIT

Eer dinleme modundaki soketlerin gsterilmesi isteniyor ise netstat a seenei ile altrlmaldr. Bu durumda tm soketler listelenecektir.
[root@atlas kurs_ornek]# netstat -a Active Internet connections (w/o servers) Proto Recv-Q Send-Q Local Address .......

Foreign Address

State

14

....... tcp 0 tcp 0 tcp 0

0 0 0

*:www *:https *:smtp

*:* *:* *:*

LISTEN LISTEN LISTEN

Netstat komutu ktsnn Active Internet Connections blmnde bulunan sutnlar ve anlamlar aadaki gibidir :

Proto : Soket tarafndan kullanlan protokol belirtir. Tcp veya udp deerlerini ierebilir. Recv-Q : Bu soketi kullanan programa gnderilen verinin bykln byte olarak belirtir. Send-Q : Kardaki sistem tarafndan alnd onaylanmayan verinin bykln byte olarak belirtir. Local Adress: Soketin yerel utaki IP adresi ve port numarasn belirtir. Eer netstat program n seenei ile altrlmam ise IP adresi ve port numaras iin zmleme yaplr. Foreign Adress: Soketin uzak utaki IP adresi ve port numarasn belirtir. Eer netstat program n seenei ile altrlmam ise IP adresi ve port numaras iin zmleme yaplr. State : Soketin durumunu belirtir. Soketler aadaki durumlarda olabilirler : o ESTABLISHED : Soket balant gerekletirmi durumdadr. o CLOSED : Soket kullanlmamaktadr. o LISTEN : Soket gelebilecek balantlar iin dinleme konumundadr.

Netstat program i seenei ile altrldnda sistemdeki arayzler ile ilgili istatistikler vermektedir. Bu istetistikler arasnda gnderilen paket says (TX-OK) , gnderilen paketlerde oluan hata says(TX-ERR) , gnderilen paketlerden pe atlan says (TX-DRp) , giden paketlerde oluan stne yazma hatas says (TX-OVR) ve ayn bilgilerin gelen paketler (RX) iin olan bulunmaktadr.
[root@atlas baykale]# netstat -i Kernel Interface table Iface MTU Met RX-OK RX-ERR RX-DRP RX-OVR TX-OK TX-ERR TX-DRP TX-OVR Flg eth0 1500 0 67876270 0 0 0 119418625 0 0 5 BRU lo 3924 0 1698494 0 0 0 1698494 0 0 0 LRU

12.19 Ping Komutu

Ping komutu ounlukla kardaki makinenin ayakta olup olmadn kontrol etmek iin kullanlr. Eer ping isteine cevap gelmiyor ise uzaktaki makine almyor olabilir. Ayn zamanda ping komutunun ktsndan iki makine arasndaki transferin ne kadar hzl olabilecei hakknda tahmin yrtlebilir. Daha ksa srede cevap veren bir makine ile yaplan haberleme , daha uzun srede cevap veren makine ile yaplan haberlemeden cou zaman daha hzldr. Ping komutu ile aadaki seenekler kullanlabilir:

15

-c say : Say ile belirtilen kadar ping paketi gnderdikten sonra programdan klmasn salar. Bu seenek kullanlmad takdirde ping program kullancdan kapatma istei gelene kadar alacaktr. En basit kapatma istei CTRL-C tular ile verilir. -i sre : Her bir ping paketinin gnderilmesi arasnda gemesi gereken srenin ayarlanmas iin kullanlr. Belirtilen sre saniye cinsindendir. Bu seenek kullanlmad takdirde her bir saniyede bir ping paketi gnderilir.

[root@seawolf /root]# ping 160.75.2.20 PING 160.75.2.20 (160.75.2.20) from 160.75.100.40 : 56(84) bytes of data. Warning: time of day goes back, taking countermeasures. 64 bytes from 160.75.2.20: icmp_seq=0 ttl=254 time=801 usec 64 bytes from 160.75.2.20: icmp_seq=1 ttl=254 time=402 usec 64 bytes from 160.75.2.20: icmp_seq=2 ttl=254 time=365 usec 64 bytes from 160.75.2.20: icmp_seq=3 ttl=254 time=365 usec --- 160.75.2.20 ping statistics --4 packets transmitted, 4 packets received, 0% packet loss round-trip min/avg/max/mdev = 0.365/0.483/0.801/0.184 ms

12.20 traceroute Komutu

traceroute komutu ile uzaktaki makineye giden yol hakknda bilgi alnr. Bu bilgilerden en temel olan uzaktaki makineye giderken geilen ynlendiricilerdir. Komutun temel kullanm ekli aadaki gibidir :
traceroute [seenekler] makine_ismi

Traceroute komutu varsaylan olarak UDP paketleri ile alr. UDP paketlerinde TTL (TimeToLive) deerlerini ayarlayarak geilen geitlerin ortaya kmasn salar. Bir ynlendirici zerinden geen paketi ynlendirecei zaman TTL deerini bir azaltr. Bu deer sfr olduu zaman paketi gnderen makineye ICMP time exceeded paketi gnderilir. Traceroute bu zellii kullanarak yol bilgisini karmaktadr. lk olarak TTL deeri 1 olan bir UDP paketi yaratlr. Bu paket ilk ynlendiricie geldiinde ynlendirici kaynak makineye ICMP time exceeded paketi gnderir. Bu paket traceroute komutu tarafndan ilenir. Daha sonra TTL deeri 2 olan bir paket gnderilir. Bu olay hedef makineye varana kadar devam eder. Balang TTL deeri istendii takdirde f seenei ile ayarlanabilmektedir.
[root@seawolf /root]# traceroute www.metu.edu.tr traceroute to www.metu.edu.tr (144.122.199.13), 30 hops max, 38 byte packets 1 160.75.100.254 (160.75.100.254) 3.737 ms 0.863 ms 1.001 ms 2 cis7500 (160.75.3.1) 3.061 ms 1.569 ms 1.139 ms 3 ATM0-0-48-itu-ayazaga.ulus.ulak.net.tr (193.255.0.33) 4.062 ms 14.875 ms 9.401 ms 4 193.140.10.249 (193.140.10.249) 11.420 ms 9.836 ms 8.823 ms 5 odtu-ulus-E1.ulak.net.tr (193.140.0.6) 21.681 ms 67.849 ms 26.746 ms 6 2.asn9000.atm.metu.edu.tr (144.122.155.3) 23.340 ms 19.979 ms 23.190 ms 7 ani.cc.metu.edu.tr (144.122.199.13) 22.039 ms 25.180 ms 24.370 ms

[root@seawolf /root]# traceroute -f 3 www.metu.edu.tr traceroute to www.metu.edu.tr (144.122.199.13), 30 hops max, 38 byte packets 3 ATM0-0-48-itu-ayazaga.ulus.ulak.net.tr (193.255.0.33) 229.305 ms 4.603 ms 256.893 ms

16

4 193.140.10.249 (193.140.10.249) 9.323 ms 21.810 ms 12.495 ms 5 odtu-ulus-E1.ulak.net.tr (193.140.0.6) 27.712 ms 19.829 ms 22.949 ms 6 2.asn9000.atm.metu.edu.tr (144.122.155.3) 39.968 ms 31.222 ms 29.063 ms 7 ani.cc.metu.edu.tr (144.122.199.13) 19.757 ms 19.717 ms 45.454 ms

Temel A Programlar
12.21 Telnet
Telnet program uzaktaki sunucu ile TELNET protokol ile haberlemeyi salayan bir programdr. Bu program sayesinde uzaktaki makinede kullancya bir alma alan alr. Kullancnn gerekletirdii her ilem uzaktaki sunucuda gerekleir. Telnet komutunun en basit kullanm ekli aadaki gibidir :
telnet sunucu_ismi [port numaras]

Kullanc telnet program ile uzaktaki bir sunucuya baland takdirde kendisinden kullanc ismi ve ifre isteyen bir ekranla karlaacaktr. Bu ekranda gerekli bilgileri girdikten sonra kullanc iin sistemde tanml olan kabuk program almaya balayacak ve kullancdan komut bekleyecektir.
[tufan@aontws4044 tufan]$ telnet atlas.itu.edu.tr Trying 160.75.2.22... Connected to atlas.cc.itu.edu.tr (160.75.2.22). Escape character is '^]'. login: tufan Password: Last login: Mon Aug 27 17:42:13 from dnw2kpro104 You have new mail. [tufan@atlas tufan]$

12.22 ftp program

FTP protokol uzaktaki sunucudan dosya transferi iin kullanlan bir protokoldr. Bu protokol kullanlarak uzaktaki ftp sunucusu ile dosya transferi yapmay salayan bir ok istemci bulunmaktadr. Bu istemcilerden en yaygn olan ftp programdr. Bir ok iletim sisteminde hemen hemen ayn komutlar ve ayn arayze sahiptir. ftp programnn temel kullanm ekli aadaki gibidir :
ftp ftp_sunucusu # ftp ftp.itu.edu.tr Connected to atlantis.cc.itu.edu.tr. 220 ProFTPD 1.2.1 Server (ITU FTP Server) [atlantis.cc.itu.edu.tr] Name (ftp.itu.edu.tr:root): ftp 331 Anonymous login ok, send your complete email address as your password.

17

Password: 230 Anonymous access granted, restrictions apply. Remote system type is UNIX. Using binary mode to transfer files. ftp>

Eer kullanc ismi ve ifre girii srasnda bir hata meydana gelirse, user komutu ile tekrar kullanc ismi ve ifre girilebilir. Kullanc ismi ve ifre dorulatldktan sonra ftp program komut beklemek iin bilgi istemi durumuna dnecektir. Bu durumda iken birok komut kullanlabilir. Bu komutlardan en ok kullanlanlar aadaki gibidir:

ls : Uzaktaki sunucuda bulunulan dizinin ieriinin grlmesini salar. dir : ls ile ayn grevi grr. ki komutun kts ftp sunucusuna gre deiebilir. cd : Uzaktaki sunucuda bulunulan dizini deitirmek iin kullanlr. get : Uzaktaki sunucudan bir dosya almak iin kullanlr. mget : Uzaktaki sunucudan birden fazla dosya almak iin kullanlr. put : Uzaktaki sunucuya bir dosya koymak iin kullanlr. mput : Uzaktaki sunucuya birden fazla doys koymak iin kullanlr. bye : Ftp balantsn kapatmak iin kullanlr.

18