FSSHK

T FUNDIT Kujdesi primar n Prizren nuk respekton Kontratn Kolektive, madje as Ligjin e puns Monitorimi I QMF 3 n Pej Realizohet takimi me drejtorin e QKMFPrishtin Drejtori shndetsor I Komuns s Prishtins premton bashkpunim me sindikatn e QMFPrishtin

REVIST MUJORE MBI TRANSPARENCN DHE LLOGARIDHNIEN PUBLIKE T INSTITUCIONEVE SHNDETSORE PUBLIKE T KOSOVS

TRIBUNA
Sin d
2 012

l ka i

SH K UR T,

BU LE TI N I NF O R MA T I V NR. 02

GRUPI PUNUES PR DIALOG SOCIAL PRFUNDOI TAKIMETTANI, REKOMANDIMET

BRENDA PR BRENDA

Vlersohet lart puna e zyrs regjionale n Prizren

Profili i QKMFPrizren 5

Reaksioni i (pa)mundshm i klass puntore n Kosov

FAQE 8

Rezultati i ankets s mbajtur n QKMF Kaanik

FAQE 12 Mbshtetur nga:

FAQE

Prfunduan takimet e Grupit Punues me drejtort shndetsor t KomunaveTAKIN vazhdn e aktivitetit t GP-s pr dialog social, kan prfunduar takimet me drejtort shndetsor t komunave t Kosovs me t cilt sht diskutuar kryesisht zbatimi I Kontrats kolektive sektoriale (KKS) dhe sfidave q ballafaqohet kujdesi parsor I shndetsis. N suazn e aktiviteteve t Grupit pr dialog social n sektorin e shndetsis, pas vizitave dhe takimeve t realizuara me menaxhmentet e institucioneve shndetsore t nivelit dytsor dhe tretsor, si dhe me prfaqsuesit sindikal t ktyre institucioneve, jan realizuar gjithsej 7 (shtat) takime me Drejtort Komunal pr shndetsi t t gjitha komunave t Kosovs, me prjashtim t disa komunave q pr shkaqe vetanake nuk kan qen t pranishme n kto takime. N kto takime gjithashtu kan marr pjes edhe prfaqsuesit sindikal t qendrave t mjeksis familjare, brenda secilit regjion n t cilin sht mbajtur takimi. GP-ja pr dialog social, parimisht ka konkretizuar qllimin e ktyre takimeve n drejtim t evidentimit t zbatimit t Kontrats Kolektive Sektoriale (n vazhdim KKS) n shndetsi, duke prfshir ktu prparsit, problemet dhe sfidat me t cilat ballafaqohen menaxhmentet e ktyre institucioneve, si dhe organizatat sindikale n kto institucione. Gjithashtu, jan diskutuar edhe shtjet t tjera q ndrlidhen me bashkpunimin e menaxhmenteve dhe prfaqsuesve sindikal n institucionet e kujdesit parsor shndetsor. Qllim tjetr i ktyre takimeve ka qen q, edhe Ministria e Shndetsis, ashtu dhe Federata e Sindikatave t Shndetsis s Kosovs, t jen m afr problematiks n terren, gj e cila ka munguar pr vite me radh.
Me qllim q kto takime t ken efekt gjithprfshirs, si dhe takimet t jen t prshtatura me shtrirjen gjeografike dhe organizative t pushtetit lokal, i cili sht i rregulluar me Ligjin mbi vetqeverisjen lokale, e ku sipas ktij ligji komunat kan kompetenc q t menaxhojn institucionet e shndetsis primare, GP-ja ka sistemuar takimet sipas ndarjes regjionale n shtat (7) regjione t Republiks s Kosovs. N kt kontekst, GP-ja ka organizuar vizitn npr regjione duke organizuar takimin e t gjitha komunave brenda regjionit prkats, sipas ktyre orareve:

1. 2. 3. 4. 5. 6.
7.

Regjioni i Mitrovics -13/12/2012 Regjioni i Pejs 24/01/2012 Regjioni i Gjakovs - 19/12/2012 Regjioni i Gjilanit - 23/12/2012 Regjioni i Prishtins - 03/02/2012 Regjioni i Prizrenit - 23/02/2012 Regjioni i Ferizajt - 04/03//2012

TRIBUNA

ale dik sin

SH

T,

2012

PAGE

GP-ja pr dialog social n sektorin e shndetsis, sipas takimeve t realizuara me drejtort shndetsor t komunave t Republiks s Kosovs, nga t gjitha bisedimet q jan realizuar sipas programit, sjell kto rekomandime pr partnert social n sektorin e shndetsis: sht evidentuar qartazi nj disharmoni e zbatimit t KKS-s, n munges t nj forme t unifikuar t zbatimit t saj. GP-ja konkludon se sht e nevojshme nxjerrja e nj akti nnligjor nga Ministria e Shndetsis, me t cilin do t konkretizohej obligimi pr zbatimin e KKS-s edhe nga pushteti lokal, i cili sipas dispozitave ligjore n fuqi ka kompetenc pr menaxhimin e kujdesit parsor shndetsor. Keqinformimi dhe keqinterpretimi i statusit t akteve nnligjore n korrelacion me aktet ligjore dhe KKS-n, paraqet alim n zbatimin e KKS-s, duke i dhn suprimim dispozitave t akteve nnligjore kundrejt atyre ligjore dhe t KKS-s. Problemi konkret paraqitet tek interpretimi i pagess s kujdestarive dhe mundsis s kompensimit t puns me dit t lira, gj q sht n kundrshtim me KKS-n, parimisht, dhe me Ligjin e puns, nga se sipas dispozitave t nenit 56 paragrafit 4 dhe 5 t Ligjit t puns, vetm me vullnetin e t punsuarit mund t bhet kompensimi n ditt e lira, si dhe pr kt mund t bhet vetm pr nj pjes puns s kryer sipas benificioneve t parapara me ligj, ku duhet t ket baz juridike n aktin e brendshm t pundhnsit dhe kontratn individuale t puns. Pr derisa, KKS-ja nuk e parasheh kt mnyr t kompensimit n dit t lira. GP-ja rekomandon q prmes shkress zyrtare nga Ministria e Shndetsis t sqaroj kt shtje pr t gjitha drejtorit komunale pr shndetsi. Po thuaj se n t gjitha takimet me drejtort shndetsor, sht shprehur nj keqkuptim lidhur me shfrytzimin e t hyrave vetanake t komunave, ku sipas interpretimit t tyre, vetm mjetet vetanake t kujdesit parsor mund t prdorn pr kompensimin e kujdestarive, e jo edhe t hyrat vetanake t komuns prkatse. N kt drejtim, n pajtim me dispozitat e nenit 21 paragrafi 1 t Ligjit mbi menaxhimin e financave t pushtetit lokal, sht specifikuar se vetm t hyrat vetanake nga kujdesi parsor shndetsor duhet t prdorn pr nevojat e institucionit shndetsor prkats, gj q nnkupton se mjetet vetanake t ktyre institucioneve nuk mund t prdoren pr destinim tjetr. Me kt nuk nnkuptohet se t t tjera vetanake nuk mund t ekzekutohen pr nevojat e kujdesit primar, nga se nj gj e till nuk sht precizuar me ligjin n fuqi. Problem permanent paraqitet edukimi i vazhdueshm i stafit t inferrmieris pr shkak t mungess s kapaciteteve humane pr ti mbuluar t punsuarit q angazhohen n kt program, nga se sistemimi i t punsuarve pr ti zvendsuar pr kohn sa ndjekin edukimin e vazhdueshm cenon t drejtat e t punsuarve t tjer, t cilat jan t garantuara me nenin 8 t KKS-s mbi sistemimin e t punsuarve n institucionet shndetsore. GP-ja rekomandon q t shqyrtohet dhe t rekomandohet nga ana e MSH-s rimodelimi i ktij programi n drejtim t mos-shkputjes s plot nga orari i puns apo gjysm orari pr shkak t vijimit t programit t edukimit t vazhdueshm nga ana e stafit infiermerik. Programi t konceptohet mbi bazn e trajnimeve ditore dhe mbi bazn e shkrutimit t programit nga periudha gjasht mujore n periudh tre mujore. Sipas ankesave t evidentuara nga Drejtort shndetsor t komunave, GP-ja rekomandon pr riorganizimin e brendshm t tyre, duke aluduar n asistencn e MSH-s n form t kshillimeve pr strukturim q duhet t prfshihet n Statutet e ktyre institucioneve t kujdesit parsor. Kjo asistenc do t duhet t konceptohet duke mos cenuar kompetencat e komunave q jan t garantuara me ligj dhe akte t tjera normative. Arsyeshmria e ksaj nisme bazohet n koncentrimin dhe ngushtimin e prgjegjsis menaxheriale, pasi q edhe vet titullart e institucioneve shndetsore ankohen pr nj prgjegjsi autonome dhe t dekoncentruar, e cila sht e shprndar dhe si e till paraqet penges n menaxhimin e mirfillt t institucioneve shndetsore. GP-ja sht e gatshme q t jap kontributin e duhur pr t ndihmuar institucionet shndetsore pr konceptimin dhe ri-organizimin e brendshm t tyre. GP-ja rekomandon q MSH-ja t intensifikon kontaktin me kujdesin parsor shndetsor, nga se n shumicn e takimeve t realizuara me titullart t kujdesit parsor sht identifikuar nj mirpritje e kontaktit me MSH-n, duke potencuar q n t kaluarn MSH-ja nuk ka pasur kontakte t drejtprdrejta me kto institucione. GP-ja sht e gatshme q pos qllimit t kultivimit t partneritetit social n kt nivel t sistemit t shndetsis, t

FAQE

Ligji sht kompromis shoqror dhe kultur e nj shoqrie, por zbatimi i tij sht kultur pa kompromis Montesquie

asiston edhe n evidentimin e problemeve dhe pengesave q paraqiten gjat veprimtaris s ktyre institucioneve shndetsore. MSH-ja rekomandohet q prmes metodave t komunikimit zyrtar t vrtetohet partneriteti social n sektorin e shndetsis si dhe kompetenca ligjore mbi organizmin sindikal si shtje e brendshme subjektit sindikal q sht e parapar edhe me dispozitat e Ligjit pt Organizim sindikal. Arsyeshmria e ktij rekomandimi qndron mbi at se n disa qendra t kujdesit parsor menaxhmenti nuk e koncepton lirin dhe subjektivitetin sindikal, dhe n kt mnyr vije deri te ndrhyrja n shtje sindikale. Me nj formulim zyrtar nga MSH-ja, menaxhmenteve t ktyre institucioneve do tiu bhet me dije se i vetmi partner social legjitim n sektorin e shndetsis jan sindikatat antare t FSSHK-s, q paraqesin strukturn e brendshme t saj. Armend M Shkoza

Kujdesi primar n Prizren nuk respekton Kontratn Kolektive, madje as Ligjin e puns
Mos respektimi i ligjit t puns dhe kontrats kolektive sektoriale jan evidente n t gjitha institucionet shndetsore. Ndonj her arsyetim sht se nuk kan pasur dijeni pr ligjin apo kontratn kolektive, por n t shumtn e rasteve arsyetim sht se nuk ka buxhet t mjaftueshm pr respektimin e tyre dhe beneficioneve q i parashohin kto. Kto shkelje jan m evidente n QKMF-n Prizren, se sa n Spitalin Rajonal, por edhe n Spital i kemi shkeljet e shumta. Shkeljet si mos pagesa me rritje pr kujdestari si e parasheh neni 56 i ligjit t puns, prfshirja e vetm disa personave n kujdestari mos pagim i rregullt i kujdestarive, kontrata shume t mangta t puns dhe ndryshimin e tyre para skadimit dhe at pa plqimin e puntoreve, mos kuotimin e drejt t titujve dhe pozitave t puns, mos pagimi i rregullt i pushimit t lehonis dhe disa shkeljet t tjera jan ber rregulli i QKMF-s n Prizren . S fundi kemi pasur problem me laboratorin e QKMF-s n Prizren, ku pa plqimin e puntoreve sht ber ndryshimi i kontrats s puns e cila sht nnshkruar para tre muajve dhe sht dashur t vlej deri me vitin 2013. Ku puntorve iu sht ulur rroga baze pr gjysme koeficienti, me arsyetim se drejtoria me vetiniciativ iu a ka rit puntoreve gjysme koeficienti, pr shkak t puns t ciln e kryejn. Por pas krkess se FSSHK-s, (kinse) pr respektimin e ligjit t puns, kta e bjn uljen e ktij gjysm poeni. Ku pas refuzimit t nnshkrimit t kontrats s ndryshuar, puntort jan krcnuar me prjashtim nga puna. Ndrsa kjo sht ber

TRIBUNA

a dik sin

le

SH

T,

2012

FAQE

me t vetmin qllim q t bhet prarja e FSSHK-s, dhe t bhet nj lloj i presion pas krkesave t shumta nga ana e FSSHK-s, pr respektimin e ligjit t puns dhe kontrats kolektive. Pas shum prpjekjeve t FSSHK-s, n QKMF-n e Prizren nuk hasim n asnj mirkuptim apo shenj t prmirsimit t gjendjes, dhe respektimit t ligjit e t mos flasim pr kontratn kolektive. Prfshirja e vetm nj numr t caktuar n kujdestari jan ber rregull si i QKMF-s ashtu edhe i Spitalit Rajonal, ku vetm disa persona, ku pas disa hulumtimeve t bra nga ana jona dalin persona t afrt t shefave t repartit apo shokt e tyre, ku anashkalohet puntort tjer . Fahret Velija Zyrtar Ligjor I Regjionit t Prizrenit

Profili I qkmfprizren
N QKMF n Prizren kemi t punsuar 471 puntor, kto t dhna na i ka siguruar kryetari i sindikats, Dr. Bajram Kryeziu, ku pr disa shkaqe teknike nuk kemi mundur t sigurojm detajet t tjera rreth nacionalitetit t puntoreve apo ndonj detaj tjetr, por na sht premtuar se pasi t evitohen probleme teknike do ti kemi edhe detaje tjera. Problemi kryesor i ksaj Qendre sht mos respektimi i Ligjit t Puns, veanrisht sa i prket pagesave shtes q i parasheh neni 56 paragrafi i 2 i ktij ligji, e sidomos shtesat pr kujdestarin gjat fundjavs. Drejtoria e ksaj Qendre udhhiqet n baz t rregullores s Unmikut t vitit 2003, ka sht nj absurditet shum i madh duke marr parasysh se ligji i puns ka hyr n fuqi 1 vit e m shum. Pr kt problem jemi takuar nj her me ekonomistin e ksaj qendre ku i kemi marr t gjitha t dhna sa i prket pagave t puntoreve brenda ktij institucioni. Pas marrjes s t dhnave ekonomisti i zyrs n Prizren i ka br kalkulimet, dhe kemi konstatuar se ka shum pa rregullsi. Ditn tjetr jemi takuar prsri me ekonomistin dhe pas mos marrveshjeve t thella midis neve dhe refuzimit q t na dorzoj detajet lidhur me pagat e puntoreve, kemi krkuar takimin me drejtorin e ktij institucioni. Drejtori pas disa refuzimeve pr takimin, me kmbguljen ton e pranon takimin. Gjat ktij takim kemi kuptuar se pagat e puntoreve bhen n baz t Rregullores s vjetr e jo n baz t ligjit t puns. N pyetjen ton se a jan t vetdijshm pr shkeljen e ligjit dhe puns s kundr ligjshme drejtori sht prgjigjur, se sht i vetdijshm por situata financiare e ka shtyer at q t veproj ashtu, por edhe se sht arritur marrveshja me puntort q pagesat t bhen n baz t rregullores s vjetr. Fakt t cilin kategorish e mohojn puntort, ku na sht dorzuar edhe krkesa e puntoreve pr ndryshimin dhe respektimin e pagave n baz t ligjit t puns dhe prgjigjja e drejtoris se nj gj e till nuk sht e mundur pr shkaqet e prmendura m

FAQE

hert. Pas presionit nga ana jon dhe t ballafaquar me fakte evidente drejtori pranon shkeljen dhe premton se prej ktij viti t gjitha paga do t bhen n baz t ligjit t ri. Por duke refuzuar pagesat n mnyr retroaktive t pagave prej se kur ka hyr ligji i puns n fuqi. Dshira e sindikats q ky problem t zgjidhet me ujdi e ka br at se e kemi caktuar edhe takimin me Drejtoratin e Shndetsis s Ministris s Shndetsis n Prizren lidhur pr kt problem. Ku prej ktij takim varet edhe hapat ton t ma tutjeshm, por ne jemi t vendosur q t shkojm deri n fund. Prve ktij problemi ekzistojn edhe probleme t tjera q i mundojn sindikalistt brenda ksaj Qendre, t cilat do ti numroj n vazhdim: Problemi tjetr shum i rndsishm sht edhe jo transparenca e drejtoris s ksaj qendre, ku antart e sindikats nuk thirren pr pjesmarrje n komisionet disiplinore, npr komisione pr pranimin e puntorve t ri dhe n asnj aktivitet tjetr t ksaj qendre prve n mbledhjen e bortit Mos implementimi i kontrats kolektive sektoriale Mos rregullimin e rregullt t kujdestaris Sistemimi i krerve t sindikats npr vendet e tjera t puns pa plqimin e tyre apo detyrimit t tyre pr punn n teren edhe pse kontrata kolektive e ndalon nj gj t till. Fahret Velija ZL Regjioni i Prizrenit

TRIBUNA

a dik sin

le

SH

T,

2012

FAQE

Raportimet nga Regjioni i Pejs

Ne regjionin e Pejs ne baze te vizitave qe i kame bere dhe ne baze te intervistimeve me puntoret shndetsore kemi ardhur ne prfundim ne nj zbatushmris te ligjit te puns dhe kontrats kolektive ne mnyr jo te knaqshme edhe pse nuk kemi pasur ndonj ankese te veante ne adrese tonn por vetm ankesa gojore. Kemi pasur ankese gojore nga ana e disa puntoreve te mirmbajtjes te cilve u sht privatizuar puna dhe marin paga diku 100euro me pak se puntoret e ksaj natyre qe paguhen nga pundhnsi shtetrore ku mendoj se sht bere nj padrejtsi ndaj ktyre puntoreve. Ankesa e puntoreve shndetsore ishin: 1. kushtet jo te mira te puns 2. sigurimi ne vendin e puns 3. diskriminim ne punsim 4 .ndarja e orve te kujdestarive 5. mosdefinimin e statusit pr puntoret e polikliniks se stomatologjis 6. mungesa e materialit pr pune Gjate muajit shkurt kemi vazhduar me monitorimet ne Istog ,Kline Dean e Junik. Ne vrojtimet e para qe i kemi bere ne kto regjione ne prjashtim te Istogut nuk kam vrejtur ndonj moszbatueshmri te ligjit te puns dhe kontrats kolektive Fakt shume interesant ishte se gjate vizits ton ne Istog me drejtorin e QKMF Istogut kemi hasur se drejtori deklaronte se sht ne prpikri te zbatimit te ligjit te puns dhe kontrats kolektive ndrsa puntoret shndetsore deklaronin te kundrtn. Vrejte Te gjitha kto raste jan vrejtur neper vizitat qe jan realizuar ne qendrat e cekura ne Peje dhe ne QKMF e tjera te regjionit ku shpresoj se me vizitat e mia te koh pas kohshme q do ti beje do te evidentoj edhe raste tjera te shkeljes se drejtave te puntorve. Afrdita Kullashi Zyrtare Ligjore pran Regjionit t Pejs

FAQE

Reaksioni i (pa)mundshm i klass puntore n Kosov

Para disa ditve, kur mora pjes n prezantimin e nj analize t nj profesori gjerman nga Universiteti i Bremenit, studim analitik mbi organizimin sindikal n Kosov, m bri t zhgnjehem se do t jet e mundshme q n nj t ardhme t afrt do t kemi nj klas puntore t organizuar mir, dhe e cila do t'i bj ball agresivitetit t ktij rendi shoqror, n t cilin puna e kryer quhet rent, ndrsa puntori skllav. Jo pse, profesori i nderuar m zhgnjeu mbi vlersimin dhe prognozimin e organizimit sindikal n Kosov, por, nisur nga fakti se puntort kosovar kan mbetur jetim n nj kurbet n t cilin mbijetohet dhe nuk jetohet, e kjo mbijetes, zinxhirin biologjik e sajon n kanibalizmin e t fortit ndaj t dobtit. N kt kontekst, anashkalimi i dialektiks n tregun e puns sht fatale, sepse epiqendra e problematiks gjendet n prplasjen direkte t krkesave t fortit (pundhnsit) dhe t dobtit (puntorit). Debalanci n mes t krkess dhe oferts n tregun e puns, e bn kt dialektik q t ashprsohet n mas, n t ciln vorbullat sintetizohen dhe e krijojn nj situat n t ciln kemi vetm nj kurban dhe nj xhelat. Kjo debalanc theksohet nga faktori kryesor, punsimi (papunsia). Vendi n t cilin jetojm ka nj potencial t jashtzakonshm t popullsis aktive (t aft pr pun) q paraqet potencialin e mundshm q mund t aktivizohet n do koh kurr pr kt paraqitet nevoja. Mirpo, i gjith problemi paraqitet tek kjo nevoj, e cila ndikohet nga baza e koncentruar materiale brenda shoqrive t mbyllura. Si n do proces shoqror, i cili vihet n lvizje t prhershme, gjithmon kemi dy binome t kundrejta n mes vete. N njrn an kemi pundhnsin, klasn puntore dhe raportin apo marrdhnien n tregun e puns. Pundhnsi me ofertn e tij, e cila kryesisht bazohet n shfrytzimin maksimal t fuqis puntore, q TRIBUNA
ale dik sin

shprehet me nj eksploatim t egr dhe t bazuar n kundrligjshmri faktike, paraqet tezn n kt proces dialektik. Prball ksaj kemi klasn puntore, t dobt dhe t sajuar n gjendjen e rnd ekonomike, q kundrvlera e puns s kryer nuk prmban as bazn e qllimit shoqror t vet fenomenit Pun. Por, n esenc ku qndron madhrimi i forcs s pundhnsit n kt situat shoqrore? Pr kt prgjigjie duhet ti kthehemi analizs s tregut t puns, konkretisht korrelacionit n mes t oferts dhe krkess n tregun e puns. Tregu i puns n kt gjendje n t ciln theksohet momentalisht, mbisundohet nga krkesa q buron si nevoj e mbijetess s popullats, q n kt raport paraqitet si klas puntore. Kundrejt ksaj, kemi nj ofert t minimizuar, e cila reflektohet pr do vjet me aftsimin e gjeneratave t reja pr tregun e puns, q e bn kt proces t pabarazuar n aspektin e vllimit. Pra kemi nj krkes t madhe, q as prafrti nuk i prgjigjet oferta, gj e cila krijon rrethan t volitshme pr ofertuesin (pundhnsin). Ky debalanc n tregun e puns e forcon pozitn e pundhnsit tej mase, dhe i ofron prparsi n raport me vlern e secilit subjekt t procesit t puns. Ky raport mbingarkohet me gjendjen e rnd ekonomike dhe sociale n vend, q reprodukon shum t rinj t papun dhe pa perspektiv profesionale dhe sociale. Si rezultat i ksaj dukurie, kemi nj pabarazi sociale t ngritur mbi sintezn e konjektuar nga teza (favorit t pundhnsit) dhe antiteza (klasa puntore) e tregut t puns. M lart kam prmend popullsin aktive, e cila paraqet potencialin e nj substrakti i cili sht i gatshm t vihet n lvizje n do rast kur paraqitet nevoja. Po cila sht ajo forc e cila e v n lvizje kt potenc? N nj definicion t literaturs juridike, thekso-

SH

T,

2012

FAQE

theksohet se shteti si organizim m i lart shoqror, posedon mjetet e prodhimit q i v n lvizje sa her q ka nevoj pr kt, si dhe n t njjtn mnyr rregullon marrdhniet n prodhim. Si t flitet pr shtetin, flitet pr nj fakt juridiko-politik q sht statik, i pandryshueshm n relacion me pushtetin, i cili sht gjithmon n lvizje. A nnkupton kjo se, vet shoqria jon ka prgjegjsi q reflekton nj konformitet n relacion me gjendjen momentale socio-ekonomike? N rast se nisemi nga paradigma se do lvizje shoqrore paraqet reaksion ndaj gjendjes q ndikon n paknaqsi shoqrore, ather mund t themi se ne jemi prgjegjs pr kt gjendje e cila na rrethon. sht vet klasa puntore q duhet t organizohet, t prihet nga t drejtit (t paktn n aspektin relativ) dhe t prvjel duart pr detyrn q e ka para vets. Vetdorzimi n kt proces, sht vetvrasje kolektive n humnern e cila doher zgjerohet dhe gllabron do gj q takon para vets. Kur ksaj i shtohet nocioni i ekonomis s tregut t lir, ather situata vshtirsohet! Shoqria jon sht n fillimin e hidhur t ballafaqimit me egrsin e kompanive transnacionale (bechtel-enka, Alferon, Konzorciumi turko-francez, "Limak - Aeroport de Lyon Consortium" etj.) gj q paraqet brthamn e rendit t ri shoqror globalizimi. N fund, shpresoj se nj forc reaksionare do t dal n pah, pasi q do proces shoqror i prcjell nga prplasjet dialektike shpreh nj mundim i cili mund t jet i begatshm. do thyerje e klass puntore kushton shum shtrenjt! Nuk do t ket asnj alternativ tjetr pos se prmes t vetdijesimit t klass puntore t iniciohet nj lvizje e fort, e cila do t mund t ndryshon sintezn e tregut t puns, e cila dukshm sht n favor t pundhnsit. Bashkimi sht i mundshm, vetm nse identifikohet vlera e tij. Mbijetes nuk mund t ket pa luft, lufta prfundon me liri ose me kapitullim. Ne nuk jemi t gatshm ende pr kapitullim. Armend M. Shkoza Zyra Ligjore e FSSHK-s

Vlersohet lart puna e zyrs regjionale n Prizren

Funksionalizimin e zyrs rajonale notohet me notat m t larta nga puntoret shndetsor, ngase si thoin ata tash nuk ndihet vet, dhe se pr do problem ata e kan dern ku mujn t trokasin. Ngase me keqardhje mund t konstatoj se deri m tani, s paku sipas thnieve t zyrave ligjore pran QKMF-s dhe Spitalit Rajonal n Prizren, puntoret nuk kan pasur ankesat, n punn e ktyre institucioneve. Neve n asnj form nuk na sht lejuar qasja n ndonj dokument t institucioneve shndetsore. Kemi bere krkes s pari nga QKMF-ja t na japin pasqyrn e pagave t puntorve, at se kush merr pjes n kujdestari, sa ankesat jan procedua deri m tani, si zhvillohen procedurat disiplinore etj, por kjo nuk na sht ber e mundur deri m tani. T njjtn krkes i ja kemi parashtruar edhe krerve t Spitalit por as ktu nuk kemi marr asnj prgjigje pozitive. Ose nuk ka ankesa, ose ato nuk procedohen apo thjesht neve nuk na lejohet qasja n to. Gjat ksaj jave puna ka kaluar shum mir. Zyrn ton e kan vizituar rreth 30 puntor, duke mos i llogaritur kolektivet, si sht p.sh kolektivi i hemodializes, pra kta i llogarisim si nj. 18 prej t cilve kan krkuar kshilla juridike, ndrsa pr

FAQE

10

12 t tjer kam shkruajtur shkresa, krkesa dhe ankesa. Gjat ksaj jave sht vrejtur edhe vendosshmria e FSSHK-s n zgjidhjen e problemeve me t cilat ballafaqohen puntoret shndetsor. Ku sht organizuar mbledhja e krerve t FSSHK-s, drejtorve t QKMF-s n rajonin ton, zyrtaret t lart nga ministria e shndetsis, dhe drejtorit t drejtoris pr mirqenie sociale. Ku gjat takimin jan shprehur shqetsimet e FSSHK- pr respektimin e ligjit t puns dhe kontrats kolektive. Mbledhja e cila pa dyshim se ka pasur efekt t jasht zakonshme, ngase pas presionit t ber, QKMF-ja e Prizrenit si duket ka vendosur q t bej ndryshime t trsishme dhe t filloj punn sipas ligjit t puns dhe kontrats kolektive. Ket premtim e kemi marr nga drejtori i QKMF-s, i cili ka than se t gjitha kontratat e puns do t ndryshohen dhe do t formulohen sipas ligjit t puns. Na sht premtuar edhe kthimi i koeficientit t ulur n laboratorin e QKMF-s n Prizren. Mbetet t shihet se si do t zhvillohen gjerat m tutje. Por efektet e mbledhjes jan t qarta. Pas ksaj lirish mund t them se FSSHK-s i mungon mbshtetja e mediave, ku me prcjelljen nga to puna jon do t ishte edhe m efektshme. Mendoj s FSSHK-ja sht duke kryer nj pun jasht zakonisht t madhe ndrsa puntoret nuk jan t vetdijshm pr ket por edhe popullata mbetet e pa informuar, pr punn e FSSHK-s.

Takimi me drejtorin shndetsor t Komuns s Prishtin

Fahret Velija ZRPrizren

Me qllim t arritjes s qllimit t prfshir n projektin e implementuar nga FSSHK-ja me prkrahje t zyrs Zvirane n Kosovs, sht mbajtur nj takim me drejtorin e drejtoris pr shndetsi dhe mirqenie sociale t Komuns s Prishtins, dr. Valbon Krasniqi. N kt takim, pasi drejtori sht njoftuar parimisht me qllimin e ktij takimi, gjithashtu sht njoftuar edhe mbi gjendjen e prgjithshme n sektorin e shndetsis, e n veanti me at t kujdesit parsor shndetsor. N kt takim pjesmarrs ishin Abdullah HotiDrejtor i QKMF Prishtin, dr. Igballe Malushajprfaqsuese e regjionit sindikal t Prishtins, Sherif Makollikryetar i Sindikats s QMF-Prishtin dhe Armend Shkozazyrtar ligjor dhe monitorues n projektin Transparenca dhe Llogaridhnia n Sektorin e shndetsis. Para se t gjithash, sht diskutuar shtja e disa nga shqetsimet q jan evidentuar nga prfaqsuesit sindikal n kt sindikat, ku sht theksuar nevoja pr forcimin e zbatueshmris n prgjithsi, e m konkretisht zbatimit t Ligjit t Puns, at t Shndetsis dhe Kontrats Kolektive Sektoriale. Si ndr shtjet e diskutuara, ishin mundsit e evoluimit t dialogut social dhe forcimit t tij n nivel t regjionit dhe komuns s Prishtins. Si problem i veant sht parashtruar problemi me puntort e higjiens dhe sigurimit fizik, t cilt sipas programit t privatizimit t shrbimeve mirmbajtse dhe mbshtetse kankaluar nn menaxhimin e operatorit ekonomik, konkretisht kompanive private. N kt drejtim, sht theksuar se pundhnsi nuk e zbaton as minimumin q sht parapar me kontratn e tenderit t lidhur me Komunn e Prishtins. Nga prfaqsuesit sindikal n kt takim sht theksuar se pundhnsi privat, jo q nuk respekton KKSn, por as minimumin q e ka parapar Ligji i puns, mbi vet prpilimin e kontratave t puns,T R Ii B U N A nuk ka prmbushur ase standardet minimale t parapara me ligj. l
a dik sin

SH

T,

2011

FAQE

11

Pos ksaj, puntort e ktij sektori nuk gzojn po thuaj se asnj t drejt t parapar mbi punn q kryhet n ndrime, pun t nats dhe ato gjat fundjavs dhe pr festat zyrtare. Drejtori e cilsoi kt si competence e zyrs s prokurimit public, nga se thot se zyra e prokurimit sht pale nnshkruese e kontrats s tenderit. Prfaqsuesit sindikal e neguan kt shtje, duke aluduar n at se, drejtoria pr shndetsi n komunn e Prishtins paraqitet si autoriteti m I lart menaxhues I shndetsis brenda komuns. Gjithashtu sht diskutuar edhe shtja e autonomis s QKMF-s, nga se n marrdhnie kontraktuale me t punsuarit, gjithher n autoritetin e pundhnsit paraqitet drejtoria pr shndetsi e komuns. Dhe sipas ksaj, vie deri te nj degradim i gjendjes statusore t QKMF-s, nga se edhe pse n raporte juridike ka cilsin e personit juridik, t gjitha procedurat mbi t drejtat e t punsuarve n kt institucion zhvillohen n nivel t komuns. Fjala bie, n rast se nxjerrt nj vendim nga drejtori i QKMF-s, ather t drejtn pr t vendos mbi ankes e ka komisioni pr ankesa dhe parashtresa n kuadr t komuns. Kjo paraqet nj digresion, nga se sht e pamundur q vet antart e komisionit n fjal t shqyrtojn shtjen konkrete n mnyr objektive, nga se natyra e prditshme e tyre dallon nga ajo e puntorve shndetsor, duke marr parasysh se t punsuarit n komuna trajtohen si shrbyes civil, pr deri sa puntort shndetsor si shrbyes publik t cilt administrohen me e Ligjin e Puns, dhe jo me Ligjin mbi Shrbimin Civil me t cilin administrohen t punsuarit n pushtetin qendror dhe at lokal. shtje tjetr e cila sht diskutuar sht ajo prkitazi me pagesn e puns s kryer n kujdestari, pun t nats dhe at n fund t javs. sht evidente se ka nj keqkuptim dhe keqinterpretim prkitazi me pagesn e puns n kto koh. Menaxhmenti i QKMF-s n Prishtin nuk e konsideron si obligim pagesn e puns s kryer gjat nats dhe fundjav, n rast se kjo pun kryhet brenda norms s rregullt prej 40 orve. Pra sipas interpretimit t tyre, kjo do t pun gjat s cils i punsuari sht i obliguar q t kryen punt si pjes e kohs s rregullt t orarit t puns. Pas t gjitha ktyre diskutimeve q jan zhvilluar me Drejtorin pr shndetsi n Komunn e Prishtins , dr. Valbon Krasniqi, dhe drejtorin e QKMF-s n Pristin, dr. Abdullah Hoti, sht konstatuar se do t bhet nj angazhim q t kultivohet dialogu social n komunn m t madhe t Kosovs, dhe n kt mnyr t arrihet edhe vet qllimi i dialogimit n mes t palve t interesit. Armend M. Shkoza Zyrtar Ligjor

FAQE

12

Rezultati i ankets s mbajtur n QKMF Kaanik

QKMFK Kaanik 15.03.2012 (Data e mbajtjes s ankets) Gjat Intervists n QKMF Kaanik Gjithsej t intervistuare n kt QKMF jan 50 korrespodent .Nga numri i prgjithshm q ka kjo QKMF 103, 50 puntor shndetsor jan intervistuar apo 48.54%, ndrsa 53 t tjer nuk jan intervistuar apo 51.46%. N pyetjen mbi kualifikimin e personelit shndetsor puntort e QKMF Kaanik jan prgjigjur Kshtu: Kualifikimi q posedoni Fillor 1 apo 2% I mesm 41 apo 82% Superior 7 apo 14% Master 0 apo 0 % Doktorat 1 apo 2% Analiz: Duke e par rezultatin e ankets, sht vrejtur se shumica drmuese apo 82% e t anketuarve jan me kualifikim t mesm pastaj kemi ne nivelin e dyt me 14% jan me kualifikim superior apo kan kryer fakultete t ndryshme, pastaj kemi edhe raste kur jan me doktoratur apo edhe me shkoll t fillore. Me gjithat sht mjaft normale kjo dukuri sepse shrbimet drmuese n institucionet shndetsore nuk ka nevoj q t jen me kualifikime t larta, pastaj kemi nj numr mjaft t konsiderueshm q ofrojn shrbime me kualifikim superior. _________________________________________________________________ _______________ Numri i t intervistuarve sipas Gjinis sht kshtu. Edhe pse nuk kan qen pyetje e veant gjat anketimit, jan munduar q sa do pak t nxjerr kt karakteristik tek t anketuarit pr shtje statistikore. Gjinia F. 11 apo 74% M. 37 apo 74% Analiz: Gjithsej t anketuar n QKMF Kaanik jan 50 puntor shndetsor, prej tyre 26% jan meshkuj dhe 74% jan femra, edhe kjo sht m se normale sepse shrbimet infermierike kryesisht jan nga puntoret femra, d.m.th edhe kjo QKMF nuk ka ndonj prjashtim sa i prket strukturs gjinore t t punsuarve n Kt QKMF. Pyetja e par pr korrespodentt nga shrbimi shndetsor ka t bj me kushtet e puns q ofrohen pr puntort shndetsor dhe sipas t anketuarve n QKMF e Kaanikut sht kshtu: Sa jeni t knaqur me kushtet e puns q ofrohen pr ju? Pak , Aspak, Mir, Shum mire 25 11 14 o apo apo apo apo 50% 22% 38% 0%

ANALIZ: Prmisimin e kushteve t puns, 50% e t anketuarve jan t knaqur PAK me kushtet e puns dhe 22% ASPAK nuk Jan t knaqur me kushtet e puns dhe pjesa tjetr q sht mjaft relative MIR Jan t knaqur 28%, po thuaj se asnj % e puntorve shndetsor nuk jan t knaqur me SHUM MIR me kushtet e puns. Nga kjo anket anonime t jep t kuptohet pr gjendjen e puntorve shndetsor respektivisht n QKMF Kaanik se nuk jan t knaqur me kushtet e puns q ofrohen pr ta, dhe gjithsesi duhet t

TRIBUNA

a dik sin

le

SH

RU

T,

2012

FAQE

13

ndrmirret ndonj hap konkret sindikal pr prmisimin e kushteve t puns n kt QKMF. ________________________________________________________ ______________________ N pyetjen se a keni menduar q pr shkak t kushteve t puns apo pr arsye t tjera t ndrroni vendin e puns apo edhe t largohen prgjithmon nga profesioni, sipas korrespodentve t QKMF Kaanik jan prgjigjur kshtu: A keni menduar ndonjher qoft pr shkak t kushteve t puns apo pr arsye t tjera t ndrroni vendin e puns apo t largoheni nga profesioni prgjithmon? Ndonjher, 216 apo 32% Shpeshher, 11 apo 22% Pr do dit e mendoj, 6 apo 6% Asnjher nuk e kam menduar. 18 apo 36% Analiz :Me gjithat n baz t rezultateve t ankets se nj shumic e thjesht jan shprehur se asnjher nuk kan menduar q t largohen nga profesioni apo t ndrrojn profesionin me vetm 36 %, nga kjo nnkuptojm se puntort shndetsor ndonjher apo 32 % e t anketuarve e kan menduar t ndrrojn profesionin Shpeshher apo 22% dhe pr do dit e mendojn apo 6% , t gjitha kto prgjigje relativisht negative q jan prgjigjur n kt pyetje tregon se dika nuk sht n rregull me puntort shndetsor, se pse kta dshirojn ta ndrrojn apo edhe t largohen gjithmon nga profesioni . Cilat jan hapat e mtutjeshme q t bhet nj sensibilizim m i mir i profesionit t puntorit shndetsor? Kjo sht nj pyetje q duhet t shtjellohet n qarqe edhe m t larta.

N pyetjen e tret me radh se si ndiheni n institucionet shndetsore gjat kryerjes punve t caktuar pr ju, korrespodentt e QKMF Kaanik kan dhn prgjigje kshtu: Puna n institucionet shndetsore ju bn t? Analiz: Se si ndihen n pun puntort shndetsor, shumica e absolute apo 62% e t anketuarve jan prgjigjur se ndihen mir dhe kt pun e punojn shum me zell, kjo sht nj rezultat mjaft i knaqshm pr kt pyetje se vetm 10% e tyre me kt pun ndihen keq. Ka pasur edhe nga ata apo 22% q jan prgjigjur se puna n institucionet shndetsore sht nj rutin q sht krijuar pa ndjenja ndaj puns q e kryejn ato, ndrsa 6% e t anketuarve jan prgjigjur se puna n institucionet shndetsore sht nj Monotoni. T ndiheni mir dhe e punoni me zell, T ndiheni keq, 31 apo 62% 5 apo 10%

sht rutin, sht monotoni.

11 apo 3 apo

22% 6%

Pyetja e ankets se puntort shndetsor a kan pasur ndonjher problem t natyrave t ndryshme me pundhnsi, puntort shndetsor t anketuar n QKMF Kaanik jan prgjigjur kshtu: 4. A keni pasur ndonjher problem t natyrave t ndryshme me pundhnsin?

FAQE

14

Po disa her, Po vetm nj her, Jo asnjher.

12 apo 24% 5 apo 10% 33 apo 66%

Analiz N pyetjen se a keni pasur ndonjher problem t natyrave t ndryshme me pundhnsin pjesa drmuese apo 66% e t intervistuarve jan shprehur se asnjher nuk kan pasur problem me pundhnsin, por sht nj fakt se kan pasur probleme me pundhnsi disa t anketuar, po disa her jan 24% , ndrsa 10% kan pasur vetm nj her problem me pundhnsin. sht mse e vrtet se t gjith t punsuarit nuk mund t

Pyetja ku drejt pr s drejti ka t bj me respektimin e Ligjit t Puns dhe Kontrats Kolektive Sektoriale, respodentt nga QKMF Kaaniku kan pasur ksi prgjigje: 5, A mendoni se respektohet ligji i puns dhe kontrata kolektive sektoriale nga ana e pundhnsit? Respektohet pak 20 apo 40% Respektohet shum mir 9 apo 18% Respektohet vetm n ato pika ku mendon pundhnsi ti respektoj, 16 apo 32% Nuk respektohet fare. 5 apo 10% Analiz: N Pyetjen se sa respektohet ligji I puns dhe kontrata kolektive sektoriale nga ana e pundhnsit sht nj prqindja mjaft shqetsues , Respektohet pak 40% e t anketuarve jan prgjigjur n kt opsion, respektohet vetm n ato pika ku mendon pundhnsi ti respektoj sht nj prqindje mjaft e lart me 32%, nuk respektohet fare jan prgjigjur 10%, dhe vetm 18% e t anketuarve jan prgjigjur se respektohet shum mir. Kjo prqindje sht mjaft nj shqetsim i madh sidomos pr sindikatn e shndetsis e cila duhet t reagoj me nj aktivitet sindikal, duke e pasur parasysh edhe raportet q jan prpiluar m hert pr respektimin e legjislacionit t puns nga pundhnsi n kt QKMF. Gjith ashtu n pyetjen se a i keni krkuar benificionet q i ofron kontrata kolektive Sektoriale, korrespodentt nga sektori shndetsor n QKMF Kaanik jan prgjigjur kshtu: 6, A i keni krkuar ndonjher benificionet q i ofron kontrata kolektive sektoriale (KKS)? Jo nuk i kam krkuar asnj hr, 26 apo 52% Po disa her 18 apo 36% Jo se KKS nuk e njeh dhe respekton pundhnsi 4 apo 8% I kam krkuar por m jan refuzuar nga pundhnsi. 2 apo 4% ANALIZ: N pyetjen e radhs se a keni krkuar benificionet q i ofron Kontrata kolektive sektoriale me prgjigje jo asnjher nuk i kam krkuar jan prgjigjur 52%, po disa her i kam krkuar me 36% , jo se KKS nuk e njeh dhe nuk e respekton pundhnsi 8% si dhe i kam krkuar por m jan refuzuar nga pundhnsi 4%. sht nj numr mjaft i madh i puntorve shndetsor q nuk i kan krkuar benificionet q i ofron kontrata kolektive sektoriale, n t ardhmen duhet t merret nj sensibilizim m i madh rreth benificioneve q i ofron kontrata kolektive, pr arsye se kto t mira q ofrohen t jen m t shfrytzueshm dhe m t krkueshm nga puntort shndetsor. Gjithashtu sht prpiluar edhe pyetja se a keni qen ndonjher t krcnuar nga pundhnsi juaj me largim nga puna pr shkak t bindjeve tuaj t ndryshme politike etj. Puntort shndetsor n QKMF Kaanik jan prgjigjur kshtu: 7, A keni qen ndonjher t krcnuar me largim nga puna prej pundhnsit pr shkak t bindjeve politike, fetare, etnike, racore, pjesmarrje n sindikat, n grev, etj? Shpesh her, 2 apo 4% Vetm nj her 1 apo 2%

TRIBUNA

a dik sin

le

SH

T,

2012

FAQE

15

Disa her, Asnjher,

4 apo 8 43 apo 86%

ANALIZ: N pyetjen se a keni qen ndonjher t krcnuar me largim nga puna prej pundhnsit pr shkak t bindjeve politike, fetare, etnike, racore, shumica bindse jan prgjigjur se Asnjher nuk kan qen t krcnuar apo 86% e tyre, por ka edhe nj numr i tyre q jan prgjigjur se shpeshher kan qen t krcnuar apo 4% vetm nj her apo 2% dhe disa her apo 8%, d.m.th. se ka raste kur puntort shndetsor krcnohen pr shkak t bindjeve politike, fetare etj. Kjo sht nj pasqyr jo e mir pr pundhnsin sepse n fund t fundit pundhnsi nuk mund ti krcnoj t gjith apo nj pjes t tyre n mnyr voluminoze me largim nga puna pr kto arsye, por, i krcnon vetm disa prej tyre q t bj nj presion tek puntort pr qllime t friksimit t tyre dhe q n t ardhmen t jen t dgjueshm. sht pa e rndsishme q t beht edhe ndonj pyetje pr puntort shndetsor q jan larguar nga puna, pr shkak se ka qen e pamundur t intervistohen ato t larguar, sht dashur q t prgjigjen n kt pyetje vetm puntort shndetsor q jan t punsuar pr momentin, sipas rezultateve t QKMF Kaanik ,puntort shndetsor jan prgjigjur kshtu: 8, A sht larguar ndonj koleg i juaji nga puna pr mendim ndryshe politik nga pundhnsi apo pr shkak t racs, etnis,, etj t ndryshme prej pundhnsit? Po ka vetm nj rast 8 apo 16% Po disa raste 7 apo 14 Jo, 2 apo 44% Nuk kam dgjuar ndonjher. 13 apo 26% ANALIZ: Edhe kjo ka qen nj pyetje pr puntort shndetsor se a sht larguar ndonjher ndonj puntor shndetsor pr shkak t bindjeve politike t ndryshme prej pundhnsit, pjesa m e madhe por jo drmuese jan prgjigjur se nuk ka raste t ktilla apo 44%, pastaj se nuk kan dgjuar sht 26% e t anketuarve ja shprehur kshtu, me 16% jan shprehur se po ka vetm nj rast dhe 14 % jan shprehur po dhe ka disa raste. Nga kjo mund t konkludojm se megjithat ka raste se kur puntort shndetsor largohen nga puna pr shkak t ktyre bindjeve t ndryshme prej pundhnsit. sht nj pyetje q sht formuluar, duke pasur parasysh se gjat bisedave me puntort shndetsor dhe n prgjithsi me njerz t ndryshm nga komuna t ndryshme t regjionit t Ferizajt, jan shprehur se ka ndrhyrje gjat rekrutimit, dhe pash t arsyeshme q t bj kt intervist duke i pyetur puntort shndetsor pr kt situate. Gjate anketimit n QKMF Kaanik, korrespodentt jan prgjigjur kshtu 9, A mendoni se gjat rekrutimit ka ndrhyrje politike dhe diskriminim t kandidatve q jan przgjedhur pr intervist dhe q jan punsuar pastaj? Jo 11 apo 22% Po 11 apo 22% Kam dgjuar shpesh her 5 apo 10% Nuk kam dgjuar ndonj her 15 apo 30% T przgjedhurit jan antar t nj subjekti politik 8 apo 16%

Flamur Troni Zyrtar Ligjor i Zyrs Regjionale t Ferizajt

NDALO DO LLOJ T DI SKRIMINIMIT T PUNTORVE, BASHKANGJITU DHE PRKRAH KOLEGT ...... STOP! DO LLOJI T DISKRIMINIMIT ME SOLIDARITET,

Public Service International Federata e Sindikatave t Shndetsis s Kosovs The Trade Union Health Federation of Kosova Sindikalna Federacija Zdravstva Kosova

Address: St. Fehmi Agani nr.2/3 10 000 Prishtina, Republic of Kosova Tel & Fax: +381 (0) 38 223 195, mob: + 377 (0) 45 588 902 Web: www.fsshk.eu , e-mail: info@fsshk.eu

Redaktori prgjegjs Armend Shkoza T gjitha t drejtat jan t rezervuara pr botuesin. Nuk lejohet kopjimi apo shumzimi i materialit, pa autorizim paraprak

Na vizitoni n

www.fsshk.eu