Mikroekonomi

Programi i lnds

I.Hyrje

II.Teoria e konsumatorit

III.Teoria e prodhuesit

IV.Strukturat e tregut

10 Principet baz t ekonomiksit:

1. Pamjaftueshmria 2. Llogjika (Racionaliteti) 3. Preferencat (t jashtme + t brendshme)

4. Restriksionet (Ndalimet) 5. Kosto Oportune (heqja dore nga nje produkt i par pr nj produkt t dyt me cilsi m t mir) 6. Principi ekonomik, sht aplikimi i Racionalitetit n situatat e Pamjaftueshmris (Raporti i Racionalitetit me Pamjaftueshmrin) 7. Efienca (aftsia pr t shprndar nj produkt sa m drejt)
1

Mikroekonomi
8. Analiza Marxhinale (pjesz pr njsi) 9. Ekuilibret Ekuilibri I Nash sht m i rndsishmi 10. Game Theory (Teoria e Lojs)

Ekonomiksi = Teori ekonomike (Bazat teorike). Ekonomi do t thot menaxhim i burimeve familjare, shoqrore etj. Objekti i ekonomiksit mund t shikohet ne dy kndvshtrime:
1. Objekti i prgjithshm 2. Objekti i veant

Sqarim
1. Objekti i prgjithshm i ekonomiksit Ekonomiksi sht nj shkenc

ekonomiko shoqrore q studion marrdhniet ndrmjet subjekteve ekonomike ose vendim marrse ose agjentve ekonomik n fushn ekonomike (d.m.th. studion: prodhimin, shprndarjen, kombinimin etj.). 2. Objekti i veant i ekonomiksit Ekonomiksi sht nj shkenc q studion marrdhnie q kan t bjn me alokimin (shprndarjen) e burimeve t pamjaftueshme ndrmjet krkesave konkuruese gjithmon e n rritje t njerzve. Ne qendr t studimit jan burimet e pamjaftueshme, t kufizuara, t limituara, t rralla etj. Kto burime jan burimet ekonomike si: Toka,Puna,Kapitali,Truri (aftsia intelektuale, manaxheriale,mendore) Burimet e pakufizuara Ajri , Energjia Diellore etj.

Pamjaftueshmria paraqitet n dy forma:

1. Krkesa t mdha (munges ofertash) psh: Shqipria para viteve

`90 2. Oferta t bollshme por me mime shum t larta koha n ditt tona

Prkufizim:
2

Mikroekonomi
Ekonomiksi nprmjet shprndarjes (kombinimit) t burimeve t pamjaftueshme tenton t zbus kontradiktn themelore t shoqris njerzore q sht: Krkesa pa kufi , burime t kufizuara Ekonomiksi nprmjet zgjedhjes na mson se si ta bjm jetn. Pr kt arsye ekonomiksi quhet ndryshe shkenc e zgjedhjes .

Shprndarja duhet t jet efiente q do t thot t arrish m t mirn duke i prdorur t gjitha burimet n dispozicion. Si konkretizohet objekti i veant i ekonomiksit ? Konkretizohet nprmjet kufirit t mundsive prodhuese.

Bjm nj sqarim Bota e mallrave, t produkteve t gatshme sht e ndar sipas shkenctarve t ekonomis n dy grupe:
1. Produkte t gatshme pr konsum prfundimtar,ato prmblidhen n

shportn A(x1 ;x2) X1 malli baz X2 malli i prbr 2. Burimet apo lndt e para jan t gjitha ato q prdoren n proesin e prgjithshm pr produkte t caktuara. Burimet do i gjejme n shportn B( K ; L ) ku: Toka K Kapitali L Aftsia mendore Puna

Prkufizim:
Kufiri i mundsive prodhuese shrben pr t konkretizuar objektin e ekonomiksit si shkenc e zgjedhjes. *Kufiri i mundsive prodhuese = KMP KMP-ja formohet grafikisht nga t gjitha kombinimet e munshme t shports A(x1 ;x2), nse prdorim plotsisht apo n mnyr efiente t gjitha burimet n dispozicion q prfaqsohen nga shporta B( K ; L ).
KMP-ja paraqitet grafikisht:

Mikroekonomi

N pikn A t gjitha burimet prdoren vetm pr x2 ; n piken B t gjitha burimet prdoren vetm pr x1 . Themi se jemi efient nse ndodhet n nj nga pikat e KMP. Pikat A dhe B jan kombinime ekstreme t burimeve t produkteve t gatshme. Firmave , Shoqris i del pr detyr t zgjedh se far kombinimesh t A(x1 ;x2) do t prodhoj me burimet B( K ; L ) n dispozicion derisa t arrij zgjedhjen m t mir. Ekonomiksi n qendr ka pamjaftueshmrin. Pr t arritur n zgjedhjen (kombinimin) e dshiruar t A(x1 ;x2) duhet t japim x2 q t marrim nj shtes x1 . << Pra japim x2 x2 dhe marrim x1 x1 >> Pr t analizuar pse KMP-ja konkretizon zgjedhjen, marrim grafikun e KMP vijdrejt :

Mikroekonomi

Sasia q duhet t japim nga x2 x2 pr t marr nj sasi shtes nga x1 q sht x1 quhet kosto oportune dhe vija AB (KMP-ja vijdrejt) quhet vij e kostos oportune.

Prkufizim :
Kosto oportune sht shpenzimi pr arritjen e alternativs m t mir dhe matet me sasin q duhet t japim nga x2 x2 pr t marr nj njsi shtes nga x1 x1 .
Kosto oportune=x2x1=pjerrsi=b=y'=tan x1 A B 0 45 x 2 4 0

Kosto oportune realisht konkretizon objektin e ekonomiksit si zgjedhs, mbasi na tregon se sa bn zgjedhja m e mir, a sht n mundsit tona. Vija e kostos oportune e ka
y=a bx

ekuacionin si do vijdrejt rnse : ku : a tregon pikprerjen e vijs s kostos oportune me boshtin e y

x2=a-bx1 ku : b=OAOB=x2x1=Kosto op.=tan=pjerrsi=y'

Tregon sa ndryshon funksioni nse ndryshon prcaktori. Kosto oportune sht nj shpenzim q na tregon se sa na kushton zgjedhja . Supozojm se ekuacioni i kostos oportune jepet nga :
x2=4-5x1

Mikroekonomi
Kosto oportune = koefienti kndor (b) = x2 = -5 Duke ditur mimet e (x1;x2) mund t japim saktsisht koston oportune.

Ushtrim mbi KMP dhe Koston oportune :

Mundsit A B C D E F Stofra (x1) 0 1 2 3 4 5 Ushqime (x2) 15 14 12 9 5 0 Kosto oportune -------1 -2 -3 -4 -5

x2x1=14-151-0=-11=-1

etj.

Pr t ndrtuar grafikun mjafton te gjejm pikat ekstreme :

Mikroekonomi

Parimet e ekonomiksit
Parimi 1
Kosto oportune prbn ligjin numr nj t ekonomis. do veprim shtes ka nj shpenzim shtes.

Parimi 2
Njerzit zakonisht bjn zgjedhje midis mundsive q iu paraqiten pa e matur vlern e zgjedhjes. Pa e matur themi q kemi br Trade Off = zgjedhje pa e matur. P.sh.: Karrier apo Familje ; Ambjentit apo Rritjes ekonomike.

Parimi 3
Njerzit e menur mendojn pr marxhina (shtesa) = ndryshesat q shkaktohen nga nj veprim shtes.

Marxhinat jan =

funksionitpraktorit=pjerrsin=y'

Pr t kuptuar marxhinat duhet t dim se cilt jan funksionet baz t analizs ekonomike. Shembull : Pr prodhimin e materialeve t ndrtimit duhet t dim (analizojm) kto funksione : 1. Prodhimi 2. Shpenzimet = Kosto 3. T ardhurat 4. Fitimi Kto funksione do ti analizojm n teorit e prodhuesit duke i gjetur marxhinat.

Prkufizim 1
Teoria e prodhuesit studion marrdhniet e prodhuesit me tregun. Kto marrdhnie konkretizohen nprmjet shports B( K ; L ).

Prkufizim 2
Teoria e Konsumatorit studion marrdhniet (sjelljet) e konsumatorit n treg. Kto marrdhnie konkretizohen nprmjet shports A(x1 ;x2). Teoria e konsumatorit sht nj pjes tjetr e mikroekonomis. 10 parimet e ekonomiksit na ndihmojn q t kuptojm dimensionet e zgjedhjes q jan : 1. far t prodhojm 2. Si t prodhojm
7

Mikroekonomi
3. Pr k t prodhojm

Parimi 4
Tregu : nga pikpamja fizike sht vendi ku takohen shitsat, blersat dhe prodhuesit. Tregu si prkufizim ekonomik : sht shprehje e shkurtuar e proesit t pajtimit t vendimeve t shitsave,blersave dhe prodhuesve pr at se far do t prodhohet, si do t prodhoht dhe ku do t prodhohen mallrat dhe sherbimet. Kjo arrihet nprmjet dors s padukshme q sht mimi.

Parimi 5
Better Off (bhesh m mir). Njerzit behen m mir n qoft se marin pjes n tregti me rregulla. Pr t provuar kt parim marrim nj ushtrim. *Supozojm se dy vende si USA dhe Japonia t cilt jan t njohur pr prodhimin e kompjuterave dhe televizorve kan nj tabele t till t prodhimit :
Inicialet C T Prodhimi Kompjuter Televizor Kosto oportune USA 50 50 1T dhe 1C Japonia 10 40 4T dhe 1C Raporti 50/10 50/40

USA me burimet n dispozicion mund t prodhoj 50 njsi kompjutera ose 50 njsi televizora *N.q.s n tregun ndrkombtar kto 2 vendeahsin me raportin 2T dhe 1C , a do t bhen m mir USA dhe Japonia nse marrin pjes n tregti? Ky ushtrim ndahet n dy pjes: I) para pjesmarrjes n treg ; pjesmarrjes n treg. N pjesn e I analizojm :
1. Koston oportune pr USA dhe Japonin 2. Raportin relativ = T (USA)T (Japonia) ose C (USA)C (Japonia) 3. Avantazhi absolut (nj vend ka avantazh absolut nse prodhon m

II) pas

shum me t njjtat njsi burimesh. Themi q USA ka avantazh absolut n t dy produktet.)

Mikroekonomi
4. Avantazhi krahasues (nse nj vend ka avantazh krahasues (USA ne

2 produkte) vendi tjeter ka avantazh krahasues n at produkt ku raporti relativ sht m i vogl.) Japonia ka avantazh krahasues ne T , ndrsa USA ka n t dy produktet (T dhe C).

Pjesa e II (pas pjesmarrjes ne treg): 1C 2T 50 x x = 100 Nj kompjuter n tregun ndrkombtar kmbehet me dy televizora

Ushtrim :
Kombini mi Mallra konsumi Kapitali

A
0 23

B
1 22

C
2 20

D
3 17

E
4 13

F
5 9

G
6 5

H
7 0
9

Mikroekonomi
Kosto oportun e

---

-1

-2

-3

-4

-4

-4

-5

a) Ndrto KMP

b) oportune Zgjidhje :

Gjej koston

a)

b) Kosto oportune = x2x1

A=? B=22-231-0=-11=-1 203-2=-31=-3 E=13-174-3=-41=-4 4 H=0-57-6=-51=-5 C=20-222-1=-21=-2 F=9-135-4=-41=-4 D=17G=5-96-5=-41=-

Shnim 10 Parimet: 1. Njerzit bjn trade off 2. Kosto oportune 3. Njerzit racional mendojn pr marxhina 4. Njerzit u prgjigjen nxitsve 5. Better off, pjesmarrja n tregti e bn doknd m mir 6. Tregu 7. Ndonjher qeveria mund t rregulloj shit blerjen 8. Standartet e jetess s nj vendi varen nga aftsia e tij pr t prodhuar t mirat dhe shrbimet 9. mimet rriten kur qeveria shtyp shum para 10. Shoqria bn n afatin e shkurtr nj trade off midis inflacionit dhe papunsis.

Krkesa dhe Oferta

Krkesa dhe oferta jan parametrat (matsat, dimensionet) e tregut. Nse ne dim krkesn dhe ofertn mund t prcaktojm tregun.

Prkufizim (Krkesa):
10

Mikroekonomi
Krkesa sht sasia e nj malli X(Qx) q krkohet pr mime t ndryshme. Krkesa sht sasi e nj malli q blersat jan njkohsisht t gatshm dhe n gjendje ta blejn kundrejt mimeve t ndryshme kur faktort e tjer i mbajm t pandryshuar. *faktort e pandryshuar quhen ndryshe ceterus paribus (CP)*

Karaktristikat e krkess
1. Tregon marrdhniet ndrmjet sasis se krkuar t nj malli (Qx) me

mimin e mallit (Px): *Kur mimi ulet sasia e krkuar rritet dhe anasjelltas. Pra kur QDX / PDX ose QDX / PDX . 2. Krkesa sipas prkufizimit mund t jepet me ekuacionin QDX = F

(PDX,PXY,I,Ph) Ku : I (income) ; PDX (mimi i mallit) ; PXY (mimi i mallit zvndsues) ; Ph (Preferencat) .
Meq faktort e tjer i mbajm t pandryshuar ekuacioni shkruhet ne kt mnyr:

QDX = F (PDX)CP

3. Krkesa mund t jepet nprmjet nj

PD
X

QD
X

tabele:
*shnim: dallojm krkesn nga sasia e krkuar e cila sht vetm pr nj mim t caktuar, psh: QX = 10 ; PX = 2

4. QX paraqitet nprmjet nj ekuacioni vij lineare rnse : 5. QX jepet nprmjet nj vije lineare :

y = a bx

Marrdhniet e konsumatorit me tregun shprehen nga vija e krkess , jepet nprmjet ligjit t krkess : QDX / PDX ose QDX / PDX . *Krkesa pr nj produkt jepet si shum e krkesave individuale. Gjithashtu mund t jepet me an t vijave t mposhtme :

11

Mikroekonomi

Oferta
Prkufizim (Oferta):
Oferta sht sasia e nj malli q shitsat jan t gatshm dhe n gjendje ta ofrojn n treg kur faktor e tjer mbeten t pandryshuar. Oferta prfaqson sjelljen e shitsit apo prodhuesit n treg.

Karakteristikat e Oferts
1. Tregon marrdhniet ndrmjet sasis se ofruar t nj malli (Qx) me mimin e mallit (Px): *Kur mimi ulet dhe sasia e ofruar ulet dhe anasjelltas. Pra kur QSX / PSX ose QSX / PSX PS QS
X X

2. Jepet ne mnyr tabelare:

3. Oferta sipas prkufizimit mun t jepet me ekuacionin

QSX = F (PSX )

CP.
4. Duke i prfshir faktort e tjer do t kemi

QSX = F (PSX,Pinpute,T )

5. Gjithashtu jepet nprmjet ekuacionit y = -c + dx 6. Oferta paraqitet grafikisht :

Ekuilibri
Ekuilibri sht situat specifike n treg q karakterizohet nga sasia ekuilibr : QE = QD = QS dhe mimi ekulibr PE = PD = PS . N kt situat ofruesin dhe konsumatorin i imagjinojm t prqafuar me njri tjetrin.
12

Mikroekonomi

Ushtrim:
Supozojm q n nj treg jan 10 000 konsumator identik dhe 1 000 prodhues. QDX = 12 2PDX QSX = 20PSX
1. Gjeni funksionin e krkess dhe oferts n treg. 2. Paraqitni n mnyr tabelare krkesn dhe ofertn.

3. Gjeni ekuilibrin. 4. Paraqitni n mnyr matematike ekuacionin e krkess dhe mimit n treg.

Zgjidhje :
1. Tregu

QDX = 10 000 (12 2PX) QSX = 1 000 (20PSX)

2. PX 6 5 4 3 2 1 QDX 0 20 000 40 000 60 000 80 000 100 000 QSX 120 000 100 000 80 000 60 000 40 000 20 000

13

Mikroekonomi
3. QDX = QSX = QE = 10 000 (12 2PX) = 1 000 (20PSX) = 20 000 PX

PE = 3

QE = 60 000

sht e rndsishme t dallojm ndikimin e secilit faktor n krkes /

ofert. Tek krkesa : QDX = F (PDX,PXY,I,Ph) Tek oferta : QSX = F (PSX,Pinpute,T )

*Px sipas ligjit t krkess QDX / PDX dhe anasjelltas. Me ndryshimin e

mimit n krkes kemi t bjm me lvizje prgjat kurbs s krkess . *N.q.s marrim faktorin e tret I (t ardhurat) kemi rritje t krkess I / Q cp pra kemi zhvendosje t kurbs s krkess.

14

Mikroekonomi

N.q.s ndryshon mimi i mallit zvndsues dhe plotsues do t kemi : *Pxy (mallra zvndsues) jan mallrat q zvndsojn njri tjetrin n prdorim. Nse x sht malli baz dhe y zvndsuesi i tij ather me rritjen e Py do t rritet malli baz. Mallrat plotsues quhen t gjith mallrat q prdoren detyrimisht s bashku n proporcion t caktuar. N.q.s mimi i mallit plotsues rritet sasia e mallit baz ulet Py / Qx . *Ph (preferencat) mund ta prmbysin kurbn e krkess. (Magnetofonat, CD/DVD etj.)

Elasticiteti
Si koncept q pdoret n shum fusha, n fushn e ekonomis n raport me krkes/ofertn tregon masn e reagueshmris t krkes/oferts n varsi t faktorve prcaktues. Elasticiteti mat masn e reagueshmris n prqindje (%) t krkes/oferts. Elasticiteti sipas prkufizimit mund t jepet me nj formul : E=% funksionit% prcaktorit = % Elasticiteti mat masn e ndryshimit t funksionit n.q.s. ndryshon prcaktori. Elasticiteti i krkess tregon si reagon krkesa nse ndryshon vemas secili faktor.
EQDx=% QDx% (Px,Pxy,I)

EQSx=% QSx% (Px,Pinpute,T)

Pr secilin faktor dallojm nj tip t E(elasticitetit) t QDx (krkess) si m posht : Lidhur me mimin (P) dallojm E(elasticitetin) e P(mimit) s Q(krkess). PxEPx= % QDy% Px=% => tregon sa ndryshon Q nese ndryshon P. Pra
E=QxPxPxQx

QDx (joelastike) - -1 0 1

QDx (elastike)

Epx > 1 krkesa sht elastike ; Epx < -1 krkesa sht joelastike ; Epx=1 krkesa sht njsi elastike ose ndryshe elasticitet njsi , pra aq sa ndryshon P aq ndryshon dhe Q.
15

Mikroekonomi
Elasticiteti i trthort Epx=QxPyPyQx sht malli zvndsues.
EPxy=% Qx% Py=%QxPyPyQx

ku x sht malli baz , y plotsues (-)

zvndsues (+) - -1 0 1

Nse mallrat jan zvndsues t njri-tjetrit EPxy sht madhsi pozitive (+) pra malli sht zvndsues. Dhe nse EPxy sht madhsi negative (-) malli sht plotsues. Elasticitetii i t ardhurave (EI): EI=% QDx% I=QIIQ plotsues (-) zvndsues (+) - -1 0 1 Nse EI sht madhsi pozitive (+) mallrat quhen normale Nse EI sht madhsi negative (-) mallrat quhen inferiore Nse EI > 1 mallrat jan luksi Nse EI < 1 mallrat jan mallra t domosdoshm

Prkufizim :

Mallra normale quhen ato mallra q me rritjen e t ardhurave rritet krkesa pr to. Mallrat quhen mallra luksi kur rriten shum t ardhurat dhe ne i blejm kto mallra. Mallra t domosdoshme jan ato mallra q me rritjenn e t ardhurave , krkesa pr to nuk ndryshon fare. Elasticiteti i t ardhurave jep informacion mbi tipet e mallrave : 1) normale ; 2) luksi ; 3) inferiore ; 4) domosdoshme

Rastet ekstreme t krkes/oferts

16

Mikroekonomi

Rasti A sado q t rritet mimi (P),krkesa (Q) nuk ndryshon, plotsisht joelastike. Epx=QPPQ=0 Rasti B ne kt rast themi q krkesa sht plotsisht elastike. Epx=QPPQ=

Ushtrim 1:
T ardhurat A B C D E F G 8 000 12 000 16 000 20 000 24 000 28 000 32 000 Sasia 5 10 15 18 20 19 18 %eQ 100 %eI 50 E --2 1,5 0,8 0,5 -0,3 -0,3

ZGJIDHJE :
EI=QIIQ

B:

EI=10-512-885=2 121210=1,5

C:

EI=15-1016-

D:

EI=18-1520-161615=0,8 17

Mikroekonomi
E:
EI=20-1824-202018=0,5 242420=-0,3

F:

EI=19-2028-

G:

EI=18-1932-282819=-0,3

Ushtrim 2:
Qx A B C D 25 35 40 50 Px 5 4 3 2 EPx ---2 -0,57 -0,75

ZGJIDHJE :
EI=QPPQ

B:

EPx=35-254-5525=-2 4435=-0,57

C:

EPx=40-353-

D:

EPx=50-402-3340=-0,75

Politika Qeveritare
.

mimi tavan mimi dysheme Taksa : 1. Mbi konsumatorin ; (direkt n prodhim) Subvencionet

2. Mbi prodhuesin ;

3. Aksiza

mimi tavan jan mime t ligjruara nga shteti n formn e nj detyrimi (maksimumi legal) , jan mime nn mimin ekuilibr. *Vendosja e mimit tavan nxit tregun e zi, racionimin (tollonat) etj. mimi dysheme sht minimumi legal (mimet maksimale t vendosura nga shteti) p.sh. renta.

18

Mikroekonomi Teoria mbi taksat

1. Taksat jan pagesa t kryera nga publiku(prodhuesi, konsumatori) me

2.

3.

4.

5.

1. 2.

qllim q ato t`i kthehen n formn e mallrave publike (rrug, shkolla, institucione etj.) Taksat mund t vendosen mbi konsumatorin, prodhuesin, aksiza (direkt n prodhim). Pavarsisht mbi k vendosen taksat, at e paguajn njkohsisht si konsumatori ashtu dhe prodhuesi. Se sa do t paguajn konsumatori dhe prodhuesi kjo varet nga elasticiteti i krkes/oferts. N rast se krkes/ofertat jan inelastike ose m pak elastike, pjesn m t madhe t takss do ta paguaj ai q ka inelastike krkes/ofertn. Vendosja e nj takse bn q xhepat e konsumatorit dhe prodhuesit t lehtsohen, d.m.th. mirqenia e konsumatorit dhe prodhuesit prishet, zvogelohet, ulet. *Mirqenia e konsumatorit jepet nga teprica konsumatore e cila varet nga diferenca midis mimit maksimal dhe mimit me taks. Ajo kufizohet nga lart nga vija e krkess dhe nga posht nga vija e mimit ekuilibr. *Mirqenia e prodhuesit jepet nga teprica e prodhuesit, t cilat me vendosjen e takss zvoglohen. Ajo kufizohet nga lart nga vija e mimit ekuilibr dhe nga posht nga vija e oferts. Me vendosjen e nj takse mimi q paguan konsumatori do t rritet, sepse do t paguaj taksn dhe mimi q thith prodhuesi nga shitjet do t zvoglohet. Shteti duhet t ndrhyj n lidhje taksat pr dy qllime: a) Mirprdorimin e taksave b) Zvogelimin e puns pr thithjen e taksave nprmjet informatizimit t taksave. Pasoja kryesore: me vendosjen e takss prishet ekuilibri i tregut Me vendosjen e takss (T) paksohet sasia (vlera e prdorur n treg) QE QDT .

19

Mikroekonomi

Trekndshi AEC ( AEC) sht teprica e konsumatorit pas takss. ECB sht teprica e prodhuesit pas takss.

Prkufizim 1
Teprica e konsumatorit q prfaqson mirqnien e konsumatorit kufizohet nga lart nga vija e krkess (D) dhe nga vija e mimit t ekuilibrit.

Prkufizim 2
Teprica e prodhuesit kufizohet nga lart nga vija e mimit t ekuilibrit dhe nga posht nga vija e oferts (S).

Dallojm dy raste t vendosjes s takss:

1. Mbi konsumatorin 2. Mbi prodhuesin
.

-Taksa mbi konsumatorin

Nse taksa vendoset mbi konsumatorin kurba e krkess do t zhvendoset majtas nga D n D dhe sasia e ekuilibrit nga QE n QD me taks. Pikat M dhe N jan sasi e krkuar dhe sasi e ofruar dhe kan mimet prkatse si n grafik. QE QDT = sasia reale me t ciln do t paguhet taksa.

20

Mikroekonomi
*pasoj ekstra: me vendosjen e takss paksohet sasia (vlera e prdorur n treg) q jepet nprmjet QE QDT . Me vendosjen e takss teprica konsumatore zvoglohet ALM . Edhe teprica prodhuese zvoglohet NGB . Taksa totale pr konsumatorin sht katrori MLCF . Taksa totale pr prodhuesin sht katrori CGNF . Taksa pr njsi : taksa pr njsi pr konsumatorin ME ;taksa pr njsi pr prodhuesin NE Taksa totale GLMN = CLMF + GCFN = QDT T(MN). Kjo sht taksa totale q e thith shteti dhe e fut n diagramn e rrjedhs ciklike. Ajo prdoret pr nevojat e publikut. Shihet nga grafiku q PDT < PE (PDT sht m e vogl se PE). MEN sht humbje e vdekur q nuk futet n diagramn e rrjedhs ciklike por jan pagesa q bhen pr t mbajtur sistemin tatimor. Pr ta paksuar MEN prdoren politika qeveritare q ojn n modernizimin e sistemit tatimor. Sa m t vogla t jen shpenzimet aq m e vogl sht humbja neto.

-Taksa mbi prodhuesin

Nse taksa vendoset mbi prodhuesin kurba e oferts do t zhvendoset nga brenda duke u zvogluar sasia nga QE n QST. Pasojat e vendosjes s takss 1. Sasia e hedhur n treg zvoglohet QE - QST , sepse taksa paguhet me para. 2. mimi q paguan konsumatori pas vendosjes s takss mbi prodhuesin sht PDT > PE . 3. PST < PE q do t thot q taksa q paguan prodhuesi e bn at t thith m pak para nga shitja e mallit. 4. Mirqenia e konsumatorit dhe prodhuesit (teprica e konsumatorit dhe prodhuesit) zvoglohet me vendosjen e takss. Para Pas Teprica e konsumatorit Teprica e prodhuesit ACE ECB ALM NGB

5. Taksa totale pr konsumatorin = MLCF = QST Tnjsi/kons = QST MF Taksa totale pr prodhuesin = GCFN = QST FN

LMNG do ti kaloj shtetit pr tu futur n diagramn e rrjedhs ciklike. 6. MNE sht humbje neto q vjen nga mbledhja e taksave. 7. Me vendosjen e takss kalohet n nj situat t re ekuilibri , atje ku vija e re e oferts pritet me krkesn. Pika N ekuilibr.

21

Mikroekonomi
8. Zvoglimi i humbjes neto bhet edhe nprmjet kualifikimit t

punonjsve. Sa m i zhvilluar t jet vendi aq me e vogl do jet humbja neto ( MNE). Konkluzion Taksat nuk e prishin mirqenien e konsumatorit dhe prodhuesit por duke u futur taksa totale n rrjedhn e diagrams ciklike, kemi mundsi pr m shum mallra publike. T njjtat pasoja do t ket taksa n.q.s. do vendoset direkt n prodhim, por do t kemi nj zhvendosje t menjhershme t ekuilibrit.

Subvencionet
Subvencionet mund ti quajm si taksa pozitive, kan ndikim t kundrt nga taksa. N.q.s. taksat e ulin sasin e ekuilibrit pra QE > QET , tek subvencionet ndodh e kundrta, ato e rrisin sasin ekuilibr QE < QES . Nse e paraqesim grafikisht do t kemi :

Tema : Teoria e konsumatorit

Instrumentat e Teoris s Konsumatorit jan : 1. Drejtza e Buxhetit (e cila ka : prkufizimin, ekuacionin, pjerrsin dhe ndrtimin) 2. Kurba e Indiferencs (prkufizimi, ekuacioni sipas tipave t mallit, pjerrsia) 3. Parimi i Racionalitetit n teorin e konsumatorit 4. Zgjedhja e shports m t mir e konsumatorit E(x1*;x2*) 5. Pak njohuri matematike Qllimi i teoris s konsumatorit sht orientimi shkencor i tregjeve ose planifikimi shkencor i produktit n treg.
22

Mikroekonomi
Teoria e konsumatorit studion marrdhniet e konsumatorit me mimet (tregun). Kto marrdhnie konkretizohen duke prdorur shportn A(x1 ;x2) q prfaqson produktet e gatshme pr konsum prfundimtar. Ne studiojm teorin e konsumatorit racional q merr vendime duke bashkvepruar me t tjert duke pasur parasysh parimet baz. Konsumatori ka dy an : buxhetin dhe preferencat. T ardhurat jepen nprmjet drejtzs s buxhetit.

Prkufizim
Drejtza e Buxhetit q prfaqson t ardhurat ose shpenzimet e konsumatorit formohet grafikisht nga t gjitha kombinimet e shports A(x1 ;x2) q jan produkte t gatshme pr konsumim prfundimtar, me mimet n.q.s. prdorim t njjtin nivel t ardhurash. Drejtza e Buxhetit realisht formohet nga shuma e shpenzimeve :

P1x1 + P2x2 = I
Ushtrim 1:
P1 = 2 P2 = 5 I = 40 2x1 + 5x2 = 40 Ndrtojm drejtzn e buxhetit duke gjetur pikat e kstreme : x
1

x
2

Marrim ekuacionin e drejtzs s buxhetit P2x2 = I P1x1 X2 = IP2-P1P2x1 ; P1P2 ose - P2P1 pjerrsia e drejtzs s buxhetit.

2 0

23

Mikroekonomi
Ushtrim 2:
P1 = 2 P2 = 4 24 I = 24
-21=-2

2x1 + 4x2 = A

X
1

X
2

pj = -P2P1= -42=

1 2

Ndrtojm grafikun si m posht:

Prkufizim:
Drejtza e buxhetit sht njkohsisht dhe kurba e krkess.

Kurba e Indiferencs
Prkufizim:
Kurba e indiferencs prfaqson preferencat (dshirat) e konsumatorit. Kurba e indiferencs formohet grafikisht nga kombinimet e shports A(x1 ;x2) q japin t njjtin nivel knaqsie. Ekuacioni (funksioni) i kurbs s indiferencs jepet n formn: U(x1 ;x2) U(x1 ;x2) U(x1 ;x2) U(x1 ;x2) U(x1 ;x2) = = = = = varet nga tipi i mallit : x1x2 pr mallra normale min(x1 ;x2) pr mallra plotsues x1+x2 pr mallra zvndsues A x1x2 pr mallra Cobb Douglas

24

Mikroekonomi
Ku sht koefienti i elasticitetit pr mallin x1 q tregon sa ndryshon dobia nse ndryshon x1 n prqindje.

U = utility = dobi Dobia sht knaqsia q marrim nga konsumi i shports A(x1 ;x2). Dobia mund t rradhitet dhe kjo t on te preferencat. Dobia dhe sasia e prdorur ecin sipas grafikut t paraqitur n t djatht. Dobia totale sht m e kuptueshme n.q.s. fusim konceptin e dobis marxhinale. Dobia marxhinale (MU) mat shtesn n dobin totale n.q.s. konsumi rritet me njsi t njpasnjshme.
MU=TUQ=yx=pjerrsi=y'

Max A t MU bhet negative q do t thot se vepron ligji i t ardhurave rnse. Konkluzion: Max i dobis totale (TU) shoqrohet me min e dobis marxhinale (MU) dhe mbasi MU = 0 vepron ligji i t ardhurave rnse (MR). Max i pjerrsis s TU shoqrohet me min e MU. Dobia Totale prfaqson knaqsin e marr nga e gjith sasia e konsumuar. Dobia Marxhinale prfaqson knaqsin e marr nga do njsi shtes e konsumuar.

Analizojm dobin pr mallrat normal

Dobia q jepet nga kurbat e indiferencs grafikisht paraqitet si m posht: Si e shohim grafiku sht i lugt. Pjerrsia sht raporti me t cilin konsumatori i kmben mallrat.
25

Mikroekonomi
Pr t br zgjedhjen efiente duhet q raporti me t cilin kmben tregu mallrat te jet i barabart me raportin me t cilin konsumatori kmben mallrat. Grafikisht duhet qe drejtza e buxhetit t takohet tangencialisht me kurbn e indiferencs. Pjerrsia : pj.=-MU2MU1 (raporti i kmbimit sipas konsumatorit)

Parimi i Racionalitetit
Nga trajtimi i drejtzs s buxhetit dhe kurbs s indiferencs nxorm q:
Llogjikisht duhet q raporti i kmbimit sipas konsumatorit duhet t jet i

barabart me raportin e kmbimit sipas tregut. Sipas konsumatorit -MU2MU1 ; Sipas tregut -P2P1
-MU2MU1= -P2P1

(1)

-MU2-P2= MU1P1 (2) -MU2-P2 dobia marxhinale e lekut (e njsis s fundit t lekut)

Dobia marxhinale e njsis s fundit t

lekut pr mallin e dyt duhet t jet e barabart me dobin marxhinale e njsis s fundit t lekut pr mallin e par. Grafikisht situata (1) dhe (2) paraqitet n kt mnyr: Drejtza e buxhetit takohet tangencialisht me kurbn e indiferencs. Duke realizuar kushtet (1) dhe (2) do arrijm shportn m t mir.

Prkufizim (Parimi i Racionalitetit):

Prmblidhet n shprehjen: Prfitimi shtes nga nj veprim shtes duhet t jet i barabart me shpenzimin shtes. Ne teorin e konsumatorit parimi i racionalitetit do t marr formn: E ardhura marxhinale = Kosto marxhinale MR = MC Ky sht kushti i zgjedhjes m t mir.
26

Mikroekonomi
Konsumatori mund t blej 1,2 ose m shum mallra. Shikojm se far forme merr parimi i racionalitetit n secilin rast. 1 Mall 2 Mallra ku P1=P2 2 Mallra ku P1P2 MU = P(mimi) MU1=MU2=P
MU1P1=MU2P2

Grafikisht 1 mund t paraqitet duke br transformimin 2.

MU1P1=MU2P2

(1)

MU2MU1= P2P1

(2)

Arritm n t njjtin konkluzion duke br arsyetimin llogjik m par dhe duke prdorur parimin e racionalitetit. Ciln shport do blejm m t ardhurat q kemi n dispozicion. Pika E sht pik ekuilibri, pik efiente.

Njsit e konsumu ara (Q) 1 2 3 4 5 6 7

Ushtrim :
MUx1 10 8 7 6 5 4 3
MU1P1

MUx2 24 20 18 16 12 6 4

MU2P2

a) far studion teoria e

konsumatorit.
b) Gjeni shportn m t

10 8 7 6 5 4 3

12 10 9 8 6 3 2

mir me an t parimit t racionalitetit. Konkretizojeni duke e zgjidhur n mnyr analitike dhe grafike duke u bazuar n t dhnat e mposhtme. P1 = 1 P2 = 2 x1 + 2x2 = 10 I = 10

Zgjidhje :
Hapi i 1 Duke u bazuar te Parimi i Racionalitetit n mnyr analitike dhe grafike gjej shportn m t mir MU1P1=MU2P2 ; S pari duhet t plotsojm tabeln. Nga tabela shohim q dalin 4 zgjedhje, pra MU1P1=MU2P2 = 10 ; 8 ; 6 dhe 3. Njra nga kto duhet t jet zgjedhja m e mir ku zbatohet rregulli ku takohen tangencialisht MU2MU1= P2P1 (1). Shohim pr secilin rast nse shporta e zgjedhur e vrteton drejtzn e buxhetit: pr rastin kur zgjedhja sht 10 x1 = 1 dhe x2 = 2
-r

27

Mikroekonomi
x1 + 2x2 = 10 => 11 + 22 10 shohim rastin e dyt kur zgjedhja sht 8 x1=2 dhe x2=4 ather do t kemi 12 + 24 = 10 , nga kjo shohim q zgjedhja m e mir sht n rastin e dyt kur MU1P1=MU2P2=8. Kjo do t thot gjithashtu q nuk kemi nevoj q t analizojm m raste t tjera sepse zgjedhja m e mir sht gjetur. Hapi i 2-t Ndrtojm drejtzn e buxhetit dhe gjejm pjerrsin e saj. X
1

X
2

x1 + 2x2 = 10

1 0

Hapi 3-t Ndrtojm kurbn e indiferencs duke supozuar q mallrat jan normal : U(x1 ;x2) = x1x2= 8 x2=8x1 Kushti q e vrteton q sht shporta m e mir sht q pjerrsia e drejtzs s buxhetit duhet t jt e barabart pjerrsin e indiferencs, pra pika E. X X U(x1 ;x2) = x1x2 pj.=-42=-2 1 2 2 4

shtjet :

Tema : Teoria e Prodhuesit

a) Prodhimi b) Kostot e prodhimit c) Prodhimi (shtjet) Prodhimi si proes ekonomik Prodhimi n afatin e shkurtr, t gjat dhe t mesm. Prodhimi total n afatin e shkurtr (TPL) Prodhimi Marxhinal (MPL) Prodhimi Mesatar (APL)
28

Mikroekonomi
Lidhjet : prodhim total, marxhinal dhe mesatar

Prkufizim 1

Prodhimi sht nj proes i bashkimit t inputeve (burimeve) t caktuara sipas nj teknologjie t caktuar n koh e vend t caktuar pr prodhimin e sasive t caktuara. Prodhimi prcaktohet nga afati kohor dhe kemi : Prodhim n afatin e gjat Prodhim n afatin e shkurtr Prodhim n afatin shum t gjat N afatin e gjat ndryshojn t dy tipet e inputeve B(K,L) , ndryshon K dhe L. N afatin e shkurtr ndryshon ndryshon vetm njri input (inputi variabl) , B(K,L) K nuk ndryshon , vetm L ndryshon. N afatin shum t gjat ndryshon teknologjia e kohs. Prodhimi n afatin e shkurtr mund t kuptohet jo vetm duke mbajtur evidenca mbi ecurin e prodhimit por duke analizuar edhe prodhimin mesatar dhe marxhinal. Prodhimi Marxhinal MPL=TPLL=yx=pjerrsi e TPL=y Prodhimi Mesatar APL=TPLL Prkufizim 2 Prodhimi Marxhinal sht shtesa n Prodhimin Total si rezultat i ndryshimit t inputit variabl me njsi t njpasnjshme si do marxhinale tjetr. Marxhina = funksionitprcaktorit = MPL Prkufizim 3 Prodhimi mesatar prfaqson ose jep prodhimin pr do puntor. * Shembull: Pr t par ecurin e prodhimit (TPL, MPL, APL) le t marrim nj firm q i ka t dhnat sipas tabels s mposhtme: Tok a Pun a TPL MPL APL L K 0 0 0 1 0 0 1 1 2 2 2 2 1 5 3 5/2 3 1 9 4 3 4 1 12 3 3 5 1 14 2 14/5 6 1 15 1 15/6 7 1 15 0 15/7 8 1 14 -1 14/8

MPL=TPLL=2-01-0=2

Shembull pr t kuptuar prodhimin marxhinal : Nse numri i puntorve arrin 3 prodhimi marxhinal sht 4 q do t thot q pr puntorin e 3-t shtesa n prodhim total sht 4 njsi.

29

Mikroekonomi
Interpretojm tabeln : Vm re n tabel q max i MPL sht e barabart me 4 pr 3 puntor. MPL = 0 Pr 7 puntor dhe kur arrin max TPL = 15. Pr puntorin e 8t MPL = (-1) (negative) APL = MPL Pr 4 puntor. APL pr puntorin e 4 arrin max. Max APL = MPL =3 pr 4 puntor. Pr ta br m t qart situatn nga kto t dhna i paraqesim grafikisht TPL, MPL, APL. Pas puntorit t 7 nuk duhet t vr m puntor n pun sepse vepron ligji i t ardhurave rnse. Analizojm grafikt pr t par lidhjen ndrmjet TPL, MPL, APL. Nga grafiku shohim m qart mardhniet e grafikut total, masatar dhe marxhinal. 1. Max TPL shoqrohet me Min MPL dhe pjerrsia sht TPL = 0 sepse MPL = pj. e TPL . Pas ktij momenti fillon t veproj ligji i t ardhurave Marxhinale rnse. T Ardhurat Marxhinale i shnojm me MR . MR = MPL PTPL = -MPL PTPL = -MR sht vler negative . Puntori i 8-t nuk prodhon vler shtes por prkundrazi ai paguhet nga produkti i puntorve t mparshm. 2. Max i pjerrsis s TPL shoqrohet me max e MPL = 4 njsi sepse MPL sht pjerrsi. 3. Max APL barazohet me MPL atje ku ato grafikisht ndrpriten.

Prmbledhje
1. Max TPL Min MPL = 0 ;

Pj. TPL = 0 2. Max Pj. TPL Max MPL 3. Max APL = MPL (atje ku ndrpriten) Pr t br analiza t prodhimit e pr t marr vendime duhet t dim jo vetm se si ecn prodhimi total (rritet, arrin n max, pastaj bie) por duhet t analizojm edhe prodhimin mesatar e marxhinal me qllim q t
30

Mikroekonomi
shikojm se cila sasi inputi (L) jep shtesn m t mir t prodhimit n mnyr q t marrim vendime t qndrueshme lidhur me prodhimin. Pr ti dhn prgjigje pyetjes q bm , grafiku duhet t ndahet n disa nivele, si m posht: Niveli I : 0 Max MPL Niveli II : Max MPL Max TPL Niveli III : Min MPL dhe n vazhdim. Ne mund t themi me nj shikim t par q do t zgjedhim Nivelin II . Pr ta arsyetuar m thell duhet t fusim eshe faktor t tjer n analiz. Nnvizojm q n analizat tona jemi nn ndikimin e shkalls marxhinaliste.

Ushtrim 1
Rastet A B C D E F G H Toka 1 1 1 1 1 1 1 1
Plehu kimik/ha

TPL 0 1 2 3 4 5 6 7

MPL 250 300 350 100 450 150 50

APL 0 1250 775 633,3 500 490 400 378

MR 500 600 700 200 900 300 100

1000 1250 1550 1900 2000 2450 2600 2650

PTPL = 2$ Plehu kimik = 350 $/kv

MPL=TPLL=pj.TPL APL=TPLL

N.q.s. n 1 ha/tok mund t hedhim deri n 3 kv pleh kimik, e ardhura marxhinale sht 700, ne duhet t mbajm nivelin e mimeve 1900, t mos e kalojm kt nivel se toka dmtohet. Arrijm n prfundimin se duhen kombinuar proeset teknologjike me vendimet ekonomike q t arrijm fitime maksimale. Shtrohet pyetja si llogaritet fitimi ?. Fitimi do t llogaritet si diferenc: T = T Ardhura Totale Kosto Totale = TR TC TR = Q P ; TC = ATC Q ;
31

Mikroekonomi
T = Q P ATC Q = Q (P - ATC) njsi = P ATC

Kostot e Prodhimit
Kosto e prodhimit analizon kostot nga pikpamja ekonomike. Duke qen se Burimet i ndajm n dy grupe B( K ; L ), n prputhje me kt ndarje analizojm dy tipe shpenzimesh : K kosto fikse ; L kosto variable Kosto fikse + Kosto variable = Kosto Totale = Kosto Kontable TFC + TVC = TC Kosto Kontable prfshin t gjitha shpenzimet e faturuara (shumn e faturave). Por kosto totale sht e ndryshme nga kosto oportune. Kosto oportune prbhet nga dy pjes , nga kosto eksplicite , e shprehur(faturat) si sht kosto e kontabilitetit dhe nga kosto implicite , kosto e nnkuptuar, jan ato kosto q prftohen nga prdorimi manaxherial i burimeve. Kosto oportune sht e barabart me koston ekonomike. Kosto Oportune = Kosto eksplicite + Kosto implicite

Analiz e kostove fikse dhe variable.

Kostot fikse n natyr jan toka, kapitali (n para dhe natyr (ndrtesa, makineri, pajisje)) N linjn e kostove fikse dallojm: Kostot fikse mesatare AFC na tregon se sa njsi nga inputi fiks i takon do njsie prodhimi. AFC=TFCQ Kostot variable TVC prfshin t gjitha shpenzimet e tjera (krahu i puns, shpenzime pr lnd t para, transporti etj), ve kostove fikse. Kostot variable mesatare AVC=TVCQ (sa koh pune duhet, sa lnd e par duhet t prdoret ,etj) Kostot fikse TFC jan t njjta pr do njsi prodhimi edhe kur s`ka prodhim. Kosto totale mesatare ATC=TCQ Kostot marxhinale MC=TCQ=yx=pj.TC=y' (MC sht shtesa e TC pr do shtes t prodhimit nse shtojm prodhimin me njsi t njpasnjshme)

Ushtrim:
Prcaktoni kostot e firms n afatin e shkurtr.
Q 0 1 2 TFC 60 60 60 TVC 0 40 68 TC 60 100 128 MC 40 28 AFC 60 30 AVC 0 40 34 100 64 32 ATC

Mikroekonomi
3 4 5 6 7 Karakt eristika 60 60 60 60 60 88 102 112 130 150 148 162 172 190 210 20 14 10 18 20 20 15 12 10 8,5 29 25,5 22,4 21,6 21,4 49 40,5 34,4 31,6 29,9

Nga tabela ndrtohet grafiku :

Lidhja e prodhimit me kostot

Kujtojm dhe nj her q kostot pr njsi kan formn e paraqitur n grafikun djathtas :
Nga pikpamja llogjike lidhja e

kostove me prodhimin duhet t jet inverse. Flitet pr marrdhniet e kostove pr njsi me prodhimin. Prodhimi Total rritet dhe Kosto Totale rritet (TPL TC ), (TPL AVC MC ATC).

33

Mikroekonomi
Fillimisht e shikojm n mnyr analitike lidhjen e kostove pr njsi

me prodhimin.
MC=TCQ=(TFC+TVC)TPL=TVCTPL=LPLTPL=LLPLTPLL=PLTPLL =PLMPL

Pra MC=PLMPL . Shohim nga rezultati q marrdhniet e MC me MPL jan inverse (t kundrta). Pra max MPL shoqrohet me min MC ose max MC shoqrohet me min MPL. max MPL min MC max MC min MPL

Ne mund t themi q n grafik lidhja do t jet max MPL min MC.

Po n mnyr grafike shikojm lidhjen e APL me AVC.

AVC=TVCQ=PLLTPL=PLLLTPLL=PLAPL

max APL min AVC

Lidhja:
1. TPL MPL, APL { max TPL min MPL ; max MPL max pj.TPL ; max APL pikpreje MPL me APL } Do t krkojm max e prodhimit n nivelin e II Q*max = max 2. 1 + AVC, MC { max MPL min MC ; max APL min AVC }

Q*max

max

= ???
34

Mikroekonomi

Llogarisim fitimin:
= TR TC = Q PTPL ATC Q = Q (PTPL - ATC) = Q (PTPL (AFC - AVC)) njsi = P - AFC AVC = P AVC max do t prcaktohet sipas strukturave t tregut.

Pr t gjetur nivelin Qmax q jep max duhet ti referohemi edhe duke patur parasysh Parimin e Racionalitetit (MR MC). Nga pikpamja grafike Parimi i Racionalitetit do t ket kt grafik :

35

Mikroekonomi
AB sht drejtza e buxhetit t prodhuesit q quhet izokosto, e cila e ka ekuacionin B( K ; L ) apo B( PK ; PL ) PK K + PL L = TCo pj.izokosto =
-PKPL

Pj.izokosto jep raportin e kmbimit n treg t inputeve. Ajo duhet t jet m shum kapital dhe m pak pun, pra duhet t jet n favor t kapitalit. P.sh. PK = 10 PL = 1 10K + 1L = TCo

Kurba e indiferencs s prodhimit quhet izokuant (sasi t barabarta). N t gjitha pikat C,D,E,F,G prodhohet e njjta sasi prodhimi por me sasi t ndryshme inputesh dhe teknologji t ndryshme.
Izokuanti shpreh nivelin e prodhimit q zgjedh prodhuesi pr sasi t

ndryshme inputesh. Se cila do t jet m e mira ajo caktohet nga pika E nga Parimi i Racionalitetit (MR MC). Prfitimi shtes duhet t jet pak m i madh se shpenzimi.

Ekuacioni i Izokuantit:
Q( K ; L ) = varet nga tipi i inputeve Q( K ; L ) = K L inpute normal Q( K ; L ) = min ( K ; L ) inpute plotsues Q( K ; L ) = K + L inpute zvndsues Q( K ; L ) = = AK +BK inpute Cobb Douglas

Strukturat e Tregut
36

Mikroekonomi
shtjet :
Konkurenca perfekte a) Tiparet b) Krkes/Oferta n kushtet e konkurencs perfekte c) Llogaritja e fitimit n afatin e shkurtr d) Interpretimi grafik Konkurenca perfekte sht nj struktur baz e tregut. Dallojm kto tipare : 1. Ka shum shitsa, shum prodhues n nj deg ekonomike 2. Firmat prodhojn produkte homogjene me t njjtat standarte 3. Firmat jan mim marrse nga tregu (price taker), mbasi firmat prodhojn sasi produktesh q nuk mund t influencojn te mimi 4. Konkurenca qndron te kostoja (tek elementt e kostos) 5. Vija e krkess sht nj vij e drejt lineare plotsisht elastike, mbasi produktet n treg shiten me t njjtin mim. (elasticiteti = 1) 6. Llogaritja e fitimit si n do struktur tjetr t tregut jepet :

= TR TC = P Q ATC Q = Q (P - ATC) total = Q(P ATC)

N konkurencn perfekte do t dallojm 3 raste t llogaritjes s fitimit : a) N.q.s. mimi sht = me ATC , pra P = ATC =0 b) P > ATC > 0 (fitim ekonomik) c) P < ATC - (humbje)
1. Nj tipar tjetr i

konkurencs perfekte sht q : MR = AR = P . N pikn E MR = MC ,sht kushti pr t zgjedhur nivelin m t mir t prodhimit (Parimi Racionalitetit). Nse do t prodhohet me mim m t ult, pra posht piks s ekuilibrit do t kemi fitim. Nse sht sipr ksaj pike, do t kemi humbje. Kushti MR = MC sht vetm kushti pr t zgjedhur nivelin m t mir t fitimit. Por pr t gjykuar pr fitimin duhet t kemi parasysh dhe ATC dhe AVC. Nse marrim n konsiderat ATC jan tre rastet e msiprme.
Kur P = ATC

, N teorin ekonomike kjo pik quhet pik kthese ose infleksioni (break even point).

=0

37

Mikroekonomi

P = MR = AR tre grafikt TC = Q ATC = OGLK TR = OMEK = GMEL

MR = MC (Q*) n t

Vija e oferts do t jet pjesa e siprme e MC, mbi pikprerjen MR = MC.

MR=TRQ=MPL PTPL AR=TRQ

Nga pikpamja grafike MR = pj.TR AR t ardhurat mesatare.

Mardhniet e TR me TC
grafikisht
38

Mikroekonomi
Mbyllja e firms Analiza e firms n afatin e gjat

Ushtrim 1:
Q 0 100 200 300 400 500 600 650 700 800 P 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 TR 0 800 160 0 240 0 320 0 400 0 480 0 520 0 560 0 640 0 TC 800 200 0 230 0 240 0 252 4 277 5 320 0 351 0 400 0 640 0 to ta
l

Jepet tabela. Llogarit fitimin, humbjen etj.

-800 -200 -700 0 -676 122 5 160 0 169 0 160 0 0 - =0 + max =0

TR=PQ tot=TR-TC

Pr Q (0 - 20) firma ka -, sht me humbje. Pr Q = 300 , = 0 Pr Q (400 - 700) firma ka +, sht me fitim. Pr Q = 800 , = 0 Pr Q = 650 , kemi max

39

Mikroekonomi

Shembull :
Pikat e ekuilib . D4 D3 D2 A B C Q P ATC 15.0 0 14.0 0 15.0 0 16.3 3 njsi total 2.40 0 0 2.00 0 2.80 0 Kemi t bjm me 4 vija krkese. Do t gjykojm vendimet q merr firma duke ju referuar AVC sepse kosto fikse (AFC) nuk ndryshojn kurse ato variable (AVC) po.

600 500 400

19 14 10

4.00 0 5.00 9.33

D1

300

P = MR sepse jemi n kushtet e konkurencs perfekte. Nga tabela shohim q kemi 4 nivele mimi dhe i referohemi konkurencs perfekte. Vija e mimit dhe vija e

40

Mikroekonomi
krkess pr secilin mim sht e njjt sepse krkesa sht marrdhnie mim sasi.

41