[slaamanaa mauJrImaao

laoK ak:
D^a . Saibbar Ahmad, Aom a.DI.
flaaorIDa, AaokTaobar 2007

1999qaI C=uM paun amau-$ Na

Aa[Aos aibaAon a: 0974787922

kao[ paNa Jatanaa kaop aIra[T\s a naqaI.

kao[paNa forfar vagar CpaavaI Sako Co, kaopaI banaavaI Sako Co ko BaaYaaMtar krI Sako Co.

caot avaNaI:
Aa paustak baaLakao Anao nabaLaa idlanaa laaokao maaTo vaaMcavau ihtaavah naqaI.
1

pa`staavanaa
sapTombar 1999 qaI 2007
Sakya Co ko [slaamanaa mauJrImaao tamao vaaMcaolaa paustakao paOkI saaOqaI paDkarJnak paustak hSao. Aa paustaknao laKavaa
maaTo JoTlaI ihMmatanaI J#r paDI htaI, taoTlaI J J#r vaaMcavaa maaTo paNa paDSao Anao Aa vaaMcana tamanao ivacaar-ivamaYa- maaTonaI Aok
navaI J tak paurI paaDSao. AapaNanao vaarsaamaaM maLaolaa rIta irvaaJao Anao maanyataaAao Ao paNa Aok JatanaI mauita-Aao J Co Jo
AapaNaa ivacaarao Anao BaavanaaAaomaaM }MDa maULa krI ga[ Co. Aa mauita-Aaonao taaoDvaI Ao paNa AoTlaI J mauSkola Co JoTlaI maUitapaUJkao maaTo AsalaI mauita-Aaonao taaoDvaI. taoqaI J Aa paustak fkta Kaullaa idmaagavaaLaa vaacakao maaTo J Co, JomanaI paasao naOitak
ihMmata Co.
Aa paustak tamanao spaYT rItao Amauk mahana, pa`Kyaata, AadrNaIya Anao maaoTa paayao isvakRita paamaolaa mauislama ivaWanaao,
[maamaao Anao ]laomaaAaonaa ivaevaasa naa Aavao taovaa ivaica~a karnaamaa, laMpaTtaa, Sama--ivaihnataa, banaavaT Anao $oY a bataavao Co.
SaoKa saaid iSaraPAo saacauM J k|uM Co ko, KaaoTa kamaaonao Kaullaa paaDvaa Ao KaaoTuM kama naqaI . AadrNaIya Anao AOitahaisak
vyaiktaAaonaI TIka krvaI Balao badnaxaIkark laagao, parMtau, ivaWtaanaao paayaao taonaI rIta pa`maaNao TIka TIppaNa maaTo Kaullaao haoya Co.
Jo laaokao ivaYao TIppaNaI krvaamaaM AavaI Co taoAaonao taomanaI J BaaYaamaaM, taomanaa J laKaaNaao Wara, baaolavaa dovaamaaM Aavyaa Co.
koTlaak laaokao ivacaartaa hSao ko laoKak paaotao kyaa ifrkamaaM maanao Co? Jvaaba Co: kao[paNa ifrkamaaM nahIM. kuAa-nao drok
[maanavaaLaa maaTo mauislama Sabd vaapayaao- Co. mahorbaanaI krInao kuAa-nanaa Ao hukmanao yaad raKaao ko [slaamamaaM Jo kao[
vyi>ta paaotaanaa maaTo ifrkao pasaMd krSao, taonaao nabaI () saaqao kao[ saMbaMQa naqaI. (6:159). Jyaaro paaikstaananaa sqaapak
ka[do Aazma mahMmadAlaI Pnhanao taomanaa ifrka ivaYao pauCvaamaaM AavyauM taao taomaNao Jvaaba Aapyaao htaao ko, manao Ao bataavaao ko
nabaI kyaa ifrkanaI taalaIma Aapataa htaa Anao taomanaa mahana saaqaIAao kyaa iFrkamaaM maanataa htaa?
Aa paustak mauislama vaaMcakaonao QyaanamaaM raKaInao laKavaamaaM AavyauM Co. Jao ko kao[paNa baaOiQak pa`yaasa kao[ Aok vaga-naa
laaokaonaao [Jarao naa hao[ Sako. parMtaMu mauislamaao maaTo Aa paus takmaaM AapaolaI maaihita Anao taonaa Qyaoyanao samaJvaamaaM sarLataa rhoSao.
vaaMcakao baomaaMqaI gamao tao Aok pa`itaBaava pasaMd krI Sako Co. sarLa, parMtau vyaqa- pa`itaBaava Co: gaus saao Anao [nkar.
mauSkola, parMtau fayadaJnak pa`itaBaava Co: maanavakRta AMQaEaQQaaAaonaoo taonaa AsalaI sva#pamaaM Jaov aI Anao Aa AMQaEaQQaaAaon ao
saatamaI sadImaaM, mahana payagaMbar mauhMmad(sa) par, ]tarol aa paiva~a Anao AsalaI [slaamamaaM BaoL avaa[ JtaI raok vaI.
laoKak kao[paNa vaga-naa saucanaao AavakarSao. ivaivaQa SaaKaaAaonaa ivaQyaaqaI- haovaanaa karNao maoM [slaama ivaYaonaa khovaataa
AsalaI Anao drok samayao vaKaNaayaolaa paustakaomaaM ivaica~a, ivakRta Anao KaodJnak vaakyaaonaao saamanaao kyaao- Co.
maa#M maanavauM Co ko Aa paustakaomaaM laKaayaolaI maaoT aBaaganaI vaataao kao[paNa saMskarI mauslaIma kyaaroya naa khI Sako ko laKaI
Sako. AavaI ivavaokhIna, Ataaik-k, Sama-naak, ]paJavaI ka@olaI Anao bauiwhIna vaataa-Aao [slaama, paiva~a kuAa-na, pa`itaiYZta
mauhMmad saahoba Anao taomanaa saaqaIdaraonao badnaama kro Co. AavaI vaaMQaaJnak Anao QaRNaaspad vaataao ko Jo maanava bauiw maaTo
Apamaana#pa Co taqaa taomanao vaaMcaInao laaokaomaaM [slaama ivaYao gaorsamaJ paoda qaaya Co, ko Jo maanavaJatanaa BaivaYya maaTo Aok maa~a
AaSaanauM ikrNa Co.
Aa Aok Aaecaya-Jnak vaata Co ko maaoTaBaaganaa mauslaImaaonao Aa samasyaa ivaYao JrapaNa Kabar naqaI. Aok satyaSaaoQak
tarIko huM inaYfLa khovaata, Jao huM Aa du:Kadayak SaaoQa paaotaanaa sauQaI J saIimata raKataao. kuAa-na Anausaar satyanao Cup aavavauM Ao
Aok bahuM maaoT ao AparaQa Co [2:42 ].
sad\Baagyao, 1999maaM Aa paustaknaa pa`kaSana paCIqaI Sa# krI 2006 sauQaImaaM AsaMKya laaokaonaI samaJmaaM GaNaao J
gauNaatmak frk paoda qayaao Co taqaa GaNaa laaokaoAo Aa navaI maLaolaI Jaga`uktaanao Aaonalaa[na Anao ipa`nT maaQyamaqaI Folaavaola Co.
Aa paustaknau GaNaI BaaYaaAaomaaM Anauvaad qayaola Co Anao GaNaa laaokao Aa paustaknao paaotaanaa tarfqaI maui$ta krI AaKaI duinayaamaaM
ivatarIta krI r|a Co.
2

J#rI naaoMQa:- nabaI(sa)nauM frmaana Co ko laa taktabau AnnaI gyarIla kuAa-na, vamana ktabaa AnnaI
gyarIla kuAa-na fla yamhah. (maarI paasaoqaI fkta kuAa-na J laKaao. kuAa-na isavaaya kM[ paNa laKyauM
haoya taao taonao BaUMsaI naaKaao). [sahIh mauislama, Baaga 1, paanaa naM. 211, hdIsa naM. 594, ipa`nTr:
maktaba Ad\naana, ba[#ta 1967].
inayama Anausaar, Aok saacaa mauslaImao kao[paNa saMJaogaaomaaM iSak- [Anaok dovataaAaomaaM maanavauM, mauita-paUJa, baIJaAaonao
[evar saaqao JaoDvaa, maanava saaqao dOvaI Siktanao JaoDvaI ], Aielalataa ko saMpaUNa- Aqa-hIna bakvaasa JovaI vaataao folaavavaI Jao[Ao
nahIM Aqavaa [evar Anao taonaa payagaMrnao maJak#pa banaavataI vaataaomaaM paDvauM Jao[Ao nahIM. taoqaI J, maarI samaJ Anausaar
[slaamanaa duSmanaaoAo J nabaI(sa)naI vafata paCInaI ~aIP sadImaaM mauslaIma naamaaonaa Aaoqaa hoZLa AavaI vaaMQaaJnak Anao na>kamaI
vaataao [slaamanaa naama par laKaI htaI. Aa laaokaonauM Qyaoya htauM mausalamaanaaonao [evaro ]taarolaa paustak Ala kuAa-naqaI dur krI dovaa
Anao [slaamanaa ihtakarI saMdoSaanao BaulaavaI dovaao.
huM maara vaaMcakaonaI saaOdya-laxaI AiBa#icanaI [jJta k#M CuM. parMtauM, Jao maULa Sabdaonao badlaInao hLavaI BaaYaamaaM Sabdao
laKavaamaaM Aavao taao Aa samaJNa Aapataa paustaknaao Qyaoya marI parvaaro. taoqaI J nama`taapaUva-k saMxaopamaaM kaLaPpaUva-k, maULa saMdBa- na
badlaaya tao rItao, sausaMgata vaakyaao J pasaMd kyaa- Co.
huM drok mauislama doSaaonaI sarkarao Anao [slaamaIk xao~ao pa`Bautva Qaravataa laaokaonauM Aa gaMBaIr samasyaa tarf Qyaana daorvaa
[cCuM CuM. AapaNao baQaaAo saaqao maLaInao [slaamaI paustakaomaaMqaI Aavaa AitarokBayaa- humalaaAao dur krI [slaamanaI pa`BaavaSaaLaI
CbaInao pauna: sqaaipata krvaa banataMu krI CuTvauM Jao[Ao.
hJarao ]dahrNaaomaaMqaI Fkta qaaoDa J daKalaa mauslaIma Baa[Aao Anao bahonaao saaqao vahoMcavaa maaTo laoKako pasaMd kyaa- Co.
Aa ]dahrNaaonaI Sa#Aata bauK aarInaI hdIsaaoq aI krIAo, Jonao [slaamamaaM kuAa-na paCInauM saaOqaI vaQau ivaevaasapaa~a paustak
gaNavaamaaM Aavao Co. tyaarbaad AapaNao koTlaak paustakao Jovaako hdIsanaI iktaabaao [hdIsanaa [maamaao Wara laKaayaolaI khovaataI
hdIsaao Anao saunnataao], iFkha [iFkhanaa [maamaao Wara laKaayaola kayadaSaas~anaa paustakao ], pa`K yaata maul laaAao Anao pa`K yaata
sauF IAaon aa [AaQyaaitmak gau#Aaonaa ] vaNa-naao Jao[SauM.
Aa paustakmaaM sacaaoT saMdBaao- AapavaanaI paurtaI kaLaP laovaa[ Co. parMtauM, kao[paNa Baulacauk vaacaknaI naJro caDo taao taonaI
JaNa krvaa ivanaMita, JoqaI taonao navaI AavaRitamaaM sauQaarI laovaaya. Jao ko duinayaaBarnaa AsaMKya vaacakaonao pa`qama Aa vaRitamaaM kao[paNa
JatanaI BaUlacaUk Jaovaa maLaI naqaI. huM vaacakaonao ivanaMita krISa ko Aa paustaknao Kaullaa manaqaI vaaMcao. hvaalaa Aapaolaa maaoTaBaaganaa
paustakao sarLataaqaI ]palabQa Co. Kaasa krInao [maama gazalaI, maaOlaanaa maaOdudI, ]darmatavaadI iSablaI naaOmaanaI, sahIh bauKaarI
Anao mauislama, sahIh isa<aa (hdIsanaa C pa`maaNaBaUta paustakao), sahabaa ikrama (payaMgaMbar saahobanaa mahana saaqaIAao) Anao
sauf IAao ]par laKaayaola paustakao ivagaoro, ivagaoro.
vaacakaonao saMdBaao-onaI Jatao cakasaNaI krvaa maaTo pa`aotsaaihta krvaamaaM Aavao Co, karNako maao Ta Baaganaa laKaaNaao
ivaevaasa naa Aavao taovaa Co. laaokaonaao paholaao pa`itaBaava haoya Co ko AavauM kovaI rItao hao[ Sako? . manao Aa paustaknaa ]dulaKaaNa par Aavaa koTlaak AnauBavaao qa[ caukyaa Co. koTlaak vaacakaonao pa`qama taao maarI pa`amaaiNaktaa par Sak qayaao htaao. parMtauM
jyaaro taomaNao Jatao J maULa paustakao ko Jonaa hvaalaa Aapaolaa Co taomaaM JaoyaMu taao taomanaa pa`itaBaava badlaa[ gayaa Anao taomaNao Aa
paustaknao [slaamanaI saovaa tarIko ibardavyauM.
2003maaM paaikstaananaa maullaaAaoAo Aa paustaknaa pa`kaSana Anao ivatarNa par pa`itabaMQa maukvaa maaTo Adalatanaao saharao
laIQaao htaao. parMtau Adalatao Aa paustaknaI tarfoNamaaM caukadao Aapyaao htaao karNako Aa paustakmaaM Aapaolaa hvaalaamaaMq aI AokpaNa
hvaalaao KaaoTao nahaotaao ko naa taao iWAqaI- htaao. vaQaumaaM, kaoTo- AovaI salaah AapaI ko [slaamanaa khovaataa paiva~a paustakaomaaMqaI
ko JomaaM sahIh isa<aanaao paNa samaavaoSa qaaya Co, Aavaa Sama-naak ikssaaAao Anao Ataaik-k vaataaonao ka@I naaKavaamaaM Aavao.
3

maoM paaotao JaoyauM htauM ko 2004maaM maaOlaanaa ASarfAlaI qaanavaInaa paustak baihstaI Jov arnaa mauKapaRYZ par laKaolauM htau ko
Aa paustakmaaM AavataI AelaIla vaataaonao ka@I naaKaI Co Anao taomanao Alaga paustakmaaM saMkilata krI laovaamaaM AavaI Co. baaolaao!
maullaaAao AavaI vaataaonaao inakala nahIM J kro, paNa Aa KaJanaao baIJa paustakmaaM saacavaI saaKaSao!

J#rI naaoMQ a :- Aa paustakmaaM AapavaamaaM Aavaolaa maaoTaBaaganaa hvaalaaAao ]dupaustakaomaaMqaI laovaamaaM Aavyaa Co. jyaaM Sakya htauM tyaaM laoKako Jatao ArbaI Anao farsaI
laKaaNa tapaasyauM Co. vaacakaonaao samaya bacaavavaa maaTo maaoTI maaoTI hdIsaao Anao vaataa-Aaonao
badlao AhIM fkta J#rI vaakyaao J laKavaamaaM Aavyaa Co. vaNa-na laKavaamaaM KaubaJ kaLaP
laovaamaaM AavaI Co, JoqaI krInao taonaao maULa Aqa- Anao saMdBa- badlaa[ naa Jaya. Ao J#rqaI
yaad raKavauM ko pa`Kyaata paustakao Alaga Alaga pa`kaSakao Wara CapavaamaaM Aavao Co Anao
taonaa laIQao paanaa naMbar badlaa[ Jaya Co. parMtau, qaaoDak parIEamaqaI vaaMc akao Jao[taao
hvaalaao sarLataaqaI SaaoQaI Sako Co. paustakmaaM Aapaolaao hvaalaao SaaoQavaa maaTo Jo tao pa`krNanao
yaad raKaI maULa paustakmaaM tao J pa`krNamaaM JaovaaqaI saMdBa- maLaI rhoSao. nabaI ]par
maaoklaataI salaama sallallaahu AlayahI vasallama Aa paustakmaaM (sa) tarIko taomanaa naama
paaCLa laKavaamaaM Aavaola Co. jyaaro kuAa-nanaI Aayaatanaao hvaalaao AapavaamaaM Aavao tyaaro
pa`qama AMk saura naMbar Anao paaCLanaao AMk Aayaata naMbar dSaa-vao Co. da.ta. 6:110naao
Aqa- qaSao, saura 6 Aayaata naMbar 110. parMtau, jyaaro baIJa kao[ paustaknaao hvaalaao
AapavaamaaM Aavao taao taonaao matalaba qaSao, pa`krNa 6, paanaa naMbar 110, isavaaya ko kao[
caaoKavaT krvaamaaM AavaI haoya. taao caalaao Sa# krIAo Allaahnaa naamaqaI Jo KaubaJ dyaaLau
Anao kR`paaLau Co.
:
i , . DI.
,

caaoMk avanaarI kbaulaataao

taao caalaao! AapaNao koTlaak Kauba Junaa Anao JaNaItaa hdIsa Anao ifkhnaa laoKakao, [itahasakarao Anao kuAa-nanaI
taFsaIr krnaara [maamaaonaI vyaiktagata kbaulaataao Jao[Ao.

[maama raiznaao du: Kadayak Aok rar

maaoTa Baaganaa mauslaImaao [maama fKa#d\Ina razI Wara laKaayaolaI saaOqaI pa`Kyaata Anao JunaI tafsaIro-kbaIr (kuAa-nanaI
mahana tafsaIr) ivaYao JaNataa J hSao. Aa tafsaIr AaJ sauQaI maullaaAao Wara vaparataa paustakaomaaMnau Aok mauKya paustak Co.
lagaBaga 300 Baaga laKyaa paCI Aa mahana Anao pa`maaNaBaUta [maama kbaulao Co ko maara Wara laKaayaolaa bauiwSaaLaI Anao

khovaataa taaik-k vaakyaao bau=a JNaaya Co. kuAa-nanaI khovaataa [maamaaonaI (tabaarI, zmaaxarI, [bnao ksaIr, bauKaarI ivagaoro) baQaI
J tafsaIrao gaormaagao- daornaarI Anao CotaramaNaI Co. Amao baQaa Sayataananaa haqaa banyaa CIAo. AmaarI Jata AmaarI BaaOitak
[cCaAaonaa karNao Apaiva~a banaI Co. Amaara Aa duinayaanaa pa`yatnaao Amaara maaTo maanahanaI, AnaMta yaatanaaAao Anao ivanaaSa
isavaaya kM[ laavyaa naqaI. [sau-A a - -kI , , . ]

[maama tabaarInaao ivaica~a Aok rar

huM Aa paustak vaNa-na krnaaraAaonaa (ravaIAaonaa) k|a pa`maaNao laKauM CuM. Jao kao[ vaata vaaihyaata laagao taao taonaa maaTo
huM Jvaabadar naqaI. drok Aqa-hIna vaataa-naI JvaabadarI Jo tao vaNa-na krnaarnaI (ravaInaI) Co. AaqaI khI Sakaya ko tabaarIAo
maa~a saaMBaLaolaI vaataao J laKaI Co. [ , -
, ].

[maama tabaarI (839-923 [.sa.)Ao baQaa [itahasanaI maataa khovaataao [itahasa taarIKaula ]maama vala maul auk
(doSaao Anao raJaAaonaao [itahasa) ~aIP Anao caaoqaI sadInaa JaoDaNa vaKatao laKaI htaI, Jo [slaamanaao saaO pa`qama [itahasa gaNaaya
Co. taomanauM maRtyauM ihJrI 310maaM, nabaI (sa) paCI ~aNasaao vaYao- qayauM htau. Aa laKaaNanaa AaQaar pauravaa maaTo taomanaI paasao
kagaLanaao Aok TukDao paNa na htaao, parMtau taomanaa samayamaaM laaokaomaaM pa`calaIta dMtakqaaAao Anao vaataa-Aao htaI, Jo taomaNao vaNa-na
krvaavaaLaa ko ravaIAaonaI laaMbaI saaMkLanaa (AoTlao ko Aa manao taoNao k|uM, JoNao paolaa paasaoqaI saaMBaLyauM, JoNao flaaNaa paasaoqaI
saaMBaLyauM, ivagaoro, ivagaoronaa) AaQaaro laKyauM. rajyaaEaya taLao taomaNao 13 BaagamaaM [itahasa Anao 30 BaagamaaM kuAa-nanaI tafsaIr
laKaI naaKaI Anao saaOqaI caiDyaataa [maama banaI gayaa, Jomanaa pagalao Atyaar sauQaInaa tamaama [itahasakarao Anao tafsaIrkarao
caalaI r|a Co. [ ,
, - , ].

[maama [bnao ksaIrnaao Aok rar

Jao [maama JrIr tabaarIAo Amauk ivaica~a vaataao laKaI na haota, taao huM paNa naa laKataao. [fsaI saI ,
, ]

[maama Ahmad baIna hMb alanaI iSaKaamaNa

Allaamaa iSablaI naaOmaanaI taomaNao laKaolaI iktaaba isaratauna nabaInaa paoJ 27 par [maama Ahmad ibana hMbala (maRtyau
241 ihJrI) ivaYao Aok navaa[ pamaaDo taovauM AvatarNa TaMktaaM laKao Co ko ~aNa pa`karnaa paustakao paayaaivaihna Co. magaazI
(nabaI(sa )naa yauQQaao), malaaihma (sapanaaAao Anao AagaahIAao), Anao tafsaIrao (kuAa-nanaI samaJNa ).

[itahasakar [bnao Kaladun anaao ifTkar

[

mauislama [itahasakaraoAo [itahasamaaM ]paJavaolaa Anao tak-hIna Ju=aNaa BarInao taonao maJak banaavaI dIQaao Co.
la ]

Saah Abdul a AzIznaI iTppaNaI

Sa#Aatanaa samayaqaI J [bnao Kaladunanaa [itahasanaa C paanaa ka@I naaKavaamaaM Aavyaa htaa. JomaaM yazIdnaI
iKalaaftanaa Anao krbalaanaa Ju=aNaa Kaullaa paaDtaI baabataaonaao ]llaoKa htaao. AtyaarnaI AaQauinak AavaRitamaaM paNa TuMk
naaoMQamaaM kbaula krvaamaaM Aavao Co ko Amauk paanaa maULa paustakmaaMqaI rhsyamaya rItao gauma Co. [
]

Saah valaI ]llaahnaI ifTkar

[maama Jlaalaud\Ina sauyautaInaI iktaaba taarIKaul a Kaul aafa Ao vaatanauM ]dahrNa Co ko kovaI rItao AapaNaa

[itahasakarao, mauhadIsaInaao (hdIsa Aok~a krvaavaaLaa ), Anao mauFfsaIrInaao (kuAa-nanaI tafsaIr laKavaavaaLaa ), haitabaIla laOla
(Aovaao maaNasa Jo ratanaa samayao baLataNanaa laakDa AokZa krtaao haoya, Ao JaNakarI vagar ko kyauM laakDuM saa#M Co Anao kyauM
Karaba)naao paaZ BaJvyaao Co. [hujJtaullahIla baalaIgaah ].

[maama raiGabanaao ivaraoQa

tabaarI, vaaikdI, masaudI, sauyautaI, ivagaoroAo gamaotaoNao kholaI vaataaonao laKaI naaKaI Co. ]paraMta, Abau mauKainaf, lauta

ibana yaa|a, mauhmmad ibana saaAoba kilba naamanaa vyaiktaAao kdI Aistatva J Qaravataa nahaotaa. Jomanaa naamao hzrta AlaI,
mauAaivayaa, yaizdnaa samayamaaM qayaolaa AaMtar ivaga`haonaI kalpainak vaataao laKavaamaaM AavaI Co. Aa laaokaonaa naama Anao taomanaa
naamao laKaayaolaI vaataao ]paJavaI ka@naar Aok J maaNasa htaao: paarsaI [maama tabaarI ibana #stama (tabaarI ibana yaizd nahIM).
[AJayabaIta taarIKa

yaakuta hmadI]

ivacaarao Anao manana krao

Jao [slaamanaI Sa#AatamaaM AaTlaI hd sauQaInaa AaMtar ivaga`hao qayaa haoya taao, mauislamaaoAo kovaI rItao tao samayanaI
JaNaItaI duinayaanaa ADQaa Baaga par paraopakarI saurajyanaI sqaapanaa krI?

[slaamanaa mauJ rImaao(laoKak:Dao. Saibbar Ahmad), Aa paustak pa`acaIna AOitahaisak paustakaonaa saavacaotaIpaUva-knaa
Aaklana Wara taOyaar krvaamaaM AavyauM Co. laoKak maaTo satyataanaao maapadMD Ao J Co Jo haovaao Jao[Ao: Ala kuAa-na. mao [slaamanaa
Sa#Aatanaa [itahasa Anao hdIsaaomaaMqaI AoTlaI J vaataao svaIkarI Co Jo paiva~a Anao Aivavaaidta AllaahnaI iktaaba Ala kuAananaa maapadMD par KarI ]taro Co. maara duinayaaBarmaaM folaayaolaa vaacakaonaa karNao manao saamaanyarItao dula-Ba Anao CupaavavaamaaM
Aavaolaa paustakaonaao paNa laaBa maLyaao-, tao badla taomanaao AaBaarI CuM.

maarao Aok rar

Aa paustak, AaPvana ivaQaaqaI- Aovaa Saibbar Ahmadnaa baIJa baQaa paustakaonaI JomaJ, saMSaaoQana AaQaarIta Aok ivanama`
pa`yaasa Co. samaJdar vaacakao JaNao Co ko Aa pa`yaasa KaubaJ Eama Anao samaya maaMgao Co. laoKak paaotaanaI baaOiQak [maanadarInaI
Kaa~aI Aapao Co. parMtau laoKak Aovaao davaao naqaI krtaa ko taomanaaqaI kao[ BaUlacaUk naa qaaya. vaacak Aa paustak ko taonaa AaMiSak Baaga
saaqao sahmata naa paNa qaaya. parMtau Aa paustaknauM saamyaqa- Ao vaata par Co ko tao vaaMcakaonao paotaanaI rItao saMSaaoQana krvaanaI, taaik-k
AaQaar maoLavavaanaI Anao Aa laoKak ko pa`acaIna sa<aaiQakarIAaonaa davaa ko vaakyaaonao svaIkarnaI ko AsvaIkarnaI CUT Aapao Co. tamao
tamaarI Jatao kao[paNa AadrNaIya [maamanaI iktaaba ]Zavaao Anao maara laKaaNa saaqao sarKaavaao. kao[paNa iTppNaI ko saUcanaaAao
saaBaar isvakarvaamaaM AavaSao Anao kao[paNa BaulacaUk hSao taao tao hvao paCInaI AavaRitamaaM sauQaarI laovaamaaM AavaSao.

sahIh bauKaarInaI KaaoT I vaataao

AhIM AapavaamaaM Aavaolaa maaoTa Baaganaa hvaalaa madInaa pa`kaSana kMpanaI, kraMcaI Anao ipa`n Tr hmaId Aon D
kMp anaI Wara Cpaayaola bauKaarInaa paustakmaaMqaI (1982 ) laovaamaaM Aavaolaa Co. Ao GaNaI AanaMdnaI vaata Co ko bauKaarInaa paustaknaI
Aa AavaRitamaaM maULa Aroibak laKaaNa paNa Aapaola Co, Jonao maoM Kaud cakasyau Co. ]du- Anauvaad maaOlaanaa Abdula hkImaKaana
SaahJhanapaurI Wara krvaamaaM Aavaola Co. Kaasa krInao saMxaopaIkrNa maaTo fkta ivaYaya vastaunao lagataa vaakyaao J Aqa- Anao saMdBanaa badlaaya tao rItao laovaamaaM Aavaola Co. [Baa. = Baaga, paa. = paanaa naMbar, # = hdIsa naMbar, da. ta. 2:76 AoTlao Baaga 2,
paanaa naM. 76, paNa jyaaro kuA a -n anaao saMd Ba- haoy a taao, saur a 2, Aayaata naM. 76 samaJvauM ].
Ao yaad raKavauM J#rI Co ko pa`Kyaata paustakaonaa pa`kaSakao GaNaa haoya Co. Alaga Alaga pa`k aSakao Wara CapavaamaaM
Aavaolaa paustakaomaaM paanaa naMbar badlaa[ JtaaM haoya Co. parMtau qaaoDa parIEamaqaI vaaMcakao Jao[taaoo hvaalaao sarLataaqaI SaaoQaI Sak o
Co. hvaalaao SaaoQataI vaKatao [slaamanaa mauJrImaaonau vaNa-na saMdBaI-ta pa`k rNamaaM SaaoQavaaqaI saMd Ba- SaaoQavaamaaM AasaanaI rhoS ao.
Ao JaNavauM ihtaavah Co ko [slaamanaa Aok pa`Kar AalaIma ]baOdullaa saInQaI svaIkaro Co ko huM bauKaarInaI hdIsaaonao
Sarma saMkaocanaa karNao kao[ yauvaana ko gaOr mauislamanao naqaI iSaKavaaDI Saktaao. [[lhamaur rhmaananaI pa`s taavanaa ].
caalaao! hvao Ao Jao[Ao ko taomaNao AavauM koma k|uM?

mahmaud ibana rabaqaI irvaayata Co ko manao hJu paNa yaad Co ko jyaaro huM paaMca vaYa-naao htaao, tyaaro nabaI(.)Ao paaotaanauM
maao@uM KaMgaaLaInao (kaogaLaa krInao) paaNaI maara maao@amaaM naaKyauM htaMu. [iktaabaul a [lma, 1:130, # 77 ].
SauM AapaNaa maanavaMtaa payaMgaMbar saahoba Aa starnauM QaRNaaspad kama kao[ paNa maanava saaqao krI Sako?
iktaabaula [lma, Baaga 1, paa.naM. 136 137, hdIsa naM. 91, 92, 93 Aovaa JuZaNaaAaoqaI BarolaI Co ko nabaI
(.)naa gaala laala qa[ gayaa Anao taomanaao cahorao gaussaaqaI laalaGauma qa[ gayaao, ivagaoro ivagaoro. Aa vaakyaao nabaI(.)naa
7

svaBaavaqaI ivaparIta Co Anao AovauM laagao Co ko taomanao badnaama krvaanaa [radaqaI ]paJavaI ka@olaa Co. Aa taao GaNaI baQaI
irvaayataaomaaMqaI Aok ]dahrNa maa~a Co, Jo taomanao garma svaBaavanaa icataro Co. satya taao Ao Co ko taoAao Aokdma ZMDa idmaaganaa
Anao AsaaQaarNa rItao paaotaanaI Jata par kabau Qaravataa htaa. kuAa-na taomanaa ivaYao AapaNanao JNaavao Co ko Ao taao AllaahnaI

kRpaa Co ko tamao laaokao saaqao saihYNau Anao dyaaLau rItao vataao- Cao. Jao tamao ]ga` Anao kZaor )dyavaaLaa haota, taao taoAaoAo kyaarnaaoya
tamaarI saaqaonaao naataao taaoDI naaKyaao haota. (3:159 ).
payagaMbar saulaomaanao (A.sa.) baDa[ haMkI ko taoAao Aok ratamaaM Aoksaao s~aIAaonao gaBa-vataI banaavaI doSao, parMtau fkta
AokJ s~aI gaBa-vataI banaI Anao taoNaIAo AQa--ivakisata baaLaknao Jnma Aapyaao. [iktaabaula inakah 3:110, # 226 ].
Aa duGa-Tnaanao Aok baIP hdIsamaaM paNa vaNa-vavaamaaM AavaolaI Co Anao taomaaM khovaamaaM Aavaola Co ko AavauM AoTlaa maaTo
banyauM htauM ko taomaNao Aoksaao s~aIAao paasao JtaaM paholaaM [nSaa Allaah nahaotauM k|uM.
payagaMbar saahoba drraoJ ra~ao taomanaI navao nava patnaIAaonaI maulaakata laot aa htaa.[iktaabaul a

inakah, 3:52,

34 ].
jyaaro, baIP baaJu bauKaarI vaarMvaar laKao Co ko nabaI (.) AaKaI AaKaI rata namaaz pa@taa htaa, tyaa MsauQaI ko taomanaa
paga sauP Jtaa htaa.

nabaI(.) paaotaanaI baQaIJ patnaIAao saaqao idvasao Anao ratao Aok J klaakmaaM saMBaaoga krtaa htaa Anao tao paNa naa(a
vagar. taomanao Aigayaar patnaIAao htaI. irvaayatakar Aa vaata par ]Znaara vaaMQaanao dur krtaaM JNaavao Co ko taomanaI paasao
30 maaNasaaonaI Jaitaya Saikta htaI. [iktaabaul a gaus ala, 1:189, # 226 ].
maullaaAaonaa ivacaaraoAo bahumataI laaokao par AovaI Asar krI Co ko AavaI ApamaanaJnak irvaayatanao paNa taoAao vaKaaNavaa
laayak gaNao Co. maanavaMtaa nabaI saahoba maanavaJata maaTo EaoYZ maaga-dSa-k htaa. taoAao kao[ inarMkuSa [cCaAao Qaravataa manauYya na
htaa. taomanaa GarmaaM rhonaarI s~aIAaoAo maULaBaUta rItao Jao[Ao taao AaSarao laIQaao htaao. Fkta ivakRta magaJ QaravanaaraAao J
maQar AaoF baIlaIvasa- AoTlao ko [maanavaaLaaAaonaI maataaAaonao nabaI(.) maaTo maaoJ maJanaa saaQana tarIko vaNa-vaI Sako.
bauKaarI Aa hdIsanao mah<ava Aapavaa maqaaLauM Aapao Co, AokJ snaana saaqao GaNaI s~aIAao saaqao saMBaaoga . Aa maqaaLauM J
maullaaAaonaa bacaavanao Ta@uM paaDI do Co.

bauKaarInaI hdIsa Co ko nabaI(.)Ao k|uM htauM ko maara AnauyaayaIAaomaaMqaI EaoYZ tao Co JonaI paasao saaOqaI vaQaaro patnaIAao
Co. [iktaabaul a inakah, 3:52, # 62 ].
jyaaro kuAa-na AapaNanao JNaavao Co ko saaOqaI EaoYZ Ao Co Jo AacarNamaaM EaoYZ haoya. (49:13 ).

bauKaarInaI hdIsa Co ko nabaI(.)Ao paUCyauM maarI paasaoqaI kaoNa Aa gaulaama KarIdSao? hJrta na[ma taonao 800
idrhamamaaM KarIdI laavaola Co. [iktaabaul a [kra, 3:669, # 1838 ].
SauM AapaNaa maanavaMtaa payaMgaMbar saahoba gaulaamaao vaocataa htaa?

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao AayaoSaa(r.A.)Ao nabaI(.)nao k|uM SauM tamao nahIM [cCao ko tamaa# }MT Aovaa vaRxanaa paaMdDa
caro, Jonaa paaMdDa kao[ baIJaAo cayaa- naa haoya? Arvaa ibana zubaor kho Co ko AayaSaanaao matalaba htaao ko taoAao
Aokmaa~a kumaarIka htaa, JonaI saaqao nabaIAo inakah kyaa- htaa!!!!! [iktaabaul a inakah, 3:55, # 71 ].

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao nabaI(.)Ao taomanaa sahabaa JabaIrnaa Aok ivaQavaa saaqaonaa lagnanaI yaaoJnaanao Aoma khInao
nakarI ko tamao kumaarIka saaqao ivavaah koma naqaI krtaa, JonaI saaqao tamao rmaI Sakao Anao tao tamaarI saaqao? [iktaabaul a
inakah, 3:55 ].
nabaI(.) taao ivaQavaaAao Anao talaakSauda s~aIAao saaqao KaubaJ hmaddI- raKataa htaa.

bauKaarInaI hdIsa Co ko hJrta AlaI(r.A.)Ao k|uM ko taoAao Pyaa-na raogaqaI ipaDataa htaa. (Pyaa-na = pau#Ya
ga`Miqanaa s~aavanaao vaoDfaT ). [iktaabaul a [lma, 1:150, # 132 ].
Aa kalpainak ibamaarI ivaYao paUva-maaM AovauM maanavaamaaM Aavao Co ko taonaaqaI napauMsaktaa Aavao Co. naqaI laagatauM ko kao[k
nabaI(.)naa mahana sahabaanao badnaama krvaa [cCo Co?

bauKaarInaI hdIsa Co ko sauya- Sayataananaa bao iSagaMDa vaccaoqaI ]gao Co. [inamaa-N anaI Sa#Aata, 2:235, # 504 ].
SauM Aanao kao[ TIka iTppaNanaI J#r KarI?

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao payagaMbar [ba`aihma ~aNa vaKata Ju=uM baaolyaa htaa. [iktaabaul a inakah, 3:57, # 78 ].
Allaahnaa mahana payaMgaMbarnauM Apamaana kyaa- paCI irvaayatakar Aa Ju=aNaanaao Aokdma maaoLaao bacaava kro Co.

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao KayabarnaI laDa[ paCI taomaaM ktala qayaolaa duSmananaa Aok saOinaknaI navavaQau saifyaa ibantao
hu[naI sauMdrtaanaa laaokao vaKaaNa krtaa htaa. nabaI(.)Ao taoNaInao paaotaanaa maaTo pasaMd krI laIQaI. madInaa paaCa
Jvaanaa rstao taomaNao paDava naaKyaao Anao taoNaInaI saaqao saMBaaoga kyaao -. taomanaa sahabaIAaonao taoNaI patnaI Co ko rKaata tao
baabatanaI Kabar na htaI. paCI, taoNaInaI Anao laaokao naI vaccao paDdao krvaamaaM Aavyaao, tyaaro Kabar paDI ko tao patnaI Co.
[bauK aarI, iktaabaul a itaJarta Anao inakah, Baa. 3:57 , # 78 ].
baIP Aok JgyaaAo irvaayatakar kho Co ko paholaaM taonao vaaihyaa kuilbanao saaoMpavaamaaM AavaI htaI. parMtau taonaI sauMdrtaanao
laIQao, payagaMbaro taoNaInao paaotaanaa maaTo pasaMd krI laIQaI Anao vaaihyaanao baIP s~aI pasaMd krI laovaa k|uM !!!!!

Aok mah<vanaI vaata: kuAa-na (47:4) hukma Aapao Co ko yauQQa kodIAaonao Adlaa-badlaImaaM ko mauikta

dMDnaa badlaamaaM ko dyaa BaavaqaI CaoDI maukvaamaaM Aavao. Aa isavaaya baIJao kao[ ivaklpa naqaI. taao paCI
k[ rItao nabaI(.) Anao taomanaa sahabaIAao laakaonao gaulaama banaavaI Sako?
bauKaarInaI hdIsa Co ko nabaI(.)Ao k|uM ko patnaI, Gar Anao GaaoDao ApaSaukinayaaLa hao[ Sako. [iktaabaul a inakah
3:60, # 85 ].
bauKaarInaI hdIsa Co ko maara samaya paCI s~aIAao J pau#Yaao maaTo saaOqaI maaoTI Aafta hSao . [iktaabaul a inakah
3:61, # 89 ].
bauKaarInaI hdIsa Co ko nabaI(.)Ao Aok maaNasanao k|uM ko huM tanao Aa s~aInaao maailak banaavauM CuM, karNako tauM kuAa-nanaI
Amauk sauraAao maao@o pa@I Sako Co. [iktaabaul a inakah 3:69, # 109 ].
bauKaarInaI hdIsa Co ko Aok s~aIAo paaotaanaI Jatanao nabaI (.) saamao rJu krI. nabaI(.)Ao taoNaInao maaqaaqaI paga sauQaI
Jao[nao paotaanauM maaqauM namaavaI dIQauM. (taoAaonao taoNaImaaM rsa nahaotaao ). [iktaabaul a inakah 3:71, # 113 ].
tamao JaoyauM ko koTlaI hd sauQaI s~aIAaonauM Apamaana Co , Aa hdIsaaomaaM? SauM Aavaa Sabdao Anao kamaao AapaNaa pyaara Anao
maanavaMtaa nabaI(.)naa hao[ Sako? kuAa-na gavaahI Aapao Co ko maanavaMtaa payagaMbar saahoba (.) saaOqaI ]cca saMskaraovaaLaa Anao
taomanauM Pvana sama`ga maanavaJata maaTo AadSa- namaunaa#pa Co. (64:4, 33:21 ).
9

bauKaarInaI hdIsa Co ko Jyaaro nabaI(.)Ao AayaoSaa saaqao laga` kyaa-, tyaaro taoNaInaI ]Mmar 6 vaYa-naI htaI Anao jyaaro
saMBaaoga Wara laga`ivaiQa saMpaUNa- krI, tyaaro taoNaInaI ]Mmar 9 vaYa- htaI. [iktaabaul a inakah 3:75, # 122 ].
baIP baaJu, kuAa-na laga`nao pauKta ]Mmar Anao maanaisak pairpakvataa saaqao saaMkLataaM taonao parspar sahmataIqaI saMQaayaolaao
krar Jahor kro Co. (4:21). bauKaarInaI Aa hdIsa iva#QQa maJbauta AOitahaisak pauravaa haovaa CtaaM, AapaNaa maullaaAaonao Aa
pa`karnaao kcarao J gamao Co. nabaI(.)Ao kao[ paNa kama kuAa-na iva#QQa kyau- nahaotauM. Aok AovaI paNa hdIsa Co ko hJrta AayaoSaa
khotaa htaa ko nabaI(.) saahobanauM vyaiktatva baIJuM kM[ nahIM, parMtau kuAa-na J htauM.

bauKaarInaI hdIsa Co ko maoM JayauM ko Jhnnamanaa drvaaJamaaM daKala qanaar maaoTa pa`maaNamaaM s~aIAao J htaI.
[iktaabaul a inakah, 3:97, # 182 ].
naaikssaataI Akla vaid\na: Baaga 1,paana 198, iktaabaula hOz, hdIsa #295 pa`maaNao nabaI(.) s~aIAaonaa Aok TaoLaa
paasaoqaI inakLyaa. taomaNao taoAaonao k|uM ko, ho s~aIAao, sadkao Aapataa rhao, karNako maoM tamanao vaQaaro pa`maaNamaaM
JhnnamamaaM saLagataI Jao[ Co. jyaaro, taoNaIAaoAo karNa pauC\yauM, taao taomaNao k|uM:

tamao vaQaaro pa`maaNamaaM bad\duAa krao Cao.

tamao tamaara paitaAaonaI AaBaarI naqaI haotaI.
bauiQQa Anao Qama- baMnaomaaM AQaUrI haovaa CtaaMpaNa, tamao AoTlau vaca-sva Qaravaao Cao ko tamao bauiQQaSaaLaI pau#Yaao par
Cvaa[ JaAao Cao. tamao AovaI banaavaT Cao ko Jonaa JovaI baIP banaavaT kdI JaovaamaaM naqaI AavaI.
SauM s~aInaI gavaahI pau#YanaI sarKaamaNaImaaM ADQaI naqaI? Aa tamaarI bauiQQamaaM KaamaI dSaa-vao Co.
Anao Qyaana rho, maaisak drimayaana s~aInao namaaz ko raozanaI CuT naqaI. Aa Qama-maaM rholaI KaamaI dSaa-vao Co.

ipa`ya vaacakao, kuAa-na Jaitaya samaanataa par Kaasa Baar maUko Co. kudrtao J s~aI Anao pau#Ya baMnaonaao BaaOitak Anao
SaarIirk baaMQaao banaavyaao Co. taoqaI bauiQQa Anao Qama-naI KaamaInaao pa`ena J ]Baao qataao naqaI. Aa pa`karnaI irvaayataao s~aIAaonao
gaulaama banaavavaa maaTo ]paJavaI ka@vaamaaM Aavaola Co. kuAa-na kyaaMya naqaI khotauM ko s~aIAaonaI gavaahI pau#Ya krtaaM ADQaI Co.
kao[paNa Sak vagar, tamanao Aovaa maullaa Anao maullaaNaIAao maLaSao Jo Aavaa mahana maanaBaMganao bacaavavaanaao ko samaJavavaanaao
pa`yatna krSao.
s~aIAaonaI gavaahI ivaYao kuAa-namaaM Aayaata naM. 2:282 Co. paholaaM Ao baabata QyaanamaaM laao ko Jo ivaYayanaI cacaa- caalaI
rhI Co tao ]CInaI vastau ko rkma ivaYaonaI Co. Aayaata kho Co ko bao pau#Yaao Ao (Aok nahIM) laKaaNa par gavaah banavaanauM Co. Jao bao
pau#Ya haJr naa haoya taao, Aok pau#Ya Anao bao s~aInao tamao saMtaaoYakark gavaah tarIko svaIkarao. JoqaI krInao Aok s~aI kdaca
ivacailata qaaya (da.ta. baaLak Wara ) ko maMuzvaNa AnauMBavao taao saaqaonaI s~aI taonao yaad Apaavao Anao madd kro. Aama, baIP s~aI
AdalatamaaM gavaah tarIko nahIM, paNa paholaI s~aInaI sahayak tarIko haoya Co .

bauKaarInaI hdIsa Co ko iftnaao paUva-maaM Co. [iktaabaul a talaak,3:132, #275 ].

jyaaro, kuAa-na payagaMbar saahobanao rhmataula AalamaIna AoTlao ko AaKaI duinayaa maaTo rhmata gaNaavao Co, tyaaro
payagaMbar saahobanaI diYT AavaI saMkuicata k[ rItao hao[ Sako?

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao AayaoSaaAo nabaI(.)nao k|uM ko Aaoh! maa#M maaqauM faTI r|uM Co. taao taomaNao k|uM ko maarI
[cCa AovaI Co ko tao faTI Jaya Anao huM taarI magaifrta maaTo duAa k#M . AayaoSaaAo Jvaaba Aapyaao ko, tamao [cCao
Cao ko huM marI Ja] JoqaI krInao tamanao AagalaI rata baIP patnaI saaqao ivataavavaa maLao. [iktaabauta i<abba, iktaabaul a
maoD IsaIna, 3:247, # 626 ].

10

bauKaarInaI hdIsa Co ko rktaipaitayaaqaI AovaI rItao Baagaao JovaI rItao isaMhqaI Baagaao Cao. [iktaabauta i<abba, iktaabaula
maoD IsaIna, 3:259, #663 ].
Ao Kauba JaNaItaI vaata Co ko rktaipa<a folaavavaa maaTo vaYaao -naao saMpak- Jao[Ao. CtaaMpaNa, AapaNao GaNaI hdIsaaomaaM
ivaraoQaaBaaYa Jao[Ao CIAo. laa ]d\vaa va laa taIAra va laa hammaa AoTlao ko caopa, ApaSaukna Anao paoTmaaM BauKanaao saapa JovauM
kaM[ naqaI.

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao Aok maaNasao paUC\yauM ko, Amao gaulaamaDIAaoqaI Aavak maoLavaIAo CIAo, (baIP irvaayataao
vaOSyaavaRita vaNa-vao Co ), taao SauM Amao taomanaI saaqao Azla krI SakIAo? nabaI(.)Ao k|uM ko taomaaM kao[ gaunaao
naqaI. [iktaabaul a kdr, 3:543, # 1514 ].
Azla AoTlao saMBaaoga drmyaana yaaoina bahar sKalana krvauM. vaIsamaI sadInaa pa`Kyaata maullaa maaOdudI Aa hdIsa ivaYao
TIppaNaI krtaaM kho Co ko, Ao vaatanaI maailaknao AazadI Co ko gaulaamaDInao baIJa saaqao parNaavaI do, CtaaM saMBaaoga isavaayanaI
taoNaInaI saovaaAao maoLavaI Sako Co. [tafhIma 1:340 ].

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao koTlaak laaokao madInaamaaM ibamaar paDyaa. nabaI (.)Ao taomanao }MTnauM duQa Anao paoSaaba paIvaanaI
salaah AapaI. jyaaro taoAao saaJa qa[ gayaa, tyaaro taomaNao BarvaaDnao maarI naaKyaao. nabaI(.)Ao hukma Aapyaao ko taomanaa
haqa Anao paga kapaI naaKavaamaaM Aavao Anao taomanaI AaMKaao faoDI naaKavaamaaM Aavao. taomanao garma rotaI par sauvaDavaI dovaamaaM
Aavyaa. Jyaaro tao laaokaoAo paaNaI maagyauM taao taonaI manaa[ krvaamaaM AavaI. tyaaMsauQaI taoAao rotaImaaM taDpataa r|a, jyaaM
sauQaI taoAao marI naa gayaa. [iktaabaul a mahrbaOn a, iktaabaut a i<abba, 3:254, # 646 ].
ipa`ya vaacakao, SauM dyaaLau Anao kRpaaLau payagaMbar saahoba maaNasaao ]par Aavaao Atyaacaar krI Sako? SauM Ao Sakya naqaI ko
Aa rIvaayata krnaara nabaI(.)nao dyaahIna saaibata krvaa maaMgataa haoya? SauM Aa rivaayata krnaara mauslaIma hao[ Sako?

bauKaarInaI hdIsa Co ko kaLaI s~aInao sapanaamaaM JaovaI Ao Aavanaara ko AavaI pahaoMcaolaa vyaapak raogacaaLaanaI inaSaanaI
Co. [iktaabaul a <aaibar, 3:706, # 1923 ].
ibacaarI s~aIAao! laao hJu vaQaaro vaaMcaao, ...

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao nabaI(.)naa patnaI Aok savaaro maaoDa ]Z\yaa. nabaI(.)Ao k|uM GaNaI s~aIAao JoAao Aa
duinayaamaaM kpaDaM pahoro Co, taomanao naagaI ]ZaDvaamaaM AavaSao. [iktaabaul a ftana, 3:718, # 1950 ]. JuAao!
[maanavaaLaaAaonaI maataa tarF ]CaLavaamaaM Aavaola ikcaD!!

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao koTlaak mauslaImaao maunaaiFkao Anao mauita-paUJkao JaoDo maLaI gayaa htaa Anao taoAaonao nabaI (.) par
humalaa krvaa baaolaavataa htaa. [iktaabaula ftana, 2:723, # 1965 ]. jyaaro kuAa-na pa`maaNao nabaI(.)naa baQaa J
sahabaIAao paakka [maanavaaLaa htaa Anao Allaah taAalaa taomanaaqaI raP htaa. (8:74, 9:100 ).
bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao nabaI(.)Ao k|uM ko, kyaamatanaa idvasao manao saaOqaI paholaaM ]ZaDvaamaaM AavaSao. huM Jao[Sa ko
ASa-naao Aok paayaao pakDInao mausaa (A.sa.) ]Baa Co. [iktaabaut a tafsaIr, 2:784, # 1750 ].
Aa hdIsa saaccao J kao[ yahudI Wara ]paJavaI ka@vaamaaM AavaI Co, Jo nabaI(.)naao drjJao mausaa ( A.sa.)qaI ]tartaao
bataavao.
11

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao nabaI(.)Ao k|uM ko, huM bahar caalaI r|ao htaao Anao Acaanak J gaaro hIramaaM Jo frIstaao
Jaoyaao htaao, taonao paaotaanaa isaMhasana par baoZolaao Jaoyaao, Anao tao isaMhasana paRqvaI Anao AakaSamaaM folaayaolau htau. huM
AoTlaao baQaao gaBara[ gayaao ko JmaIna ]par paDI JvaanaI taOyaarImaaM htaao. []d\BavanaI Sa#Aata, 2:224, # 471 ].
nabaI(.) duinayaanaa saaOqaI ihMmatavaana vyaikta htaa Anao frIstaaAao nabaIAao saaqao maJak naqaI krtaa.

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao nabaI(.)Ao mauhmmad ibana mauislamaanao Ao CuT AapaI htaI tao kaba ibana ASarf naamanaa
kafIrnao QaaoKaaqaI maarI naaKao. [iktaabaul a iJhad, 2:134, # 282 ].
bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao nabaI(.) jyaaro paNa Aasamaananao vaadLaaoqaI GaorayaolauM Jaotaa taao KaubaJ baocaona Anao BayaBaIta
qa[ Jtaa. []d\B avanaI Sa#Aata, 2:213, # 440 ].
nabaI(.) hMmaoSaa AMQaEaQQaa Anao ApaSauknanaI iva#QQa htaa Anao KaubaJ ihMmatavaana htaa. parMtau Aa maullaaAaonaa
bahanaa saaMBaLaao. Ao taao Aomanao AovauM htauM ko kyaaMk Allaahnaao Azaba naa AavaI Jaya taomanaI ]mmata par. SauM! AaKau kuAa-na
vaaMcaI JaAao Anao tamanao Kabar paDI JSao ko drok payagaMbarnao Aavanaar Azaba ivaYaonaI maaihita paholaaMqaI AapaI dovaamaa M AavataI
htaI.

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao hurao (svaga-naI ApsaraAao ) maaoTa stanaaovaaLaI Anao maaisakqaI maukta hSao. []d\B avanaI
Sa#Aata, 2:2225, # 473 ].
AavaI ]payaaogaI maaihita maaTo Qanyavaad!!!!
J#rI naaoMQa: hur Ao ArbaInaao bahuvacanaI Sabd Co Anao taonaao Aqa- qaaya Co paiva~a Anao haoMiSayaar JaoDIdarao.
Ahvaar pauilaMga Co Anao havara s~aIilaMga Sabd Co. svaga-maaM Aavaa JaoDIdarao maLavaanaI vaata kuAa-nanaI Aayaata

naM. 44:54 Anao 52:20maaM krvaamaaM AavaI Co. sadIAaoqaI AapaNaa [itahasakarao Anao [maamaaoAo huraonao fkta
svaga-naI kamaao<aoJk s~aIAao tarIko J dSaa-vaI Co.
bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao nak-naI Aagao Allaahnao frIyaad krI ko maarao Aok Baaga baIJa Baaganao Kaa[ r|ao Co.
taoqaI taonao bao evaasa laovaanaI CuT AapavaamaaM AavaI. Aok ]naaLaamaaM Anao Aok iSayaaLaamaaM. AoTlao J %tauAao badlaaya
Co. []d\B avanaI Sa#Aata, 2:231, # 495 ].
bauKaarInaI hdIsa Co ko Azana saaMBaLaInao SaOtaana paadtaao paadtaao Baagao Co. []d\BavanaI Sa#Aata, 2:237,
515 ].

bauKaarInaI hdIsa Co ko SaOtaana tamaara naakmaaM ra~ao Aarama kro Co. []d\BavanaI Sa#Aata, 2:241,

].

527

bauKaarInaI hdIsa Co ko kukDanao frIstaa Anao gaQaoDanao SaOtaana doKaaya Co. []d\BavanaI Sa#Aata, 2:243, #533].
yaad raKaao! SaOtaana kao[ baharnaI Aistatva QaravataI vastau nahIM, paNa tao AapaNaI paaotaanaI svaaqaI- [cCaAao Co.

bauKaarInaI hdIsa Co ko maaoTa ]Mdrao banaI [zrayaolanaa Kaaovaayaolaa kbaIlaaAao Co karNako taoAao }MTnauM duQa naqaI paItaa,
parMtau bakrInauM duQa paIvao Co. []d\B avanaI Sa#Aata, 2:244, # 538 ].
}MT Kaavaanao banaI [zrayaola hrama samaJo Co.

12

]parnaa vaakyaao par kao[ TIppaNaInaI J#r naqaI isavaaya ko, fkta mauKa- magaJ J Aa vaakyaaonao Aa ga`hnaa saaOqaI ivaWana
vyaiktanaa haovaanauM svaIkarI Sako.

bauKaarInaI hdIsa Co ko paaMca Janavarao paapaI Co. taomanao tamao maarI naaKaao. paCI Balaonao tao makkamaaM haoya: maaoTa
}Mdrao, ivaMCI, ga#D, kagaDao Anao hDkayauM kuta#M. []d\B avanaI Sa#Aata, 2:245, # 543 ].
bauKaarInaI hdIsa Co ko nabaI(.)Ao kutaraAaonao maarI naaKavaanaao hukma Aapyaao. []d\BavanaI Sa#Aata, 2:245,
#543 ].
baIP Aok AovaI paNa hdIsa Co Jo kho Co ko baQaa kaLaa kutara maarvaanaao hukma Aapyaao htaao.

bauKaarInaI hdIsa Co ko s~aIAaonao paaMsaLaImaaMqaI banaavavaamaaM AavaI Co, taoqaI taoAao hMmaoSaaM vaaMkI Anao Apa`maaiNak
rhoSao. Jao tamao taonao saIQaI krvaanaao pa`yatna krSaao taao tauTI JSao. [. ,:51 #9 ].
Aa baa[balanauM vaakya Co. baIP JgyaaAo ]maoro Co ko, Anao laaBa laNaao. kuAa-namaaM kao[paNa JgyaaAo AovauM naqaI k|uM
ko s~aIAaonao paaMsaLaImaaMqaI banaavavaamaaM AavaI Co.

bauKaarInaI hdIsa Co ko Jao banaI [sara[la naa haota taao maaMsa kao[ idvasa naa saDtauM Anao Jao hvvaa naa haota, taao kao[
s~aI paaotaanaa paita saaqao baovafa[ naa krtaI. [. , :51 #9 ].
bauKaarInaI hdIsa Co ko payagaMbar Ayyauba A.sa. naha[ r|a htaa Anao Acaanak taomanaI ]par saaonaorI fLaao paDvaa
laagyaa. [iktaabaul a AMi bayaa, 2:281, # 616 ].
bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao payagaMbar saahobanaa pauinata paitna maOmaunaaAo k|uM ko tao nabaI()nao saMBaaoga paCInaa snaana
vaKatao tyaaM sauQaI taakInao Jao[ rhI, jyaaMsauQaI taomaNao paaotaanaa gauptaaMgaao naa Qaaooyaa. [iktaabaula gausala, 1:193, #276].
nabaI()Ao Jahor kyau-M htauM ko lajJa Ao [maananaao Baaga Co Anao lajJa Ao [maana saaqao baMQaayaola Co. CtaaMpaNa,
maullaaAao sadIAaoqaI rTNa krI r(a Co ko, Qama-maaM kao[ Sarma naqaI. Aama, GaNaI s~aIAao maanaBaMga qayaola Co. Aok hdIsa
]paJavaI ka@vaamaaM AavaI, hJrta AayaoSaanaa naamao ko taomaNao Aok Ansaar s~aInaa vaKaaNa AoTlaa maaTo kyaa - ko taoNaIAo laaJ
SarmanaI icaMtaa kyaa- vagar savaala pauCyaa. AapaNaa [maamaao Anao maullaaAao maaTo Qama-nao lagataa maaoTa Baaganaa savaalaaonaao saMbaMQa
saMBaaoga, nagnataa, maaisak, rKaataao, gaulaamaDIAao, bahupatnaItva, talaak Anao taonaa JovaI baIP baQaI vastauAao saaqao J Co. baIJuM
Aok baoSamaI-nauM ]dahrNa Jao[Ao.

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao Abau hurOrahqaI irvaayata Co ko jyaaro gauptaaMgaaonaI Taoca maLao, AoTlao ko pau#Ya s~aInaa bao paga
vaccao baosao Anao Qakkao maaro, tyaaro gausala frPyaata qa[ Jaya Co. [iktaabaul a gaus ala, 1:195, # 286 ].
zINavaTBarI maaihita maaTo Qanyavaad!

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao AayaSaaAo k|uM, maara maaisak drmyaana nabaI() maara KaaoLaamaaM taikyaao maukInao kurananaI
italaavata krtaa. [iktaabaul a gaus ala, 1:197, # 292 ].
bauKaarInaI hdIsa Co ko Jyaaro nabaI()nao maaisaknaI halatamaaM rholaI patnaI saaqao saMBaaoga krvaanaI [cCa qataI, tyaaro
taoAao taoNaInao laMgaaoT baaMQavaanau khotaa, paCI Balaonao maaisak carmasaImaaAo haoya, Anao paCI taoAao saMBaaoga krtaa . JoNao
paNa Aa hdIsa GaDI ka@I hSao taoNao Collao Aok ivaraoQaaBaaYaI vaakya laKyauM Co ko , AayaoSaaAo k|uM Co ko tamaaramaaMqaI
kao[paNa paaotaanaI [cCaAaonao nabaI() JoTlaI kabaumaaM naa raKaI Sako. [iktaabaul a hOz , 1:198, # 295 ].
Aa hdIsanauM maqaaLauM maarvaamaaM AavyauM Co, Mm aubaaiSaraitala hOz . maub aaiSaratanaao Aqa- saMBaaoga qaaya Co. parMtau
maullaaAao Aa hdIsanaao laulaao bacaava krtaaM kho Co ko taonaao Aqa- vahala krvaao qaaya Co. Jao Aa KaulaaSaao AapaNao svaIkarIAo taao
paNa Aa k[ pa`karnaI mayaa-da ko paaotaanaI Jata parnaao kyaa pa`karnaao kabau?
13

Abau huroraqaI irvaayata Co ko nabaI()Ao k|uM ko, huM namaaz pa@I r|ao htaao. SaOtaana maarI saamao Aavyaao Anao maarI
namaaz taaoDavavaanaI kaoSaIYa krI. Allaaho manao taonaI ]par kabau AapaI dIQaao Anao maoM Aonao paCaDyaao. manao ivacaar Aavyaao
ko taonao qaaoBalaa saaqao baaMQaI d]M, JoqaI savaaro tamao laakao taonao Jao[ Sakao. [tahjJud , 1:469, # 1131 ].
Aok baIP hdIsa mauJba droknaao Saotaana taonaI AMdr J haoya Co. AanauM vaNa-na krtaaM maanavaMtaa nabaI()Ao k|uM haovaanauM
khovaaya Co ko maarI AMdr paNa Saotaana htaao, parMtau maoM taonao mauislama banaavaI dIQaao.

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao ]pavaasa krvaaqaI KassaI qa[ Jaya Co. [iktaabaul a saaom a, 1:685,

1780

].

mauskraAao!!

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao AayaoSaa kho Co ko nabaI() ]pavaasa raKyaao haovaaCtaaM AmaarI saaqao saMBaaoga krtaa htaa
Anao }MDuM cauMbana krtaa htaa. paCI tao Sarmaa[ ga[ Anao maaoM forvaI laIQauM. [iktaabaula saaoma, 1:691, # 1798 Ana o
1799

].

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao Kaaolaa ibantao hkImao paaotaanaI Jatanao nabaI () saamao rJu krI. AayaoSaaAo Aaecaya- vyakta kya-u
ko Aa s~aInao Sarma naqaI AavataI ko paaotaanaI Jata Aok pau#Yanao saaoMpaI do Co. parMtau nabaI()nao vahI Aavao Co Anao
AayaoSaa firyaad kro Co ko Aao rsaulallaa, huM Jao[ rhI CuM ko tamaarao Kauda tamaarI [cCaAaonao JldI JldI paurI kro
Co. [iktaabaul a inakah, 3:67, # 102 ].
AhIM kao[ mauJrIma vahImaaM Sak paoda krvaanaao pa`yaasa krI r|ao Co.

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao jyaaro nabaI() Ja]nanaI dIkrI paasao gayaa Anao Jovaa taoNaInaI vaQau naPk gayaa, taoNaIAo k|uM
huM tamaara iva#QQa AllaahnaI panaah caahuM CuM. nabaI()Ao k|uM ko, taoM mahana Allaah paasao panaah maaMgaI laIQaI,
taao hvao taara Garo JtaI rho. [iktaabaul a talaak, 3:115, # 237 ].
nabaI() maaTo AanaaqaI maaoTI k[ maanahanaI ivacaarI Sakao? SauM bauKaarI mausalamaana htaa?

baIP Aok hdIsamaaM laKyauM Co ko sauMdr Ja]inayaa (Ja]nanaI dIkrI)nao bagaIcaamaaM laavavaamaaM AavaI. nabaI ()Ao paaotaanaa
sahabaIAaonao bahar rah Jaovaa k|uM Anao KaJurInaa zaDmaaMqaI banaavaolaa GarmaaM pa`vaoSa kyaao-. taomaNao Ja]inayaanao k|uM
taarI Jata manao saoMpaI do. taoNaIAo k|uM SauM Aok raNaI paaotaanaI Jata Aok caaornao saaoMpaI Sako? huM tamaarI iva#QQa
AllaahnaI panaah caahuM CuM. [iktaabaul a talaak, 3:115, # 238 ].
bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao nabaI()Ao ]maOmaa ibantao SarahIla saaqao inakah kyaa-. parMtau jyaaro taoAao taoNaI paasao gayaa
Anao paaotaanaao haqa taoNaI tarf laMbaavyaao taao taoNaInao pasaMd naa AavyauM. [iktaabaul a talaak, 3:115 ].
sad\nasaIbao, naIca irvaayatakarao Anao taJ&a bauKaarImaaM AoTlaI ihMmata na htaI ko nabaI ]par Aa baMnao s~aIAao ]par
baLaatkar krvaanaao Aaraopa maUko.

14

pa`a rbQavaad (nasaIba ):

bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao, Allaaho drok kuKa par frIstaao inamaNaUMk kyaao- Co. tao rhmaana Allaahnao Kabar pahaoMcaaDo Co
ko, maara maailak! ivaya- Jmaa qa[ gayauM Co. hvao tao laaohI banaI gayauM. maara maailak! hvao tao maaMsanaao TukDao banaI gayauM.
Jyaaro Allaah paaotaanaa saJ-nanao saMpaUNa- krvaa caaho Co, tyaaro frIstaao pauCo Co ko Aa nar haovauM Jao[Ao ko maada?
lauccau ko [maanadar? koTlaI daolata, ]Mmar ivagaoro ivagaoro. paCI frIstaao Aa baQauM maanaI kuKamaaM laKaI naaKao Co.
[iktaabaul a

hOz , 1:203,

309 ].

ipa`ya vaaMcakao! kao[ Sak naqaI ko ivacaarnaar vyaikta savaala krSaoo ko taao paCI idvya maaga-dSa-na ]taarvaanaI SauM J#r?
SauM Aa hdIsa maanavaamaaM Aavao taao tao [slaamanao Aok ivaica~a klpanaamaaMqaI banaolaao Qama- saaibata naqaI krtaI?
bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao nabaI()Ao paaotaanaI patnaI saifyaanao k|uM ko, ho TklaI! naaSavaMta! [iktaabaul a talaak,
3:143, # 302]. Anao ho baaMz! SauM tauM Amanao raokI SakISa? [iktaabaul a manaaisak, 1:642, # 1641 ].
ipa`ya vaaMcakao! Aa paustaknaa GaNaa fkraAao mananao Zosa pahaoMcaaDnaara Co. Amao taomanao GaNaa Baaro )dya saaqao nakla kyaaCo. Aa kaya- haqamaaM laovaanauM karNa fkta Ao J Co ko AavanaarI pao@I Aa maanahanaIAaonao [slaamanaao Baaga naa samaJo. Ao Kauba
J#rI Co ko Aa ivalaxaNataaAaonao badnaxaI tarIko JaovaamaaM Aavao.

]marao baIna maOmauna irvaayata kro Co ko, Jaihilayatanaa samayamaaM, maoM Aok vaaMdranao Jaoyaao, Jo baIJa vaaMdraAaonaa TaoLaa
vaccao Gaorayaolaao htaao. taoNao Aok vaaMdrI saaqao vyaiBacaar kyaao - htaao. taoqaI, baQaa vaaMdraAaoAo taonao paqara maarInao maarI
naaKyaao. maoM paNa paqara maayaa-. [iktaabaul a manaaikba, 2:445, # 1030 ].
[bnao hJr AskanaI Aa hdIsanao AagaLa samaJavataaM paaotaanaI iktaaba Sarh sahIh bauKaarI pa`.7, paa. 121 par
laKao Co ko: ]marao ibana maOmaunao k|uM ko, huM yamanamaaM Aok }McaI JgyaaAo ]Baao htaao. Aok vaaMdrao Aok vaaMdrInao la[nao Aavyaao

Anao taoNaInaa haqa par maaqauM maukInao sau[ gayaao. tyaar paCI Aok Jvaana vaaM drao Aavyaao Anao AaMKaaoqaI saMkota kyaao-. vaaMdrIAo QaIro
rhInao paaotaanaao haqa maaqaa naIcaoqaI ka@I laIQaao Anao baIllaI pagao tyaaMqaI JtaI rhI. taoNaIAo tyaarpaCI Jvaana vaaMdra saaqao
vyaiBacaar kyaao-, Jo maoM maarI AaMKaaoqaI JaoyauM. Aa kma- kyaa- paCI taoNaI paaCI ga[ Anao paaotaanaao haqa paaCao maaqaa naIcao maukvaanaao
pa`yatna kyaao-. vaaMdrao JagaI gayaao Anao taonao laagyauM ko daLamaaM kM[k kaLau Co. taoNao taoNaInao sauMGaI Jao[ Anao taonao baQaI vaata samaJmaaM
AavaI ga[. taoNao baumaao paaDvaanauM Sa# kya-uM Anao GaNaa vaaMdra Jmaa qa[ gayaa. tao baumaao paaDtaao gayaao Anao paaotaanaao haqa vaaMdrI
tarf caIMQataao r|ao. baQaa vaaMdra Alaga Alaga idSaamaaM Baagyaa Anao qaaoDI vaarmaaM paolaa Jvaana vaaMdranao pakDInao la[ Aavyaa. huM
paNa AaoLaKaI gayaao. taoAaoAo JmaInamaaM KaaDao kyaao- Anao baMnaonao tyaaM paqqarao vaDo maarI naaKyaa. ipa`ya vaaMcakao! AapaNaa maullaaAao
Aa hdIsa AagaLa Qaro Co paqqar maarvaanaI saJanao saaibata krvaa, JonauM kuAa-namaaM kao[ sqaana naqaI. SauM tamanao maJa AavaI, Ao
JaNaInao ko Janavarao vyaiBacaar Jovaao gaunaao k[ rItao kro Co Anao vaaMdraAaonaa paaolaIsa dLanaI SaIGa`taanaI? Aaecaya-Jnak rItao,
maorIlaonDmaaM Aok maullaao Aa hdIsanaao bacaava krtaaM khovaa laagyaao ko, Aaoh! Aa baQauM taao Jaihilayatanaa samayamaaM qayaolauM. taao
SauM tao samayao kudrtanaa inayamaao Alaga htaa?
SauM tamao kyaaroya kao[ Janavarnao KaaoD saaqao paoda qataaM JaoyauM Co? [iktaabaul a mayyata, 1:525,

1295 ].

Janavarao KaaoDKaaMpaNavaaLaa paoda qaaya J Co. kao[ A&aanaIAo paaotanaa A&aananao Aa irvaayata Wara Ao vaKatanaI
duinayaanaa &aanaInao maaqao qaaopavaanaao pa`yatna kyaa-o Co.

Abdullaah [bnao ]Mmar kuAa-na pa@I r|a htaa. Jyaaro taoAao Aayaata 2:223 par pahaoMcyaa, taao taomaNao naafonao pauC\yauM ko
tao Aayaatanaao Aqa- JaNao Co? paCI taoAao samaJavavaa laagyaa ko tamaarI s~aIAao tamaara Kaotarao Co, taoqaI taomaaM favao taoma
pa`vaoSaI Sakao Cao, Jao tamao [cCao taao . [iktaabaut a tafsaIr, 2:729, # 1641 ].

15

Ao vaata horta pamaaDo Co ko maULa ArbaI laKaaNamaaM paNa Jgyaa CaoDolaI Co. Aa KaubaJ BayaMkr maanahanaInaa JvaabamaaM
Aa Aayaatanaao saacaao Aqa- Co:

yaad raKaao! samaaJnaI s~aIAao tamaarI BaavaI pao@IAaonaI rKaovaaLa Co. AovaI J rItao, JovaI rItao JmaIna
baIJmaaMq aI fUl aCaoD ]gaaDo Co. kuA a-n a [2:223 ]
jyaaro s~aI paaot aanaa paita saaqao palaMga par JvaanaI (saMBaaoga krvaanaI) naa paaDo Co taao frIstaaAao savaar sauQaI taoNaI

]par laanata maaoklao Co. [iktaabaul a inakah, 3:96,

178 ].

kao[paNa maaNasao paaot aanaa parIvaar paasao ra~ao naa pahaoMcavauM . koma? Aok ]paJavaolaI hdIsa pa`maaNao, nabaI()
sahabaaAaonao savaar naa paDo tyaaMsauQaI Garo JvaanaI naa paaDtaaM khotaa htaa ko, SauM tamaaramaaMqaI kao[ AovauM pasaMd krSao ko
tao paaotaanaI patnaInao baIJa pau#Ya saaqao paqaarImaaM JuAo? [iktaabaul a inakah, 3:111, # 228 ].
AavauM J saaMBaLaao maullaah #maI paasaoqaI: jyaaro sahabaaAao nabaI saaqao JMga par Jtaa, tyaaro taomaaMnaa koTlaaknaI
patnaIAao baIJa pau#Yaao saaqao saMbaMQaao raKataI htaI. [maul laah Jlaalauid\na #maI, iFh maa ifh, sailama icastaI, [slaamaI
tasavvauf , paa.naM. 66 ].
AgaiNata hdIsaao paiva~a nabaI ()nao kayamaI JunaubanaI pairisqaitamaaM saaibata krvaa banaavaa[ Co. Junaub a Ao saMBaaoga
paCInaI naapaak isqaitanao kho Co. vaacakaoAo fkta bauKaarInaI iktaabaula gausalanaa pa`krNa naM. 1nao vaaMcavaanaI J#r Co. nabaI ()
[itahasanaI duinayaamaaM saaOqaI maaoTI ka`Mita laavavaamaaM vyasta htaa. taao paCI taomanaI paasao Aa ]TpaTaMga vata-na maaTo samaya J kyaaMqaI
haoya?

nabaI()Ao laaoTao paaNaI maaMgyauM. taomaNao paaotaanaa haqa Anao maao@uM AomaaM QaaoyauM. tyaarpaCI taomaNao paaotaanaa maao@amaaMq aI taomaaM
kaogaLaa kyaa-. Anao tyaarbaad Aa vaparayaolau paaNaI Abau mausaa Anao ibalaalanao paIvaanaao hukma Aapyaao. [iktaabaul a vauz u,
1:161,

185 ].

maananaIya vaaMcakao! Jao tamao tamaara baaLakaonao Anao gaOrmauislamaaonao Aa pa`karnaao [slaama paIvaDavaI Sakao taao Balao. tamaa#M
BalauM qaJao.

Abau salamaa Anao AayaoSaanaao Baa[ taoNaI paasao saMBaaoga paCInaa gausalanaI JaNakarI laovaa gayaa. taoNaIAo Aok Daola paaNaI
laavaI Anao naha[ bataavyauM. taoNaI Anao tao baMnaonaI vaccao paDdao htaao. [iktaabaul a gaus ala, 1:185, # 246 ].
SauM kao[ saamaanya s~aI paNa Aa hd sauQaI baoSamaI- krI Sako? Jao paDdao htaao, taao paCI tao laaokaoAo gausalanaI rItanauM
pa`dSa-na JaoyauM kovaI rItao, isavaayako paDdao paardSa-k haoya? SauM maao@o bataavaolaI rIta paurtaI nahaota? Fkta Aok kmaAkkla maaNasa J
AavaI hdIsaao saacaI maanaI Sako.

saOyada maomaunaa ivaYao khovaaya Co ko taoAao fkta nabaInao kpaDaM vagar Jaotaa J na htaa, parMtau taonauM bayaana paNa krtaa htaa.
[iktaabaul a

gaus ala, 1:188,

260 ].

]mmao hanaIAo, Jo Ahlao bayata (nabaIsanaa pairvaarnaa ) nahaotaa, nabaInao nahataa Jaoyaa htaa. [iktaabaul a gaus ala,
1:192,

273 ].

Abau hurora Acaanak Jgyaa parqaI gaayaba qa[ Jaya Co. paaCLaqaI jyaaro nabaI karNa pauCo Co, taao taoAao Jvaaba Aapao
Co ko, huM JunaubaI htaao. [iktaabaul a gaus ala, 1:193, # 276 ].
Atyaar sauQaImaaM JaNaI gayaa hSaao ko JunaubaI AoTlao SauM?
16

iktaabaula gausalanaI, pa`. 1 paa. 201, hdIsa naM. 305 paNa BayaMkr Sama-naak Co: saMskar Anao bauiQQa, baMnao diYTAo.
taomaaM maaisak paCI paakI maoLavavaanaI rIta dSaa-vaI Co. khovaaya Co ko nabaI() Aok s~aInao salaah Aapataa htaa ko taoNaIAo

# la[, taonaa ]par kstaurInaI saugaMQa lagaavaI, laaohIvaaLaa Baaga ]par lagaavavauM. tyaarbaad AayaoSaaAo tao s~aInao paaotaanaI
tarF KaoMcaI laIQaI. (SauM pa`ayaaoigak pa`dSa-na maaTo?)
iktaabaula [lmanaI, pa`. 1 paa. 145, hdIsa naM. 120 [slaamaI Qama-Saas~anauM saaOqaI Gaaor kRtya dSaa-vao Co. Abau huroraqaI
irvaayata Co ko, maoM rsaulaullaa() paasaoqaI bao kaoqaLaa BarInao [lma maoLavyauM Co. Aok kaoqaLaao maoM Jahor krI dIQaao Co,
parMtau baIJao kaoqaLaao Jahor k#M taao laaokao maa#M gaLauM kapaI naaKao.
ipa`ya vaaMcakao! hJrta Abau hurora kyaaroya Aavaa Aqa-hIna vaakyaao naa ]ccaaro. Aa hdIsa Abdullaah [bnao sabaa
naamanaa vyaiktaAo GaDI ka@I htaI, Jonaa Wara kuAa-nanaa pa`itakar maaTo Cupaa ko gau@ Aqaao-n aa drvaaJaAao KaulaI Sako. SauM
kuAa-na Ao vaatanaI gavaahI naqaI AapatauM ko AapaNanao nabaI ()Ao idvya saMdoSaao pauropaurao pahaoMcaaDI dIVao htaao? SauM Abau hurora
nabaI()naa Aokmaa~a sahabaI htaa?

iktaabaus salaata:
bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao nabaI() paaotaanaa Jutaa pahorInao namaaz pa@taa htaa. [iktaabaula salaata, 1:228, # 376 ].
SauM karNa Co ko mauislamaao Aa saunnata par Amala naqaI krtaa!!!
bauKaarInaI hdIsa pa`maaNao nabaI()Ao k|uM ko ma>kamaaM maara GarnaI Cta faTI Anao Pba`a[la A.sa. ]tayaa-. maarI

CataI KaaolavaamaaM AavaI Anao taonao zmazmanaa paaNaIqaI QaaovaamaaM AavaI. tyaarbaad saaonaanaI qaaLaImaaM [maana Anao caatauyaBarInao laavavaamaaM AavyauM Anao maarI CataImaaM ]taarI, taonao baMQa krI dovaamaaM Aavyau. tyaarbaad frIstaaAo maarao haqa
pakDyaao Anao manao saIQaao AakaSa tarF la[ gayaao. [iktaabaul a salaata, 1:21 5 - 217, # 339 ].
naaoMQa laoSaao ko AhIM maoraJ ko svagaa-r aoh NanauM vaNa-na Co. parMtau nabaI()naI khovaataI 1,24,000 nabaIAaonaI
namaaznaI [maamatanauM ko Ala baur a-k nauM kao[ vaNa-na naqaI, Jo vaarMvaar baIP hdIsaaomaaM Aavao Co. AapaNanao ga`Ik paaOraNaIk
kqaaAaonaI yaad ApaavatauM, khovaaya Co baura-k Aok AovauM Janavar Co JonauM SarIr GaaoDanauM Anao maaqauM sauMdr s~aInauM Co. taonauM Aok pagalauM
maanavaInaI _iYTsaImaanaa AMta par paDo Co. vaQaumaaM, Jao [maana Anao caatauya- CataI caIrInao naaKavaamaaM AavyauM haoya taao taoAao
maanavaJata maaTo namaunaa#pa k[ rItao hao[ Sako? baIP Aok hdIsamaaM Co ko banaava drmyaana nabaI () ]mma hanaInaa Garo sau[
gayaolaa htaa. Aa taao KaullaI badnaxaI Co.
hdIsa 339maaM AapaNao Jao[Ao CIAo ko mausaa A.sa. nabaI mauhMmad()nao vaarMvaar Allaah paasao J[nao raoJnaI namaazao
50 qaI 5 sauQaI krvaa maaTo salaah AapaI r|a Co. AapaNao tyaaM Aov auM saaMBaLavaa maLao Co ko Allaaho k|uM ko Aa paaMca Co paNa
pacaasa Co. Amaara Sabdao badlaataa naqaI. Aa vaataa- khonaarao mausaa A.sa.nao nabaI mauhMmad()naa maaga-dSa-k saaibata krvaa
maagao Co. Asaranao (ra~aInaI mausaafrInao) maoraJ saaqao gaUMcavaI naaKaI Co. Allaah baQao J haJr haovaaqaI taonao maLavaa maaTo
AakaSamaaM JvaanaI maanyataa payaaivaihna Co. Asara Ao ra~aInaI mausaafrI dSaa-vao Co, Jo nabaI()Ao ma>kaqaI madInaa Jvaa maaTo
krI htaI. Aayaata 20:77 Anao 26:52 maaM paNa AaJ Sabd mausaa A.sa. Anao taomanaa saaqaIAao maaTo vaaparvaamaaM Aavyaao Co.
Aayaata 17:2maaM masPd Ala Aksaanaao Aqa- qaaya Co dur naI masPd Anao tao madInaanaI masPd maaTo vaparayaao Co. tao Ao
Jgyaa htaI jyaaM nabaI()naa Aavavaa paholaaM mausalamaanaao Jmaata saaqao [baadta krtaa htaa. madInaa Jo kayamaI [baadtagaah Co
taonao paNa masPd khI Sakaya.
pa`Kyaata masPd Ala A>saa Jonao ikblaa Ao Avvala paNa kho Co Anao Jo paolaosTa[namaaM Aavaola Jo#salaamamaaM
hrma SarIf tarIko paNa AaoLaKaaya Co, tao ihJrI 72, [.sa. 691maaM ]mayyaad Kailafa Abdula mailak baIna maarvaananaa
17

samayamaaM AoTlao ko nabaI()naI vafatanaa lagaBaga 60 vaYa- paCI banaavaa[ htaI. kuAa-na pa`maaNao pa`qama ikblaao ma>kamaaM Aavaol a
kabaa J htaao. (3:96 ).
Jo#salaama, baIJa KalaIfaAo PtyauM tao paholaaM sadIAaoqaI baa[zonTa[na iKa`staIAaonaa kbaJamaaM htauM Anao madInaa
isavaaya kyaaMya paNa masPd na htaI ko naa kao[ [baadta krtauM htauM. taoqaI nabaI ()naa samayamaaM Jo#salaamamaaM masPd haovaanaao
savaala J paoda qataao naqaI. mauslaImaaoAo Jo#salaamanao [.sa. 637maaM hJrta ]Mmarnaa samayamaaM PtyauM htauM. Jyaaro taoAao tyaaM gayaa
tyaaro paaopa saovaorInao taomanao SahornaI caavaIAao AapaI htaI Anao taomanao paiva~a saopalcar caca-maaM namaaz pa@vaa maaTo paNa k|uM htauM.
parMtau taomaNao KaullaI JgyaamaaM namaaz pa@I htaI karNako taomanao Dr htaao ko BaivaYyamaaM mausalamaanaao caca-nao masPdmaaM badlaI ka@Sao.
Jao masPd haJr haota, taao taomaNao tyaaMJ namaaz pa@I haota. Sabd maor aJ kuAa-namaaM kyaaMya Aavataao naqaI. CtaaMpaNa,
BaulaBarolaI irvaayataaonaI Asar hoZLa, kuAa-namaaM naa haovaa CtaaM, maaoTaBaaganaa mausalamaanaao nabaI() SaarIrIk rItao AasamaanamaaM
Allaahnao maLavaa JvaanaI maanyataa Qaravao Co. kuAa-na spaYT rItao JNaavao Co ko saaOqaI paholaI paiva~a Jgyaa kabaa J htauM, Jo
[ba`aihma A.sa. Anao [smaa[la A.sa. naa samayamaaM ma>kahmaaM banaavavaamaaM AavyauM htauM.

nabaI()naI haJrImaaM koTlaIk Jayadad (fLa, isa>ka, kpaDa Anao baIP vastauAao ) bahorInaqaI AavaI htaI. taomaNao tao
masPdmaaM folaavaI dIQaI htaI karNako tao saaOqaI maaoTI baxaIsa htaI. nabaI ()naa kaka, hJrta Abbaasa Aavyaa Anao
paaotaanaa paaoTlaa BarI laIQaa. parMtau tao taonao ]ZavaI naa Sakyaa. taomaNao nabaI ()nao ~aNa vaKata savaala kyaao- ko kao[ taomanao
]McakvaamaaM madd kro. paNa nabaI()Ao ~aNa vaKata naa paaDI. hJrta Abbaasao qaaoDao Baar AaoCao kyaao- Anao paaoTlauM KaBao
naaKaI caalataa qayaa. nabaI() Aaecaya-kark rItao hJrta Abbaasanao taomanaI laalaca maaTo tyaaM sauQaI Jaotaa r|a jyaaM
sauQaI taoAao A_Sya naa qa[ gayaa. [iktaabaul a salaata, 1:237, # 283 ].
mauJrIma bauKaarI WoYapaUva-k nabaI()naa kaka, hJrta Abbaasa Anao Aok KaubaJ [jJtavaana Anao dyaaLau sahabaInaI
badnaamaI krI r|a Co. SauM ftaoh ma>ka vaKatao laaokao paasaoqaI laovaanaa baakI vyaaJnaa paOsaa maaf krnaaramaaM taoAao saaOqaI paholaa na
htaa?

laaokaoAo AayaoSaa r.A.nao k|uM ko jyaaro salaata vaKatao saamao ku ta#M, gaQaoDuM ko s~aI AavaI Jaya taao salaata tauTI Jaya Co.
saOiyada AayaoSaaAo k|uM: tamao Amanao kutara banaavaI dIQaa. [iktaabaul a salaata, 1:263, # 484 ].

ipa`ya vaacakao! masamaaoTI Anao GaNaa BaagaaomaaM vahoMc aayaol aI sahIh bauK aarInaI KaaoT I
vaataaonaI taao Aa maa~a Aok zlak J Co. AllaahnaI Aa paRqvaI ]par AaJo paNa AgaiNata laaok aon aI
maanyataa pa`maaNao, SauM tamanao paNa ivaevaasa Co ko bauKaarI ko maus laImamaaM Aavaol aI Aok paNa hdIsanaao
[nkar krnaar kaifr banaI Jaya Co?

18

saufI rhsyavaadI: baIP duinayaanaa CaoD

caalaao! hvao JaNaIAo ko Allaamaa [kbaalao koma tasavvaufnao AoTlao ko saufIvaadnao [slaamanaI maaTImaaM ]gaol aao baIP
dui nayaanaao CaoD k|ao htaao. naIcao Aapaolaao fkrao 19-20maI sadInaa Baartanaa bao mahana ivacaarkao, sar saOyad AhmadKaana
Anao Allaamaa iSablaI naaOmaanaInaao AiBapa`aya TUMkmaaM samaJavao Co. taoAao kho Co ko , maaoTaBaagao AovauM dSaa-vavaamaaM Aavao Co ko
Baarta-paak ]paKaMDmaaM [slaamanao laavanaara saufIAao htaa. [itahasanauM kaLaPpaUva-knauM Avalaaokna krtaaM Kabar paDo Co ko satya

kM[k Alaga J Co. mauislamaaoAo Aa ]paKaMD par AaZ sadIAao sauQaI raJ kyau - Co Anao CtaaMpaNa 80 Tka vastaI ihndu J rhI.
mauslaImaaoAo ihnduAaonaI paaOraiNak kqaaAao, irvaaJao Anao AavaDtaao ApanaavaInao ADQaa ihndu Anao ADQaa mauslaIma banaI gayaa.
Aa AoTlaa maaTo qayauM ko, Aok oevarvaadnaao isawaMta mauslaIma saufIAao Anao ihndu yaaogaIAaomaaM samaana htaao. Jo frk htaao tao maa~a
naamakrNanaao J htaao. ihnduAaonauM hmaa ]sta(tao baQauM J Co) Anao saufIAaonauM vahad\t ala vaJud (baQauM Aok J Co) AokbaIJa
saaqao 100 Tka Adlabadla qaaya taovauM Co. maULaBaUta rItao baMnaonaao Aqa- Aok J qaaya Co ko ba`|aMDmaaM AavaolauM baQauM J [evar Co.
[Af\k ar

Ao saOy ad va iSablaI ].

hvao tamaara mananao Aaecaya-Jnak mausaafrI maaTo taoOyaar krI laao. JuAao ko saufIAao kovaI rItao [slaamanaa naamao
maanavabauiwnao maJak banaavao Co. taomanao AllaahnaI, taonaa rsaulaaonaI, taonaa maaga-dSa-nanaI Anao kudrtanaa inayamaaonaI maJak ]DaDtaa
JuAao. taoAao tyaaMsauQaI Jaya Co, jyaaMsauQaI taomanaI klpanaaAao taomanao la[ Jaya Co. taomanao [evar banataa, camatkarao krtaa,
A>klaivaihna vaataao krtaa Anao saamaanyabauiwnaao Cod ]DaDtaa JuAao. taomanaao saacaao camaatkar taao Ao Co ko laaKaao maus alamaanaao
taom anao [slaamanaa rKaov aaLa maanao Co.
Aok vaata naaoMQavaa yaaogya Co ko pa`Kyaata paustak safInaaitala baharIJ pa`. 2, paa.naM. 52 ]par nabaI()naI Aok hdIsa
nakla krvaamaaM AavaI Co ko, maarI ]mmatanaa Amauk laaokao saufI khovaaSao. taoAao kaifrao krtaaM paNa Karaba hSao, Jomanao
JhnnamanaI AagamaaM foMkI dovaamaaM AavaSao.
AhIM sauf I iktaabaaom aaMq aI Amauk baabataao nakla krvaamaaM Aava I Co. vaaMcaao Anao maJa maaNaao! !!
huM nabaIAao krtaaM paNa caiDyaataao CuM Anao drjJamaaM paNa taomanaa krtaaM ]par CuM. [SaoKa maaoihnauid\na [bnao ArbaI,
hdIka saul taainayaa, paanaa naM. 190 ]
huM [slaamanao vaKaaoDI ka@uM CuM. huM maanau CuM ko laaokao maaTo Ao maanavauM J#rI Co ko Allaah AasamaanaaomaaM baoZolaao [evar
Co Anao huM paRqvaInaao [evar CuM. [hus aOna ibana masaur hllaaJnauM vaakya, Kaitaba bagadadI, pa`. 8, [bnao Aisar
11:140 ]
&aanaI laakaonao iSayaa Dukkr Jovaa doKaaya Co. [maaoi hnaui d\n a [bnao ArbaI, fut auh ata mai>kyaa, 2:8 ]

SaoKa [maama Abaula hsana naUrI taomanaa iSaYyaao saaqao baoZaM htaa. Azana qa[. SaoKao k|uM Aa maaOta Co., tyaar paCI
kuta#M BasyauM. SaoKao Jvaaba Aapyaao, labbaok! yaa saOyaid P ha! maara maailak. [[bna Ao Jaoz I, talaibasa Ao
[blaIsa, paanaa naM. 383 ]
maa#M SarIr rsaula saaqao JaoDa[ gayauM Co, taoqaI Amao baMnao Aok J CIAo. [Saah valaI]llaah, AnFasaula AarIFIna ]
huM saura faitaha pa@uM CuM Anao nadI paar krI d]M CuM. [malafuJ atao KvaaJa mau[ naui d\n a icastaI, AJmaor I ].
ivaica~a vaata Ao naqaI ko taoAao Aavaa davaa kro Co, parMtau laaokao taonao maanao tao Co.
19

]sa-naa maoLaamaaM, maRtyau paamaolaa saufIAaonaI AatmaaAao naacavaa maaTo Aavao Co. [maul laah Abaul a klaama Aazad,
sva. iSaxaNamaM~aI, Baarta; [maana Ao Kaailasa, laoKak: fazIla ]lauma Ao idinayaah Dao. masauduid\na ]smaanaI paanaa
naM. 63 ].
]sa- AoTlao saufI AatmaaAaonauM Allaah saaqao JaoDaNa. Saaibdk Aqa- Anausaar Allaah saaqao SaadI.
Allaamaa iSablaI naaOmaanaI, mauhMmad husaOna Aazad, DopyauTI naizr Ahmad Anao sar saOyad AhmadKaanao Qaaima-k
maanyataaAaonaI ivaica~a Adlaa badlaI Jao[. sadIAao paholaaM ba`a|maNaao (paUJarIvaga-) caotaI gayaa htaa karNako [slaamanaa
Aokoevarvaad Anao samaanataanaI Baavanaanaa saMdoSaanao laIQao ihndu vastaI [slaama tarf AaiYa-ta qa[ htaI. ihndu Qama-nao bacaavavaa
taomaNao 11maI sadImaaM Ba>taI AaMdaolana caalau kyau-, Jo iSaKavaaDtauM htau ko, rama Anao rhIma Aok J Co. ihndu yaaogaIAaoAo
mauslaIma saufIAao saaqao daostaI krI laIQaI. taoAaoAo AokbaIJanaI haqacaalaakI SaIKaI laIQaI Anao taonao kramaata Anao camatkar
Jovaa naama AapaI dIQaa. taomanaa iSaYyaaoAo taomanao caiDyaataa maanava tarIko caItayaa-. SaoKa saadI iSaraPAo saacau J k|uM Co ko, saMtaao
]Dtaa naqaI. taom anaa iSaYyaao taom anao ]DaDo Co.
AMitama pairNaama tarIko ihndu Qama- Anao [slaamanauM imaEaNa banyauM, JoNao navaa Qama-nauM inamaa-Na kyau-. Jonao Dao. ]smaanaI
[i<ahadI dIna kho Co. Aa pa`ik`yaa drmyaana, ihnduAao JomaNao [slaama svaIkayaao- Anao mauslaImaao JoAaonaao saamanaao vaodantanaa
isawaMtaao saaqao qayaao, taoAao ADQaa ihndu Anao ADQaa mauslaIma r|a. Jao qaaoDa ihnduAaoAo [slaama svaIkayaa-o, taao GaNaa mauslaImaaoAo
ihndu Qama- svaIkayaao-. Aa ]paKaMDnaa maaoTa Baaganaa mauslaImaao [i<ahad dIna maanavaavaaLaa Co. taomaaM kao[ AitaSayaaoi>ta naqaI ko
ihnduAao mauslaIma saufIAaonaI Kauba [jJta kro Co.
Aa rhI [<ahadI dInanaI Aok zlak: ihnduAao maUita- paUJa kro Co, mauslaImaao kbarpaUJa kro Co. taoAao yaa~aa kro Co,
mauslaImaao ]sa-maaM Jaya Co. maMdIrnaI pairk`maanaI JgyaaAo kbaraonaao tavaaf haoya Co. dIvaanaI JgyaaAo Agarba<aI haoya Co.
pa`saadnaI JgyaaAo taba#-k haoya Co. BaJnanaa badlao kvvaalaI, gaMgaaJLanaa badlao gaulaabaJLa Anao zunnarnao badlao
Kaarok haoya Co. [[maanao Kaailasa, fazIla ]laum a Ao idinayaah Dao. masaud ui d\n a ]smaanaI ].

hJrta da]d JvaarbaIAo Allaahnao Jaoyaa Co. Jyaaro Allaah ivaYao pauCvaamaaM AavyauM taao taomaNao k|uM, manao taomanaa
gauptaaMgaao Anao da@I ivaYao na pauCao. tao isavaaya baQauM pauCJao. [Ala imailala-vana-naaihla, [maama SaohirstaanaI 1:96].
[maama SaohirstaanaIAo hJrta JvaarbaInaI vaataao sa<aaiQakarIAaonao JNaavavaI Jao[taI htaI Anao sa<aaiQakarIAo taomanaa
maao@a ivaduYak Jovaa rMgaavaInao gaQaoDa par baosaaDI nagarmaaM forvavaa Jao[taa htaa, AavaI nakamaI vaataao folaavavaa maaTo.
dovaLamaaM baoZolaao paadrI Amaarao Kauda Co. [SaoK a [bnao ArbaI, ksaasaul a ]laom aa, paa. 53 ].
baIJao kao[ [baadtanao laayak naqaI. Aavaao Anao maarI [baadta krao. [maullaa Jlaalaud\Ina #maI, masnavaI 4:52 ].
hvao idlaKaaolaInao hsavaa maaTo taOyaar rhao!!!
Allaaho maarI saaqao kustaI laDI. taoNao manao paCaDI dIQaao karNa ko huM taonaa krtaaM bao vaYa- naanaao CuM. [Abaul a hsana
KarkanaI, fvaa[d frIidyaa paa. 78 ].
Afsaaosa! mauslaImaao Ao samaJvaamaaM inaYfLa gayaa Co ko Allaah Fkta maUita-paUJaqaI J maLaSao. [sauf I mahmaud
Saaibas~aI, Sarh gaul asanao raJ, paa. 294 ].

20

hnafIAao Aovaa laaokao Co JoAao nak-naI Aaga tarf daoDI r|a Co. [maama husaOnanaa maRtyaunaI vaYaI- [dnaI Joma manaavavaI
Jao[Ao. [paIranao paIr dstagaIr saMtaaonaa saMta, haqa qaamanaar Abdula kaidr PlaanaI, GainayaataIla -taalaIbaOOn a
paa. 190 ].
maarao paga drok saMtanaa gaLaa par Co. taoqaI, maoM maarao paga hJrta AlaInaa gaLaa par maukI dIQaao. [Abdul a kaidr
PlaanaI, Asara#la kdma, paa. 191 ].
PlaanaInao KaaodI k@ayaa htaa: Aa vaata yaad krvaa JovaI Co ko bagadadnaa gavana-r, ]baOdullaah yaunausao, PlaanaInauM
(maRtyauM [.sa. 1166), Gar taaoDI paaDyauM htauM. taonaa pau~aaonao taDIpaar krI dIQaa htaa. [.sa. 1170maaM taomanaI kbar KaaodI

k@avaI, AvaSaoYaao saLagaavaI d[, Ta[ga`Isa nadImaaM paQaravaI dovaamaaM Aavyaa htaa. [nauJ um auz \-zhranaI 6:142 ]
huM taovaa Kaudanao nafrta k#M CuM Jo kutara ko ibalaaDI tarIko naqaI Aavataao. [[bnao ArbaI, KaPnaa [maainayaa,
paa. 168 ].

Jyaaro paNa KvaaJa maaOdud icastaInao kabaa Jaovaanau mana qatauM, tyaaro firstaaAao taonao ]ZavaInao icastaInaI JgyaaAo
BaartamaaM la[ Aavataa. [malafuJ atao KvaaJa kut aub aud \I na baui Katyaar kakI, frIdud \I na gaMJ Sakr ].
Aa KvaaJa maaOdud icastaI ivaYao AovauM khovaaya Co ko taoAao vaIsamaI sadInaa maaoTa maullaah maaOdudInaa paUva -J htaa.
Aok hJar vaYa- pasaar qa[ gayaa Anao taoJ pa`maaNao mauhMmadnaao samaya paNa. hvao maarao samaya Co, Ahmadnaao samaya.
Jonaao gaaLaao Co Aok hJar vaYa-naao. [SaoKa Ahmad sarihndI, khovaataa mauJid\d AlfsaanaI, baIJa hJar vaYa-naa
gaaLaanaa paun araoQQaark, maub da va maad ].

tabailagaI inasaabanaI iktaaba fza[la Ao Aamaala nabaI(sa) saamao paoSa krvaamaaM AavaI (vaIsamaI sadImaaM!) Anao
taomaNao KauSaIpaUva-k taonao maMJUrI AapaI. [baoh JataIla kul aub a paa. 12 ].
KvaaJa kutbaud\Ina maaOdud icastaInauM SarIr hvaamaaM ]DInao kba`staana pahaocyauM htau. KvaaJa frIdud\Ina gaMJ Sakr AaTlauM
baaolaInao baoBaana qa[ gayaa. [rhataIla kul aub a, gaMJ Sakr ].
gaMJ Sakr paaotaanaI J JuZI vaataao sahI nahIM Sa>yaa haoya? taomaNao taao marI JvauM Jao[tau htau.
Aadma A.sa. 300 vaYa- sauQaI rDyaa htaa, AoTlao sauQaI ko paxaIAaoAo taomanaa maao@a par maaLaa banaavaI dIQaa htaa.
taomanaa AaMsauAaoAo AoTlauM baQauM Gaasa ]gaaDI dIQau ko taoNao taomanaa 60 maITr laaMbaa SarIrnao @aMkI dIQau htau. [rhataul a
mauh IbbaIna, AmaIr Kaus arao, KvaaJa inazamaud \I na AaOi layaa ].

Aok paxaI AavyauM Anao Amanao k|uM ko, kalao [d Co. Amao maaNasaao Jovaa Ju=a naqaI. SaoKa fik#llaah Aok kagaDanao
JaNataa htaa, Jo taomanaI paasao Aokoevarvaad iSaKavaa Aavataao htaao. [rhataula mauhIbbaIna, AmaIr Kaus arao, KvaaJa
inazamaud \I na AaOi layaa ].

Jao AaOilayaa [cCo taao, tao 10,000 nagaraonaa AamaM~aNa svaIkarI Sako Anao baQao Aok J samayao haJr rhI Sako.
[Ahmad

rzaKaana barol avaI, maul afuJ ata Baa. 1, paa. 127 ].

Jyaaro, Saah valaI]llaah taomanaI maataanaa paoTmaaM htaa, tyaaro taoNaIAo duAa maagaI. taoNaInaa paoTmaaMqaI bao naanaa haqa
duAa maaTo bahar Aavyaa. taoNaI gaBara[ ga[. taoNaInaa paitaAo k|uM ko, taarI kaoKamaaM kutaubaula Aktaba (saMtaaonaa saMta )
Co. [maul laa AsarfAlaI qaanavaI, ihkayata Ao AaOi layaa paa. 17 ].
21

kovaI pa`gaita!!

nabaI(sa)Ao da#la ]lauma, dovabaMd, Baartanaao paayaao naaKyaao htaao. (19maI sadImaaM!! ). taoAao madrsaanaao ihsaaba
cakasavaa Aavao Co. taomaNao ]lamaaAo dovabaMd paasaoqaI ]du- paNa SaIKaI laIQauM Co. [maubaaisaratao da#la ]lauma Anao dovabaMdnaa
da#la ]laum a ].
SauM Aa vaataa- da#la ]lauma, dovabaMdnaI maullaah fokTrImaaM laaokaonao ivaevaasa Jagao tao maaTo GaDI ka@vaamaaM naqaI AavaI?
Allaah maarI saamao Aok Aita sauMdr Anao AtyaMta AakYa-k, GaroNaaqaI ladayaolaI Anao paardSa-k vas~a pahorolaI s~aInaa
sva#pamaaM Aavyaa, manao Acaanak J baaqa BarI, maara SarIrmaaM samaa[ gayaa. [Saah valaI]llaah, Ansaaful a
AarIFIna, paa. 94 -95 ].
hvao AanaaqaI }MQaI vaata Jao[ Ao:

Allaaho imarza gaulaama Ahmad kaidyaanaInao s~aI sva#pamaaM forvaI naaKyaa, (19maI sadImaaM!! ), Anao taomanaI saaqao
saMBaaoga kyaao-. [ [slaamaI kub aa-n aI inabaMQa 34, kaP yaar mauh mmad kaidyaanaI, paa. 38 -39 ].
Aok ra~ao maoM Aok AasamaanaqaI baIJa Aasamaana par ]DvaanauM Sa# kya-u. tyaaMsauQaI ko huM nabaI(sa) paasao naa pahaoMcaI gayaao.
taomaNao maarI vafadarI kbaula krI. [[slaamaI kubaa-naI inabaMQa 34, kaP yaar mauh mmad kaidyaanaI, paa. 38 -39 ].
sauya- manao salaama kyaa- vagar ]gaI Saktaao naqaI. navauM vaYa-, navaao maihnaao, navaao idvasa ]gaI Saktaa naqaI isavaaya ko manao
baQaI vaatanaI JaNa kro. [malafuJata Ahmad rza barolavaI, gaaOs a Ao Aazma Abdul a kaidr PlaanaI ivaYao].
nabaI yaakuba saamao Aok va# laavavaamaaM AavyauM. taomaNao va#nao k|uM ko, manao maara idkra yausauF ivaYao JNaava. va#Ao k|uM
ko, huM Janavar CuM, paNa paIZ paaCLa inaMda naqaI krtaao. [malafuJ ata Ahmad rza barol avaI ].
Ayyuaba A.sa. Ao duAa krI ko, ho Allaah manao 12000 PBa AapaI dao, JoqaI taomanaa vaDo huM tamaarI pa`SaMsaa k#M.
Allaaho taomanaI duAa kbaula krI Anao taomanaa SarIr par 12000 PvaJMtauAao AavaI gayaa. [malafuJata Ahmad rza
barol avaI ].

baobaIlaaonanaa raJa nama#d Sadad\nao maarI naaMKanaar macCr laMgaDuM htauM. [malafuJ ata icastaI ].
laUlaI maaihita maaTo Qanyavaad!!!

hzrta ]smaana Garo Aok macCI laavyaa. baQauM J [MQaNa baLaI gayauM, parMtau macCI taaP raMQaayaa vagarnaI J rhI. jyaaro
nabaI(sa)Ao karNa pauCyauM taao macCIAo k|uM ko maoM tamanao Aok vaar J salaama maaoklaI htaI. [malafuJ ata icastaI ].
Saah valaI]llaah vaahdtaula vauJudmaaM maanataa htaa. taoAao maanataa htaa ko PvaJMtauAao, Janavarao, maUita -Aao Anao
maaNasaao baQaaJ Kauda Co. [saOy ad fa#k Ala kadrI, Anfalasaul a AarIfIna ].
Allaahnaa fkta 99 paiva~a naamaao Co. maara 99 krtaaM vaQaaro Anao saacau khMu taao 4000 naamaao Co. [Saah
valaI]llaah taom anaa kakanaa baaol aol aa Sabdao laKao Co. Anfasaul a AarIfIna, paa. 210 ].

koTlaak laaokaoAo Saah Abdur rhImanao (Saah valaI]llaahnaa ipataanao) k|uM ko taoAao Allaahnao SaaoQaI r|a Co. maara
ipataaPAo k|uM ko huM J tao CuM! taoAao ]Baa qayaa Anao haqa imalaavyaa. [Saah valaI]llaah, Anfasaula AarIfIna, paa.
93 ].
laaokaoAo saJdao koma naa kyaao-?
22

Allaah maarI saamao zBBaamaaM Aok Aita sauMdr s~aInaa #pamaaM Aavyaao. huM kamaI qa[ gayaao Anao k|uM, taara kpaDaM ka@I
naaKa. Jvaaba maLyaao- ko zBBaao Aokdma paataLaao J Co. tao maarI sauMdrtaanao bahar doKaaDo Co. maoM Pd krI taao
zBBaao ]ZavaI laovaamaaM Aavyaao. [baapa baoTanaa vaakyaao. Saah Abdur rhIma Anao Saah valaI]llaah, Anfasaul a
AarIfIna, paa. 94

].

[maama Ahmad baIna hMbalanao taomanaI laayakata vagarnaI KyaataI AovaI rItao maLaI ko Jyaaro taomaNao GamaMDnao karNao AbbaasaI
Kailafa saamao taucC dlaIlaao krI Anao taomanao kaorDa maarvaanaI saJa qa[. [Ala tavvasaul a vala vaisalaa, paa. 136 ].
Aa satya haoya taovauM laagao Co.
19maI sadInaa mahana paIr (saMta) Ahmad rzaKaana barolavaInaI malfuJata maaM paa. naM. 32 ]par laKyauM Co ko, nabaIAao

kbarmaaM Pvataa haoya Co. paholaaMnaI Joma J tao Kaaorak lao Co, namaaz pa@o Co Anao taomanaI patnaIAao taomanao kbarmaaM maLavaa
maaTo Aavao Co Anao taomanaI saaqao saMBaaoga paNa kro Co.
hvao JuAao Allaahnaao rITayarmaonT plaana: SaoKa Abdula kadIr PlaanaIAo davaao krola ko, Allaaho manao Amar

banaavyaao Co Anao manao paaotaanaI saaqao JaoDI dIQaao Co. taoNao maara haqamaaM Aa duinayaa Anao kyaamatanaI duinayaa Anao baQaa
J Pvaao AapaI dIQaa Co. [PlaanaI, malfuJ ata fuy auJ yazdanaI, f<ao rbbaanaI, maJlaIsa 51 ].
kmanasaIba paIranao paIr dstagaIr PlaanaI: bagadadnaa gavana-r, ]baOdullaah yaunausao PlaanaInauM (maRtyauM [.sa. 1166),

Gar taaoDI paaDyauM htauM. taomanaa pau~aaonao taDIpaar krI dIQaa htaa. [.sa. 1170maaM taomanaI kbar KaaodI k@avaI, AvaSaoYaao
saLagaavaI d[, Ta[ga`Isa nadImaaM paQaravaI dIQaa htaa. gavana-ro PlaanaI iva#QQa kafIr Anao mauSarIk haovaanaa ftavaa
maoLavyaa htaa. [nau# d\I na Samsa, paIr PlaanaInaa iSaYya, nauz um a ]z zhranaI 6:142 ].
paIranao paIr ba`|aMDnaa hMmaoSanaa maailak, paaotaanaI Jatanao paNa madd naa krI Sa>yaa! AamaCtaaM, kraoDao mauslaImaao
PlaanaInao paIranao paIr (saMtaaonaa saMta ) Anao dstagaIr (haqa qaamavaavaaLaa ) maanao Co.

nabaIAao da]d A.sa. Anao mauhMmad() baMnao paapaIAao htaa karNako tao baMnaoAo kpaDaM vagarnaI s~aInaI KaubasaurtaI
inahaLaI htaI. tyaarpaCI, ]rIyaahnaI patnaI Anao zOdnaI patnaI paaota paaotaanaa paitaAao maaTo hrama qa[ ga[ htaI.
[AlaI

hJvaor I, data gaMJ baxa, KaJanaao AapavaavaaLaa, klaamaIla maGa -ub a paa. 349 ].

JunaOd bagadadI khotaa htaa ko nabaI saulaomaana, nabaI da]dnaa ]rIyaahnaI patnaI saaqaonaa vyaiBacaarqaI Jnmaolaa htaa.
SaoKa isarIna laKao Co ko kuAa-nanaI saura AhzabamaaM khovaanaao Aqa- Ao htaao ko mauhMmad()naa idlamaaM zOnaba (zOdnaI
patnaI) maaTo JataIya pa`oma htaao. [malfuJ ata Ala Asla, paa. 219 ].

nabaI()naI Aok patnaIAo nar caklaanao maada caklaI par ca@olaao Jaoyaao. taoNaIAo nabaI ()nao paDkar fo>yaao. jyaaro rata
paDI, tyaaro nabaI Kauba AavaoSaqaI taoNaInaI ]par 90 vaKata ca@yaa Anao k|uM, JaoyauM, AhIM kao[ KaamaI naqaI.
[Samsaud \I na

AKalaakI, manaaikbaIla AarIfIna, paa. 70 -71 ].

Amanao taao Ao navaa[ laagao Co ko Aa paiva~a laKaaNaao Co ko paCI AelaIla ko ibaBatsa saaihtya!!
Aa kutaraAao Anao sauvvarao Amaara Allaah Co. [fus aus aul a huk ma, maao[ naud \I na [bnao ArbaI ].

23

khovaataa baQaa saMtaaon aa ]parI, baa yazId baus taamaI taom anaI malfuJ ata, iktaabaul a hdIsamaaM kho Co ko:

huM mahana CuM, AMitama CuM, paiva~a CuM. maara maana -Aaba# Anao ikita- vaNa-naqaI par Co.
maa#M rajya Allaahnaa rajya krtaaM maaoTuM Co.
Allaah maara iKassaamaaM Co.
maarao zMDao mauhMmadnaa zMDa krtaaM }Mcaao frko Co.
maoM [lmanaa drIyaamaaM kudkao lagaavyaao htaao, jyaaro nabaIAao iknaaro ]Baa rhI Jaotaa htaa.

AlaI hJvaorI, dataa gaMJ baxa, kSafIla ma*Juba, paa. 255256, baayazId baustaamaInaa Kauda[ davaanao sama-qana
Aapao Co.

KvaaJa mau[naud\Ina icastaI AJmaorIAo paaotaanaa iSaYyaaonao klamaao iSaKavaaDyaao htaao ko Allaah isavaaya kao[ [baadtanao
laayak naqaI Anao icastaI Allaahnaa rsaula Co. [KvaaJa frIdud\Ina gaMJ Sakr, fvaaAodssaalaIkIna, paa. 126-127 ].
ipa`ya vaaMcakao, Jao tamao manaaomaMqana krao ko tamao SauM vaaMcyauM, taao tamanao samaJmaaM AavaI JSao ko Saa maaTo AapaNao AapaNaI
iktaabaaomaaMqaI AavaI maanahainavaaLaI vaataaonaao inakala krvaao ko kmasao kma taonao inaiY>`ya krI dovaI J#rI Co. AavaI vaataao AaQaarIta
pa`iSaxaNa AapaNaa samaaJ ]par KaubaJ nakaratmak Asar CaoDo Co. Aa vaataao vyai>tapaUJa Anao Anya pa`karnaa iSak-nao pa`aotsaahna
Aapao Co, AelaIlataanao pa`aotsaahIta kro Co ko s~aIAaonao naIcalaI paayarIAo ]taro Co. mauslaImaao kuAa-naqaI dur qataa Jaya Co Anao
AMQaEaQQaanaa Anao vaaihyaata vaataaonaa gaulaama banataa Jaya Co. vaQaumaaM, Aita KaodJnak vaata Ao Co ko gaOrmauslaImaao Aa kcaranao
[slaamanaao namaunaao samaJo Co Anao [slaamanaao itarskar kro Co. vaQaaramaaM, GaNaa mauslaIma JvaanaIyaaAao AavaI maanava inaima-ta
vaataao nao laIGao [slaamanaI AsarqaI mau>ta qa[ Jaya Co Anao taomanauM [maana Kaao[ baosao Co.
hvao tamaoJ khao ko SaoKa AfIfud\Ina talamaIsaanaI SauM khovaa maaMgao Co, jyaaro taoAao kho Co ko, kuAa-na iSak-qaI BarolauM Co.
saacaao Aokoevarvaad Ao J Co ko Aa ba`|aMDnaI drok vastau Allaah J Co. [malfuJ ata talamaIsaanaI, paa. 205 ].

ifraOna maaTo Ao khovauM saacauM J htaMu ko, huM Kauda CuM., tao KaroKar Allaahnaa ta<vanaao J Baaga htaao. [malfuJ ata
talamaIsaanaI ].

[baa`ihma Aazma kabaa 14 vaYao- pahaocyaa, karNako taomaNao drok pagalao bao nafIla (namaaJnaao Aokma ) pa@I htaI. parMtau,
kabaa tyaaM na htauM! AasamaanamaaMq aI Aok AvaaJ Aavyaao ko, tao rabaIAa basarInao maLavaa gayauM Co. [malfuJata KvaaJa
]smaanaI ha#naI, AnaIsaul a Avaa -h , paa.17 ].
SauM Aa vaata AapaNanao ivacaarvaa maJbaur naqaI krtaI ko kabaa koma nabaI ()nao maLavaa hudobaIyaa ko madInaa naa gayauM?
SaoKa AfIfud\Ina talamaIsaanaI malfuJata, paa. 177 mauJba, raibayaa basarI paholaaM hsana basarI Anao paCI [ba`aahIma
Aazma saaqao raomaaMcak pa`omamaaM paD\yaa htaa.

kaoDao-baamaaM huM faitamaanaa pa`omamaaM paDyaao htaao. ma>kahmaaM huM sauMdr AOna ]sa Samsanaa pao`mamaaM paDyaao, tyaarbaad, maarI
par AaQyaaitmak baarIAao KaulaI ga[. [SaoK a maao[ naud \I na [bnao ArbaI, fus aus aul a huk ma ].
baayazId basutaamaI caaho tyaaro gamao tao vyi>tanaao Aatmaa KaoMcaI Saktaa htaa. maara kaka Abau rza mauhMmad, Aa saaM BaLaI
Asvasqa qa[ gayaa Anao k|uM ko, baayazId Aatmaa paaCI AapaI Pvana AapaI Saktaa na htaa. huM Aatmaa la[ SakuM CuM
Anao taonao paaCI AapaI SakuM CuM. tyaarbaad, maara kakaAo rhmataullaah kfSdaozonaI Aatmaa la[ laIQaI Anao taonao paaCao
Pvataao kyaao-. [SaahvalaI ]llaah, Anfasaul a AarIfIna, paa. 95 ].
24

JunaOd bagadadI baoZa htaa Anao Aok kutarao AagaLaqaI gayaao. taomaNao kutara tarf Aok naJr naaKaI Anao tao AoTlaao Kyaaita
paamyaao ko Sahornaa baQaaJ kutara taonaI paaCLa caalavaa laagyaa. tyaarpaCI, tao izk` `krvaa baosaI gayaao, taao baQaa kutara
taonaI AaJubaaJu baosaI gayaa. [ASarfAlaI qaanavaI, [madadul a mauS kata ].
[slaamamaaM pauraoihta vaga- naqaI. Aa vaa>ya saamaanya rItao pa`cailata, paNa BaulaBarolau Co. [slaamamaaM pauraoihta vagahaovaao J naa Jao[ Ao. parMtau satya taao Ao Co ko saufIAao Anao maullaaAaonau JaoDaNa KaubaJ maJbauta Co. taoAao hMmaoSaaM bauiQQagamya
doKaataI vaata par caaro baaJuqaI humalaao kro Co. taoAao hMmaoSaa saavaQa haoya Co Anao drok samaJSai>tavaaLaa AvaaJ iva#QQa ftavaao
AapaI do Co. taomaaMnaa GaNaa taao Ao vaata par ADolaa Co ko [slaamamaaM ivacaar ivamasa- Anao samaJ Sai>tanaa ]payaaoganaI manaa[
frmaavavaamaaM AavaI Co.

nabaI(), Saah valaI]llaah paasao Aavyaa. (18maI sadImaaM!!!) Anao k|uM, Saa maaTo tamao icaMtaa krao Cao, idkra?
tamaara baaLakao Ao maara J baaLakao Co. [ASarfAlaI qaanavaI, ihkayaatao Availayaa ].
drok mausalamaana par fJ- Co ko tao Kaavaa paIvaanauM CaoDI do. taoNao Ao hdsauQaI kmaJaor qa[ JvauM Jao[Ao ko tao namaaz paNa
naa pa@I Sako. [Sahla ibana Abdul laah tastarI, malfuJ ata ArbaI paa. 289 ].
hzrta SaranaI taao camatkaraonaa SaoKa htaa. taoAao GaasavaaLaI JmaInamaaM rhotaa htaa Anao va# par savaarI krI SahormaaM
Aavataa htaa. taoAao paaNaI par caalataa htaa. taomanauM paoSaaba duQa JovauM paIvaa laayak htauM. [Allaamaa taroS aI, imasra
tasavvauF , paa. 194 ].
SauM taroSaIAo taomanauM duQa caaKyauM htauM?

Jlaalaud\Ina #maIAo kyaaroya namaaJ pa@I naqaI. Jyaaro namaaznaao samaya qataao taao taoAao gaayaba qa[ Jtaa htaa. Collao AovaI
Kabar paDI ko taoAao idvasanaI paaMca namaaz kabaamaaM pa@taa htaa, Jo kuinaAahqaI 2000 maa[la dur Co. [KvaaJa
inazamaud \I na Aaoi layaa, rahtaIla kul aub a ].
SauM tamao JaoyauM ko saufIAao AokbaIJanaI paIZ qapaqapaavaI r|a Co?

maara kakaAo manao ba`|aMD banaavataaM Anao taonaao naaSa krtaaM Jaoyaao htaao. [Saah valaI]llaah, Anfasaul a AarIFIna,
paa. 210 ].

Aok SaoKa Aovaa htaa ko JoAao drraoJ Aok kutaranao pakDInao mausallaa par maukInao khotaa ko, Aao kutara, tauM Allaahnaa
haqaaomaaM Co. tao kutaraAao tyaarbaad paaNaI par caalavaa laagyaa Anao laaokaonao taavaIz AapaInao madd krvaa laagyaa .
[kut aub aud \I na

baKaitayaar kakI, malfuJ ata ].

Aok rmauP ikssaao: drvaoSanaI laaSa JMgalamaaM paDI htaI Jo hsataI htaI. maoM taonao pauCyauM, tauM maRtyau paamyaao Co. tauM kovaI
rItao hsaI Sako? laaSao Jvaaba Aapyaao, Allaahnaa pao`mamaaM AavauM J qaaya. [maao[ naud \I na icastaI AJmaor I,
malfuJ ata ].

ba`|aMD kaoho kaf pahaDnaI AMdr Co. Aa pahaD paRqvaI krtaaM 40 gaNaao maaoTao Co. Aok gaaya Wara taonao maaqaa par
]ZavaI raKyaao Co. [maao[ naud \I na icastaI AJmaor I, dlaa[laul a AarIfIna ].
SauM Ao vaata SarmaJnak naqaI ko Aavaa maaNasaaonao [slaamamaaM maaoTa saMtaao maanavaamaaM Aavao Co? Aa paaOraiNak kqaa
doKaItaI rItao ihndu Qama-maaMqaI laovaamaaM AavaI Co, JomaaM AaKaI paRqvaI gaayanaa Aok iSaMgaDanaI Taoca par Co Anao jyaaro gaaya iSaMgaDu
badlao Co, tyaaro BaukMpa Aavao Co.
25

maulataananaa laaokaoAo Saah Samsa tabaroznao maaMsa Saokvaa maaTo Aaga Aapavaanaao [nkar krI dIQaao. taoAao gaussao qa[ gayaa,
saurJ naIcao laavaInao maaMsa SaokyauM. baaLakao garmaIqaI paroSaana qa[ gayaa Anao taoAaoAo saMta paasao AavaI maafI maagaI, tyaaro
taomaNao saurJnao paaCao Jvaanaao hukma Aapyaao. tao idvasaqaI, Aa Sahor taonaa AtyaMta garma ]naaLaa maaTo JaNaItauM Co.
[AlaI

kul aI bagadadI, kramaata Saah tabaroz , paa. 233 ].

Aok mahana saMta hJrta Abdula vahaba, paIr saOyad Ahmad kbaIrnaI kbar par gayaa. Abdula vahabao tyaaM Aok sauMdr
gaulaamaDI Jao[. saOyad kbaIr kbarmaaMqaI baaolyaa, SauM tanao tao gamao Co? tao gaulaamaDInaa maailako taonao tartaJ taoNaInao
kbarnao Apa-Na krI dIQaI. marolaa paIr frIqaI baaolyaa, Aao, Abdula vahaba! taoNaInao baaJunaa AaorDamaaM la[ J[ taarI
[cCa paurI krI lao. [Ahmad rzaKaana barolavaI, [slaamaIk iF>hnaa saaOqaI maaoTa AalaIma Anao mauJ d \I d, 19maI
sadImaaM qayaol aa [slaamanaa maaoT a ]QQaark, malfuJ ata, Baa.3, paa.28 ].

}MTnauM paoSaaba Anao duQa ibamaarIqaI rahta Aapao Co. [Saah valaI]llaah, huj Jtaul laahIla baalaIgaa , paa.33 ].
SauM valaI ]llaaho }MTnauM paoSaaba caaKyauM htauM?

[ba`ahIma Aazma balaKanaa gavana-r htaa. iSakar krtaI vaKatao Aok hrNao paaCLa frI saKata Zpakao Aapyaao.
tao idvasaqaI Aazmao gaadI CaoDI dIQaI Anao saMta banaI gayaa. [dataa gaMJ baKSa, KaJanaa Aapanaar, klaamaIla maGauba, paa. 229 ].

jyaaro sahabaIAao nabaI() saaqao laDa[maaM Jtaa, tyaaro taomaaMnaI koTlaaknaI patnaIAao baIJa pau#Yaao saaqao saMBaaoga krtaI
htaI. [maul laah Jlaalaud \I na #maI, ifh-m aa-i fla, salaIma icastaI, [slaamaI tasavvauf , paa. 66 ].
Aok ]paJavaI ka@olaI hdIsa mauJba, nabaI() sahabaIAaonao savaar paDtaaM paholaaM Garo JvaanaI naa paaDtaaM khotaa ko
SauM tamaaramaaMqaI kao[ [cCSao ko tao taonaI patnaInao baIJa pau#Ya saaqao palaMgamaaM JuAo? Aa koTlaI mahana maanahanaI Co mahana
sahabaIAao Anao taomanaI s~aIAaonaI?

s~aIAaoJ Aa duinayaanaI drok mausaIbatanaI JD Co. caaho tao Qaaima-k haoya ko baIP kao[. [AlaI hJvaorI, data gaMJ baKSa,
malfuJ ata Ahmad rza barol avaI ].

Aok 140 vaYa-naao namaazI htaao. taonaao Aok paga kpaayaolaao htaao. jyaaro pauCyauM taao taoNao k|uM ko, huM AotakafmaaM htaao.
maoM Aok paga bahar ka@yaao. Aok firstaaAo manao caotavaNaI AapaI Anao tartaJ maarao paga CrI vaDo kapaI naaKyaao.
[mau[ naud \I na

icastaI AJmaor I, malafuJ ata ]smaana ha#naI ].

mau[naud\Ina icastaI AJmaorI ]parao>ta paustakmaaM laKao Co ko sauya- Anao caM$ ga`hNa laaokaonaa paapaaonaa laIQao qaaya Co!
nabaI()Ao ga`hNanao samaJavataaM k|uM htauM ko tao kudrtanaa Allaaho banaavaolaa inayamaao mauJba qaaya Co.

Aok maaNasa 40 vaYa- sauQaI kfna caaorI krtaao htaao. parMtau tao svaga-naa saaOqaI ]Mcaa drjJa par pahaoMcaI gayaao. koma?
karNa ko taoNao Collao sauQaI mausallaanao pakDI raKyaao htaao, AoTlao ko tao drok vaKatao namaaz pa@taao rhotaao htaao.
[malafuJ ata

KvaaJa mau[ naud \I na icastaI AJmaor I, KvaaJa kut aub a Aalama, dlaa[la AarIfIna ].

hvao, KvaaJa mau[naud\Ina icastaI AJmaorI taomanauM AMga`P BaaYaa parnauM pa`Bautva bataavataaM laKao Co ko, Jyaaro kuAa-na kho
Co ko fvaolaullaIla mausallaIna, taonaao matalaba qaaya Co mausallaInaao maaTo Aok vaola AoTlao ko kuvaao Co. [malafuJ ata
KvaaJa mau[ naud \I na icastaI AJmaor I, KvaaJa kut aub a Aalama, dlaa[la AarIfIna ].

26

hvao, icastaInaI bauiwgamya vaataao JuAao Aa J paustakmaaMqaI: nak-naI Aaganao saata JmaIna naIcao Aok saapanaa maao@amaaM
maukvaamaaM AavaI Co. nahIM taao tao AaKaa ba`|aMDnao saLagaavaI dota. [malafuJata KvaaJa mau[naud\Ina icastaI AJmaorI, KvaaJa
kut aub a Aalama, dlaa[la AarIfIna ].

KvaaJa kutaubaud\Ina baKtaIyaar kakI, Jyaaro paoda qayaa, tyaaro taomanao ADQauM kuAa-na maao@o htauM. [Fvaa[d AssaalaIkIna,
KvaaJa frI#d\I na gaMJ Sakr, KaaMD naao KaJanaao ].
kaoNao taomanao AaKauM kuAa-na yaad krvaaqaI raokyaa htaa?

KvaaJa frI#d\Ina gaMJ Sakr KaaMDnaI gauNaaonao maIZamaaM Anao paaCI taomanao maIZamaaMqaI KaaMDmaaM forvataa htaa. [Allaanaa
pyaara, maoh baub ao [laahI, inazamaud \I na Availayaa, rahtaul a kul aub a ].
hvao JuA ao GamaMD naI hd: nabaI() barkta AhmadnaI maOyatamaaM haJr htaa Anao maoM [maamata krI htaI AoTlao ko
nabaI()Ao taomanaI paaCLa namaaJ pa@I htaI. [Ahmad rzaKaana barol avaI, malafuJ ata ].
sar saOyad AhmadKaana saacauM J dSaa-vao Co ko khovaataa [slaamaI saMtaaonao nabaI()naI KaubaJ [Yaa- qataI htaI.
KvaaJa mau[naud\Ina icastaI kho Co ko tamao kaoho kaf ivaYao SauM paUCao Cao? Aa pahaD taao gaayanaa maaqaa par Tkolaao Co.

tao gaaya AoTlaI maaoTI Co ko taonaI laMbaa[ 30000 vaYa-naI mausaafrI JoTlaI Co. taonauM maaqauM paUva-maaM Anao paUMCDI paiecamamaaM
Co. tao AnaMta kaLaqaI AllaahnaI pa`SaMsaa krtaI ]BaI Co. SaoKa ]smaana ha#naI laKao Co ko Aa vaata, (Jo manauYyanaI
bauiQQanaa Apamaana samaana Co), k|a paCI SaoKa maaOdud icastaI Anao taomanaao Aok iSaYya }MDa AaQyaaitmak Qyaana maaM
]tarI gayaa Anao taoAao gaayaba qa[ gayaa. taomanaa kpaDaM rhI gayaa. taoAao kaoho kaF par laTar maarvaa Jtaa r|a.
[malafuJ ata

KvaaJa icastaI AJmaor I, KvaaJa baiKtayaar kak I, dlaIlaul a AarIFIna paa. 84 86 ].

AllaahnaI ksama! huM paRqvaInaa }MDa BaagamaaM rhotaI kIDInaa paNa 100maaMqaI 99 ivacaarao JaNauM CuM. Allaah saaoAo saao
JaNao Co. [Saah valaI]llaah, Anafasaul a AarIfIna paa.205 ].
kyaaroya kuAa-na samaJvaanaao pa`yaasa naa krtaa! nahIM taao tamao gaumarah qa[ JSaao. paMdr ]laum a kuAa-nanao samaJvaa
maaTo J#rI Co. [maaOl aanaa zkriyaa knQaalvaI, fJa[lao Aamaala ].
kuA a-na davaao kro Co ko tao samaJvaa maaTo Aok dma sarLa paustak Co (43:3) Anao tao Co paNa. parMtau maullaa Anao saufIAao
[cCo Co ko laaokao Aa mahana paustakqaI AJaNa rho.

naaoMQa: jyaaro Aa paus tak laKaatau htauM, tyaaro Aok ivacaarvaMta vaacako dSaa-vyau htauM ko AapaNaa

paiva~a paustakaonaI ibahamaNaI kaLaI baaJu ]Jagar krvaamaaM AavaSao taao tao Aa mahana saMt aaon ao
maanahanaI pahaoMc aaDSao. AamaCtaaM, Ao JaNavauM bahuM J J#rI Co ko [slaama SauM naqaI.
Aa fkraAao vahalaa nabaI(sa) Anao sahabaIAaonao badnaama kro Co, iSak-nao ]<aoJna Aapao Co,
maaNasaaonaa h>kaonao dbaavao Co, mauslaImaaonao kma-kaMD Anao ivaiQaAaomaaM DubaaDolaa raKao Co Anao
s~aIAaonaa Allaaho Aapaolaa ]Mc aa drjJanao lauMTo Co. laoK aknaao ]d\oS a Aovaa laaokaon aI [jJta
krvaanaao naqaI Jo [slaamanao badnaama kro Co.

27

[maamaao : [slaamanaa bahaduraonaI AMd raoAMd rnaI laDa[

[maamaao ivaYaonaI AovaI AokpaNa iktaaba maLavaI mauSkola Co JomaaM tao iktaabanaa laoKak, pa`kaSak ko saMklanaktaa-Ao Jo tao
[maamanaI AaoLaKaaNa kravataI pa`BaavaI Anao laaMbaI pa`staavanaa naa laKaI haoya. taomaaM [maamaao ivaYaonaI ]paJavaI ka@olaI camatkarI
vaataa-Aao JovaI ko AJayaba yaadSai>ta, laaMbaI laaMbaI namaazao, AmaanavaIya AlaaOikk Sai>taAao, hd vagarnaao tyaaga, frIstaaAao
JovauM vyai>tatva ivagaoro ivagaoro Jaovaa maLaSao. Aa paaCLanaao AaSaya f>ta [maamaaonao xaitarihta icatarvaanaao Co, JoqaI Aa mauJrImaaonao
qaaoDIGaNaI ivaevasainayataa maLao.
AapaNaa AalaImaao $ara vaarMvaar Anao AavaoSapaUva-k AovauM samaJavavaanaao pa`yaasa haoya Co ko [slaamanaa mauhaidsaao,
faikh, mauFissarIna Anao [itahasakarao ([maamaao) AokbaIJanaao Aadr krtaa htaa Anao taomanaa saMbaMQaao ]YmaasaBar htaa.
caalaao! AapaNao satya cakasaIAo :

[maamaao Jovaako SaafI, Abau hnaIfa, mailak, hMbala Anao sauifyaana saurI vaccao Kauba BayaMkr ANabanaava htaao. Jo saaOqaI
vaQau Aqa-hIna vaataao krtaao tao faikh (kayada inaYNaata) khovaataao. [Saah valaI]llaah, hujJtaul llah Ala baailaGa,
paa. 254 ]

baQaa khovaataa [maamaao dasaIAaonaI Aaolaadao htaa. taomaNao [slaamanaao ivanaaSa AovaI rItao kyaao-, JovaI rItao dasaIAaonaI
AaolaadaoAo banaI [sara[laIAaonaao naaSa kyaao- htaao. [saui fyaana saur I, KataIba, 13:394 ].
taarIKa KataIba bagadadImaaM pa`. 13, paa. 390 qaI 396 taqaa paa. 798 Anao pa`. 14, paa. 257 ]par naJro
caDtaa [maamaaonaa Aok baIJa parnaa daoY aaraop aNanaa qaaoD ak namaun aa:

[maama Abau hnaIfanaao iftnaao mauslaIma ]mmata maaTo djJalaqaI AaoCao naqaI. [maama Abdur rhmaana mahodI mauJba
taomanaao ([maama Abau hnaIfanaao) iftnaao djJalaqaI paNa maaoTao Co.
saufIyaana saurI Anao [maama Aaoza[Ao k|uM Co ko Abau hnaIfa JovaI ]paWvaI vyai>ta [slaamamaaM kdI JnmaI naqaI.
Abau hnaIfanaa mata mauJba [maama Jafr saadIk Anao [maama mailak duinayaanau saaOqaI naIcalaI kxaanauM saJ-na Co.
[maama SaafIAo [maama Abau hnaIfanao saaOqaI naIcalaI kxaanaa saJ-na tarIko AaoLaKaavyaa Co.
[maama Abau yausauFo [maama Abdullaa ibana maubaarknao mahapaapaI gaNaavyaa Co. JvaabamaaM AbdullaaAo Abau yausaufnao paapaI
Anao mahaJu=a khyaa Co.
[maama Ahmad ibana hMbalao k|uM ko, Jo vaata tamao manao khI r|a Cao taonaI saaqao huM saMmata qa[Sa, parMtau Jao tao vaata
saaqao Abau hnaIfa saMmata qaSao huM taao taonao nakamaI vaata gaNaI nakarI ka@ISa.
Abau hnaIfa Anao [maama Ahmad ibana hMbala maun akro hdIsa htaa.
Aok vyai>taAo [maama mailaknaa hvaalaaqaI [maama Abau hnaIfanao Aok hdIsa khI ko, vauzu ADQauM [maana Co. [maama
Abau hnaIfaAo Jvaaba Aapyaao ko, tamaaro bao vauzu krvaa Jao[Ao, JoqaI tamaa# [maana paUN a- qa[ Jaya. [KataIba
bagadadI, 13:387 ]

Abau hnaIfanao kaorDa maarvaamaaM Aavyaa htaa karNa ko taomaNao fkta 17 hdIsaao J svaIkarI htaI. [
:].

naaoMQa: hvao paCI Aavataa hvaalaaAaomaaM AapavaamaaM AavaolaI iktaaba tahkIkIla mazahIbanauM pau#M naama garIba fIla
tahkIkIla mazahIba va tahfImaul a masaa[la Co.
28

Abau hnaIfaAo Jahor kya-u ko [maama mailak samaJNa vagarnaI vyai>ta Co. [tahkIkIla mazahIba ].
[maama Ahmad ibana hMbalanaa mata mauJba [maama Jafr saadIk [slaama maaTo klaMk#pa Co. [tahkIkIla mazahIba ].
[maama naafo k|uM htauM ko, [maama saafIAo hdIsanao paNa Kauda Wara ]taarola baIJa pa`karnaI vahI gaNaavaInao vyaqaakark
paapa kya-u Co. taomaNao hdIsanao vahInaI samakxa gaNaavaI htaI. [tahkIkIla mazahIba ].
Aa vaata saacaI JNaaya Co.
[maama saafI Anao [maama mailak baMnao gauda maOqaunanaI TovavaaLaa Anao CaokraAao saaqao gauda maOqauna krvaavaaLaa htaa.
- maaOlaanaa yausauF [slaahI, JoAao dovabaMQanaa maaoTa maullaa Co Anao AaJkala paaotaanaa bayaanaaomaaM [maama saafInao
paaotaanaa AadSa- gaNaavao Co.

[maama saafI vaataao ]paJavaI ka@naara haovaaqaI Baraosaapaa~a naqaI . [[maama yaa|a ibana hMbala, KataIba bagadadI,
13:396 ].

Abau hnaIfamaaM dInanaa &aananaao CaMTao paNa naqaI. [[maama Ahmad ibana hMb ala, KataIba bagadadI, 1 3:396 ].
[maama Ahmad ibana hMbala [slaamanaa Aok AaQaarstaMBa Jovaa doKaataa htaa, paNa satya Ao Co ko taoAao Aok Katarnaak
dMBaI htaa. [mauJaihd Ala maunaaifk [maama Ahmad ibana hMbala, laoKak: Abdula mauhsaIna ibana maul laa AlaI Ala
karI, paa. 67 - 135 ].

Abau hnaIfa [blaIsa Anao djJalaqaI kM[ AaoCa naqaI. [[maama mailak,

:96 ].

[slaamamaaM saaOqaI KarabamaaM Karaba vyai>ta [maama Abau hnaIfa Co. [Abdur rhmaana ibana mahoMdI, [maama Aaoz a[,
:498 ].

[maama yaa|a ibana maao[Ao k|uM htau ko, [maama hMbala Ao Cupaa sabaa[ (kDvaa Anao itarskarI iSayaa) Co. [tahkIkIla
mazahIba ].

haOJo kaOsar, isafarIsa, kbarnaa savaalaao, kbarnaao Azaba, PvanauM kbarmaaM paaCa frvauM vagaoro satya Co, JomaaM kao[
SaMka naqaI. parMtau [maama bauKaarIAo k|uM htauM ko Jao Aa baabataao [maama hMbala khotaa haoya taao tao bakvaasa Co.
[tahkIkIla

mazahIba ].

Abau hnaIfa khotaa ko, AllaahnaI laanata maLao Co Aovaa laaokaonao Jo paaotaanaI Jatanao [maama kho Co. , [maama
mailak, saafI Anao Jafr saadIk QaaoKaobaaJ Anao gaudamaOqaunanaI TovavaaLaa Co. [tahkIkIla mazahIba ].
Abau hnaIfaAo k|uM htauM ko [slaamanaa [maamaao paoTo GasaDa[nao caalataa Pvaao krtaaM paNa Karaba Co. [dur o- mauK tar ].
[maama Jafr saadIk Ju= ]paJavavaamaaM inaYNaata htaa. parMtau taomaNao ifkahnaa Anao hdIsaaonaa baQaaJ [maamaaonao
AakaSa naIcaonaa saaOqaI Karaba Janavarao k|a htaa. [tahkIkIla mazahIba ].
[maama Abau yausauFo k|uM htauM ko baakInaa [maamaao taao [maama Abau hnaIfa AagaLa JMtauM samaana Co. [ftavaa AalamagaIrI ].
Jlaalaud\Ina #maI paaotaanaI masnavaImaaM laKao Co ko, Aa caar (Abau hnaIfa, mailak, hMbala Anao saafI) laaokaoAo
[slaamamaaM caar Qamaao- ]paJavaI ka@yaa Co. taomaNao nabaI (sa)naa dInanaa naa saMQaaya taovaa TukDa krI dIQaa Co.
29

tamao JaoyauM ko [slaamanaa Aa khovaataa mahana AalaImaao Anao [maamaao AokbaIJa ivaYao SauM ivacaaro Co? kyaaM Co taomanaao
parsparnaao sahkar? Amao maanaIAo CIAo ko Aa satya ]Jagar krvauM J#rI htauM. Ao vaata mah<vanaI Co ko AaJo mauslaIma ]mmatamaaM
rholaI Aa AKaMiDta maUita-Aaonao paNa taaoDvaamaaM Aavao. Aa J Aok rstaao Co manamaaM rholaa AadrBaava Anao AaMQaLaa AnaukrNaqaI
mananao maukta krvaanaao. AapaNao taomanaa ivaYaonaa ]TpaTaMga saaihtyaqaI AMJayaa vagar taomanao kuAa-na Anao bauiwnaa AJvaaLao
cakasavaa Jao[Ao.

19maI sadInaa mauJrImaaonaao sardar: imaza- kaidyaanaI

saMsadmaaM laaMbaa samayanaI cacaa-naI J#r naa haovaa CtaaM, paaikstaananaI saMsado 1974maaM gaulaama Ahmad kaidyaanaI Anao
taomanaa samaqa-kaonao duinayaaBarmaaM kaifr Jahor kyaa- htaa. AaMkDakIya rItao Jao[Ao taao, 1974maaM, 130 kroaD mauislamaao htaa
Anao taomaaM 13 kraoD kaidyaanaI htaa. CtaaM 80 vaYa- sauQaI kaidyaanaIAao AaKaI ]mmatanao kaifr khotaa htaa. kaM taao, Aa 130
kroaD kaifr htaa Aqavaa 13 kroaD. Aa AaMkDa J satya SauM Co taonaI gavaahI Aapao Co. Aokdma sarLa Anao vaQau maaihita maaTo,
Aa laoKaknaI ]du- Anao AMgao`P paustak baga- Ao hsaISa ko hsaISa f`a om a kaidyaana vaaMcaao.
kaidyaanaI Aqavaa taao bahu JaNaItaI Ahmaidyaa mauvamaonT Aaof [slaama ivaYao maoM Aa pa`krNamaaM fkta qaaoDIJ maaihita
AapaI Co. kaidyaanaIAao paaotaanaI Jatanao Ahmaidyaa tarIko paNa AaoLaKaavao Co, imaza- gaulaama AhmadnaI yaadmaaM.
imaza- gaulaama Ahmad kaidyaanaInaao (1835 - 1908) Jnma Aok naanakDa gaama kaidyaanamaaM qayaao htaao, Jo Atyaaro
Baartanaa paMJaba ivastaarmaaM Aavaola Co. taomanaa JnmanaI saala hJu sauQaI Ainaiecata Co, parMt au taomanaa idkra imaza- baSaIr
Ahmadnaa saMSaaoQana pa`maaNao taomanaao Jnma 1835maaM qayaao htaao. taomaNao paaotaanaI karikdI-naI Sa#Aata Aokdma k+r Qama-causta
maullaah tarIko krI htaI. ihnduAao Anao iKa`staIAao saaqao mauKa-taapaUNa- vaadivavaad krvaa taomanao gamataa htaa. [.sa. 1888naI
Aasapaasa pagamaaqaa vagarnaI BaivaYyavaaNaIAao krvaanaI Sa#Aata krI Ao davaa par ko taomanao gaOr -kuranaI [lhama ko kSf
qaaya Co. tyaarpaCI, taomaNao paaotaanaI Jata, 14maI sadI hIJrInaa mauJdI\d haovaanaao davaao kyaao-. paCI QaIro QaIro saIDI ca@taaM
ca@taaM taomaNao Kauba AataurtaaqaI rah Jaovaataa [maama mahodI maa]d haovaanaao davaao kyaao-. tyaarbaad, taomaNao vaQau }Mcaa[Aao
sar krvaa maaMDI htaI. Ao maanyataa ko [saa masaIh paaCa AavaSao, tao AaJnaa Jmaanaa JoTlaI J tao vaKatao paNa folaayaolaI htaI.
imaza-Ao paaotao J [saa masaIh Co taovaao davaao kyaa-o Anao k|uM ko JonaI rah JaovaamaaM Aavao Co Anao Jonaao vaayadao Allaaho kyaao - htaao
tao paaotao J Co. Aa vaata saaqao taomaNao paaotaanaa maaTo navauM ]panaama masaIh maa]d banaavaI laIQauM. Collao taomaNao davaao kyaao- ko tao
Allaahnaa baQaa payagaMbaraomaaM sava-EaoYZ Co. JovaI ko AaSaa raKaI Sakaya taomanaa davaa Anao BaivaYyavaaNaIAao Ju=aNaaAao Anao
ivaraoQaaBaaYaaoqaI BarolaI htaI.

koTlaak ]dahrNaao:
Amao tao drok par laanata maaoklaIAo CIAo Jo nabauvatanaao davaao kro Co. [Jahor Kabar taa. 20 Saabaana, 1314 ihJrI ].
parMtau, qaaoDaJ samaya paCI taomaNao paaotaoJ davaao kyaao- ko, Allaahnaa SabdaomaaM manao mauhmmad naama AapavaamaaM AavyauM Co
Anao huM rsaula CuM. [#hanaI KazOn a 18:207 ].
huM J Aadma CuM, nauh CuM, marIyamanaao dIkrao masaIh CuM Anao mauhmmad CuM. [#hanaI KazOn a 22:521 ].
huM J rama CuM, bauw CuM, i>`ena CuM. huM J CuM Jonaao drok Qama-maaM vaayadao krvaamaaM Aavyaao Co. [#hanaI KazOn a ].
huM J mauhmmad CuM. huM mauhmmadnaao baIJao Jnma CuM. [#hanaI KazOn a ].
huM paNa vahI maoLavanaarao CuM Anao Ao paNa kuAa-na J Co. [#hanaI KazOn a ].
30

[saamasaIh da#DIyaaAao Ana vaoSyaaAaonaI AaOlaad htaa taqaa Aa vaoSyaaAao saaqao saMkLaayaolaa hta a. taoqaIJ taomaNao
kyaaroya lagna kyaa- nahaotaa Anao paaotaanaI [cCaAao sauMdr vaoSyaaAaonaa ]paBaaogaqaI paurI krI laotaa htaa. tao maara paganaa
JutaanaI daorI Kaaolavaanao laayak paNa nahaotaa . [#hanaI KazOn a ].
hJrta gaulaama Ahmadnaao maanaisak ivakasa, samayanaa badlaavaanao karNao, nabaI mauhmmad(sa) krtaaM paNa vaQaaro htaao.
zhu#id\na Akmala, taomanaa kiva iSaYyanaI bakvaasa saaMBaLaao: mauhmmad frIqaI AapaNaI vaccao Avatayaa- Co, Anao taomanaao
mata-baao paholaaMqaI paNa vaQaI gayaao Co.

maaca- 5, 1905 [.sa.maaM, maoM Aok frIstaao Jaoyaao, JonauM naama htauM: itacaI itacaI. [hkIktaul a vahI, paa. 332 ].
AhIM Aok mauskana paurtaI Co.

imaza- gaulaama Ahmado duAa krI ko taomanaa maaqaa par rholaao paqqar BaoMsa banaI Jaya! Jyaaro taomaNao maaqauM ]ZavaI JaoyauM taao
tao paqqar saacao J BaoMsa banaI gayaao htaao! [hkIktaul a mahod I, paa. 10 ]
[.sa. 1899maaM imaza-Ao paaotaanaI iktaaba itaryaakula kulaubanaa paanaa naM. 34 ]par laKao Co ko, Allaah maarI
saaqao bao s~aIAaonao parNaavaSao. taomaaMnaI Aok kuMvaarI hSao Anao Aok ivaQavaa. ivaQavaa JaoDonaa lagnanaI AagaahI kdI
saacaI naa paDI. parMtau, kaidyaananaa baabau manzur [laahI idlagaIrI saaqao kho Co ko, nausarta JhaMna baogama jyaaro
imaza- saaqao parNyaa tyaaro kuMvaara htaa Anao imaza-naa maRtyau paCI ivaQavaa banaI gayaa. Aa rItao AagaahI saacaI ZrI!
[maJmauA aAo [lhamaata, paa. 38 ].
Aa tao kovaI vaata!

Aok vaKata koTlaIk mahtvanaI baabataao laoKaItamaaM Allaah paasao sahI kravavaa maukI. taomaNao Acakayaa vagar laala
SaahIqaI sahI krI, Jo kaLaI htaI. Allaaho jyaaro sahI krvaa paona hlaavaI taao taonaa CaMTa maara pahorNa ]par paNa
paDyaa. [itaryaakul a kul aub a, paa.33 ].
Avatarvaanaao vaayadao paamaolaa masaIhanaa saaqaIAao KaroKarmaaM nabaI mauhmmad(sa)naa sahabaIAao Co. [Ala Fzla,
kaidyaana, JanyauA arI 01, 1916 ].
maaOlavaI mauhmmad husaOna bataalvaI, JoAao imaza- gaulaama Ahmadnaa saaOqaI maaoTa TIkakaraomaaMnaa Aok htaa, ivaYao imaza-naI
BaaYaa JuAao: Jao mauhmmad husaOna bataalvaInaa ipataa JaNataa haota ko taomanaa baIJmaaMqaI Aavaao Abau Jhla paoda qaSao,
taao taoAao taomanau paaotaanauu iSaena kapaI naaKataa. [imaza- basaIr, Ala fzla, navaom bar 02, 1922 ].

vaoSyaaAaonaI Aaolaadao isavaayanaa baQaaAo maarI nabauvata isvakarI Co. [parIiSaYZ AnJma Ao Adum a, paa.49-50 ].
imaza-naa paaotaanaa idkra saulataana Ahmado kaidyaanaInaa drok davaanaao [nkar kayaao - htaao Anao maJak ]DavaI htaI.

Allaah kho Co ko huM dr dsa idvasao maaOJ dSaa-vau CuM. (maaOJ = naSaanaI halata, samaaiQa, maaoJ maaNavaI, mauCa-).
AllaahnaI laagaNaIAo mahana kaya- kya-u. (KaroKar!!).
Saana naasaa paoraYana Aaomar paratausa yaanaI paalaatausa. Aa kao[ ipa`nTIMganaI KaamaI naqaI. khovaaya Co ko Aa imazagaulaama par ]tarolaI vahInaao namaunaao Co. Aanaao matalaba SauM qaaya taonaI Kabar kdaca Allaahnao paNa nahIM haoya!
31

maoM paaotaanaI Jatanao Allaah tarIko Jao[ Anao maanaI laIQauM ko huM J Allaah htaao . [Aa[nao kamalaatao [slaama,
paa.564 ].

Allaah Aok bahu maaoTI Jata Co, Jonao AgaiNata haqa Anao paga Co. taonao AaokTaopasanaI Joma maaoTI maaoTI saU M@ao Co, Jo
ba`|aMDnaa drok KauNaamaaM folaayaolaI Co Anao paaotaanaa taaMtaNaaAao maarftao drok vastau saaqao JaoDayaola Co. AavaI rItao
Allaah drok vastauAao Anao GaTnaaAao ivaYao JaNakarI raKao Co. [#hanaI KaJOn a, 3:90 ].
Jo laaokao manao nabaI tarIko naqaI svaIkartaa taoAao sauvvarao Co Anao taomanaI patnaIAao kutarIAao Co . [naJmaula huda, paa.10].
Allaaho hzrta gaulaama Ahmad kaidyaanaInao s~aImaaM forvaI taomanaI saaqao saMBaaoga kyaao -. [[slaamaI kub aa-n aI, inabaMQa
naM. 4, kazI yaar mauh mmad kaidyaanaI ].
imaza-naa Aok iSaYya baabau manzur [laahIAo JanyauAarI 1903maaM Ama`I tasar samaacaarmaaM laKyauM htauM ko, imaza-

saahoba ikSaaoravasqaaqaI J sao>sa ivaYao inaiYk`ya htaa, jyaaM sauQaI ko taoAao isaAalakaoT naa Aavyaa. manao KaatarI Co ko
paaotaanaa saara svaBaavanaa karNao samaaJnaa kuMvaara laaokaonaI saovaa krtaa htaa.
19maI sadInaa AMtamaaM, Dao. Dbalyau Dbalyau hMTro paaotaanaa paustak Qa [nDIyana mausalamaansanaa paa. 76 ]par laKyauM Co
ko AMga`J hkumata MB aagalaa paaDao Anao raJ kraonaI inaitamaaM KaubaJ ivaevaasa QaravataI htaI. Amaaonao Ao vaatanaI KaatarI qa[

ga[ htaI ko 1857naa ivaplava paCI ]laomaaAao mauislamaaomaaM vaQaaro Baagalaa paaDI Sako taoma nahaotaa. JoqaI hvao navaao ifrkao
banaavavaao J r|ao. Aa maaTo Kauba J#rI htau ko BaartamaaM navaao nabaI ]Baao krvaao Anao Amao AoJ kyau-.
Aa Jatao ]gaolaa CaoDnaI Kaasa kaLaP Anao tarfdarI raKaJao. [imaza- gaulaamanaa iba`TISa laoFTonanT gavana-r nao laKaol aao
pa~a, Fobau`A arI 24, 1898 ].
imaza- gaulaama Ahmadnaao idkrao imaza- baiSa#d\Ina mahmaud saIrataula mahod I, pa`. 2 maaM laKao Co ko, vaayadao paamaolaa
masaIha vaa[ Anao imarak naamanaa maanaisak raogaqaI ipaDataa htaa.
imaza-naI vaQau Aok ApamaanaJnak vaatanaa saaxaI banaao: [sau iKa`stanaa svagaa-raohNanaI TIka krtaa Anao mauhmmad (sa)naI
ihJrta vaKatao, gaaro ihramaaM, laIQaolaa AaEayanauM vaNa-na krtaaM tao laKao Co ko, Allaaho khovaaya Co ko [saanao ]Mcaa

AasamaanaaomaaM AaEaya Aapyaao, jyaaro mauhmmad(sa)nao AovaI nakamaI JgyaamaaM AaEaya Aapyaao Jo gaMQaataI, saaMk DI, AMQaarI
taqaa ikDaAao Anao [yaLaaoqaI ]BarataI htaI. [taaohfaAo gaularivayaa, paa.112, #hanaI KaJOna, pa`. 17, paa.205,
kaoK ak:imaza- gaul aama Ahmad kaidyaana ].
hvao, Aa pa`krNanaao AMta laavaIAo, Ao vaataqaI JomaaM tao paaotaanauM vaNa-na krtaaM paaot aanaI Jatanao kRima tarIko AaoLaKaavao Co.
huM taao kRima CuM, Aadmanaao baoTao naqaI; Ao Jgyaanaao, Jo maanava SarIrnaI saaOqaI gaMQaataI Anao iQa>kar paamaolaI Jgyaa Co
Anao drok laaokao maaTo Sama-gaah Co. [dur o- samaIna, paa. 11 ].
Aa vaata GaNaI KaodJnak Co ko mauislama ]laomaaAao maaTo, Aa ABaNa Anao Avyavaisqata gaamaZI maullaao imaza- gaulaama
maaoTao paDkar saaibata qayaao:paDkarvaamaaM Anao raokvaamaaM! Aa AoTlaa maaTo qayauM ko GaNaa maullaaAao Anao saufIAao paaotao J imazagaulaama Jovaa davaaAao krtaa htaa. tao laaokaoAo J imaza- gaulaama AhmadnaI bakvaasa Anao gappaabaaP maaTo maaga- maaokLaao kyaaohtaao. vaQaaramaaM, taoAao [saanaa saSarIr svagaa-raohNa Anao baIPvaar paaCa AavavaanaI maanyataa Qaravataa r|a. imaza- gaulaamao Ao
vaatanaao saacaaoJ [nkar kyaao- htaao, jyaaro taomanao sar saOy ad AhmadKaana (1817 - 1898 ) paasaoqaI satya JaNavaa maLyaMu.
tasavvauf / saufIvaadnaa ko [slaamanaI maaTImaaM ]gaolaa baIP duinayaanaa CaoD vaaAaonaa davaaAaon ao tamao Jaoy aa.
32

20maI sadInaa maullaaAaonaa pa`mauKa: maaOdudI

AapaNao maaOdudI ivaYao bahu TuMkaNamaaM Jao[Sau karNa ko taomaNao paustakao naa paustakao Baraya AoTlaI bakvaasa laKaI Co. parMtau,
qaaoDIk zlak parqaI Kyaala AavaI JSao ko maullaa kovaI rItao marNa paCI paNa taomanaa caahkaonaao Kauda haoya Co.

naama: pa`Kyaata maullaah maaOdudInaa &aana Anao haoiSayaarInaI qaaoDIk zlak Jaotaa paholaaM AapaNao taomanaa AaKaa naama Anao ]panaama
par naJr naaKaIAo. maaOlaanaa saOyad Abaula AaAlaa maaOdudI, naamanaao matalaba qaaya Co: Amaara SaoZ, maailak, stautyanaa ipataa,
maaOdudI. Aa vaata GaNaI ivaica~a Co ko Aok maaNasa, Jo paaotao mahana ivaWana haovaanaao davaao kro Co tao Aavaa ivaica~a naama saaqao 76
vaYa- PvaI gayaao. SauM AomaaM zazao ivacaar krvaa Jovaao Co ko tao naamamaaMqaI idvyataanaao davaao Tpako Co, Jo iSak- gaNaaya? kuA a-n a
mauJba maaOlaanaa AoTlao ko Amaara maasTr ko maailak Ao baIJuM kao[ nahIM parMtau f>ta Allaah J Co (9:51 ) Anao Ao paNa
doKaItau J Co ko Ala AaAlaa AoTlao ko staut ya Allaah isavaaya baIJuM kao[ naa hao[ Sako.

pa`B aava: kpaTI Anao kmaJaor maaOdudIAo taomanaa laaMbaa laaMbaa gauMcavaNaBayaa-, nakamaa Anao gaMucavaI naaKanaara AinaNaa-yak laKaaNaao
vaDo sadInaa paaClaa AQa-BaagamaaM saamaanya mausalamaanaaonaa idmaaga qaIJavaI dIQaa htaa Anao taoAaoAo Ao baabatanaI takodarI
raKaolaI ko mauslaIma ]mmaah Aa kraoLaIyaanaa JaLaa Jovaa maanava inaima-ta Anao hdIsa AaQaarIta baonaMbarI [slaamamaaM fsaayaolaI rho.
kuAa-nanao tyaJnaaraAaonao Ao J maLyauM, Jo taomanao maLavaapaa~a htau. 1950maaM [Pptanaa maullaaAaonaa pa`mauKa saOyad kutbanaI JomaJ
maaOdudInaI KyaataI paaCLa paNa saa]dI raJvaIAaonaao bahaoLaao faLaao r|ao htaao.

taoJ svaItaa : caalaao! hvao AapaNao maaOdudInaI taoJsvaItaanaa koTlaak namaunaa taomanaI pa`Kyaata C BaagaaomaaM ivastarolaI tafsaIr,
tafIhmaula kuAa-na, laahaor, navaombar 1982maaMqaI Jao[Ao. AapaNao taomanaa baIJa laKaaNaao pa`tyao paNa samayaaMtaro hvaalaaAao
saaqao Qyaana AapaISau.
baMQak s~aIAao ivaYao: [1:340naao Aqa- qaaya Co Baaga 1, paanaa naM. 340 ]. 1:340maaM yauwmaaM baMQak banaavaolaI
s~aIAao ivaYaonaI cacaa-naa AMtamaaM saar laKataaM kho Co ko: AaJo paNa sarkaro yauwmaaM baMQak s~aIAaonao mauslaIma
saOinakaomaaM vahoMcavaI Jao[Ao. saOinakaoAo taomanaao ]paBaaog a krvaao Jao[Ao. Aa inayama drok s~aInao laagau paDSao, paCI
Balaonao tao Ahlao iktaaba haoya ko baIJa Qama-naI haoya. Jao duinayaamaaM caaro baaJuqaI maar Kaataa mauslaImaaonaI s~aIAao saaqao
kaifrao Aa pa`maaNaonaao QaRNaaspad vyavahar krSao, taao maullaaAaonao kovau laagaSao? Jyaaro kuAa-nanaI Aayaata 47:4maa M
khovaamaaM AavyaMu Co ko yauWnaa kodIAaonao AvaoJmaaM ko AdlaabadlaImaaM ko dyaaBaavaqaI yauW patyaa baad CaoD I dov aa.
Aa isavaaya, kuAa-na pa`maaNao, yauWkodIAao AMgao baIJao kao[ ivaklpa naqaI. Jyaaro Aok maaoTa gaJanaa ivaWanao maaOdudI saaqao
mataBaod vya>ta krtaaM bataavyauM ko kuAa-nao kovaI rItao gaulaamaI pa`qaanaa drvaaJa hMmaoSa maaTo baMQa krI dIQaa Co, tyaaro
Jvaaba Aapyaao ko, Aa maaNasanaI Baula Ao Co ko tao paaotaanaao AiBapa`aya Aapavaa maaTo kuAa-na par AaQaar raKao Co.
[tafIhmaata, 2:292 ]
gaul aamaIpa`q aa: maaOdudI AagaLa JtaaM JNaavao Co ko:
gaulaamanaao maailak taonaa gaulaamanao gamao tyaaro Anao gamao taonao vaocaI Sako Co.
dyaaBaava saaqao CaoDI dovaanaao Aqa- qaaya Co ko kodIAaonao gaulaama banaavaI mauslaImaaonaI maailakImaaM saaoMpaI dovaa.
rajyaktaa-Aao Wara kao[ pau#Yanao Apaayaola dasaI kayada mauJba Co Anao taonauM JaoDaNa inakah JovauM Co.
yauW kodI pau#Ya ko s~aI mauslaIma banyaa paCI paNa gaulaama J rhoSao.
Jao gaulaama Baagavaanaao pa`yaasa kro ko kao[ naukSaana kro taao taonaa maailaknao taonao maarI naaKavaanaao h>> Co.
Aama taao maullaaAao Wara ]paJavaI ka@olaI SarIyata patnaIAaonaI saMKyaanao caar sauQaI mayaa-idta raKao Co, parMtau

dasaIAao raKavaa par kao[ mayaa-da naqaI Anao taomanaI saaqao saMBaaoganaI paNa AazadI Co. kao[ paNa vyai>taAo
33

AavaI s~aIAao saaqaonaa saMBaaoganao KaaoTuM samaJvaa JovauM naqaI. [tafIhmaula kuAa-na, 1:340qaI AagaLa Anao
5;14qaI AagaLa ].
saavaQaana! ipa`ya vaacakao, jyaaro tamao Aov aa vaakyaao JuAao ko [slaama AavauM kho Co. , taao JaNaI laao ko tao maaoTa Baagao
maul laaAaon aa paaot aanaa svaaqa -n aa ivacaarao hSao, naa ko Allaahnaa Sabdao.
nabaI(sa)naao tauTolaao daMta: tafIhmaula kuAa-na, 5:14 Anao taJ-maanaula kuAa-na, [.sa.1975, paanaa naM.93 par maaOdudI
KauSaI KauSaI [bnao ihsaamanaI banaavaTI rIvaayata nakla krtaaM kho Co ko, maUita-pauJk saaohola ibana ]marao JMgao badr

vaKatao pakDa[ gayaao htaao. koTlaak sahabaIAao taonaa daMta taaoDI naaKavaa maagataa htaa karNako tao [slaama iva#w
Aagazrtau baaolanaar htaao. nabaI(sa)Ao [nkar kyaao- ko naa! Jao huM taonaa daMta taaoDIsa taao huM nabaI haovaa CtaaM maarao
daMta Allaah taaoDI naaKaSao. saaoholanao CaoDI maukvaamaaM Aavyaao. CtaaM, Aok vaYa- baad JMgao ]hudmaaM nabaI(sa)Ao saacaoJ
daMta Kaaoyaa htaa.
jyaaro kuAa-nanaI Aayata 5:67maaM Allaah vaayadao kro Co ko nabaI (sa)nau laaokaoqaI rxaNa krSao. maaOdudI SauM khovaa maaMgao
Co? SauM nabaI(sa)Ao JMgao ]hudmaaM saaccaoJ daMta Kaaoyaa htaa? taoAao JMgao ]hud paCI nava vaYa- Pvyaa htaa. maara QyaanamaaM AovaI
kao[ baIP hdIsa AavaI naqaI, Jo taomanaao Aok paNa daMta KauTtaao haovaanaI maaihtaI AapataI haoya.
baaLakao par Atyaacaar: f>ta AonaI J CuT naqaI ko maaisak naa AavyauM haoya taovaI CaokrI saaqao inakah krI Sakaya, parMtau

AonaI paNa CuT Co ko taonaao paita taonaI saaqao saMBaaoga kro. hvao Ao svaaBaaivak Co ko Jo vaatanaI kuAa-namaaM CuT AapavaamaaM
AavaI haoya taonao kao[paNa mauslaIma hrama Jahor krvaanaao h>> Qaravataao naqaI. [tafIhmaul a kuA a-n a, 5:571 ].
SauM taomaNao paaotaanaI dIkrIAao ko paaO~aIAaonao 6 ko 9 vaYao- parNaavaI htaI? maullaaAaonao hMmaoSaaM kuAa-na iva#w vata-vaanaI
Aadta paDI gayaolaI Co karNa ko kuAa-na taomanaI SayataanaI [cCaAaonao paurI krvaa naqaI dotauM. Aok maaoTao savaala paoda qaaya Co ko SauM
kuAa-na Aavaa bakvaasanaI CuT Aapao Co? Jvaaba maaTo hvao paCInaao maud\ao JuAao.
lagnanaI ]Mm ar: maullaaAaonaa ihsaabao CaokrInao maaisak Aavavau Anao Coakranao svapnadaoYa qavaao Ao taomanaI ]Mmar lagna
laayak qa[ JvaanaI inaSaanaI Co. Aa badnasaIba maullaaAao maaTo baQau J sao>sanaI AaJubaaJu J frtau haoya Co. bauKaarInaI
Aok hdIsa AQama rItao kho Co ko CaokrInaa inakah 6 vaYao- Anao patnaI saaqao saMBaaoga 9maa vaYao- qa[ Sako Co karNako
AapaNaa nabaI(sa)Ao AayaoSaa saaqao AovauM J kyauM- htauM!
SauM Ao vaatamaaM kao[ navaa[ laagaSao ko paiecamamaaM nabaI(sa)nao baaLaAtyaacaarI kho Co? SauM kama Aa saunnatanaa vaopaarIAao
paaotaanaI dIkrIAaonao 6 ko 9 vaYao- naqaI parNaavaI dotaa? GaNaa doSaao lagna maaTo J#rI ]Mmar CaokrIAao maaTo 16 Anao CaokraAao
maaTo 18 vaYa- raKao Co. kuAa-namaaM Aapaola idvya &aana Aa baabatanao ~aNa tak-saMgata maapadMD vaDo Aokdma sarLa banaavaI do Co.
AoT laI samaJbauiw Anao parIpa>vataa ko paaotao paaot aanaI marPqaI lagnanaI maMJ Ur I AapaI Sako (4:21 )
kayadakIya krar krvaanaI haoi SayaarI (4:19 )
paaot aanaI naaNaaMk Iya JvaabadarI saMB aaLaI Sako taoT laI AavaDta (4:21 )
BauKaqaI maaota AMgao: Jao kao[ BauKaqaI maRtyau paamao, taao tao AoTlaa maaTo maRtyau paamyaao ko taonauM maRtyau BauKaqaI qavaanau Allaaho
laKyauM htau. [tarJum aanaul a kuA a-n a, JanyauA arI 1966 ].
SauM sarkar Anao samaaJnao taomanaI maULaBaUta JvaabadarImaaMqaI AaTlaI AasaanaIqaI CuTkarao AapaI dovaao Jao[Ao? Aok
pa`Kyaata hdIsa mauJba nabaI(sa)Ao k|uM htau ko, Jao Aok paNa maaNasa kao[ vastaImaaM BauKyaao sau[ Jaya Co, taao Allaah taovaa laaokao
parqaI paaotaanau rxaNa paaCuM la[ lao Co. hJrta ]Mmaro k|uM htau ko, Jao Aok kutarao paNa yauf`oTIsa nadInaa iknaaro BauKyaao marI
Jaya, taao manao Dr Co ko taonaI JvaabadarI ]Mmarnaa maaqao AavaSao.
34

maJbauta [slaamaI rajyanaI sqaapana: maaOdudI [slaamaI rajyanaI sqaapanaa maaTonaao Aok Kauba sarsa rstaao bataavao Co:
vastaInao naaoTIsa AapavaI Jao[Ao ko taoAao Aok vaYa-maaM Jahor kro ko taoAao mauslaIma Co ko nahIM. Aa Aok vaYa- paCI

mauslaImaaonaa Garo paoda qataa baaLakaaonao mauslaIma gaNavaamaaM AavaSao. Jo laakao mauslaIma tarIko naama naaoMQaavao taomanao [slaamanaI
[baadtaao JovaI ko idvasanaI paaMca namaazao, JummaanaI namaaz, 2.5 Tka zkata naaoMQaNaI saaqao, rmazana maasanaa raoza,
maaladarao maaTo hjJ, GaoTa ko bakranaI kurbaanaI varsamaaM Aok vaar, ivagaoronaI frJ paaDvaamaaM AavaSao. tyaarbaad Jo
paNa kao[ Aa frJao Ada krvaamaaM ]Naa ]tarSao taomanaa maaqaa kapaI naaKavaamaaM AavaSao. [mauta-d kI saJa, Aaog aYT
1953, paa.76 ].
Ao vaata QyaanamaaM raKavaI ko GaNaa maullaaAaoAo maaOdudInao Qama-Ba`YZ duYT Jahor krolaa. taoqaI kdaca taomanao J maut a-d kI
saJa caaKavaanaao laaBa maLyaao- haota. Jao maaOdudI saahobanaI Aa yaaoJnaa laagau krvaamaaM Aavao taao [slaamaI rajyamaaM maaqaa vagarnaI
vastaI caalataI naJro Aavao!
BaulakNaa nabaI: nabaI(sa) [maamata krvaa maaTo Aavyaa, laaokaoAo saf banaavaI laIQaI. tyaarpaCI taomaNao paaCa Jvaanau Sa#
kyau-, JovauM taomanao yaad Aavyau ko taoAao Jun aub a naI halatamaaM Co. taoAao ]BaolaI safao CaoDInao snaana krvaa Jtaa r|a.
Jyaaro tao paaCa Aavyaa, tyaaro paaNaI Tpaktau htau. [taJu-m aanaul a kuA a-n a, Aaok Tao. 1956 ].
maaOdudI Aa vaata bauKaarInaa hvaalaaqaI laKao Co. vaacakao, yaad raKao ko bauKaarI pa`maaNao namaazmaaM maaNasanao BaulaavaI
donaar Sayataana Co.
kacanaa GaraomaaM rhotaa mahamaanavaao: maaOdudI Anao baIJa paarMg ata laaokao Ao saaibata krvaa tatpar rhoCo ko nabaI(sa)
BaulakNaa htaa Anao taomanaa sahabaIAao paNa Junaub anaI halatamaaM frtaa htaa. SauM nabaI(sa) Anao taomanaa sahabaIAao
kacanaa GaraomaaM rhotaa htaa Anao taomanao AMgata baabataaonau kao[ Baana J nahaotau? SauM taoAaonaa mana sao>saqaI Cvaayaolaa
rhotaa htaa ko paCI maullaaAaonaa J mana taonaaqaI Cvaayaolaa rho Co? hdIsaI saaihtya sao>sa, pa`oma krvaanaI rItaao,
vaasanaa, saMBaaoga paCInau snaana, maaisak, talaak, QaavaNa, rKaataao, gaulaamaao, hurao ivagaoronaa baoSarma vaNa-naaoqaI Barpaur
Co. [slaamanaI ]d\a<a $iYT Anao ]cca ivacaarQaara Aavaa samaJ vagarnaa magaJaoqaI A$Sya J rho Co. nabaI(sa) Anao
taomanaa sahabaIAao maanava [itahasanaI saaOqaI maaoTI taI laavavaamaaM vyasta htaa taqaa taomanaI paasao AavaI bakvaasa vaataao
Anao kayaao- maaTo samaya paNa nahaotaao.
kuA a-nanaI naklaaonau hut aasaNa: hJrta ]smaanao Alaga Alaga baaolaIAaomaaM laKaayaolaI kuAa-nanaI 6 naklaao saLagaavaI
naaKaI htaI, Allaah Anao rsaulao taomanao Aavaao hukma nahaotaao Aapyaao CtaaMpaNa. [tarJumaanaula kuAa-na 1975, paa.39].
SauM maaOdudIAo Aa JaoyauM htau? SauM kuAa-na kho Co ko tao Alaga Alaga baaolaIAaomaaM ]tayau- htau?
kbarmaaM Pvana: Ao maanyataa ko kbarmaaM PMd gaI Co Anao Ao ko kbarmaaM PMd gaI naqaI . Aa baMnao maanyataaAao
Katarnaak Co. [tarJum aanaul a kuA a-n a DIsao. 1959 ].
baQauM J JaNanaar Aa maullaaAo Jvaaba maaTo kuAa-na Jaovau Jao[tau htau. marolau AoTlao marolau. manauYyanaI naFsa ko Aatmaa
PvataI rho Co, na ko SarIr. kuA a-na pa`maaNao maRtyau paamaolaa duinayaamaaM paaCa Aavataa naqaI (23:100, 32:12 ). maaOta Ao
AitalaaMbaa samayanaI }MGa Co, Jo kyaamata sauQaI caalau rho Co.
36:51 Anao jyaaro saur fuMkvaamaaM AavaSao, taoAao taomanaI ivasaP-ta AvasqaamaaMqaI ]ZInao paaot aanaa rba tarf daoD Sao.
36:52 taoAao khoSao, Aaoh! tabaahI Co Amaara par! kaoNao Amanao AmaarI }MG avaanaI paqaarImaaMq aI JgaaDyaa?
kbarnaao Azaba: Aayaataao 36:51-52, maJbauta rItao maaOlavaIAao $ara vaocaataa kbarnaa AzabanaI vaatanaao Cod
]DavaI do Co. SauM Allaah maRtyau paamaolaaAaonao kyaamata paholaaM Anao ihsaaba kyaa- paholaaM saJa AapaSao? kuAa-na GaNaI
pa`karnaI saJaAaonau vaNa-na kro Co, parMtau Aok paNa vaKata Azabao kbar ko kbarnaI saJanaao ]llaoKa sauwaM krtau naqaI.
35

Aama CtaaM, maullaa maaOdudI tarJumaanaula kuAa-nanaa DIsao. 1959maaM laKao Co ko: maaoTa Baaganaa laaokao, kyaamata naa
AavaI Jaya tyaaMsauQaI, kbarmaaM saJa BaaogavaSao; karNako taomaaMnaa GaNaa laaokao taoAaonaa palaMgamaaM baosaI Kaavaanau Ka ataa
htaa.
Qaaima-k AazadI: maullaa maaOdudI mauJba, [slaamaI doSamaaM gaOrmauslaInao paaotaanaao Qama- folaavavaanaao paurao AiQakar hSao,
parMtau Amao Ao baabatanaI CuT nahIM AapaIAo ko kao[ mausalamaana paaotaanaao Qama- badlao. [tarJumaanaula kuAa-na DIsao. 1959,
paa. 269 ].
maullaaAao Qama-qaI frI Jnaarnau maaqau kapaI lao Co. jyaaro kuAa-na kho Co ko Qama-maaM kao[ baLaJbarI naqaI (2:256), tyaaro
SauM taomanao AhI inala-jJ Anao mauKa-taapaUNa- ivaraoQaaBaaYa naqaI doKaataao?
kafIraonaa baaLakao AMgao: gaOrmauslaIma baaLakao svaga-maaM JSao, parMtau taomanao svaga-maaM rhonaaraAaonaa gaulaama banaavavaamaaM
AavaSao. [tarJum aanaul a kuA a-n a DIsao. 1959, paa. 269 ].
maullaa paaotao ivacaartaa hSao ko paaotao J svaga-maaM rhonaara hSao! gaulaamaIpa`qaa svaga-maaM paNa! maaOdudIAo kyaaroya ivacaaya-u
nahIM haoya ko taomanaI AaOlaad hMmaoSa maaTo gaulaama rhI Sako Co.

gaOrmauslaIma baaLakIAao Jo JvaanaImaaM J marI ga[ hSao taomanao svaga-naI hur banaavavaamaaM AavaSao. [AoiSayaa, laahaor, Juna
1969 ].
Anao taomanaI saaqao kovaao vyavahar qaSao? maaOdudI pa`maaNao, svaga-naa pau#Yaao paasao paaotaanaa maholaaomaaM maaoTa stanaaovaaLaI
paaotaanaI hurao hSao Anao gaOrmauslaIma naanaI hurao maholanaI bahar taMbauAaomaaM rhoSao. svaga-naa pau#Yaao, Jo KaroKar maullaaAao J hSao,
saaMJo frvaa inakLaSao tyaaro taomanaI saaqao saMBaaoga krSao. Aroro! ibacaara kafIrnaa baaLakao!
Ju= uM baaol avauM frPyaata : satya Ao [slaamanaa maULaBaUta AadSaao-maaMqaI Anao Ju= maaoTa paapaaomaaMqaI Co. parMtau Asala
PMdgaImaaM J#rta ]BaI qaaya tyaaro JuZ baaolavau J#rI J nahIM, paNa frJ banaI Jaya Co. [tarJum aanaul a kuA a-n a mao,
1958, paa. 54 ].
hMg aamaI lagnaao / mautaah: mautaah AoTlao ko hMgaamaI lagnanaI koTlaak saMJaogaaomaaM CuT Co. [tarJumaanaul a kuA a-n a Aaog a.
1955 ].
maaOdudI Aok ]dahrNa Aapao Co ko: Aok s~aI Anao Aok pau#Ya Jao kao[ Tapau ]par fsaa[ Jaya taao taomaNao KaavaanaMu

maoLavyaa baad, taomanaa lagnanaI isqaitanao QyaanamaaM laIQaa vagar, AagaLa vaQaInao tarta J saMBaaoga krI laovaao Jao[Ao.
maRta saMtaao paasao maaMgavaa AMgao: maRtyau paamaolaa saMtaaonaI kbarao par J[ maaMgavaa baabatao maaOdudI kho Co ko: Ao Sa>ya Co ko

tamao taomanao paukarao Anao taoAao saaMBaLataa naa haoya. Ao paNa Sakya Co ko taoAao saaMBaLaI Saktaa haoya, parMtau taomanaI Aatmaa
tyaaM haJr naa haoya Anao tamao taomanaI AatmaanaI gaor haJrImaaM paukartaa haova. Ao paNa Sa>ya Co ko taoAao saMBaaoga krI
r|a haoya ko paCI AllaahnaI [baadta krtaa haoya Anao tamao tamaara svaaqa-naa karNao taomanao gaussao krao. [tarJumaanaul a
kuA a-n a Aaog aYT, 1955, paa. 261 ].
Ao paNa Sakya Co ko maaOdudI taomanau magaJ Kaao[ baoZa haoya Anao Ao paNa Sakya Co ko taomanao Baana J naa haoya ko taoAao SauM
khI r|a Co. JuA ao kuA a-n anaI Aayaataao 36:51-52.
[maama Abau hnaIfa AMg a o: [maama Abau hnaIfanaa fIkaAo [slaamanao Aok JD ihnduSaas~amaaM forvaI naaKyauM Co.
[tarJum aanaul a kuA a-n a, 1:136 ].
Aa baabata samaJvaa JovaI Co.
36

Allaamaa [kbaala AMg ao: Allaamaa mauhmmad [kbaalanaa hdIsaao ivaYaonaa TIka#pa $iYTkaoNanaa JvaabamaaM maaOdudI
kTaxapaU-vak kho Co ko: baIJa AalaImaaonaI haJrInaa karNao taomanaa ivacaarao JaNavaanaI J#r naqaI. [tarJum aanaul a
kuA a-n a, 1:170 ].
Allaamaa [kbaala ]tkRYT kxaanaa AalaIma AoTlao ko ivaWana htaa Anao paaotaanaI kivataaAaonaa maaQyamaqaI kuAa-na
samaJavanaara, doSa Anao ivadoSamaaM pa`Kyaata kiva htaa. Allaamaa [kbaalanao AvagaNataI kao[ paNa ivaWananaI ]du - rcanaa tao
laoKaknaI maanaisak drI$taa dSaa-vao Co. Allaamaa [kbaala baoraoJgaar maullaa maaOdudInao paZaNakaoTmaaM kama krvaanaI tak Aapanaara
haovaa CtaaM, maaOdudInaa dLadar laoKaaomaaM taomanaI Aok paNa ]ccakxaanaI kavya rcanaa ko taomanaa }MDaNa Qaravataa ivacaaraonaao
AaoCayaao paNa Jaovaa maLataao naqaI.
kuA a-na Aayaata 5:104 taomaJ baIP GaNaI Aayaataao bauzugaao-naa ko paUva-Jaonaa AaMQaLaa AnaukrNa AMgao caotavaNaI Aapao Co
Anao taonao kuf` saaqao sarKaavao Co, CtaaM JoTlaao pauraNaao maullaao taoTlaao J tao vaQaaro pa`maaNaBaUta banataao Jaya Co Anao maRtyau paamaolaao
maullaao taao vaQaaro pa`maaNaBaUta Anao paiva~a gaNaavaa laagao Co.
lagna paholaaMnaI talaak: 20maI sadInaa maullaaAaonaao sardar paaotaanaa paUva-Jaonau AaMQaLau AnaukrNa kro Co. da.ta. hnafI
ifkah pa`maaNao, kao[ vyai>taAo inakah paholaaM baaolaolaa ~aNa talaakqaI paNa lagna krnaarI s~aI par talaak laagau qa[
Jaya Co. [tarJum aanaul a kuA a-n a, 1:188 ].
k[ rItao?
ipa`ya vaaMcakao, Aa htaa maaOdudInaI idvya rcanaaAaonaa namaunaa. F>ta Jgyaanaao ABaava J AapaNanao vaQau ]dahrNaaoqaI
raokI r|ao Co. taao caalaao, hvao Collaa Aok ]dahrNa saaqao AapaNao Aa pa`krNa pau#M krIAo.
yauv aana s~aInauM stanapaana krvau: Aa Aok BayaMkr hdIsaI maJak Co. bauKaarI laKao Co ko hJrta AayaoSaanaI bakrI Ao
paana Kaa[ ga[ htaI Jonaa ]par kuAa-nanaI bao Aayaataao laKaolaI htaI. Aa GaTnaa tyaaro banaI haovaanau khovaaya Co, Jyaaro
nabaI(sa)naa maRtyau samayao Avyavasqaa saJa-[ htaI. taomaaMnaI Aok Aayaata SaoKa Anao SaoKaha (pariNata ko ]Mmarlaayak pau#Ya
Anao s~aI) Jao vyaiBacaar kro taao taomanao saMgasaar krvaanaI AoTlao ko paqqarao maarInao maarI naaKavaanaI saJa ivaYaonaI htaI.
baIP Aayaata dsavaar QavaravavaanaI; bakrI $ara KavaayaolaI, AstaItva vagarnaI, BayaMkr maJak#pa Aayaatao
rJAta htaI. hdIsaI [maamaao laKao Co ko hJrta AayaoSaaAo kao[ s~aI jyaaro AokaMtamaaM haoya tyaaro, sagaao naa haoya

taovaa parpau#Yanao pa`vaoSa AapaI Sako tao maaTonaao Aok Aasaana rstaao bataavyaao Co. sagaao naa haoya taovaa parpau#Yanao Alaga
Alaga samayao dsavaar Jao Ao s~aInau stanapaana kravavaamaaM Aavao taao kama qa[ gayau! AoTlao ko tao AokaMtamaaM maLaI Sako
taovaao mahrma (Aovaao sagaao Jo AokaMtamaaM maLaI Sako) banaI gayaao. [hdIsa naM. 1934, [bnao maaJah; hdIs a naM.
30:12, mailak mauv aa<aa; bauK aarInaI mauJ rIma bakrI ivaYaon aI hdIsa ].
paalak maataa ivaYao kuAa-na spaYT SabdaomaaM JNaavao Co ko naIcao dSaa-vaola s~aIAao saaqao tamaara lagna pa`i tabaMi Qata Co:
., paalak maataaAao ko JomaNao tamanao duQa ipavaDavyau haoy a, paalak maataanaI dIkrIAao, (Aayaata 4:23 ).
Aa Aayaata naanaa baaLakao Anao taomanaI paalak maataaAaonaI vaata krI rhI Co. Aok J s~aInao Qaavaolaa baaLakao saMbaMQamaaM
Baa[bahona banaI Jaya Co Anao tao s~aInao taomanaI maataanaao drjJao maLao Co. maaOdudInaa ihsaabao, [maama hMbala kho Co ko kao[
s~aInau ~aNa vaKata stanapaana krvaaqaI baaLaknaao saMbaMQa paakao qa[ Jaya Co. jyaaro [maama SaafI mauJba paaMca vaKata. hvao svasqa
idmaagavaaLaa vyai>taAao maaTo taao isawaMta spaYT Co, parMt au ifkhnaa [maamaao Anao AapaNaa maullaaAao vyaqa- vaadivavaadmaaM vyasta rho
Co.
maul laa maaOd udI paaotaanaI iktaaba tahfImanaa Baaga 1, paanaa 338 ]par laKao Co ko if>hnaa [maamaaomaaM stanapaananaI
]Mmar AMgao BaodBaava Co. parMtau Jao Aok pauKta pau#Ya kao[ s~aInao stanapaana kro taao sagaa[maaM baMQaa[ Jaya Co!
Aa mauKaa37

maI AhIM paurI naqaI qataI. maullaa maaOdudI paaotaanaI iktaaba tarJumaanaula kuAa-namaaM saar ka@taaM laKao Co ko paIvaayaolaa duQanaI maa~aa
KaubaJ mahtvanaI Co. koTlauM duQa? hvaaitayaa maartaa maaOdudI [maama Abau hanaIfa Anao [maama mailaknaI maddqaI ]paaya SaaoQao Co
ko AoTlau duQa, JoTlau raozodarnaao raozao taaoDvaa maaTo J#rI haoya. AamaCtaaM, Aa ~aNao maullaa Ao dSaa-vavaamaaM inaYfLa r|a ko
koTlau duQa raozao taaoDvaa maaTo J#rI Co. Aa maullaaAaonaao naqaI naataao bauiw JaoDo ko naqaI ihmmata AavaI magaJ vagarnaI maanava
bauiwnaa Apamaana samaana hdIsanaao [nkar krvaanaI, JomaaM Aok pauKta vyai>ta AJaNaI s~aInao stanapaana krvaanaI baabata Co. SauM
Aa maullaaAao paaotaanaI maa, bahona Anao dIkrIAaonao AavauM krvaanaI salaah AapaSao? maaOdudIAo AapaI haoya taao kaonao Kabar?
saata sahabaIAaonaI Pvanakqaanaa saMklanaktaa-, Aayaataullaah saOyad mauta-za husaOna nasaIr ifraozabaadI KauSaI KauSaI
Aa Apamaana svaIkaro Co, parMtau paaotaanaI saMv aod Itaa dSaa-vataaM hJrta AayaoSaa Anao [maama hMbala $ara BaulaI Jvaayaola Aok
AgatyanaI baabata maaTo htaaSa qataaM kho Co ko: pau#Yao s~aInaI CataInao spaSa-vauM paDSao. maaOdudI saahobanao Aa baabatanaI kao[
icaMtaa naqaI.
ipa`ya vaacakao, AapaNaa [maamaao Anao maullaaAaonao Aovaa savaalaaonaa Jvaabaao Aapavaanaao bahu SaaoKa Co Jo kdI pauCataa
naqaI! saacauM khao taao taoAao kalpainak pairisqaita ]BaI kro Co.

38

vaQau maullaaAao
ma$saaAao saacao J JaihlaIyatanaa naus aKaa Co. (duh anaao mauK ya ivaYaya ) sar Allaamaa [kba ala.
paIAocaDI maul laaAao: maaOdudI paasao pawitasarnauM BaNatar nahaotau. parMtau AapaNaa maullaaAao paNa Ao J karKaanaanaa
baIbaamaaM @Laolaa laagao Co. AmaorIka ko yauraopaqaI paIAocaDI qayaolaa maullaa paNa paaikstaana ko baIJa kao[ doSanaa gaamaDanaa
maullaaAao krtaaM saara naqaI haotaa. taoAao maanava AstaItvanaa BaaOitak, SaarIrIk Anao Jaitaya paasaaAaomaaM vyasta Co.
taomanaa magaJ bauiw Anao saaOdya-naa staro pahaoMcavaamaaM Asamaqa- Co. taoAaoo hdIsanaI tarfdarI krvaa maaTo kuAa-nanaa
inayamaaonau ]laMGana J#rI samaJo Co.
[slaama saacaao [itahasa Anao Ju=I maanyataaAao (Islam The True History and False Belief) paustakmaaM maoM
Aa pa`maaNao laKyau Co: manao maarI Aok Kaasa icaMtaa dSaa-vavaa dao. huM naasamaJ htaao Anao tao yaaogya paNa htau ko 25 vaYa- paholaaM

AovauM ivacaartaao htaao ko paiecamanaa paIAocaDI maullaaAao AapaNaa paUva-naa gaamaDIyaa maullaaAao krtaaM saara hSao. parMtau naa! AovauM
naqaI! Jo [maamaI kayadaAaonaI huM vaata krtaao htaao taonaI pahaoMca AoTlao dur sauQaI folaayaolaI Co ko AaJo paNa tao Aao kaolaoJnaI
padvaInaI AaDmaaM AoTlaa JaoSaqaI J laagaolaa Co JoTlaa JaoSaqaI da@I Anao baurKaao. AapaNao AapaNaI paiecamanaI [slaamaI
SaaLaaAaomaaM sauQaara krvaanaI J#r Co. Aa SaaLaaAaomaaMnaa BaNatarnao bao naMbarI [slaamaqaI mau>ta krvau J#rI Co. Jao taoAao paiva~a
kuAa-na tarf paaCa AavaSao taao f>ta AmaorIka Anao yauraopanaI J nahIM, parMtau AaKaI duinayaanaI mahana saovaa krI gaNaaSao. AhIM
paNa Aok caotavaNaI Aapau CuM ko lagaBaga kuAa-nanaa baQaa J Anauvaadao Anao tafsaIrao Aovaa laaokao $ara laKavaamaaM AavaI Co, Jo
maaNasao banaavaolaa naklaI [slaamamaaM maanavaavaaLaa Co. AapaNao kao[paNa samaJutaI J#rI AByaasa vagar svaIkarvaI Jao[Ao nahIM.
GaNaa JaNakar laaokao maara kuAa-na SarIfnaa AMga`oP Anauvaadnao Baraosaapaa~a Anao BaUlarihta gaNao Co. taonau iSaYa-k Co: kuA a-n a
Jo paaot aoJ paaot aanao samaJavao Co. (THE QURAN AS IT EXPLAINS ITSELF.)
AapaNao Ao Baula naa krvaI Jao[Ao ko ma$saamaaM taalaIma paamaolaa maullaaAaonao iSaixata maanaI la[Ao. taomanau &aana
ifrkavaad isavaaya kao[ kamanau naqaI. Ao baabata Aaecaya-Jnak Co ko Balaonao Aa maullaaAao kao[paNa samayao ko kao[paNa JgyaaAo
kao[paNa kaolaoJmaaM BaNaolaa haoya ko naa haoya, taoAao Aok sarKaI J mauKa-taapaUNa- maanasaI>taa Qaravataa haoya Co. Aa pa`krNa Ao
baabata satya saaibata krSao. maullaaAaonaI duinayaamaaM Aok kayamaI inayama Co ko kuAa-na par ivacaar ivamasa- krvaao pa`itabaMiQata AoTlao
ko hrama Co. mauftaI ikfayataullaah mauJba Jao tamao paNa Ao J inaNa-ya laoSaao Jo tamaara paUva-JaoAo laIQaao htaao, taao tamaa# ivacaarvau
nakamauM Co Anao Jao tamao Alaga inaNa-ya laoSaao, taao Ao Saapa#pa Co.

ihJrI 140naI Aasapaasa nabaI (sa)naI kbarnaa samaarkamanaI J#r paDI. kDIyaaAaoAo [maama Jafr saadIknao paUCyau ko
Cta par ca@aya ko nahIM. [maamao Jvaaba Aapyaao, kdaca tamao taomanao paaotaanaI kao[ patnaI saaqao saMBaaoga maaNataa JaoSaao.
[]saul ao kafI, [maama kalaInaI, iktaabaul a huj Jta 1:452 ].

KalaIfa ha#na rsaIdnaa samayao [maama Abau yausauf mauKya nyaayaaiQaSa banyaa. Aa karNao J hnafI ifrkao pa`Kyaata qayaao .
[Saah valaI]llaah, huj Jta paa.242 ].

Jra Qyaana Aapaao ko [maamaao raJaAaonaI Anao AtyaacaarIAaonaI kovaI gaulaamaI krtaa htaa.

JunaOd bagadadInaa Aok iSaYyao Ta[ga`Isa nadI AovauM baaolataaM baaolataaM paar krI laIQaI ko yaa JunaOd, yaa JunaOd! Anao
jyaaro taoNao k|uM ko yaa Allaah, yaa Allaah!, tyaaro tao DubaI gayaao. [malfuJ atao Ahmad rJaKaana barol avaI
1:117 ].
39

laa [laaha [llallaah Ao A&aanaIAaonaao klamaao Co. [[maama gazalaI, imaSkat aul a Anvaar, paa.25 ].

hJrta AlaI paholaa KalaIfa haovaa Jao[taa htaa. parMtau taomaNao ]taavaLao baLavaao krInao paaotaanaI J badnaamaI krI.
paCI hJrta ]smaanao kuAa-na saaqao manafavao taovaI rmata krI. AmaIr mauAavaIyaa da# paItaa htaa. hJrta AlaI
JaihlaIyatanaa vaKatamaaM Kauba da# paItaa htaa Anao paCInaa samayamaaM saMtaa[nao paItaa htaa. [mausnado Ahmad ibana hMbala
Anao manaaikba Ahmad ibana hMb ala paa.168 ].

maRta SarIr kbarmaaM tarta J PvatauM qa[ Jaya Co. [mausnado Ahmad ibana hMbala Anao manaaikba Ahmad ibana hMb ala ].
hMbalanaI Aa vaata gaorkuAa-naI Co. JuA ao Aayaataao 31: 5152. kbarmaaM saJanaI maanyataa kuAa-na baharnaI Co Anao
taoqaI J KaaoTI Co. maRtyau Ao kyaamata sauQaI laMbaayaola }MGanaI pairisqaita Co.
36:51 Anao jyaaro saur fuMkvaamaaM AavaSao, tyaaro taoAao taomanaI ivasaP-ta AvasqaamaaMqaI ]ZInao paaotaanaa rba tarf daoDSao.
36:52 taoAao khoSao, Aaoh! tabaahI Co Amaara par! kaoNao Amanao AmaarI }MG avaanaI paqaarImaaMq aI JgaaDyaa?

[maama Jafr saadIko k|uM ko, Jo manao nahIM maanao, tao kaifr Co. [iktaaba ASSaafI, 1:215 ].
paRqvaI Aok maaoTa AaKalaanaa iSaMgaDa ]par TkolaI Co. jyaaro tao maaqauM hlaavao Co tyaaro BaukMpa Aavao Co . [[bnao ksaIr,
2:29, 50:1 ]. paCIqaI [bnao ksaIr paaotaanau mana badlaI kho Co ko, paRqvaI maaClaI ]par TkolaI Co. maaClaI paaNaI
par Anao paaNaI ma>kanaa safa pava-ta par, safa Aok frIstaa par, frIstaao Aok paqqar par Anao paqqar hvaamaaM Co. jyaaro
maaClaI hlao Co tyaaro BaukMpa Aavao Co. [[maama [bnao ksaIr, tafsaIr. Baa.1 paa.76 ].
sar Aa[zok nyauTna AapaNaa Aa &aanaI maullaaAaoqaI kM[k SaIKaI Sa>yaa haota Aqavaa taao tao paaotaanaI kbarmaaM paasaa
forvataa hSao.

Jao patnaI sauMdr naa haoya taao paitanau SarIr kmaJaor paDtau Jaya Co. [[maama [bnaIla kyyaama, itabbao nabavaI, nabavaI
dvaaAao, paa.479 ].
naohJula balaaga: laaKaao iSayaaAao $ara kuAa-na paCInaI Aokdma AsalaI gaNaataI iktaaba naohJula balaaga Co. AovauM
khovaaya Co ko Aa paustak hJrta AlaInaa bayaanaaonaao saMga`h Co. kmanasaIbaI Ao Co ko Jo maullaaAaoAo Aa saaMBaLaolaI
dMtakqaaAao hJrta AlaInaa dohaMta baad sadIAao paCI laKaI Co, tao vaataao hJrta AlaInaI bao[jJtaI kro Co.
s~aI Ao ivaCIM Co, Jo idlanao KauSa kro Co, parMtau DMKa maarvaaqaI cauktaI naqaI.
s~aI saMpauNa- duYT Co Anao taoqaI maaoTI duGa-Tnaa Ao Co ko Aonaa vagar gauJrana Sa>ya naqaI.
s~aIAao bauiwmaaM KaamaIvaaLaI haoya Co. saarI s~aIAaoqaI paNa caotataa rhovauM.

Jo maaNasanaI naJr laagataI haoya taonao AaKaI PMdgaI JolamaaM raKavaao Jao[Ao. [[maama [bnaIla kyyaama, itabbao nabavaI,
paa.320 ].

maoraJnaI ratao [maama gazalaIAo payagaMbar mausaa (A.sa.)nao Zpakao Aapyaao htaao. nabaI mauhmmad(sa)Ao k|uM htau ko,
taomanaI [jJta krao, Aao gazalaI! [malfuJatao haP [mdadul laah mahaPr ma>kI, [mdadullaah maustaak ASarf
AlaI qaanavaI ].
yaad raKaao! [maama gazalaI nabaI (sa)naI vafatanaI paaMca sadI baad paoda qayaa htaa. Jra klpanaa krao ko taoAao
gaaOrvavaMtaa mausaa (A.sa.)nao Zpakao Aapao Co.
40

JummaanaI namaaz baad bakrInaao AagaLanaao paga laao. paura inava-s~a qa[ JaAao. tamanao Jo vyai>tanao paamavaanaI [cCa haoya
taonau naama Anao saura yaasaIna laKaao. paCI maaMsanao tapaolaamaaM maukao. tao vyai>ta tamaara pa`omamaaM paDI JSao . [hkImaul a ]mmata
tarIko AaoL aKaataa maul laa ASarf AlaI qaanavaI $ara, Kaailad maasaIk, da#la ]laum a dov abaMQa ].

Jao tamao tamaara duSmananao maarvaa [cCao Cao taao, Aok paa]Mnaa TukDa ]par AlaIf qaI taa sauQaI laKaao. taonaa ]par
saura Ar\rad pa@ao. paa]Mnaa paaMca TukDa krao Anao paaMca kutaraAaonao KavaDavaI dao. Aa kutaraAaonao khao ko maara
duSmananau maaMsa Kaa[ Ja. [nSaa Allaah, tamaara duSmananaa SarIr par maaoTa Faollaa paDSao. [hvaalaao ]par mauJ ba ].
Aa Aok du:Kad baabata Co ko kraoDao inadao-Ya Anao ABaNa laaokao Aa ]paKaMDmaaM maullaaAaonao Anao saufIAaonao AiQakRta
samaJo Co Anao taomanaI salaahnao Anausaro Co.

tarbauca ko baIJuM kao[paNa fLa kapataaM paholaaM taonaa ]par fzbauha khao Anao tamanao tao fLa KaubaJ maIZuM laagaSao.
[ASarf AlaI qaanavaI, Aamaalao kuA a -n aI ].

Aavaa Aamaalao kuA a-n aI Kaud kuAa-namaaM kao[ JgyaaAo Aapaolaa naqaI.

Aayaata pa@ao ko, jyaaro Aasamaana faTI JSao. Anao taonao laKaInao pa`sautaa s~aInaI DabaI JaMga par baaMQaI dao. pa`sautaI
sarLataaqaI qa[ JSao. tao s~aInaa vaaLa kapaI, taonaI JaMgaao vaccao saLagaavavaaqaI pa`sautaImaaM vaQau rahta qaSao. [ASarf AlaI
qaanavaI, Aamaalao kuA a -n aI ].
kmanasaIbaI Co ko, maullaaAao Anao saufIAao laakaonauM Qyaana KaoMcavaa maaTo, camatkar Anao BaivaYya BaaKavaa maaTo duinayaanaI
saaOqaI tak- saMgata Anao vyavaharIk baaoQa AapanaarI iktaaba kuAa-nanaao du#payaaoga kro Co.
20maI sadInaa Aok mahana [slaamaIk naama AoTlao ko saa]dI Aroibayaanaa mauKya mauftaI SaoKa Abdula AzIz ibana baazo
1970maaM Aok ftavaao Aapyaao htaao. Jo maaNasa Ao vaata maanao Co ko paRqvaI sauya-naI Aasapaasa fro Co Aqavaa taao Ao ko

maanava caM$ par ]tayaao- Co, taao tao pauropaurao kaifr Co. Jo kao[ Ao vaata par Sak kro ko AavauM maanavaavaaLaao kaifr Co, taao
taoAao saaOqaI maaoTa kaifr Co Anao taomanaI patnaIAao saaqao taomanaa AapaaoAapa talaak qa[ JSao. taomanaa kuTuMbamaaM lagna
krvaa, taomanaa Garnau paaNaI paIvauM, taomanaI paaCLa namaaz pa@vaI ko taomanaI JnaaJanaI namaaz pa@vaI hrama qa[ JSao.
rmaUJ pamaaDo taovaI baabata taao Ao Co ko Aa ftavaao Ao Aok namaunaao Co ko kovaI rItao AapaNaa maullaaAao, Jo kao[ taomanaI
vaata naa maanao taonao kaifr Jahor krI do Co.

pa`sautaInaI paIDa vaKatao s~aInao [maama mailaknau mauv aa<aa pakDavaI dao taao pa`sautaI JladI qa{ JSao. [ASarf AlaI
qaanavaI, Aamaalao kuA a -n aI ].
hkImaula ]mmata ASarfAlaI qaanavaInaI AaMKa ]GaaDnaarI vaQau vaataao: saMBaaoga drimayaana Ala mauG anaI pa@yaa
krao Anao s~aInao tamao gamavaa maaMDSaao. [ASarf AlaI qaanavaI, Aamaalao kuA a -n aI ].
qaanavaInaI patnaIAo paaotaanau maaoTaBaaganau paIDIta lagna Pvana paaotaanaa maa baapanaa Garo ivataavyauM htau.

Jyaaro maaOlaanaa zkrIyaa, maaOlaanaa yausauf bannaurInaa ipataa ibamaar paDtaa; tyaaro nabaI (sa) taomanao maLavaa Aavataa
htaa Anao Garnaa naaokrnao khotaa ko, baadSaahKaana! huM paNa zkrIyaanaI saovaa krI r|ao CuM. (20maI sadImaaM!!!).
[ASarf AlaI qaanavaI, bayyaInaata 1975, paa.7 ].

nabaI(sa)Ao haP [mdadullaah mahaPr ma>kInaI saaLaInao k|uM htauM ko, ]Z! huM [mdadullaahnaa mahomaanaao maaTo
Kaavaanau banaavaISa. (Aa GaTnaa 20maI sadImaaM banaI htaI!!!). [ASarf AlaI qaanavaI, bayyaInaata 1975, paa.8 ].
41

maaOlaanaa yausauf lauiQayaanavaIAo vyaaJnao hlaala krvaa maaTonaao sarLa rstaao bataavyaao: kaifr JaoDoqaI ]Qaar laao.
[masaa[lao Jd\I da ].
gaud a maOq aun a: [maama Abau saulaomaana JaozanaIAo mauhMmad ibana saadnao k|uM ko, huM [maama mailak saaqao htaao. [maama

mailaknao pauCvaamaaM AavyauM ko SauM pau#Ya paaotaanaI patnaI saaqao gauda maOqauna krI Sako? mailako taonaa maaqaa par haqa maayaao Anao Jvaaba Aapyaao ko Aao mauKaa-Aao! huM Ao kyaa- paCI saIQaao naha[nao J AavaI r|ao CuM. SauM tamao kuAa-namaaM
naqaI vaaMcataa ko tamaarI patnaIAao tamaarI KaotaI Co Anao JyaaMqaI caahao taomaaM pa`vaoSaao? [AmdataIla karI, tafsaIr
baUK aarI ].
jyaaro kuAa-nanaI Aa AayatanauM taatpaya- Ao Co ko: samaaJmaaM jyaaro s~aIAaonao (patnaIAaonao nahIM) saamaaPk kayaao- AMg ao
maLaao tyaaro Ao vaatanauM Qyaana raKavauMu Jao[ Ao ko s~aIAao BaivaYyanaI pao@ InaI rKaov aaLa Co. [Aayaata 2:223 ].

maullaa Jlaalaud\Ina #maInaI patnaIAo ivacaayau- ko taomanaI JataIya [cCaAao marI ga[ Co. maullaanao kSfmaaM patnaInaa SaknaI
JaNa qa[. Ao ra~ao taoAao paaotaanaI patnaI paasao gayaa Anao 70 vaKata saMBaaoga kyau-, tyaaMsauQaI ko taomanaI patnaIAo maafI naa
maagaI. (BaaYaanao AhIM qaaoDI iSaYT banaavaI Co). [Samsaud \I na AKalaakI, manaakIbaul a AarIfIna, paa.70 ].
hvao JuAao! maullaao ASarFAlaI qaanavaI kovaao kcarao Zalavavaanaao pa`yaasa krI r|ao Co. Ao J qaanavaI Jo hkImaula ]mmata
tarIko pa`Kyaata Co! tao [mdadula maustaaknaa paa.110 ]par laKao Co ko, Aok saacaao AokoevarvaadI htaao. laaokaoAo taonao

k|uM ko Jao Kaaorak Anao maLa baMnaomaaM Allaah Co taao baMnao Kaa[ bataava. SaoKao paholaaM sauvvar banaI maLa Kaa[ laIQau Anao
paCI Kaaorak Kaa[ laIQaao.
baIJuM qaaoDuM vaQau &aana qaanavaI saahoba tarfqaI: ASarF AlaI qaanavaInaa gaamamaaM Aok paIr saaidk htaa. taoAao paaotaanaa
iSaYyaaonao iSaKavaaDtaa ko, Allaah isavaaya kao[ [baadtanao laayak naqaI Anao saaidk taonaa rsaula Co. qaanavaIAo Aa
iSaKaamaNanao maanyataa AapaI htaI. [fza[lao masaud ]smaanaI, [maanao Kaailasa, paa.109 ].

jyaaro SaahvalaI]llaanaa paaO~a, Saah Abdula AzIz rmaJanamaaM kuAa-na pa@taa htaa, tyaaro hJrta Abau hurora
nabaI(sa)nao SaaoQataa SaaoQataa tyaaM AavaI pahaoMcyaa htaa . [ftavaa AzIzI, paa.255 ].
Aa paNa 19maI sadImaaM!!!

Jo idvasao nabaI(sa) gauJrI gayaa tao idvasao saad ibana mauAazo ]mar fa#knaI da@I pakDI laIQaI. ]Mmaro k|uM ko maarI
da@I CaoDI do! Jao Aok paNa vaaLa tauTI gayaao taao taara maao@amaaM AokpaNa daMta baakI nahIM rho . [[maama [bnao JrIr
tabaarI, taarIKaIla ]maama vala maul auk ].
kuA a-na pa`maaNao sahabaIAaonaa saMbaMQaao Aok dma maO~aIpaUNa- Anao AokbaIJanaI drkar raKavaavaaLaa ht aa. [3:103 ].
AaKarI vaisayata: AaTlaI vastauAao maarI kbar par AZvaaDIyaamaaM bao vaKata laavaJao: duQanaao barf, icakna ibarIyaanaI,
icakna paulaava paCI Balao tao bakranaao haoya (frIqaI vaaMcaao! bakranau icakna), SaamaI kbaaba, paraZa, malaa[, dhIM,

maTnanaa samaaosaa, Kaasa masaur, Aadunaao rsa, safrJnanaao rsa, daDmanaao rsa, saaoDanaI baaoTla, BaoMsanau ZMDu duQa.
[Ahmad rzaKaana barol avaI, vasaayaa SarIF, paa.8 ].

kaonao Kabar, hJu paNa kao[ vaMSaJ ko iSaYya marolaa paIrnaI kbarnao KavaDavaI r|ao hSao?

Jo hkImaao AovauM maanao Co ko parNaolaI s~aI saaqao saMBaaoga krvaaqaI SarIrnao fayadao qaaya Co taoAao KaaoTa Co. kuMvaarI
CaokrIAao JaoDo saMBaaoga krvaanaa GaNaa fayada Co. [itabbao nabavaI, paa.320, zaidla maadnaa saMd Ba -q aI ].
AhIM Aok mahana [maama Anao mauhd\Isa [bnaIla kyyaImaI pau#Yaaonao BaDkavaI Jvaana CaokrIAaonaa iSakarI banaavaI r|a Co.
42

balaaAao KaoMca maaTo Jvaabadar Co. tamaaro [laaJ Jao[Ao Co? tabaIbao fkta AoTlauM J khovaanau ko bahar naIkLa!
[[maama [bnaIla kyyaIma, itabbao nabavaI , paa.145 ].

vyaiBacaarIAao maaTo kuAa-na kaorDa maarvaanaI, jyaaro hdIsa paqqar maarInao maarI naaKavaanaao hukma kro Co. tamao SauM
krSaao? hJrta AlaInaa hukma mauJba paholaa idvasao 100 kaorDa maarvaanaI saJa Anao baIJa idvasao paqqar maarInao
maarI naaKavaanaI saJa. [[maama Ahmad ibana hMb ala, Ala balaaGaIla maarIf ].
hvao maullaanaa magaJnaao drjJao JaNavaa maaTo Aok ]dahrNa la[Ao. jyaaro mauslaImaaonau laaohI kaosaaovaaomaaM roDa[ r|uM
htauM, tyaaro isarIyaanaa saOyad mauhmmad AnnaurIAo baIP Aoipa`la, 1999maaM laKyauM htau ko Aavaa samayao AokvaIsa mauslaIma doSaaonaa
]laomaaAao ma>kamaaM naIcao vaNa-vaolaI mahtvanaI baabataao par cacaa- ivacaarNaamaaM vyasta htaa!
SauM BaoMsanaI kurbaanaI AapavaI hlaala Co?
kagaDanao hlaala gaNavaao ko hrama?
SauM mauslaImaao maaTo sava-saMmata rItao da@InaI laMbaa[ na>kI krI Sakaya Co?
JahormaaM paaTlauna pahorvauM hlaala ko hrama?
Jao Aok baaLako Qaavaolaa duQanaI maa~aa na>kI naa krI Sakaya, taao SauM taonao mahrma Anao Garnaao sadsya gaNaI

Sakaya?
baurKaamaaMqaI Aok J AaMKa doKaavaI Jao[Ao ko baMnao?
[maama husaOnao krbalaanaao pa`vaasa krtaaM paholaaM [staKaarao (maaga-dSa-na maaTo sapanau JaovauM) koma naa kyaao-?
maInaamaaM Saotaananao maarvaamaaM Aavataa paqqaraomaaMqaI Aokad bao caukI Jvaaya taao kFfarao kovaI rItao krvaao?
navaa Jmaanaa pa`maaNao namaaz ksar krvaanaI pairisqaitaAao k[ Co?
Jao ivaya- sKalana naa qaaya taao nahavau (gausala) frPyaata Co?
SauM da@I vagarnaa [maama paaCLa namaaz pa@vaI barabar Co?
SauM baIJa ko ~aIJa inakah maaTo patnaInaI rJamaMdI frPyaata Co?

maaoTa AalaImaaonaao [Jmaa Aok qavauM) Aok J vaata par qayaao. Jao paita paaot aanaI patnaInao daor Da ko saaMk La vaDo
mauSkoTaT baaMQaInao ko maar maarInao saMB aaog a kro , taao paNa baLaatkarnaao savaala paod a naa qavaao Jao[ Ao.
ipa`ya vaacakao! AavaI J baabataaomaaM ]mmatanaa khovaataa AalaImaaonaI baaOiQQak daol ata vapara[ rhI Co. nabaI(sa)Ao
caotavaNaI AapaI htaI ko, tamaara paholaaMnaa samaaJao naaSa paamyaa karNako taoAaoAo Allaahnaa paustaknao CaoDI taonaI JgyaaAo
Ahbaar (paadrIAao, pauraoihtaao, maullaaAao) Anao rhbaananaa (saMtaao, saufIAao, AaQyaatmavaadIAaonaa ) paustakao pakDI laIQaa htaa.

43

AokmaaM bao: gazalaI ([.sa. 1058 1111)

[maama gazalaI Aok mahana maullaa Anao saufI haovaanao laIQao Aok maaM baonaao iKataaba Ptao Co.
hujJtaula [slaamanaa [maama mauhMmad Abau gazalaI ivaYao khovaaya Co ko taoAao [slaamaI duinayaanaa bahu maaoTa
drjJanaa maullaah Anao saufI htaa. taomanaI mahana rcanaaAao [(a]la ]lauma (baQaa &aanaaonaao paunaraoQQaar) Anao ikmaIyaaAo
saAadta (kRpaanauM rsaayaNaSaas~a ) Co.
AhIM saMdBa- maaTo vaaparvaamaaM Aavaola paustak [(a]la ]lauma Baaga baIJanao, maktabaa rhmaainayaaAo zahId baSaIr
ipa`nTsa-, ]du- bazar, laahaor 2 $ara CapavaamaaM Aavaola Co Anao taonaao Anauvaad hJrta maaOlaanaa mauhMmad Ahosaana saahoba
isaid\kI naanaaotvaI $ara krvaamaaM Aavaola Co. taonauM ]du- iSaYa-k Co mazakul a AarIfOn a. kao[ taarIKa AapavaamaaM Aavaola naqaI.
parMtau AnauvaadknaI kivataanaa AMtao saala 1286 ihJrI ([.sa.1866 ) laKaola Co. Aa Aok Baula Co karNako Aa gauNava<aanaa ]dupaustakao Aa samaya gaaLaamaaM Cpaataa nahaotaa. saacaI taarIKa AaSaro 1386 ihJrI ([.sa.1966 ) haovaI Jao[Ao. Ao baabata
KaodJnak Co ko Aa paustaknaa iSaYa-knaao Aqa- qaaya Co baQaa &aanaaon aao paun araoQQaar, Jo bahu maaoTao davaao Co, parMtau Joma Joma
AapaNao AagaLa vaQaISauM taoma taoma tamanao Kabar paDSao ko Aa paustaknau AsalaI iSaYa-k taao haovauM Ja[Ao saamaanya bauiwnau Avasaana.
[maama gazalaI Aok namaunaao Co, Ao baabata dSaa-vavaanaao ko AapaNaa maullaaAao Anao saufIAao k[ rItao kuAa-nanao CaoDI do Co Anao
Anao taoAao k[ rItao kuAa-nanaI iva#QQa J[ taonao ibana]payaaogaI banaavaI do Co. tamao Aavaa paustakaomaaM Aa du:Kad satyaao JaoSaao. taao
caalaao! AapaNao taomanaI AakaSanao AaMbataI ]Dananaa koTlaak namaunaa Jao[Ao, [maama gazalaInaI mahana rcanaanaa AByaasa
$ara.

dsao- inazamaI: [maama gazalaI Wara ivacaarayaol a yaaoJnaa.

inazamaula maulk tausaI ([.sa. 1018 1092) paaotao saulaJuk raJa mailak Saah Anao taomanaa paCInaa raJa Asa-laananaa
pa`QaanamaM~aI htaa. tausaI mauslaImanaa vaoSamaaM paarsaI htaa. (inahataya Ao taarIKao AbbaasaI, laoK ak: SaoK a Ala haifz yaus auf
inaSaapaurI). tausaIAo [.sa.1067maaM bagadadmaaM mahana inazamaIyaa mahaivaQyaalayanaI sqaapanaa krI htaI. [slaamaIk duinayaamaaM
Aa saaOqaI AagaLa paDtauM mahaivaQyaalaya htauM JonaI SaaKaaAao Kaurasaana, inaSaapaur, dmaasksa, bauKaara Jovaa sqaLaaoAo htaI Anao
naanaI SaaKaaAao horata, balKa, mava-, taaskMd Anao [sfahnamaaM htaI, Jo sqaLaao AfGaainastaana, [rana Anao riSayaamaaM htaa.
bagadadnaa mauKya maqaknaa ipa`nsaIpaala baIJa kao[ nahIM, parMtau [slaamanaa saaOqaI maaoTa mauJrIma, [maama Abau hmaId gazalaI
htaa ko JomaNao tausaI saaqao maLaI idmaaga vagarnaao inazamaI AByaasa ma taOyaar kyaao- htaao. gazalaIAo maaoToBaagao mahana payagaMbar
saahoba Anao taomanaa saaqaIAaonauM Apamaana kya-uM Co. da.ta. taomaNao laKyauM Co ko hJrta ]Mmar paaotaanaa raoza Kaa[-paInao nahIM, parMtau
~aNa dasaIAao saaqao saMBaaoga krInao paura krtaa htaa. AagaLa JtaaM taomanaa Aavaa pa`karnaa GaNaa ]dahrNa Jaovaa maLaSao.
[.sa.1067maaM sqapaayaola Aa mahaivaQyaalayanao lagaBaga Aok hJar vaYa- paura qa[ gayaa Co. parMtau Atyaar sauQaI dsaoinazamaInaao AByaasa ma Ao J Co Jo Aa bao mauJrImaaoAo Aapyaao htaao Anao AaKaI duinayaanaa khovaataa [slaamaIk ma$saaAaomaaM
BaNaavavaamaaM Aavao Co. mauKaa-[AaoqaI Barolaao Aa AByaasa ma, AllaahnaI CollaI vahI JomaaM saMga`hayaolaI Co tao kuAa-nanao samaJvaa
maaTo ]payaaogaI naqaI.

Aa maNaKaaor aonao BagaaDvaa maaTonaa vazIfa (maM~aao): inazamaula maulk tausaInaa kavataranaao AaBaasa maoLavavaa maaTo
Aok J ]dahrNa paurtau Co. saulaJuk rajyanaa pa`QaanamaM~aI tarIko tausaIAo Aok paCI Aok Aama bao raJaAaonao iSaKaamaNa
AapaI ko rajyanao saurxaa vyavasqaanaI J#r naqaI. karNa ko tausaIAo davaao kyaa-o ko ma$saaAaomaaM BaNataa ivaQyaaqaI-Aao
maNakanaI maaLaaAao $ara vazIfa pa@I Aa maNakaraonao BagaaDI doSao.

44

AaJo paNa, inazamaIyaa $ara Apaayaolaa 16 vaaihyaata ]laumaao (&aanaao) mauslaIma yauvaanaaonaa Pvananaa AaZ AmaUlya vaYaKaa[ Jaya Co Anao taomanao Aa duinayaa maaTo nakamaa banaavaI do Co. f>ta maza Kaatar kao[ maullaanao pauCJao ko Jo ma$saamaa M taoNao
AaZ vaYa- ka@yaa Co tao dsao- inazamaInaao sqaapak kaoNa htaao? maaoTaBaagao taonao Kabar nahIM haoya.

[(a]la ]laum a Baaga 2

naaoMQa: saMd Ba-m aaM Aapaol a 2:53naao Aqa - Baaga 2, paanaa naMb ar 53 qaSao.

Jmavaanau pau#M kyaa- paCI, qaaLaI-pyaalaanao caaTInao saaf krvaaqaI Anao haqa Qaaoyaola paaNaI paIvaaqaI Aok gaulaamanao Aazad
krvaanau savaaba maLao Co. paaqarNaa par paDola Kaaorak KaavaaqaI Pvana saa# banao Co Anao baaLakaonaI taMdurstaI koLavaaya Co
taqaa svaga-naI hur saaqaonaa lagna vaKatao lagnaPvananaI BaoT banaoo Co. (2:13 ).
SauM JnntanaI hurao AaTlaI sastaI Co? gazalaInao taao Aoma paNa naqaI maLavaanaI.
maara daostaaomaaMqaI EaoYZ Ao Co, Jo vaQau paDtau Kaaya Co Anao maaoTa maaoTa kaoLaIyaa Baro Co. (gazalaI $ara TaMk vaamaaM
Aavaol a AvatarNa. 2:15 ).

@aoraonau maaMsa ibamaarI Co Anao taomanau duQa dvaa Co. (2:36 ).

kuAa-nao J#rqaI @aor Kaavaa par pa`itabaMQa maukyaao hSao!

hJrta AlaIAo k|uM ko, tamaarao savaarnaao naastaao namakqaI Sa# krao Anao Allaah tamaara 70 du:Ka dur krSao. hlavaao
Anao maIZa[ KaavaaqaI vaRYaNa zulavaa laagao Co. (2:36 ).
navaa[naI baabata Ao Co ko Aovaao Aok paNa maullaao maLavaao mauSkola Co Jonao hlavaao Anao maIZa[ Kaavaanaao SaaoKa naa haoya.

taMdurstaInauM rhsya Ao Co ko naanaI ]MmarnaI s~aI saaqao lagna krao. AovaI s~aI saaqao kyaaroya lagna naa krao JonaI ]mar GaNaI
naanaI naa haoya. (2:37 ).
&aanaI laaokao JmaNaa paDKao sauvao Co, raJaAao Dabaa paDKao sauvao Co Anao Saotaana naIcao tarf maa o@uM raKaInao sauvao Co.
(2:39 ).

naastaao kyaa- vagar naahvau Anao paCI naastaamaaM ivalaMba maaNasanao maarI naaKaSao. Jao tao bacaI JSao taao manao navaa[ laagaSao.
[gazalaI $ara TaMk ol au [maama SaaFInauM AvatarNa, (2:39 )].

magaJ vagarnaa laaokao maaTo PMdgaImaaM kM[ J Aaecaya-Jnak naqaI.

sahabaI maaz ibana Jbala plaoganaa laIQao marI r(a htaa. taomaNao k|uM ko, maara lagna kravaao. manao Ao maMJur naqaI ko huM
Allaah saamao kuMvaarao Ja]. (2:42 ).
Aaha! ibacaarI s~aI! tarta ivaQavaa qavaa maaTo lagna!

nabaI(sa) Ao k|uM htauM ko paolaa KauNaamaaM paDolaao kpaDanaao TukDao Ao s~aI krtaaM saarao Co, Jo s~aI vaaMzNaI haoya. (2:48).
Aok AovaI hdIsa Co ko baaLakao paoda krI Sako taovaI kaLaI s~aI, baaLakao paoda na krnaarI sauMdr s~aI krtaaM saarI Co.
(2:49 ).

tamao JaoyauM! kaLaI Sabd kd#paapaNaanaa payaa-ya tarIko vaparayaao Co.

45

gazalaI kho Co ko, Jyaaro pau#YanauM iSaena }Bau qaaya Co tyaaro taonauM bao taRitayaaMSa magaJ Anao bao taRitayaaMSa Qama- naYT qa[
Jaya Co. (2:52 ).
Aa Co DhapaNa Anao AiBavyai>ta AapaNaa huj Jtaul a [slaama ([slaamanaa saaxaI) hzrta [maama Abau hmaId
gazalaInaI!

JunaOd bagadadI khotaa ko, maaro saMBaaoganaI AoTlaI J J#rta Co, JoTlaI KaaoraknaI. (2:53 ).
[maama gazalaI nabaI(sa)nauM Apamaana krtaaM laKao Co ko, taoAao [ nabaI(sa)] GarmaaMqaI bahar Aavyaa. paaotaanaa rstao taomaNao
Aok s~aInao Jao[. nabaI tarta J paaCa frI gayaa Anao GarmaaM zOnaba saaqao saMBaaoga kyaa-o. tyaar paCI taoAaoAo bahar
AavaInao k|uM ko, jyaaro paNa kao[ s~aI saamao Aavao Co, taao tao Sayataananaa #pamaaM Aavao Co. (2:53 ).
Ao kovaI rItao Sakya Co ko gazalaI ko baIJa kao[nao Kabar haoya ko GarmaaM nabaI (sa) SauM kyau-? SauM nabaI(sa) Anao sahabaIAaonao
AokaMtanaI baabataao AMgaonaI mayaa-danauM Baana nahaotauM? SauM taoAao kacanaa GaraomaaM rhotaa htaa? AapaNaa [itahasakarao nabaI(sa)nao
AovaI rItao icataro Co ko taoAao taomanaao ADQaao samaya mausallaa ]par Anao ADQaao samaya palaMgamaa M J pasaar krtaa htaa. jyaaro
[itahasa saaxaI Co ko Ao mahana hstaI nabaI(sa)naI ko JoNao f>ta bao dayakamaaM [itahasanaI idSaa badlaI naaKaI htaI. duinayaamaaM
Aok saaOqaI maaoTI maanavaJatanao Fayadakark aMitanaI Sa#Aata krI htaI. Aa aMita tyaaM sauQaI caalau rhI htaI, jyaaM sauQaI taomanao
Anausarnaara laaokaoAo taomanaa par ]tarolaa paiva~a paustaknaI iSaKaamaNanao CaoDI nahaotaI dIQaI. SauM taoAao Aa maullaaAaonaI Joma
sao>sanaa ivacaaraomaaM J inarMtar magna rhotaa htaa?

hzrta ]Mmar Fa#Ka paaotaanaao raozao Kaa[ paInao paurao krvaanaa badlao saMBaaoga krInao paurao krtaa htaa. rmazana
maihnaamaaM taoAao [saanaI salaata paholaaM ~aNa dasaIAao saaqao saMBaaoga krtaa htaa. (2:54 ).
[maama hsana caar s~aIAaonao Aok saaqao talaak Aapataa htaa Anao baIP caar JaoDo tao J vaKatao lagna krtaa htaa.
taomaNao bassaaoqaI paNa vaQaaro lagnaao kyaa- htaa. taoqaI J nabaI(sa)Ao k(uM htauM ko, hsana maaramaaMqaI Co. (2:55 ).
nabaI(sa) maaTo talaaknaI kaya-vaahI, kayada mauJba haovaa CtaaM, ANagamataI htaI.
AhIM frIqaI gazalaInao Jao[Ao: nabaI(sa)Ao Pba`a{lanao paaotaanaI naamad-gaInaI frIyaad krI. Pba`a{lao hrIssaa( Aok
pa`karnaI JDIbau+I) laovaanau k|uM. gazalaI Anao [bnaIla kiyyama itabbao nabavaImaaM samaJavao Co ko Aa dvaa bahu
mah<vanaI htaI karNako tao samayao s~aIAaonau laSkr htauM. nabaInaI Anao sahabaIAaonaI patnaIAao baIJa kao[ JaoDo lagna krI
SaktaI nahaotaI, taoqaI taomanaI [cCapaUita- J#rI htaI. (2:56 ).
hrIssaa tao samayanaI vaayaga`a htaI. parMtau, hvao GaNaa maullaaAao svaIkaro Co tao dvaa Aokdma nakamaI htaI!

AovaI s~aInao pasaMd krao, Jo Kaubasaurta haoya, saara saMskarvaaLaI haoya, maaoTI kaLaI AaMKaaovaaLaI haoya, kaLaa vaaLavaaLaI
haoya Anao taonaao vaana safod haoya. (2:73 ).
gazalaI taomanaI svapna sauMdrI kdI paamyaa nahIM haoya!
[maama Ahmad ibana hMbalanaao hvaalaao AapataaM gazalaI laKao Co ko, saMBaaoga Wara AKaMD AanaMd paamavaao Ao Qama-naao
ikllaao Co. (2:73 ).
hMbala + gazalaI = ivanaaSa

46

nabaI(sa)Ao k|uM Co ko, saaOqaI saarI patnaI tao Co Jo sauMdr haoya Anao taonaI mahor naanaI haoya. (2:74 ).
jyaaro nabaI(sa)Ao caarI~anao Pvana saaqaInaI pasaMdgaI maaTonaao saaOqaI mah<avanaao maapadMD gaNaavyaao Co.

AovaI s~aI saaqao lagna naa krSaao Jo vaaMzNaI haoya. (2:75 ).

gazalaIAo vaaMzNaapaNauM maapavaanaao maapadMD naa bataavyaao. SauM gazalaIAo Ao ivacaayau- nahIM haoya ko taomanaI bahona baoTI paNa
vaaMzNaI hao[ Sako Co? taomanao caao>ksaqaI Ao baabatanaI taao Kabar nahIM J haoya ko pau#Yaao paNa ibanafLa$upa hao[ Sako Co. ipa`ya
vaacakao, [slaamanaa Aa mauJrImaao s~aInao f>ta patnaI, baaLakao JNanaarI, dasaI ko vaasanaapaUita-nau saaQana J maanao Co. taoAao Ao
BaulaI Jaya Co ko taoAaonaI maataaAao, bahonaao Anao baoTIAao paNa s~aIAao J Co. kaSa! gazalaInaa maataa ipataa vaaMzNaa haota!

Qanya Co tao s~aI Jo JladIqaI lagna krI lao Anao zDpaqaI baaLakao paoda kro. hMmaoSaaM AovaI s~aI saaqao lagna krao Jo bahu
baaLakao paoda kro. kyaaroya vaaMzNaI saaqao naa parNaao. parNavaa maaTo Jvaana Anao taMdursta s~aI taonaI fLa$upataanaI KaatarI
Aapao Co. hMmaoSaaM kuMvaarI s~aInao parNaao. (2:75 ).
SauM AhIM kao[ TIka iTppaNanaI J#r KarI? kmanasaIbao, maullaaAao AavaI bakvaasa nabaI (sa)naa naamao ca@avao Co.

gazalaI salaah Aapao Co ko navaa Jnmaolaa baaLaknaI taMdurstaI Ao baabata par AaQaar raKao Co ko paita patnaI vaccao vaasanaa
koTlaI pa`baLa Co. JoTlaI vaasanaa vaQaaro pa`baLa, baaLaknaI taMdurstaI vaQaaro. Aa fayadao kao[ naPknaI saMbaMQaI s~aInao
parNavaaqaI naaSa paamao Co. (2:76 ).
hsana basarIAo saacauM J k(uM Co ko, Jo paita paaotaanaI patnaInauM k|uM kro Co, taonao Allaah JhnnamamaaM }MQaa maaqao
naaKaSao. (2:81 ).
gazalaI hzrta ]Mmarnaa naamao Aa vaa>ya ca@avaInao badnaama krtaaM kho Co ko, s~aInao taonaI salaah pauCao Anao tao Jo
kho taonaaqaI ibalakula ivaraoQaI kama krao. s~aInaI salaahqaI ivaparIta vata-vaamaaM GaNaa fayada rholaa Co. (2:81 ).

nabaIAo k(uM ko, paitanaa AaKaa SarIrmaaM AoTlao ko pagaqaI maaqaa sauQaI pa#M qa[ gayauM haoya Anao taonaI patnaI taonao caaTInao
saaf kro, taao paNa tao paaotaanaa paitanaa ]pakarnaao badlaao naa caukvaI Sako. (2:103).
Jao[ tamao gazalaInaI ibamaar maanaisaktaa!

ikmaIyaaAo saAadta
ikmaIyaaAo saAadta ivaYao khovaaya Co ko tao huj Jtaul a [slaama hzrta Abau hmaId [maama gazalaInaI savaao-<ama
rcanaa Co. maullaaAao Anao saufIAao Aa rcanaanao vaYaa-oqaI &aananaa s~aaota tarIko folaavaI r|a Co. Aa paustak Jo AhIM hvaalaaAao
maaTo vaaparvaamaaM AavyauM Co, tao madInaa pablaIkoSana kMpanaI, ma.A. Pnnaah raoD, kraMcaI, paaikstaana $ara CapavaamaaM Aa vaola Co.
Aa paustaknau Anauvaad maaOlaanaa maaol vaI Kaitaba Aazma AalaI Jnaaba mauhMmad sa[d Ahmad na>SabaMd I saahob a, Kaitaba
masPd, dataa gaMJ baxa, laahaor Wara JanyauA arI 1986maaM qayau htau.

Karaba vaMSanaI s~aI hMmaoSaaM Karaba saMskaraovaaLaI haoya Co. AoTlao J, Aa Aok mah<vanaao inayama Co ko AavaI s~aI saaqao
lagna krvaaqaI bacavau Jao[Ao. (paa.naM. 261 ).
Saah valaI]llaahnaa mata mauJba Karaba vaMSa AoTlao kaLaa vaananaa laaokao. gazalaI kuAa-nanaa paayaanaa isaQQaaMta
tamaaramaaMqaI EaoYZ Ao Co Jo vata-namaaM EaoYZ haoya.naao J BaMga naqaI krtaa, parMtau s~aI Jata ]par humalaao kro Co Anao pau#Yaaonao
baakata raKao Co.
47

tamaarI rmaUJ tamaarI patnaI parnaI baIk naa hTvaa do taonau Qyaana raKaao. patnaIAo hMmaoSaaM paaotaanaa paitanaI gaulaama banaInao
rhovau Jao[Ao. s~aInaI salaah laao, parMtau hMmaoSaaM taonaI salaahqaI ]laTuM krao. Jao paita paaotaanaI patnaInao AazadI AapaSao,
taao tao tamaama hdao vaTavaI doSao. taonao GarnaI bahar inakLavaaqaI Sa>ya taoTlaI raokao. taonao drvaaJa, baarI ko Qaabaa par
paNa naa Jvaa dao. Aafta baarIAao, drvaaJaAao Anao QaabaaAao parqaI Sa# qaaya Co. (paa.naM. 263 ).
nabaI(sa) Anao taomanaa sahabaIAao Aok vaKata mausaafrI parqaI ra~ao paaCa fyaa-. taomaNao hukma Aapyaao ko kao[ paaotaanaa Garo
naa Jaya. bao sahabaIAaoAo hukma naa maanyaao Anao paaotaanaa GarmaaM caalatau Karaba kama Jaoyau. (paa.naM. 264 ).
hzrta ]Mmaro pau#Yaaonao salaah AapaI ko s~aIAaonao saara kpaDa naa pahoravaao JoqaI taoAao GarmaaM J rho. Jao saara kpaDa
pahoravaSaao taao taoAaonao bahar frvaanau J gamaSao Anao paaotaanaI sauMdrtaanaao doKaaDao krSao. (paa.naM. 264 ).
Aok AaMQaLaao maaNasa nabaI(sa)naa Garo Aavyaao. hzrta AayaoSaa Anao baIP s~aIAao tyaaM baoZI htaI, parMtau taoAao tyaaMqaI
ga[ nahIM karNa ko tao AaMQaLaao htaao. nabaI(sa)Ao k|uM ko, tao taao AaMQaLaao Co, parMtau tamao paNa SauM AaMQaLaa Cao?
(paa.naM. 264 ).

hvao JuAao, nabaI(sa)naa vyai>tatva parnaao saIQaao humalaao bauK aarInaa hvaalaaqaI: JyaarqaI [maanavaaLaaAaonaI maa,
saaOdah, GarDa qayaa, taao nabaIAo talaak Aapavaanaao ivacaar kyaa-o. taoNaIAo rsaulaullaahnao ivanaMita krI ko, huM maarI rataao
yauvaana AayaoSaanao Aapau CuM. mahorbaanaI krInao manao talaak naa Aapaao. Aa saaMBaLyaa baad nabaIAo AayaoSaanao tyaaM
AZvaaiDyaamaaM bao rataao raokavaanau Sa# kyau-. (paa.naM. 265 ).
hMbala + bauKaarI = ivanaaSa
ipa`ya vaacakao! mahorbaanaI krI Ao vaatanaI naaoMQa laovaI ko AapaNaa maullaaAao Ao vaatanaao Aaga`h raKao Co ko [maama
gazalaInao [slaamanaa saaxaI khovaamaaM Aavao! Aok saamaanya maaNasa paNa paaotaanaI patnaI ]par Jovaao Atyaacaar krtaaM Acakaya,
Aovaao Atyaacaar maanavaMtaa nabaI (sa) ]par gazalaI Anao bauKaarI qaaopaI r|a Co.

nabaI(sa)Ao zOd ibana harIsanao k|uM ko, tau maarao Baa[ Co Anao maarao maaOlaa Co. Aa saaMBaLaInao zOd zumavaa laagyaa.
(paa.naM. 419 ).

gazalaInaa bacaavamaaM Aok du:Kad vaata malfuJata Ao ma>kImaaM laKavaamaaM AavaI Co ko, maaOl aa Sabdnaao Aqa- gaulaama
paNa qaaya Co. Aa ikssaamaaM zOdo zumavaanaI kao[ J#r nahaotaI karNa ko khovaamaaM Aavao Co ko tao paholaaM paNa nabaInaa gau laama J
htaa. malfuJata Ao ma>kI Ao vaata paNa laKao Co ko zOd AoTlaa maaTo zumavaa laagyaa htaa karNako taomaNao taomanaI patnaI zOnaba
nabaI(sa)nao AapaI htaI.

rsaulaullaaho k|uM Co ko, Allaahnao Ao vaata krtaaM baIP kao[ vaata vahalaI naqaI ko BauKyaa Anao tarsyaa rhovaamaaM Aavao.
taonau [naama paNa AoTlau J Co JTlauM maaomaIna kaifrao saaqao laDo taomaaM Co. namaaz, raoza Anao Jnasaovaa taao Aa
savaabanaI naPk paNa naa AavaI Sako. (paa.naM. 483 ).
sadIAao sauQaI, [slaamaIk pauraoihtaaoAo AMgata sauKaaonaao tyaaga Anao r*baanaIyatanao (vaOragyanao) mahana Qama-inaYZa dSaa-vaI
Co. nabaI(sa)Ao manaa[ frmaavaI htaI ko, [slaamamaaM vaOragya naqaI. kuAa-na Aayaata 28:77maaM hukma Aapao Co ko paaotaanaao Aa
dui nayaanaao Baaga Baul aI naa Jvaao. tamao naaoMQa krI ko ibanamauslaImaao vaOragaIAaoqaI pa`Baaivata qaaya Co karNa ko Aa iflasaufI
[slaamanaa mama-nao maarI naaKao Co.

Aok valaIAo saacauM J k(uM Co ko, manao isaMhnaao AoTlaao Dr naqaI, JoTlaao ikSaaoravasqaamaaM rholaa CaokranaI vaasanaanaao
laagao Co. (paa.naM. 497 ).
48

da]d paaotaanaI AaMKaaonao laIQao gaumarah qayaa. (Anao paaotaanaa paDaosaInaI patnaI saaqao zInaa AoTlao ko vyaiBacaar kya-u).
(paa.naM. 497 ).

kuAa-na Ao baabata KaatarIpaUva-k kho Co ko drok payagaMbanau caarI~a inaYklaMk htau.

hzrta Abau bakr isad\Ik paaotaanaa maao@amaaM kaMkra BarI raKataa htaa JoqaI taomanaaqaI baaolaaya nahIM. hzrta Abau bakr
[slaamaI rajyanaa Aok mahana KalaIfa htaa. (paa. # 505 ).
kao[ ko taao gazalaInaa maao@amaaM kaMkra Barvaa Jao[taa htaa.
Ao Aok du:Kad baabata Co ko Aa pa`karnaI vaataa-Aao [slaamaI ma$osaaAao Anao masPdaomaaM iSaKavaaDvaamaaM Aavao Co.
caao>ksaqaI Aa Ao [slaama naqaI Jo mauhMmad(sa) Aa duinayaamaaM laavyaa htaa. sar saOyad AhmadKaananaa Sabdaom aaM khIAo taao,
mauslaImaao maaNasaaoAo banaavaolaa Qama- par caalaI r|a Co. Allaamaa sar [kbaalao taonao AJmaI AoTlao ko pardoS aI [slaama
k|ao htaao. Allaamaa [naayataullaah Kaana Ala maSarIkIAo taonao naama Aapyau htauM maaolavaIka galata mazhba . maoM taonao naama
Aapyau Co naMbar bao [slaama. Allaamaa [kbaala mauJba, paaikstaana banaavavaa paaCLanaao hotau Aa AJmaI [slaamanao nabaI
mauhMmad(sa)naa saacaa [slaamaqaI badlaI naaKavaanaao htaao.
Ao samaJvauM GaNau sarLa Co ko mauslaImaaonaI mausaIbataao Anao paDtaInau karNa Aa naMb ar bao [slaama Co. saacaao [slaama
PvaMta Co Anao kuAa-namaaM sacavaayaolaao Co, Jao mauslaImaao taonaa tarf Juvao taao!

49

sahabaaAao Anao mauJrImaao

saata sahabaIAaon aI Pvanakqaa
Aa pa`krNamaaM AapaolaI sahabaIAao ivaYaonaI ApamaanaJnak vaataao Aok pa`Kyaata paustakmaaMqaI laovaamaaM AavaI Co, JonauM naama
Co: saata sahabaIAaonaI Pvanakqaa. laoKak Co: iSayaa Aayaataul laah saOyad mauta-za husaOn a naasaIr ifraoz abaadI, naasaIr
ipa`n TIMg a pa`os a. taoNao saacauM J laKyauM Co ko taonaa paustaknaa baQaa J ikssaa saunnaIAaonaa saaOqaI mahana hdIsaI paustakao sahIh
isa<aamaaMqaI Anao baIP saunnaI iktaabaaomaaMqaI laovaamaaM Aavaolaa Co.

Abau bakro paaotaanaa KalaIfa tarIkonaa paholaa KautbaamaaM (va>tavyamaaM) k|uM htau ko, Aok SaOtaana maaoTo Baagao maara ]par
kabau raKao Co. Jyaaro paNa AavauM qaaya tyaaro maaraqaI dur rhao. [tabaarI Wara laKaayaol a [itahasa, 2:440 ]
nabaI(sa)Ao k|uM ko, maara sahabaIAao haoJo kaOsar par AavaSao, parMtau taomanao Qa>ka maarInao dur krvaamaaM AavaSao.
huM khISa ko Aao maailak! Aa taao maara sahabaIAao Co. manao khovaamaaM AavaSao ko, Kabar naqaI, tamaara gayaa paCI
Aa laaokaoAo SauM kyau- htau? [tafsaIr [bnao JrIr tabaarI, 4:27 ]
nabaI(sa)Ao k|uM ko, huM ]hudnaI laDa[naa laDvaOyaaAao Anao SahIdao maaTo gavaah rhISa. Abau bakro paaotaanaa ivaYao
pauCyauM. nabaIAo Jvaaba Aapyaao ko, kaonao Kabar! maara paCI tamao SauM navaInataa la[ AavaSaao? [tafsaIr [bnao JrIr
tabaarI, 4:27 ]

nabaI(sa)naa maRtyauM paCI paaMca isavaayanaa tamaama sahabaIAao paaKaMDI banaI gayaa htaa. baIP Aok rIvaayata mauJba ~aNa.
Aa paaMca htaa: salamaana, imakdad, Abau zr, Ammaar Anao huzOfa. [[bnao hJr, tahzIbaula tahzIba, paa.naM. 8 ].
~aNavaaLaI rIvaayata Collaa bao JNanao baakata raKao Co.
AapaNaa maullaaAaonao hJu paNa saMtaaoYa na qayaao Anao taoqaI Aok Dgalau AagaLa gayaa. vaaMcaao Aa tafsaIr: Jao imakdad Anao
Abau zrnauM [maana salamaananaa [maana saaqao sarKaavavaamaaM Aavao, taao tao baMnao kafIr laagao. [[bnao hJr, tahzIbaul a
tahzIba taqaa baIP GaNaI iktaabaao ].
vaah! nabaI(sa) fkta Aok J [maanavaaLaanao Aa QartaI par CaoDI gayaa htaa.

Aok vaKata nabaI(sa) KaubaJ gaussao qayaa Anao ]ZInao Jtaa r|a. taoAao AayaoSaa paasao gaussaamaaM gayaa. Jyaaro taomanao
pauCvaamaaM AavyauM taao taomaNao k|uM ko, huM koma gaussao naa qaa]M? huM kao[ hukma Aapau Anao taonaao Amala naa qaaya taao
[[bnao maaJah,baabaul a manaaisak iFla hJ , 4:286 ].

nabaI(sa)naa sahabaIAao taomanaI drok vaata par Amala krvaanao paaotaanaa maaTo gava-naI vaata samaJtaa htaa.

Abdullaa [bnao ]MmarqaI irvaayata Co ko, huM Aok idvasa maara Garnaa Capara par ca@yaao Anao JaoyauM taao nabaI(sa) bao
[MTao par Jo#salaoma tarf maao@uM krInao baoZa htaa Anao paayaKaanau krI r|a htaa. [bauK aarI, saata sahabaIAaon aI
Pvanakqaa ].
f>ta AoTlau ivacaarao ko AavaI bakvaasaqaI tamaara &aanamaaM koTlaao vaQaarao qayaao. SauM kao[ sahabaI nabaI (sa)naI AMgata
baabatamaaM dKala kro Anao laaokao samaxa paaotaanaI maUKaa-maI bayaana kro?
Aayaataullaa saOyad husaOna laKao Co ko Allaah Anao rsaulao s~aIAao saaqao mautaanaI (hMgaamaI lagnanaI) CuT AapaI Co.
bauKaarI Anao mauslaIma Aa CuT rIvaayatamaaM laKao Co Anao masanad Ao Ahmad ibana hMb ala paNa AamaaM paaCLa naqaI.
hJrta ]Mmaro AllaahnaI Aa kRpaa par pa`itabaMQa maukInao vyaiBacaarnaa drvaaJa KaaolaI naaKyaa.
50

Ao vaata sava- saamaanya Co ko vaOSyaaAao paaotaanaa QaMQaanao Cupaavavaa maaTo mautaahnaI pa`qaanaao ]payaaoga kro Co. SauM hMgaamaI
lagna Anao vyaiBacaarmaaM Baod krvaao Sakya Co?

Asmaa ibantao Abau bakro k|uM, mautaahnaao Amala nabaI(sa)naa samayamaaM AmaarI ]par qayaao htaao. [Abau vaud tayaalasaI,
7:217 ].

hJrta ]Mmar kuAa-nanaI AayaataaoqaI ibalakula bao Kabar htaa . [Aayaataul laa saOyad husaOna GaNaa baQaa Junaa saMdBaao- Aapao
Co. saata sahabaIAaon aI Pvanakqaa , paa. 59 ].

hJrta ]Mmar sahabaIAao paasao gayaa Anao k|uM, AaJo maoM raozao raKyaao htaao. Aok gaulaamaDI AavaI. maoM taonaI saaqao
saMBaaoga kyaa-o Anao hJrta AlaI tyaaM haJr htaa. taomaNao k|uM, tamao saacauM J kyau-. baIJa kao[ idvasao raozao raKaI
laoJao. maoM k|uM, Aao AlaI! tamao saaOqaI saarao caukadao Aapanaar Cao. [tabakata [bnao saad, 2:102 ].
kabaanaao kaLaao paqqar Allaahnaao JmaNaao haqa Co. Jo taonao haqa lagaavao Co tao Allaah saaqao haqa imalaavaI r(ao Co.
[taarIKa KataIba bagadadI, ~aNa sahabaIAao ivaYao, 9:328 ].

fKa#d\Ina razI paaotaanaI tafsaIrmaaM laKao Co ko, JMgao ]hud drimayaana, hJrta ]Mmar DuMgar ]par bakrInaI Joma ca@I
gayaa htaa Anao hJrta ]smaana AoTlaa dur BaagaI gayaa htaa ko taomanao paaCa AavataaM 3 idvasa laagyaa htaa. [saata
sahabaIAaon aI Pvanakqaa ].

paaotaanaI hJnaI safr drimayaana hJrta ]Mmar savaar sauQaI s~aI gaayak nabaata faOdahnaa gaItaao saaMBaLataa htaa. [Ala
Asaabaa, 2:1 ].

ma>kamaaM sahabaIAao AokbaIJaqaI Alaga Alaga namaaz pa@taa htaa. [paa.naM.7879, Aayaataul laa saOy ad hus aOn a,
bauK aarI, itarmaIzI, inaSaa[, mailaknaa mauv aataanaa hvaaAaoq aI ].

hJrta ]smaanao kuAa-nanaI naklaao saLagaavaI htaI. taonao kaM taao nadImaaM naaKaI Saka[ haota ko JmaInamaaM dfnaavaI Saka[
haota. [knzul a Amaala. 6:46 ].
paNa hvao SauM krI Sakaya.

mausalamaanaaonaao panaarao Abau bakr Anao ]Mmar Jovaa laaokao saaqao paDyaao htaao, JoAao nabaI(sa) saamao paNa AvaaJ ]Mcaao
raKaInao baaolataa htaa. [knzul a Amaala. 6:46 ].
AayaoSaaAo frI Aok vaKata nabaI(sa)naa vaaLaaomaaM haqa naaKyaa. taomaNao k|uM, taarao Sayataana taarI paasao AavaI gayaao Co!
[bauK aarI, inaSaa[, baabaIla gaOr a Baa. 2naa havaalaaAaoq aI Aayaataul laa hus aOn a ].

nabaI(sa)naI Aadta htaI ko jyaaro ratanaI safr haoya taao taoAao AayaoSaa saaqao saMBaaoga pasaMd krtaa. Aok ra~ao hfsaanao
Aa h>k Jao[taao htaao. taoNaIAo AayaoSaanao ivanaMita krI ko taonaI saaqao }MT badlaI lao. Aama hfsaa }MT par nabaI saaqao
ra~ao sau[ ga[. savaaro AayaoSaaAo paaotaanaao Aok paga drmaaM naaKaI dIQaao Anao firyaad krI ko, ga[ ra~ao manao AoTlau
~aasadayak laagyau (saMBaaoganaa ABaavaqaI) ko manao taonaa krtaaM vaIMCIM ko saapanaa DMKa maMJur Co. [saata sahabaIAaon aI
Pvanakqaa, bauK aarInaa hvaalaaq aI ].

51

[Pptanaa raJaAo iKa`staI maarIyaa nabaI(sa) maaTo BaoMT tarIko maaoklaI. Aok ipatara[ pau#Ya taonaI saaqao htaao. taomanaa
madInaa Aavyaanaa qaaoDaJ samayamaaM maarIyaa gaBa-vataI banaI Anao baaLaknao Jnma Aapyaao. AayaoSaaAo nabaI(sa)nao k|uM ko,
tao baaLak Jra paNa tamaara Jovau naqaI laagatau. taomaNaoo AlaInao paaotaanaI talavaar AapaI, hukma Aapyaao ko maarIyaanaa
ipatara{naI ktala kro. AlaIAo taonao KaJurnaa zaD par Jaoyaao. jyaaro taoNao AlaInao Jaoyaa taao baI gayaao Anao Qa`uJvaa
laagyaao. taonaI laMgaaoT JmaIna par paDI ga[. AlaIAo JaoyauM taao taonao iSaena taao htau J nahIM ! [maus ad\r ak AssaahIhOn a,
4:39 ].
laagao Co ko irvaayatakarnao magaJ nahIM haoya. tao AapaNanao ivaevaasa Apaavavaa maaMgao Co ko nabaI(sa) AdalataI saunaavaNaI
ivanaa J saJa Aapataa htaa.

baIJa vaNa-na mauJba mauJrIma kuvaa naPk pakDayaao htaao. tamanao Kabar Co ko mahodI maa]dnaa Aok mahtvanaa kamamaaM
kaopTIk maarIyaa Anao AayaoSaanao kabaraomaaMqaI KaaodI ka@I, taomanao vyaiBacaarnaI saJa#pao paqqarao vaDo maarI naaKaSao.
[paa.naM. 62, saata sahabaIAaon a I Pvanakqaa, maaOl aanaa mauh Mm ad manzur naaOm aanaI, iSayaa SauM Co? ].

hvao JuAao! tabakata [bnao saad, 8:104 : Asmaa ibanta naaoAmaana Jaoinayaa paaotaanaa samayanaI s~aIAaomaaMnaI Aok
sauMdr s~aI htaI. AayaoSaaAo nabaInao k|uM ko, tamao paaotaanaa haqa kuMvaarIAao par maukvaanaa Sa# krI dIQaa Co. nabaIAo
gamao taoma krInao Asmaa JaoDo lagna krI laIQaa. AayaoSaaAo Asmaanao Aovau khotaaM SaIKavaaDyauM ko, huM tamaaraqaI AllaahnaI
panaah caahuM CuM. Asmaa Aa Sabdao baaolaI Jyaaro nabaI taonaI paasao Aavyaa. nabaIAo paaotaanaa haqa vaDo paaotaanaa maao@anao

@aMkI laIQau Anao taoNaInao paaCI maaoklaI dovaamaaM AavaI.

ipa`ya vaacakao! SauM Aa irvaayatakar baoSarma mauslaIma Co ko paCI kavataraKaaor kaifr?
tabakata [bnao saad, 8:106: kabanaI pau~aI maIlaIkIyaa paaotaanaI KaubasaurtaI maaTo pa`Kyaata htaI. nabaIAo taonaI saaqao
lagna kyaa-. AayaoSaa maIlaIkIyaa paasao ga[ Anao k|uM, SauM taa# maanaBaMga naqaI qatau ko tao taara baapanaa kaitala JaoDo
lagna kyaa-?

AayaoSaa irvaayata kro Co ko nabaI raozanaI halatamaaM taonaI PBa causyaa krtaa htaa. [masanad Ao Ahmad 6:123, Aba u
da]d 15:237, baOh akI 4:234 ].
SauM Aa ~aNa [maamaaonao Sarma naa AavaI?
vaacakaoAo Kaasa naaoMQa laovaI ko Aa pa`krNanaI baQaIJ maaihtaI iSayaa Aayaataullaa saOyad mauta-za husaOna nasaIr
ifraoJabaadInaI iktaaba saata sahabaIAaonaI PvanakqaamaaMqaI laovaamaaM AavaI Co. maoM paaotao GaNaa hvaalaaAaonaI tapaasa krI Co
Anao taonaao Ao davaao saacaao Co ko Aa maaihtaI saunnaI iktaabaaomaaMqaI laovaamaaM AavaI Co.
hvao JuAao baoSamaI- Aadrpaa~a [maama Ahmad ibana hMb alanaI : saohlaa naamanaI Aok s~aIAo [maanavaaLaaAaonaI maa
AayaoSaanao k|uM ko, maara paitanaao Jvaana naaokr salaIma maarI saamao kyaarok haJr qaaya Co, jyaaro ko huM ra~ao Aokdma
paataLaa Anao paardSa-k kpaDamaaM hao]M CuM. AayaoSaaAo saohlaanao salaah AapaI ko salaImanao paaMca vaKata paaotaanaa stananauM
duQa ipavaDavaI do. AayaoSaa paaotaanaI bahonaao Anao Ba~aIPAaonao salaah AapataI ko kao[ gaOr mahrma pau#Ya tamaara Garo
vaarMvaar Aavataao haoya taao, taonao paaotaanau stanapaana paaMca vaKata kravaI dao. Balaonao tao vyai>ta pauKta vayanaI haoya.
[masanad Ao Ahmad ibana hMb ala, 6:27 ].
AhIM saata sahabaIAaonaI Pvanakqaanaa ricayataa hJrta AayaoSaa Anao [maama hMbala par Aok mahtvanaI vaata naJr
AMdaJ krvaa maaTo ANagamaao vya>ta krtaaM laKao Co ko, pau#Yao s~aInaa stananauM mad-na paNa krvauM paDSao.

52

nabaI(sa) Aok vaKata Aok kcaranaa @galaa paasao Aavyaa. tyaaM taomaNao ]Baa ]Baa paoSaaba kyaao -. hmmaado k|u, nabaIAo
paaotaanaa paga pahaoLaa krI laIQaa htaa, AovaI rItao ko JovaI rItao kao[ }MTDI duQa AapataaM kro Co. [bauK aarI, iktaabaul a
vauz u].
AovaI paNa hdIsaao Co, Jo kho Co ko nabaIAo ]Baa ]Baa paoSaaba krvaanaI manaa[ frmaavaI Co. kao[ navaa[ naqaI ko iSayaa
Anao saunnaI maullaaAao vaccao takrarnaao ivaYaya ko maud\ao paoSaaba krvaanaao Co.
caalaao! Aa pa`krNanaao AMta laavaIAo frIqaI kuAa-na tarf J[nao.:
sahabaaAao Aokdma vafadar Anao vyavaha# [maanavaaLaaAao htaa Anao taoA ao saaOq aI saara

svaBaavanaa htaa. (8:74 )

taoA aom aaM Aok baIJa maaTo Kaub aJ pa`om a, laagaNaI Anao maana htauM. (3:103 )

Allaah taom anaaqaI KauS a htaao Anao taoA ao AllaahqaI KauS a htaa . (9:100 ).

53

vastau vaOivaQya
AhIM Jao[Ao hvao [slaamanaI khovaataI paiva~a iktaabaaomaaM Aavaolaa koTlaak ]dahrNaao. SauM tamao maanaI Sakao ko mauslaImaao ko
kao[paNa bauiwSaaLaI maaNasaao Aavaao kcarao paoda krI Sako?

BaartamaaM Allaaho paaotaanauM naama KvaaJa garIba navaaz raKyau htauM. [malfuJ atao icastaI AJmaor I, 4:149 ].
huM vaIsa vaYa- sauQaI KaaQaa paIQaa vagar ]Baao r|ao, karNako huM icaMtana krI r|ao htaao. [rahtaIla kul aub a, inazamaud \I na
Availayaa ].

hdIsaaonaI irvaayata krnaara paaotao [radao naa haovaa CtaaM Ju=uM kho Co. [[maama mauslaIma, sahIh mauslaImanaI pa`staavanaa,
[Ppta, paa. 13 14 ].

hJrta AlaIAo magarIbanaI namaaz pa@avaI, parMtau taoAao Sarabanaa naSaamaaM htaa Anao taoqaI KaaoT Mu pa@yaa htaa . [Abau
da]dnaI hdIsa, isarataun nabaI iSablaI naaOm aanaI, 2:88 ].
huM Jahor k#M CuM ko Samsa tabaroz Ao maarao Samsa AoTlao ko saUya- Co Anao tao maarao Kauda Co. Aa vaa>ya ]par

TIppaNaI krtaa [bnao bahma laKao Co ko maullaa #maI samalaIMgaI saMbaMQa raKanaar (haomaaosaokcyaula ko gao) htaa Anao taoAao
Samsa tabaroz naamanaa Caokranaa }MDa pa`omamaaM htaa. [#maInaI masanavaI par [bnao bahmanaI samaIxaa ].
[maanavaaLaaAaonaI maa, hfsaaAo nabaInao kaopT maarIyaa saaqao saMBaaoga krtaa Jaoyaa Anao taoNaIAo taomanao Kauba Zpakao
Aapyaao. [iSarataun nabaI 1:131, iSablaI naaOm aanaI, tabaranaInaa hvaalaaqaI ].
Ao s~aI ko JoNao naanaI baaLakInao PvataI dfnaavaI tao Anao Jo baaLakInao dfnaavavaamaaM AavaI tao baMnao nak-maaM JSao.
[imaskata,

baabaul a kdr vala [maana ].

AamaaM PvataI dfnaavaayaolaI baaLakInaao SauM vaaMk?

AlaI Anao taomanaa vaarsaao isavaaya kao[Ao paNa AaKauM kuAa-na Baogau nahaotau kya-u. []saul ao kafI, 1:441 ].
nabaI(sa) Jnnatanaa drvaJanaao nakucaao pakDSao. tao drvaaJao KaKaDavaSao Anao drvaaJao KaaolavaamaaM AavaSao Anao Allaah
paaotao paaotaanaa taKta saaqao bahar AavaSao Anao nabaI saJdamaaM paDI JSao. [masanado Ahmad ibana hMb ala ].
baa[balanaI saaqao Kauba saara saaqaIdarao Co Jo Allaahnao maaNasa Jovaao Aakar Aapao Co Anao taonao AakaSaaomaaM baosaaDI
raKao Co.

Aok maaNasao paaotao kuMvaara haovaanaI firyaad krI. nabaI (sa)Ao taonao Aok kbautarInao patnaI banaavaI laovaa k|uM. [[maama Ala
mauh d\I saIna Ala kyyaImaI, itabbao nabavaI, Ala maInaarIla hnaIf paa. 106, zaidla maad ].

Allaahnaa rsaulao Aok maaNasanao maada kbautar paaCLa daoDtaao Jaoyaao. taomaNao k|u: JuAao, Aok nar Sayataana Aok maada
SayataananaI paaCLa BaagaI r|ao Co. [Abau da]d 4940, [bnao maaJah 3765, hMb ala 2:356 ].
koTlaak paaKaMDI laaokaonao hJrta AlaI paasao laavavaamaaM Aavyaa Anao taomaNao Aa laaokaonao saLagaavaI dIQaa. [bauK aarI,
iktabaul a maut a-d On a ].
SauM hJrta AlaI kuAa-na iva#QQanau kao[ kaya- krI Sako?
54

AlaI paasao AaKauM kuAa-na htau. Abau bakr Anao ]Mmaro tao laovaanaI naa paaDI. AlaIAo k|u, maarao vaMSaJ mahodI Aanao
laaokao sauQaI pahaocaaDSao Anao taonaao Amala kravaSao. [Fslaul a iKataaba, imaskataIla Asarar paa.37 ].
SaoKa Abau bakr iSablaIAo paaotaanaa iSaYyaaonao navaao klamaao iSaKavaaD\yaao: Allaah isavaaya kao[ [baadtanao laayak naqaI
Anao iSablaI taonaa rsaula Co. Jao kao[ vaaMQaao ]Zavatau taao khI dotaa ko, huM taao f>ta parIxaa la[ r|ao CuM. [malfuJata
KvaaJa inazamaud \I na Availayaa, fvaa[la [la fvaad paa.404 ].

laaokaonaI Qama- baabatao maanyataaAao Alaga Alaga haoya Co. huM yahudI Qama-, ihndu Qama-, iKa`staI Qama- Anao paarsaI Qama-maaM
maanau CuM. [[bnao ArbaI, fsaus aul a huk ma ].
SaoKa maaoihnaud\Ina [bnao ArbaI AaJo paNa Aok mahana mauslaIma saMta tarIko AaoLaKaaya Co.

nabaI(sa)Ao Aok vaKata kabaamaaM kaifraonaI haJrImaaM namaaz pa@taa htaa. Sayataanao taomanao Aa Sabdao khovaDavyaa, Aa
maUita-Aao laata, manaata Anao ]za paUJinaya Co Anao taomanaI isafarISa kbaula krvaamaaM AavaSao. [[maama tabarI,
isarataun nabaI, iSablaI naaOm aanaI 1:146 ].
salamaana rSdIAo paaotaanaa paustaknauM iSaYa-k SayataanaIk vasaI-sa Aa ]paJavaI ka@olaI hdIsa parqaI raKaolau. koma
tabaarInaa maaqao [evar inaMda maaTo kao[ [naama raKavaamaaM naa AavyauM?

[maama Ahmad ibana hMbalao k(u, ~aNa pa`karnaa paustakaonaao Co Jomanaao kao[ AaQaar pauravaao naqaI. nabaI (sa)naa yauwao,
taomanaa sapanaaAao Anao taomanaa $ara krayaola tafsaIr. [isarataun nabaI, Allaamaa iSablaI naaOm aanaI, 1:27 ].
AlaInau kuAa-na GaNauM maaoTu Anao badlaayaa vagarnau Co. [Anavaar naaOm aanaIAa, mauh d\I sa na[mataul laa Ala JzOr ].
kao[ naqaI bataavatauM ko Aa kuAa-na >yaaM Co?

nabaI(sa)Ao k|u, maoM Allaahnao sapanaamaaM Aok yauvaana maaNasanaa #pamaaM Jaoyaao, Jonao Gaa+a vaaLa htaa, laIlaa kpaDa,
saaonaorI cappala Anao saaonaanau AavarNa taomanaa maao@a ]par htau. [dr ktaanaI 2:357, tabaranaI, baOh akI ].
vaacakao naaoMQa lao ko Aa paustakmaaM baIP GaNaI vaataa-Aao laKavaamaaM AavaI Co JomaaM Allaahnao s~aInaa sva#pamaaM dSaa-vaola
Co.

kuAa-na Aovaa laaokao $ara Baogau krvaamaaM Aavyau Co JoAao paapaIAao htaa. [Allaamaa baakIr maJlaIsaI, imarataul a ]lauk ,
Sarah ]saul a 1:171 ].

Pba`a[la Wara laavavaamaaM Aavaolau kuAa-na 17000 Aayaataao Qaravatau htau. hvao taonaI AMdr 6200qaI qaaoDI vaQaaro
Aayaataao J bacaI Co. [fslaul a iKataaba paa.338 ].
parMtau Allaah taao kuAa-nanaI ihfaJta paaotao krvaanaao vaayadao Aapao Co. Jo maaTo kuAa-nanaI Aa Aayataaoo JaovaI: (15:9,
75:17-18, 85:21-22 ).

isa<aor kuroSaIAaonaa naama kuAa-namaaMqaI ka@I naaKavaamaaM Aavyaa Co. nabaInao ~aasa Aapavaa maaTo f>ta AbaI lahbanaMu J
naama raKavaamaaM Aavyau htau karNako tao taomanaa kaka htaa. hJrta AlaI [bnao nabaatanao khI r(a Co. [tafsaIr
imarataIla Anavaar ].

55

GaNaI ifkanaI iktaabaao JovaI ko ftaavaa AalamagaIrI, kanaunaI pa>kDmaaMqaI bacavaanaa rstaa bataavao Co. Aa pa`krNaao
iktaabaula h{la (kayadanao Cotarvaanaa rstaa) tarIko AaoLaKaaya Co. paa.naM. 408 ]par Aa ivaSaaLa paustak salaah
Aapao Co ko caaorI krvaanaao saaOqaI JaoKama ivanaanaao rstaao Ao Co ko bao caaorao haqa imalaavaI lao. Aok caaor Gausavaanaao rstaao

banaavao Anao baIJao paholaaAo banaavaolaa rstao AMdr J[ saamaananaI caaorI kro Anao Aa saamaana paholaa caaornao AapaI do Jo
bahar ]Baao Co. baMnaomaaMqaI kao[nao paNa kayadakIya saJa nahIM qaaya.
frIstaaAao [maamaao maaTo Aovaa saMdoSaaAao laavao Co Jo nabaIAaonao paNa nahaotaa Apaayaa. [tafsaI#la baurhana 4:484 ].
ipa`ya vaacakao, hdIsa, [itahasa Anao isartanaI GaNaI iktaabaao nabaI (sa)naI maaotanao GaNaI ibahamaNaI rItao vaNa-vao Co.
Ao GaNau J du:Kadayak Co ko Aa vaata AhIM frIqaI laKavaI paDo Co. Aa vaataa-Aaonaao AMta Ao khInao qaaya Co ko nabaInaI AaMKaao
vaodnaaqaI pahaoLaI qayaolaI Anao Cta tarf takayaolaI htaI. taomanaa kaka Abbaasao k|u htau ko, huM maara kuTuMbanao JaNau CuM. taoAaonaa
maao@a maaota vaKatao badlaa[ Jaya Co. Aa J [itahasanaI iktaabaao AapaNanao kho Co ko sahabaIAaoAo nabaInaI laaSanao ~aNa idvasa
CaoDI dIQaI htaI. maullaa Jlaalaud\Ina #maI Aa GaTnaa par duhao laKao Co ko:
sahabaIAaon ao dui nayaanaao pa o`m a AoT laao htaao ko,
taom aNao nabaInao kFna Anao dfna vagar CaoD I dIQaa.
kuAa-na nabaI(sa)nao Ala mauzmmaIla (saaramaaM saara daostaao Anao saaqaIdaraonao pasaMd krvaavaaLaao ) kho Co. SauM maullaa
#maI, mauhad\Isa Anao maullaaAao Jo vaNa-na kro Co taovaa laaokaonao nabaI(sa) paaotaanaa daosta ko saaqaIdar banaavao?

kuAa-namaaM AovaI Aayaataao ]maorvaamaaM AavaI Co, Jo Aokdma mauKa-taapaUNa-, baalaISa Anao Zpakanao laayak Co. [Aoh taIJaJ
tabarasaI, paa.126 ].
AhIM Jao[Ao koTlaIk rmauP hdIsaao, Jo maullaah AlaI karInaa paustak matbaa mauJtabaa[maaM Co:

sauMdr cahorao JaovaaqaI AaMKaaonau taoJ vaQao Co.

tarbaucanao Jbah kyaa- vagar kyaaroya naa KaavauM.
rIMgaNa baQaI J ibamaarIAaonaI dvaa Co.
mauslaIma maIZao haoya Co Anaoo taonao maIZa[ Baavao Co.
Jo pa`mamaaM paDo Anao paiva~a rho, taonao SahIdnaao drjJao maLao Co.

kuAa-nanao Baogau krvaanau Anao gaaoZvavaanau kama Aovaa maaNasanao (hJrta ]smaananao) saaoMpaayau htau, Jo Allaahnaa daostaaonaao
duSmana htaao. [Aoh taIJaJ tabarasaI paa.132 ].
kuAa-nanaI AMdr Aovaa GaNaa pauravaa maaoJud Co Jo saaibata kro Co ko kuAa-na paustaknaa sva#pamaaM nabaI(sa)naa PvanakaLa
drimayaana J pa`apta htau. Qyaana Aapaao taao kuAa-nanaI Sa#Aata J Ao AayaataqaI qaaya Co ko, Aa Ao paustak Co Jonaa ivaYao kao[
Sak naqaI.

[maama baakIro k(u htau ko, fhSaanaao Aqa- qaaya Co Abau bakr, maunakrnaao Aqa- Co ]Mmar Anao baaGaInaao Aqa- Co
]smaana. [[maama baakIr kho Co da]dnao, tafsaIr imarataul a Anavaar paa.258 ].
Allaah iSak- isavaaya baQauM J maaf krI doSao. Aa Aayaatanaao Aqa- qaaya Co ko tao baQaanao maaf krI doSao isavaaya ko JoAao
AlaInaI ivalaayata ]par [maana nahIM laavao. [tafsaIr AayaaSaI 1:24 ].
56

AlaInaI ivalaayatanaao [nkar krnaaraAao maUita- paUJkao Co. [tafsaI#la baur hana 2:35 ].
Allaaho k|u, Aao mauhMmad! Jao tauM taara paCI KalaIfa tarIko AlaI isavaaya baIJa kao[nao pasaMd krISa taao taarI baQaI J
naokIAao nakamaI qa[ JSao Anao tauM harnaaraAaomaaMqaI hao[Sa. [tafsaIr kum maI 2:251 ].
paholaa KalaIfa baIJuM kao[ nahIM, paNa hJrta Abau bakr htaa.

[maama mahodInaa haqao saaOqaI paholaI baOta laonaar baIJuM kao[ nahIM, parMtau nabaI mauhMmad(sa) hSao. [basaO# d\ drJata
paa.213 ].

nabaI yaunausao AlaInaI iKalaaftanaao [nkar kyaao- htaao. AllaaAo taomanao vhola maaClaInaa paoT maaM tyaaMsauQaI raKyaa, jyaaMsauQaI
taomaNao maafI naa maaMgaI. [tafsaI#la baur hana 4:37 ].
nabaI yaunausa hJrta AlaInaa paoda qavaanaa hJarao vaYaao - paholaaM qa[ gayaa htaa.

[maama Jafr saadIko k|u htau ko nabaI [ba`ahIma AlaInaa iSayaapaMqaIAaomaaMqaI htaa. [tafsaI#la baur hana 4:20 ].
nabaI [ba`ahIma hJrta AlaInaa paoda qavaanaa 3000 vaYa- paholaaM qa[ gayaa htaa.

nabaI Ayyauba ibamaar paD\yaa karNako taomaNao AlaInaI ivalaayata ]par Sak kyaao - htaao. [tafsaIr imarataul a Anavaar
paa.70 ].
frIqaI, hJarao vaYa- paholaaM!

[maama rzaAo k|u ko, 70,000 duinayaaAao f>ta Aok J kama maaTo banaavavaamaaM AavaI. Ao kama Co Abau bakr Anao
]Mmar par gaaLaao varsaavao. [tafsaI#la baur hana 4:47 ].
paholaa ~aNa KailafaAaonaa (Abau bakr, ]Mmar Anao ]smaananaa ) samayao saacau KaaoT Mu banaI gayaMu Anao KaaoTuM saacauM.
[Aoh taIJaJ

tabarasaI paa.154 ].

Allaahnau vyai>tatva AoTlao AlaI, Anao AllaahnaI [baadta AoTlao AlaInaI ivalaayata, [maamata Anao iKalaaftanaao
isvakar krvaao. [imarataul a Anavaar paa.59 Anao 232 ].
[maama Jafr saadIko k|u, Amao [maamaao salaata, zkata, saaOma Anao hjJ CIAo, Amao J ma>kah Anao kabaa CIAo
Anao AmaoJ Allaahnau maao@uM CIAo. [imarataul a Anavaar paa.217 ].
valaInaao drjJao nabaI krtaaM paNa vaQaaro ]Mcaao haoya Co. [SaoK a Abdul a fzla saarsaI, malfuJ ata paa.131 ].
[maama Jafr saadIk kho Co ko salaatanaao Aqa- Co nabaI, AlaI, faitamaa, hsana Anao husaOna. kuAa-namaaM salaataIla
vaustaanaao Aqa- Co AlaI. [tafsaIr AayaasaI 1:127 ].
baar [maamaaoAo J baQau banaavyau Co, taoAao J pau#M paaDnaara Co Anao taoAao J Pvana Anao maRtyau ]par kabau Qaravao Co.
taoAaoJ laaokaonao Jnnata Anao JhnnamaaM maaoklao Co. [imarataul a Anavaar paa.67 ].
jyaaro mausaaAo Allaahnao JaovaanaI ivanaMtaI krI taao isanaa[ pava-tanaa TukDa TukDa qa[ gayaa. mausaaAo Jo naur Jaoyau htau
tao Fkta AlaInaa iSaYyanau htau Anao taonaa vaDo J pava-tanaa Bau>>a baaolaI gayaa htaa. [tafsaI#la baur hana 2:35 ].
57

AlaInaa iSaYyaaoAo J mahMmadnao AKalaak (saMskar) iSaKavyaa htaa. [tafsaI#la baur hana 1:540 ].
[maama Jafr saadIko k|u naasaIbaIAaonaI (iSayaa naa haoya taovaa laaokaonaI ) namaaz kSauM J nahIM, parMtau iznaa
(vyaiBacaar) Co. [tafsaI#la baur hana 4:453 ].
Abdula kadIr PlaanaI mauJba, iSayaaAaonaI namaaz kSauM nahIM, parMtau maUita-paUJa Co. [Gainayaa-taI taalaIbaOn a ].
]ccatama paiva~ataanaao drjJao maoLavavaanaao mastaIBayaa-o rstaao: Jo paaotaanaa PvanamaaM Aok vaKata paNa mautaa (hMgaamaI

lagna) kro taao tao husaOnanaI barabarInaao qa[ Jaya Co. Jo bao vaKata kro tao hsananaI barabarInaao, ~aNa vaKata kro tao
AlaInaI barabarInaao Anao caar vaKata kro taao tao nabaI mauhMmad(sa)naI barabarInaao qa[ Jaya Co. [tafsaIr imanhaJ AsasaaibakOn a ].

[maama Jafro k|u, huM AovaI rItao baaolau CuM ko Aok vaatanaa isa<aor Alaga Alaga Aqa- qaaya Co. huM Ao J Aqa- la]M Cu,
Jo maarI [cCa haoya. [Asaasa [la ]saul a paa.65 ].
Faitamaanau maSaf (Qaaima-k ga`Mqa) tamaara kuAa-na krtaaM ~aNa gaNau maaoTu Co Anao taomaaM tamaara kuAa-nanaao AokpaNa Sabd
naqaI. [Abau baSaIr, ]saul ao kafInao samaJavataaM kho Co ].
>yaaM Co Aa maSaf?

Jo paaotaanaao Qama- Cupaavao Co, taonaI Allaah Kauba [jJta kro Co. Jo Jahor kro Co taonaI Allaah bao[jJtaI kro Co.
[]saul ao

kafI baaba taikyyaah ].

taikyyaah (satyanao Cupaavavau) Ao Qama-naao paayaao Co. [ASa-SaafI 1:72 ].

[maama tabaarI iSayaa htaa. parMtau paaotaanaI Jatanao taikyyaahnaa isawaMta pa`maaNao saunnaI tarIko AaoLaKaavataa htaa.
[Allaamaa

tamannaa [maadI, tasavaIr ka dus ara #Ka ].

JuAao! Aa nabaI(sa)naa naama par mauKa-taaBarI vaata: maMgaLavaar Ao laaohInaao idvasa Co. Aa idvasao laaohI inakLavaanau
baMQa qatau naqaI. [Abau da]d, hdIsa naM. 3862 Anao bauK aarI ].
frI JuAao! itarmaIzInaI hdIsa nabaI (sa)naa naama par Aok du:Kad bakvaasa naaoMQao Co: saata Aasamaana ]par Aok drIyaao
Co. Aa drIyaamaaM saata pahaDI bakraAao }Baa Co. Aa ivaSaaLakaya bakraAaonaI paIZ par Allaahnau ASa- Co!
Allaamaa bad#d\Ina AOnaI Anao haifz [bnao hJr AsklaanaIAo kuAa-na paCInaI saaOqaI mah<vanaI iktaaba AoTlao ko
bauKaarI SarIfnaI caavaIAao laKaI Co. taoAao irvaayata kro Co ko [maama mailak Anao [maama SaafI paaotaanaI patnaIAao
saaqao gaudamaOqauna krtaa htaa Anao taonao hlaala samaJtaa htaa. [bauK aarInaa saMg a`h naI caavaIAao].

nabaI(sa)naI masPdmaaM Aok KaubaJ sauMdr s~aI namaaz pa@vaa AavataI htaI. koTlaak sahabaIAaoAo CollaI hraoLamaaM
}Baa rhovaanaao inayama banaavyaao, JoqaI taoAao taonao Jao[ Sako. [maama itarmaIzI taomanaa saMklanamaaM kho Co ko kuAa-nanaI
Aayaata Amao JaNaIAo CIAo, Ao paholaaAaonao Anao CollaaAaonao Ao Aa sahabaIAaonao laagau paDo Co!
SauM maananaIya sahabaIAao, Jomanaa caair~aSaIla vyai>tatvanaI gavaahI svayaM kuAa-na Aapao Co, tao Aavaa hao[ Sako? ?

58

jyaaro kuAa-na kho Co ko tamaarI s~aIAao tamaara Anao tamao tamaarI s~aIAaonaa paaoSaak Cao taao taonaao Aqa- qaaya Co ko tamao
paita patnaI paqaarImaaM paaoSaak ]taarao Anao AokbaIJanao vaLagaao. [[maama [bnaIla kiyyama, itabbao nabavaI paa.481 ].
[maama Ataa kho Co ko, Ao vaatamaaM kao[ KarabaI naqaI ko tamao gaBa-vataI dasaImaaM gamao tyaaMqaI JaAao (saMBaaoga krao).
[bauK aarInaI

samaJNa, maatbaa naur mauh Mm ad 1:492 ].

bao Jatanaa saapa Aovaa Co Jo maaNasanaI AaMKamaaM f>ta naJr naaKaInao AaMQaLaao krI do. [[maama [bnaIla kiyyama, itabbao
nabavaI, [maama maus laImanaI hdIsanaI samaJNa AapataaM JNaavao Co ].
iDsakvarI caonala Jaoyaa krJao. kdaca Aa dMtakqaanaa pa`aNaIAao Jaovaa maLaI paNa Jaya!

naaoMQa: ]parao>ta ]dahrNaao taao f>ta qaaoDa namaunaa J Co, Aa AMta ivaihna mauKaa-maInaa BaMDarnaa. SauM Ao samaJvau AGa#M
Co ko mauslaImaaonaI halata dyaaJnak koma Co? paCI Balaonao tao duinayaanaa kao[paNa BaagamaaM koma naa rhotaa haoya. Aa Ao
vaatanaao paNa Kaulaasaao kro Co ko vahI gayaolaI koTlaIk sadIAaomaaM koma mauslaIma ]mmata naaoMQa laovaaya taovaao AokpaNa vaO&aainak
AapavaamaaM inaYfLa rhI Co.

59

saacaa AastaIknaa Avalaaok naao

fzIla ]laum ao dInaIyaa , sva. EaI Dao. kop Tna masaud ud \I na ]smaanaI (maRt yau 1985 ).
Kaasa naaoMQa laoSaao ko mauslaImaaonaa Aa mahana SauBaicaMtako ma$saaAaonau Ao J iSaxaNa laIQau htau Jo AapaNaa maullaaAao maoLavao
Co. parMtau AllaaAo taomanao Aok ivacaarSaIla magaJ Aapyau htau.

[maanao KaalaIsa
fzIla ]laumao dInaIyaa, sva. EaI Dao. kopTna masaudud \Ina ]smaanaI, kraMcaI, paaikstaanamaaM vyavasaayao tabaIba htaa. taomanaI
kurananaa isaQQaaMt aao AaQaarIta rcanaaAao naaoMQapaa~a Co. [slaamanaa gaaOrvanao bacaavavaanaI baabatamaaM taoAao kao[ mah<vanaI vyai>tanaI
paNa Sarma raKataa nahaotaa. hvao AapaNao taomanaa paustak [maanao KaalaIsamaaMqaI Amauk ]dahrNaao Jao[ Ao. Aa paustakmaaM taomaNao
pa`Kyaata Anao bahu AadrNaIya maullaaAao Anao sauFIAao Wara krvaamaaM AavataI AQama Anao mayaa-danau ]llaMGana krtaI vaataaonaao
saMga`h kyaao- Co.

maara ipataa, maaOlaanaa saOyad mauhmmad zkrIyaamaaM AaKau ba`|aMD samaayaolau htau. taoAao baaombao rajyamaaM ica<aa Anao isaMhao
vaccao rhotaa htaa. hJrta AlaIAo maara maataa ipataanaa inakah pa@avyaa htaa. (19maI sadImaaM!). [maul laa yaus auf
bannaur I, 1975 ].

maara Anao baakInaI maKalauk ([evaro banaavaolaI vastauAao) vaccao JmaIna Anao Aasamaana JoTlaao frk Co! manao baIJaAao
Jovaao naa samaJao, Aro! nabaI Jovaao paNa nahIM. [SaoK a Abdul a kadIr PlaanaI ].
Jyaaro huM f>ta 10 vaYa-naao htaao, tyaarqaI frIstaaAao maarI baaJumaaM caalataa htaa. [SaoK a Abdul a kadIr PlaanaI,
malfuJ ata ].

salaata Allaah Anao maaNasa vaccaonaao paDdao Co. [Jun aOd bagadadI, Ahkakul a h>k 1:83 ].
yaad rho! JunaOd bagadadI khovaataa mahana saMtaaomaaMqaI Aok Co.

AllaahnaI AaMKaaomaaM duKaavaao qayaao Anao baQaaJ frIstaaAao taomanao sahanauBauitaqaI maLavaa gayaa. Allaah vaarMvaar nauhnaa
paur vaaLaI baabatao rDyaa krtaa htaa. [[maama SaohrIstaanaI, Ala maIlaIla vala inahala 1:97]. AavaI paIDa krbalaanaI
GaTnaa maaTo paNa rDInao qa[ htaI. [malahuf , maktaalaIla hus aOn a Anao Aavaa baIJa paus takaom aaM ].
Allaah paaotaanaI KausaI-maaM baosao Co, parMtau KaursaI taomanaa pagamaa AovaI laagao Co Jovaa ko saonDla haoya Co. [tabaarI 1:21].
SauM tamanao Aa vaatamaaM kao[ Aqa- doKaaya Co?

maoM Allaahnao Aok laaMbaa vaaLavaaLaI yauvaana s~aI tarIko Joyaao. hzrta Abdullaa [bnao Abbaasao k|u ko, f>ta paagala
maaNasa J Aa hdIsanaao [nkar krI Sako Co. [maul laa AlaI karI, maaozAata Ao kbaIr AoTlao ko mahana banaavaT].
Saah valaI]llaaAo duro- saamaIna iSaYa-k hoZLa 40 hdIsaao banaavaI htaI. tao davaao krtaa ko nabaI(sa) GaNaI vaKata
taomanaI paasao Aavyaa Anao Aa k(uM Anao paolau k(uM. [masaud ud \I na ]smaanaI, [maanao KaalaIsa paa.74 ].
yaad rho! valaI]llaa nabaI(sa)naa maRtyaunaI 11 sadIAao paCI paoda qayaa htaa.

mausaaAo taur pava-ta par saaMBaLaola AvaaJ AlaInaao htaao. [masaud ud \I na ]smaanaI, [maanao KaalaIsa paa.34 ].
60

Dao. masaudud\Ina ]smaanaI paaotaanaa paustakmaaM Aavaa GaNaa vaaihyaata Jovaa vaakyaao nakla kro Co. baIP GaNaI hdIsaao
AapaNanao Ao manaavavaa maaMgao Co ko maoraJnaI GaTnaa samayao hzrta AlaI yaJmaana htaa Anao AapaNaa nabaI(sa) mahomaana htaa.
AllaahnaI JgyaaAo AlaIAo nabaI (sa) saaqao paDda paaCLa rhI vaata krI htaI. Aama hzrta AlaI J Allaah Co.

maullaa mauhmmad kasaIma naanaaotvaIAo sapanaamaaM Jaoyau ko taoAao Allaahnaa KaaoLaamaaM baoZa htaa. [maul laa mauhmmad kasaIma
naanaaot vaInau Pvana carI~a, maul laa mauh mmad yaakub a naanaaot vaI ].
Aa baMnao maullaaAao bahu pa`Kyaata JqqaabaMQa maullaaAao paoda krnaar Baartanaa da#la ]lauma, dovabaMQanaa saMsqaapakao htaa.
hvao ivacaarao ko Aamanaa iSaYyaaonaI halata kovaI hSao!

Jao tamao JmaInamaaM Aok daorDu ]MDo sauQaI laTkavaSaao taao tao AllaahnaI ]par paDSao . [itarmaIzInaI hdIsa, tafsaIr saur a
Ala hd\I d 2:530 ].
yaad rho! Aa hvaalaaAao [maanao KaalaIsamaaMqaI laovaamaaM Aavaolaa Co. maoM paaotao AamaaMnaa GaNaa hvaalaa cakasyaa Co Anao
tao saacaa Co.

marolaaAaonao kbarmaaM savaala pauCvaamaaM AavaSao, taarao rba kaoNa Co? taarao nabaI kaoNa Co? taarao Qama- kyaao Co? Jao
Jvaaba AavaSao ko, Abdula kadIr PlaanaI, taao taoAao parIxaamaaM safLa qaSao. [malafuJatao PlaanaI maao{ naud \I na
icastaInaI TIppaNaI ].

baIJa Aok nabaI AavaSao Anao taoAao Abdula kadIr PlaanaInaI paaCLa caalaSao. [Ahmad rzaKaana barolavaI, hdaAok
baKSaISa kamaIla paa.120 ].

AllaahnaI bao[jJtaI krtaaM valaInaI bao[jJtaI vaQaaro saJapaa~a haoya Co. [maul laah ASarfAlaI qaanavaI, Ala
ASarf maaisak, navaom bar 1991, paa.23 ].

kuAa-nanao samaPnao vaaMcavaanaao pa`yatna naa krSaao, nahIM taao gaumarah qa[ JSaao. [maullaah ASarfAlaI qaanavaI, fJa[lao
Aamaala paa.216 ].

Aok namaaz kza krnaar vyai>ta nak-maaM 20 kraoD vaYa- sauQaI saLagaSao. [maullaa zkrIyaa kMQaalavaI, fJa[lao Aamaala
paa.317 ].
Aa pa`maaNao maullaa kMQaalvaInao paNa nak-naI AaganaI maza maaNavaanaI AaSaa Co.

[slaama yaa maslak parstaI

[slaama yaa maslak parstaI Ao paNa Dao. masaudud\Ina ]smaanaI Wara laKaayaola Aok mah<vanau paustak Co. maslak parstaI
Ao ifrkavaadnaao samaanaaqaI- Sabd Co. paanaa naM.154 ]par taoAao laKao Co ko: kuAa-na pa`maaNao kao[paNa vastau Allaah isavaaya
kao[nao Apa-Na krvaI hrama Co. AapaNaa maullaaAao AavaI hrama vastauAaonao hlaala krI naaKao Co Anao Aavaa iSak-nao KaubaJ mah<va
Aapao Co. da.ta.:
Jafr saaidknaa naamanaa kuMDa
]vaOSa krNaInaa naamanaao Sabao baratanaao hlavaao
[maama husaOnanaa naamanaao hlaIma Anao Sarbata
61

 Abdula kadIr PlaanaInaa naamanaI 11maInaI inayaaz

JovaI rItao saMtaao krtaa htaa taoma Aok rkatamaaM AaKau kuAa-na pa@ao. [fJa[lao namaaz paa.64 ].
AanauM pairNaama Ao ko kuAa-na idvasamaaM 50qaI paNa vaQaaro vaar pa@ao. Jo maaNasaao maaTo ibalakula ASa>ya kama Co, Balaonao
maanava bauiw gamao taoTlaI paNa klpanaa kro.

nabaI(sa)nau paoSaaba Anao saMDaSa paINaa Anao Kaaorak tarIko vaparatau htau. AaqaI ibamaar laaokao saaJa qa[ Jtaa htaa.
[maul laa taaih#la kadrI, AaJnaa khovaataa AaQauinak maullaah Anao sauQaark, [slaama yaa maslak parstaI pa a.130 ].

saMtaao raoJ 2000 rkaAta namaaz pa@o Co. taoAao rmazana maasa drimayaana drraoJ bao vaKata kuAa-na ]Baa ]Baa pau#
pa@o Co! [tablaIgaI inasaaba, fJa[lao Aamaala ].
vaah! baIP Aok vaOcaarIk Anao SaarIrIk rItao ASa>ya vaata!

baQaaJ saMtaao Pvataa haoya ko marolaa, Abdula kadIr PlaanaInaI (maRtyau [.sa. 1166) saBaamaaM J#r Aavataa htaa,
nabaI(sa) paNa inayamaIta rItao Aavataa htaa. [Abdul a hk\ mauh d\I sa doh lvaI, AKabaa#la AKabaar paa.39 ].
yaad krao! nabaI(sa) [.sa.632maaM maRtyau paamyaa htaa.

huM kyaaroya Allaahnao JaovaanaI [cCa naqaI krtaao. Allaah manao JaovaanaI [cCa kro Co. [baayazId baustaamaI, malfuJata
paa. 141 ].

[maama Jafr saadIko k|u htau ko, tamaara duSmana JaoDo vyavahar saarao raKavaao, parMtau kaya- Anao vata-na taonaI iva#wnau
krvauM. []saul a kafI, AsaSaafI, baaba taikyyaah 1:72 ].
SauM [maama Jafr saadIko Aavau k(uM hSao?
laa [laaha [llalaahnaao saacaao Aqa- qaaya Co ko, kao[ [maama naqaI isavaaya ko tao samayanaao [maama. [Dao. mauiKayaa
zaihd AlaI, satyataa Anao Qama - vyavasqaa paa.408 ].

&aana nabaI saaqao Sa# qaaya Co Anao [maamaao par pau#M qaaya Co. [iktaaba AsaSaafI 1:291 ].
mauAaivayaa yazIdnaa KaBaa ]parqaI pasaar qayaa. nabaIAo k|u ko, nak-naao rhovaasaI baIJa rhovaasaI ]par savaarI krI
r(ao Co. [malafuJ ata hJrta frI#d\I na gaMJ Sakr ].
AapaNao Aa kcarao kovaI rItao svaIkarI SakIAo, jyaaro ko yazId nabaI (sa)naa maRtyaunaa 16 vaYa- paCI paoda qayaao htaao.

svaga-naa laaokao taomanaa maaqaa par vaadLaao JaoSao. Aok AvaaJ saMBaLaaSao, khao! kovaa pa`karnaao varsaad tamaaro Jao[Ao
Co? taoAao khoSao, maaoTa stanavaaLaI s~aIAao AmaarI ]par varsaava. tyaarpaCI, tao s~aIAaonaao varsaad qaSao.
kuAa-namaaM AapaolaI mahana safLataa baIJuM kM[ nahI, parMtau Aa [naama Co. [maaOlaanaa mauhmmad Junaaga@I, tafsaIr
[bnao ksaIrnaao BaaYaanauv aad, Baaga 25 paa.11 ].
SauM Aa varsaad Ao laaokaonaI gardna nahIM taaoDI naaKao?

62

Jao kao[ JaoDuM vyaiBacaar krvaa [cCo taao, s~aIAo doKaava paurtaa sautaolaa maaNasanaI paqaarImaaM caupakIdIqaI pa`vaoSaI JvauM.
kao[ saJa nahIM qaaya. [Ftaavaa Ao AalamagaIrI, 17maI sadInaa AMtaBaagamaaM Baartanaa 500 Taocanaa ifkhnaa
inaYNaataao Wara rcaIta ga`Mq a, paa.337 ].
maullaa Jlaalaud\Ina #maInaI Aok farsaI SaayarI, Jonaao Aqa- qaaya Co: maoM maara magaJnaao ivakasa kuAa-nanaa mama-qaI krI
laIQaao Co Anao tamaara Jovaa kutaraAao maaTo haDka foMkI dIQaa Co. [maul laa #maI, masanavaI ].
SauM AapaNao AanaaqaI maaoTI kao[ GamaMDnaI Anao itarskarnaI vaata ivacaarI SakIAo?

[slaamanaa paholaa ~aNa KailafaAaoAo iKalaaftanaa AaMcaLa Karaba rItao pa>D\yaa htaa Anao huM ]Baao ]Baao maarI imalakta
lauMTataaM Jaotaao r|ao. [naohJula balaaGaa, Kaut baa Sak\S akIyaa, khov aataao hJrta AlaInaao Kaut baao paa.136 ].
iKalaafta, kuAa-na pa`maaNao, salaah masalatanaao maud\ao Co. tao kao[naI imalkta naqaI. maanavaMtaa sahabaIAaonao duinayaanaI
vastauAaonaI kM[ parvaa nahaotaI. Aama, hJrta AlaI Aavaa Sabdao baaolao J nahIM.
ipa`ya vaacakao, hvao vaaMcaao Aovaa laaokaonauM iSak- Jo tavahId iSaKavaaDo Co. da#la ]lauma, dovabaMdnaa irsaalaa tazkIramaaM
[.sa.1965maaM Aovaao davaao krvaamaaM Aavyaao htaao ko, Jo kao[nao maolaorIyaa qayaao htaao Anao JomaNao maaOlaanaa yaakuba naanaaotvaInaI
kbarnaI maaTI la[ baaMQaI htaI taonao taatkalaIk Aarama maLyaa-o htaao.
JuAao! Allaah ]laomaaAo dovabaMdnaI maJak krI r|a Co: taoAaomaaMnaao Aok kuvaa paasao vauzu krvaa maaTo gayaao. taoNao
kuvaamaaM Daola ]taarI. tao caaMdIqaI BarayaolaI paaCI AavaI. Aa paak maaNasao Allaahnao k|u, maJak naa krao! maaro
namaaz pa@vaamaaM maaoDu qaaya Co. taoNao frIqaI paaotaanaI Daola naIcao ]taarI bahar ka@I taao taomaaM saaonau htau. [hvaalaao
]par mauJ ba, Aoi pa`l a 1965 ].

kbar pauCMDInaa haDka isavaaya baQau J naaSa krI do Co Anao maaNasanao Aa haDkamaaMqaI paaCao banaavavaamaaM AavaSao .
[Ftahul a baarI 8:689 ].

AllaahnaI saaogaMQa! tamaara kamaao maarI saamao savaar saaMJ laavavaamaaM Aavao Co. [[maama Ahmad rza barol avaI,
malafuJ ata Baaga 1 paa.137 ].

[maama [bnao ta[maIyaa laKao Co ko hzrta AayaoSaanaI Ao maanyataa ko kbarmaaM Pvana naqaI haotau, KaaoTI htaI. [Ala
imanhaJ Ala vahabaIyaa ].
kuAa-nanaI Aayaataao 36:51-52, Jo ]par AavaI ga[ tao JuAao.
Allaah Dao. ]smaanaI par rhma kro. taomaNao Allaahnaa Aok haovaanaI Anao mauslaImaaonao maullaaAao Anao saufIAaonaI
cauMgaalamaaMqaI CaoDavavaanaI JohadnaI Sa#Aata krI htaI. taomanaa sarsa AvaaJ Anao baulaMd laKaaNaaonao tao Jmaanaanaa [slaamaI
pauraoihtaaonaa laSkrao Wara dbaavaI dovaamaaM Aavyaa htaa ([.sa. 1960 1980). JovauM baQaaJ satya Anao saacaa ivacaarao JaoDo
qaaya Co taoma Dao. ]smaanaInaa pa`yatnaaonao paNa laaMbaa samaya sauQaI dbaavaI naa Sakayaa Anao hvao taoAao Baarta Anao paaikstaanamaaM
samaqa-na maoLavaI r|a Co. taomanaI rcanaaAao masPd tavahId, kImaarI, kraMcaIqaI mafta ]palabQa Co. mauslaIma ]mmatanao Aavaa baIJa
AalaImaaonaI J#r Co.

63

Aok samaJdar Sa~aunaa Avalaaok naao

ipa`ya vaacakao, maarI naJrmaaM AagaLa dSaa-vyaa mauJbanaa 10,000qaI vaQau ]llaMGanaao Anao AnaadrvaaLaa vaa>yaao Jaovaa
maLyaa Co. qaaoDak ]dahrNaao Aa paustakmaaM rJu kyaa- Co. kao[paNa rJuAatanaI baaMQaCaoD vagar, samayanaI J#rIyaata pa`maaNao,
paustak naanau raKavaamaaM Aavyau Co. caalaao, hvao AapaNao Aok ibanamauslaIma ivaWananaa paustakmaaM dSaa-vaolaa AJmaI, baharnaa,
maanavasaP-ta, banaavaTI Anao KaaoTa Qama- AoTlao ko [slaama naMb ar bao ivaYaonaa koTlaak Avalaaoknaao Jao[Ao.
maarI inaKaalasa [cCa Co ko mauslaImaao [slaamanaa baMQanamaaMqaI Aazad qaaya. kovaao ivaica~a Qama- Co Aa! JuAao ko Qama-qaI

frI Jnaarao maaqau gaumaavao Co. parMtau baaLakIAao JaoDo lagna Anao saMBaaoganaI CuT Co. tamanao saufIAaonaI drok JgyaaAo
camatkarao Joavaa maLaSao. maaoTa kayadanaa inaYNaata maullaaAao kayadaqaI bacavaanaa rstaa bataavao Co. s~aInao maarvaI Ao
Karaba samaJvaamaaM naqaI Aavatau. taomanaa [maamaao s~aInao taonaI paiva~a frJ tarIko Aovau iSaKavaaDo Co ko taoNao GarmaaM baMQa
rhovau Jao[Ao Anao paaotaanaa paitanao KauSa raKavaao Jao[Ao. Jao tao paita saaqao saMBaaoga nakaro taao, frIstaaAao taonao AaKaI
rata laanata maaoklao Co. huM Jo [slaamanao JaNau CuM, tao [saanao Kauda maanao Co. taoAao maanao Co ko taoAao kuMvaarI maataanaI kuKao
paoda qayaa htaa, Pvataa ]ZavaI laovaamaaM Aavyaa Co Anao taoAao paaCa frSao. mauhMmadnao tyaaM sauQaI Ao Kabar nahaotaI ko
Pba`a[la taomanao maLavaa Aavao Co, jyaaM sauQaI taomanao iKa`staI paadrI Anao AalaIma, varka ibana navafIlao naa JNaavyau ko SauM
qayau Anao AcarJnaI vaata Ao Co ko Aama CtaaM varka mahMmadnaI vaata par [maana naa laavyaao. [slaamanaao nabaI paaotaanaI
11 patnaIAao JaoDo drraoJ ra~ao saMBaaoga kro Co, tao ivaraoQaIAaonaa haqa Anao paga kapaI naaKao Co, taomanaI AaMKaao ka@I lao
Co, taomanao marvaa rNamaaM CaoDI do Co, paaNaI Aapavaanaao paNa [nkar kro Co Anao taomanao taDkamaaM taDpataa marvaa maaTo
CaoDI do Co. Aa mauKa-taapaUNa- Qama-naa laaokao AovaI vaataaonao paaotaanaI Qaaima-ktaa samaJo Co JovaIko, BaUtaaomaaM ivaevaasa, naJr
laagavaI, taavaIJao, saMtaaonao namavau, kbarao AagaLa saJda krvaa ivagaoro ivagaoro. [slaama Ao paRqvaInaao saaOqaI ivaica~a QamaCo. tyaaM sauQaI ko nasaIba Ao paa>ka [maananaao Aok paayaao Co. Collao, taomanaao Bagavaana badlaanaa manaaoBaavavaaLaao JulamaI
Anao KaubaJ gaussaavaaLaao Co. tao Kauba AasaanaIqaI gaussao qaaya Co Anao ]Skora[ Jaya Co. [slaamanaI if>hnaI Anao
hdIsanaI iktaabaao AelaIla saaihtyaqaI ]Baraya Co.
SauM Aa ivaWananaa Avalaaoknaao maJbauta paayaao naqaI Qaravataa? badnasaIbao, tao f>ta naMbar bao [slaama J JaNao Co,
Jo maullaaAao Anao saufIAao folaavao Co. Kaasa naaoMQa laovaI ko Aa ivaWana paaotaanaI AaoLaKa Jahor krvaa naqaI [cCtaa. Aa ivaWana
[slaamanaa mauJrImaao paustaknaI pa`ta vaaMcyaa paCI paaotaanaI maanyataaAao frIqaI cakasaI r(a Co. (Alahmduilallaah, taomaNao maara
f>ta bao paus takaon aa AByaasa paCI 2005maaM [slaama AMg aIkar krI laIQaao Co. )

64

Saura (salaahkar saimaita ) 1999 2000

[slaama naMbar bao ivaYaonaI gaMBaIr samasyaaAaonaa ]kola SaaoQavaa maaTo samaipa-ta Aok Saura Bara[ htaI. Aa Saura
Aok mah<vanaI yaaoJnaa par Aokmata qa[ Anao taonaa parINaama sva#pa Aa paustak tamaara haqamaaM Co.
Amao AaSaa raKaIAo CIAo ko [slaamanaa mauJrImaao safLataapaUva-k paiva~a Ju=aNaaAaonao folaataa ATkavaSao. Amao Ao
paNa AaSaa raKaIAo CIAo ko, mauslaImaao Aa paustak vaaMcyaa paCI, drok khovaataa [slaamaIk paustakaonao kuAa-nanaI raoSanaImaaM
cakasavaanaI Aadta paaDSao, karNako kuAa-na Allaah Wara inamaayaolaao Collaao maapadMD Ala furkana Co.
Amao [cCIAo CIAo ko maaoTI [slaamaIk saMsqaaAao Anao mauslaIma sarkarao AapaNaa khovaataa Aa paiva~a paustakaomaaMqaI
drok AelaIla Anao ANaCaJtaI vaataao dur krvaa J#rI pagalaaM Baro.
Aa Sauranaa saByaao Aovaa s~aI Anao pau#Yaao Co, JoAao pa`amaiNak Anao bauiwmaana JaNakarao Co. taoAao Aovaa samaipa-ta
mauslaImaao Co Jo kao[ ifrkamaaM naqaI maanataa. taoAao saMpauNa-paNao JaNao Co ko [slaama J maanava Jaitanaa BaivaYya maaTo Aokmaa~a
AaSaanau ikrNa Co Anao kuAa-na Ao maanava Jaita maaTonau AMitama maaga-dSa-na Co.
Aa Saur anaa saByaaon aa maMt avyaao Jao[ Ao:

Allaamaa zISaana kadrI na>SabaMd I : Amaara nabaI(sa)naI [jJta Amaara idlaaonao KaubaJ vahalaI Co.
Aa gaMdvaaDnao Kaullau paaDvaanaa kama maaTo AapaNao Jra paNa Sarma na raKavaI Jao[Ao, Ao paustakaonaa laoKakaonaI ko taomaNao
laKaolaa khovaataa paiva~a paustakaonaI. paCI Balaonao tao marI parvaayaa- haoya ko Pvataa haoya. taomaNao Allaahnaa Collaa
nabaInaI badnaxaI krI Co. Balaonao tao kao[ [maama, saufI, saMta, valaI, faikh ko [itahasakar haoya, taomanao maanava
Jaitanaa saaOqaI mahana iSaxaknaa vyai>tatvanaI maJak ]DavavaanaI CuT naa AapavaI Jao[Ao. kao[paNa hdIsa Jo kuAa-nanao,
nabaI(sa)nao ko taomanaa sahabaIAaonao ]taarI paaDo ko paCI Aokdma bakvaasa Anao bauiwhIna vaata iSaKavaaDo Co, taonao duYT
Anao ]paJavaI ka@olaI gaNavaI Jao[Ao, paCI Balaonao taonao kao[paNa vyai>taAo kao[paNa bahanaa hoZLa koma naa laKaI haoya
ko gamao taoTlaao mahana koma naa haoya.

Dao. SauJa]d\I na ikrmaanaI : Aokdma sahmata CuM ko AapaNaI Ao naOitak frJ Co ko AapaNao AapaNaa Baa[ bahonaaonao
JNaavaIAo ko SauM caalaI r|u Co. SauM taoAaonao Ao JaNavaanaao AiQakar naqaI, Jo AapaNao Jaoyau Co Anao JaNyauM Co? manao
navaa[ laagao Co ko Saa maaTo AapaNaI Agaa]naI pao@IAaoAo Aa baQau caupacaapa Jaoyaa kyau -?

sardar hus aOna vakIla: tao laaokao Saa maaTo caupa r|a? maarI [cCa Co ko Aa mahtvanaao savaala SaOKaula hdIsa mauftaI
mauhMmad [Saa-d inazamaInao pauCuM. manao Dr Co ko Aokdma saacaa hvaalaa Anao saacaI inayata haovaa CtaaM, Aa paustak
KaUbaJ Sa~autaapaUNa- pa`itayaa ]paJavaSao. Aa AoTlaa maaTo ko [maamaao nau AaMQaLau AnaukrNa krnaara laaokao Aita
BaavanaaSaIla Anao Aokdma AaoCI sahna Sai>tavaaLaa haoya Co. taoAao Aa maaihita saBar paustak paaCLanaI inaKaalasataa
Anao BaivaYyamaaM qanaara fayadanao nahIM samaP Sako.

karI gaulaama mauhMmad: Jao [slaamanaa mauJrImaao paustak nahIM Cpaaya taao, Aa pa`karnau baIJu paustak Aavataa hJar
vaYa- sauQaI nahIM Cpaaya. AavauM paustak Collaa hJar vaYa-maaM naqaI laKaayau.

hkIma saAadta hsana karSaI: AapaNao Ao vaatanau Qyaana raKavau Jao[Ao ko satya Cupaavavau kuAa-na pa`maaNao gaunaao banao
Co. AapaNao f>ta saacaI baabata pahaoMcaaDIAo Anao pairNaama Allaah ]par CaoDIAo. AapaNao maaga-dSa-na paamaolaa mauslaIma
Baa[bahonaaonao taomanaa paaotaanaa inaNa-ya par pahaoMcavaa d[Ao. Allaahnaa inayama mauJba, satyanaao J ivaJya qaaya Co.
65

Dao. mausad\a k hus aOn a fa#kI : Aa paustaknaI pa`tanao tapaasaInao Anao GaNaa hvaalaaAao cakasaInao, huM Ao inaNa-ya par
pahaoMcyaao CMu ko AapaNaa Qaaima-k paustakaomaaM qayaolaao Aa AparaQa Ao kao[ ibanamauslaImaaonaI caala nahaotaI. AapaNaa J
[itahasakarao, hdIsaaonau saMklana krnaara [maamaao Anao mauhd\IYaao taqaa irvaayatakarao AoTlaa saavacaota nahaotaa JoTlaa
taomaNao haovau Jao[tau htau. AapaNaI AMdr [slaama parnau Aa klaMk dur krvaanaI ihMmata haovaI Jao[Ao. Aa AoTlaa maaTo
J#rI Co ko AapaNaI navaI pao@I ko Jo satya Anao AsatyamaaM Baod krvaamaaM qaapa Kaa[, [slaamaqaI dur na qa[ Jaya.

EaImaita mauKtaar baog ama : maarao ivacaar Co ko Aa paustak [slaamanaI bahu maaoTI saovaa gaNaaSao. AapaNanao mauslaIma tarIko
Aok maaoTao fayadao Co, Jo duinayaanaa baIJa laaokao paasao naqaI. Allaaho AapaNaI ]par Collaao maapadMD ]taayaao- Co. AapaNao
KaubaJ sarLa rItao [slaamaIk irvaayataao, rIvaaJao Anao vaa>yaaonao samayaqaI mau>ta iktaaba kuAa-naqaI cakasaI SakIAo
CIAo. kao[paNa baabata Jao Aa cakasaNaImaaM inaYfLa Jaya, taao taonao rd\ krI Sakaya, paCI Balaonao tao baabata kao[paNa
vyai>taAo gamao tao samayao koma naa laKaI haoya.

[maama saOy ad mauh Mm ad Annaur I : drok samaJdar mauslaImao, koTlaak pa`saMgaaoAo, bakvaasa JovaI vaataao [slaamanaa
pa`Kyaata paustakaomaaM laKaI Co. Aa paholaI vaKata Co ko jyaaro Aa pa`karnaao kcarao pa`kaSamaaM laavavaamaaM AavaI r|ao Co.
Aa paustak mauslaImaaonao AllaahnaI iktaaba tarf paaCa vaLavaa maaTo pa`aotsaahna pau#M paaDSao. tao taomanao taomanaa rIvaaJaonaI
satyataa cakasavaa maaTo pa`orNaa AapaSao. Jo laaokaonao Allaaho Kaullaa idmaaga Aapyaa Co taoAaonao Aa paustak KaubaJ gamaSao
Anao taoAao Jagyaa haovaanaao AnauBava krSao. Jo laaokao paaotaanaI Agaa]qaI maanaI laIQaolaI maanyataaAaonaa kaocalaamaaM J
sahI salaamata rhovaa maagataa haoya, taomaNao Aa paustakqaI dur rhovau Jao[Ao. hMu salaah Aapau Cu ko paustaknaa mauKapaRYZ
par J Jahor krvau ko : F>ta Kaul laa mananaa vaaMcakao maaTo J.

Kaitaba Ala mauhd\I sa mauhMmad JafrI : Aokdma satya! AavaI caotavaNaI mauKapaRYZ par haovaI J Jao[Ao. manao GaNaI
vaKata ivacaar Aavao Co ko mauslaIma AalaImaaoAo koma Aa mah<vanaao maud\ao naJr AMdaJ kyaao- Co? maoM hJu sauQaI [slaamanaa
mauJrImaao JovaI Asarkark paustaIka Jao[ naqaI. huM duAa k#M CMu ko AapaNaa AalaImaao Anao saamaanya laaokao Aa ivaica~a
pairisqaitaqaI JaNakar banao, KaaoTI ]paJavaI ka@olaI baabataaonao rd\ kro Anao [slaamanau saacau idvya sva#pa samaJo.

SaoK aula hdIsa mauFtaI mauhMm ad [Saa-d inazamaI : vakIla saahoba sardar husaOnao manao Kauba J mah<vapaUNa- savaala
pauCyaao Co. maarao ivacaar Ao Co ko GaNaa karNaao Co Jonaa maaTo AalaImaaoAo Aa BayaMkr maud \a par Atyaaro Qyaana Aapavau
Jao[Ao ko Jo sadIAaoqaI AvagaNaayaola Co. ha, Ao satya Co ko gaNaaya nahIM AoTlaI ApamaanaJnak vaataao Aa paustaka omaaM
laKaayaolaI Co.
laagao Co ko BautakaLamaaM baIP JvaabadarIAaonaa karNao AalaImaao Aa baabatao Qyaana AapaI Sa>yaa nahIM haoya.
GaNaa bauiwSaaLaI laaokao Aa paustakaomaaMnaa bakvaasanao ivacaayaa- vagar vaaMcaI gayaa hSao.
GaNaa icaMtaIta mauslaImaao ko JomaNao Aa bakvaasa Jaoyaao hSao, taoAao ftavaa ko naata bahar qavaanaa Dr ko maRtyaunaa

BayaqaI caupa r|a hSao.

AapaNaao [itahasa raJaAao, AapaKaud\SaahI, paOsaadar Ba$ vaga- Anao sarkarI maullaaAao Wara laaohIqaI laala
krI naaKavaamaaM Aavaolaao Co. taomaNao drok bauiwSaaLaI AvaaJnao caupa krI dovaa drok pa`karnaa rstaa AJmaavyaa
htaa. Jovaako: paqqar maarInao maarI naaKavaa, ihMsaa krvaI, TaoLaaAaonaao ]payaaoga krI faMsaI AapavaI, sauLaIAo
ca@avavaa. taoAaoAo Aa baQau paaotaanaa ihta maaTo kyau- htau karNako kuAa-na manauYyaaomaaM samaanataa folaavao Co Anao
Ao rItao tao Aa laaokaonaa AoSaao Aarama, maholaao, s~aIAaoqaI ]Barataa JnaanaKaanaaAao, gaulaamaI pa`qaa Anao
garIbaaonaa SaaoYaNanaa drvaaJa baMQa krI do Co. Aama saamaanya rItao, kuAa-na saMkTmaaM maUkatau haovaa CtaaM,
Asahmata qanaaraAao saaqao kao[ sahnaSaIlataa dSaa-vavaamaaM AavaI nahaotaI. QamakIAao, hanaI, Julma, ApahrNa
Anao htyaaAao [slaamaIk rajya maaM [.sa.900 qaI 1700 sauQaI caalataa htaa. raJkIya Anao BaaOitak
fayadaAao maaTo ifrkavaadI maanyataaAao mauslaImaao ]par qaaopaI dovaamaaM AavaI htaI.
66

 GaNaa mauslaImaao AQa-Jaga`ta manamaaM Aoma maanao Co ko taomanaa JunavaaNaI [maamaao Anao mauhad\Isaao kdI Baula naa kro

Aovaa htaa. AaqaI, taomanaa Wara Apaayaola kao{paNa vaata ko taomanaa naamao baaolaataI vaataao svaIkarI laovaI Jao[Ao.
saaOoqaI maaoTI Baula hdIsaao Anao irvaayataaonao cakasavaanaI pawitamaaM Co. Allaahnaa Sabdaonao baaJu par maukI,
AapaNao Jonao cakasavaa ASa>ya Co taovaa [itahasakaraonaI hdIsaao paaCLa paDyaa CIAo. AapaNaa AalaImaaonaao
Qyaoya irvaayata krnaaraAaonaI satyataa saaibata krvaanaao J Co. baQaaJ ifrkanaa mauslaImaaonaa paoataanaa
irvaayatakarao Co. Aa Avyavasqaanaao AMta laavaI mauslaImaaomaaM Aoktaa sqaapavaI J#rI Co. taatkalaIk ]kola maaTo,
irvaayataao Anao hdIsaao cakasavaa maaTo kuAa-nanao J Aokmaa~a inaNaa-yak gaNavau Jao[Ao.
baIJao Aok cakasaNaInaao maud\ao Ao paNa haovaao Jao[Ao ko Aa irvaayataaomaaM SauM laKaolau Co? SauM tao Aqa-saBar Co? SauM
tao nabaI(sa) Anao taomanaa sahbaIAaonau Apamaana kro Co? SauM taoAao AelaIla Co?

bataula saul taanaa Aagaa : manao Aa ivaelaoYaNa gamyau. AapaNao baQaaJ JaNaIAo CIAo ko AapaNaa koTlaak mahana
AOitahaisak AalaImaao AapaKaud raJaAao JaoDo sa<aanaa raJkarNaqaI JaoDayaolaa htaa. taoAaoAo paaotaanaa samayanaa
raJaAaonao KauSa krvaa maaTo hdIsaao Anao vaataa-Aao ]paJavaI ka@I htaI. AaJo paNa, Ao vaata KataraqaI KaalaI naqaI ko
mauKya rItao pa`cailata ivacaaraonaI iva#wmaaM kao[ maus laIma doSamaaM AvaaJ ]Zavavaao. maarao khovaanaao Aqa- Ao Co ko Qaaima-k
k+rvaadIAaonaa haqao marvaanaao vaarao Aavao. CtaaMpaNa, [slaamanaa mauJrImaao paustak Aa baabataaonao KaullaI paaDSao:

JunavaaNaI AalaImaaonaa raJkIya hotauAao,

taomanaao GamaMD,
nabaI(sa) Anao taomanaa sahabaIAao iva#wnaI taomanaI [Yaa-vaRita,
saufIAaonaao paaotaanao Allaah banaavavaanaao ivaica~a SaaoKa,
Anao Collao, Aovaa ibanamauslaImaao ko JoAao naklaI mauslaIma naamaao raKaI ]paJavaolaI vaataa-Aao folaavataa htaa.
parMtau maara nama` ivacaar mauJba, Aa f>ta Aok naanaao Baaga htaao Anao tao paNa hJar vaYa- paholaaMnaa samaya
paurtaao isaimata htaao. huM AapaNaI vaccaoJ Anao AapaNaa J vaga-maaM Sa~auAao Jao] CuM.

#Aaba AkIla nakvaI : huM bahona bataula JaoDo saao Tka saMmata Cu. AapaNaa paustakaomaaMnaa du:Kad laoKaao J baQaa
ifrkavaad Anao dud-Saanau Aok karNa Co. huM ivacaa# Cu ko [slaamanaa mauJrImaao paustak Ao Aa paustakaonao paiva~a krvaanau
paholau pagaiqayau Co. AanaaqaI AapaNaa Qaaima-k paustakaonao kuAa-na $ara Anao bauiwpauva-k cakasaNaI krvaanau mah<va samaJvaa
maLaSao.

Aok Cup aI vaata, [.sa.2007: [.sa.1999qaI Atyaar sauQaInaa vaYaao-maaM, AmaarI AaSaaAao ko mauslaIma ]laomaaAao
Anao [slaamaIk sarkarao Anao saMsqaaAao Aa BayaMkr maud\a par kaM[k pagalaaM BarSao, Ao ibalakula ZgaarI inavaDI Co.
parMtau, [slaamanaa mauJrImaao paustak AaKaI duinayaamaaM Asar krI r|u Co. Aa paustaknau bauiwSaaLaI, Jvaabadar Anao
inasvaaqa- mauslaImaao $ara 11 BaaYaaAaomaaM Anauvaad krvaamaaM Aavyau Co Anao taoNao 6 kraoD mauslaImaaonao baonaMbarI
[slaamaqaI kuAa-naI [slaama tarF laavavaamaaM madd krI Co. Alahmduilallaah!

67

savaala Jvaaba
maInalsa Aaof [slaama Ao AMgaoP AavaRita Co Anao Dao. Saibbar Ahmadnaa ]du- paustak [slaama ko mauJrImanau
AMga`P BaaYaaMtar naqaI. ]du- AavaRita duinayaanaa hJarao vaaMcakao sauQaI pahaocaI Co. Amanao Amaara vaacakgaNa paasaoqaI mahtvanaI
pa`itaik`yaaAao maLaI Co.
Aa paustakmaaM Amao vaacakaonao vaayadao kyaa-o htaao ko Jao Aa paustaknaa 10% vaacakao paNa Ao maMtavya par pahaoMcaSao ko Aa
paustakqaI mauslaIma ]mmatanao fayada krtaaM naukSaana vaQau qaSao, taao Amao taonau pa`kaSana baMQa krI d[Sau. Aok ]DtaI naJro JaotaaM,
Amanao maLaolaa AaMkDa Ao dSaa-vao Co ko 98% vaaMcakaoAo, iSayaa haoya ko saunnaI, Aa paustaknau samaqa-na kyau- Co. f>ta 2% laaokaoAo
taonaao saKata ivaraoQa kyaao- Co. vaacakaonao Aok icataar Aapavaa maaTo koTlaak saamaanya rItao pauCataa savaala Anao taonaa Jvaaba naIcao
rJu kyaa- Co.

pa`e na: Aa paus taknaao hot au SauM Co?

Jvaaba: GaNaa baQaa hotauAao Co, Jovaako:
AapaNaa Baa[bahonaaonao maaihtagaar krvaa ko [slaama SauM naqaI.
naukSaanakark saamaaPk rIta irvaaJaoqaI CuTkarao mao Lavavaao, Jo AapaNaa paustakao $ara [slaamanaa vaoSamaaM

folaavavaamaaM Aavaolaa Co.

[slaama iva#wnaa YaDyaM~aqaI laaokaonao maaihtagaar krvaa.
AapaNaI navaI pao@Inao saacaa Anao maanava inaima-ta [slaamanaao Baod bataavavaao.
yauvaanaao Anao ibanamauslaImaao Wara [slaama par ]ZavavaamaaM Aavataa vaaMQaaAaonaao Jvaaba Aapavaao.
Allaah, rsaula, [maamaao, [slaama, SarIyata Anao saunntanaa naamao dSaa-vavaamaaM AavataI baabaataaonao kuAa-nanaa

pa`kaSamaaM cakasavaanaI Aadtanao ]<aoJna AapavaM.u

pa`e na: Aa paus taknaa ivaraoQ aIAao SauM kho Co?

Jvaaba: saamaanya rItao naIcao dSaa-vaolaa vaaMQaaAao rJu krvaamaaM Aavao Co. Jonaa Jvaabaao paNa Aapyaa Co.

AapaNao koma Aa kcaranao saMtaayaolaao naa raKaI SakIAo?

Jvaaba Ao Co ko tao gaMQaaya Co! vaQaumaaM, A&aanaI maullaaAao paaotaanaa bayaanaaomaaM khotaa fro Co Anao iktaabaaomaaM
raof maarvaa maaTo laKao Co. Aa saaihtya AapaNao samaPAo taoTlau Cupaayaolau naqaI. [slaamanaa ivaraoQaIAaoAo Aa
vaataaonao la[nao hJarao paustakao laKyaa Co.

laaokaonaao ivaevaasa ]ZI JSao.

Jvaaba Ao Co ko taomanau [maana kuAa-na Anao nabaI(sa) ]par ]tarolaa samaJdarI Bayaa- [slaamanao laIQao maJbauta
qaSao. taoo kmaJaor taao tyaaro qaSao jyaaro AavaI bauiwhIna vaataao Anao bakvaasa, Jo maanava bauiw maaTo klaMk samaana
Co Anao nabaI(sa) Anao taomanaa sahabaIAao ivaYaonaI ApamaanaJnak, tao Aa maullaaAao Anao saufIAao $ara
saMskRitamaaM folaaSao.

Aapanao Saa maaTo saufIAao Anao maullaaAao parnaao ivaevaasa kmaJaor krvaao Jao[Ao?

68

Jvaaba Ao Co ko maaoTa Baaganaa maullaaAao (Ahbaar) Anao saufIAao (rhbaana) laaokaonau Qana KaaoTI rItao Kaa[
Jaya Co Anao taom anao Allaahnaa maaga -q aI BaTkavao Co. [kuA a-n a 9:34 ].

maullaaAao Anao saufIAao kovaI rItao Allaahnaa rstaamaaM ]MBaa Co?

Jvaaba Ao Co ko taoAao ifrkavaadnao ]<aoJna Aapao Co, mauslaImaaonao gaumarah qayaolaa pauva-Jaonaa rstao AaMKaao baMQa
krInao caalavaanau kho Co, Allaahnaa Sabdao krtaaM maaNasaaonaa Sabdaonao vaQau mah<va Aapao Co, AovaI samaaJ
rcanaa Aapao Co Jo maaNasaaonaa Anao Kaasa krInao s~aIAaonaa h>kao ko Jo kuAa-nao Aapyaa Co taonauM KaMDna kro Co
Anao taoAao maanava Sai>taAaonao AMQaEawa, nasaIbavaad Anao QaamaI-k ivaiQaAao tarf daorI baIP idSaamaaM la[
Jaya Co.

pa`e na: koTlaak Aov au ivacaarSao ko tamaa# paus tak [slaama ivaraoQ aIAaon ao sarMJ ama paur ao paaDSao.
Jvaaba: Aa sarMJama taomanaI paasao Co J Anao Barpaur pa`maaNamaaM Co. paaClaI koT laIk sadIAaoqaI hJarao imaSanarIAao
Anao [itahasakaraoAo [slaama ]par humalaaAao kyaa- Co; Aovaa J vaakyaaonaao ]payaaoga krInao Jo Aa paustakmaaM laovaamaaM
Aavyaa Co. taoAao maaToo AapaNaI [itahasanaI iktaabaao Anao ]paJavaolaI hdIsaao maoLavavaI sarLa Co. Aok taaJu J
]dahrNa vaaya Aa[ Aoma naaoT mauslaIma paustak Co. Jo [.sa. 1995maaM pa`kaiSata qayau htau. AapaNaI paasao Aavaa
paustakaonaao kao[ vyavaisqata Anao Asarkark Jvaaba naqaI. [slaamanaa mauJrImaao paustak Wara AapaNao taomanao bataavaI
SakIAo CIAo ko taoAao banaavaTI, AJmaI, maanava saP-ta, [slaama naMbar bao par humalaao krI r|a Co Jo [slaama Anao
maanavaJata maaTo Saapa Co. baIP baaJu, saacaao [slaama AaKaI maanavaJata maaTo AaSaI-vaad samaana Co.

pa`e na: tamanao kom a laagao Co ko Aa paus tak [slaamanaa TIkakarao maaTo Asarkark Jvaaba Co?
Jvaaba: AoTlaa maaTo ko Jo baabaataaonaao ]payaaoga taoAao [slaama par humalaao krvaa maaTo kro Co tao baabataaonao Aa paustak
Ju=aNaa Co Aoma dSaa-vao Co.

pa`e na: Aa paus taknaI ]du- rJuA atanaa k+r ivaraoQ aIAao kaoN a Co?
Jvaaba: maullaaAao Anao baIJa baMQa magaJnaa laaokao.

pa`e na: kao[ AaSaaspad pa`i taik`y aaAao?

Jvaaba: maanaI naa Sakaya AovaI! AsaMKya laaokaoAo paaotaanaa ivacaarao naIcao mauJba pa`gaT kyaa- Co:
huM sau[ gayaao htaao. Aa paustako manao JgaaDyaao.
maarI [cCa Co ko kaSa! Aa kama sadIAao paholaaM qayau haota.
maarI [cCa Co ko kaSa! Aa kama maoM kyau- haota.
mauslaImaao Aa kaya-naa uNaI rhoSao.
69

 [slaama svaIkarvaanaa maara rstaamaaM GaNaa saOwaMitak AvaraoQa htaa. Aa AvaraoQa [slaamanaa mauJrImaao

paustak Wara dur qa[ gayaa.

[slaamamaaM maarao ivaevaasa khovaataa [slaamaIk paustakaomaaM Aapaolaa bakvaasa Jovaa [itahasa Anao hdIsaao nao

laIQao hcamacaI gayaao htaao. Aa paustak vaaMcyaa paCI, maa# [maana paholaaM krtaaM vaQaaro paakuM qa[ gayauM.
manao hMmaoSaaM laagatau htau ko [slaamamaaM caao>ksa kao[ gaMBaIr garbaD Co. hvao manao Kabar paDI tao SauM Co.
manao Kabar J nahaotaI ko maarI inaraSaa kovaI rItao vya>ta krvaI. hvao maarI paasao AvaaJ Co, Aok saMtauYT magaJ

Co Anao idla KauSa Co. Aa paustako manao maarI AaJubaaJunaa laaokao sauQaI satya pahaoMcaaDvaanaI tak AapaI Co.
maa# [maana hvao Aokdma paakuM qa[ gayau Co ko [slaama J saacaao rstaao Co.
Aa paustako maarao Pva bacaavaI laIQaao. Aa paustak vaaMcataaM paholaaM maarao samaya, maa# Qana Anao maarI Sai>ta

saufIAaonaI maJarao Anao maullaaAao Wara qataI Qaaima-k ivaiQaAaomaaM J vaparataI htaI.

pa`e na: SauM nabaIAao Anao taom anaa Anauy aayaIAao Cov aTo taao maaNasaao J htaanao?
Jvaaba: ibalakula! kuAa-na kho Co ko baQaaJ nabaIAao maanavaao J htaa. CtaaMpaNa, taoAao maanavaJata maaTo namaunaa#pa
htaa. taoAaoAo kyaaroya Allaahnaa inayamaaonao taaoD\yaa naqaI. [slaamanaa mauJrImaao Ao Allaahnaa nabaIAaonao paNa maaoTa
maaoTa gaunaa krtaa dSaa-vavaamaaM kao[ kmaI raKaI naqaI. Aro! AllaahqaI Drtaao Aok saamaanya maaNasa paNa naa kro taovaa
karnaamaa Aa mauJrImaaoAo kyaa- Co. taoAaoAo tad\na KaaoTa gaunaaAao Anao kayaao- nabaIAao Anao taomanaa sahabaIAaonao maaqao
ca@avaI dIQaa Co.

pa`e na: AapaNaa AalaImaao kom a Jagataa naqaI?

Jvaaba: taomanaI ma$oSaaAao Anao da#la ]laumaaonaI iSaxaa pawita Anao vaataavarNa taomanao svataM~a ivacaaraoqaI raoko Co. taoqaI,
taomanaa magaJao kao[paNa bauiwpauva-knaI vaata svaIkartaa naqaI. AaMQaLau AnaukrNa J mauslaImaaonaao saaOqaI maaoTao inayama Co.
taomanaI kuAa-na iva#wnaI KaaoTI maanyataaAaonao karNao marolaa maullaaAao Anao saufIAaonaI paiva~a AaBaa par Asar krtaI
kao[paNa QamakInao paaotaanaI laagaNaIAaonaa saurixata kaocalaanaI salaamataI maaTo Baya#pa maanao Co.

pa`e na: SauM tamao maanaao Cao ko Jo AsatyanaI JaLaI [slaama Anao kuA a-n anaI frtao ivaMTLaayaol aI Co, tao J
mauslaImaaon aI paDtaInau karNa Co?
Jvaaba: P, ibalakula tao J karNa Co. Aa baabatao SaMkanao kao[ sqaana naqaI.

pa`e na: SauM tamanao laaok aon aa mana duB aavavaanaao Dr naqaI?
Jvaaba: Aa Aok Aolaana Co kuAa-na tarF paaCa frvaa maaTonau. tao Phad Ao kbaIra Co. paCI Dr Saanaao?
kuA a-na - Aayaata 25:52 taao paCI, [nkar krvaavaaLaaAaonao gamaSao ko nahIM taon aI icaMt a a CaoD I dao Anao
taom anaI saamao Phad Ao kbaIra krao, Aanaa (kuA a-n a ) Wara Anao pa`b aLa saMG aYa - krao.
70

pa`e na: SauM gazalaI, PlaanaI, bauK aarI, #maI ivagaor o [slaamanao saarI rItao JaNataa nahaot aa?
Jvaaba: kdaca JaNataa htaa. parMtau taomanaa paustakao JuAao. kaoNao kovaao kcarao paoda kyaao - Co?

pa`e na: Jao AapaNao Aa mahana naamaao par ivaevaasa naa krI SakIAo, taao kaon aI ]par krvaao?
Jvaaba: kuAa-na ]par. cakasaNaI hMmaoSaaM kuAa-na pa`maaNao J qaaya.

pa`e na: SauM saun nata J#rI naqaI?

Jvaaba: saunnata, ha. Apamaana, naa. yaad raKaao ko drok ifrkanaI saunnataao baIJa krtaaM Alaga haoya Co. AaJ karNa
Co ko hJrta AayaoSaaAo JNaavyau htau ko nabaI(sa)nau vyai>tatva baIjuM kM[ nahIM, parMtau kuAa-na J htau. saunnatanaI
ArbaaonaI 1400 vaYa-naI saMskRita saaqao BaoLasaoLa krvaI naa Jao[Ao. Aokdma saacaI saunnataao AoTlao ko nabaI(sa)naa
AsaaQaarNa svaBaava Anao kayaa-o ivaYaoonaI maaihita kuAa-namaaM ivastaarqaI AapavaamaaM AavaI Co. CtaaMpaNa, AapaNao
nabaI(sa)naI hdIsaao Anao irvaayataaonao kuAa-nanaI AorNa ]par cakasavaI Jao[Ao Anao Jo KarI ]taro taonao svaIkartaaM
Kacakavau naa Jao[Ao.

pa`e na: huM Ao vaata saaqao sahmata CuM ko mauslaImaaomaaM GaNaI ibana kuA a-naI maanyataaAao Anao rIvaaJao Jaov aa
maLao Co. SauM AamaaMn aa qaaoD a ]dahrNaao AapaI SakSaao?
Jvaaba: BaivaYya Jaovau, nasaIba Jaovau, Fala laovaao, ApaSaukna, taaivaJ, naJr laagavaI, Bauta ipaSaacamaaM maanavau, vyai>ta
paUJa, [lmao gaoba AoTlao ko $iYT baharnaI baabataao JaNavaanaI AlaaOkIk Saikta, Jadu[ iva&aana, sapanaanaa ]paJavaI
ka@olaa Aqaao-, BaagyaSaaLaI AaMkDaAao, BaagyaSaaLaI paqqarao, Qyaana vagarnaI KaalaI namaazao, raSaIAaomaaM ivaevaasa,
Qaaima-k ik`yaakaMDmaaM AaMQaLaao ivaevaasa, Kaasa taaraAaonau mah<va Anao rxaa krnaar [maamaao, kbarao par maaMgavau,
AlaaOkIk vaataaomaaM ivaevaasa, A$Sya taakataaovaaLaa PnnaaomaaM ivaevaasa, samajyaa vagarnau kuAa-nanau paZna, Sayataananao
Alaga vyai>tatva gaNavau Anao naa ko paaotaanaI svaaqaI- [cCaAaonao Sayataana maanavaI, kuAa-nanaI Aayaataaonao ibamaarIAaonaa
[laaJ maaTo baaMQavaI ko paIvaI, maaNasa par Pnnanaa vaLagaaDmaaM maanavau, vaLagaaD maaTonaI ik`yaaAao, Jadu krvau ko
hTavavau, ivagaoro, ivagaoro. vaQau }MDa[maaM gayaa vagar gaNaI paNa naa Sakaya taoTlaI maanyataaAao Co.

pa`e na: maaro kovaI rItao [itahasa, hdIsaao, irvaayataaonaI cakasaNaI krvaI?
Jvaaba: Aa paustakmaaM AapavaamaaM Aavaolaao AagaLanaao maud\ao Jatao samaqa- banaao JuAao.

71

paus taknau samaapana Anao tamaa# icaMtana Sa#...

ipa`ya vaacakao, SauM tamao Jaoyau ko [slaamanaI khovaataI paiva~a iktaabaao kalpainak vaataao Anao vaataa-Aao Wara kovaI rItao
[slaamanau Aok Judu J Anao KaaoTu ica~a rJu kro Co? Jao AapaNaI [cCa haoya ko AapaNaI navaI pao@IAao Anao ibanamauslaImaaonao
[slaama AakYa-k laagao, taao AapaNao Aok bahuJ mauSkola kama krvau paDSao. AapaNao saaonaanao maaTIqaI Alaga krvau paDSao. AapaNao
samaJvauM J paDSao ko Amauk satya vaataaonaao saamanaao krvaanau kama bahuJ AGa# Co Anao AapaNao taonao nakarvaa tarF @LaISauM. paNa Aa
nakar Anao taonaa vaDo ]tpanna qataI inaiYk`yataa f>ta Aok J vaatanaI KaatarI Aapao Co ko Aa mauSkolaI vaQataI J JSao.

maunkIr-Ao-hdIsa ko maunkIr-Ao-kuAa-na?
Allaaho paaotaanaI iktaabanao saacavavaanaI Kaa~aI AapaolaI Co. taao paCI taoNao koma Aa khovaataI kuAa-na samaJvaanaI
caavaIAao#pa iktaabaaonao naa saacavaI? Allaah AapaNanao AoTlaI bauiw Aapao ko AapaNao samaP SakIAo ko Aa maanava saP-ta
iktaabaao kuAa-nanaI caavaIAao naa hao[ Sako. AaKaa [itahasamaaM, Jo paNa samaJdar vyai>taAo Aa hdIsaaonaI TIka krvaanaI
ihMmata krI, taonaa par paaKaMDI haovaanaao Aaraopa laagyaao Co. AapaNaa maullaaAaoAo Aavaa laaokao maaTo Aok ivaiSaYZ naama raKyau Co:
maunkIr-Ao-hdIsa AoTlao ko hdIsanaao [nkar krvaavaaLaao . Aa vyai>ta maanava saP-ta paustakaonaI bakvaasa Jo kuAa-na iva#w
JtaI haoya taonao kovaI rItao maanaI Sako? Aa vyai>taAo maunkIr-Ao-kuAa-na banavau paDo, AavaI @MgaQaDa vagarnaI ApamaanaJnak
vaataao svaIkarvaa maaTo. baIPbaaJu, Jao tao Aa bakvaasa naa svaIkaro taao taonaa maaqao maunkIr-Ao-hdIsanau laobala laagao. hvao Ao
inaNa-ya drok vyai>taAo laovaao paDo ko tao maunkIr-Ao-hdIsa banavaa maaMgao Co ko maunkIr-Ao-kuAa-na? maarI nama` ivanaMita Co ko Aa
paustaknaI Sa#AatamaaM hvao hyaata naqaI taovaa SaoKa ibana baaz Anao mauftaI inazamaIAo nabaI (sa)naa Jo Sabdao nakla kyaa- Co taonao yaad
raKavaa. taao caalaao! AapaNao Aa hdIsaao, irvaayataao, [itahasa, vaataao Anao vaataa-Aaonao kuAa-na Wara cakasaIAo Anao hkIktaqaI
vaakof qa[Ao.
Aok mah<vanaI naaoMQa: Aok vaata huM saaf saaF SabdaomaaM khI d]M. qaaoDaok ivacaar ivamaYa- Ao baabata saaf krI do Co ko
hdIsanaao [nkar krnaar nabaI(sa)naao ko taomanaa Sabdaonaao [nkar krnaar naqaI. taoAao sadIAao paCI nabaI (sa)naa naamao
[itahasakarao Anao mauh \dIsaaoAo laKaolaI vaataaomaaM saacau SauM Co Anao KaaoTuM SauM Co tao JaNavaa maaMgao Co Anao Aa baabata
JaNavaI AtyaMta J#rI paNa Co.
kuAa-nanaI bao Aayaataao 17:47 Anao 25:08 spaYT rItao kho Co ko Aovaa laaokao ko JoAao kho Co ko nabaI(sa) JadunaI
Asar naIcao htaa taoAao KaaoTa Co. baIPbaaJu, AapaNaI hdIsaao nabaI (sa), yahudI Wara krayaolaa, JadunaI Asar naIcao
haovaanaI inaMdatmak vaataaoqaI BarolaI Co.
drok mauslaImao Aa baabatao baomaaMqaI Aok J vaata svaIkarvaI rhI:
nabaI(sa)nao JadunaI Asar naIcao maanavaa Anao Aama kuAa-nanaao [nkar krvaao,

Aqavaa
Aa hdIsanaao [nkar krvaao Anao kuAa-nanao pakDI raKavau.

Jao AhIM paaotao maun kIr-Ao-hdIsa naqaI, taao paCI paaotao caao>ksa maun kIr-Ao-kuA a-n a Co J.
paaotaanaI Jatanao paa>kao mausalamaana maananaar, huM kao[paNa Jatanaa Apavaad vagar kuAa-nanao J maarao AaQaar gaNaISa.
tamaarI pasaMd SauM Co? nabaI(sa)naa maana maaTonaI laagaNaI Allaamaa [kbaala krtaaM kaoNa vaQaarI saarI rItao vaNa-vaI Sako?
huM Ao vaata paNa saaMB aLavaI sahna naqaI krI Saktaao ko,
maara nabaI (sa )naa paaoS aak par Aok naanaao DaGa paNa htaao.
72

Jatao samaqa- banaao!

Aa paustakmaaM Aapaolaa maara ivacaarao kao[ vaJna naqaI raKataa, Jao tao AllaahnaI iktaaba kuAa-na AaQaarIta naa haoya.
Aok saamaanya vaacak maaTo, baQaI AOitahaisak Anao Qaaima-k vaataaonao kuAa-na pa`maaNao cakasavaI sarLa naqaI. maarI Aok nama` maanyataa
Co ko kuAa-nanaa paayaanaa isawaMtaao samajyaa paCI, tamao Jatao inaNa-ya krvaa samaqa- banaSaao.
kuAa-nanaa paayaanaa koTlaak isawaMtaao:

badlaanaao inayama (kuAa-na 99:7 ): Jovau tamao vaavaSaao, taovau J tamao laNaSaao. taoqaI [naama Anao saJaAao o tamaara
paaot aanaa kayaao-n au parINaama Co. Aanaa iva#wnaI kao[ paNa vaata gaOr kuA a-n aI Co.

kao[paNa vyai>tanao baIJa maaTo Jvaabadar gaNavaamaaM nahIM Aavao AoTlao ko tao baIJanaao baaoJ nahIM ]Zavao.
(kuA a-n a 53:38 ).

kuA a-na pa`maaNao (33:21), nabaI mauhMmad(sa) maanavaJata maaTo savaao-<ama namaunaao htaa, saara vyai>tatva Anao
saara kayaao- maaTo. taom anau kao[ kaya - kuA a-n a iva#w nahaot au.

kuA a-na (8:74, 9:100) kho Co ko Allaah nabaI(sa)naa sahabaIAaoqaI KauSa htaa Anao Aa sahabaIAao
AllaahqaI KauS a htaa. taoA ao Aok dma vaf adar vyavaha# [maanavaaLaa htaa.

kuA a-na vaarMvaar AapaNanao kho Co ko Allaahnaa inayamaao kyaaroya badlaataa naqaI (48:23 ). taoq aI laaok ao
hvaamaaM ]Dtaa naqaI ko naa taao paaNaI par caalao Co.

kuA a-na Allaahnaao Col laao saMd oSaao Co Anao nabaI mauhMmad(sa) taonaa Col laa rsaula Co. dIna saMpauNa - krI dov aamaaM
Aavyaao Co. AaqaI, Allaah tarfqaI qataa dOvaI saaxaatkarnaa Aovaa kao[paNa davaa, paCI tao kao[paNa sva#pao
kom a naa haoya, Jomako ksf (gaobanao Jagataa ko GaonamaaM Joavau) ko [lhama (idla par ]tartaI pa`or Naa ) ivagaor o
kaMt aao paagalapaNauM Co ko QaaoK aob aaP. (5:3, 6:34, 15:9, 75:17 ).

Aa isawaMtaaonao yaad raKaInao, tamao kao[paNa vaatanao kuAa-nanaa pa`kaSamaaM cakasavaa samaqa- banaSaao. AamaCtaaM, Aokdma
AadSa- ]kola taao Ao J Co ko [slaamaIk Anao saaihtyanaa ivaWvaanaao mauslaIma sarkarnaa sahkarqaI ko AaMtarraYT/Iya [slaamaIk
saMgaZnanaa naoJa hoZLa Aok saimaita banaavao Anao Aa saimaita [slaamanao lagataa saaihtyamaaMqaI ApamaanaJnak Anao bauiwivah Ina
vaataaonaI cakasaNaI kro Anao taonao Aa saaihtyamaaMqaI dur kro Anao BaivaYyamaaM taonaa pa`kaSana par raok lagaavao. Aa Aok bahu J
mauSkola kama Co, parMtau taonau pirNaama caao>>sa Jhomata ]Zavavaa Jovau Co. Aa paustaknaa laoKako (kuAa-nanaI ksaaoTI par KarI
]tarnaar hdIsaaonau saMklana [.sa. 2000maaM pau#M krola Co).
naaoMQa laovaI ko kao[paNa saacaao mausalamaana kyaaroya naIcao mauJbanaa kama nahIM kro:
nabaI mauh Mm ad (sa ) Anao taom anaa sahabaIAaon au Apamaana qaaya,
paiva~a kuA a-n a haaMs aI#pa banao,
bakvaasa vaataao iSaKavaaDo,
iSak- fol aavao (AllaahnaI banaavaol aI vastauA aon ao dOv aI sva#pa Zrava o),
fhasaa (laMp aTtaa ) ko maun kr (duY Ttaa ) fol aavao.
Amao maanaIAo CIAo ko Aavaa ApamaanaJnak kayaa-o [slaamanaa duSmanaaoAo mauslaImaaonaa vaoSamaaM kyaa- Co. frIqaI Aokvaar,
Aa paustaknaa laoKak Anao Saura AelaIla, parMtau J#rI vaataaonaao samaavaoSa krvaa maaTo maafI maaMgao Co. parMtau Amaaro Aa vaataao Sakya
taoTlaI AsalaI vaatanaI naPk dSaa-vavaI paDI Co. Jao Aama naa kya-u haota taao, Aa paustaknaao Qyaoya AQaurao rhI gayaao haota.
73

vaaMc avaa Anao ivacaarvaa maaTo Qanyavaad!

Adba saaqao,
Dao. Saibbar Ahmad, Aoma.DI.
flaaor IDa.

gauJ rataI BaaYaaMt ar : Dao. saaoihla maaoimana , Baarta.

cakasaNaI Anao sauQ aarNaa : vaizr ibaharI, konaoDa.

74