PRAKTIKAL 2 TAKSONOMI DAN BIOKEPELBAGAIAN Tujuan :

Untuk mengkaji pengelasan haiwan berdasarkan ciri-ciri fizikal sepunya.

Teori : Biodiversiti ditakrifkan sebagai kepelbagaian bentuk hidupan di atas muka bumi ini. Istilah Biodiversiti yang digunakan bagi menerangkan bilangan spesies, berapa banyak

variasi genetik atau bilan gan jenis komuniti yang terdapat di sesuatu ekosistem. Bumi kita sebenarnya terdiri daripada ekosistem dan ciri-ciri ekologi yang disokong oleh biodiversiti. Biodiversiti meningkatkan produktiviti ekosistem di mana setiap spesies, tidak kira betapa kecil, semuanya mempunyai peranan penting untuk dimainkan. Ekosistem itu, apabila tidak terganggu, ia cenderung untuk mempunyai pelbagai spesies yang membentuk web interaksi yang kompleks. Taksonomi adalah bidang biologi yang berkaitan dengan tatanama, pengenalpastian dan pengelasan organisma. Terdapat lebih satu juta spesies yang diketahui di Bumi dan mungkin terdapat beberapa juta lagi belum dikenalpasti. Taxonomists adalah bertanggungjawab untuk mengenalpasti, menamakan dan mengelaskan semua spesies yang berbeza. Untuk memudahkan kajian, organisma perlulah dikelaskan kepada beberapa kumpulan secara teratur berdasarkan ciri-ciri sepunya yang dimilikinya.. Kepelbagaian akan berkurangan apabila gen baru atau spesis baru dihasilkan atau ekosistem baru terbentuk, juga apabila sesuatu spesis organisma menjadi pupus atau sesuatu sistem kompleks dimusnahkan Pengelasan ialah pembahagian kepelbagaian ini kepada kumpulan yang lebih kecil dan lebih mudah diuruskan. Suatu ciri yang penting ialah nama yang diberikan kepada kumpulan

tumbuhan dan haiwan dalan pengelasan prasaintifik. Pengkelompokan tidak didasarkan secara menyeluruh pada morfologi, walaupun rupa tumbuhan telah digunakan dalam pengenalan, tetapi didasarkan juga pada bau, rasa dan nilai pemakanan. Nama diperlukan sebagai titik rujukan dan pada waktu yang sama di sebalik nama terdapat suatu siri andaian yang banyak bahawa terdapat suatu kumpulan individu yang berkongsi beberapa ciri tertentu yang sama sehingga satu tumbuhan ditentukan sebagai tergolong dalam spesies yang tersebut maka kemumgkinan besar ia mempunyai ciri ciri yang sama dengan individu dalam spesies itu. Semua organisma di dunia dikelaskan kepada lima kumpulan besar yang dinamakan alam. Lima alam ini ialah Monera, Protista, Fungi, Plantae dan Animalia. Spesies ditakrifkan sebagai satu kumpulan organisma yang boleh interbreed di mana individu-individu yang berjaya membiak bersama-sama dianggap sebagai spesis yang sama dan kedua ialah spesis morfologi di mana individu yang kelihatan sama (secara fizikal) dianggap sebagai spesis yang sama. Pelbagai spesies dan ekosistem, dan kebolehubahan gen dalam spesies di dalam habitat tertentu dipanggil kepelbagaian biologi, atau biodiversiti. Biodiversiti adalah penting untuk evolusi dan untuk mengekalkan sistem kehidupan biosfera. Kepentingan biodiversiti terletak dalam ekologi, genetik, sosial, ekonomi, sains, kepentingan pendidikan, kebudayaan, rekreasi dan estetik. Biodiversiti terbahagi kepada tiga peringkat. Mereka adalah kepelbagaian genetik, kepelbagaian spesies dan kepelbagaian ekosistem. Kepelbagaian genetik tahap biodiversiti yang merujuk kepada jumlah keseluruhan ciriciri genetik dari segi komposisi genetik spesis. Teori neutral evolusi mencadangkan bahawa kepelbagaian adalah hasil daripada pengumpulan penggantian neutral. Mempelbagaikan pemilihan adalah hipotesis bahawa dua subpopulasi bagi satu spesies yang hidup dalam persekitaran yang berbeza yang memilih untuk alel yang berlainan pada lokus tertentu. Ini mungkin berlaku, misalnya, jika spesies mempunyai rangkaian yang besar berbanding dengan mobiliti individu di dalamnya. Kepelbagaian genetik memainkan peranan yang besar dalam

kehidupan dan kebolehsesuaian sesuatu spesis. Apabila persekitaran sesuatu spesis berubah, variasi gen perlu menyesuaikan diri dan hidup. Spesies yang mempunyai kepelbagaian genetik yang besar antara individu akan mempunyai lebih banyak variasi dari yang memilih ahli yang paling sesuai. Spesies yang mempunyai variasi genetik yang sangat sedikit akan menghadapi risiko yang besar. Kepelbagaian spesis pula ialah pelbagai spesies yang berbeza di sesuatu kawasan tertentu. Adalah amat sukar untuk menganggarkan spesies yang berbeza di kawasan tertentu. Kebanyakan spesis ditemui berhampiran khatulistiwa dan beberapa di kutub. Kepelbagaian ekologi ialah kepelbagaian di peringkat komuniti. Spesies biologi pula adalah sekumpulan organisma yang mempunyai moyang yang sama. Mereka juga berkongsi banyak ciri-ciri yang dan mempunyai potensi untuk interbredd ( membiak bersama ). Morfologi merujuk kepada bentuk dan struktur organisma atau mana-mana bahagian. Konsep spesies morfologi menyokong bahawa ahli-ahli sesuatu spesis adalah individu yang kelihatan serupa antara satu sama lain. Konsep spesies morfologi adalah yang paling intuitif dan juga yang paling tua. Ia pada dasarnya berpunca dari idea bahawa spesis kumpulan yang sama mempunyai penampilan yang sama. Perbezaan morfologi antara setiap spesies membenarkan kita untuk membezakan antara satu sama lain, seperti lembu daripada kerbau dan satu pohon daripada pokok Bunga Ros.

SENARAI RADAS : Gambar moonmorphs, Gunting, gam, kertas A4 dan pen.

KAEDAH : 1. Spesis yang telah dikenalpasti dikelaskan kepada lima kumpulan. Satu kumpulan haiwan dikeluarkan dan dikumpulkan dalam satu spesis.

2. Andaian dibuat dengan menyatakan semua spesis adalah pada tahap matang dan tiada perbezaan dapat dilihat diantara spesis jantan dan betina.

GAMBARAJAH : KUMPULAN A KUMPULAN B

KUMPULAN C

KUMPULAN D

KUMPULAN E

Keputusan : 4

Kump. Spesis

Ciri-ciri Umum

Moonmorf

Memiliki abdomen yang besar.

Mempunyai kepala, mata, tangan dan ekor. 2,3,4,5,12,18,22,23

Memiliki abdomen badan yang bercorak.

Mempunyai kepala, mata, tangan, kuku, abdomen, jari dan kaki. 6,9,10,11,21

Memiliki tangan yang bercorak.

Mempunyai kepala, mata, abdomen, tangan dan ekor.

19,20,26,29 D Memiliki abdomen 5

yang panjang. Mempunyai kepala, sesungut dan tangan. 7,8,13,14,15,25,28 E

Mempunyai kepala yang berbentuk.

Mempunyai kepala, abdomen, tangan dan ekor.

ANALISIS DATA :

HAIWAN BULAN (MOONMORF)

Mata bercantum

Mata tidak bercantum

Kaki berkuku

Kaki tidak berkuku

Bentuk ekor

1,15

17,24,27 3,12

Tajam

Tumpul 2,4 22

Itik

Katak 5,18,22

Y 6,11,21

V 9,10

HAIWAN BULAN (MOONMORF)

D Sesungut dan ekor

E Bentuk kepala

Bercantum dan berekor panjang

Terpisah dan berekor pendek

Pendek 19,26,29 20 7 25

Panjang 8,13,14 15

Pendek

Panjang

28

Perbincangan

1. Apakah ciri-ciri yang dikenalpasti sewaktu pengelasan haiwan dibuat?

Mengapa ciri itu dipilih? Mengapa bukan ciri yang lain? Ciri- ciri yang dikenalpasti sewaktu pengelasan haiwan dibuat ialah ciriciri luaran fizikal. Antara ciri luaran yang diambil kira ialah bentuk abdomen, corak pada bahagian abdomen, tangan, bentuk kepala dan sesungut, jenis kaki, bentuk mata dan juga bentuk ekor. Kami melihat ciri- ciri ini lebih menonjol dan mempunyai persamaan antara semua haiwan tersebut. Kumpulan kami sebulat suara mengatakan bentuk badan merupakan ciri yang perbezaan paling utama dan dominan berbanding dengan ciri yang lain. Ini kerana bentuk badan memberikan perbezaan yang paling nyata berbanding bentuk fizikal yang lain seperti bilangan sesungut, panjang ekor ataupun bentuk kepala. Kumpulan kami membahagikan semua haiwan kepada lima kumpulan spesis iaitu Spesies A ( memiliki abdomen yang besar ), Spesies B ( memiliki abdomen badan yang bercorak ), Spesies C ( memiliki tangan yang bercorak ), Spesies D ( memiliki abdomen yang panjang bentuk). Kami memilih ciri- ciri ini kerana ciri- ciri ini boleh dilihat dan dikenal pasti dengan mudah. Ini juga merupakan ciri- ciri utama bagi setiap MoonMorphs. Selain daripada itu kelima- lima ciri tersebut merupakan ciri dominan bagi setiap moonmorphs. ) dan Spesies E ( Memiliki kepala yang berbagai

10

2. Adakah kesemua individu di dalam spesies itu serupa antara satu sama

lain? Berapakah variasi yang diterima di antara individu di dalam spesies tersebut? Semua Individu di dalam sesuatu spesies itu mempunyai ciri-ciri fizikal sepunya yang hampir sama. Di mana, untuk spesies A, haiwan tersebut memiliki bahagian abdomen yang besar, bagi spesies B, mereka memiliki abdomen badan yang bercorak, spesies C mempunyai tangan yang bercorak, spesies D pula memiliki abdomen yang panjang dan spesies E mempunyai bentuk kepala yang berbentuk. Dalam setiap spesies kumpulan kami telah mengenal pasti 2 hingga 3 variasi. Sebagai contoh spesies yang memiliki abdomen badan yang bercorak mempunyai perbezaan corak di abdomen dan mempunyai kaki yang berkuku. Perbezaan ini membolehkan pengelasan dibuat melalui subspecies seperti yang dilakukan ahli taksonomis.

3. Apakah yang akan terjadi kepada spesies jika menerima variasi individu

yang sangat tinggi? Apakah pula yang akan terjadi jika menerima variasi individu yang sangat rendah? Jika saya menerima tahap perubahan individu yang tinggi, Moonmorphs akan dapat dikumpulkan secara khusus. Moonmorphs juga akan dapat dibahagikan kepada pelbagai jenis spesies.

11

Jika saya menerima tahap perubahan individu yang sangat rendah, Moonmorphs pula hanya akan dapat dikelaskan mengikut ciri- ciri asas dan biasa. Jadi moonmorphs akan hanya dikumpulkan ke dalam beberapa spesies yang berbeza. ini akan mengurangkan variasi di kalangan spesies berbanding jika saya jika saya menerima tahap perubahan individu yang tinggi.

4. Jelaskan bagaimana seorang taksonimis dapat membahagikan sesuatu spesis kepada dua atau lebih spesis yang baru? Ahli taksonomi merupakan sekumpulan saintis yang pakar dalam mengenal pasti dan mengumpul spesis. Mereka boleh membahagikan sesuatu spesies kepada dua atau lebih dengan pelbagai cara. Inilah yang menyebabkan bidang taksonomi amat penting bagi pemuliharaan biodiversiti serta untuk membezakan antara spesis atau kekeliruan mengenai nama-nama spesis. Taksonomis dapat membahagikan sesuatu spesis kepada dua atau lebih spesis yang baru berdasarkan konsep spesies biological. Konsep ini merujuk kepada sekumpulan populasi yang berpotensi untuk membiak secara semulajadi. Selain itu kaedah lain yang digunakan adalah konsep morfologikal spesies. Konsep ini membolehkan individu dikategorikan dengan melihat persamaan dari segi ciri- ciri fizikal yang ketara seperti bentuk abdomen sama pipih atau besar. sifat biologikal seperti genetik haiwan dan DNA yang dimiliki oleh haiwan tersebut.

12

Terdapat juga beberapa kaedah lain yang turut digunakan seperti kaedah typological spesies, recognition spesies, evolutionary spesies, ekologikal, genetic dan mikrospesies.

5. Apakah faktor yang menyebabkan berlakunya variasi di dalam individu? Terdapat beberapa faktor yang menyebabkan wujudnya variasi di dalam individu.Variasi pada sesuatu individu itu sebenarnya membolehkan saintis

membezakan individu dalam spesis yang sama. Ia juga meningkatkan kebolehan sesuatu spesis untuk bermandiri dalam persekitaran yang sentiasa berubah. Perubahan iklim yang menyebabkan wujudnya penghijrahan spesies. Perpindahan ini adalah pergerakan sesuatu organisma dari satu lokasi ke lokasi lain. Walaupun berlaku dalam corak kitaran, penghijrahan dalam konteks genetik selalunya dujuk kepada pergerakan individu bagi populasi tertentu. Jika individu yang berhijrah tinggal dan mengawan dengan individu destinasi, mereka boleh memberikan alel secara tiba-tiba alel. Selepas mengawan, individu-individu yang berhijrah akan menyumbang gamet yang membawa alel yang boleh mengubah kadar alel yang sedia ada dalam populasi destinasi. Jadi, ini boleh menghasilkan satu variasi baru dalam spesies.

6. Mengapakah spesis Moonmorf ini dipanggil morfospesis?

Konsep morphospesies merujuk kepada penggunaan perbezaan dalam ciri- ciri morfologi untuk membezakan spesies. Perbezaan melalui morfologi ini boleh dirujuk kepada bentuk, struktur dan konfigurasi sesuatu organisma. Ini termasuk aspek penampilan fizikal seperti struktur, bentuk, warna dan corak serta struktur dalaman bahagian-bahagian seperti tulang dan organ-organ. 13

Spesis Moonmorphs dikenali sebagai morfospesis disebabkan spesis tersebut dikumpulkan berdasarkan ciri-ciri persamaan yang boleh diperhatikan di antara moonmorphs . Morfospesis adalah satu kaedah tradisi yang digunakan sejak dahulu bagi mengelaskan sesuatu spesies. Kaedah ini terbatas kerana

maklumat yang digunakan untuk mengelaskan spesis adalah sedikit dan perlu kepada perbezaan yang jelas daripada spesis-spesis lain. Selain itu, variasi geografi selalunya tidak diambil kira dalam kaedah pengelasan ini.

7. Jelaskan mengapa spesies tersebut bukan spesies biologikal.

Spesis tersebut merupakan bukan spesis biologikal kerana tidak wujud maklumat bagi genetik, jantina, DNA, habitat, kelakuannya serta maklumat lain yang lebih spesifik dan mendalam seperti yang wujud pada spesies biological.. Spesis ini hanya dikelaskan melalui morfologi iaitu ciri-ciri yang boleh dilihat berdasarkan sifat fizikal yang sepunya sahaja.

KESIMPULAN Spesies boleh dikelaskan dengan berbagai kaedah. Pengelasan boleh dilakukan merujuk kepada maklumat yang diperolehi sama lengkap atau tidak. Jika lengkap seperti DNA atau jantina spesies yang dikelaskan boleh dikategorikan sebagai spesies biologikal. Jika tidak spesies itu boleh dikelaskan berdasarkan cara yang mudah iaitu melalui ciri fizikal sepunya yang dimilikinya.

14

RUJUKAN: Nature Education. (2010). The Genetic Variation in a Population Is Caused by Multiple Factors. [Di ambil dari web: http://www.nature.com/scitable/topicpage/thegenetic-variation-in-a-population-is-6526354. (04th August 2010)].

Wright, R. T. (2005). Environmental Science 9th Edition. United States: Pearson Prentice Hall,Inc.

http://faculty.evansville.edu/de3/b32003/Lecture %20Summaries/Ch15a_Speciesconcepts.pdf. Viewed on 04th August 2010.

Wikipedia ( 2013 ) Species ? [Diambil dari web : http://en.wikipedia.org/wiki/Morphospecies#Typological_species . .(17th Febuari 2013)].

WikiAnswers. Com. (2010). What is genetic variation? [Available Online: http://wiki.answers.com/Q/What_is_genetic_variation.(08th August 2010)].

15

Http://dir.yahoo.com/Science/Biology/Variation.html viewed on 08th August 2010.

16