Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4 Bab 1 Pengenalan Kepada Fizik 1.

1 Fizik Fizik

Tahun 2013

Fizik merupakan ilmu untuk mencari penerangan rasional (mengapa dan bagaimana) tentang sifat jirim, tenaga dan fenomena alam semula jadi. Antara bidang fizik ialah fizik nuklear, fizik keadaan pepejal, biofizik, elektronik, astronomi, fizik plasma, elektrik dan lainlain. Tujuan anda mempelajari fizik ialah untuk menjawab persoalan-persoalan seperti: 1. Bagaimana sebuah kapal terbang boleh terangkat? 2. Bagaimana sebuah kapal kargo boleh terapung? 3. Bagaimana terbentuknya pelangi? 4. Bagaimana telefon bimbit berfungsi? 5. Bagaimana arus elektrik dihasilkan? 6. Mengapa sudu kelihatan bengkok di dalam segelas air? 7. Mengapa basikal bergerak laju semasa menuruni bukit? 8. Mengapa kipas masih terus berpusing selepas dimatikan?

Kuantiti Fizik

Kuantiti fizik ialah kuantiti boleh diukur. Contohnya, kuantiti laju, berat, panjang, suhu dan sebagainya. Kuantiti Fizik boleh dibahagikan kepada dua iaitu Kuantiti Asas dan Kuantiti Terbitan. Sistem unit SI digunakan dalam pengukuran kuantiti-kuantiti fizik. Contohnya kuantiti jisim diukur menggunakan unit SI kilogram dan masa diukur dalam unit saat. Sistem Unit Antarabangsa atau Unit SI (SI dipendekkan dari nama bahasa Perancis, Systme international d'units) merupakan sejenis sistem metrik. Ia adalah sistem unit yang digunakan oleh semua orang di dunia dalam sains dan perdagangan. Sistem SI diselenggarakan oleh 3 badan, iaitu Biro Timbangan dan Ukuran Antarabangsa (BIPM), Persidangan Am Timbangan dan Ukuran (CGPM) serta Jawatankuasa Timbangan dan Ukuran Antarabangsa (CIPM).

Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan

Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4 Penukaran Unit Penukaran Unit Berimbuhan kepada Unit Tanpa Imbuhan Contoh 1: 500 km = ........................... m Penyelesaian: 500 km = 500 m Nilai imbuhan kilo Contoh 2:

Tahun 2013

1000 mg = ...................................... g Penyelesaian: 1000 mg = 1000 g Nilai imbuhan mili

= ...........................

= ........................... Latihan

(1) 1.25 mm = ...................

(2) 3.88 ns = ........................

(3) 6.22 Mg = .....................

(4) 0.00057 kK = .........................

(5) 9560 A = ....................

(6) 3.5 104 pm = .......................

(7) 0.0045 10-3 Tg = ..........................

(8) 530 dm = ...........................

(9) 0.15 Gm = .............................

(10) 0.000585 cA = ..............................

Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan

Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4

Tahun 2013

Penukaran Unit Tanpa Imbuhan kepada Unit Berimbuhan Contoh 1: 1000 m = ........................... cm Penyelesaian: 1000 m = 1000 cm Nilai imbuhan centi Contoh 2: 100 g = ...................................... kg Penyelesaian: 100 g = 100 kg Nilai imbuhan kilo

= ...........................

= ........................... Latihan

(1) 0.5 A = ................... A

(2) 3600 s = ........................ ms

(3) 1000 g = ..................... kg

(4) 237 K = ......................... TK

(5) 6.22 10-6 A = .................... kA

(6) 3.142 s = ....................... ps

(7) 0.057 10-3 g = .......................... Mg

(8) 500 K = ........................... dK

(9) 900 103 m = ............................. Gm

(10) 0.00415 A = .............................. cA

Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan

Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4 Pembaris meter : Mengukur kuantiti panjang

Tahun 2013

(1) Julat bacaan bagi pembaris meter ialah (2) Skala terkecil pembaris meter ialah (3) Kepekaan pembaris meter ialah (4) Kejituan pembaris meter ialah

: ......................... : ........................ : ........................ : ........................

Rahang dalam (Mengukur diameter dalam)

Angkup Vernier : Mengukur panjang (1) Angkur vernier digunakan untuk Ekor mengukur diameter dalam, diameter (Mengukur luar dan kedalaman bekas. kedalaman bekas) (2) Skala terkecil angkup vernier ialah : ................... (3) Kepekaan angkup vernier ialah : ................... (4) Kejituan angkup vernier ialah : ...................

Rahang luar (Mengukur diameter luar) Cara mengambil bacaan angkup vernier :

Skala utama cm

Skala vernier

Garis skala utama sebelum tanda 0 pada skala vernier

Bacaan skala utama Bacaan skala vernier

: ...................... : ......................

Bacaan angkup vernier : ...................... Tanda 0 Garis skala vernier yang selari dengan garis skala utama

Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan

17

Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4

Tahun 2013

Ralat sifar pada angkup vernier Ralat sifar positif Ralat sifar negatif

Nilai ralat sifar = .......................

Nilai ralat sifar = .......................

Bacaan sebenar = Bacaan angkup vernier Bacaan ralat sifar

Latihan : Mengukur menggunakan angkup vernier (1)

Bacaan skala utama Bacaan skala vernier

: ...................... : ......................

Bacaan angkup vernier : ...................... (2)

Bacaan skala utama Bacaan skala vernier

: ...................... : ......................

Bacaan angkup vernier : ......................

Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan

18

Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4

Tahun 2013

Anvil

Tolok Skru Mikrometer : Mengukur kuantiti panjang (1) Tolok skru mikrometer digunakan untuk mengukur, ketebalan objek kecil dan Bidal Skala diameter objek yang kecil. utama Spindal (2) Ia mempunyai kepekaan dan kejituan yang lebih baik berbanding angkup vernier. Skala vernier Racet (3) Apabila diletak objek, rahang ditutup dengan memutarkan bidal. Apabila rahang hampir rapat dengan objek, putarkan racet sehingga bunyi 'tik' yang pertama. (4) Racet digunakan bagi mengelakkan bidal diputar secara berlebihan dan memastikan tekanan yang dikenakan terhadap objek tidak terlalu tinggi.

mm

Dengan merujuk gambar di atas, tentukan : (a) Skala terkecil tolok skru mikrometer (b) Kepekaan tolok skru mikrometer ialah (c) Kejituan tolok skru mikrometer ialah : ................... : ................... : ...................

Cara mengambil bacaan tolok skru mikrometer:

Bacaan skala utama Bacaan skala vernier

: ...................... : ......................

Bacaan tolok skru mikrometer : ......................

Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan

21

Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4

Tahun 2013

Langkah 2: Menentukan skala bagi kedua-dua paksi graf. Setiap paksi mesti ditanda dengan skala yang sesuai. Skala yang terbaik seharusnya dapat memenuhi julat bacaan data, membantu dalam memplot data, menghasilkan saiz graf yang besar dan seragram. Gandaan 1, 2, 5 dan nombor genap dicadangkan untuk digunakan sebagai skala di dalam graf. Gandaan seperti 3, 4 dan nombor ganjil tidak dibenarkan. Contoh: Graf F melawan x Graf F melawan x

F /N
40 30 20 10

F /N
16 12 8 4

0.2 0.4 0.6 0.8 1.0

x /cm

0.3 0.6 0.9 1.2 1.5

x /cm

Skala nombor genap

Skala nombor ganjil

Langkah 3: Memplot dan melukis garisan penyesuaian terbaik. Titik-titik diplot dengan berhati-hati. Dalam suatu eksperimen, data yang diperolehi mungkin terdiri daripada hubungan linear atau bukan linear. Untuk hubungan linear, graf yang dilukis adalah dalam garis lurus. Oleh yang demikian, satu garis lurus penyesuaian terbaik perlu dilukis. Panduan semasa melukis garis lurus penyesuaian terbaik adalah seperti berikut. 1. Garis yang dilukis mesti melalui kebanyakkan titik yang diplotkan. 2. Titik-titik yang tidak menyentuh garis graf perlu berhampiran dengan garis graf yang dilukis. 3. Bilangan titik yang tidak menyentuh di sebelah atas garis adalah lebih kurang sama atau sama dengan bilangan titik di sebelah bawah garis graf. Contoh: Graf garis lurus F /N
60 50 40 30 20 10

Graf F melawan x

V /V

Graf V melawan I

0.2 0.4 0.6 0.8 1.0

5 4 3 2 1

0.1 0.2 0.3 0.4 0.5

x /cm

I /A

Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan

29

Modul Pengajaran Fizik Tingkatan 4 Contoh : Graf garis lengkung T /s

6.0 5.0 4.0 3.0 2.0 1.0 10 20 30 40 50

Tahun 2013

Graf T melawan m

x /cm
6.0 5.0 4.0 3.0 2.0

Graf x melawan a

10 20 30 40 50

m/g

1.0

a/cm

Menganalisis dan mentafsir graf Mengira kecerunan graf (1) Kecerunan graf garis lurus Langkah-langkah menentukan kecerunan graf bagi graf garis lurus: Pilih dua titik yang koordinatnya mudah dibaca. Pastikan jarak antara dua titik yang dipilih itu cukup besar Menggunakan dua titik yang dipilih, bina satu segi tiga bersudut tegak dengan saiz minimum 6 cm x 6 cm dan dilabelkan koordinat pada kedua-dua titik. Hitung kecerunan graf, m dengan formula umum berikut : Kecerunan graf, m = F /N

y 2 y1 x2 x1

Graf F melawan x

Unit nilai kecerunan graf, m =

50

unit paksi - y unit paksi - x

40

Tentukan kecerunan graf, m.

30

20

10

x /cm

Cikgu Khairul Anuar, SMK Seri Mahkota, Kuantan

30