Pensioenleeftijden pensionering

ActualiteitscollegeLeergangPensioenrecht dinsdag19maart2013,18u30

FaculteitRechtsgeleerdheid Tiensestraat41 LokaalDV101.54 TOEGANGVIAHETLADEUZEPLEIN

 Inhoudsopgave 1. Presentatie 2. Deelnemerslijst

Actualiteitscollege LEERGANG PENSIOENRECHT Pensioenleeftijdenpensionering

3. CollegeroosterLeergangPensioenrecht

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering

De verhoging van de (vervroegde) pensioenleeftijd

Wettelijke pensioenen

Tony VAN DER STEEN, Ombudsman

Maart 2013 1

Inhoud
Vr de pensioenhervorming Naar de pensioenhervorming De pensioenhervorming
Doel Methode Principe

De pensioenleeftijd De vervroegde pensioenleeftijd

Een jaar een jaar Overgangsmaatregelen Algemene conclusie Oplossingen?! Aandachtspunten

Slot
Maart 2013 2

Maart 2013

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Pensioenleeftijd
(voor de pensioenhervorming)

Wettelijke pensioenleeftijd voor WN, Zelfst., OS: 65 jaar

-WN: uitz. mijnwerkers, zeevarenden, vliegend personeel v/d burgerluchtvaart -OS: uitz. rijdend personeel NMBS (55), leger, politie,magistraten (67/70),
Maart 2013 4

Pensioenleeftijd
Werkloosheid met bedrijfstoeslag Pensioen ALTIJD op 65 jaar
Zowel voor WN, Z en in praktijk ook OS (werkloosheidsreglementering laat cumulatie niet toe) Ook na hervorming: steeds 65 jaar
Maart 2013 5

Vervroegde pensioenleeftijd
(voor de pensioenhervorming)

WN-Z: 60 jaar met loopbaan 35 jaren (zelfstandige: vermindering inzake vervroeging: malus) OS: 60 jaar (vereiste voor pensioen OS: 5 jaar dienst OS met aanneembare diensten na 31/12/1976)

Maart 2013

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Malus zelfstandigen
Leeftijd Jaar pensioner ing Aftrek 2012
Uitzondering aftrek

60

60,5

61

62

63

64

65

-25 %

-25 %

-18 %

-12 %

-7 %

-3 %

0%

Geen aftrek vanaf een loopbaan van 42 jaar -25 % -21,5 % -18 % -12 % 0% 0% 0%

Aftrek

2013
Uitzondering aftrek

Geen aftrek vanaf een loopbaan van 41 jaar

Vanaf 2014 Maart 2013

Geen aftrek

Personen op actieve leeftijd (20-64) per oudere (65+)

4,00 3,50

3,00

2,50

2,00

1,50

1,00

Personen op actieve leeftijd (20-64) per oudere (65+)

0,50

0,00
2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2018 2020 2022 2024 2026 2028 2030 2032 2034 2036 2038 2040 2042 2044 2046 2048 2050 2052 2054 2056 2058 2060

Maart 2013 Informatie (ADSEI);

Bron: 2000-2009: waarnemingen, FOD Economie - Algemene Directie Statistiek en Economische 2010-2060: Bevolkingsvooruitzichten 2010-2060: Federaal Planbureau en ADSEI

Vergelijking pensioenleeftijd en levensverwachting

Jaar 1970 2012 Effectieve pensioenleeftijd 64,2 58,6 Levensverwachting 71 80,3 Verschil 6,8 21,7

Bron: Studiecommissie voor de vergrijzing

Maart 2013

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Naar de pensioenhervorming
Groenboek 10/02/2010: Bij constant beleid steeds meer moeilijkheden om pensioenen te
financieren

Witboek van de Europese Commissie:

Agenda voor adequate, veilige en duurzame pensioenen
Een vergrijzende bevolking vormt een grote uitdaging voor de pensioenstelsels in alle lidstaten. Tenzij vrouwen en mannen, naarmate zij langer leven, ook langer aan het werk blijven en meer sparen voor hun pensioen, kan de adequaatheid van de pensioenen niet worden gegarandeerd aangezien de vereiste toename van de uitgaven niet op te brengen valt. Tot 2060 zal volgens de projecties de levensverwachting bij de geboorte voor mannen stijgen met 7,9 jaar en voor vrouwen met 6,5 jaar, vergeleken met 2010. En het probleem is niet ver weg het staat voor de deur nu de babyboomers met pensioen gaan en de beroepsbevolking van Europa begint te krimpen. Dit wordt weerspiegeld in een jaarlijkse stijging van het aantal 60-plussers met circa twee miljoen, bijna dubbel zo hoog als in de late jaren 1990 en het begin van de jaren 2000. Daarentegen zal het aantal mensen in de meest actieve leeftijdsgroep (20-59 jaar) de komende decennia elk jaar dalen.
Maart 2013 10

Naar de pensioenhervorming
Regeerakkoord 1 december 2011.
Hoofdstuk 2.2. Hervorming van de pensioenen, 102-106: 2.2.1. Verhoging van de effectieve leeftijd om op vervroegd pensioen te gaan:

De minimumleeftijd voor het vervroegd pensioen zal vanaf 2013 met 6 maanden verhogen per jaar om in 2016 op 62 jaar te komen, in de privsector en in het algemeen stelsel van het openbaar ambt. De minimale loopbaanvoorwaarde zal in de privsector en in het algemeen stelsel van het openbaar ambt tegen 2015 geleidelijk aan op 40 jaar komen. Bij lange loopbanen zal men in twee uitzonderingen voorzien: het pensioen zal op 60 jaar kunnen bij 42 loopbaanjaren op 61 jaar bij 41 loopbaanjaren.

Maart 2013

11

Naar de pensioenhervorming
Toelichting van de Minister van Pensioenen bij de algemene uitgavenbegroting 2012: 3 doelstellingen: Gezonde publieke financin Activering bevolking Verhogen effectieve pensioenleeftijd

Maart 2013

12

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Doelstellingen
Gezonde publieke financin
- Door vergrijzing stijgen tegen 2060 pensioenuitgaven tot 14,5 % van het nationaal inkomen (nu 9,9 %)
(cijfers: studiecommissie voor de vergrijzing)

- Stijgende levensverwachting en daling aantal geboorten ==== Afbouw overheidsschuld =====

Maart 2013

13

Doelstellingen

Maart 2013

14

Doelstellingen
Activering bevolking Verhogen effectieve pensioenleeftijd (harmonisering)
Nu: gemiddeld op 59 jaar tussen 55 jaar en 64 jaar: 37% aan het werk Van Quickenborne: 5 % werkt effectief tot 65 jaar

Maart 2013

15

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Methode?

Maart 2013

16

Methode
De pensioenhervorming aangaande de leeftijd voor vervroegd pensioen:
Verstrenging van de leeftijds- en loopbaanvoorwaarden voor toegang tot vervroegd pensioen in alle stelsels

Maart 2013

17

Principes
Iedereen moet gemiddeld twee jaar langer werken Te bereiken via optrekken van de leeftijds- en de loopbaanvoorwaarden in de verschillende stelsels door harmonisering Harmoniseren met respect voor eigenheid stelsels Modernisering zonder te raken aan de verworven rechten en de verwachtingen van de generaties die de huidige pensioenleeftijd naderen
Maart 2013 18

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Pensioenleeftijd
Wettelijke pensioenleeftijd voor WN, Zelfst., OS: 65 jaar
-WN: mijnwerkers, zeevarenden, vliegend personeel: specifieke overgangsbepalingen : afstelling naar algemeen stelsel WN - OS: uitz. rijdend personeel NMBS, leger, politie, magistraten,

Maart 2013

19

Vervroegde pensioenleeftijd
Overzicht
Jaar 2012 2013 2014 2015 2016 Normale leeftijd 60 60 61 61 62 Loopbaan Bijzondere Lange leeftijd loopbaan WN-Z: 35 OS: 5 38 39 40 40 60 60 60 60 61 40 40 41 42 41

Maart 2013

20

Een jaar een jaar

Harmoniseren met respect voor eigenheid stelsels Werknemer: opbouw pensioenrechten per dag : rustpensioen = 1/45 (x aantal dagen /312) x Lc x Z

1/45 = loopbaan (per gewerkt jaar): werkelijke of gelijkgestelde tewerkstelling L = loon: werkelijk, forfaitair, of fictief + c: geherwaardeerd Z = percentage afhankelijk de gezinssituatie :gezin : 75%/ alleenstaande : 60%

Maart 2013

21

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Een jaar een jaar

Harmoniseren met respect voor eigenheid stelsels Zelfstandige: opbouw pensioenrechten per kwartaal: rustpensioen = 1/45 (x aantal kwartalen /4) x BI c x Z

1/45 = loopbaan (per gewerkt jaar): werkelijke of gelijkgestelde tewerkstelling BI = (forfaitarie/rele) bedrijfsinkomsten + c: geherwaardeerd Z = percentage afhankelijk de gezinssituatie :gezin : 75%/ alleenstaande : 60%

Maart 2013

22

Een jaar een jaar

Harmoniseren met respect voor eigenheid stelsels Ambtenaar: opbouw pensioenrechten uitgedrukt in maanden (maar elke dag tewerkstelling telt mee) rustpensioen = RW x D x T RW: referentiewedde D: aantal aanneembare diensten T: tantime: loopbaanbreuk: b.v. 1/60

Maart 2013

23

Een jaar een jaar

Harmoniseren met respect voor eigenheid stelsels Werknemer- zelfstandige: kalenderjaren Ambtenaar: dienstjaren Vb: begin loopbaan 1 oktober 1975 einde loopbaan 18 maart 2013 In WN en Z: 1975 en 2013 tellen niet mee (zie verder) In OS: 3 mnd (1975) + 2,58 mnd (2013) = 5,58 mnd
(nut: zeker bij verhogingscofficint)

Maart 2013

24

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Een jaar een jaar
Werknemer
- Tewerkstelling van minstens 1/3de van een voltijdse tewerkstelling of gelijkstelling: 104 VTE (dagen) (= 104/312) - Telt eveneens mee (geen pensioenrechten):
Jaar waarin het pensioen ingaat Max. 36 mnd onderbreking loopbaan voor opvoeding van een kind in het gezin (hoeft uw kind niet te zijn).
kind van -6 jaar oud waarvoor kinderbijslag werd genoten in die periode binnen de 5 jaar n het begin onderbreking, terug beginnen werken en dit gedurende minstens 1 jaar

- NIET:
Maart 2013

Geregulariseerde periodes (vrijwillige bijdrage, studies) Periodes toegekend als uit de echt gescheiden echtgenoot
25

Een jaar een jaar

Werknemer (vervolg)
- Tellen ook mee:
Zelfstandige (2 kwartalen = 156 dagen) andere regelingen = andere Belgische regelingen (104 dagen), EER-land + landen waarmee Belgi een bilaterale overeenkomst heeft

Maart 2013

26

Een jaar een jaar

Zelfstandige
Bewijs van 2 kwartalen (156 dagen) activiteit en meeste gelijkstellingen (=2/4) Voortgezette verzekering Telt eveneens mee (geen pensioenrechten)
-

Max. 36 mnd onderbreking loopbaan voor opvoeding van een kind in het gezin (hoeft uw kind niet te zijn). - kind van -6 jaar oud - waarvoor kinderbijslag werd genoten in die periode - binnen de 5 jaar n het begin onderbreking, terug beginnen werken en dit gedurende minstens 1 jaar Jaar waarin pensioen ingaat

- NIET: gelijkgestelde studieperiode en leercontractperiode, echtscheiding, meewerkende echtg. vrijwillige voor 2003

Maart 2013

27

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Een jaar een jaar
Zelfstandige (vervolg) - Andere regelingen = andere Belgische regelingen(104 dagen), EER-land + landen waarmee Belgi een bilaterale overeenkomst heeft
Opmerking: vanaf 01/01/2013 ook Europese en bilaterale jaren samentellen Aanbeveling 2004/4 Ombudsdienst

Maart 2013

28

Een jaar een jaar

Openbare sector :
-

dienstjaren

Periodes van effectieve tewerkstelling Halftijdse prestaties tellen voltijds mee Periodes van afwezigheid: gelijkgesteld met dienstactiviteit (al dan niet bezoldigd), disponibiliteit waarvoor wachtgeld, verlof of disponibiliteit voorafgaand aan pensioen - Diplomabonificatie en militaire dienstplicht (en gelijkgestelde) aan 1/60 - Voltijdse loopbaanonderbreking vr 1.1.2011: max. 60 maanden valideerbaar vanaf 1.1.2011: enkel de gratis (12 mnd + 24 mnd kind -6j) en gevalideerde periode 2011 Opm: - Onvolledige jaren: maanden samentellen - Jaar waarin het pensioen ingaat telt mee
Maart 2013 29

Een jaar een jaar

Openbare sector (vervolg)
- Tellen ook mee:
Zelfstandige (2 kwartalen = 156 dagen) andere regelingen = andere Belgische regelingen, EER-land (104 dagen) + landen waarmee Belgi een bilaterale overeenkomst heeft

Maart 2013

30

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Een jaar een jaar
Openbare sector: diplomabonificatie
- postsecundair diploma - voorwaarde voor aanwerving of voor bevordering - Studietijd nodig om diploma te verwerven = eigenheid van het stelsel

Maart 2013

31

Een jaar een jaar

Verhogingscofficint overheid
= Afhankelijk van ingangsdatum, tantime en minimumduur v/d loopbaan - In geval van berekening met voordeliger tantime
(vb. onderwijs) - Er zijn uitzonderingen (vb. gemeente: niet bij wet bepaald)

- Reden: sneller aan maximumpensioen

Pensioen in 1/50 = max. na 37,5 jaar

- Cofficint neemt af in de tijd = Eigenheid stelsel

Maart 2013 32

Een jaar een jaar

Vb: Verhogingscofficint 1 jr aan 1/60 telt voor 1 jaar, 1 jr aan 1/55 telt voor 1,091 jaar: 38,5 x 1,091 = 42 jaar (zie vb hieronder)
Leeftijd 60 jaar
Loop baan 1/60 Gewicht 1 jaar Loopbaan 1/55 Gewicht 1 jaar

Leeftijd 62 jaar
Loop baan 1/60 Gewicht 1 jaar Loopbaan 1/55 Gewicht 1 jaar

Jaar 2016 2018

Lpb 42 42 1 1

Lpb 38,5 40 1,0909 1,05

Lpb 40 40 1 1

Lpb 36,67 38,5 1,0908 1,0390 33

Maart 2013

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Een jaar een jaar
Onvolledige jaren in de OS
Principe uit het stelsel van werknemers toepassen op OS: -4 maanden gepresteerd = verhogen tot 12 maanden (verhogingscofficint) -geen 4 maanden bij de overheid = werkelijke duur of verhoogde duur (verhogingscofficint) telt, nooit verhogen tot 12 mnd -4 maanden (overheid en priv samen), hetzij 104 dagen = verhogen tot 12 maanden (nooit verhogingscofficint tenzij voordeliger met weglaten periode priv).

Maart 2013

34

Conclusie 1
Een jaar een jaar
Pensioen niet altijd mogelijk op zelfde tijdstip in alle stelsels
(Bestond al voor de pensioenhervorming ingevolge loopbaanvoorwaarde WN en Z, maar wordt verscherpt)

Maart 2013

35

Overgangsmaatregelen WN
KB 26 april 2012:
A. WN opzegtermijn ingegaan vr 01/01/2012 en eindigt na 31/12/2012 B. WN vr 28/11/2011 in SWT, gehele of gedeeltelijke vrijwillige loopbaanonderbreking, tijdskrediet en halftijds of 1/5 tijdskrediet en halftijds en 1/5 tijdskrediet voor WN ouder dan 50 jaar C. WN vr 28/11/2011 ontslagen of in opzeg met oog op SWT

Maart 2013

36

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Overgangsmaatregelen WN
D. WN vr 28/11/2011: -schriftelijke en individuele overenkomst met WG die ten vroegste afloopt op 60 jaar -afgesloten buiten conventioneel brugpensioen -in kader van arbeidsregelement (voor 28/11/2011 kopie bij FOD WASO), CAO (voor 28/11/2011 geregistreerd bij FOD WASO) of pensioenreglement (van kracht voor 28/11/211) conform Wet op aanvullend pensioen of gebaseerd op wettelijke of reglementaire bepalingen WN moet ten laatste op 28/11/2011 aan voorwaarden van arbeidsreglement, CAO, pensioenreglement of regeling van vervroegde uittreding voldoen

Maart 2013

37

Overgangsmaatregelen WN
E. Aanvraag bekomen loopbaanonderbreking of tijdskrediet en voldoen aan cumulatieve voorwaarden:
- WG heeft schriftelijke kennisgeving WN ontvangen vr 28/11/2011 - Ontvangstdatum formulier door RVA gelegen vr 02/03/2012 -Ingangsdatum loopbaanonderbreking of tijdskrediet gelegen vr 03/04/2012 F. Voor 28 november 2011 aanvraag tot vervroegd rustpensioen in 2013 ingediend: vervroegd pensioen onder de oude voorwaarden: op 60 jaar met loopbaanvoorwaarde van 35 jaar
Maart 2013 38

Conclusie 2
Overgangsmaatregelen WN
Pensioen aan oude voorwaarden in WNstelsel: gelden niet voor andere regelingen : eventueel niet met vervroegd pensioen op zelfde datum

Maart 2013

39

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Overgangsmaatregelen WN
Wet 20 juli 2012
- Op 31/12/2012 aan voorwaarden voldoen oude regeling: pensioen oude regeling - Wie vanaf 2013 op om het even welk moment aan de voorwaarden voldoet om met pensioen te vertrekken, behoudt recht vertrek ongeacht de latere ingangsdatum van het pensioen - Verjaardag in december, geen nadeel: voorwaarden van dat jaar
Maart 2013 40

Overgangsmaatregelen WN
- Wie in 2012 kort voor het pensioen staat Ingangsdatum schuift max. 2 jaar op Voorwaarde: geboren voor 01/01/1956 (57 jaar of ouder), op 31/12/2012 32 jr en 37 jaar op het ogenblik dat het pensioen ingaat

Maart 2013

41

Tabel

Maart 2013

42

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Overgangsmaatregelen WN
Een voorbeeld:
Geboren in 1951 (61 jaar in 2012) 34 jaar loopbaan op 31 december 2012 Vervroegde pensioenleeftijd volgens oude reglementering: in 2013: 60 jaar met loopbaanvoorwaarde 35 jaar. Nieuwe reglementering: in 2013: 60 jaar met loopbaanvoorwaarde 38 jaar Haalt nooit voldoende loopbaanjaren; pensioen op 65 jaar Nu is vervroegde pensioenleeftijd: 64 jaar (uitstel vervroegde pensioenleeftijd 2 jaar)
Maart 2013 43

Overgangsmaatregelen Z
- Z in 2012: 60j +35 loopbaanjaren: kan op ieder moment met vervroegd pensioen - Wie vanaf 2013 op om het even welk moment aan de voorwaarden voldoet om met pensioen te vertrekken, behoudt recht vertrek ongeacht de latere ingangsdatum van het pensioen

Maart 2013

44

Overgangsmaatregelen Z
Wet 21/12/2012
- Voor wie in 2012 kort voor het pensioen staat: 57j of ouder + 32 loopbaanjaren (= 2 jaar langer werken) - Verjaardag in december, geen nadeel

Maart 2013

45

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Overgangsmaatregelen WN -Z
Koning kan nog overgangsmaatregelen toevoegen:
1de werknemers waarvan de opzeggingstermijn is ingegaan voor 1 januari 2012 en eindigt of had moeten eindigen na 31 december 2012; 2 de werknemers die, buiten het kader van een conventioneel brugpensioen, voor 28 november 2011, in onderling overleg met hun werkgever een overeenkomst van vervroegde uittreding hebben afgesloten die ten vroegste vervalt op de leeftijd van 60 jaar voor zover deze werknemers op dat ogenblik een loopbaan van ten minste 35 jaren bewijzen; 3 de werknemers en zelfstandigen die een aanvraag tot vervroegd pensioen hebben ingediend voor 28 november 2011.

Nog niet gepubliceerd !

Maart 2013 46

Overgangsmaatregelen OS
- Wie op om het even welk moment de voorwaarden voldoet om met pensioen te vertrekken, behoudt deze ongeacht de latere ingangsdatum van het pensioen (zelfs al verandert hij van personeelscategorie) - Wie in 2012 kort voor het pensioen staat
Wie vr 1 januari 1956 geboren is, kan vanaf de leeftijd van 62 jaar vervroegd met pensioen als hij minstens 37 pensioen aanspraak verlenende dienstjaren telt. (diplomabonificatie en vermeerderingscofficint tellen niet mee om de 37 jaar te bekomen)

- Verjaren in december, geen nadeel

Maart 2013 47

Overgangsmaatregelen OS
- Wie in vervroegde uitstapregeling zit, behoudt vervroegd pensioen op 60 jaar
- Personen die zich in een deeltijdse of voltijdse disponibiliteit of vergelijkbare situatie bevinden (lijst) op 1.1.2012, worden met pensioen gesteld bij het einde van deze situatie, maar ten vroegste op 60 jaar. - Eveneens van toepassing voor de personen die bij hun werkgever een aanvraag indienen ten vroegste 1 jaar voorafgaand aan begindatum voltijdse of deeltijdse disponibiliteit, om in een dergelijke situatie te worden geplaatst hetzij:
vr 1 januari 2012 na 31 december 2011 op voorwaarde dat deze aanvraag door de werkgever werd ingewilligd vr 5 maart 2012

- Wie van functie verandert behoudt voordelige regeling

Maart 2013 48

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Algemene conclusie
Eventueel vervroegd pensioen in de verschillende stelsels niet mogelijk op dezelfde datum

Bestond reeds voor de pensioenhervorming, maar door invoering van nieuwe strengere voorwaarden verscherpt en door toename aantal gemengde loopbanen meer mensen in deze situatie

Bij gemengde loopbaan slorpt de regeling met strenge voorwaarde andere op of genot van 1 van beide pensioenen

Maart 2013

49

Algemene conclusie
Pensioen niet altijd mogelijk op zelfde tijdstip: Invloed gemengde loopbanen! 2011: RVP pensioenen: 33,48 % gemengde loopbaan = stijging van 5,9 % in vijf jaar tijd WN OS: stijging met 9,6 % in vijf jaar tijd WN Z OS: stijging met 9,7 % in vijf jaar tijd

Maart 2013

50

Oplossing?
Werken naast je pensioen in ander stelsel om verder loopbaanjaren op te bouwen Meestal niet mogelijk: toegelaten grenzen onder minimumloon - Logisch: ontradend effect Of gewoon verder werken (als dit nog mogelijk is ontslag, uitstapregeling, )

Maart 2013

51

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Oplossing!
Tijdig pensioen aanvragen (beslissing vervroegd pensioen mogelijk) Domino-effect: PDOS heeft Capelo gegevens nodig (Overgangsperiode historische gegevens)

Maart 2013

52

Aandachtspunten
Intrekken aanvraag OS noodzakelijk! Mod. 74 andere stelsels volstaat Ingangsdatum: gevolgen werken na pensioen RVP en RSVZ Pensioen gaat pas in vanaf de 1ste betaling PDOS Pensioen gaat in op de gevraagde datum, ook indien niet betaalbaar Ombudsdienst Pensioenen: Algemene aanbeveling 2009/1: Op basis van quasi dezelfde wetteksten, de interpretatie door de pensioendiensten gelijk maken (ingangsdatum op ogenblik van 1ste betaling): oplossing in wetsontwerp werken naast pensioen

maart 2013

53

Aandachtspunten
Uitputting ziektekrediet ambtenaar na 60 jaar:
60 jaar of ouder: krediet ziekteverlof beperkt tot 365 dagen

Maart 2013

54

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Aandachtspunten
Voortgezette verzekering voor zelfstandigen
Mogelijkheid afkopen loopbaanvoorwaarden voor vervroegd pensioen Als zelfstandige activiteit niet het gewenste resultaat oplevert, beslissen vrijwillig stop te zetten In afwachting van een andere beroepsactiviteit: aanspraak op voortgezette verzekering Waarborg rechten in het sociaal statuut voor een maximumtermijn van 2 jaar, eventueel te verlengen tot 7 jaar als daardoor de pensioenleeftijd bereikt wordt Voorwaarden: minstens een jaar als zelfstandige gewerkt hebben, activiteit volledig stopgezet hebben, sociale bijdragen betalen
Maart 2013 55

Aandachtspunten
Voortgezette verzekering Z (achterpoortje van het pensioenhuis?)
Verantwoord in geval van problemen Kan ook anders gebruikt worden

Maart 2013

56

Aandachtspunten
De loopbaan van vrouwen
Reeds bestaand probleem bij WN en Z (35 jaar loopbaan vereist) Denk ook aan: b.v. jaren uit de echtgescheiden tellen niet mee/ max 3 jaar voor kinderen jonger dan 6 jaar wel Wordt verscherpt (loopbaanvoorwaarde voor vervroegd pensioen opgetrokken) Cijfers Federaal planbureau februari 2013: Langere termijn uitstel in WNregeling voor vrouwen: 5 maanden, mannen: 3 maanden, in OS 20 tegenover 14 maanden (Uitz. Z: vrouwen 2 maanden, mannen 4 maanden (korte loopbaanduur vrouwen in dat stelsel waardoor al vaker uitstel tot 65 jaar onder oude regeling)
Maart 2013 57

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering
Aandachtspunten

Loopbaanplanning

Niet altijd gemakkelijk Opschuiven vervroegde pensioenleeftijd: vragen einde loopbaan (wanneer kan ik stoppen) Pensioenteller PDOS Automatische raming (Hoeveel?) Vervroegd pensioen (Wanneer?)

Maart 2013

58

Aandachtspunten
Modernisering zonder te raken aan de verworven rechten en de verwachtingen van de generaties die de huidige pensioenleeftijd naderen: Hoe ver kan, mag, moet men gaan?

Maart 2013

59

Aandachtspunten
Hoe ver kan men gaan? Nog te nemen overgangsmaatregelen?
Personen die zelf in onderling overleg ontslag gaven, personen in uitstapregeling buiten reeds voorziene Vb: Persoon gaat in tijdskrediet voor 2 jaar. Hierop volgt ingevolge individuele en schriftelijke overeenkomst met WG, buiten conventioneel brugpensioen, in kader van CAO een vervroegde uittredingsvergoeding voor 1 jaar bezoldigd door WG die afloopt op 60 jaar. Persoon voldoet dus pas na 28/11/2011 aan CAO voorwaarden (59 jaar oud zijn). Gevolg: Geen pensioen op 60 jaar
Maart 2013 60

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering

Maart 2013

61

Tot slot
Spanningsveld: bij verhogen van de pensioenleeftijd teneinde overheidsschuld af te bouwen Harmonisatie nodig
( toename van het aantal gemengde loopbanen)

Eigenheid van de pensioenstelsels

(historische redenen- rele verschillen, verwachtingspatroon van de mensen betreffende hun toekomstige pensioenrechten, plotse afschaffing zou een te grote ontwrichting voor de rechtsorde kunnen betekenen)
Maart 2013 62

Vragen

Vragen Vragen

Maart 2013

63

LeergangPensioenrecht Actualiteitscollege 19maart2013

Pensioenleeftijdenpensionering

Dank voor uw aandacht

Ombudsdienst Pensioenen WTC III Simon Bolivarlaan 30/5 1000 Brussel klacht@ombudsmanpensioenen.be www.ombudsmanpensioenen.be

Maart 2013

64

DEELNEMERSLIJST ACTUALITEITSCOLLEGE 19MAART 2013

Afgesloten 18 maart om14:00

Adnet Aertssen Appeltant Baekeland Balis Bauwelinckx Bauwens Behets Belet Billiet Blanckaert Boelaert Bogman Bosmans Brouwers Buch Carlier Carrette Cauwenberghs Ceyssens Cloetens Cole Coppens Coucke Coumans Cousin Cuppens Curvers Daemen Dansercoer De Bivre De Bock De Buyser de Cambry De Coster De Lepeleire De Marrez De Meirleir De Ridder De Ridder De Ridder De Smet De Smet De Somviele De Vreese De Wit Debels Deckers Deferm Degreeff Deiteren Delannoo Deltombe Bernadette Johan Daniel Paul Geert Thierry Mario Luk Ward Thiery Kris Kathy Valerie Monique Anas Kevin Edward Patrick Steven Sophie Jo Koen Stijn Lizzie Wim Sylvie Gert Giselda Luc Paul Frederik Willem Wim Frdric Jenna Valrie Bernd Danielle Caroline Steffie Geert Jan Paul Isabelle Jurgen Bart Annelies Ivo Pascal Wim Caroline Jurgen Arielle Eerste adviseur Directeur-generaal Adviseur generaal Zaakvoerder Raadsheer Actuaris Ir Adviseur Docent Principal Diensthoofd kantoor Brugge Life&Benefits and healthcar consultant Medewerkster Account Manager Student Attach Advocaat Account Manager Legal Consultant, Pension Senior consultant Legal Adviser Employee Benefits General Manager Sales, AG Employee Benefits Adviseur Productmanager Director Advocaat Advocaat Attach Teamleader Zaakvoerder HR Business Partner Inspecteur Senior Tax Advisor Tax&Legal Adviser Sociaal Huis Manager Sales Insurance Advocaat Legal Consultant Advocaat Counsel Consultant Actuaris Adviseur Leven Advocaat Advocaat Senior Advisor Beleidsadviseur Directeur Teamleader Commercieel Medewerker EB Adviseur sociale zaken Teamleader Jurist Verbond van Belgische Ondernemingen Rijksdienst voor pensioenen Zenito, sociaal verzekeringsfonds Verba/LifeCat Arbeidshof Brussel Adviesbureau Infact NV FSMA ERGO Academy Mercer Rijksdienst voor Pensioenen Concordia Verzekeringsdienst KU Leuven BELGIBO NV KU Leuven RVP-Brugge Reliance Axis Life Vanbreda Risk & Benefits CSC AG Insurance AG Insurance Agoria Belfius Insurance FSMA Eversheds Clifford Chance LLP Rijksdienst voor Pensioenen Baloise Insurance www.pensioenraadgever.be Brussels Airlines Delta Lloyd Life ING Life Belgium Amonis OFP Gemeentebestuur Hoeilaart Securex Eversheds Mercer (Belgium) NV Claeys & Engels Akkermans & Partners Deloitte KBC EBCS bvba Claeys&Engels Eubelius BVPI-ABIP Groen FBZ Elektriciens Baloise Insurance ADD nv UNIZO Delta Lloyd Life Contassur Bijstand Advies

Demol Denayer Dereymaeker Deroey Deville Devill Devliegher Devoet Deyaert d'Hert Dierckx Driesen Duden Eelen Eerdekens Fort Fornoville Foubert Franchimont Franois Gentier Vandepitte Gerits Geukens Gieselink Gillemon Gobeyn Goossens Hannes Hannesse Hendrickx Heylen Heymans Heymans Holderbeke Huyberechts Huyberechts Iliano Jame Janssen Janssens Janssens Janssens Joos Jurgen Kennis Keunen Lambrecht Laseure Lateur Lauwers Leenknecht Leleux Lemmens Lens Leukemans Leysen

Philippe Stefan Herman Jo Guido Dries Ward Claude Danny Natalja Hilde Guy Elke Luc Veerle Patrick Paul Ferdy Alex Philippe Wim Geoffrey Wivien Ivan Gerhard Pieter Alex Frank Birgit Jean Marie Constant Barbara Martine Filip Francis Ingrid Katleen Sofie Miet Steven Johan Gilva Willem Hugo Masure Lea Toon Patrick Greet Soetkin Dirk Enrico Jennifer Nora Marc Muriel Petra

Technical & Strategic Adviser Adjunct directeur sociaal beleid Afg. bestuurder Legal Expert Advocaat Student Adviseur Charg de cours honoraire ULB Adviseur bedrijfspensioenen Toezicht op de Pensioenen Adviseur Adviseur bedrijfspensioenen Advocaat Leerkracht Departementsverantwoordelijke Pensioenoplossingen Benefits administrator Zaakvoerder Partner Advocaat-stagiair Advocaat Administratief deskundige Actuaris Legal Consultant Productbeheerder Adjunct-adviseur Director Adviseur Levensverzekeringen Productbeheerder Leven ondernemers Directeur Ombudsman voor pensioenen Zaakvoerder Advocaat HR Pensions & Insurances Advocaat Adviseur Studiedienst Bedrijfsjurist Personeelsverantwoordelijke Legal consultant Advocaat Algemeen-directeur Administrateur-generaal Juridisch adviseur 50 consulent vdab Eerste auditeur Projectmedewerker Account manager Analist Redacteur Onderschrijver Groepsverzekeringen Advocaat Advocaat Attach Consultant Employment Consulting Auditeur Legal Advisor Cordinator Studente 1e master rechten

AXA Belgium Essenscia Zakenkantoor Dereymaeker Towers Watson NV Liedekerke Wolters Waelbroeck Kirkpatrick KU Leuven Bofidi KBC FSMA FSMA KBC Bank & Verzekeringen Linklaters llp GO Onderwijs Ethias Shell Belgium Pension Fund OFP Life Plan KPMG Belastingconsulenten Laga NautaDutilh RVP - Kortrijk Towers Watson PwC KBC Verzekeringen nv FSMA PwC KBC Verzekeringen nv KBC Verzekeringen nv ASSURALIA WTC III Groep Hendrickx bvba Claeys & Engels Siemens Advocatenkantoor De Ganck cvba VDAB Nationale Bank van Belgi Gemeente Rotselaar PwC Van Gompel-Renette Advocaten Sigedis vzw PDOS Vlaams Parlement VDAB Rekenhof ABVV/Linx+ Vanbreda Risk & Benefits Conac Kluwer KBC Verzekeringen DLA Piper UK LLP BVBA Advocatenkantoor Lauwers Sablon RSZ Ernst & Young Rekenhof Belfius Insurance vzw SEFOCAM Studente KULeuven

Logghe Logist Londers Loos Loose Mannaerts Merckx Moestermans Mortier Mues Mulders Naesens Nauwelaerts Neetens Nerinckx Oliverio Pacolet Peeters Perpet Philippe Pierssens Pintelon Plas Pollaris Potemans Proesmans Provoost Putman Reynaerts Reyntens Rietjens Roels Rogge Rooms Rossou Rutten Rutten Scheers Segers Serraes Smets Somers Sommen Sommerijns Stevens Thienpont Thijs Timmerman T'Jonck Torfs Tubeeckx Ugalde Uyttersprot Vaes Vaes Van Assche Van Ballaer

Paul Sylvia Kim Nancy Mathias Birgit Michel Herlindis Arne Stijn Marc Caroline Matthias Stephan Stefan Sofie Jozef Rudy Maajke De Wulf Ilse Olivier Peter Kristien Fritz Jan Luc Leen Didier Camille Frank Paul Valrie Ellen Jo Mathieu Kris Denis Cecile Kurt Nol Anne-marie Liesbet Lut Yves Astrid Hilde Isabelle Greet Filip Serge Felipe Patrick Jan Alain Leen Ann

Director Retirement Solutions Adviseur studiedienst Adviseur Leven Technisch Expert Employee Benefits Consultant Juriste Bestuurdera Stafmedewerkster Group Consultant Marketing & products pension & health beneftis Pensions & Benefits Advocaat Student Adviseur 2de pijler Partner Productbeheerder Hoofd onderzoeksgroep EB specialist Tax manager Advocaat-vennoot Legal assistant Medewerker studiedienst Technisch Directeur HR-medewerker Senior advisor social affairs Advocaat N.a. Advocaat Employee Benefits Consultant Advocaat Adviseur Levensverzekeringen Zaakvoerder Legal Advisor Student Zaakvoerder Pensioendeskundige Dienstverantwoordelijke employee benefits consultant Gepensioneerd Algemeen secretaris CD&V-senioren Accountmanager Corporate Clients Eerste auditeur Juriste groepsverzekeringen Raadgever Pensioenen en Sociale Zaken Of Counsel Professor Adviseur studiedienst Risk Manager Employee Benefits Advocaat Directeur Diensthoofd Directeur Inspecteur Fiscaal Bestuur Medewerker Productbeheerder Senior Account Manager Leven Assistent Adviseur Levensverzekering

Towers Watson aclvb KBC Baloise Insurance Aon Hewitt Aon Belgium BVBA Elitis Nederlandstalige Vrouwenraad DELTA LLOYD LIFE NV AG Insurance Volvo Group Belgium n.v. Lorenz International Lawyers KU Leuven Beleidscel Minister Pensioenen Field Fisher Waterhouse LLP KBC Verzekeringen nv HIVA - Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving ADD nv PwC Altius Advocaten CVBA Linklaters llp BBTK - ABVV Alliance Groupe Sibelga Agoria Tilleman van Hoogenbemt Advocaten Vermeulen Heylen Michiels Ethias Claeys & Engels ASSURALIA PROcrea Consulting Securex K.U. Leuven Lifeplan Ethias

UNITAS VZW Vivium nv Rekenhof Federale Verzekering Vice-Premier Pieter De Crem Loyens & Loeff Advocaten Instituut voor Sociaal Recht KU Leuven ABVV Belgacom ALTIUS FSMA KBC Verzekeringen nv CONTASSUR Fiscale bemiddelingsdienst, FOD Financin Ombudsdienst Pensioenen KBC Verzekeringen nv Ethias Instituut voor Sociaal Recht KU Leuven KBC Verzekeringen nv

Van Bavel Van Calster Van Camp Van Cauteren Van Compernolle Van Daele Van De Vijver Van de Voorde Van den Broeck Van den Eynde Van Der Borcht Van der Linden Van Der Steen Van Dooren Van Duyse Van Dyck Van Eeckhoorn Van Eesbeeck Van Gelder Van Grunderbeek Van Gysegem Van Hessche Van Hoeck Van Impe Van Laere Van Leemput Van Limberghen Van Maele Van Rompaey Van Schoubroeck Van Weydeveldt Van Weyenbergh Van Winkel Van Zeghbroeck Vanbuylen Vande Sype Vandeburie Vandenmeersche Vandenweghe Vandeput Vandergucht Vandermeiren Vanderschelde Vandevelde Verbeeck Vereycken Verhaegen Verlinden Vermeulen Verwimp Vindevogel Vlemincx Vuylsteke Vuyts Wellens Werniers Witpas

Dirk Ivo Kristien Joy Marino Gerrit An Hendrik Yann Peter Katrien Kristof Tony Alexis Koen Matthias Herman Paul Bart Ellen Jan Goedele Els Marnik Karen Annick Guido Emmanuelle Anna Caroline Sofie Vic Gerda Chris Johan Karen Marc Lieven Nils Marc Sandra Bart Franois Caroline Paul Luc Chris Ann Ludo Griet Stijn Dave Laurent Karla Heidi Arwen Geert

Adviseur Levensverzekeringen Service Management Fiscaal-juridisch medewerker Student Productbeheerder Docent Zaakvoerder Expert 50+ Actuaris Productbeheerder Zaakvoerder Ombudsman Pensioenen Bedrijfsjurist Advocaat / Vennoot Student Bediende Juridisch adviseur Zaakvoerder Assistente Advocaat Verantwoordelijke personeelszaken Director HR Actuaris Adviseur leven en zorg Gemeentesecretaris Gewoon hoogleraar Tax & Legal Employee Benefits/Health Care Business architect Hoofddocent Student Eerstaanwezend inspecteur Fiscaal Bestuur

KBC Verzekeringen nv SWIFT VIVIUM NV VUB KBC Verzekeringen nv Hogeschool Gent CVBA Zakenkantoor Van Vlaenderen VDAB Adviesbureau Infact NV Allen & Overy LLP KBC Verzekeringen nv Van der Linden & Partners Ombudsdienst Pensioenen Belfius Insurance Tiberghien Advocaten KU Leuven Persoonlijk-prive Vereycken & Vereycken Consulting CVBA/SCRL HRBD Instituut voor Sociaal Recht KU Leuven Claeys & Engels Vrije CLB-Koepel vzw Vanbreda Risk & Benefits nv Alrakis Q&O Gemeente Herenthout Vrije Universiteit Brussel AG Insurance AXA KU Leuven KU Leuven Fiscale bemiddelingsdienst, FOD Financin LBC-NVK Pensioenfondsen Non-Profit Esofac VIVIUM nv eLVee bvba Vlaamse Ouderenraad KU Leuven ACV-CSC METEA Assuralia FSMA Human Interest Consulting Vereycken & Vereycken CVBA EIOPA Occupational Pensions Stakeholder Gr BVPI Vermeulen Heylen Michiels KBC Verzekeringen nv KBC Verzekeringen nv AXA Agfa Gevaert nv Dechert LLP VIVIUM Lydian

Juriste Verantwoordelijke Pensioenfondsen Non-Profit Senior partner Verantwoordelijke Product Management EB Zaakvoerder Stafmedewerker advisering Hoofd Verzekeringsdienst KU Leuven Stafmedewerker Studiedienst Adviseur Levensverzekeringen Lid CAP Cordinator Owner Vennoot Chair Senior Adviser Advocaat Productbeheerder Adviseur Levensverzekeringen Bediende (Dossierbeheer) Compensation, Payroll & Benefits Manager Advocaat Account Manager Corporate Clients Advocaat

Wouters Wouters Ysenbaert

Sofie Dries Stefaan

Juriste Docent Verantwoordelijke productontwikkeling EB

vzw IVKA Allianz Belgium

CollegeroosterLeergangPensioenrecht
Aantal uren College nummer

College

Docent

1. 2.

Grondplanvanhetpensioenrecht Ruimerkader

YvesStevens DannyPieters JosBerghman YvesStevens GuidoVanLimberghen RiaJanvier AlexBurke YvesStevens MarcMorren PaulRoels PatrickMarin CarolineVanSchoubroeck LutgardeSommerijns YvesStevens&BarbaraHeylen Docentenkorps LutgardeSommerijns

3 2 2 6 2 4 2 1 4 2 2 4 3 2 3 3

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

2.1. Pensioeneninternationaalgekaderd 2.2. Pensioenensociologischdoorgelicht 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 4. 5. 6. 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5. * 6.6. Wettelijkepensioenen Werknemers Zelfstandigen Overheidspersoneel RSZPPO IGO Brugpensioenen Aanvullendepensioeneninhetalgemeen Algemeengrondplanvandeaanvullendepensioenen Actuarileaspecten Levensverzekeringsrecht Pensioeninstellingenaanvullendepensioenen Aanvullendepensioenenendeloonkwalificatie Actualiteitscollege Aansluitingengelijkebehandelinginaanvullendepensioenen

6.7. 6.8. 6.9. 6.10. 6.11. 6.12. 6.13. 6.14. 6.15. 6.16. 6.17. 6.18. * 6.19. 6.20. 6.21. 7. 8.

Verworvenreservesenprestatiesmetinbegripvanderendementsgarantie Uittreding,afkoopenpensioenleeftijd Hetlezen,begrijpenenopstellenvaneenpensioenreglementenovereenkomst Besluitvorming:inspraak,transparantie,voorlichtingeninformatieverschaffing CAOs,paritairecomitsenfondsenvoorbestaanszekerheid Besluitvormingenbeheerindepraktijk Fiscaliteitaanvullendepensioenenwerknemers Socialezekerheidsbehandelingvanaanvullendepensioenen Financileverslaggevingdoorpensioenfondsen Decontroleaspectenvandeaanvullendepensioenen Formeelenprocesrechtelijkeaspectenbijaanvullendepensioenen Arbeidsrechtelijkeaspectenvanaanvullendepensioenen Actualiteitscollege Aanvullendepensioenen,fiscaliteitenzelfstandigen Aanvullendepensioenenenoverheidspersoneel Aanvullendevoorzorg,cafetaria,hospitalisatieenaanvullendesocialevoordelen Derdepensioenpijler:pensioensparenenindividuelevoorzieningen Specifiekethemata

PaulRoels PaulRoels&JurgenGoyvaerts PaulRoels KimDeWitte GuyCox FritzPotemans PaulVanEesbeeck WillyVanEeckhoutte KarelVanHulle CarolineVandevelde LutgardeSommerijns KoenMagerman Docentenkorps LucVereycken YvesStevens LucVereycken MichalMohr NanTorfs PaulSchoukens JanGoeman KoenVanDuyse YvesStevens

3 2 2 4 2 2 6 2 2 4 2 2 3 4 2 2 4 4 4 4 2 2 4 4

17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38

8.1. Familiaalvermogensrechtenpensioen 8.2. Internationaleengrensoverschrijdendeaspectenvanhetpensioenrecht 8.2.1. Europesecordinatieengrensoverschrijdendpensioenverkeer 8.2.2. Deexpat,degrensarbeiderenhetpensioenrecht(mibDOSZ) 8.2.3. Internationaleaspectenvandefiscaliteitvandeaanvullendepensioenen 8.3. Verleden,hedenentoekomst:welkeontwikkelingen EXAMEN DELIBERATIEenPROCLAMATIE EXAMEN DELIBERATIEenPROCLAMATIE