12-06-13 Desdemona | Theaterkrant

www.theaterkrant.nl/recensie/desdemona/ 1/3
Mijn naam is Desdemona. Het woord, Desdemona, betekent eIIende. Het
betekent: onder een sIecht gesternte. Het betekent: gedoemd. Misschien
geIoofden of verbeeIdden of kenden mijn ouders mijn Iot op het moment
van mijn geboorte. Misschien gaf geboren worden aIs een meisje hen aIIes
dat zij nodig hadden om te weten hoe mijn Ieven eruit zou gaan zien. (.) Zij
hadden het mis. Zij kenden het systeem, maar mij kenden ze niet. Ik ben
niet de betekenis van een naam die ik niet zeIf heb gekozen.'
n de openingsmonoloog van 'hun' Desdemona geven Peter Sellars en Toni
Morrison visitekaartjes af: Morrisons tekst is wonderschoon, en hier is de
echtgenote die door Othello in een vlaag van jaloezie wordt vermoord niet louter
een slachtoffer, zoals bij Shakespeare. Latere auteurs gaan vaker aan de haal
met Shakespeares enorme erfenis. Denk alleen maar aan Rosencrantz en
Guildenstern zijn dood van Tom Stoppard uit 1966. Maar Desdemona, dat op 15
mei 2011 in premire ging tijdens de Wiener Festwochen en nu te zien is in het
Holland Festival, heeft een bijzondere ontstaansgeschiedenis.
Tijdens een lunch met Toni Morrison, de zwarte schrijfster die in 1993 de
voorlopig laatste Amerikaan was die de Nobelprijs won, deed Sellars zijn beklag
over Othello. Hopeloos achterhaald vond hij de manier waarop Shakespeare de
zwarte Moorse generaal in Venetiaanse dienst gebruikt als vehikel voor reflectie
op ons instinctieve racisme. En Desdemona was hem te lief, teveel de perfecte
vrouw. Boring. Tot Sellars' verrassing was Morrison het niet met hem eens. Zij
daagde hem uit zelf eens een Othello te regisseren. Dat deed hij, in 2009 in New
York. Othello werd toen gespeeld door John Ortiz, een lichtgekleurde Latino,
Desdemona door Jessica Chastain en Jago door Philip Seymour Hoffman.
Afgezien van Chastain kreeg de productie in de VS overwegend slechte kritieken.
Sellars zou het publiek zijn visie veel te nadrukkelijk inpeperen.
ntussen deed Morrison iets anders. Zij gaf Desdemona een nieuwe, eigen
theatertekst. Vanuit het hiernamaals blikt zij terug op het tragische leven dat
Shakespeare voor haar uitstippelde en gaat zij af en toe in dialoog met Othello en
anderen. Haar tegenspeelster is Barbary, de voormalige zwarte dienstmeid van
Desdemona's moeder en een van Shakespeares beroemde 'ontbrekende
vrouwen', zoals Sellars het uitdrukt in zijn zelfgeschreven inleiding bij
Desdemona. n Othello verschijnt Barbary niet op het toneel; ze heeft zelfs geen
tekst. Ze komt slechts voor in n zin aan het einde van de vierde akte.
Desdemona zingt een liedje, de Willow song, en vertelt aan Emilia, haar eigen
meid en Jago's vrouw, dat zij dat heeft geleerd van Barbary, die tijdens het zingen
stierf aan een gebroken hart.
n het zeventiende-eeuwse Londen Othello ging in 1603 in premire stond
'Barbary' voor 'Afrika', en dan vooral voor Noord-Afrika. Voor de Berber-piraten,
die regelmatig Britse koopvaarders plunderden en de bemanning wegvoerden als
slaven. De nauwe verwantschap met ons woord 'barbarij' is dus geen toeval.
Morrisons Barbary is de personifiring van de zwarte vrouw die niet alleen zingt
over haar eigen 'soort' maar ook ons witten een spiegel voorhoudt. n Desdemona
wordt zij gespeeld door de beroemde Malinese zangeres Rokia Traor. Gezongen,
(/'(56
Nog geen andere recensies
MUZIEKTHEATER - 11 juni 2013 - Muziekgebouw aan het J - Speellijst
5(&(16,(6
DESDEMONA
TON MORRSON, ROKA TRAOR, PETER SELLARS
:RQGHUVFKRRQPDDURRNEHOHUHQG
door Joost Ramaer gezien 11 juni 2013
De nieuwste vacatures van
Theatervacatures.nl
Bunker Theaterzaken 12
juni 2013
Stagiaire secretariaat [.]
Stichting Kunstmin 12 juni
2013
directeur/bestuurder [.]
Het Muziektheater
Amsterdam 11 juni 2013
Marketeer en Medewerker
nieuwe media [.]
1,(8:6
5(&(16,(6
Bussemuker sLuurL vIsIe,
IuuIL CuILuurkuurL Lerug
NomInuLIeregen In IeL
cubureL
TA en Oorkuun
genomIneerd voor
AmsLerdumprIjs
CorneIIs NooLeboom 1qqz-
zo1
Murc vun UcIeIen
overIeden
JoIun GreLer 1qz;-zo1
TIeuLermuker JunI zo1
VIuums TIeuLerIesLIvuI
muukL seIecLIe bekend vun
seIzoen zonder
IoogvIIegers
OrkuLer wInL Gouden SLruIs
SImons nuur NTGenL en
RuIrLrInnuIe
Desdemonu
TruLundo de Iucer unu obru
que cumbIe eI mundo
VIIegende koe
.A. Dunce ProjecL
TwooIs1
RubbIL In LIe IeudIIgIL
Dunsersmukenzo1
Over LIe roud
DIe MeIsLersInger von

HOME NIEUWS RECENSIES ABONNEREN TM ADVERTEREN COLOFON


Zoek!
12-06-13 Desdemona | Theaterkrant
www.theaterkrant.nl/recensie/desdemona/ 2/3
Tratando de hacer una obra que cambie
el mundo
vooral, met begeleiding van Traor zelf op gitaar en vier andere zwarte Afrikanen:
twee muzikanten op ngoni, een West-Afrikaanse luit, en kora, een soort harp, en
een achtergrondkoor van twee vrouwen. De muziek is rustig en rijk tegelijk, een
kabbelende stroom als drager voor de emoties die Traor uitdrukt in haar zang en
teksten van verhalend via moraliserend-bezwerend tot wanhopige hartenkreten.
De uitvoering van deze complexe mix is van het hoogste niveau.
Hetzelfde geldt voor Tina Benko, de Amerikaanse actrice die Desdemona speelt.
Ondanks een zware verkoudheid sleepte zij haar publiek dinsdag helemaal mee in
de gevoelens en gedachten van haar personage. Het spannendst zijn haar
dialogen met Othello, die zij gestalte geeft door haar Engels te kruiden met een
subtiel Afrikaans accent een waagstuk dat gemakkelijk kan ontsporen, maar
hier precies op de rails blijft. Heel mooi zijn ook de lichteffecten waarmee James
F. ngalls de trage, maar onverbiddelijke epische en emotionele rollercoaster op
het podium begeleidt. Helaas komen die vanuit de zaal van het Muziekgebouw
aan het J veel minder goed tot hun recht dan vanaf het balkon.
Toch schuurt er wel het een en ander. Behalve heel mooi is Morrisons tekst ook
behoorlijk belerend. Dat is wellicht verklaarbaar vanuit de hardnekkige
beladenheid van het thema zwarten versus witten in de Verenigde Staten. Hardop
nigger roepen blijft bij de meeste Amerikanen een open zenuw raken, ook als dat
op het toneel gebeurt. Dat is, letterlijk, goed af te lezen aan de kritieken van
Sellars' Othello. Bij Morrison ontbreken dit soort dissonanten dan ook opzichtig.
Als Europeaan die net Quentin Tarantino's verfrissend oneerbiedige Django
unchained heeft gezien, verlang je daar af en toe onwillekeurig naar: come on
yankees, eat your heart out. Traor's zang en muziek zijn in harmonie met haar
teksten; ook als je haar muziek nog niet kende, laat je je snel door haar verleiden.
Maar Benko's schitterende spel ketst bij tijd en wijle af op Morrisons tekstuele
moral high ground. Prekerige beginselverklaringen passen slecht bij een
personage dat zoveel onrecht is gedaan als Desdemona. Op zulke momenten
maken de gewijde, engelachtige sfeer en het even trage als gestage tempo,
waarmee Sellars het hiernamaals vormgeeft, Desdemona zelf bijna boring.
Foto: Mark Allan
Theaterkrant 2013
Dit bericht was geplaatst inMuziektheater and tagged Desdemona, Holland
Festival, Muziekgebouw aan het IJ, Othello, Peter Sellars, Rokia Traor,
Shakespeare, Tina Benko, Toni Morrison, Wiener Festwochen. Bookmark the
permalink. Plaats een reactie of laat een trackback achter:Trackback URL.

PIaats een reactie
Uw e-mailadres zal nooit gepubliceerd of gedeeld worden. Verplichte velden zijn
gemarkeerd met *
Naam *
E-mail *
Website
Reactie
3ODDWV5HDFWLH
1UQEHUJ
7KH1HZ5DPER
*HQHUDWLRQ

12-06-13 Desdemona | Theaterkrant
www.theaterkrant.nl/recensie/desdemona/ 3/3
HOME NEUWS RECENSES ABONNEREN ADVERTEREN COLOFON
@2012 THEATERKRANT, EEN UTGAVE VAN THEATERMAKER // TECHNEK ARJENKP.NL // ONTWERP KOCHXBOS STUDO NL HOSTNG: NEDERHOST