POJAVE NA GRANICAMA FAZA

ADSORPCIJA
Docent dr Mara Aleksi Aleksi

1. ta je granica faze 2. Adsorpcija na granici tene faze

Gibsova adsorpciona izoterma

3. Adsorpcija na granici vrste faze

Langmuirova adsorpciona izoterma Freundlichova adsorpciona izoterma

Molekuli na povrini faze uvek su u dodiru sa molekulima neke druge faze

i homogene faze Granica faze povr ina koja povr razdvaja dve faze (AA (AA i BB BB) Grani Granini sloj s tanak sloj debljine nekoliko mololekulskih pre prenika (SS (SS) Faze su homogene do svojih povr povrina. U grani graninom sloju su molekuli obe faze

Postoji pet razliitih granica faze

vrsta / vrsta vrsta / tena vrsta / gasna Tena / tena Tena / gasna

Interakcije molekula na granici faza prouzrokuju razliite pojave

Povrinski napon Adsorpcija Kvaenje Razlivanje Itd...

POVRINSKI NAPON

Rezultantna sila usmerena je ka unutra unutranjosti te tenosti. Te Tenost te tei da zauzme najmanju mogu moguu povr povrinu.

Adsorpcija na granici tene faze

Adsorpcija je pove poveanje ili smanjenje koncentracije rastvorka u grani graninom sloju u odnosu na unutra unutranjost rastvora. pozitivna adsorpcija cgr > cte te negativna adsorpcija cgr < cte te

Kada su privla privlane sile izmeu molekula rastvorka manje od privla privlanih sila izmeu molekula rastvara rastvaraa... rastvorak ima manji povr povrinski napon od rastvara rastvaraa... rastvor ima manji povr povrinski napon od istog rastvara rastvaraa... molekuli rastvorka e se spontano ugraivati u grani granini sloj rastvara rastvaraa kako bi maksimalno smanjili energiju povr povrine, tj. povr povrinski napon rastvora. cgr > cte te adsorpcija je pozitivna

Kada su privla privlane sile izmeu molekula rastvorka ve vee od privla privlanih sila izmeu molekula rastvara rastvaraa... rastvorak ima ve vei povr povrinski napon od rastvara rastvaraa... rastvor ima ve vei povr povrinski napon od istog rastvara rastvaraa... koncentracija rastvorka ve vea u unutra unutranjosti rastvora nego u grani graninom sloju cgr < cte te adsorpcija je negativna

Adsorpcija na granici tene faze

Adsorbent ili adsorbens = supstanca na kojoj se neto adsorbuje Adsorbat = supstanca koja se adsorbuje PAM = povrinski aktivne materije smanjuju povrinski napon tenosti PNM = povrinski neaktivne materije poveavaju povrinski napon tenosti

Kada je voda rastvara...

PNM Neorganske kiseline, baze i soli Organska jedinjenja sa ve veim brojem polarnih grupa - Polarni molekuli - Jake sile privlaenja sa molekulima vode - Rastvorljivost u vodi velika

PAM
Alkoholi, Aldehidi, Estri, Amini, Kamfor Masne kiseline, Sapuni, Detrd Detrdenti

- Nepolarni molekuli - Slabe sile privlaenja sa molekulima vode - Rastvorljivost u vodi mala

Zavisnost povrinskog napona od koncentracije rastvora

Kriva1. rastvori jakih elektrolita i organskih jedinjenja sa OH grupama (PNM) eeri. Kriva 2. rastvori makromolekula proteini, slabe PAM. Kriva 3. Izrazite PAM, sapuni, detrd detrdenti

Gibbs-ova adsorpciona izoterma (1878)

Zavisnost povr povrinskog napona i adsorpcije od koncentracije rastvorene supstance

c d RT dc

adsorpcija = broj molova rastvorene

Gibbs, Josiah Willard (1839-1903)

supstance po jedinici povr povrine rastvora koji predstavljaju manjak ili vi viak u odnosu na koncentraciju u unutra unutranjosti rastvora d/dc koncentracioni koeficijent povr povrinskog napona - merilo povr povrinske aktivnosti rastvorene supstance Va Vai pri konstantnoj temperaturi

c d RT dc d <0 dc

>0

Koncentracija rastvora je vea u povr povrinskom sloju Adsorpcija je POZITIVNA

PAM

Va Vai samo za niske koncentracije

c d RT dc

d >0 dc

<0

Koncentracija rastvora je MANJA u povr povrinskom sloju Adsorpcija je NEGATIVNA

PNM

Va Vai samo za niske koncentracije

ADSORPCIJA NA GRANICI VRSTE FAZE

ADSORPCIJA NA GRANICI VRSTE FAZE

Adsorpciona mo vrstog tela = privlane sile meu esticama na povrini vrste faze nisu zasiene. Vezujui molekule gasa ili tenosti, ili jone iz rastvora vrsto telo smanjuje svoju povrinsku energiju.

ADSORPCIJA APSORPCIJA !!!!

ADSORPCIJA = raspodela gasne ili tene faze po POVRINI vrstog adsorbenta APSORPCIJA = ravnomerna raspodela gasne ili tene faze po CELOJ ZAPREMINI vrstog apsorbenta

ADSORPCIJA NA GRANICI VRSTE FAZE moe biti:

FIZIKA ADSORPCIJA HEMIJSKA ADSORPCIJA HEMISORPCIJA

FIZIKA ADSORPCIJA
vrsto gas vrsto tenost slabe Van der Waalsove sile Van der Waalsove sile + vodonine veze zavisi od hemijske grae adsorbenta i adsorbata povratan proces

10

HEMIJSKA ADSORPCIJA HEMISORPCIJA

vrsto gas vrsto tenost jake hemijske jonske ili kovalentne veze

zavisi od prisustva hemijskih grupa koje mogu hemijski reagovati nepovratan proces

NH3 NH3 (ads) NH2 (ads) + H (ads) NH (ads) + 2 H (ads) N (ads) + 3 H(ads)

11

ENERGETSKI DIJAGRAMI FIZISORPCIJE I HEMISORPCIJE Energy Diagrams: Physiand Chemisorption

Molecular FIZISORPCIJA Physisorption + Molecular HEMISORPCIJA Chemisorption + Dissociative DISOCIJACIJA Chemisorption +

Potential energy diagrams of an adsorbate/substrate complex for three different ground state configurations. ENERGETSKI DIJAGRAMI 3 TIPA KOMPLEKSA ADSORBAT/SUPSTRAT
Phys 661 - Baski Adsorption & Growth Page 8

ADSORPCIONA MO
zavisi od
Specifi Specifine povr povrine Oblika estice adsorbe adsorbenta (neravne povr povrine) Poroznosti (neporozni (neporozni samo na povr povrini 1-100 m2/g) porozni upljikavi 100100-1000 m2/g) Temperature (egzoterman proces) Pritiska gasa (Langmuir monomolekulski sloj)
Vads

12

Langmuirova adsorpciona izoterma

Adsorpcija gasa na vrstom adsorbentu pri T=const.
1. samo monosloj 2. adsorpcija i desorpcija istovremeno 3. desorpcija kao posledica toplotnog kretanja

Dalja adsorpcija je sve sporija jer je manja slobodna povrina adsorbenta. Kada se brzine adsorpcije i desorpcije izjednae - dinamika ravnotea.

Brzina adsorpcije ~ pritisku gasa (P) i slobodnoj povrini (1-s)

v a = k a (1 s) P
povrina Brzina desorpcije ~ zaposed. povr. (s)

vd = k d s
dinamika ravnotea: va = vd

k a (1 s) P = k d s ka =b kd

s=

kaP kd + kaP

/ kd ,

s=

bP 1 + bP

13

bP s= 1 + bP

Zapremina adsorbovanog gasa V

V = k s Vmax = k 1 s =

V Vmax

V=

bPVmax 1 + bP

Langmuirova adsorpciona izoterma

b - konstanta karakteristina za svaki sistem, odreuje se empirijski

bPVmax V= 1 + bP
Jaka adsor pcija

Slaba adsorpcija P

14

Dva granina sluaja:

1. Adsorpcija pri jako niskim pritiscima gasa bP<<1

V=
2.

bPVmax 1 + bP
bPVmax 1 + bP

V = bPVmax

Adsorpcija pri jako visokim pritiscima gasa bP>>1

V=

V = Vmax

Vmax kapacitet adsorbenta zavisi od - povrine adsorbenta, - vrste adsorbenta i adsorbata - temperature

Freundlichova adsorpciona izoterma

Hemisorpcija Monomolekulski sloj Empirijska jedna jednaina iz eksperimentalnih rezultata

x = kP n m

x masa adsorbovanog gasa m masa adsorbenta k, n empirijske konstante

15

x = kP n m

log

x 1 = log k + log P m n

Poseban slu sluaj Langmuirove izoterme za srednje vrednosti pritiska

n>1 0< 1 <1 n

Adsorpcija iz rastvora
Samo kod rastvora niskih koncentracija Monomolekulski sloj

x = kc n m

16