Ermonela Jaho Dallndyshja e Puinit n Covent Garden Opera House n Londr

Nga Mal Berisha

MIGENA, SHQIPTARJA Q U DIPLOMUA SHKLQYESHM N EDINBURG DHE FITOI DOKTORATN N OKSFORD

NGA ROZI THEODHORI

Drgo para online*

moneygram.co.uk
VITI I 10 I BOTIMIT
info@thealbanian.co.uk

www.thealbanian.co.uk

Tel: 02082169527

LONDON

25 KORRIK

*Pr nj list t plot t tarifave t transferimit n internet ju lutem vizitoni moneygram.co.uk. MoneyGram International Limited sht e autorizuar dhe e kontrolluar nga Autoriteti e Shrbimit Financiar. MoneyGram dhe Globi jan marka t MoneyGram. T gjitha markat e tjera jan pron e pronarve t tyre prkats. 2012 MoneyGram. T gjitha t drejtat e rezervuara.

ISMET KRASNIQI SHPALLET

FREEMAN OF THE CITY

Miliband tregon interes t posam pr komunitetin Shqiptar n Britanin e Madhe

faqe 2

Nj princ pr Familjen Mbretrore faqe 5

Ministri Makolli: Mrgimtart duhet t na njoftojn pr problemet
faqe 9

ENGLISH

The day of the flag

BY MARY MOTES
page 23

IFCF
30 Minerva Road, London, NW10 6HJ
www.ifcf.co.uk

sales@ifcf.co.uk Tel:0208 961 8765

Aktualitet

www.facebook.com/thealbanian.co.uk Claire Fletcher, Flori Slatina, Kastriot Dervishi, Jeni Myftari, Agim Shabani, Anila Hoxha, Shefit Domi, Web-design Shefdomi.com

faqe 2

DREJTOR: PETRIT KUAnA Kryeredaktor: BASHKIM METALIA

REDAKSIA Akil Koci, Daut Dauti, Arben Manaj Emanuel Bajra Pranvera Smith, Blerim Ciroka,

www.thealbanian.co.uk albania7@gmail.com

Tel/fax:02082169527

ega e Partis Socialiste n Britanin e Madhe u prfaqsua denjsisht n nj takim t mbajtur nga Ed Miliband, Kryetari i Partis Laburiste dhe kandidati pr kryeministr n Britanine e Madhe n zgjedhjet e ardhshme t prgjithshme q do t zhvillohen n vitin 2015. N kuadr t nismave pr gjithperfshirjen e komuniteteve n politikat vendim-marrse, aktivist t degs s Partis Socialiste n Britanin e Madhe, t cilt kan luajtur nj rol domethnes n nismat pr prfaqsimin dhe integrimin e rinise socialiste dhe femrs shqiptare n veanti n kt vend, vun n dukje potencialin dhe rolin q mund t luajn kto grupime shqiptare t majta n strukturat respektive t Partis Laburiste. Miliband prfitoi nga rasti t prgezonte Partin Socialiste Shqiptare, npermjet degs se saj n Londer pr fitoren e 23 Qershorit dhe i uroi suksese t mtejshme n zbatimin e projekteve q ka marr prsipr qeveria e re e majt pr rimkmbjen e vendit.

Miliband tregon interes t posam pr komunitetin Shqiptar n Britanin e Madhe

Kryetari i ksaj dege me qendr n Londr, Z. Lavdrim Krashi, transmetoi angazhimin e plot t socialistve shqiptar me banim ne Britanin e Madhe n mbshtetje t Laburisteve duke shprehur n mnyr mirenjohje per ka kjo forc politike ka kontribuar ndr vite pr faktorizimin e qart t komunitetit shqiptar n shoqrin Britanike. Kryefjala e ktij takimi u b evidentimi i komunitetit shqiptar ne Britanin e Madhe si nje mbshtets tradicional i Laburisteve dhe roli vendimtar q ai mund t luaje n rezultatet e zgjedhjeve n zona t ndryshme t Britanis s Madhe dhe veanerisht n Londr. Dega e Partis Socialiste n Britanin e Madhe mori vmendje dhe mbshtetje t veant nga lideri Laburist duke ftuar antart dhe aktivistt e ksaj dege t bhen pjes integrale e strukturave laburiste n te gjitha lokalitetet ku ata jetojn dhe punojn. Entuziazm i hapur dhe i sinqert u shpreh nga t dyja palt pr pjesmarrje n takime te mtejshme me qllim konsolidimin e bashkpunimit t ndrsjellt si me Partine Socialiste t Shqiperis ashtu dhe me degn e saj n Londr.

Transportojm
Transportojme mallra dhe automjete Angli-Shqiperi-Angli

Ambasada e Republiks s Shqipris n Mbretrin e Bashkuar

Embassy of the Republic of Albania 33 St. Georges Drive London SW1V 4DG Tel. +44 (0) 20 7828 8897 Fax +44 (0) 20 7828 8869 E-mail: embassy.london@mfa.gov.al http://www.albanianembassy.co.uk To contact the Albanian Embassy for emergency cases only please call: 07518662630 (17.00-09:00 and during weekends)

Mallra dhe automjete Angli-Shqiperi-Angli

SHERBIM I SHPEJTE DHE KORREKT . (PR SASI TE MEDHA MALLI VIJM N VENDNDODHJEN TUAJ)

Ambasada e Republiks s Kosovs n Mbretrin e Bashkuar

Embassy of the Republic of Kosovo 100 Pall Mall London SW1Y 5NQ Tel.: +44(0) 207 659 6140 +44 (0) 207 659 6134 Fax.: +44(0) 207 659 6137 Email: embassy.uk@rks-gov.net

Behar Lleshi
Na kontaktoni:
UK Mob: 07814 144616; Mob: 07737096299

AL: 00355694421459

ONE CRYSTAL LTD BUREAU DE CHANGE & CHEQUE CASHIER

Crystal Cafe
Ambiente relaksuese Ofrojme limousina me qera per te gjitha festat tuaja Sherbim i kulturuar mime konkuruese Ndeshjet e te gjitha komapionateve LIVE

185 Station Road Edgware HA8 7JX Tel: 02079983484 Mob:07768091399

O N L I N E S shpejti L I V E

London Transpor t Direction

Sponsorizohet nga bizneset shqiptare n Londr

TEL: 07833663234

Transportojm makina dhe mallra pr n Shqipri dhe Kosov mime konkuruese Kontaktoni Trashegimin Tel: 07776106941 07727429515 email: timi29@hotmail.co.uk

Speciale

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 4

Ermonela Jaho Dallndyshja e Puinit (La Rondine) n Covent Garden Opera House n Londr
nGA MAL BERISHA
17 korrik 2013: Teatri londinez Covent Garden Opera House vazhdon jetn e tij t prditshme. N njern an t tij, n skene ka mbledhur artist nga m t mirt e globit. Nga ana tjetr mbushet me spektatort m sqimtare t bots, me shijen m t holl pr muzikn, me elitn e ndjeksve t muziks klasike londineze t cilt nuk falin as gabimin m t thjesht, as rrshqitjen m t vogl zanore. Pr Teatrin Mbretror kjo sht nj dit e rndsishme si do dit premjere. sht shfaqja e njrs prej operave m t bukura t nj autori me emr t madh, Xhiakomo Puini. sht La Rondine (Dallndyshja). N kt nat t shnuar, ku nj numr i pafund teatrosh londinez hapin siparin e tyre, n Covent Garden Opera House ka dika t jashtzakonshme, jo vetm pr audiencn e ksaj shfaqje por m shum se pr kdo, pr ne shqiptart e Britanis s Madhe. Kjo nat sht e jashtzakonshme sa pr artisten Ermonela Jaho aq edhe pr Ambasadn Shqiptare n Londr dhe lidhet me emrin dhe reputacionin e shqiptarve n Britanin e Madhe. sht Diva Globale e cila kt sken ka vite q e shkel, dhe sa her q vjen, aq her e shton numrin e pasonjsve t vet. Sa here q vjen, aq her ua rrit krenarin shqiptarve n kt vend ku arti mohet ndoshta m shum se dogj tjetr. Po kush sht Ermonela n fakt, ashtu si i sht paraqitur ajo publikut londinez n prshkrimin e br n librin shoqrues t bilets pr artistt interpretues t ksaj Opere n rolin e Magda de Civry? E lindur n Tiran ajo studjoi muzik n vendin e saj e pastaj n Rom. Ajo ka debutuar n Tiran q e vogel duke interpretuar rolin e Violets q kur ishte 17 vjee. Paraqitjet e saj t viteve t fundit para publikut prfshijn Violetn n Royal Opera, Berlin State Opera, Opera de Lyon, Hamburg State Opera, Arena di Verona, Vienna State Opera, Deutche Opera Berlin, Bavarian State Opera, Sour Angelica Royal Opera; Cio-CioSan e Baterflait n Filadelfia, Koln, Liceo, Barcelona; Mimin e Bohems n Berlin State Opera, La Monnaie, Bruksel; Liun e Turandove n Filadelfia, San Diego; Luisa Millerin dhe Anna Bolenn n Opera de Lyon; Magda de Civryn e La Rondine n Trieste Vitella, La Clemenza di Tito dhe Xhulietn n Capulleti e i Montechchi n Avignion; Micaealan n Glyndbporne, Rom, Arena di Verona; Margaritn e Faustit n Helsinki; Massenets Manon n La Scala, Milan, Marsjej; Madam Baterflain e ka luajtur n operat e Hamburgut, Avinjonit, Champs Elize, Paris; Violetn n Operan e Vjens, Mimin n Londr dhe n Lyon e sa e sa tjera. Nse do t vijonim me emrat e veprave dhe vendeve ku ka interpretuar Ermonela Jaho, kjo list do t ishte shum e gjat. Por le t kthehemi tek Dallndyshja e 17 qershorit n Covent Garden Opera House n Londr. Opera apo Operet? Opera Dallndyshja (La Rondine) e Puinit sht shkruar n vitin 1915. Ajo ishte porositur nga Caritheater i Vjens si nj opera me nj libret gjerman. Puini e shkruajti at bazuar n libretin e Xhuzepe Adamit n gjuhn italiane. Por pikrisht at vit Italia hyri n luftn e Par Botrore duke patur n ann tjetr t frontit Austrin. T shkruante nj opera pr Austrin, pr patriotin italian, kompozitorin e madh Puini, ishte e pamundur. Prandaj ai zgjodhi ta ekzekutonte veprn n premjer n nj vend asnjans, n Monte Carlo. Premjera u dha n vitin 1917. Q prej asaj kohe kjo vepr sht interpretuar shum her por gjithmon sht diskutuar nse ishte opera apo operet. Ajo nuk sht as opera komike as tragjike por ka ndoshta mbylljen m melankolike n historin e skens operistike. Diskutimi pr t vazhdon edhe sot e ksaj dite. Ermonela Jaho i jep Veprs nj pamje dhe kuptim t ri. Artistt e mdhenj len gjurm ne do paraqitje para publikut. Puna e artistit sht prher nj pun krijuese, krkuese elementsh t rinj, gjetjesh t mjeteve artistike t pa prdorura m par. Ndryshe gjrat do bheshin t zakonshme. Par n kt plan, ajo q sjell kngtarja jon n skenn mbretrore sht dika e re, dika e dallueshme, e veant. uta t tra duartrokitjesh, dhe zbraztim i asaj salle pr ti ln vendin shfaqjes s t nesrmes. Duke e par Operan La Rondine n interpretimin e trups s Covent Garden Opera House me Div Ermonela Jahon, mendja m vajti tek rregjisori i famshm gjerman Rejnhard i cili drejtonte Burgteatrin e Vjens ku luante Moisiu yn i Madh. Kritika e asaj kohe hamendsonte rreth disa shprthimeve n interpretimin e Moisiut t karaktereve t tilla si Hamleti dhe q shfaqeshin tek artisti yn i madh papritur, jasht natyrs austriake. Kt veti t tij, kritikt ia lan origjins s tij shqiptare. Ky konstatim kritik ndaj Moisiut ton vjenez m oi t mendoja dhe t shihja n sken nj temperament tjetr, nj Magda de Civry e cila i sjell Londrs nj natyr tjetr t ktij personazhi, nj sjellje tjetr, shum m t kujdesshme ndaj vlerave familjare dhe morale. Madgi da Civry, e luajtur nga Ermonela Jaho solli para spektatorit londinez nj karakter shum t ngjashm me nj shqiptare. Puini dhe Adami e kan sjell deri n fund t shfaqjes Magdan n jetn e saj aventureske dhe ata jan autort e veprs. Por ka gjithmon dika t fort, jo vetm emocionale por edhe filozofike q artisti interpretues i vesh rolit q luan. N kt rast, i tr dramaciteti i veprs ndrtohet prej artistes ton bazuar n konfliktin e njohjes s vlerave morale, dashuris s fort pasionante q krkon t ndrtoj nj jet t bukur bashkshortore me plqimin e familjes, nns s Rugeros n kt rast nga njra an, dhe pengun moral t s shkuars s saj n ann tjetr. A duhet thn e vrteta dhe pastaj gjrat t rrjedhin si t rrjedhin? A duhet t ndrpritet ajo dashuri, q sado n dukje e panatyrshme, ka forc t jashtzakonshme? A duhet marr dashuria e mendur e Rugeras q nuk merr parasysh asgj nga e kaluara, apo duhet vrar ajo dashuri q pa lindur q mos t ndodh e njejta gj kur gjithka t merret vesh? E tr kjo betej shpirtrore a Madgs Ermonel ka n vetvete dilemn e madhe q zakonisht e mbartin prfaqsues t kombeve me tradit ende shum t forte morale, ku e ardhmja nuk mund t ndahet kurrsesi nga e shkuara dhe n kt rast e dyta bhet pengesa m serioze ndaj s pars. Kjo sht tejet shqiptare n t vrtet. Dilema deri n vendim pr t ln Rugeron, pikrisht sepse e donte at, e trajtuar vrtet n nj mnyr q t kujton ende nj mentalitet shqiptar, e mbajti salln n nj gjndje t plot kontrolli emocional deri sa gjithka u shkri, u tret dhe humbi thuajse n lott e do spektatori prfshir autorin e ktij shkrimi. Performanca e Ermonela Jahos n Teatrin Mbretror t Londrs ishte pr artin shqiptar n prgjithsi, pr bashksin shqiptare n Britani dhe pr vet Ambasadn Shqiptare n Londr n veanti, nj ngjarje e madhe artistike. Pr kta t fundit, prania e saj n veprimtari t tilla e on akrepin e opinionit britanik pr shqiptart drejt nordit t ndritshm duke zbehur deri n zhdukje opinionin se shqiptart din vetm t emigrojn dhe kur e bjn kt e bjne edhe me shum problematik pr vendasit q i presin. Ambasada n Londr pati nderin dhe krenarin ta mirpres artisten e madhe n mjediset e saj dhe po ashtu ta ndjek n shfaqje duke marr edhe urimet m t mira nga vet Covent Garden Opera House pr arritjet e ksaj artistje t madhe shqiptare. (* Ambasador i Jashtzakonshm dhe Fuqiplot t Republiks s Shqipris n Britanin e Madhe dhe Irlandn e Veriut) Foto nga shfaqja ne Covent Garden: Ermonela Jaho (Magda de Civry) dhe Atalla Ayan (Ruggero Lastouc) ne aktin e trete te Operas La Rondine (Dallendyshja)oto nga shfaqja ne Covent Garden: Ermonela Jaho (Magda de Civry) dhe Atalla Ayan (Ruggero Lastouc) ne aktin e trete te Operas La Rondine (Dallendyshja dhe pritja ne Ambasaden shqiptare Londer))

N natn e 17 qershorit ajo e mbajti publikun londinez pezull, n ajr, me frym t ndalur. N salln mijra vetsh dgjohej vetm tingulli i zrit t saj i shoqruar nga nj orkestr q nuk ka asgj m pak se ajo far bht n Mbretrin e Muziks Operan Mbretrore Londineze. Zri i saj i kthjellt, magjik, deri n prekje fundore t do ndjenje njerzore me timbrin e tij sht n nj harmoni gati hyjnore me orkestrn, levizjet skenike, dekorin, dritat dhe tr pamjen spektakolare t salls. Lvizjet e strmenduara n sken, kujdesi ndaj do detaji, aktrimi me kngen alternohen deri n at mas sa kur bie perdja, njeriu nuk dallon dot se sa or, vite apo jet ka kaluar n at sall magjepsse. Shfaqja vjen me nj rritje t vazhdueshme pr t ardhur tek triumfi i padiskutueshm q shprthen n duartrokitje, mallngjim, dhimbje, vaj, reflektim individual t do njeriu q gjndet n at sall. sht nj triumf i padiskutueshm. Nj lloj ndrthurje ndjesish, admirimi, nj lloj katarsisi ku do njeri e gjen veten n mnyrn e vet, nj lloj meditimi emocional q prkthehet n lot dhimbjeje, dashuri njerzore, hyjnizim artisti, nevoj pr t par mbrapa tek e kaluara e vetvetes. Min-

Speciale

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 5

Nj princ pr Familjen Mbretrore

amilja Mbretrore britanike sht shtuar me antarin e saj m t ri. Dukesha e Kembrixhit, Kate Middleton lindi fmijn e saj t par nga martesa me Princin William; ai sht djal.

Lajmi u njoftua nga Kensington Palace, aty ku Kate u shtrua q n ort e para t mngjesit t s hns. Sipas njoftimit, si foshnja ashtu edhe nna e tij gzojn shndet t plot. Foshnja ka lindur n orn 4:24 me orn lokale, peshon 3.8 kilogram dhe i gjat 42 centimetra. Emri i princit do t merret vesh n ort apo ditt n vijim. Ai sht trashgimtari i tret n radh pr kurorn e Mbretris s Bashkuar.

Lindja u njoftua sipas mnyrs tradicionale me nj zarf ku ishin t shkruajtura detajet e fmijs i cili nga spitali do t drgohet n rezidencn e Mbretreshs n Londr, ku lajmi m pas do t vendoset n nj tabel prpara Pallatit Mbretror Buckingham Palace. Qindra britanik pritn me gzim lajmin e lindjes. Shum prej tyre qendruan prpara dyerve t ndrtess s spitalit pr or me radh. i njjti spital ku Princesha Diana u dha jet dy princrve, William dhe Harry. Princin e ri dhe mbretin e ardhshm t Mbretris s Bashkuar e priti edhe Mbretresha Elizabeth. Ajo shtyu pr m von nisjen e pushimeve vjetore pr kt shkak. Arben Manaj

FEATURE FILM SHOOTING IN LONDON

A feature film focusing on Albanian culture in London is shooting now until the end of August. Seeking Albanian: Costumes, Runners, Extras, Dialogue Coach, Dancers, Food and Music.
Please contact Laura Wootton on 07540619446 or Email laurawootton@hotmail.co.uk

TRANSPORT MALLRASH ANGLI-SHQIPERI-KOSOVE

SHERBIM I SHPEJTE DHE I SAKTE

NA KONTAKTONI TEL:07737 597 000 07507 444 654

toni.79-@hotmail.com

Kush jan 100 shqiptart e Britanis? Cili sht aktiviteti i tyre? far sht Atdheu pr ta? Cilat jan 100 mesazhet e tyre pr shqiptart e Britanis? Kt libr mund ta gjeni npr zyrat e shoqatave shqiptare si dhe n lokalet shqiptare n Londr.
Pr m tepr indo ju lutem kontaktoni The Albanian e-mail: info@thealbanian.co.uk | Tel: 0044 208 216 9527 | Web: www.thealbanian.co.uk

Speciale

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 7

Ismet Krasniqi shpallet Freeman of the City

i sht shqiptari i par i Kosovs q merr nj titull t till. Freeman of the City sht mimi q Ismet Krasniqi mori pak dit m par, duke u shndrruar kshtu n nj krenari pr do shqiptar t Britanis. Ismeti u lind n Vranoc t Pejs ku dhe mbaroi shkollimin fillor dhe m pas vazhdoi shkollimin e mesm n Pej dhe nj pjes n Prishtin.

Kt mim Ismeti ia dedikon t gjith atyre q kan pasur nj udhtim t gjat dhe t mundimshm deri ktu dhe q kan arritur prtej ndrrave t tyre prej puns s tyre.

N mesazhin pr shqiptart e Britanis Ismeti thekson domosdoshmrin e integrimit n shoqrin britanike e cila ka qen mjaft zemrhapur dhe posarisht pr shqiptart ka qen shum korrekte dhe mikpritse.

Shqiptaret duhet jen krenar dhe kurr mos ti humbin shpresat se nj dit do t arrijn at qe presin dhe dshirojn.

Kosovn dhe erdhi n Londr n shtator t vitit 1998. Ismeti shprehet se Duke prfituar nga prvoja n biznes n Kosove, edhe n Londr pata fatin dhe shum shpejt fillova me nj biznes tjetr ktu, - duke theksuar se,-Britania e Madhe sht nj vend i mundsive dhe kushdo q punon shum mund t arrij at q aspiron. Ardhjen deri tek mimi ai thot se sht fal ktij angazhimi dhe ksaj pune duke arritur q t krijoj kontakte t rndsishme t cilat edhe m kan mundsuar q t marr kt titull, Freeman of the City, q ndonse sht tradicional dhe simbolik, ka nj rendsi pasi isha shqiptari i pars i Kosovs q e kam marr kt titull. Freeman of the City sht nj mim q u dedikohet t gjith atyre q punojn shum dhe q arrijn t kuptojn se Britania e Madhe sht vend i mundsive dhe q duhet shfrytzuar kto mundsi.

Shume hert ai ka filluar nj biznes privat n Kosov deri n shprthimin e lufts n Kosov , kur situata u keqsua aq shuma sa u detyrua t rrokte armt dhe ti bashkohet njsive vullnetare n fshatrat e Pejs. Angazhimi i tij gjat lufts ka qen n dy rrafshe. N at t furnizimit t njsive ushtarake t UK-s dhe civilve t rrezikuar me ushqime dhe materiale t nevojshme dhe rrafshi tjetr q pasoi m von, angazhimi i tij n njsit mbrojtse deri sa u plagos gjat luftimeve dhe u detyrua t braktis

nGA ARBEn MAnAJ Ish-shefi i shrbimit sekret britanik MI6 n kohn e Tony Blair-it ka krcnuar se do t bj publike gjith kronologjin e ngjarjeve q uan n luftn n Irak. Sir Richard Dearlove, 68 vje, n nj e-mail drguar gazets The Mail on Sunday ka thn se ai do t zbuloj detaje shprthyese pr skandalin nse ai nuk sht dakord me konkluzionet e hetimit zyrtar Chilcot, pr rolin e Britanis n luftn n Irak. Sir Richard, i cili ka ofruar t dhna sekrete pr armt e shkatrrimit n mas t Sadamit, t cilat zbukuruan argumentat e qeveris s ish-kryeministrit Blair, ka rreth nj vit q po shkruan versionin e detajuar t ngjarjeve q uan n luftn n Irak. Ai kishte vendosur se do ti mbante sekret ato deri n vdekje dhe m pas ato

ISH-SHEFI I MI6 KRCNON ME IRAKUN

mund ti ofroheshin historianve dhe publikut. Raporti prej 1 milion fjalsh pr luftn n Irak pritet t jet kritik pr ish-kryeministrin britanik Tony Blair dhe ish-shefin e tij t komunikimit Alastair Campbell. Burime pran Sir Richard thon se ndrkoh q ai e pranon se nj pjes e informacioneve t shrbimit sekret britanik pr armt e shkatrrimit n mas ishin t pasakta, ai kmbngul se raporti zyrtar duhet t identifikoj rolin q ka luajtur Tony Blair dhe ishzdhnsi i tij Campbell n informimin e raportimeve n media t cilat sugjeronin se Sadami mund t prdorte armt kimike pr t goditur trupat briangazhimit t saj ushtarak n luftn n Irak. Z. Bler dhe zdhnsi i tij vazhdimisht kan mohuar se kan br deklarata dizinformuese pr armt irakiane t shkatrrimit n mas. Ishshefi i zbulimit Sir Richard i ka shkruar javn e kaluar kryeministrit aktual Cameron pr dshirn pr tu shkruar personalisht personave q ka ndrmend t kritikoj ku msohet se edhe Tony Blair ndodhet n mesin e atyre q jan n kt list. Sir Richards me nj karrier mjaft t gjat n shrbimin sekret MI6 sht kritikuar pr marrdhniet e tij mjaft t ngrohta me Blair n at koh, q ka qen e pazakont pr krert e ktij shrbimi n relatat e tyre me kryeministrat. As Alistair Campbell, ishzdhnsi i Blair, as zyra e ish-kryeministrit nuk kan pranuar t komentojn pr median britanike pr versionin e ish-shefit t kundr-zbulimit britanik, Sir Richard Dearlove.

tanike t stacionuara n Qipro. Ishte ky pretendim q e futi m pas Britanin n rrugn drejt

aktualitet nGA EMAnUEL BAJRA

o q se iu bie rasti t shpenzoni pakz koh npr dyqanet e supermarketet e Londrs, do t vreni se ndryshimet n mime nuk jan vetm simptom e nj vendi specifik sado i pasur a i varfr t jet, por ato m tepr tregojn faktin se ne kemi nj inflacion n t mira (goods) dhe deflacion n t holla, ka me nj formul m t thjesht ekonomike tregon se vendi sht n nj kriz bilanci ku papunsia sht n stagnim ( qe do t thot lajm i mir pr qeverin n plan afatshkurtr) , prderisa shtrenjtsimi ve sa shkon e rritet ndrsa niveli i rritjes s pagave si n sektorin privat edhe at publik ka stagnuar pr tri vite me radh. Shum analist ekonomist dhe komentator mediash t ndryshme vejn fajin tek deficiti buxhetor dhe pasojat e qeverisjes Laburiste t Kryeministrit t fundit Laburist Gordon Brown. Ata fajsojn Laburistt n qeverisjen e fundit pr arsye se ata lan q t balonizojn xhirollogarin kombtare duke shpenzuar me t madhe pr t varfrit q vinin n formn e Takss kreditore, Ndihms sociale pr fmij, Ndihms

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 8

Papunsia, shtrenjtsimi dhe risit e pabarazis n perndim

drore e Anglis do t rrit borxhin familjar pr m shum se 10% brenda 12 muajsh. Ndoshta kto figura e numra ststistikor nuk prbjn ndonj lajm t madh ose t rndsishm, por ama do t ken efekt edhe m t madh kur t observojm brenda dy vjetsh q rrogat tona nuk rriten, ushqimi shtrenjtohet pr m shum se 3% prej vitit n vit, pasiguria n punsim ve sa rritet prderisa krkesat ekonomike ve sa rriten nga viti n vit. Po ashtu vlen t prmendet edhe nj fakt i rndsishm q redaksia e gazets son ka prmendur n faqen e par t numrit t kaluar , plajtin e komunitetit ton pr t rezervuar bileta Fluturimi pr sezonn e gushtit , nj fakt q jep drit t qart se gjithka do t jet edhe m e shtrenjt n vitin q vjen dhe vitin pasues. Deri m tashti ju keni pas rastin t krkoni n m shum se dy dyqane pr t vrejt variacionet n mimet e produkteve . Ndoshta n njrin prej dyqaneve keni vrejtur se buka sht 0.15p m e lir se n supermarketin lokal q ofron zgjidhje m kualitative por kushton m shum. Mos ndoshta keni vrejtur q n njrin prej mishtoreve mimi i mishit t kuq t vicit kushton 1.50p m shum se po t blesh t njjtn n supermarket e kshtu m radh. Ekonomit familjare n prgjithsi vazhdojn t rrudhen. Supermarketet n ann tjetr nuk ndihmojn fare kur ata bjn se gjoja po lirojn produktet e tyre n ndrkoh ato ofrojn edhe njfishin m shum shitje n kuantitet pasi q ofertat jan n rritje dhe blerja nga konsumatori sht n nivel. Nga statistikat del se prgjat t jetuarit prafrsisht 30% e t ardhurave tona shkon n shpenzime t ushqimit. Pastaj statistikat na tregojn se ky trend do t jet n rritje e sipr n vitet n vazhdim pasi q produktet ushqimore dita-dits po bhen trende (brands) duke u mbshtjelle n paketim dinjitoz dhe paraqitje luksoze. Kjo na qon te nj observim tjetr interesant q na ndihmon t konkludojm se pabarazia e mimeve detyrimisht na on te nj konceptualizim krejt tjetr dhe atipik se perceptimet e thella na bjn q t vlersojm ose pranojm pabarazin edhe n raportet tona ekonomike ka natyrisht do t thot se ne si shoqri ndahemi n ata t vlefshm pr kolektivitetin, ata t cilt jan t nevojshm , n nevoj, t pasur e t fuqishm si edhe ata pr t cilt pak kush kujdeset - t varfrit dhe skamnort q nuk jan t pakt edhe n Britanin e Madhe. Edhe dika tjetr prpara se t harroj. Nga kalkulimet e bra me mesataren e inflacionit 4.5% t vitit 1980, del se po q se dikush dikund ka bler dika n vler prej 15.000.00 n vitin 1980, sot t njjtin produkt e gjen me mim t fryr prej 54.557.00. Ekonomia duke ec n kursin normal, mimet duke u mendur.

sociale pr t punsuarit aktiv me fmij, ndihms sociale pr t papunsuarit dhe q jan n krkim pune. Me ardhjen e Konservatorve n pushtet q jan n koalicion gogolsh me liberal demokratt, i tr narracioni politik dhe perspektiva ekonomike u ndryshua. U ndryshua pr s keqi n aspektin e bilancit ekonomik e buxheteve t familjeve. Sot , sipas statistikave t dala nga Agjensia Kombtare e Statistikave (ONS ) del se inflacioni sht rrit pr m shum se 2.7% brenda tet muajsh prderisa rritja e nivelit t interesit nga banka qen-

aktualitet
Bashkatdhetart q vijn pr pushime n Kosov, vazhdojn t prballen me probleme t ndryshme gjat kalimit npr territoret e vendeve fqinje. Ministri i Diaspors, Ibrahim Makolli thot se vet mrgimtart duhet t njoftojn pr t gjitha problemet, ngase vetm duke raportuar mund t merren veprime konkrete pr eliminimin e atyre problemeve. Ministr Makolli, bashkatdhetart tan edhe sivjet vazhdojn t ken ankesa pr problemet q hasin gjat ardhjes pr pushime n Kosov. N mnyr t veant ka pasur ankesa ndaj autoriteteve t Malit t Zi. Pse nuk po tejkalohen kto probleme? E kemi pasur parasysh q bashkatdhetart tan gjat kalimit npr shtetet tjera gjat ardhjes n Kosov mund t hasin n pengesa nga m t ndryshme, sepse kjo sht praktik edhe e viteve t kaluara dhe ne n kontakte q kemi pasur me autoritetet qoft t Republiks s Shqipris, qoft t Malit t Zi kemi krkuar q t eliminohen kto praktika t sanksionimit t qytetarve tan q kalojn npr territorin e ktyre shteteve. N ann tjetr ne i kemi ftuar mrgimtart tan q pr t gjitha problemet q mund ti hasin gjat kalimit npr kto vende, Shqipri, Mal t Zi, Kroaci, Serbi, sepse nj pjes e madhe e mrgimtarve tan e prdorin edhe territorin e Serbis pr t ardhur n vendin ton, q t na mundsohet ndrmarrja e veprimeve t drejtprdrejta. Ne kemi deri tash nj numr t krkesave, t shqetsimeve t mrgimtarve tan n raport me autoritetet e ndryshme dhe kto ankesat e tyre ne menjher i procedojm edhe pr ti sanksionuar ata q merren me veprime t tilla, por edhe pr ti parandaluar t tjert. N kt kuadr Ministria e Diaspors ka vn n funksion dy numra t telefonit t cilt jan t qasshm 24 or n dit dhe n momentin q ne kemi kur ne do t kemi ndonj ankes t mrgimtarve tan sa i prket trajtimit t tyre jonjerzor n territorin e Republiks s Malit t Zi, ne menjher do t vm kontaktet me autoritetet e Malit t Zi n mnyr q praktikat e tilla t eliminohen. A keni pranuar deri m tani ndonj

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 9

Makolli: Mrgimtart duhet t na njoftojn pr problemet

edhe me Byron Nacionale t Kartonit t Gjelbr. Jan deklaruar q prderisa Kosova nuk sht antare e Kartonit t Gjelbr ather sht e detyrueshme polica kufitare e siguris, pr shkak se n t kundrtn, automjetet me regjistrim t huaj me rastin e hyrjes n Kosov do t mbesin pa polis t siguris. Ne kemi krkuar aq sa sht n mandatin ton q t rishqyrtohen t gjitha mundsit n mnyr q kjo polis kufitare e siguris t eliminohet ndrkaq t shihen forma t tjera prmes t cilave do t mund t mbuloheshin dmet eventuale q mund t shkaktohen nga ana e automjeteve me regjistrim t huaj n Kosov. Pr fat t keq kjo vazhdon t mbetet edhe m tutje n fuqi. Ne do ti shfrytzojm t gjitha mundsit n raport me kto institucione t pavarura pr gjetjen e nj zgjidhje t knaqshme pr t gjith. nga m t ndryshme, qofshin ato kulturore, edukative, sportive e t tjera. N kto aktivitete nj pjes mjaft e madhe e tyre zhvillohet nga vet krijuesit e mrgats. Ka qen dhe mbetet nj interes i yni q n kto aktivitete t paraqiten vlerat e mrgats son. N ann tjetr kto aktivitete tashm kan filluar, para disa ditsh ka prfunduar kampi i par veror me nxns nga mrgata ndrsa gjat ktyre ditve ka nj mori aktivitetesh t cilat zhvillohen kryesisht pr mrgimtart tan.

A ka ndonj ndryshim t agjends s aktiviteteve krahasuar me vitet e kaluara. Cilat jan risit e manifestimeve t sivjetme?

ankes konkrete nga ana e bashkatdhetarve lidhur me kto probleme?

Deri sot ne nuk kemi pasur ndonj ankes ndaj tyre. Ne jemi t vetdijshm q autoritetet e Malit t Zi sikur n t kaluarn edhe kt vit mund t paraqesin pengesa nga m t ndryshmet, por pa pasur dika t drejtprdrejt ne e kemi gati t pamundur q t thirremi n raste. N ann tjetr ne kemi krkuar prej tyre n takimet q kemi pasur me kto autoritete dhe kemi marr zotimin e tyre se gjithka do t jet n rregull, por megjithat n praktik gjendja sht krejt ndryshe.

Kryesisht kemi t bjm me detyrimin pr t dhn mjete materiale qoft n kufij qoft n vende t tjera, por sht nj problem se shumica nga ta nuk e deklarojn, nuk e thon saktsisht. Prndryshe ne iu kemi drejtuar edhe autoriteteve ndrkombtare t cilat kan qasje t drejtprdrejt me Serbin q sanksionimet e tilla far kan ndodhur edhe vitin e kaluar, n veanti detyrimi pr t pritur shum n radh t gjata n kufij t eliminohen dhe q mrgimtarve tan tu krijohet mundsia e lvizjes s lir pa pengesa dhe pa sanksionim ndaj tyre.

Ju si ministr i Diaspors sa vlersoni se sht Kosova e gatshme ta pres fluksin e madh t mrgimtarve, n mnyr q ata t kalojn pushime sa m t mira n Kosov?

Ndrkoh edhe ardhja npr Serbi vazhdon t mbetet problem pr mrgimtart tan. Cilat jan problemet me t cilat prballen m s shumti mrgimtart derisa vijn n Kosov?

Nga ana tjetr, nj shqetsim tjetr q mrgimtart prmendin sht edhe pagesa e sigurimit n kufij gjat hyrjes n territorin e Kosovs. A nuk ka qen e mundur t eliminohet kjo taks pr mrgimtart? Ne kemi biseduar disa her me autoritetet prgjegjse n Kosov, edhe me Bankn Qendrore t Kosovs si autoritet mbikqyrs, por po ashtu

Besoj se edhe mrgata jon e ka mirkuptimin dhe ne t gjith ktu pr gjendjen q sht n Kosov, sht nj gjendje q nuk i atakon vetm mrgimtart por t gjith neve. Ndrkaq n ann tjetr ne po prpiqemi q me rastin e qndrimit t mrgats son n vendlindje t organizojm aktivitete

Tash seciln her ka avancim n t gjitha fushat. Ne kemi br prpjekje q vet interesimin e mrgats son ta zbatojm ktu drejtprdrejt. Ka nj mori aktivitetesh t cilat do t organizohen nga mrgata, ndrkaq Ministria e Diaspors sht kryesisht n mbshtetje t ktyre aktiviteteve q zhvillohen nga vet mrgata. E kemi par t arsyeshme q opinioni n Kosov t njihet drejtprdrejt me vlerat q krijohen n mrgat dhe ne si Ministri e Diaspors jemi t gatshm q pr secilin aktivitet i cili vlersohet nga ana e mrgats me interes pr tu shfaqur n Kosov, ather t jemi n dispozicionin e tyre. Dua t besoj se gjat ktyre aktiviteteve edhe opinioni n Kosov, por edhe mrgimtart do t mund t prcjellin nj program q zhvillohet n qendra t ndryshme t Kosovs, q pr qllim ka deri diku edhe vet brezat e rinj kryesisht ata q jan lindur dhe po rriten n vende t ndryshme t bots q t njihen m pr s afrmi me kulturn e vendit t origjins. RADIO KOSOVA

216 9527

prbn lajm kur nj shqiptar i ardhur vetm pak para pak vitesh n Mbretrin e Bashkuar, si refugjat (me skaf apo maune), pa ditur t thot as mirmngjesi apo kam uri, ka arritur n vetm pak vite t kthehet n modelin e njeriut t suksesshm. N vetm pak vite ka arritur jo vetm t punsohet apo t punsoj bashkatdhetart e tij , por t punsoj edhe britanikt...(pa harruar q jan shqiptar). Raste t tilla jan vrtet t shumta dhe ne do t prpihemi q n do edicion t sjellim modele t tilla, duke besuar se do t mund t realizojm nj nga dimensionet e misionit ton . Besojm se publikimi i profileve t tilla, do t jet nj proces sinteze, q do t shndrrohen n nj fanar q ndriojn rrugn e drit-shkurtrve, atyre q u ka humbur rruga n oborr, dhe q nuk mund t shohin jo m larg sesa nj der kazinoje apo tavolins s kafeve t strzgjatura, ku bisedat nuk mbarojn asnjher, sidomos ato pr politikn. Jeni t lutur t na sugjeroni shembuj dhe modele t sukTHE ALBANIAN info@thealbanian.co.uk Tel: 0208 sesshm shqiptarsh n Britani.

Udhtimi im

qasje

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 10

nGA SAMI ISLAMI

eri para Lufts s Kosovs dhe para demokracis s Shqipris londineze, edhe pse njerzit magjistronin dhe doktoronin; kto ngjarje prfundonin pa ndonj publicitet t madh. Mjaftonte q nj komision i caktuar i fakultetit etj. t jepte vendimin se ky apo ai kandidat ishte i denj t merrte nj titull akademik; q ishte dika vrtet meritore. Se pr ata q kryenin thjesht nj fakultet a shkoll t lart, ishte dika aq e rndomt sa nuk onte fare pesh.

MODA E KAPUAVE

Dhe ja, koh t reja dhe zakone t reja! Me demokracin, u hap Shqipria londineze, u lirua Kosova! Iku kush iku dhe mbeti kush mbeti. Pas lufts n Kosov erdhn ndrkombtart, pr tu treguar shqiptarve, prve tjerash, edhe kulturn dhe t arriturat botrore! N kto kontingjente (si pjestar t UNMIK-ut) nuk munguan as ndrkombtar nga Bangladeshi, Pakistani Afganistani, q kishin sjell edhe pasta pr dhmb dhe brusha pr ti msuar shqiptart (t Kosovs) se si ti lanin dhmbt! N vendin ton hyri kuca dhe maca si thon. Sepse u hap dera Shqiptart e t dy anve t kufirit; njra pjes e liruar nga nj sitem totalitar komunist , kurse pjesa tjetr nga sundimi serb, t etshm pr demokraci dhe pr liri, nisn t hapin biznese ndr m t ndryshmet. Privatizimi filloi t lulzonte m shum se n asnj vend tjetr! N mesin e ktyre bizneseve, u hapn kolegje, universitete private. U hapen aq, sa vetm Kosova bri m shum universitete private se krejt Anglia! Mbin universitetet dhe kolegjet si kpurdhat pas shiut, si thon! Tani nxnsit e shkollave t mesme, posa diplomonin kishin mundsi pr t zgjedhur kolegje ose universitete private sa t donin. Po ama me nj kusht: duhej t kishin lek se privatizimi kto i ka. Paguaje shkolln n da t kesh sukses! Se pas kryerjes s ktyre kolegjeve a universiteteve, a do t mundnin t gjenin pun apo jo, ishte shtje tjetr. Kolegjet dhe universitetet filluan t mbushen me student. N rend t par, n kto universitete e kolegje u regjistruan dhe i kryen, madje morn edhe tituj akademik, qeveritart (ata q nuk kishin kryer asgj para lufs, po tash u kishte ardh uji n mulli, pse t mos shfrytzohej ky rast?!), pastaj deputett, pastaj fmijt e qeveritarve, biznesmenve, e krejt n fund, ndonj student nga prindr me biznese t vogla Pr dy-tri vitet e para t pas lufts Kosova u mbush me doktora e magjistra t shkencave! S pari doktoruan, si tham, ministrat (se atyre u duhej ti kishin kta tituj, pr t qen t denj t qndronin n pozita m t larta shtetrore dhe, natyrisht, t dshmonin se ishin edhe m t diturit !).Pastaj doktoruan ose magjistruan grat e disa ministrave dhe t deputetve A, mos t harrojm t theksojm , se qysh prej prfundimit t studimeve t gjenerats s par, n Kosov hyri n mode edhe nj lloj ceremonie, ku t gjith studentt q i prfundonin studimet kurorzoheshin me kapua (tradit e ardhur nga perndimi , sigurisht!). Dhe interesant se, q t gjith q regjistroheshin n kto universitete private , t gjith i kryenin pothuaj prnjher studimet! Ajo ka nuk mund t anashkalohej ishte periudha kohore. Ktu s paku nuk shkelej ligji, se pr cilsi u pa puna! Nuk ka ngecje ktu, se Kosova po prparon mir! Sa hijeshi , kur i sheh gjith kta doktor, e doktoresha , magjistr , e magjistresha me kapua ! T lumt ne q i kemi! Paka se nuk dihet se kan nn ata kapua! Nejse. Me rndsi sht se ne po japim nj imazh shum t mir bots me numrin e intelektualve. Kta burra dhe gra pastaj , meq jan t kualifikuar, mund t hyjn n pun, madje pa konkurenc n poste m t larta t institucioneve shtetrore t Kosovs. Shpesh m ka rn ti dgjoj disa deputet e ministra t Kuvendit t Kosovs (n veanti), t cilt doktoruan pas lufts n universitetet private ose edhe shtrore, q me gjuhn q flasin, e q sigurisht sht edhe nj lloj barometri i ngritjeve intelektuale t ktyre akademikve, t bjn t vjellsh. Kultura e shprehjes s tyre nuk e kalon nivelin e nj personi me shkoll t mesme! Dhe kjo sht ana e vrtet e medaljes! Po ama kta doktoruan! Kta kan edhe fotografit, si dshmi q shpesh i botojn edhe n media, pse jo edhe n rrjetet sociale, si n fb, apo twitter me kapua katror n kok q simboliozojn njerzit e ngritur . N rangun pak m t ult jan kolegjet. U hapn n gjith Kosovn aq shum kolegje sa q nuk e di kush t thot sakt se sa jan. Edhe ktu, si n universitete, kriteri ishte sa kishe lek dhe sa kishe t njohur. Nuk ka raste q dikush nga studentt t ket prsritur vitin! Se edhe nse ndonj prej profesorve do t ngulte kmb pr t mos e kaluar ndonj student, do t kishte efekte t dyanshme negative; pronari i biznesit nuk do ta lejonte, se do ti rrezikohej atij biznesi, me gjas edhe profesorit rroga! Kta student e studente, kur i sheh duke shkuar n universitete, a kolegje fiton prshtypjen se jan duke shkuar sa pr ta kaluar kohn. M rastisi nj her t jem para nj kolegji n Prishtin n kohn kur studentt shkonin n msim dhe u befasova , se nuk pash student me anta. Pothuaj t gjith shkonin me duar n xhepa! Derisa po qndroja para kolegjit takoj nj mik timin nga koha e studimeve tona, shum vjet t para lufts. Dhe derisa po bisedonim pr punn e studimeve, ai ma priti: E kam nj kusheri timin n kt kolegj. Nj dit e mora me vetur dhe e solla deri ktu. Kur u ktheva vrejta se e kishte harruar nj fletore me shenime n veturn time, t ciln, serdhi me e marr kurr! Nj dit i shoh n internet se e gjith gjenerata e kusheririt tim kishte dilplomuar! T gjith kishin vu kapua n kok (djem e vajza). Edhe kusheriri im kishte vu kapuin n kok! T gjith i kishin prfunduar studimet! Ky sht realiteti i studimeve private edhe sot e gjith ditn! Dhe m e keqja sht se ata nesr do t hyjn n vende t ndryshme t puns q krkohet shum prgjegjsi profesionale! Cilsi se jo mahi! Ky revolucioni i kapuave, n kohn e ktij tranzicioni t tejzgjatur, ka shum t ngjar q shpejt, si dshmi pr prfundimin edhe t matures, pra shkolls s mesme, ( pse jo edhe t shkolls fillore!), t hyjn n mod kapuat. Askush nuk mund t na ndaloj t knaqemi me sukseset tona! Edhe n qoft se, sot pr sot, pr nga cilsia jemi n fund t pusit, bile me kapua jemi t part!

www.thealbanian.co.uk

speciale

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 11

NGA QAZIM SHEHU Shnime pr romanin:

Un kam qen n Mathauzen, t autorit Shpend Topollaj

FIGURA E AHMET ZENEL EKAJ DSHMI E VUAJTJES DHE KRENARIS

pr kampet shfarosse jepen me dhjetra skena nga tmerri,dhuna, poshtrimi i njeriut dhe denatyrimi i nj force t verbr t bishs naziste. Ky roman sht Shkndija e jets, t cilin nj mas e madhe lexuesish e njeh mir. Por personazhi Ahmet ekj sjell pamje t cilt nuk jan t njohura ose plotsojn nj tipologji t krimit. Ato pamje dhe raste t makabritetit nazist pr t cilat fantazia m e shfrenuar do lodhej duke i prodhuar.Dhe n t gjith kt spikat dashuria pr jetn, sakrifica dhe vetsakrifikimi i shqiptarit i, cili u masakrua n vend t polakut ,megjithse ishte m i fort se ai, pse ai,polaku kishte nj familje q e priste. Vitet do bjnt tyren dhe i biri ,Faslliu ,do shkoj nj dit n muzeun Mathauzen, e atje, tek tyta e pushks n skulpturn e partizanit shqiptar ai do t gjej nj lule, para se ta vendoste ai. Ishte djali i polakut q vinte do vit aty dhe vendoste kt lule n shenj mirnjohje ndaj shqiptarit trim q u sakrifikua pr baban e tij.Raste t tilla jo vetm jan poetike -dramatike,po ato japin nnshtresn e nj ideje t madhe sublime:popujt , njerzit, jan njsoj, humanizmi dhe sakrifica sht sa e lasht aq e re, ajo sht filli i art q i lidh njerzit, ndrsa jan ideologjit dhe klanet mashtruese oligarkike q i prodhojn ato si mashtrim i verbrt q i hedh popujt n luft kundr njri tjetrit.Ahmet ekaj nuk u b dshmitar i ksaj, u b i biri, Faslliu, po kjo e madhron edhe m shum at sakrific sublime t lufttarit t liris.Romani i Shpend Topollajt e sjell figurne Ahmet ekajt n rrethana t ndryshme; shptimi nga ky kamp famkeq,i ngjet nj balade popullore, nga ato baladat tip t popullit q kan t bjn me rikthimin e njerzve q nuk priten m, as shpresohen se do vijn. Kthimi i Ahmetit n shtpi, ku nuk e njohin fmijt e vegjl t cilt ai nuk i njohu, i ngjan pikrisht balads popullore, i ngjan atyre rasteve t jashtzakonshme t jets n rrethana mizore ku humbet do shpres. Po ja q kshtu ndodh, sepse nj dit do t ndodh m e bukura, m e mira pr njerzit e mire, rezistent ndaj s keqes s prbotshme. Jeta do mbjell filizat e saj mbi grmadhat e shkatrrimit, jeta n raport me vdekjen, terrorin sht e pashkatrrueshme.sht nj nga momentet m t bukura ,m emocionuese, kthimi i Ahmet ekajt n shtpi. Po ajo shtpi e dashur, po ai burim po ajo rrug, ato gardhe dhe ato kopshte. Dhe zri i njerzve t tij t dashur ,njerzit q thirren.sht nj rikthim n jet, pasi jan kaprcyer tmerret dhe rratht e ferrit q ngushtoi jetn deri n zhdukje. Poetika e prshkrimit t autorit arrin kulmin, natyrshmria jepet sikur autori t jet pjesmarrs i ksaj skene.Ajo sht forca e jets t ciln autori e mbart si nj frymzim i prhershm n faqet eromanit dhe ka fuqin imagjinative ta prshkrua pa asnj artific.Dimensioni i figurs s Ahmet ekajt sht nj dimension tejet human, dimensioni i njeriut, burrit malsor i mbruajtur me virtyte, gjendur shpesh n rrethana ekzistenciale, po kurr i trusur para tyre, sht dimensioni i njeriut q kurdoher ka br mir edhe pse e kishte n dor t bnte t kundrtn, kujtojm rastin kur ai ishte xhandar n Puk dhe nuk edekonspiroi fshatarin q kishte nj arm, apo raste t tjera nga jeta e vet.Dhe n kt prshkrim t tij ,t mirat q ai ka br n jet vijn dhe shprblehen prmes rastsive t bukura, nga njerz t mir.Ky mesazh ndoshta vrteton nj t vrtet hyjnore, po m s shumti edhe nj praktik t jets apo nj sentenc se e mira gjen t mirn.

Poeti , shkrimtari, kritiku i talentuar Shpend Topollaj, gjithnj e m tepr po dshmon se sht n vlugun e nj krijimtarie t suksesshme, me zgjerimin e nj game tematike q vjen prher duke marr konture t reja t shfaqjes; njkohsisht ai sht nga ata t rrall shkrimtar q manifeston nj narracion t mbushur me bulza jete dhe i prket detyrimisht imponimit t natyrshm pr ta uar deri n fund.Ky mendim m sht krijuar q hert, po m`u prforcua teksa lexova romanin e tij t fundit, nj roman biografik, t cilin m`u desh t mos e lshoj nga dora prej magjis s rrefimit dhe stilit elegant, ku ishte thn ajo q duhej e asgj m tepr. Kjo tregon se kur shkrimtari e njeh mir lndn dhe ka pasionin pr ta trajtuar at brenda fuqis s vet krijuese , larg do mode apo poze, vepra t tilla dalin mir dhe t gzojn e duhen vn re, duhen rekomanduar n kt tollovi leximesh. Romani q po paraqesim sht mbshtetur n nj figur, Ahmet ekaj, malsor nga Shipshani i Tropojs, i cili sht nj nga heronjt e Rezistencs kundr fashizmit, nj nga lufttart e liris, q e pagoi kt rezistenc n kampet famkeqe t nazizmit dhe q vetm fati e shptoi gjall. Edhe pse kan kaluar disa dekada nga ajo koh, edhe pse jan shkruar pr kt tem nga shkrimtar t till si,Erih Maria Remark, romani n fjal paraqet nj dshmi t re, paraqet nj kolor t ri artistik, larg do ngjashmrie brenda ngjashmris s tmerrit dhe t lojs s prgjakshme, makabre q kreu nazizmi mbi njerzit. N kt kuptim romani i Shpendit e sjell pa droje, me freski, skenn e prgjakshme t fashizmit n gjith udit e saja ngjethse,dhe pasuron kt tem me nj nerv t ri artistik. I gjith romani, vn n vetn par, nga rrfimi i Ahmet ekajt-na dshmon at luft t prhershme q bn kta njerz kundr pushtimit dhe pushtimeve, dke mbajtur t gjall iden e liris dhe t shpress, dashurin pr njerzit dhe jetn, besimin se nj e ardhme m e mir do t vinte pas zhdukjes s kolers fashiste.Kjo ide, q jepet n indet e nj narracioni t tejdukshm e t ngroht, universalizohet n do koh dhe merr kuptime t sentencave filozofike , kur sht fjala pr t prballur t keqen, mungesn e liris , pr t mos toleruar dhunn. Kshtu ideja aktualizohet dhe merr konotacione shprehse , jasht do modifikimi, brenda natyrshmris s vet.Kjo ide t bn krenar se ajo sillet edhe si trashgimi nga brezat paraardhs, nga ata prindr me moral t fort e me dashuri t pafundme pr familjen dhe fisin, pr njerzit n trsi, q kishin instiktin e kohs dhe t ndrgjegjshm manifestuan urtsi n prballjen e sfidave t saj. Pr kt ndi-

het krenar edhe i biri i Ahmetit, Faslli ekaj, avokat i nderuar.Kjo krenari merr vlera t shumfishta sot,kur gjithnj na duhet t`i rikthehemi s kaluars pr t par vlerat e saj m t bukura, sa her tronditen vlerat e sotme. Edhe kt ide e realizon bukur romani i Shpend Topollajt, gjithnj duke i qndruar besnik nj kompozicioni t ngjeshur, n largim ndaj pjesve t teprta.N letrsin shqiptare sht shkruar pr temn e tmerreve te fashizmit nga Petro Marko, apo ndonj autor tjetr. Petro Marko e ka pas m t leht pr t shkruar, sepse i ka prjetuar vet, ndrsa Shpend Topollaj ka pasur vshtirsi, por duke pas imagjinatn e shkrimtarit ,dashurin pr temn , nj material t bollshm lndor, ai ka arritur ta nnshtroj kt tem n kufijt e nj natyrshmrie t besueshme, duke na dhn gjith autencitet traditat zakonet n Malsin e Gjakovs, marrdhniet fisnore, dialogjet dhe mendsit e njerzve n koh, sjelljet e tyre, veprimet q kodifikohen e marrin vler prej nj rryme qindravjeare, rastsit fatlumtura pas nj tmerri t gjat q provokohet nga vdekja q t rri mbi krye, rastsit q sjellin gjmn dhe t papritua t tjera

her t kndshme e her t pakndshme. Romani i Shpend Topollajt e sjell figurn e Ahmet ekajt n disa plane, si njeri i nj krahine t caktuar, Shipshanit, i lindur nnj mjedis ku njihet burrria, besa, maturia, kujdesi pr njerzit e familjes dhe respekti tradicional i malsorit ton pr gjith njerzit t cilt n roman prmenden me emra reale dhe t profilizuar brenda natyrs s tyre;si njeri q i bashkohet rezistencs pr liri dhe provon rreziqe t pafundme n prpjekjet pr ta realizuar kt liri, athere kur zymtia e lufts nuk jepte shpres; si nj njeri q provoi tmerrin e Mathauzenit, tmerr q prshkruhet n faqet m t gjra t romanit. Tentativa e shkrimtarit pr t dhn dimensionet e jets njerzore n rrethana t disfavorshme, nuk sht e pasukseshme, prkundrazi n kt prpjekje t prshkrimit ravijzohet bukur portreti i njeriut q nuk e humbi kurr kurajon, as shpresn dhe qndroi ballhapt prball vshtirsive t panumrta q lejonte kjo luft mizore dhe absurde.N faqet e romanit t Remarkut

Me romanin e vet, Shpend Topollaj rreh nj tem q pakkush e ka trajtuar, j tem t largt, t rrahur nga letrsia europiane dhe nga letrsia dokumentare, po merita e tij sht se duke kapur nj jet njerzore n rolin e protagonistit t lufttarit t liris,ai e plotson kt tem, madhron kuptimin e saj, e sjell gjith lndn jo thjesht si nj prshkrim kujtimesh, sado t bukura qofshin, po m shum n ide, t cilat mbeten t freskta dhe aktuale.Pasi e lexon me nj frym romanin t mbetet n mendje figura e ktij malsori trim,t urt bujar, me nj prkushtim t madh ndaj familjes dhe shokve dhe ndaj atdheut dhe liris. Duke e shkputur nga rrethanat konkrete pr ta sjell at n prafrimin e nj personazhi letrar, mund t themi se si personazh letrar ai mbetet tepr i realizuar, kthehet n nj vler prfaqsuese t gjith atyre njerzve t mire, t cilt nuk kursyen asgj pr nder e dinjitet, t cilt sakrifikuan do gj dhe treguan trimri t pashoqe n aspiratat e tyre njerzore duke materializuar n karakterin e tyre vlerat m t mira t shqiptarit.Vet prshkrimi n vet t par , jo vetm q e bn m binds romanin nj mnyr rrfimtare q afron distancat shpirtrore-,po ai kohn dhe individin i kalon sa her n planet e njri tjetrit, duke e nnvizuar iden se do koh sado e verbr dhe e paarsyshme q mund t jet-ajo kurr nuk mund ta shnoj veten pa vullnetin e njerzve q shnojn at.Dhe fatmirsisht ,vullneti i njerzve n Luftn e Dyt Botrore q shnuan sakrificat dhe prpjekjet pr liri , qe m i madh se vullneti i atyre q dshironin t kundrtn.Prandaj dhe triumfoi liria.

IFCF

www.ifcf.co.uk sales@ifcf.co.uk

IFCF
30 Minerva Road, London, NW10 6HJ
www.ifcf.co.uk sales@ifcf.co.uk

opinion nGA JAKUP KRASnIQI

www.facebook.com/thealbanian.co.uk
Kjo q them vlen pr intelektualin njeri, shkrimtarin e vrtet dhe kjo nuk vlen pr prodhimin njerzor prej monstre. Pasi vetm nga ky dyzim lindin njerz me deformime fizike e mendore si n rastin ton, me intelektualin dhe shkritmarin A. I.?! Vrtet nuk kam sesi ta di, prej nga dhe pse ky soj intelektuali e shkrimtari shqiptarve m shum ua preferon jetn nn t ashtuaujaturn Serbo-Jugosllavi, e cila brenda nj viti lufte ka kryer dhjetra masakra, madje edhe mbi familjet q nuk e kan br asnj rezistenc. O intelektual dhe shkrimtar i shpifur, n Kosov kan ndodhur pa fund masakra, mbi 13 mij njerz nuk jetojn m! Pa folur pr dmet tjera q nuk mund t llogariten e as t konvertohen n euro. A e di ky intelektual e shkrimtar, sa familje shqiptare kan humbur m t dashurit e tyre, t t gjitha moshave edhe pa e br asnj rezistenc, bile edhe ather kur i kan besuar makineris se Milloshit. Familje t tilla ka kudo dhe ngado n Kosov, por intelektualit dhe shkrimtarit, le ta themi, ton kjo nuk i bn asnj prshtypje. N fund, do t doja ti diskutoja me kt monstr jo duke e pandehur si intelektual, shkrimtar, analist, qytetar dhe t arsimuar t Prishtins se un, qytetari i ksaj toke, ndjehem i fyer, jashtzakonisht i fyer q nj mendje e vetquajtur prdhos kryeheronjt e lufts lirimtare. Fundja a ssht racizm intelektual ky, i pashpejguar as nga shkenca psikanalitike frojdiane apo jungiane pr nj nivel t till shkencor vlersues pr legjendarin Adem Jashari? Ishin masakrat e

faqe 14

to dit n mediet shqiptare sht rikthyer tema e lufts lirimtare, e cila solli lirin e Kosovs, kulmuar me shpalljen e Pavarsis s saj m 17 shkurt 2008. Ky rikthim vjen uditrisht tendencioz deri n skajshmri me qllimin e vetm dinigrimin e njerzve t gjall e t vdekur. Un nuk do t merrem me ato q thuhen pr t gjallt, pasi ata i kan mundsit t deklarohen vet. Un do t flas at q duhet folur n rrethana t tilla me abuzuesit e fjalss lir, duke rikujtuar at q ka folur dhe ka dashur pr lirin ton, pr jetn ton dhe pr ardhmrin ton vet Adem Jashari.

KRIMI I MONSTRS INTELEKTUALE

Drenics, t Gjhakovs, t Rahovecit, t Therands, t Pejs , t Reakut etj., etj., ato q e binden do shqiptar liridashs se nuk mund t jetohej apo bashkjetohej me nj shtet q i vriste n mnyrn m mizore qytetart e vet, i dhunonin grat shqiptare pr t prdhosur nderin dhe moralin e kombit, madje pr kt u bindn edhe SHBA-t dhe BE-ja dhe e gjith bota demokratike. Bota u bind, por ja q shqiptart nuk po binden, prkundrazi gjarpri vazhdon t helmoj plagt e shum familjeve shqiptare. A thua, a mund t gjindet n Evropn e vlerave kulturore evropiane nj intelektual monstr q do t merrte guximin pr t prdhosur heroin kombtar Adem Jashari si dhe luftn ton lirimtare. Jo, kt smund ta bj askush q posedon ca vlera civilizuese, nga m elementaret. Evropa Perndimore, jo, nuk e njeh kt gjuh, s paku jo nga koha qkur u vendosn themelet e BE-s. Nuk besoj, q kjo form banditeske e komunikimit do ti ket shkuar ndrmend ndonj intelektuali evropian. Nuk besoj, q kjo form kafshore e komunikimit kalemor do ti kt shkuar ndrmend ndonj intelektuali evropian. Un po bindm pr t saten her se pushka vret vetm nj her, ndrsa penda n dorn e intelektualit monstr vret prtej pushks e pas pushks. Ksaj populli do ti thoshte:Mos e vet se tregon vet. Vrtet si n komunikimet gojora apo t shkruara secili shprfaq, fytyrn e vet, karakterin e vet, shpirtin apo pa shpirtin e vet t deformuar. Sigurisht q intelektuali nuk vret as me pushk e as m fjal. Bisha vret sa her q i ipet rasti. Intelektualit monstr i sht dhn rasti!!!

Fundja, mua kurr nuk do t m kishte shkuar mendja se n Kosov ka ndonj i arsimuar i mirfillt i edukuar n frymn moderne apo tradicionale kombtare, q pr flijimin e Adem Jasharit dhe familjes s tij t flas me nj gjuh barbare, aspak njerzore, si bri intelektuali e shkrimtari i vetquajtur A.I. n nj t prditshme (elektronike), m konkretisht, m 18 korrik (gazeta Express). Por kjo nuk sht m e rnda apo m e dhimbshmja! M e rnd dhe m e dhimbshme, m e paprballueshme dhe q shahet dot sht tendenca q ky intelektual dhe shkrimtar ta amnistoj krimin m t rnd t mundshm t makineris njerzore t Millosheviit! Ta amnistoj krejt at makineri kriminale, bashk me kriminelt e saj e faji ti mvishet Adem Jasharit, pr t cilin familja ishte gjja m e shtrenjt e mundshme n kt bot! Dhe nj hakmarrje t till Adem Jashari nuk do ta ndrmerrte

mbi asnj familje t bots, pa marr parasysh prkatsin etnike. Dhe kt nuk mund ta dij askush m mir sesa un. Sepse i kam t freskta dhe smund t harrohen dot si krkesa ime e sinqert br mikut e bashklufttarit Adem Jashari q t qndronte, t organizonte, s kndejmi edhe t jetonte sa m larg familjes si dhe prgjigjen q kam marr ndaj nj krkese t till nga ai. Nj prgjigje t till mund ta jepte vetm nj njeri me tipare tepr t veanta. Adem Jashari ishte me identitet t veant! I veant ishte si pr atdhedashuri, ashtu edhe pr guximin njerzor. Ndoshta faji i tij i vetm ishte se m shum se jetn n robri e donte vdekjen pr liri. Dhe kt nuk e kam dgjuar e as lexuar ta mohojn as mendjet m t ndritura t Evrops n veprat e tyre kapitale pr dashurin pr

jetn, lirin dhe atdhedashurin. Sdo t ngurroja ta kuptoja edhe intelektualin e shkritmarin A. I., sikur kjo (masakra ndaj familjes Jashari) t ishte masakra e par dhe e vetmja apo e fundit serbe n Kosov, brenda nj viti lufte tepr t pabarabart. Do ta kuptoja intelektualin monstr e shkrimtarin snob dhe kdo tjetr, q sht i paknaqur me heronjt e gjall (un nuk besoj n heronjt e gjall), me komandantt e lufts e t pas lufts. Por pr t rnt pr liri e demokraci krkohet nderim, nderim s paku edhe pa fjal miradije. T rnt nuk mund tu prgjigjen monstrve, kujdestarve denigrues t kryevlers njerzore flijuesve pr liri. Po kujt po i flas?

nGA ALBIn KURTI

alla e Kuvendit t Kosovs sht me dysheme t pjerrt sikurse salla e teatrit apo kinemas. Mund t gjenden edhe ngjashmri t tjera me teatrin a kineman, mirpo jo pa i ofenduar teatrin e kineman, andaj le ta lm qmtimin e ksaj analogjie. Ose, m mir, le ta vazhdojm edhe vetm n nj element tjetr: para hyrjes n salln ku mbahen seancat plenare ndodhet bufeja ashtu sikurse edhe te teatri e kinemaja. Pr ta br gjith kt situat edhe m interesante, salla e Kuvendit t Kosovs e ka edhe nj bufe tjetr atje lart n daljen nga salla. Ksisoj, salla e Kuvendit t Kosovs ndodhet n sandui midis dy bufeve, njra posht n hyrje dhe tjetra sipr tek dalja. Prderisa n teatr e kinema bufeja sht e mbushur me njerzit q presin t hyjn n sall pr t par shfaqjen a filmin, nuk sht aspak kshtu n rastin e bufeve t Kuvendit t Kosovs. Aty, m par mund t thuhet q deputett presin n sall pikrisht para se t shkojn n bufe. Nuk mund t shpjegohet ndryshe fakti se jan aq t shumt ata prfaqsues t popullit q kalojn m shum koh n bufe sesa n sall ku mbahet mbledhja. N kt mnyr, salla funksionon si linj transitore midis dy bufeve. Bufet jan stacionet ndrkaq salla sht infrastruktura q i lidh ato. Vendi i deputetit sht n sall porse Kuvendi sht n bufe. E thn ndryshe, nuk sht bufeja n Kuvend

Prfaqsimi n sandui
aty? Cilat jan fjalt q przihen me avullin e kafes dhe maskohen nga gjestet e kapjes s filxhanit apo hedhjes s sheqerit n t? Ndoshta flasin pr projektligjet q po diskutohen n seanc? Ndoshta debatojn pr motivet dhe pasojat, vrtetsin, drejtsin a dobin e ligjbrjeve t asaj dite? Jo, natyrisht se jo. Llafet e bufeve tregojn q shumica e prfaqsuesve t popullit jan krejt pak politikan e aq shum biznesmen. Zaten, nuk sht e rastsishme q koalicionet pr qeverisje midis subjekteve nisin si koalicione ekonomike e financiare t interesave t ngushta dhe jopublike pr tu formalizuar e kurorzuar vetm m pas n politik dhe publikisht. E, megjithat, deputett e Kuvendit dhe t bufeve, t bufeve dhe t Kuvendit, duket se ndodhen prher para zgjedhjeve. Nuk sht shtja sa mund t zgjedhin, por q duhet t zgjedhin. Ata vendosen vazhdimisht para zgjedhjeve q duhet t bjn e t cilat nuk i zgjedhin. Mund t zgjedhin porse jo nse duan t zgjedhin. Mbase kjo do t mund t funksiononte si prkufizim pr vet konsumerizmin. Deputett n Kosov nuk marrin vendime por przgjedhin oferta. Kjo do t thot se ata nuk jan politikan por konsumator. Przgjedhin cilin amendament e votojn, n cilin grup miqsie a komisioni parlamentar marrin pjes, cilin kandidat pr kt bord agjencie apo at ndrmarrje e favorizuan. Ksisoj, ata ndrtojn identitet t tyre prmes akumulimit t zgjedhjeve q bjn por q sjan vendime politike. Fundja, sot edhe liria sht e depolitizuar: ajo sht kufizuar te liria e lvizjes s mallrave dhe t njerzve, madje mu me kt renditje e prioritet. Me gjas fjala e cila dgjohet m s shpeshti n ato bufe sht fjala shef. sht e mahnitshme qysh aq shum deputet e qeveritar e thrrasin njri-tjetrin shef, shrbehen me fjaln shef ather kur i adresohen njritjetrit. Pra, shef i thot njri e me shef ia kthen tjetri. Edhe fjala angleze chief edhe ajo boss n gjuhn shqipe prkthehen njsoj: shef. N anglisht chief sht chief of a tribe, pra i pari i fisit apo bajraktari. Ndrkaq, boss sht boss of a company, pra, pronar a menaxher i nj ndrmarrjeje. N kt kontekst mund t thuhet q gjuha e shpalos qenien, se ajo e zbulon t vrtetn e politiks kosovare ku skemi

kryetar (demokratik) por shef (fisi a biznesi). Shum qytetar ankohen pse nga komuna a rajoni i tyre ska deputet ose ka pak deputet. Prvese sht shum m e rndsishme se far deputetsh jan ata sesa prej nga vijn, thelbsore sht se nga far shtresash shoqrore vijn deputett p.sh. t varfrit sjan fare t prfaqsuar kurse klasa e mesme sht pak e prfaqsuar n Kuvendin e Kosovs. E dim q paga minimale n Kosov sht 175 euro (pr pakicn e popullsis q kan fatin t jen t punsuar). Sipas raportit t fundit t Banks Botrore n Kosov del q 80% e popullsis son jetojn me m pak se 114 euro n muaj, q do t thot se jetesa e 80% t qytetarve t Kosovs nuk mundsohet as nga 2/3 e pags minimale! Kta njerz nuk e kan asnj deputet, as n Kuvend e as n bufe, ama bash asnj deputet. Klasa shoqrore dhe jo komuna a rajoni jan pakrahasimisht m thelbsore pr prfaqsimin. Prirja aktuale pr ta mirmbajtur procedurn demokratike n Kosov sht simptom se demokracin sarrin ta gjesh kund n Kosov prvese (eventualisht) n procedur. Ndoshta pr shkak se procedura sht ajo q duket? Ndoshta. Mirpo, nse prpiqesh ta shptosh demokracin vese n procedur ather kjo sht vet procedura e mbytjes prfundimtare t demokracis.

por Kuvendi sht n bufe. Por, jo vetm kaq. Bufeja sht edhe e vrteta e Kuvendit. N tavolinat e bufes shihen s bashku deputett e pozits e qeveritart, n njrn an, me deputett konstruktiv t opozits, n po t njjtn an. Pin kafe e ndrrojn llafe diku nj me nj, diku nj me dy a dy me nj, e diku dy me dy apo edhe m shum se kaq. N sall ulset e pozits dhe opozits jan fizikisht t ndara prej njra-tjetrs, mirpo jo edhe n bufe. Kafeja sht preteksti i prsosur formal q t zhduksh kufirin q ndan pozitn me opozitn, e cila kshtu bhet opozit konstruktive. (Ky konstruktivitet opozitar sht konstruktivitet ndaj destruktivitetit qeveritar, gj q sigurisht se sht destruktive.) far flitet njmend

profil

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe

16

SHQIPTARJA Q U DIPLOMUA SHKLQYESHM N EDINBURG DHE FITOI DOKTORATN N OKSFORD

shigjeta fluturuese. T gjitha kto mrekulli pata fatin ti admiroj ditve t ngrohta t shtatorit duke ecur me vshtirsi rrugve me kalldrm, e shoqruar nga njerzit e mi. Dhndrri im gjerman, doktor I shkencave e studiues n nj nga kolegjet e qytetit, gjat nj shtitjeje, m prezantoi me disa koleg e profesor, dy-tre prej tyre emra t dgjuar n gjith botn. Sigurisht, n kto situata, njeriu e ndien vehten pak ngusht, mundohet ti zgjedh e tI mendoj mir fjaltDhe ja tek afrohet e prezantohet ajo, e thjeshta, e mira, buzqeshura, shkenctarja shqiptare Migena Bregu, e cila ma shton m tepr hutimin, por dhe gzimin. E prqafova si t ishim njohur prej kohsh, e mora mnjan e I fola me z t lart, Cila qenka kjo bashkatdhetarja ime q I paska buzqeshur fati kaq shum? KORA - QYTETI I SAJ sht Migena. Dhe, si nj korare, ska si t mos jet e gjat, elegante, me nj fytyr trheqse, dy sy gshtenj t mdhenj, t gjall e t lvizshm. Ndrsa flet t trheqin vmendjen buzqeshja q nuk i ndahet nga fytyra dhe anglishtja e saj me nj akcent t admirueshm. Ecim me Migenn rrugve t Oksfordit q glojn nga biikletat, zrat dhe thirrjet e gzueshme t mijra studentve ardhur nga gjith bota. Pyetjeve t mia t njpasnjshme vajza korare u prgjigjet me modesti ose ndonjher ndrron bised duke m treguar ndonj kuriozitet nga qyteti enigmatik i kolegjeve. Ajo ndal hapat para nj dyqani t vjetr me mbishkrimin, Dyqani i Lizs. sht fjala pr, Lizn n Botn e udirave thot ajo. Autori i Lizs, Lewis Carroll, ka qen matematicien dhe tregtar i dgjuar n Oksford. Ngjarjet e librit zhvillohen rreth e rrotull Oksfordit. N kt dyqan Liza ka psonisur Ajo kujtoi dika nga fmijria e saj. Isha vajz e urt, thot, pak e mbyllur, por me nj dshir e kuriozitet pr t msuar. E mbaj mend q fillimin e shkolls e prita me emocion t madh; abetaren e aritmetikn i mbaja tek koka e krevatit, jav prpara se t fillonte shkolla. Shkolln e fillova me nj etje pr t msuar do gj. Q n klasn e par isha e vendosur pr t dal e para e klass, pasi doja t merrnja pjes n mbrmjet e nxnsve t dalluar t Kors, sepse aty jepeshin lodrat m t mira q gjendeshin n Shqipri. Madje, me naivitetin e fmijs, e mbaj mend se ndonse pr tre vjet me rradh dola e para e klass, msuesja nuk m propozoi pr mbrmjen e t dalluarve. versitet Fetar, dika q sprputhej me aspiratat q vajza i kishte vn vetes. Ather ajo e kuptoi e u bind se duhej t prpiqej vet pr t fituar t drejtn e studimit jasht. Ajo filloi Fakultetin Juridik n Tiran e ndrkoh prpiqej t merrte informacion pr studimet universitare n Britani, dshir q e kish pr arsye t lidhjes me gjuhn e letrsin angleze. Fatmirsisht pr at koh, me revolucionin demokratik, sapo kishin filluar t hynin informacioni, shtypi dhe gazetat e huaja. Migens i ra n dor nj broshur me informacion pr studimet n Europen Perndimore dhe filloi tiu shkruaje institucioneve direkt, pr t krkuar m shum informacion. Ktu filloi dhe maratona nj vjeare e aplikimit pr n universitetet britanike. Nuk ishte e leht; vshtirsia qndronte se korrespondenca duhej br prmes letrave, interneti as q njihej n Shqipri, dhe informacioni ishte shum i kufizuar. Kur m erdhn rezultatet e pranimit nga tri universitete britanike, thot ajo, me t vrtet, m dukej e pabesueshme. Zgjodha Universitetin Heriot-Watt n Edinburg pr degn Mikrobiologji. Kisha lexuar pr kryeqytetin e Skocis q ishte shum i bukur prandaj nuk hezitova t zgjidhja Edinburgun. Zgjodha mikrobilogjin si degn q do t m jepte mund sin pr t eksploruar zhvillimet e fundit n shkencat biologjike. EDInBURGU Pranimi n kt universitet ishte vetm hapi i par i realizimit t ndrrs s Migenes, mbasi egzistonte vshtirsia e sigurimit t burimeve financiare. Britania, nga vendet e Europs Perndimore, ka taksat m t shtrenjta universitare. Migena filloi kontaktimin me fondacionet shqiptare kryesisht fondacionin Soros n Tiran, si dhe me fondacione t tjera n Britani. Fillimi nuk qe shum premtues, thot ajo, dhe i dukej se pr munges fondesh do ta humbiste kt shans. Gjithsesi me grantet e fondacioneve si dhe me ndihmen financiare t familjes, ajo arriti t mbuloj financimin pr vitin e par. Synimi im ishte sa t filloja universitetin, thot ajo. Por m von i kisha vn qllim vetes q t arrija rezultate t larta akademike e ti krkoja universitetit ndonj burs nderi. Por pas gjith ktyre prpjekjeve, pengesa e fundit ishte marrja e vizs. Pr shkak t procedurave t tejzgjatura pr dhnien e vizave pr shtetasit shqiptar, ajo arriti n Edinburg n tetor t vitit 1994, tri jav me vones nga dita e fillimit t simestrit. Mbrritja n Edinburg ishte sa mbreslns aq dhe e vshtir, thot Migena. Pr her t par m duhej t prballoja gjithka vet.Vshtirsia qndronte n dy nivele. S pari, studentt e tjer kishin krijuar miqsit dhe pr mua ishte e vshtir t deprtoja n rrethet e ngushta studentore. S dyti, duke humbur pothuaj tri jav leksione kalimi i provimeve ishte jo aq i leht. Tri dit

nGA ROZI THEOHARI

ur po uleshim ngadal n aeroportin Heathrow t Londrs, ndaj t gdhir, n gjith gjatsin e krahut t djatht t aeroplanit u reflektua nj ngjyr roz e ndritshme. Ishin rrezet e para t diellit t vakt vjeshtak, pas nj udhtimi t lodhshm npr natn e gjat atlantike. Pastaj do gj u mbulua nga mjegulla e dendur dhe nj shi i imt e I mrzitshm na dha mirseardhjen n tokn e anglosaksonve. T vizitoni Londrn, qytetin metropolit, i vjetr e i ri n t njjtn koh, t gjitha shqisat dhe truri juaj kthehen n nj aparat t madh regjistrimi. Ju ecni tr emocion n rrugt ku ka shkelur Shekspiri, Dikensi dhe urcilli. Ju mahniteni q nga stolit e kurors mbretrore, tek ndrtesat gotike e stilesh t tjera moderne, statujat, teatrot, muzeumet e mdha etj. Deri tek zhurma e rrmuja e rrugve t ngushtuara nga rryma pa fund e makinave dhe e autobuzve t kuq dykatsh. E kundrta ndodh kur hyn n Oksford mbas nj udhtimi gadi dy orsh, me autobus nga Londra. Befasohesh nga nj qetsi qiellore e t duket sikur ke hipur n makinn e kohs e ke shkuar dhjetra shekuj prapa. Nj ndiesi t till e pata qysh ort e para t mbrritjes n Oksford, pr t vizituar familjen e vajzs sime aty. Qyteti mban vuln e ndrtesave t vjetra madhshtore t stilit gotik, t vendosura n nj rregullshmri t ngurt gjeometrike duke krijuar imazhin e nj amfiteatri gjigand. Historia e qytetit t Oksfordit fillon n vitin 700 me legjendn e nj princeshe saksone e cila, pr t shptuar nga mbreti lakmiqar, erdhi e u fsheh n nj pyll ku dhe ndrtoi nj manastir. Nj komunitet i vogl filloi t rritet jasht dyerve t manastirit dhe qyteti filloi t marr form e gjallri, me kishat, tregun, banjat, shtitoret dhe muret rrethuese q jan ende edhe sot. Por ky qytet i vogl anglez u b i famshm qysh n shekullin e dymbdhjet kur u ndrtua universiteti i par n bot n gjuhn anglisht. Gjat shekujve q pasuan, deri n kohn e sotme, nuk rreshtn s ndrtuari kolegje e biblioteka, qendra krkimore-shkencore e muzeume etj. nga m t dgjuarat e m t krkuarat n bot. Sot numrohen rreth 39 kolegje q i kan ndrtuar mbretrit, bishopet e kishave dhe pasanikt. Ndrtesat e stilit gotik quhen ndrtesa t arta sepse jan ndrtuar nga gur t skalisur t verdh e t fort q i rezistojn erozionit dhe kohs. Pothuajse t gjitha ndrtesat ngrihen n form kshtjellash masive oktagonalesh, kupolash dhe kullash me bedena ose me maja t mprehta, sipr t cilave qndrojn, sikur ndrrojn, kambana, sahat t rrumbullakt, zogj metalike, shtiza e

E zhgnjyer, kur e pyeta msuesen cila qe arsyeja, ajo mu prgjigj se prindrit e mi nuk ishin puntor. Si fmij 9-vjear q isha, u ktheva n shtpi duke qar dhe e indinjuar u thash prindrve se ishte faji i tyre q mua sm drgonin n mbrmjet festive sepse ata nuk ishin puntore, praspunonin sa duhet! Ky incident ishte prballimi im i par me doktrinn proletare, kur pr her t par mu spjeguan diferencat klasore. Prindrit e Migens jo vetm q ishin intelektual, Bahriu, babai, inxhinier topograf n minier dhe e ma, Valentina, inxhiniere pyjesh, por familja e tyre ishte prfshir tragjikisht n vorbulln e lufts s klasave. Qysh prej atij momenti Migens iu b e qart se do ti duhej t prpiqej t arrinte rezultatet m t larta akademike pr t kompensuar mungesn e biografis s mir politike. N nj far mnyre ky u b dhe synimi i saj n jet. Qysh n shkolln fillore ajo mori pjes n olimpiadat e matematiks e n konkurset e letrsis, q organizoheshin nga Shtpia e pionierit. Me fillimin e shkolls tetvjeare dhe studimin e anglishtes si gjuh t dyt, Migens iu hapn dyert e bibliotekave pr leximin e letrsis s huaj. Dalngadal filloi edhe ambicja pr studimet jasht shtetit n t ardhmen. Dshir q i kishte rrnjt n

etjen e madhe t t rinjve shqiptar pr t njohur botn e huaj, pr t pasur at eksperienc q ishte kthyer n ndrr, pr shkak t mohimit. Kur fillova shkolln e mesme, thot ajo, i vura vehtes si qllim q ta mbaroja gjimnazin me Medalje t art pasi kisha msuar se qeveria jepte bursa pr studime jasht shtetit, pr kta nxns. Gjat katr viteve t gjimnazit studiova me kmbngulje jo vetm pr marrjen e notave dhjeta n t gjitha lndt, por edhe pr pjesmarrjen n olimpiadat e rrethit, t kimis e biologjis, pasi nj nga kriteret e marrjes s medaljes s arit ishte dhe fitimi i nj mimi kombtar n olimpiadat. Isha me fat q n gjimnazin Raqi Qirinxhi n Kor, kishim disa pedagog t cilt ishin t predispozuar pr t krijuar kurse t avancuara jasht klase, pr t inkurajuar nxnsit q kishin interes pr t ecur m prpara se programet n tekstet shkollore. Me ndihmn cilsore q mora nga msuesit arrita q, n vitin 1993, t fitoja Olimpiadn Kombtare t Biologjis, si dhe Medalje ari, q jepej nga Ministria e Arsimit. Mbas gzimit dhe festimit n familje t plotsimit t ndrrs s saj, pasoi zhgnjimi, kur Migena msoi se qeveria shqiptare nuk jepte bursa pr jasht shtetit. E vetmja mundsi ishin disa bursa nga qeveria egjiptiane pr t studiuar n nj Uni-

profil
mbas arritjes, pata nj takim me koordinuesin e kursit. Ai, duke ditur prejardhjen time nga Shqipria dhe fillimin me vones t universitetit, n mnyre t sjellshme m paralajmroi se sduhej t mrzitesha n qoft se ngelesha n provimet e simestrit t par, pasi kisha t drejtn e prsritjes. I jam prgjigjur atij me ngulm, Un skam ngelur n asnj provim deri tani dhe nuk mendoj pse duhet t filloj tani. Q nga kjo bised Migena premtoi me vete se do t dilte sa m mir n provime e tu tregonte pedagogve atje, se, n kundrshtim nga paragjykimet, shkolla shqiptare i kishte dhn asaj formim t knaqshm shkencor si dhe ambicien pr konkurenc e arritje t larta. Fillimisht ajo vajti me kasetofon pr t regjistruar gjith leksionin dhe t kishte mundsi ta riprpunonte gjat studimit t saj privat. Fatmirsisht n provimet e vitit t pare Migena doli nga t parat e kursit. Pedagoget ishin aq t impresionuar dhe e ndihmuan me referenca t shklqyera pr aplikimet q ajo bnte pr burs. N fund t vitit t par ajo takoi zvends principialin e universitetit, Dr.Brown, te cilit i krkoi anullimin e taksave universitare. Mbshtetur n rezultatet e saj akademike si dhe n vshtirsit financiare, Kshilli i Lart i Universitetit miratoi anullimin e taksave q ishin 8,000 pounds (14,000 $). Ky ishte lehtsim i madh pasi tani ajo e kishte m t leht pagesn pr koston e prditshme t jetess. Si ka studiuar Migena gjat ktyre katr viteve t universitetit, prpjekjet, kmbngulja dhe disiplina e hekurt n arritjen e suksesit, e tregojn provimet e saj prfundimtare, ku arriti t marr diplom t klasit t par. Gjithashtu ajo doli jo vetm studentja a par n kursin e Mikrobiologjis por edhe studentja e par n gjith Fakultetin e Shkencave Biologjike. Pr kt arsye mori dhe dy mimet m t larta t nderit dhn nga Heriot-Watt University. Por Migena sht modeste e stregon m shum. Duhet tia nxjerrsh fjalt si me dar. Kur u ktheva n Amerik e u telefonova prindrve t saj q banojn n Dallas, ata m treguan dika pr vajzn e tyre. Migena kishte ardhurnga Edinburgu me pushime verore pran familjes dhe nj korrespondent i Radio Kors erdhi n shtpi e mori n intervist. Prgjigjet e saj ishin aq t shkurtra e t thjeshta, sa, korart q e din mir jan universitetet britanike, kur e dgjuan emisionin e radios, nuk u knaqn.

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe

17

MIGEnA nE BOTEn E OKSFORDIT

Vajza e Kors fitoi nga Universiteti Heriot-Watt medaljen, Watt-Club MedalMedalja e argjendit dhn studentit me rezultatet m t larta n Fakultetin e Biologjis dhe LoiseFletcher Memorial Prize, mim i dhn pr studentin me rezultatet m t larta n kursin e Mikrobiologjis. Ishin kto mime q e ndihmuan Migenn t fitoj t drejtn pr t vazhduar doktoratn n Universitetin e Oksfordit, nj ndrr e objektiv q ajo ia kish vn vehtes prej kohsh. Pranimi n Oksford ishte pr t nj gzim i veante pasi ajo e kishte admiruar Oksfordin si nj nga qendrat ku kishin hedhur rrnj arsimi dhe kultura

europiane. T bhesha pjes e ktij komuniteti, thot ajo, ku t kisha mundsi t prezantoja potencialin intelektual shqiptar, ishte nj emocion dhe mision i veant. Oksfordi dhe Kembrixhi jan dy Universitetet q jan ndrtuar, e akoma funksionojn, mbi bazn e kolegjeve. Kolegjet filluan si manastire, me nj organizim t pavarur arsimor e kulturor pr aristokracin britanike. Prmes shekujve, kolegjet e Oksfordit u shtuan e u zgjeruan duke u br qendra elitare kulturore n Europ. Sot Universiteti i Oksfordit funksionon mbi bazn e kolegjeve dhe fakulteteve q s bashku koordinojn msimdhnien dhe krkimin shkencor. N pes dekadat e fundit Oksfordi ka shtuar fushat e studimeve krkimore-shkencore duke forcuar e duke i dhn drejtim t ri rolit tradicional t t msuarit. Tradita dhe cilsia akademike jan bazat e Universitetit t Oksfordit. Gjat historis Oksfordi ka nxjerr burra e gra t adhuruar nga do sfer e veprimtaris njerzore, t cilt kan studiuar ose kan dhn msim n Universitet. Midis tyre prmenden katr mbretr, 46 fitues t mimit Nobl, 25 kryeministra, 18 kardinal etj. Migena doktoratn n Oksford e kreu n departamentin e Biokimis n lidhje me Brasenose College. Brasenose College sht themeluar n vitin 1509 dhe frekuentohej kryesisht nga fmijt e pasanikve. Ndr akademikt e njohur t kolegjit prmendet nobelisti e shkrimtari William Golding. Gjithashtu n kt kolegj kan studiuar strgjyshi i Xhorxh Washingtonit, presidentit t par t Ameriks, si dhe gjyshi i John Adams, presidentit t dyt t Ameriks. Pr doktoratn Migena u financua nga Wellcome Trust si dhe fitoi Overseas Student Awards. sht interesante t theksohet se fillimisht n Universitetin e Oksfordit nuk pranoheshin femrat, megjithse qyteti ishte themeluar nga nj femr. Grat u pranuan pr her t par n Oksford n vitin 1878 por ato nuk kishin t drejt t diplomoheshin. N Brasenose College femra e par sht diplomuar n vitin 1974 dhe kjo dat koinidon me vitin kur sht lindur Migena. Krkimin shkencor, thot Migena, e kreva n laboratorin e profesor David

Sherratt, geneticist i njohur q ka studiuar rekombinim gjenetik t A D N n bakteria. Studimi im ishte fokusuar n mekanizmat molekulare q kontrollojn rekombinimet gjenetike n bakterien E.Coli. Mbas tre viteve rezultatet e krkimit tim shkencor i botuam n nj nga revistat m prestigjoze n fushn e biologjis molekulare. (The EMBO Journal, Vol.21 No 14.) Pas mbrojtjes me sukses t doktorats ajo fitoi titullin Doktor i shkencave, n korrik 2002. Mbresat e dorzimit t titullit Doktor, at dit, i prshkruan Bahriu, babai i Migens: Bashk me gruan, thot ai, ishim t ftuar n ndrtesn e teatrit te Oksfordit, ku zhvillohej ceremonia. Ne ishim ulur n salln e madhe tok me prindrit e tjer kryelart e krenar anglez, por edhe nga vendet e tjera t bots. Prve emocionit, ishte knaqsia m e madhe q kam ndier ndonjher n jet. fat i madh q ndodhesha aty, ku m kishte sjell vajza ime Por Migena ishte m pak e emocionuar. E msuar me kto lloj festimesh ajo e kishte mendjen m shum pr planet e s ardhmes. Para saj tani ishin hapur perspektivat dhe rrugt e pa fund t shkencs. Gjat doktorats, thot ajo, m lindi dshira q t merresha jo vetm me krkimin shkencor n nivelin akademik. Doja q t eksploroja dhe se si zbulimet dhe prparimet shkencore kan efekt mbi zhvillimin e shoqris s sotme. Pr kt arsye vendosa q, pas doktorats, t bja nj internship pr komisionin europian n Europ, n departamentin pr shndetsin dhe t drejtat e konsumatorit. Duke shpresuar q s shpejti Shqipria do t bashkohet me komunitetin europian, kjo mundsi mu duk ideale pr t luajtur n nj far mnyre rolin e ambasadorit jozyrtar. Fillova punn n Bruksel ku kontaktova me komisionin q organizonte raportin mbi asocacionin e Shqipris me Europn. Gjat diskutimit q pata me ta u prpoqa t theksoja nevojn pr t analizuar situatn n Shqipri me spektr t plot e jo me gjykim t njanshm. Pavarsisht nga situatat e ndera politikoekonimike, Shqipria ka potencial njerzor e natyror q mund ti sjell kontribut komunitetit europian. Imazhit shqiptar q prfaqsohet nga

politikant e tanishm i mungon disi serioziteti dhe pjekuria q gjendet midis intelektualve dhe komunitetit t moderuar shqiptar. Mbas mbarimit t internshipit n Bruksel, Migena u kthye pr t vazhduar n Universitetin e Oksfordit si punonjse akademike shkencore n Departamentin e biokimis. Krkimin e tanishm shkencor ajo e ka n vazhdim m t thelluar t arritjeve shkencore t doktorats, pr t zgjeruar kuptimin mbi rregullimin qelizor t rekombinimeve gjenetike. URA E PSHERETIMAVE BRIDGE OF SIGHS Me Migenn vizituam disa nga kolegjet m t vjetra t qytetit. Mjedisi ku qmdrojn madhrisht ndrtesat e kolegjeve q formojn zemrn e Universitetit, sot konsiderohet si grupi m i dalluar, fin, i ndrtesave n Europ. M tej kalojm n Urn e pshertimave, nj ur e vjetr n hyrje t rrugs s Universitetit. Ura sht ndrtuar mbi nj hark gursh mbi rrug, dhe lidh dy ndrtesa ball pr ball. sht vazhdim i tradits q studentt e diplomuar parakalojn nn kt ur, ekuivalent i nj lloj harku triumfi, t duartrokitur nga banort e qytetit t cilt qndrojn n t dy ant e saj. Nn kt ur ka parakaluar edhe Migena, midis vargut t gjat t t diplomuarve, veshur me pelerinn karakteristike t zez dhe me kapelen e zez n form libri. Emrtimi Ura e pshertimave nuk e ka kuptimin romantik t vuajtjes s t dashuruarve, por sht simbol i fatit dramatik t studentve q mbeteshin n provime e i thoshin lamtumir Oksfordit. Ata hipnin mbi kt ur e derdhnin lot me pshertima. E pyes Migenn: Ke dshir t kalosh edhe njher tjetr nn ur? Me pamjen serioze t fytyrs ajo ma ktheu: Do t isha e lumtur sikur t shihja t parakalonin aty edhe student t tjer shqiptar. Pr mua, suksesi i studentve shqiptar n nivelet m t larta akademike dhe kulturore shfaq at potencial t admirueshm njerzor q kemi ne si komb. Potencial q n nj far mnyre duhet t jet burim frymzimi, vetbes-

imi e nderi, por q n t njtn koh duhet t shihet si prgjegjsi. Prgjegjsi pr t nxitur etjen e t rinjve shqiptar pr t studiuar. Prgjegjsi pr t inkurajuar intelektualt shqiptar t zhvillojn karrierat profesionale n Shqipri e pr ta pasqyruar pasurin e potencialin e kombit ton n bot. sht tragjike t shohsh largimin n mas t intelektualve shqiptar. sht tragjike q pr brezat e rinj ska asnj stimulim moral ose financiar. Migena tregon se si n shtetet e tjera me vshtirsi financiare si Brazili, Argjentina, Bullgaria, Rumania, pavarsisht nga krizat financiare, qeveria e institucionet, jan t angazhuar n prkrahjen e nivelit arsimor e shkencor. Vetm si shembull, pr n Oksford, qeveria e Brazilit financon do vit disa bursa pr studentt, me kusht q me mbarimin e studimeve, t kthehen n Brazil e t kontribuojn n zhvillimin e vendit pr nj periudh minimale prej pes vjetsh. Nj angazhim i till deri tani ssht marr nga qeveria shqiptare. A nuk do t ishte ky nj stimulim q do t rizgjonte etjen e t rinjve shqiptar pr t studiuar? A nuk do t ishte m mir sikur diaspora shqiptare e institucionet private t hiqnin dor nga financimet e konkurseve t bukuris dhe t fillonin t investonin e t prkrahnin financiarisht konkurset e olimpiadat shkencore e kulturore? Ne kemi nevoj pr shkenctar, artist e inxhinier pr t ndrtuar vendin n standartet q krkon koha dhe shoqria moderne, thot ajo. Sipas Migens, prse historia e kultura shqiptare n botn e huaj, n shumicn e rasteve prezantohet nga analistet e huaj. Ka ardhur koha, thot ajo, q ne si shtet t investojme n studimet tona historike e kulturore. Ne duhet ti paraqesim bots bagazhin ton historik e kulturor prmes studiuesve shqiptar. N kt aspekt bashkpunimet me institucionet e huaja kan avantazhe t disaanshme. S pari, studiuesve tan u krijohet mundsia t kryejn pun cilsore dhe t publikojn n botime t njohura ndrkombtare, gj q do t rris njohurit mbi Shqiprin n nivelin ndrkombtar dhe do t nxis interesin e t huajve mbi shtjet shqiptare. S dyti, do t ndihmoj studiuesit shqiptar t sjellin mentalitetin shqiptar e botror n linja t prbashkta. Dika q do t ishte shum e dobishme n shkencat politike e diplomatike sepse pr momentin, Shqipria vuan ndjeshm nga nj mosprputhje e gjuhs politike shqiptare me at europiane. Universiteti i Tirans n bashkpunim me Ministrin e Arsimit duhet t fillojn projekte konkrete pr studime historike, antropologjike e politike t shtjeve delikate pr Shqiprin, duke ofruar mundsi studimi e bashkpunimi me universitetet e huaja q kan eksperienc n kto fusha. Le t mos e lem potencialin shqiptar t jap fryte vetm n botn e huaj. Le t prkrahim etjen pr dituri q ka qen e mbetet nj virtyt i shqiptarit. Shembujt e mir i kemi, le ta prdorim kt si inkurajim pr t ardhmen. Ky ishte dhe mesazhi i fundit i intelektuales s shquar shqiptare. Kur u largova nga qyteti ndjeva se Oksfordi ska nevoj pr stinn e mbl t pranvers sepse at ia krijojn studentt n t gjitha stint. Jan vet shkollart q i japin gjallri, energji e bukuri ambientit. Nj nga kto lule sht dhe Migena jon.

dossier

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 18

dossier english

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe faqe 23 19

faqet e lehta

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 20

a t h e l e t e q fa

Drek n zyr? Po, ne do tju sugjerojm disa kshilla praktike pr tia dal mban q t kurseni para dhe t humbni pesh
Drek n zyr Sipas nj sondazhi t kryer nga Philips te nj grup prej 2000 personash, gjysma e britanikve shpenzojn m shum se 1000 euro n vit pr drekn n zyr, duke bler sandui, hamburger, pije t ndryshme etj. Po si mund t evitohet kjo gj? Mjafton t ndiqni kshillat e duhura. Me pak vmendje ju do t arrini jo vetm t kurseni para, por edhe t humbni pesh. Pr nj drek t shndetshme n zyr, mjekja dietologe, Rachael Anne Hill, tregon kshillat e saj q drekn ta prgatisni n shtpi, pr t kursyer para dhe mbi t gjithat

Kshilla pr t kursyer para dhe pr t humbur pesh

humbisni pesh! 1. Sup dhe omlek Supa dhe omleku t br n shtpi, jan vrtet nj alternativ e ushqyeshme dhe e shndetshme n krahasim me sanduit e zakonshm. Mundohuni t gatuani nj sasi m t madhe se zakonisht, pr ta ftohur nj pjes dhe pr ta ngrn n raste t tjera. 2. A jan zgjedhja e duhur ushqimet e konservuara? Kundr t gjitha gjasave, disa ushqime t konservuara mund t zvendsojn drekn tuaj n zyr. Pr t kursyer para dhe pr t humbur pesh, nuk sht e nevojshme q t prdorni fruta dhe perime t freskta. Ju mund t blini gjithashtu edhe lngje frutash natyral, e rndsishme sht q ata nuk prmbajn sheqerna apo konservues t veant. E njjta gj vlen edhe pr perimet e ngrira ose t konservuara si, bath, thjerrza, bizele me misr, t cilave mund ti shtoni oriz dhe ti zieni. N kt mnyr do t mund t prgatisni nj drek ekonomike dhe pa kalori. 3. Guid pr erza t duhura Nse vrtet nuk ja dilni t bni salca si erza, t paktn zgjidhni ato me m pak kalori. Pr shembull nse zvendsoni majonezn e zakonshme me salca t tjera q jan m pak kalorike, t tilla si salc me boronic, me speca ose salc barbecue. Do t provoni se shija do t mbetet e njjt, por kalorit do t reduktohen. 4. Drithra pr nj meze t leht n zyr Drithrat jan zgjidhja m e mir, jo vetm pr mngjes, por edhe pr nj drek n zyr. Nse nuk i konsumoni n mngjes, akoma m mir, mund ti hani n drek. Nuk do t shpenzoni dhe do t jeni n form t mir. 5. Makarona t ftohta Italiant padyshim njihen si populli i cili nuk rri dot pa ngrn pasta t ndryshme ose makarona. Por kt gj

mund ta bni edhe ju. N ver sidomos, nj ide shum e mir pr tu ushqyer sht q t prgatisni makarona t ftohta dhe ti hani n zyr apo n do vend tjetr. 6. Kosi me zero kalori Gjithmon kosi sht nj ushqim i cili nuk mungon n asnj diet pr vet prmbajtjen e ult kalorike q ai ka. Sigurisht, mund t jet nj opsion shum i mir jo vetm pr drekn n zyr, por edhe pr t kursyer disa para mnjan dhe pr t humbur pesh. Por vetm nj tas kos nuk sht i mjaftueshm pr t drekuar dhe pr kt fakt ju duhet q ti shtoni arra, fruta t freskta ose t thata. 7. Hidhini nj sy pijeve Duhet t bni kujdes ndaj pijeve t gazuara dhe aromatizuese (edhe nse jan me baz frutash), q zakonisht prmbajn kalori t fshehura, sheqer dhe kafein. Kshtu q n vend t tyre zgjidhni pijet pa sheqer ose m mir ujin. Kt t fundit duhet ta pini shum.

faqet e lehta

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

faqe 21

A po e tradhtojn femrat e sotme feminizmin? Motivet dhe zgjidhjet e problemeve n ift

P
jes e jets s ifteve jan patjetr edhe znkat apo grindjet e ndryshme. Por cilat jan motivet? N fakt jan t shumta, por jo t paevitueshme dhe t pandreqshme. Ju ftojm t reflektoni Problemet e ifteve jan normale dhe jan pjes e jets s do dite. Mnyra m e mir pr ti prballuar prcakton rezultatin e marrdhnies. Mund ti tejkaloni ose t provoni ti zgjidhni q tani. Ndryshe ju sjell disa kshilla pr t prmirsuar mosprputhjet e zakonshme te iftet. 1-Mungesa e intimitetit Puna, shtpia, fmijt, familja, prtacia t gjitha kto i ln pak koh cilsore iftit. Dit pas dite momentet e intimitetit reduktohen derisa zhduken. Mos e lejo kt! Bj nj sforco pr t gjetur koh pr veten, pr ju, duke i br gjrat q ju plqejn s bashku, ato q i kishit harruar 2-Punt e shtpis Dit pas dite diskutimet mbi shtjen se kush i bn gjrat n shtpi? jan gjithnj e m shum t zakonshme. sht e kuptueshme q ky problem prkeqsohet, sepse ne nuk shohim te vetja prpjekje t shtuara pr t punuar. Nganjher keni nevoj pr nj ndarje t qart t detyrave, sepse kjo sht nj e drejt 3-Vshtirsia n komunikim sht e rndsishme t reflektojm mbi mnyrn ton t t komunikuarit me partnerin. Nse dshirojm dika nuk mund t shpresojm q personi tjetr ta gjej at, sht prgjegjsia jon t flasim n mnyr t qart, koncize dhe t respektueshme. elsi sht q t dgjojm dhe tu prgjigjemi krkesave t t tjerve. 4-Objektiva t ndryshme pr jetn Pothuajse 30% e ifteve shprehin paknaqsi ndaj jets s tyre seksuale. Disa nga kta persona presin ose shpresojn q gjrat mund t zgjidhen vet. Nse ky sht rasti yt dhe pr ty sht e rndsishme q seksi duhet t funksionoj, sepse marrdhnia konsolidohet, flit me partnerin pr dshirat dhe pr pritshmrit e tua, duke pasur parasysh mundsin pr t krkuar ndihm te nj specialist nse do t kesh vshtirsi. 6-Mungesa e besimit Mungesa e besimit te iftet minon shum marrdhnie. Gjithka lind nga vetvlersimi i ult ndaj partnerit, pr shkak t eksperiencave t kaluara, ose sepse n marrdhnien aktuale ka shenja t tjera t mosbesimit. Komunikimi, ndjenja dhe respekti pr lirin e tjetrit jan mjaft esenciale pr t prmirsuar problemin, edhe pse shum her sht e nevojshme ndihma objektive nga jasht. 7-Marrdhniet familjare Shum diskutime midis ifteve kan t bjn me marrdhniet me prindrit. Nse nuk ekziston nj raport i bukur me familjen do t jet objektivisht e nevojshme t analizohen konfliktet, duke u prpjekur ti zgjidhni me ta. Nse problemi vjen nga Kur fillojm nj marrdhnie, n mnyr t pandrgjegjshme, krkojm t shitemi dhe tentojm t afrojm opinionet dhe pasionet tona me ato t personit tjetr. Vit pas viti kthehemi t pretendojm mnyrn ton t vrtet t t qent, dhe t menduarit e ksaj mund t shkaktoj kriza n nj marrdhnie. T kesh vlera dhe objektiva t njjta me partnerin n jet sht dika shum e rndsishme pr nj jet t knaqshme n ift, por kujdes: objektiva t ngjashme nuk do t thot domosdoshmrish objektiva identike. 5-Paknaqsia seksuale larg ose nga nj munges e prputhshmris, shum her opsioni m i menur sht prpjekja pr t ruajtur nj marrdhnie civile, ku secili nga pjestart e iftit t menaxhoj marrdhniet e tij me familjen. 8-Menaxhimi i kohs s lir Ajo q do njri mund t bj jasht mureve t shtpis mund t krijoj disa tensione n marrdhnie. Ndonjher njri prej t dyve mund t ndihet i braktisur ose i mbingarkuar nga punt e shtpis, ndrkoh q tjetri shfrytzon n mnyrn m t mir kohn e lir. Kthehemi te truku i kalendarit: ndarja n mnyr korrekte e detyrave t punve t shtpis do tju ndihmoj t dyve q t gjeni kohn e lir dhe t lodheni. 9-Edukimi i fmijve Nj nga temat kye t mosprputhjes sht mnyra e edukimit t fmijve. donjri nga prindrit ka edukatn e tij dhe po me at edukat do t tentoj t edukoj edhe fmijt, duke u prpjekur t kuptoj se mund t ekzistojn dallime mendimesh n ift. Mbi t gjitha sht e rndsishme q kto diskutime mos ti bni prball fmijve. Arrini fillimisht t bini dakord mes jush prpara se t kaloni n veprim, apo t edukoni fmijt n mnyrn m t mir t mundshme. 10-nuk ndiheni t vlersuar Edhe pse ne i vlersojm gjrat q partneri yn bn pr ne apo pr mirqenien e familjes, shum her harrojm t bjm t njjtn gj, sepse mendojm se ai merr pr t dhn. Nuk sht kshtu, t vlersosh sht e rndsishme dhe kt mund ta bjm verbalisht (duke i folur qart) ose jo verbalisht (nj buzqeshje, nj prqafim, nj prkdhelje), vetm n kt mnyr do ti japim partnerit ton vetdijen e asaj q ndiejm, duke e motivuar dhe stimuluar at.

Operacione plastike, dshir pr t qen sa m trheqse, objekti seksual pornografik dhe vajza q pret pr princin e kaltr, femrat e tradhtuan feminizmin Dukesha e Kembrixhit, Kate Middleton, u shfaq n paradn e ditlindjes s mbretreshs Elizabeta II, me nj pamje t shklqyer, e lulzuar dhe e buzqeshur. Ajo sht nj ikon perfekte e feminizmit n ditt e sotme, e pasur dhe e matur. Qindra e mijra femra t tjera do t donin t kishin jetn dhe fatin e saj, sepse ajo sht nj njeri i veant pr botn, Britanin dhe veanrisht pr femrat. Kate nuk sht nj femr q t mbush me ndjesi negative rreth asaj q paraqet, ajo nuk e imponon respektin ndaj femrave, por sht nj njeri i mbl, nj princesh q, ndryshe nga Diana, prshtatet m s miri dhe duket se do t jetoj fundin t lumtur prgjithmon. Histori t tjera jan shfaqur kt jav rreth femrave q bjn operacione plastike dhe rreth bukuroshes Kim Sears, t dashurs s kampionit t tenisit Andry Murray, q pret propozimin prej tij. Flitet se filmi tjetr i Bridget Jones sht rreth grave t pashpresa dhe t varura prej diets dhe romancs. Po, t gjith i kemi par filmat e ksaj aktoreje t famshme dhe kemi qeshur, por prmes tyre vijn mesazhe q nuk duhen kaluar kaq thjesht. Gazetarja e njohur e rrfimeve, Liz Jones, nxori fragmente prej biografis s saj. Ajo shkruan: Uroja q dikush t m thoshte se isha normale dhe e pranueshme, n

mnyr q t mos e kaloja t gjith jetn duke u prpjekur kaq shum t bhesha m e mir nga far isha. T mos e kaloja jetn duke gnjyer, manipuluar, br vrap apo t mbaja diet. Turp pr ato gra midis t 20ave dhe t 40-ave, t cilat po shkatrrojn pa asnj problem arritjet q feministet paraardhse i fituan me aq mund. sht n mod q adoleshentet e sotme t fajsojn brezat e mparshm t Lufts s Dyt Botrore pr disa nga prapambetjet e sotme, por apatia q ky brez po krijon me veprimet e tij e ka dmtuar shum m shum feminizmin. N shoqri, n mjedisin politik dhe ekonomik, ndihet m pak prmbushje, m pak siguri dhe barazi sesa kishte n vitet 70-80 kur feminizmi radikal shprtheu. far po i ofrojn femrat e sotme bots dhe far t mirash po rrisin ato pr brezat n t ardhmen? Duket se dshira pr romantizm dhe pr t qen e rndsishme n syt e nj mashkulli, ka errsuar syt e femrave kudo n bot, duke i br t harrojn qllimin e qenies s tyre: respektin ndaj vetes. Pornografia ka shprthyer, duke e ulur edhe m shum vlern e femrs si objekt i mendimit e ndjenjs dhe duke e kthyer at n nj objekt seksual t gatshm pr gjithka. Feministt e prdorn pornografin n fillim pr t treguar dhe ironizuar luftn e humbur t femrave pr respekt dhe barazi. Prhapja kaq e gjer e pornografis tregon pr humbjen e madhe t femrave dhe pr dmtimin e imazhit pr shum koh.

faqet e lehta
Flokt kan nevoj q t kurohen me shum kujdes, sepse nj gabim i vogl mund t shkaktoj nj dm t madh. Ata mund t shkatrrohen, t kputen dhe madje ne mund t rrezikojm ti humbasim. Kshtu q, si me magji, pothuajse pa vetdije, ne mund t prfundojm tullac apo me flok t rrnuar definitivisht. Ky padiskutim sht nj problem tepr serioz. Ndaj duhet t bjm kujdes me produktet q blejm dhe q prdorim. FLOKT FLASIn PR nE Flokt jan nj pjes prbrse e jona, na tregojn se cilt jemi, si jemi, dshmojn nga jasht stilin ton, por edhe at ka ndiejm. Meshkujt vetm n kto vitet e fundit kan filluar t kujdesen pr flokt e tyre, ndrsa femrat e bjn kt gj gjithmon, ndonjher edhe n mnyr t fiksuar. Pr to, flok t bukur do t thot q t ndihen mir me veten e tyre dhe me t tjert. ARMIQT E FLOKVE Jan t shumt, por s pari jemi vet ne t cilt nuk i kurojm ashtu si duhet. S dyti, ne duhet t bjm kujdes ndaj produkteve t posame pr ta, ndaj klims, ndotjes, stilit ton t jetess, ushqimeve, por edhe ndaj elementeve psikologjike, si sht ankthi dhe stresi. Nuk duhet shum koh pr t krijuar dme shum t mdha ndaj flokve, kshtu q edhe n kt rast vlen shprehja m mir t parandalosh sesa t kurosh. KSHILLAT E EKSPERTIT Nj ndr armiqt e flokve jan edhe mitet false, q n t shumtn e rasteve rezultojn t dmshm, pr shembull q ne duhet ti lajm do dit ata, apo ti krehim shum shpesh! Por n t vrtet nuk sht aspak kshtu. Nse do ti bnim kto, lkura e koks do t filloj t ket probleme dhe pasoja t vazhdueshme. Pr profesorin Paradi Mirmirani, nga Universiteti i Kalifornis n San Francisko, t kesh flok t shndetshm sht e mundur t dish se si t kujdesesh pr ta prpara dhe pas stilimit. SHMAnGnI THARSEn Zakonisht do larje e flokve korrespondon me nj tharje t tyre me tharse. Por n fakt kjo gj sht e gabuar, thot eksperti. Ideale do t ishte ti thanit me nj peshqir ose ti linit t lir n ajr, si ndodh n ver, sidomos kur ju keni flok t shkurtr. Tharsja tenton ti thaj shum dhe ti

www.facebook.com/thealbanian.co.uk page 22

"Armiqt" e flokve

privoj

nga

substancat

tyre

ushqyese. Por prve ksaj, kur jan t lagur ata bhen m t brisht pr tu kputur n momentin q krihen me fur apo krehr, thot prof. Mirmirani. PR ATA Q KAn FLOK KAURREL Nse keni flok me onde, t dredhur, ose kaurrel kshilla sht q ti krihni ata kur jan pak t but, pak t lagsht, por me shum kujdes dhe delikates. Prdorimi i furs duhet t jet i limituar sa m shum t jet i mundur, edhe pse kjo vlen n prgjithsi pr t gjitha llojet e flokut

BnI KUJDES ME XHELIn DHE LLAKUn Bhet fjal pr produkte shum t popullarizuara, sidomos n mesin e grave. Mbi t gjitha duhet t bni kujdes n at se far blini. Duhet t shkoni te nj tregtar q i njeh shum mir produktet e kujdesit t flokve. Nse nuk tregoni kujdes n kt pik pr nj periudh t gjat kohe, ather flokt tuaj do t fillojn t bien dalngadal. PRDOREnI SA M RRALL PJASTRn Nj rrezik tjetr pr flokt tan jan pjastrat. Ato duhet t prdoren sa m

pak t jet e mundur, edhe pse jan t domosdoshme pr kapjet apo pr lshimet e flokve. Nse vrtet nuk ia dilni pa t, ather kshillohet q ta prdorni n nj temperatur t ult kur ti keni flokt e that. Po kshtu mos e mbani pjastrn pr nj koh t gjat n t njjtn pjes floku. Do t ishte e mjaftueshme nj apo dy sekonda, sepse nxehtsia i dmton seriozisht flokt. LIDHJET E FORTA I BJn FLOKT T BIEn Kapja shtrnguar i dmton shum flokt, kshtu q shmangeni sa m shum, nse doni q t keni prher flok t shndetshm.

english BY MARY MOTES

www.facebook.com/thealbanian.co.uk

page 23

lbanias Day of the Flag, celebrating the proclamation of independence in 1912, fell on November 28th, the day before Yugoslavias Day of the Republic. On November 27th, 1968, our students in Pristina finally made the headlines in the Year of Revolution with a demonstration that turned into what the international press classified as a riot in which ten policemen and several students were badly injured and one boy killed. It was my second year as English lector in Pristina and by chance I was right outside the Faculty of Philosophy that afternoon when the demonstration began. And having just bought my ticket for the overnight train to Belgrade, I was right in the capital the next morning and able to give an account of what I had seen. There it was in the Foreign Office report: suddenly the shouts and shots as a group of students at the Faculty steps in the November afternoon gloom formed a column and in a flash there was the red and black of the Albanian flag at the head. As they swung round, heading for the centre of Pristina, boys seemed to spring out of the ground, and so did banners. In Serbian: DOWN WITH COLONIALISM IN KOSOVO! and in Albanian: DUAM REPUBLIK! We want a Republic! - DUAM REPUBLIK!

The day of the flag

der. So when I got to Belgrade I expected to be asked what had happened by my Serbian friends. In fact they told me what had happened: Albanians had been attacking Serbs. They had destroyed all the Serbian shops in Pristina. No they hadnt. Or rather, they had but theyd done the same to the Albanians: the Albanian greengrocer opposite the Faculty, the watchmaker, the little booth with fresh bread and cofta, the Albanian hamburger. Id watched them do it, smashing the windows with the sticks from their banners and the wooden staves from the fencing along the flower borders in Marshal Tito Street. Theyd bashed in all the glass at The Three Hats and the windows of two cars which had slowed down and then the coach from Prizren smashing the windows all round, the passengers sitting there, glass in their hair and on their shoulders. But they hadnt been attacking ordinary Serbs, ordinary anyone. Theyd just been grinning, exultant, like theyd taken a dare and done it. I was staying with my oldest Serbian friend and she was telling me I shouldnt talk about these things when you dont know the facts. Neighbours had come in for coffee to see if I was alright. One reported the Belgrade hospital near them was full of Serbian and Montenegrin policemen. They had sent them up from Kosovo because the hospitals down there were full. But, I said, there were far more Albanian police in the police force in Kosovo now. And she replied triumphantly that was why they had to get the army from Nis! Its so dangerous there now! All the police are Shiptars! By then there was a frontier post set up on the Macedonian Republic border at the Kacanik gorge and tanks in the streets of Pristina from Nis, to the north, the real Serbia. But to everyones surprise at the Faculty, apart from some stiff prison sentences for the ring leaders, the pace of Albanisation went right on. But from then on, no longer was everything dated either before the Brioni Plenum or after, but from Before the demonstration or After the demonstration as in (Albanian student speaking) I got on OK with Serbs before the demonstration. Or (Serbian student speaking) I had so many Albanian friends before the demonstration.

ing part. Ever since the Brioni Plenum of 1966, The Second Liberation, which had in effect ended Serbian dominance in Kosovo with the fall of Rankovic, the tempo of Albanization had been increasing. By 1968 the Albanian language was gaining dominance; mandatory for Serbian school children, increasingly demanded at Faculty level and seen more and more not as a shameful admission of a peasant background but a badge of honour. (Serbian was the official language in Kosovo, Turkish the language of town Albanians.) The more cultured Tosk version of Albanian had been officially adopted too from Tirana and everything from real Albania, from cognac and pickles to academic monographs were front and centre in shop windows. It was no wonder Serbians were unsettled well before October when Albanians began raising the Albanian flag, the red flag with the black, double-headed eagle, first over the League of Prizren house, considered the birthplace of Albanian nationalism, which had been restored and opened that July as a museum. It flew over wedding parties; it led to scuffles and some arrests and throughout Kosovo incidents were reported of the flag being torn down and burned by Serbians. Its hard for the peasants to understand, and the school children, one of my Albanian friends said uncomfortably, when its the

Just as suddenly everyone else in sight had disappeared except for a group of Faculty teachers, all but one Albanian, who had been trying to stop them. Fehmi Agami, the Albanian sociologist who was to become an international figure at the peace talks at Rambouille in 1999 before he was murdered, had been the most distraught. One of them hit me! he kept saying. My students! They said If you are not for us you are against us! A s we watched the police starting to appear, one of the other lecturers commented that the students were smart; they acted a day early because they knew the security organs were expecting trouble after the piece in Zeri i Popullit, the Albanian paper, which was demanding why Kosovo was not a Republic, like Macedonia. Before the war Macedonia had just been part of Southern Serbia too. But one of the reasons for the demonstration everyone said afterwards was the refusal to rule the Day of the Flag a holiday, with the closing of schools and certainly there were a lot of school boys tak-

same flag. Most of my Albanian students were still wary of talking openly about any of this; they had all grown up well before the Plenum when singing an Albanian song or wearing red and black could get you beaten up or rounded up. But most seemed to feel within safe Socialist guide-lines to state the magic number: 70%. Once the population of the province became 70% Albanian, there would be a democratic obligation to designate Kosovo a Republic. There seemed a certain innocent faith that that would indeed happen and with the Albanian birth-rate the highest in Europe that was very close. As the students joked Albanians practice biological warfare. No-one ever talked of union with Albania, but would point out slyly that Albania might be poorer than Yugoslavia, but not poorer than Kosovo and toss out population figures-more Albanians lived outside little Albania than in. I was to run into Fehmi Agani again that afternoon. Like me, he had found it impossible to just go home and had been drawn back to the centre of Pristina where we were stopped by police barricades. Ambulances and jeeps were racing by in the dusk and we could hear shouting and gunfire from the direction of the parliament building. Many of the Albanian students had guns; I had heard two discussing what they should get; a stereo or a gun- Are you Albanian or not!: A gun, of course! Fehmi Agani was still dis-

traught. As we turned back he was repeating over and over, that times had been hard but now we have so much! And now they are throwing it all away! Everything weve been working for! Republic is not important. Its just a word! NOW when we have almost everything, NOW they have thrown it all away! Students were coming back behind us, and he suddenly declared I cannot be seen here! A teacher now on the street, and he hurried away. With the Brioni Plenum had come revelations of the persecution and murder of Albanians especially teachers and intellectuals. Teachers were blamed for unrest. One Serbian teacher told me that Albanian peasants didnt even know they were Albanian till the teachers went out to the villages and started making trouble. The only Albanian in the English department said you could get an education, in Belgrade or Zagreb, but were discouraged from returning to teach in Kosovo. That was one of the reasons Kosovo had so far to catch up. There was a journalist from Radio Pristina in the bus going down to the station, that night who confirmed that one Albanian boy had been killed and ten police were still in hospital. And demonstrations had been held in other towns in Kosovo, places that in a more developed part of the world would be called villages. And Macedonia had reported disturbances too, in her towns along the Albanian bor-

Ndani N d shpirtin e dhnies kt Ramazan an

Drgoni para t afrmve tuaj n Shqipri dhe Kosov me vetm 4.90*

Dr Drgoni D goni pa para ara n: online n o : :

Sot S ot t

0800 0260535 moneygram.com/Ramadan

C 048 CS7 8

* S h u m at e p r m e t transferimit n int dhe e k kontrolluar nga Au

p l o t t t a r i f av e d s h t e a u t o r iz u a r