KUJDES!

MOS DMTO BARKODIN

BARKODI

REPUBLIKA E SHQIPRIS
MINISTRIA E ARSIMIT DHE E SHKENCS
AGJENCIA KOMBTARE E PROVIMEVE

PROVIMI I MATURS SHTETRORE 2011

I DETYRUAR

VARIANTI
E mrkur, 1 qershor 2011

Ora 10.00

Lnda: Letrsi dhe Gjuh shqipe

Gjimnazi: Drejtimi natyror
Udhzime pr nxnsin
Testi sht i ndar n dy pjes: n proz dhe n dram.
Testi n total ka 25 pyetje.
N t dy pjest ka pyetje me zgjedhje dhe me zhvillim. N pyetjet me zgjedhje rrethoni vetm
shkronjn prbri prgjigjes s sakt, ndrsa pr pyetjet me zhvillim sht dhn hapsira e
nevojshme pr t shkruar prgjigjen.
Koha pr zhvillimin e pyetjeve t testit sht 2 or e 30 minuta.
Pikt pr seciln krkes jan dhn prbri saj.
Pr prdorim nga komisioni i vlersimit

Krkesa

8a

8b

8c

10a

10b

11a

11b

11c

12

13

14

15

16

17

18

19

20a

20b

21a

21b

21c

22a

22b

23

24

25a

25b

25c

25d

Pikt
Krkesa
Pikt
Krkesa
Pikt

KOMISIONI I VLERSIMIT

Totali i pikve

1...Antar
2. .Antar

AKP

1 qershor 2011

Letrsi dhe Gjuh shqipe

Varianti A

Gjimnazi: Drejtimi natyror

PJESA I
Ernest Koliqi
Krcimtarja e Dukagjinit
(fragment)
Fragmenti i mposhtm sjell atmosfern e prozs s Koliqit. Jemi n astin kur Lulja, vajz nga
nj familje e njohur shqiptare, vallzon n festn e organizuar nga prijsi i vendit, Sknderbeu.
Lexoni me vmendje si prshkruhet krcimi magjik i vajzs dhe prgjigjuni pyetjeve q vijojn.
Si u kshillue me bajloza, Mbreti dau me i a dhan mimin e premtuem tyrkins s panjohun e ishte
kah jepte urdhn t shpallej ky vendim, kur nji krcimtare e papritun e ndaloi tue dal n mes t
shtrojs.
Ishte princesh Lulja, mbesa e Lek Dukagjinit.
Si u ba? a ndodhi?
Porsa hyrija malsore oi duert e luejti kambt, nji habi e ambl kapi gjith shpirtnat. Npr tan
salonin u ndie si nji am lulesh mali e si nji gurgullim krojesh t ngrita.
Sy njeriu skishte pa as valle ma t mrekullueshme as krcimtare ma t bukur. Lkura e fytyrs s
saj gjante e endun me rreze e fletza prilli. Trupi i vrgjilt prhapte an pr an nji njomsi si lule qi
sa po ka el.
T gjithve i u bante se shifshin rreth saj tue lulzue e tue u shfletzue, si nandrr, lulishta
madhshtore. Ishte nji apotheoz lulesh: lule t denduna t panjehuna i u elshin nn kambt e lehta,
reshshin mbi flok t lshuem, dridheshin ndrmjet gishtave t bardh, derdheshin mbi trup
hyjnuer.
Tash gjante si tish tue luejt foshnjisht me prfytyrimin e saj n pasqyrn e nji uji t kulluet;
mbandej dukej t kputte rremtha t lulzuem, tue u ngrit maje gishtave t vogjl. Her ngitte npr
shtroje si t ndiqte ndonji flutur ari; her valavitej si ta perkundte jehu i nji jons s largt qi ngjall
malle t paprituna.
Merrte mu ngjitun npr nji shkall ajrore, largonte gjeth e lule t padukshme qi i a ndalojshin
hovin, hidhej prpara si t biente zhyt n ndonji krue, shtrinte dorn me kap shoqe tjera e sillej me
mnyrn e asaj qi u prin nji vargu t gjat vajzash krcyese.
E drejt si curril uji gufues, e lakueshme si gem i njom, e shpejt, si hije reje, e dridhshme si drita
n krue, endej shpejt, kadal, hovshm, pritueshm. Krcimi i saj ishte i freskt si lirija e maleve, i
leht si kind flamuri qi valon ndr maje tepra, i egr si fluturimi i shqipeve, i prmallshm si kang
e harrueme qi ngjallet n fund t zemrs.
Sa mbaroi, nji brohori e prgjithshme e emnoi mbretnesh t krcimtareve. Mbreti vet erdhi me
marr pr dore. Princat, kapidanat, bajlozat, bujart, kalorsit, e rrethuen tue e mbulue me lavde e tue
i ngjit mbiemna t bukur.
- Zana me flatra!
- Hyjnesh e krcimit!
- Drit hane n prrue!
- Fllad fluturues!
- Lule ner! Flutura e Shqipnis;
Bajlozi i Venedikut i pshpriti:
- Tersicore!
E ama, Zoga, me udin ma t madhe qi mund ti shprehte fytyra, u lshue kah ajo:
- Po kush t ka msue, moj, ty me krcye ashtu?

AKP

1 qershor 2011

Letrsi dhe Gjuh shqipe

Varianti A

Gjimnazi: Drejtimi natyror

Pr pyetjet 1-6 rrethoni vetm shkronjn q i prgjigjet alternativs s sakt.

1. N kt proz Koliqi trajton:

1 pik

A) gzimin e jets mbushur me gjallri dhe magji.

B) pesimizmin si pasoj e shqetsimeve dhe ambicieve njerzore.
C) prpjekjen e njeriut pr t shijuar bukurit e natyrs.
D) elemente biografike nga jeta e tij.
2. Cili sht elementi prrallor q futi Koliqi n kt proz?

1 pik

A) Festa e organizuar nga prijsi.

B) Mahnitja e pjesmarrsve.
C) Dhnia e mimit.
D) Lulja merr trajtat e nj Zane.
3. Variantet dialektore tue lulzue, tue shfletzue jan:

1 pik

A) folje n mnyrn lidhore.

B) forma t pashtjelluara t foljes.
C) shprehje frazeologjike.
D) shprehje ndajfoljore.
4. Pikn kulmore t krcimit n kt fragment e shnon asti kur:

1 pik

A) Lulja hyn n sken n mnyr t papritur.

B) msohet q vajza sht mbesa e Lek Dukagjinit.
C) krcimi i Lules fiton cilsi gati hyjnore.
D) Lulja u buzqesh t gjith atyre q e mbuluan me lavde.
5. Tek shprehja karakterizuese pr Lulen: Flutura e Shqipnis! sht prdorur figura e:

1 pik

A) antitezs
B) metafors
C) ironis
D) alegoris
6. Koliqi me prozn e tij konsiderohet si:

1 pik

A) vazhdues i tradits s deriathershme t prozs shqipe.

B) themelues i romanit shqiptar.
C) themelues i tregimit dhe i novels moderne shqipe.
D) themelues i prozs publicistike.

7. Identifikoni, n krye t ktij fragmenti, ngjarjen q pritet t ndodh dhe zbuloni detajin
q pengon zhvillimin e mtejshm t saj.
2 pik
a) ngjarja: ____________________________________________________________
b) detaji: _____________________________________________________________

AKP

1 qershor 2011

Letrsi dhe Gjuh shqipe

Varianti A

Gjimnazi: Drejtimi natyror

8. Ndaluni n paragrafin e dyt.

a) Cilat jan dy tipare t Lules q shkaktojn mahnitje?

2 pik

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
b) Gjeni nj similitud (krahasim t zgjatur), q autori ka prdorur pr t karakterizuar Lulen
dhe krcimin e saj.
1 pik
____________________________________________________________________
c) Shpjegoni rolin e prcaktorit t nnvizuar n fjalin: Porsa hyrija malsore oi duert
e luejti kambt, nji habi e ambl kapi gjith shpirtnat...
1 pik
____________________________________________________________________
9. N vet sht rrfimi n kt tregim? far i ofron rrfimi n kt vet lexuesit?

2 pik

a) ___________________________________________________________________
b) ___________________________________________________________________
10. Veoni dy mbiemra n paragrafin e tret dhe zbrtheni rolin e tyre t prbashkt artistik.
a) mbiemrat: ________________________

______________________

2 pik

b) roli i tyre: ____________________________________________________

1 pik

_____________________________________________________________________
11. Ndaluni n reagimin e personazheve n fund t fragmentit.
a) Jepni nj karakteristik t ktij reagimi. _______________________________

1 pik

b) figur t sintakss poetike ka prdorur autori n fjalit vijuese?

Mbreti vet erdhi me marr pr dore. Princat, kapidanat, bajlozat, bujart, kalorsit,
e rrethuen tue e mbulue me ladve...
1 pik
_____________________________________________________________________
c) Pse nna habitet njsoj si t tjert?

1 pik

_____________________________________________________________________
12. Shpjegoni si shfaqen n kt fragment veprimi dhe prjetimi i personazheve, si veori
e stilit t Koliqit.
2 pik
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
AKP

1 qershor 2011

Letrsi dhe Gjuh shqipe

Varianti A

Gjimnazi: Drejtimi natyror

PJESA II
ESKILI
Koeforet
(fragment)
Episodi i tret
Egisti
M thirrn q t vija dhe ja, erdha
Se ca shtegtar thon solln nj lajm
Aspak t mir: vdekjen e Orestit.
Tia shtosh barrn e rnd prmbi supe
Ktij pallati q kaq plag ka
Nga vdekjet e prparshme, sht e tmerrshme
Por piks pari duhet t marr vesh
A sht e sakt kjo, apo ssht tjetr
Ve thashetheme grash nga ato q fryhen
E treten po aq shpejt, pa asnj baz.
Dika t sigurt ti a mund t thuash?

Tok me lirin, sovran legjitim.

Ja kshtu do t ndeshet i pavdekshmi Orest
Si atleti sfidant ndaj fituesve t par
Nj me dy ve do ndeshet! O Zeus, fitoft!
Zri i Egistit
(Nga brenda pallatit)
Ah, ah, m pren!
Kori
qe kjo klithm? Ky z?
Brenda mureve vall gjithka mori fund?

Korifeja
Ne lajmin e dgjuam, por ti hyr
Gjithka ta marrsh vesh nga goja e tyre.
Asnj kasnec kaq mir kt se bn.

Korifeja
Mnjan le t hiqemi
Mos thon q gisht
Kemi ne tek kjo vrasje!
Ndeshja mbaroi!

Egisti
Do ta shoh vet shtegtarin e ta pyes:
E pa me syt e tij tek hiqte shpirt
Apo mos flet me ka dgjuar turbull?
Un kam nuhatje, nuk gabohem leht.
(Hyn n pallat)

(Kori hiqet mnjan. Nga porta qendrore e

pallatit del me vrap nj shrbtor q drejtohet
nga porta e grave dhe troket gjith alarm).

Kori

Shrbtori

Zeus, o Zeus lutjen time si ta filloj

Mes zjarrmis s lutjeve vall si ti gjej
Ato fjal q duhen pr ty atje lart?
Ora e vdekjes ja, ra. Shpata e mortjes u ngrit.
Maja e saj ngjyer gjak shpatn tjetr krkon:
Ose fisi i Atridve shuhet sot prgjithmon
Ose zjarrin n vatr do ndez prap heroi,
Dhe n fron t pallatit t hyp triumfues

Bobo, bobo! E vran, e vran timzot.

Bobo, pr her t tret: Egisti srron
Hapeni shpejt! I hiqni llozet ports!
Nj trim pr ndihm duhet, por e do?
T vdekurin m dot nuk e ndihmon!
O i mjeri un! T shurdhve u thrras,
T gjith flen, po brtas m kot!
Ku sht Klitemnestra, vall bn?
Me duket , do t bjer, zverk i saj
nn shpat, ashtu si ra qaf e tim zot.

(Nga porta e gyneceut (dhoma e grave) del

Klitemnestra)

AKP

1 qershor 2011

Letrsi dhe Gjuh shqipe

Varianti A

Gjimnazi: Drejtimi natyror

Pr pyetjet 13-19 rrethoni vetm shkronjn q i prgjigjet alternativs s sakt.

13. Koeforet sht vepr e gjinis:

1 pik

A) epike
B) lirike
C) dramatike
D) epiko-lirike
14. Kadare e quan Eskilin:

1 pik

A) humbs t madh
B) humanist t madh
C) komediani i par
D) tregimtari modern
15. Koeforet konsiderohet nj vepr me intensitet t ngritur, sepse:

1 pik

A) personazhet jan interesant

B) ka ngjarje t panjohura
C) ka kuptim t dyfisht
D) pritet t kryhet nj krim i pazakont
16. Tema qendrore e ksaj vepre dhe e mbar trilogjis, sht ajo e fatit:

1 pik

A) tragjik t fisit, mallkuar nga perndit.

B) t lumtur t fisit, uruar nga perndit.
C) t individit, t pavaruar nga fati fisnor.
D) t individit, t pavarur nga ndikimi i perndive.
17. Mendimi i Egistit pr lajmin e marr: Aspak t mir..., lidhet me faktin q:

1 pik

A) kjo sht vrasja e par n pallat.

B) Klitemnestra krkon t vras Egistin.
C) Egisti dshiron t shoh prsri Orestin.
D) po shtohen vrasjet n pallat.
18. Fjala thashetheme sht:

1 pik

A) e parme
B) e prejardhur
C) e prngjitur
D) e prbr
19. Vargu q tregon se vrasja tashm ka ndodhur, sht:

1 pik

A) Hapeni shpejt! I hiqni llozet ports!

B) T vdekurin m dot nuk e ndihmon!
C) Ku sht Klitemnestra, vall bn?
D) T gjith flen, po brtas m kot!
AKP

1 qershor 2011

Letrsi dhe Gjuh shqipe

Varianti A

Gjimnazi: Drejtimi natyror

20. Zbuloni dy detaje n fjalt e Egistit, q tregojn natyrn mosbesuese t tij dhe shpjegoni se
nga buron ky mosbesim.
a) detajet: ___________________________

__________________________

2 pik

b) shpjegimi: ______________________________________________________

1 pik

21. Lexoni vargjet:

Ose fisi i Atridve shuhet sot prgjithmon
Ose zjarrin n vatr do ndez prap heroi.
Gjeni fjalt antonimike dhe shpjegoni funksionin e tyre n lidhje me problemin e s drejts.
Zbrtheni nntekstin q mbart shprehja zjarri n vatr.
a) fjalt antonimike: ________________________________________________

1 pik

b) funksioni: ______________________________________________________

1 pik

_________________________________________________________________
c) nnteksti: _______________________________________________________

1 pik

22. Tregoni dy vrasjet e kryera m par n familjen e Atridve, nisur nga vargjet: Ktij pallati
q kaq plag ka/Nga vdekjet e prparshme, sht e tmerrshme...
a) ____________________________

______________________________

b) Prshkruani gjendjen psikologjike t Egistit po n kt moment.

2 pik
1 pik

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

23. Veoni pasthirrmn n fragmentin e fundit dhe tregoni rol luan prsritja e saj.
a)

2 pik

________________________________________________________________

b) ________________________________________________________________

24. Analizoni rolin e korit n kt fragment. Pse ai me fjaln e tij i drejtohet Zeusit?

2 pik

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

AKP

1 qershor 2011

Letrsi dhe Gjuh shqipe

Varianti A

Gjimnazi: Drejtimi natyror

25. Shkruani nj ese ku t argumentoni se fati njerzor sht i paracaktuar t prfundoj keq
kur ai udhhiqet nga hakmarrja.
8 pik
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Shtjellimi i
ides
(25a)

Organizimi
dhe struktura
(25b)

Stili dhe
origjinaliteti
(25c)

Saktsia gjuhsore
(sintaksa dhe drejtshkrimi)
(25d)

Totali 25

2 pik

2 pik

2 pik

2 pik

8 pik

AKP

1 qershor 2011