Coal Combustion Products and REACH

Hans-Joachim Feuerborn
ECOBA European Coal Combustion Products Association Klinkestrasse 27-31, D-45136
Essen

Keywords: REACH, CCP, product, waste, end-of-waste, downstream user, consortium, joint
dossier

ABSTRACT: On 1st June 2007, the REACH-Regulation (Registration, Authorisation,

Evaluation and Restriction of Chemicals) entered into force. The overriding goal of the
regulation is to improve the protection of human health and the environment from the risks of
chemicals while enhancing the competitiveness of the EU chemicals industry. By this, all
chemicals manufactured in or imported into the EU have to be registered at the European
Chemicals Agency (ECHA). The registration requires information on the properties and the
potential risks of the substances.

As Coal Combustion Products (CCPs) are mainly utilised in the building material industry, in
civil engineering and in road construction they are placed on the market and for many
applications, i.e. those which are not covered by waste legislation and served with (by-)
products, they are subject to REACH. By this, each producer or importer of coal combustion
products (CCPs) placed on the market as construction materials have to pre-register and to
register their substances. The pre-registration requires information on the substance identity,
the tonnages and the name and address of the producer. The registration requires i.a.
comprehensive information about toxicology and ecotoxicology of the substances.

In Europe, non registered substances can not be placed on the market after 1st June 2008 any
more! For CCPs, since they are already registered in the European Inventory of the Existing
Commercial Chemical Substances (EINECS) the deadline for registration is extended to 1
December 2010. This is only true if the producer pre-register in the period of 1st June to 1
December 2008! In special cases also late pre-registration by 1st November 2009 is possible.

This paper deals specifically with the relation of REACH and CCPs and will highlight the
work of pre-registration and joint registration of CCPs.
Η ζωζηή δηαρείξηζε ηωλ ηπηάκελωλ ηεθξώλ ωο απαξαίηεηε
πξνϋπόζεζε γηα ηελ δηεύξπλζε ηνπ πνζνζηνύ αμηνπνίεζεο ηωλ
Σσίμας ΢.
Επγαζηήπιο Ανόπγανηρ και Αναλςηικήρ Χημείαρ, ΢σολή Χημικών Μησανικών, ΕΜΠ, Ηπώων
Πολςηεσνείος 9, Πολςηεσνειούπολη Ζωγπάθος, Σ.Κ. 157 73, Αθήνα, ΕΒΘΠΑΡ

Λέξειρ Κλειδιά: Ιπηάκελεο Τέθξεο,, Γηαρείξηζε ηπηακέλωλ ηεθξώλ, πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Δίλαη δεδνκέλν όηη νη Διιεληθέο Ιπηάκελεο ηέθξεο ιόγω ηωλ εγγελώλ ραξαθηεξηζηηθώλ
ηνπο εκθαλίδνπλ ζεκαληηθέο πνηνηηθέο δηαθνξνπνηήζεηο όρη κόλν κεηαμύ Βνξείνπ θαη Ννηίνπ πεδίνπ
ή κεηαμύ ηωλ δηαθνξεηηθώλ ΑΗΣ αιιά αθόκα κεηαμύ ηωλ κνλάδωλ ελόο ΑΗΣ ή ηέινο ππάξρνπλ
δηαθνξνπνηήζεηο ζηελ ίδηα κνλάδα, ζε ζπλάξηεζε κε ηνλ ρξόλν, ιόγω δηαθνξνπνίεζεο ηεο πνηόηεηαο
ηνπ ηξνθνδνηνύκελνπ ιηγλίηε. Μέρξη ζηηγκήο νη ηέθξεο ζπιιέγνληαη αλά κνλάδα ΑΗΣ ρωξίο λα γίλεη
πξνζπάζεηα δηαρωξηζκνύ ηνπο κε βάζε θαίξηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά, όπωο είλαη πρ ε
πεξηεθηηθόηεηα ηνπο ζε SO3 ή ην CaOf, ε νπνία ζα δηεπθόιπλε ηελ πεξαηηέξω θαηεξγαζία ηνπο. Τελ
αλαγθαηόηεηα ηνπ δηαρωξηζκνύ θαζηζηά πην επηηαθηηθή ε ύπαξμε εθαξκνγώλ ζπκπιεξωκαηηθώλ ηωλ
δηαθνξεηηθώλ πνηνηήηωλ ηωλ ηεθξώλ. Σην πιαίζην ηεο εξγαζίαο γίλεηαη θαη κία αλαζθόπεζε ηωλ
πθηζηάκελωλ εξγαιείωλ γηα κία απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ηωλ ηπηακέλωλ ηεθξώλ.
The management of high calcium fly ashes as the requisite condition
for the extension of their uses
Tsimas S.
National Technical University of Athens, School of Chemical Engineering
EVIPAR Industrial By-Products Research and Development Association

Keyword: Fly ashes, management of, intrinsic characteristics of

ABSTRACT: Hellenic fly ashes which in their majority show different quality characteristics
are stored, without any classification, in silos (one for each unit) before their limited
evaluation. Τhe extension of their uses meets serious problems mainly due to their
inhomogeneity, eventhough are known applications which demand ashes with different
characteristics. So large quantities of them either due to the fact of non-conformity with the
existing standards or due to their overproduction, are dumped causing serious problems to the
environment. Available managerial tools aiming to overcome these problems and to increase
their application rate are discussed in this paper.
Μελέηη μιγμάηυν ακαηέπγαζηηρ ηέθπαρ και εδαθικών ςλικών
Επγαζηήπιο Δομικών Υλικών, Α.Π.Θ.
Διπλυμαηική επγαζία ζε εξέλιξη

΢.Βαντσιώτης, Ε.Καλομοίρη, Κ.Παπαθανασίοσ

Τελειόφοιτοι φοιτητές Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών, Α.Π.Θ.

Λέξεις κλειδιά : αζβεζηούσορ ιπηάμενη ηέθπα (ακαηέπγαζηη), ηζιμένηο, ςδπάζβεζηορ, ανηοσή

ζε θλίτη, ανηοσή ζε κάμτη, δείκηηρ δπαζηικόηηηαρ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ : Σηόσορ ηηρ επγαζίαρ είναι η μελέηη εδαθικών μιγμάηυν με ακαηέπγαζηη

ηέθπα και ζςγκεκπιμένα δύο ποιοηήηυν ιπηάμενηρ ηέθπαρ πος πποέπσονηαι από ηα Α/Σ
Αμςνηαίος και Καπδιάρ. Σε ππώηο ζηάδιο έγινε η αξιολόγηζη ηυν ηεθπών υρ ζςνδεηικών
κονιών και ζηη ζςνέσεια θα μελεηηθούν μίγμαηα με δύο ηύποςρ εδάθοςρ, ένα αμμώδερ και
ένα απγιλώδερ, πποκειμένος να βπεθεί ηο βέληιζηο ποζοζηό πποζθήκηρ ηέθπαρ κάθε ηύπος
και η επιπποή ηυν σαπακηηπιζηικών ηυν ηεθπών ζηη βεληιζηοποίηζη ηυν ιδιοηήηυν ηος
εδάθοςρ. Θα γίνοςν μεηπήζειρ ηηρ μέγιζηηρ πςκνόηηηαρ Proctor (EN 13286-2), ηος CBR
(ASTM E105-86) και ηηρ ζηαθεπόηηηαρ όγκος ηυν ζςμπιεζμένυν δοκιμίυν. Πεπαιηέπυ θα
μεηπηθεί η διαβπυζιμόηηηα ηυν ζηαθεποποιημένυν εδαθικών ςλικών με ηέθπα.
A study on the mixture of fly ash and ground materials

S.Vantsiotis, E.Kalomoiri, K.Papathanasiou

Laboratory of Building Materials, A.U.TH

Keywords: high calcium fly ash, cement, lime, compressive strength, flexural strength,
pozzolanicity index

ABSTRACT: The scope of this paper is to study soil mixtures with unprocessed fly ash and,
in particular, two different quality fly ashes coming from the Amyntaio and Kardia Power
Stations. Firstly, valorisation of the fly ashes as binders was carried out and at the next stage,
mixtures of the fly ashes with two types of soil, sandy and argillaceous, will be made in order
to find the optimum percentage of fly ash addition of each type and the influence of the fly
ash properties at the characteristics of each soil type. Proctor and CBR tests will be carried
out according to EN 13286-2 and ASTM E105-86, respectively, as well as the volume
stability of the produced specimens will be measured. Furthermore, the resistance of the fly
ash stabilized soils to corrosion will be also measured,
Μελέηη και ζσεδιαζμόρ μιγμάηων με σπήζη ακαηέπγαζηηρ ηέθπαρ
για ηη καηαζκεςή θπαγμάηων ζκληπού επισώμαηορ
Χ. Γοσλόποσλος
Τελειόφοιτος Πολιτικός Μηχανικός Α.Π.Θ.
Μ. Τζιθριώτης
Τελειόφοιτος Πολιτικός Μηχανικός Α.Π.Θ.

Λέξειρ κλειδιά : ιπηάμενη ηέθπα, θπάγμαηα ζκληπού επισώμαηορ, επγαζηηπιακέρ δοκιμέρ εδάθοςρ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Ππόκειηαι για ηην πεπιγπαθή ηηρ πποζπάθειαρ παπαζκεςήρ καηάλληλος μίγμαηορ
ιπηάμενηρ ηέθπαρ ζε διάθοπα ποζοζηά και εδαθικού ςλικού, ηο οποίο θα σπηζιμοποιηθεί ζηη
καηαζκεςή θπάγμαηορ ζκληπού επισώμαηορ. Επίζηρ αναθέπονηαι ονομαζηικά όλερ οι
επγαζηηπιακέρ δοκιμέρ πος θα ππαγμαηοποιηθούν καθώρ και ηα έωρ ηώπα αποηελέζμαηα αςηών.
Δηεξεύλεζε ηεο πξνζζήθεο νηθνδνκηθώλ απόβιεησλ ζε
δηαπεξαηά ζθπξνδέκαηα. Πξώηε πξνζέγγηζε
Βαρδάκα Γ.
Επγαζηήπιο Ανόπγανηρ και Αναλςηικήρ Χημείαρ, Σσολή Χημικών Μησανικών ΕΜΠ, Ηπώων
Πολςηεσνείος 9, 157 73 Ζωγπάθος Αθήνα.

Λέξειρ Κλειδιά: Δηαπεξαηό Σθπξόδεκα, Οηθνδνκηθά Απόβιεηα, Αδξαλή

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Τν δηαπεξαηό ζθπξόδεκα είλαη λέν πξντόλ, πνπ έρεη αλαπηπρζεί θπξίσο ζηηο
ΗΠΑ ελώ ειάρηζηεο είλαη νη αλαθνξέο ηνπ ζηελ Επξώπε. Η ηδηαηηεξόηεηα ηνπ έγθεηηαη ζην
κεγάιν πνξώδεο ηνπ, πνπ επηηξέπεη ζην λεξό ηεο βξνρήο λα δηέξρεηαη κέζα από ηε κάδα ηνπ
θαη κε απηόλ ηνλ ηξόπν εμαζθαιίδεηαη ε δηαρείξηζε ησλ όκβξησλ πδάησλ, ε απνθπγή
πιεκκπξώλ θαη ν εκπινπηηζκόο ησλ ππόγεησλ πδάησλ. Γηα λα επηηεπρζεί ην πςειό πνξώδεο
ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζθπξνδέκαηνο ρξεζηκνπνηνύληαη θπξίσο ρνλδξόθνθθα αδξαλή κε
ειάρηζηε ζπκκεηνρή έσο πιήξε απνπζία ησλ ιεπηόθνθθσλ αδξαλώλ. Σηελ παξνύζα εξγαζία
πξαγκαηνπνηείηαη κηα ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε, ζην πιαίζην ζρεηηθήο δηδαθηνξηθήο δηαηξηβήο,
ζρεηηθά κε ηε πξνζζήθε νηθνδνκηθώλ απνβιήησλ σο ππνθαηαζηάησλ ησλ ρνλδξόθνθθσλ
αδξαλώλ.
Investigation of the addition of construction and demolition
(c&d) wastes to pervious concrete. First approach

Vardaka G.
Laboratory of Inorganic and Analytical Chemistry, School of Chemical Engineers NTUA, 9
Iroon Polytechniou str. 157 73 Athens.

Keywords: Pervious Concrete, Construction and Demolition (C&D) waste, Aggregates

ABSTRACT: The pervious concrete is a new product, developed mostly in the U.S. while
there are few reports of it in Europe. Its particularity lies on the high porosity, which allows
rain water to pass through the mass, thus ensuring the management of rainwater, the
prevention of flooding and the enrichment of underground waters. To achieve the high
porosity of this concrete there are used mainly coarse aggregates with a little participation of
fine aggregate. This paper, in the frame of a relative phD thesis, makes a theoretical approach
to the addition of Construction and Demolition (C&D) wastes as substitutes for coarse
aggregates.
Γάπεδα ζκςποδέμαηορ αθλοπαιδιών με σπήζη ανακςκλυμένος
ελαζηικού. Βιοκινηηικέρ μεηπήζειρ ζε μεγάληρ ηλικίαρ δάπεδα.

Α. Μπάτσιος, Ι. Παπαγιάννη, ΢. Μασρίδοσ

Επγαζηήπιο Δομικών Υλικών, Τμήμα Πολιηικών Μησανικών, ΑΠΘ

Λέξειρ κλειδιά: δάπεδα αθλοπαιδιών, ανακςκλωμένο ελαζηικό, μησανικά σαπακηηπιζηικά,

βιοκινηηικέρ μεηπήζειρ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Σηην πλαίζια ηηρ παπούζαρ επγαζίαρ ππαγμαηοποιήθηκαν βιοκινηηικέρ μεηπήζειρ

(με δςναμοδάπεδο) ζε μεγάληρ ηλικίαρ (1έηοςρ) δάπεδα ζςμβαηικού ζκςποδέμαηορ και
ζκςποδέμαηορ με ανακςκλυμένο ελαζηικό. Σσεδιάζηηκαν μίγμαηα ζκςποδέμαηορ καηηγοπίαρ
C16/20. Απσικά μεηπήθηκαν ηα μησανικά σαπακηηπιζηικά ηοςρ (ανηοσή ζε θλίτη, ζε κάμτη, ζε
διάππηξη καθώρ και ηο δςναμικό και ζηαηικό μέηπο ελαζηικόηηηαρ). Σηη ζςνέσεια
ππαγμαηοποιήθηκαν βιοκινηηικέρ μεηπήζειρ -καηακόπςθερ ανηιδπάζειρ εδάθοςρ , σπόνορ
εκδήλυζηρ μέγιζηηρ ηιμήρ και ζςνολικόρ σπόνορ επαθήρ-.
Concrete mixtures with rubber from worn automobile tires proposed for usage
as athletic pavements. Biomechanical characteristics in aged pavements

A. Batsios, Ι. Papayianni, S. Mavridou

Laboratory of Building Materials, Department of Civil Engineering, A.U.Th

Key-words: pavement for athletic activities, recycled tire rubber, concrete, biomechanical
characteristics

ABSTRACT: This study presents the biomechanical characteristics in 1 year’s old

concrete mixtures, with and without recycled rubber as aggregates, for athletic floors using
force-plate. The category of these mixtures was set at C16/20 category. This paper
examines mechanical characteristics (compression strength, bending strength, splitting
tensile strength, dynamic and static modulus of elasticity) as well as biomechanical
characteristics such as the maximum vGRF value, the contact time on the specimen (ΤC) and
the time to achieve this value.
Πεηξακαηηθή πξνζέγγηζε ηεο ρξήζεο αλαθπθιωκέλωλ αδξαλώλ
βηνκεραληθήο επεμεξγαζίαο ζηελ παξάγωγε λένπ ζθπξνδέκαηνο.
Μέξνο I
΢. Μασρίδοσ, Ν. Οικονόμοσ
Επγαζηήπιο Δομικών Υλικών,, Τμήμα Πολιηικών Μησανικών Α.Π.Θ, 54124,Θεζζαλονίκη,
e-mail: smavrido@civil.auth.gr; ikonomou@civil.auth.gr

Κλ. Γιάνναρης, ΢τ. Παντούλα

Διπλ. Πολιηικόρ Μησανικόρ Α.Π.Θ

Λέξειρ κλειδιά: ανακςκλωμένα αδπανή ζκςποδέμαηορ (Α.Α.Σ), Απόβληηα από Εκζκαθέρ, Καηαζκεςέρ
και Καηεδαθίζειρ (Α.Ε.Κ.Κ), ζκςπόδεμα, πεπιβάλλον

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Σηελ παξνύζα εξγαζία παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα από ηελ πξώηε

ζεηξά κηγκάηωλ ζθπξνδέκαηνο κε ρξήζε αλαθπθιωκέλωλ αδξαλώλ παιαηνύ
ζθπξνδέκαηνο από ζύγρξνλε βηνκεραληθή κνλάδα επεμεξγαζίαο Απνβιήηωλ από
Εθζθαθέο, Καηαζθεπέο θαη Καηεδαθίζεηο (Α.Ε.Κ.Κ) ζηαζεξνύ ηύπνπ. Γηα ην ζθνπό απηό
παξαζθεπάζζεθαλ κίγκαηα ζθπξνδέκαηνο κε νιηθή αληηθαηάζηαζε ηωλ θπζηθώλ αδξαλώλ
κε αλαθπθιωκέλα αδξαλή, ηα νπνία πξνήιζαλ από ζπιινγή παιαηώλ ζηνηρείωλ
ζθπξνδέκαηνο από θαηεδαθίζεηο ζην επξύηεξν Πνιενδνκηθό Σπγθξόηεκα ηεο
Θεζζαινλίθεο. Παξνπζηάδνληαη ραξαθηεξηζηηθά ηωλ αλαθπθιωκέλωλ αδξαλώλ θαζώο
θαη ραξαθηεξηζηηθά ηωλ παξαγόκελωλ κηγκάηωλ. Βάζεη ηωλ απνηειεζκάηωλ θαίλεηαη όηη
είλαη δπλαηή ε ρξήζε αλαθπθιωκέλωλ αδξαλώλ ζθπξνδέκαηνο ηπραίαο ζύζηαζεο, ειηθίαο
θαη πξνέιεπζεο ζηελ παξαγωγή λένπ ζθπξνδέκαηνο κε νηθνλνκηθά θαη πεξηβαιινληηθά
νθέιε.
Experimental approach of the use of industrially recycled
aggregates in the production of new concrete. Part I

S. Mavridou, N. Oikonomou
Laboratory of Building Materials, Aristotle University of Thessaloniki (A.U.Th)
e-mails: smavrido@civil.auth.gr; ikonomou@civil.auth.gr

Kl. Giannaris, St. Pantoula

Civil Engineer, A.U.Th

Keywords: recycled aggregates, demolition wastes, concrete, environment

ABSTRACT: This report presents primary laboratory results of concrete mixtures with
industrially recycled aggregates. The recycled aggregates came from old concrete
generated from demolition wastes from the region of Thessaloniki and were treated
industrially in a steady type plant. The report consists of the suitability tests for recycled
aggregates while characteristics of concrete mixtures in fresh and hardened state are
examined. Based on the results, it seems possible to produce concrete with recycled
aggregates of random age, origin and composition environmentally and economically
profitable.
High strength concrete with high volume of EIT2 fly ash
according to the Greek National Standards
Ι. Papayanni, E. Anastasiou
Laboratory of Building Materials, Aristotle University of Thessaloniki

Keywords: high-strength concrete, EIT2 high calcium fly ash, commercially produced
concrete

ABSTRACT: The production of high-strength concrete (>60 MPa) containing high volume
of processed high calcium fly ash is discussed in this paper. The proposed concrete can be
produced commercially with conventional building materials at ready-mix concrete plants
and, thus, materials and mixtures are designed accordingly. The test mixtures were produced
using 600 or 700 kg/m3 binder content, in which 30-50% of the cement was replaced with
processed high calcium fly ash type EIT2, according to the Greek National Standard for Fly
Ash. Furthermore, a low w/b ratio (0.22~0.30) and S2 workability were selected and achieved
using a suitable plasticizer. From the results it seems that high-strength concrete (>60 MPa)
can be produced commercially using fly ash up to 50% of the total binder content.
Σκςπόδεμα ςτηλήρ ανηοσήρ με μεγάλη πεπιεκηικόηηηα ηέθπαρ
ΕΙΤ2 ηυν Ελληνικών πποδιαγπαθών
Ι. Παπαγιάννη, Ε. Αναστασίου
Επγαζηήπιο Δομικών Υλικών, Απιζηοηέλειο Πανεπιζηήμιο Θεζζαλονίκηρ

Λέξειρ κλειδιά: ζκςπόδεμα ςτηλήρ ανηοσήρ, ιπηάμενη ηέθπα ΕΙΤ2, εμποπικό

ζκςπόδεμα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η επγαζία αθοπά ηην παπαγυγή ζκςποδέμαηορ ςτηλήρ ανηοσήρ (>60 MPa) με
ηη σπηζιμοποίηζη μεγάλος ποζοζηού επεξεπγαζμένηρ αζβεζηούσος ιπηάμενηρ ηέθπαρ. Το
πποηεινόμενο ζκςπόδεμα μποπεί να παπασθεί με ζςμβαηικά ςλικά ζηιρ βιομησανίερ
ζκςποδέμαηορ και για αςηό ηο λόγο επιλέγονηαι ανηίζηοισα ηα ςλικά και οι αναλογίερ
ανάμιξηρ. Πιο ζςγκεκπιμένα, ζηιρ δοκιμαζηικέρ ζςνθέζειρ σπηζιμοποιήθηκαν
πεπιεκηικόηηηερ ζε κονία 600 ή 700 kg/m3, ζηιρ οποίερ ηο 30-50% ηος ηζιμένηο
ανηικαηαζηάθηκε με επεξεπγαζμένη ιπηάμενη ηέθπα καηηγοπίαρ ΕΙΤ2, ζύμθυνα με ηην
Εθνική Πποδιαγπαθή για ηην ιπηάμενη ηέθπα. Επίζηρ, επιλέσθηκε σαμηλόρ λόγορ Ν/Κ
(0,22~0,30) και επγαζιμόηηηα καηηγοπίαρ S2, πος επιηεύσθηκε με σπήζη καηάλληλος
πεςζηοποιηηή. Από ηα αποηελέζμαηα θαίνεηαι όηι είναι δςναηό να επιηεςσθεί εμποπικό
ζκςπόδεμα ςτηλήρ ανηοσήρ (>60 MPa) με σπήζη ιπηάμενηρ ηέθπαρ ζε ποζοζηό έυρ και 50%
ηος ζςνόλος ηηρ κονίαρ.
 Νέεο πξαθηηθέο αλαβάζκηζεο θαη ελεξγνπνίεζεο Ειιεληθώλ
ηπηακέλωλ ηεθξώλ γηα ρξήζε ζηνλ δνκηθό ηνκέα

΢.Κ. Αντίοχος και ΢. Σσίμας

Εργαστήριο Ανόργανης και Αναλστικής Χημείας, Στολή Χημικών Μητανικών, ΕΜΠ

Λέμεηο θιεηδηά: Ιπηάκελε ηέθξα, Καηεξγαζία, Ελεξγνπνίεζε, Δξαζηηθόηεηα, Σύλζεηα ηζηκέληα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Μνινλόηη ε εθαξκνγή κεζόδωλ ελεξγνπνίεζεο ηεο ρεκηθήο δξαζηηθόηεηαο ηεο

ηπηάκελεο ηέθξαο μεθίλεζε λα εθαξκόδεηαη ζηηο πεξηπηώζεηο όπνπ ην παξαπξνϊόλ είλαη ρακειήο
πνηόηεηαο, ζεωξείηαη πιένλ θνηλόο ηόπνο ζηελ παγθόζκηα πξαθηηθή δηαρείξηζεο
ζπκπιεξωκαηηθώλ πδξαπιηθώλ πιηθώλ (SCMs) αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηεο θαηαζθεπήο. Σηα
πιαίζηα ηνπ παξόληνο, εμεηάδνληαη δηαθνξεηηθνί ηξόπνη αλαβάζκηζεο ηεο δξαζηηθόηεηαο ηωλ δύν
ηύπωλ ηεο Ειιεληθήο ηέθξαο, απνζθνπώληαο ζηελ θαζηέξωζε ελόο θαηλνηόκνπ know-how πνπ ζα
νδεγήζεη ζηελ πεξαηηέξω αμηνπνίεζε ηνπ πξνϊόληνο ζηνλ δνκηθό ηνκέα. Οη ηξόπνη αλαβάζκηζεο
πνπ εμεηάδνληαη είλαη (α) ε πξνζζήθε ρεκηθνύ κέζνπ, (β) ε αλάκημε δηαθνξεηηθώλ ηύπωλ ηεθξώλ
θαη (γ) ε θαηεξγαζία ηνπ ρνλδξόθνθθνπ κέξνπο ηεο ηέθξαο. Σπκπεξαίλεηαη πωο θαη νη ηξεηο
κεζνδνινγίεο ιεηηνπξγνύλ εηο όθεινο ηωλ ηδηνηήηωλ ηεο ηέθξαο πνπ κπνξεί θαηόπηλ λα
ελζωκαηωζεί είηε ζην ηζηκέλην (blended cements), είηε απ’ επζείαο ζην ζθπξόδεκα, ωζηόζν ε
πξνζεθηηθή πξνζέγγηζε επί ηνπ ηειηθνύ θόζηνπο – ζε ζπλάξηεζε κε ην όθεινο πνπ ζα επηθέξεη
ζηελ εθάζηνηε εθαξκνγή – είλαη απαξαίηεηε.
New practices of improving and activating Hellenic fly ashes for
use in the construction sector

S.K. Antiohos and S. Tsimas

Labs of Inorganic and Analytical Chemistry, School of Chemical Engineering, NTUA

Keywords: Fly ash, Processing, Activation, Reactivity, Blended cements

ABSTRACT: Even though the application of activation techniques for fly ash was initiated by the
need for improving the performance of low-quality ashes, it is considered nowadays a common
tactic in the management of supplementary cementing materials (SCMs), depending on the needs
of the structure. In the current paper, different means of improving the reactivity of both types of
Hellenic fly ashes are being investigated, aiming at producing an innovative know-how deposit that
will help towards increasing fly ash utilization rate. Chemical activation, blending of different
ashes and processing the coarser part of the ash are the ways examined and evaluated. It is gathered
that all three methods benefit the properties of fly ash that can be incorporated into blended cement
or as a direct reactive addition into concrete. However, cost data - in relation to associated gain per
application - should be always taken into consideration before adopting any of those methods.
 Παξαγσγή ζθπξνδέκαηνο κε Ειιεληθή ηέθξα θινηνύ ξπδηνύ
(ΤΦΡ). Πξνζεγγίζεηο θαη πξννπηηθέο
1 1 2 3 1 1
΢.Κ. Αντίοτος , Δ. Φίλη , Ε. Παπαδάκης , Α. Κσρίτση , Μ. Σσίμας , Χ.-Σ. Γκαλμπένης και ΢.
1
Σσίμας
1
Δξγαζηήξην Αλόξγαλεο & Αλαιπηηθήο Φεκείαο, Σρνιή Φεκηθώλ Μεραληθώλ, Δ.Μ.Π
2
Τκήκα Γηαρείξηζεο Πεξηβάιινληνο & Φπζηθώλ Πόξωλ, Παλεπηζηήκην Ιωαλλίλωλ
3
«Αgrino», ΔΥ.ΓΔ. Πηζηηόιαο Α.Δ.., Τκήκα R&D

Λέμεηο θιεηδηά: Τέθξα θινηνύ ξπδηνύ, Σύλζεηα ηζηκέληα, Σθπξόδεκα, Αλζεθηηθόηεηα, Βηωζηκόηεηα.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Πέξα από ηα επξέσο γλσζηά πιηθά (ηπηάκελε ηέθξα, ζθσξία, θηι.) πνπ ε έξεπλα
έρεη θαηαδείμεη σο απνηειεζκαηηθνύο κεξηθνύο ππνθαηαζηάηεο ηνπ ηζηκέληνπ, ζηα πιαίζηα ηνπ
πξνγξάκκαηνο ‘’Αληαγσληζηηθόηεηα’’ ηεο ΓΓΕΤ αμηνινγήζεθε ε ηέθξα θινηνύ ξπδηνύ (ΤΦΡ) πνπ
παξάγεηαη ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηεο βηνκεραλίαο Agrino. Η εξγαζία θηλείηαη πιένλ ηνπ
ραξαθηεξηζκνύ ηνπ Ειιεληθνύ παξαπξντόληνο θαη παξνπζηάδεη απνηειέζκαηα πνπ πξνέθπςαλ
θαηά ηελ ελζσκάησζε ηνπ ζην ζθπξόδεκα ρξεζηκνπνηώληαο δνθηκέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ
επηξξνή ηνπ παξαπξντόληνο ζηελ κεραληθή ζπκπεξηθνξά, ηελ αλζεθηηθόηεηα ζε επίζεζε
ρισξηόλησλ απηνύ, ελώ ππνινγίδνληαη νη ζπληειεζηέο απνδνηηθόηεηαο (k-values) γηα θάζε
ζύζηεκα πνπ αμηνινγήζεθε. Επηπιένλ, παξνπζηάδνληαη ηα θπξηόηεξα επξήκαηα από ζπγθξηηηθή
ηερλννηθνλνκηθή κειέηε κε ζηόρν ηελ δηεξεύλεζε εθηθηόηεηαο θαη βησζηκόηεηαο αλάπηπμεο κηαο
κνλάδαο εθκεηάιιεπζεο ηεο RHA θαη ηέινο ζθηαγξαθείηαη ην επηρεηξεκαηηθό ζρέδην
εθκεηάιιεπζεο ηεο λέαο ηερλνγλσζίαο.
Concrete incorporating Hellenic Rice Husk Ash (RHA); Approach
and perspectives
1 1 2 3 1 1
S. Κ. Antiohos , D. Fili , V.G. Papadakis , Α. Kiritsi , Μ. Tsimas , C-Τ. Galbenis and S.
,1
Tsimas*
1
Laboratory of Inorganic and Analytical Chemistry, School of Chemical Engineering, NTUA
2
Department of Environmental and Natural Resources Management, University of Ioannina
3
«Αgrino», EVGE Pistiolas S.A., R&D Department

Keywords: Rice husk ash, Blended cements, Concrete, Durability, Viability

ABSTRACT: Apart from already known materials (such as fly ash, slag, etc.) that respective
research has proved that they may partially replace cement, in the frame of ‘’Competitiveness’’
Program of GSRT, the Hellenic Rice Husk Ash (RHA) produced in Agrino industry was evaluated.
The paper is going beyond solely characterizing the Hellenic by-product and introduces results
from its use in concrete with testing involving its influence on mechanical behaviour and resistance
against chlorides attack of concrete, whilst efficiency factors are being estimated for each system
evaluated. Further, the main findings derived from the comparative techno-economical study are
presented mainly focused on the feasibility and viability of a RHA treatment unit. Finally, the
corporate plan of utilizing the new know-how developed is being explored.
Χξήζε πνύδξαο αλαθπθισκέλσλ ειαζηηθώλ ζε επηζθεπαζηηθά
ηζηκεληνθνληάκαηα

΢. Μαυρίδου, I. Παπαγιάννη
Επγαζηήπιο Δομικών Υλικών,, Τμήμα Πολιηικών Μηχανικών Α.Π.Θ, 54124,Θεζζαλονίκη,
e-mails: smavrido@civil.auth.gr; papayian@civil.auth.gr

Λέξειρ κλειδιά: ηζηκεληνθνληάκαηα, αλαθπθισκέλα ειαζηηθά, κεραληθέο αληνρέο, πνξώδεο,

δηείζδπζε ριώξην-ηόλησλ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Σηελ παξνύζα εξγαζία παξνπζηάδνληαη πεηξακαηηθά απνηειέζκαηα

ηζηκεληνθνληακάησλ κε αλαθπθισκέλν ειαζηηθό σο πξόζζεην αδξαλέο πιηθό. Τν αλαθπθισκέλν
ειαζηηθό, ζε κνξθή πνύδξαο, πξνήιζε από κεραληθή επεμεξγαζία -ηεκαρηζκό- ειαζηηθώλ
νρεκάησλ κεηά ην ηέινο ηνπ θύθινπ δσήο ηνπο. Σηελ εξγαζία παξνπζηάδνληαη θπζηθά
ραξαθηεξηζηηθά ηνπ αλαθπθισκέλνπ ειαζηηθνύ, ελώ παξάιιεια εμεηάδνληαη ηδηόηεηεο ησλ
παξαγόκελσλ ηζηκεληνθνληακάησλ- ζπκβαηηθώλ θαη κε ειαζηηθό- ηόζν ζε λσπή όζν θαη ζε
ζθιεξπκέλε θαηάζηαζε. Επηπξόζζεηα κεηξηέηαη ε αληίζηαζε ηνπο ζηε δηείζδπζε ριώξην-ηόλησλ
κέζσ ηξηρνεηδνύο αλύςσζεο. Με βάζε ηα απνηειέζκαηα, πξνθύπηεη πσο είλαη δπλαηή ε παξαγσγή
ηζηκεληνθνληακάησλ κε πνύδξα αλαθπθισκέλνπ ειαζηηθνύ κε ηθαλνπνηεηηθά κεραληθά
ραξαθηεξηζηηθά θαη απμεκέλε αληίζηαζε ζηε δηείζδπζε ριώξην-ηόλησλ ζπγθξηηηθά κε ηα
αληίζηνηρα ζπκβαηηθά.
Use of recycled tire rubber in repair cement mortars

S. Mavridou, I. Papayianni
Laboratory of Building Materials, Aristotle University of Thessaloniki (A.U.Th)
e-mails: smavrido@civil.auth.gr; papayian@civil.auth.gr

Keywords: cement mortars, recycled rubber, mechanical strengths, porosity, penetration of chloride
ions

ABSTRACT: This report presents laboratory results of cement mortars with recycled
rubber as additional aggregate. Recycled rubber, in the form of powder, came from
mechanical shredding of end of life worn mobile tires. The report consists of the physical
characteristics of recycled tire rubber, while characteristics of cement mortars in fresh and
hardened state are examined. Moreover, resistance to chloride ion penetration is measured
through capillarity by suction. Based on the results, it seems possible to produce cement
mortars with recycled rubber with satisfactory mechanical strengths and greater resistance
to chloride ion penetration than the conventional ones.
Αξιοποίηζη αποππιπηόμενων ςλικών από μονάδερ έηοιμος
ζκςποδέμαηορ και κονιαμάηων: Ππώηη πποζέγγιζη

Μόνικα Ζερβάκη
Επγαζηήπιο Ανόπγανηρ και Αναλςηικήρ Χημείαρ, Σσολή Χημικών Μησανικών, ΕΜΠ, Ηπώων
Πολςηεσνείος 9, Πολςηεσνειούπολη Ζωγπάθος, Τ.Κ. 157 73, Αθήνα

Λέξειρ κλειδιά: Αποππιπηόμενο έηοιμο ζκςπόδεμα, Νεπό έκπλςζηρ, Επικίνδςνα ςλικά, Αξιοποίηζη
ζηα δομικά ςλικά

ΠΕΡΘΛΗΨΗ: Η παπούζα επγαζία αποηελεί ηην ππώηη πποζέγγιζη ζε ζσεηική διδακηοπική

διαηπιβή. Σηόσορ ηηρ είναι: ι) η, μέζα από ηπέσοςζερ μελέηερ και επγαζίερ, θεωπηηική αναζκόπηζη
ηων πποζπαθειών για ηην αξιοποίηζη ηόζο ηος αποππιπηόμενος νωπού ζκςποδέμαηορ πος
πποέπσεηαι από ηιρ μονάδερ έηοιμος ζκςποδέμαηορ, όζο και ηος νεπού έκπλςζηρ ηων οσημάηων
διακίνηζηρ ζηον ηομέα ηων δομικών ςλικών και ιι) η ςποβολή εναλλακηικών πποηάζεων για
μελλονηική έπεςνα ζηον ηομέα αςηό. Τα ςλικά αςηά (αποππιπηόμενο έηοιμο ζκςπόδεμα και νεπό
έκπλςζηρ) έσοςν σαπακηηπιζηεί ωρ επικίνδςνα απόβληηα από ηιρ διεθνείρ πεπιβαλλονηικέρ
νομοθεζίερ και ωρ εκ ηούηος οι εγκεκπιμένοι σώποι απόθεζήρ ηοςρ αναμένεηαι να μειωθούν,
γεγονόρ πος καθιζηά ηην ανάγκη αξιοποίηζήρ ηοςρ ακόμα μεγαλύηεπη.
Utilization of wastes from ready-mix concrete and mortar plants:
first approach
Monika Zervaki
Laboratory of Inorganic and Analytical Chemistry, School of Chemical Engineers NTUA, 9 Iroon
Polytechniou str, Zografou Campus, 157 73, Athens

Keywords: Waste ready-mix concrete, wash water, Hazardous wastes, Utilization in the
construction materials field

ABSTRACT: The target of this study, which consist the first step of a relative PhD, is: i) a
theoretical approach to the utilization of ready-mix concrete waste as well as mixing trucks wash
water in the field of construction materials through current studies and ii)suggestion of alternative
proposals for future research in this area of application. Both ready-mix concrete waste and wash
water are classified as hazardous waste by world environmental legislation and as a consequence
the disposal of these materials is highly regulated. The availability of landfills authorized for the
disposal of waste ready-mix concrete and wash water will be significantly reduced in the future,
making the need of their utilization even greater.
Φπήζη ανακςκλυμένυν ηούβλυν υρ αδπανή ζκςποδέμαηορ

Σπςπάγγελορ Λςκούδηρ
Πποϊζηάμενορ Επγαζηηπίος ΠΥΘ, Εγναηία Οδόρ Α.Ε.
Θυμάρ Κοηπώηζιορ
Αναπληπωηήρ Πποϊζηάμενορ Επγαζηηπίος ΠΥΘ, Εγναηία Οδόρ Α.Ε.

Λέξειρ κλειδιά: Ανακςκλυμένα ηούβλα, aνακύκλυζη αδπανών, αδπανή ζκςποδέμαηορ,

αποπποθηηικόηηηα, ζςππίκνυζη, οικολογικό ζκςπόδεμα, clay bricks, green concrete, recycled
clay bricks.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Τιρ ηελεςηαίερ δεκαεηίερ, είναι γενικά παπαδεκηό όηι ηα απόβληηα ηυν
εκζκαθών, καηαζκεςών και καηεδαθίζευν αςξάνονηαι, γεγονόρ πος καθιζηά επιβεβλημένη ηην
οπθολογιζηική διασείπιζή ηοςρ. Το Εςπυπαφκό Κοινοβούλιο αναθεώπηζε ηην οδηγία για ηην
ανακύκλυζη εκζκαθών, καηαζκεςών και καηεδαθίζευν, πποκειμένος να ππαγμαηοποιείηαι ζε
ποζοζηό έυρ 70%, μέσπι ηο 2020. Η παπούζα επγαζία, διεπεςνά ηη σπήζη ηούβλυν ηα οποία
πποέπσονηαι από καηεδαθίζειρ οικοδομών, ζαν αδπανή ςλικά για ηην παπαγυγή ζκςποδέμαηορ.
Τα θπαςζμένα ηούβλα ζαν αδπανή έσοςν ξεσυπιζηό ενδιαθέπον, δεδομένος όηι μποπούν να
ζςνειζθέποςν αποθαζιζηικά ζηη μείυζη ηυν οικοδομικών αποβλήηυν και ηαςηόσπονα να
εξοικονομήζοςν ςλικά από θςζικέρ πηγέρ. Υπάπσοςν βέβαια κάποια εμπόδια για ηη σπήζη ηυν
ανακςκλυμένυν ηούβλυν ζαν αδπανή, όπυρ οι ςτηλέρ αποπποθηηικόηηηερ, η ζςζηολή
ξήπανζηρ ηος ζκςποδέμαηορ και η έλλειτη γνώζηρ από ηη σπήζη ηοςρ.
Επίδραζη ηης ιπηαμένης ηέθρας ζηην ανθεκηικόηηηα
ζκσροδεμάηων από ηεηαρηομερή ζύνθεηα ηζιμένηα

Π. Πιπιλικάκη
Α.E Τζιμένηων ΤΘΤΑΝ., Διεύθςνζη Έπεςναρ και Ποιόηηηαρ, Τ.Θ. 18-19200, Ελεςζίνα
Μ.Χανιωτάκης
Α.E Τζιμένηων ΤΘΤΑΝ., Διεύθςνζη Έπεςναρ και Ποιόηηηαρ, Τ.Θ. 18-19200, Ελεςζίνα
Μ. Κατσιώτη
Επγαζηήπιο Ανόπγανηρ και Αναλςηικήρ Σσολή Χημικών Μησανικών, Χημείαρ, Εθνικό Μεηζόβιο
Πολςηεσνείο, Ηπώων Πολςηεσνείος 9 Ζωγπάθος, Αθήνα, 15773

Λέξειρ κλειδιά: ιπηάμενη ηέθρα, ηεηαρηομερή ζύνθεηα ηζιμένηα, ανθεκηικόηηηα ζκσροδέμαηος

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Σκοπός ηης παρούζας εργαζίας είναι η αποηίμηζη ηης επίδραζης ηης ιπηάμενης
ηέθρας ζηην ανθεκηικόηηηα ζκσροδεμάηων από ηεηαρηομερή ζύνθεηα ηζιμένηα. Έηζι,
παράτθηκαν ηζιμένηα με διαθορεηικά ποζοζηά ιπηάμενης ηέθρας, μηλαϊκής γης και
αζβεζηόλιθοσ καθώς και ηζιμένηο με 35% ιπηάμενη ηέθρα ηης ίδιας καηηγορίας ανηοτής.
Επιπλέον, παρήτθηζαν ζκσροδέμαηα ζηα οποία μεηρήθηκε ηο βάθος ενανθράκωζης και η
διείζδσζη τλωριόνηων καθώς και κονιάμαηα ζηα οποία μεηρήθηκε η διόγκωζη λόγω
προζβολής από θειικά ιόνηα. Σσμπεραζμαηικά, η καλύηερη ανθεκηικόηηηα ηων ζκσροδεμάηων
επιησγτάνεηαι με ζσνέργια ηων ζσζηαηικών. Σσνεπώς η βέληιζηη τρήζη ηης ιπηάμενης ηέθρας
όζον αθορά ηην ανθεκηικόηηηα είναι ως ζσζηαηικό ηεηαρηομερών παρά διμερών ζύνθεηων
ηζιμένηων.
Influence of fly ash in durability of concrete made from
quaternary blended cements

P. Pipilikaki
TITAN S.A, RD&Q Department, PO Box 18-19200, Elefsina
M. Chaniotakis
TITAN S.A, RD&Q Department, PO Box 18-19200, Elefsina
M. Katsioti
Laboratory of Inorganic and Analytical Chemistry, School of Chemical Engineers NTUA, 9,
Heroon Polytechniou str. 157 73 Athens

Key words: fly ash, quaternary blended cements, concrete durability

ABSTRACT: This study aims at evaluating the influence of fly ash on durability of concrete
made from quaternary blended cements. Thus cements of the same class having different
proportions of fly ash, pozzolana and limestone and also cement having 35% fly ash were
produced. Furthermore concretes were produced in which carbonation depth and chlorides
penetration was measured while the expansion due to sulfates attack was measured in mortars.
Conclusively, the best concrete durability is achieved by synergy of the constituents of cements.
Therefore, the optimum use of fly ash is in quaternary rather that in binary blended cement.
Χπήζη ηηρ αποππιθθείζαρ παιπάληρ αζθαληικού ζςγκποηήμαηορ
υρ πληπυηική κονία για αςηοζςμπςκνούμενο ζκςπόδεμα –
Εθαπμογή ζηην Εγναηία οδό
΢πςπάγγελορ Λςκούδηρ
Πποϊζηάμενορ Επγαζηηπίος Π.Υ.Θ. Εγναηίαρ Οδού Α.Ε.

Λέξειρ κλειδιά: Aςηοζςμπςκνούμενο ΢κςπόδεμα, Ππόζθεηα, ΠΛηπυηικέρ κονίερ,

΢ακόθιληπα, Αζθαληικό ΢κςπόδεμα, Οικολογικό ΢κςπόδεμα, Self Compacting
Concrete, Filler, Asphalt Concrete, Baghouse Fines, Green Concrete

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: To Αςηοζςμπςκνούμενο ΢κςπόδεμα θευπείηαι η μεγαλύηεπη ππόοδορ

ζηην επιζηήμη ηηρ ηεσνολογίαρ ηος ΢κςποδέμαηορ, ηιρ 3 ηελεςηαίερ δεκαεηίερ.
Αςηοζςμπςκνούμενο είναι ηο ΢κςπόδεμα εκείνο πος μποπεί να πληπώζει οποιονδήποηε
ξςλόηςπο-μεηαλλόηςπο και να αποκηήζει ικανή ζςμπύκνυζη αποκλειζηικά και μόνο
μέζυ ηηρ βαπύηηηαρ και ηηρ πεολογικήρ ηος ζςμπεπιθοπάρ.
Ένα από ηα απαπαίηηηα ζςζηαηικά για ηην παπαγυγή Αςηοζςμπςκνούμενος
΢κςποδέμαηορ, είναι ο μεγάλορ απιθμόρ λεπηών ζςζηαηικών, ζε ζύγκπιζη με ηο
ζςμβαηικό ζκςπόδεμα. Σα λεπηά ζςζηαηικά μποπεί να μην είναι καη’ ανάγκη ηζιμένηο.
Πολλέρ πληπυηικέρ κονίερ είναι διαθέζιμερ (παιπάλη πεηπυμάηυν, ιπηάμενη ηέθπα,
ζκυπία ςτικαμίνυν, μαπμαπόζκονη κ.η.λ.), οι οποίερ μποπούν να σπηζιμοποιηθούν για
ηην παπαγυγή Αςηοζςμπςκνούμενος ΢κςποδέμαηορ.
΢ηην παπούζα επγαζία, διεπεςνάηαι η σπήζη παιπάληρ η οποία αποππίπηεηαι από ηα
ζακόθιληπα ηος Αζθαληικού Παπαζκεςαζηηπίος. Σαςηόσπονα ηο Αςηοζςμπςκνούμενο
΢κςπόδεμα αποκηά Οικολογική διάζηαζη, δεδομένος όηι σπηζιμοποιεί ζαν ζςζηαηικό
ηος ένα παπαπποφόν ηηρ βιομησανίαρ, πος κάηυ από άλλερ ζςνθήκερ δεν θα είσε σπήζη.
Αμηνπνίεζε ησλ νηθνδνκηθώλ απνξξηκκάησλ ζηνλ δνκηθό ηνκέα
Χ.-Σ. Γκαλμπένης και ΢. Σσίμας
Επγαζηήπιο Ανόπγανηρ και Αναλςηικήρ Χημείαρ, Σσολή Χημικών Μησανικών, Εθνικό Μεηζόβιο
Πολςηεσνείο, Ηπώων Πολςηεσνείος 9, Πολςηεσνειούπολη Ζωγπάθος, Τ.Κ. 15773

Λέξειρ Κλειδιά: Οηθνδνκηθά Απνξξίκκαηα, Αλαθπθισκέλα Αδξαλή Σθπξνδέκαηνο,

Αλαθπθισκέλα Αδξαλή Τνηρνπνηίαο, Κιίλθεξ, Τζηκέλην Portland

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Αληηθείκελν ηεο παξνύζαο εξγαζίαο είλαη ε αμηνπνίεζε επηιεγκέλσλ νηθνδνκηθώλ

απνξξηκκάησλ (ΟΑ), πνπ πξνέξρνληαη από εξγαζίεο θαηαζθεπήο θαη θαηεδάθηζεο θηηξίσλ, σο
ππνθαηάζηαησλ ησλ ζπκβαηηθώλ πξώησλ πιώλ ηεο βηνκεραλίαο ηζηκέληνπ γηα ηελ παξαγσγή ηνπ
θιίλθεξ. Εηδηθόηεξα, πεξηιακβάλεη ηελ ζπιινγή θαη ηνλ ραξαθηεξηζκό ησλ Ο.Α., ηνλ έιεγρν ηεο
ζπκβαηόηεηάο ηνπο κε ηηο πξώηεο ύιεο ηεο βηνκεραλίαο ηζηκέληνπ, ηνλ πξνζδηνξηζκό ηνπ
πνζνζηνύ εηζαγσγήο ηνπο ζην κίγκα ησλ πξώησλ πιώλ, ηελ κειέηε ηεο δηαδηθαζίαο ηεο έςεζεο
γηα ηηο πξνθύπηνπζεο ζπλζέζεηο θαξίλαο θαη ηνλ έιεγρν ησλ πνηνηηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηόζν
ησλ παξαγόκελσλ θιίλθεξ όζν θαη ησλ πξνθππηόλησλ ηζηκέλησλ Portland. Aπό ηα
απνηειέζκαηα απηήο ηεο εξγαζίαο πξνθύπηεη όηη ηα εμεηαδόκελα Ο.Α. κπνξνύλ λα απνηειέζνπλ
αμηόπηζηνη θνξείο αζβεζηίνπ θαη ππξηηίνπ ζην κίγκα ησλ πξώησλ πιώλ ηνπ ηζηκέληνπ. Η
εηζαγσγή ηνπο ζηε θαξίλα θαηαδεηθλύεη ηελ ζεηηθή επίδξαζή ηνπο ζηε δηαδηθαζία ηεο έςεζεο
βειηηώλνληαο πνιιαπιά ηελ ιεηηνπξγία ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηεξγαζίαο. Επηπξόζζεηα, από ηελ
αμηνιόγεζε ησλ παξαγόκελσλ θιίλθεξ θαη ησλ πξνθππηόλησλ ηζηκέλησλ Portland, πξνθύπηεη όηη
ε παξνπζία ησλ Ο.Α. δελ επεξεάδεη αξλεηηθά ηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο.
Exploitation of construction and demolition waste in structural
sector
C.-T. Galbenis and S.Tsimas
Laboratory of Inorganic and Analytical Chemistry, School of Chemical Engineering, National Technical
University of Athens, Heroon Polytechniou 9, Zografou Campus, GR-15773

Key Words: Construction and Demolition Waste, Recycled Concrete Aggregates, Recycled
Masonry Aggregates, Clinker, Portland Cement

ABSTRACT: The scope of the present paper is the exploitation of selected Construction and
Demolition (C&D) waste, obtained from buildings C&D works, as substitutes of the cement
industry conventional raw materials for the production of clinker cement. Particularly, contains
the collection and characterization of C&D waste, their composition compatibility examination
with the composition of the cement raw meal of industrial origin, their introduction percentage
determination into the cement raw meal mixtures, the burnability study of the produced cement
raw meal mixtures and the quality characteristics examination of the resulted clinkers and
Portland cements. From the results of this paper is concluded that examined C&D waste could be
credible carriers of calcium and silica into the cement raw materials mixture. Their introduction
into the cement raw meal indicates their positive effect in terms of burning process, improving
significantly the operation of this procedure. Moreover, from the analysis of the produced
clinkers and the arise Portland cements is resulted that the presence of C&D waste does not affect
negatively their quality characteristics.
Χξήζε βηνκεραληθώλ παξαπξντόλησλ σο ιεπηό πιηθό πιήξσζεο
γηα ηελ παξαζθεπή απηνζπκππθλνύκελνπ ζθπξνδέκαηνο θαη ε
επίδξαζε πςειώλ ζεξκνθξαζηώλ ζηα κεραληθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ

Νικόλαος ΢. Αναγνωζηόποσλος , Κοζμάς Κ. ΢ίδερης, Άγγελος ΢. Γεωργιάδης,

Επγαζηήπιο Δομικών Υλικών Τμήμαηορ Πολιηικών Μησανικών Δημοκπιηείος Πανεπιζηημίος
Θπάκηρ, Bαρ. Σοθίαρ 12, Ξάνθη 671 00,

Λέξειρ-κλειδιά: Απηνζπκππθλνύκελν ζθπξόδεκα, ζθσξία θάδνπ, παιόζξαπζκα.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σηελ παξνύζα εξγαζία, εμεηάδεηαη ε δπλαηόηεηα παξαγσγήο κεηγκάησλ

απηνζπκππθλνύκελνπ ζθπξνδέκαηνο (ΑΣΣ) θαηεγνξηώλ αληνρήο C25/30 θαη C30/37, κε ρξήζε
ζθσξίαο θάδνπ θαη παινζξαύζκαηνο σο ιεπηό πιηθό πιήξσζεο.. Παξάιιεια κε ηελ κειέηε ηεο
ηθαλόηεηαο απηνζπκπύθλσζεο πνπ παξνπζηάδνπλ ηα ΑΣΣ πνπ παξαζθεπάδνληαη κε ηα πιηθά απηά,
κειεηάηαη επηζηακέλσο θαη ε επίδξαζε ηεο έθζεζεο ησλ παξαζθεπαζζέλησλ ζθπξνδεκάησλ ζε
πςειέο ζεξκνθξαζίεο. Σθνπόο ηεο εξγαζίαο απνηειεί ε κειέηε ηεο επίδξαζεο ησλ ιεπηώλ πιηθώλ
πιήξσζεο ζηνλ κεραληζκό απνθινίσζεο ηνπ ζθπξνδέκαηνο θαη ζηελ απνκείσζε ησλ κεραληθώλ
αληνρώλ ηνπ κεηά ηελ έθζεζή ηνπ ζε πςειέο ζεξκνθξαζίεο.
Industrial by-products for the production of self-compacting
concretes and influence of elevated temperatures on their residual
mechanical properties

N.S. Anagnostopoulos, A.S. Georgiadis, K.K Sideris

Laboratory of Building Materials, School of Civil Engineering, Democritus University of Thrace,
Xanthi, GR 67100 GREECE

Key words: self-compacting concrete, glass filler, elevated temperatures, ladle furnace slag

ABSTRACT Incorporation of ladle furnace slag and glass filler as filler materials for the
production of medium strength self-compacting concretes is experimentally investigated in this
paper. This research focus on the spalling tendency and residual mechanical characteristics of self-
compacting concretes after their exposure at elevated temperatures. The influence of ladle furnace
slag and glass filler on the rheological characteristics of fresh self-compacting concretes is also
investigated.
Μεθέηδ ηδξ ζοιπενζθμνάξ ηαζ ηδξ ενβαζζιόηδηαξ πδβιάηςκ ιε
εθθδκζηέξ ζπηάιεκεξ ηέθνεξ

Ι. Παπαγιάννη, Φ. Καρκαντελίδου
Επγαζηήπιο Δομικών Υλικών, Τμήμα Πολιηικών Μηχανικών ΑΠΘ, 54124 Θεζζαλονίκη

Λέξειρ κλειδιά: ακημπή, ζπηάιεκδ ηέθνα, θόβμξ κενό/ημκία, πήβια, πμθοηαναμλοθζηόξ αζεέναξ,
πμνώδεξ, νεοζημπμζδηήξ, ζμοθθμκζηή καθεαθίκδ θμνιαθδεΰδδ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Ο ζοκδοαζιόξ οθζηώκ ιε ηζζιεκημεζδείξ ζδζόηδηεξ, όπςξ δ ζπηάιεκδ ηέθνα, ιε ημ

ηζζιέκημ Portland πανέπεζ ορδθή πθαζηζηόηδηα ζημ ζπεδζαζιό ιζβιάηςκ ζηονμδέιαημξ ιε
ηεπκζηά πθεμκεηηήιαηα ηαζ παιδθό ηόζημξ. Ωζηόζμ, δ πνμζεήηδ ηέημζςκ οθζηώκ επδνεάγεζ ηζξ
ζδζόηδηεξ ημο κςπμύ ζηονμδέιαημξ ηαζ πνμηαθεί πνμαθήιαηα ζοιααηόηδηαξ ζηα ζοζηήιαηα
ιζηηώκ ημκζώκ, ηα μπμία πενζέπμοκ επζπθέμκ νεοζημπμζδηέξ, είηε βζα ηδκ ιείςζδ ηδξ απαίηδζδξ ζε
κενό, είηε βζα ηδκ αύλδζδ ηδξ ενβαζζιόηδηαξ.

Σηδκ πανμύζα ιεθέηδ, ελεηάζηδηακ δύμ ηύπμζ νεοζημπμζδηώκ, μ πνώημξ ηύπμξ είκαζ έκα
πμθοιενέξ ιε αάζδ ηδ ζμοθθμκζηή καθεαθίκδ θμνιαθδεΰδδ (SNF), ηαζ μ δεύηενμξ έκα
πμθοιενέξ ιε αάζδ ημκ πμθοηαναμλοθζηό αζεένα (PC), ζε ζοζηήιαηα πμο πενζείπακ 20, 30, 50
ηαζ 80% ακηζηαηάζηαζδ ημο ηζζιέκημο Portland από εθθδκζηέξ ζπηάιεκεξ ηέθνεξ (Πημθειαΐδαξ
ηαζ Μεβαθόπμθδξ).

Η δνάζδ ηςκ νεοζημπμζδηώκ ζηζξ ηζζιεκηόπαζηεξ εηηζιήεδηε εθέβπμκηαξ ηδκ ακάπηολδ ηςκ
ιδπακζηώκ παναηηδνζζηζηώκ (ακημπή ζε ηάιρδ ηαζ εθίρδ) ηαζ ημ πμνώδεξ ζε δζάθμνεξ δθζηίεξ.
Σημπόξ ηδξ πανμύζαξ ενεοκδηζηήξ ενβαζίαξ ήηακ κα πνμζδζμνζζηεί πμζμξ ηύπμξ νεοζημπμζδηή
είκαζ ηαηαθθδθόηενμξ βζα ηαεέκα ζύζηδια ημκζώκ πμο πνδζζιμπμζήεδηε. Η ιεβαθύηενδ ιείςζδ
ζε απαίηδζδ κενμύ επζηεύπεδηε ιε ημκ PC νεοζημπμζδηή.
Study of the effectiveness and the workability in pastes containing
Greek Fly Ashes

I. Papayianni, F. Karkantelidou
Lab. of Building Materials, Civil Engineering Department AUTh, 54124 Thessaloniki

Keywords: fly ash, polycarboxylate, paste, porosity, strength, superplasticizer, sulfonated

naphthalene formaldehyde, water/binder

ABSTRACT: The combination of cementitious materials, such as fly ash, with portland cement
provides high flexibility in designing concrete mixtures with several technical advantages and low
cost. However, their addition influences the properties of fresh concrete and causes problems of
compatibility in blended cement systems containing superplasticizers that are usually used either
for reduction of water demand or for increase of workability.

In this study, two of the widely used type of superplasticizers, one based on sulphonated
naphthalene formaldehyde condensate (SNF) and another based on polycarboxylate polymers (PC),
were tested with mixtures containing 20, 30, 50 or 80% portland cement replacement with Greek
fly ashes (from Ptolemaida and Megalopolis regions).

The action of superplasticizer on cement pastes was estimated by monitoring strength development
and porosity at different ages. The aim of the research work was to find which type of
superplasticizer was more suitable for each type of binder system.

The highest reduction of water demand was achieved with polycarboxylate polymer
superplasticizer.
Selection of the optimum part of lignite fly ash in cement industry
applications
Itskos S.1, Itskos G.S.2, 3, Koukouzas N.3
1
Public Power Corporation of Greece, Department of Chemical Technology and the Environment,
SES of Amynteon-Filotas, GR-53200, Amynteon, Greece
2
Laboratory of Inorganic and Analytical Chemistry, School of Chemical Engineers NTUA, 9 Iroon
Polytechniou str. GR-157 73 Athens
3
Centre for Research and Technology Hellas / Institute for Solid Fuels Technology and
Applications (CERTH/ISFTA), 4th klm of Ptolemais-Bodosakion Hospital Road, GR-50200,
Ptolemais, Greece

Key words: calcareous fly ash, lignite, particle size distribution, cement additives,
sustainable utilization

ABSTRACT: The chemical and mineralogical composition of lignite fly ash varies as a function
of the prevalent conditions in both the processes of power production and lignite mining. The
differentiation of the qualitative and quantitative composition of the Greek calcareous lignite fly
ash, as a function of its particle size distribution, is verified in this paper. According to the results
of the conducted research, a fine-grained fraction of considerable amount presents properties that
obstruct the sustainable exploitation of lignite fly ash in cement industry applications. On the other
hand, the same grain fraction (because of its hydraulic properties) can be utilized in other sort of
applications, based on different criteria. The coarse-grained fraction (which reflects a low
proportion to the total fly ash output) presents the same undesired characteristics as well. However,
the intermediate grain fraction (75-150μm) indicates the highly desirable properties regarding the
utilization of fly ash as pozzolanic additive in the production process of cement. In addition, the
mechanism of the formation of the intermediate grain fraction strongly prevents the factors that
cause the variation of its quality. It is therefore the optimum part of the whole amount of lignite fly
ash, to be utilized as additive in cement manufacturing
Επηινγή ηνπ βέιηηζηνπ θιάζκαηνο ζωκαηηδίωλ ηεο ιηγληηηθήο
ηπηάκελεο ηέθξαο ζηηο εθαξκνγέο ηεο βηνκεραλίαο ηζηκέληνπ
΢.Ίτσκος1, Γ.΢. Ίτσκος2, 3, Ν. Κούκουζας3
1
ΔΕΗ, Τομέαρ Χημικήρ Τεσνολογίαρ και Πεπιβάλλονηορ, ΑΗΣ Αμςνηαίος-Φιλώηα, 53200, Αμύνηαιο
2
Επγαζηήπιο Ανόπγανηρ και Αναλςηικήρ Χημείαρ, Σσολή Χημικών Μησανικών ΕΜΠ, Ηπώων
Πολςηεσνείος 9, 15773, Ζωγπάθος, Αθήνα
3
Εθνικό Κένηπο Έπεςναρ και Τεσνολογικήρ Ανάπηςξηρ / Θνζηιηούηο Τεσνολογίαρ και Εθαπμογών
Σηεπεών Καςζίμων (ΕΚΕΤΑ/ΘΤΕΣΚ), 4o σλμ Πηολεμαΐδαρ-Μποδοζακείος Νοζοκομείος, 50200,
Πηολεμαΐδα

Λέξειρ κλειδιά: αζβεζηνύρνο ηπηάκελε ηέθξα, ιηγλίηεο, θαηαλνκή κεγέζνπο ζωκαηηδίωλ, πξόζζεηα
ηζηκέληνπ, βηώζηκε αμηνπνίεζε

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η ρεκηθή θαη νξπθηνινγηθή ζύζηαζε ηεο ηπηάκελεο ηέθξαο (ΙΤ) πνηθίιιεη ζε ζρέζε
κε ηηο επηθξαηνύζεο ζπλζήθεο θαηά ηηο δηαδηθαζίεο, ηόζν ηεο παξαγωγήο ελέξγεηαο όζν θαη ηεο
εμόξπμεο ηνπ ιηγλίηε. Η δηαθνξνπνίεζε ηεο πνηνηηθήο θαη πνζνηηθήο ζύζηαζεο ηεο αζβεζηνύρνπ,
ιηγληηηθήο ηπηάκελεο ηέθξαο, ωο ζπλάξηεζε ηεο θαηαλνκήο ηνπ κεγέζνπο ηωλ ζωκαηηδίωλ ηεο,
εμαθξηβώλεηαη ζην πιαίζην ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο. Σύκθωλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο
δηεμαρζείζαο έξεπλαο, έλα, αξθεηά κεγάιν, θιάζκα ιεπηώλ ζωκαηηδίωλ παξνπζηάδεη ηδηόηεηεο νη
νπνίεο εκπνδίδνπλ ηελ επωθειή αμηνπνίεζε ηεο ηπηάκελεο ηέθξαο ζηηο εθαξκνγέο ηεο
ηζηκεληνβηνκεραλίαο. Επίζεο, ηα ζωκαηίδηα κεγάινπ κεγέζνπο, ην ζύλνιν ηωλ νπνίωλ αληηζηνηρεί
ζε πεξηνξηζκέλν πνζνζηό επί ηεο πνζόηεηαο ηεο παξαγόκελεο ηπηάκελεο ηέθξαο, παξνπζηάδνπλ ηηο
ίδηεο, κε-επηζπκεηέο, ηδηόηεηεο. Τν θιάζκα, όκωο, ηωλ ζωκαηηδίωλ κεζαίνπ κεγέζνπο (75-150κm),
εκθαλίδεη, εληόλωο, ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά ηα νπνία ην θαζηζηνύλ βέιηηζηε επηινγή,
πξνθεηκέλνπ γηα ρξήζε ηνπ ωο πνδνιαληθό πξόζζεην θαηά ηελ παξαγωγή ηνπ ηζηκέληνπ, θαζώο,
εθηόο ηωλ άιιωλ, εκπνδίδνπλ θαη ηνπο παξάγνληεο πνπ πξνθαινύλ ηελ έληνλε δηαθύκαλζε ηεο
πνηόηεηαο ηεο ηπηάκελεο ηέθξαο.
Μειέηε ηδηνηήησλ ζπλζέησλ πιηθώλ κεηαιιηθήο κήηξαο αινπκηλίνπ
κε πιηθό πιήξσζεο ηπηάκελε ηέθξα ιηγλίηε
Α. Μουτσάτσου1, Γ.΢. Ίτσκος1,2 , Ν. Κούκουζας2 και Π. Βουνάτσος1
1
Επγαζηήπιο Ανόπγανηρ και Αναλςηικήρ Χημείαρ, Σσολή Χημικών Μησανικών ΕΜΠ, Ηπώων
Πολςηεσνείος 9, 15773, Ζωγπάθος, Αθήνα
2
Εθνικό Κένηπο Έπεςναρ και Τεσνολογικήρ Ανάπηςξηρ / Θνζηιηούηο Τεσνολογίαρ και Εθαπμογών
Σηεπεών Καςζίμων (ΕΚΕΤΑ/ΘΤΕΣΚ), 4o σλμ Πηολεμαΐδαρ-Μποδοζακείος Νοζοκομείος, 50200
Πηολεμαΐδα

Λέξειρ κλειδιά: MMCs, ζκληπόηηηα, ιπηάμενη ηέθπα λιγνίηη, αλοςμίνιο

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Οη ζύγρξνλεο ηάζεηο ζηνλ ηνκέα ηεο αλάπηπμεο ησλ ζπλζέησλ πιηθώλ, επηβάιινπλ
ηελ νηθνλνκηθή βειηηζηνπνίεζε ησλ ηδηνηήησλ ηνπο θαη ηνλ πξνζαλαηνιηζκό ηεο παξαγσγηθήο
δηαδηθαζίαο ηνπο ζε δηεξγαζίεο κε ζεηηθό πεξηβαιινληηθό αληίθηππν. Σην πιαίζην απηώλ ησλ
επηδηώμεσλ απνθαζίζηεθε ε δηεξεύλεζε ηεο δπλαηόηεηαο αμηνπνίεζεο ηεο ηπηάκελεο ηέθξαο ησλ
ζηαζκώλ παξαγσγήο ελέξγεηαο σο πιηθνύ πιήξσζεο ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία ησλ ζπλζέησλ
πιηθώλ κεηαιιηθήο κήηξαο θαζαξνύ αινπκηλίνπ θαη θξακάησλ απηνύ. Σηελ παξνύζα κειέηε
παξαζθεπάζζεθαλ δνθίκηα ζπλζέησλ πιηθώλ (Metal Matrix Comopsites, MMCs) κήηξαο
αινπκηλίνπ θαη θξάκαηνο αινπκηλίνπ-ππξηηίνπ (Al-12%Si) κε ρξήζε, σο πιηθoύ πιήξσζεο,
ηπηάκελσλ ηεθξώλ από ηηο πεξηνρέο ηεο Καξδηάο (ITK) θαη ηεο Μεγαιόπνιεο (ITM). Τα ηειηθά
δνθίκηα παξαζθεπάζζεθαλ κε ηε κέζνδν ηεο θνληνκεηαιινπξγίαο θαη νη ηπηάκελεο ηέθξεο
ζπκκεηείραλ ζε απηά ζε πνζνζηά: 5%, 10% θαη 15%. Καηόπηλ, θαη αθνύ πξνεγνπκέλσο είρε
εξεπλεζεί ε ζεξκηθή ηνπο ζπκπεξηθνξά κε δηαθνξηθή ζεξκηδνκεηξηθή αλίρλεπζε(DSC), ηα
ζύλζεηα πξντόληα ςήζεθαλ ζηνπο 600°C γηα 2 θαη 6 ώξεο. Η ππθλόηεηα ησλ πιηθώλ θαη ε
ζθιεξόηεηά ηνπο (Vickers) κειεηήζεθαλ ζε ζπλάξηεζε κε ην πνζνζηό ηεο ζπκκεηνρήο ηεο
ηπηάκελεο ηέθξαο ζε απηά. Επίζεο, πξνζδηνξίζζεθαλ ε ρεκηθή θαη νξπθηνινγηθή ζύζηαζε ησλ
ζπλζέησλ πιηθώλ, κε ηε ρξήζε ηεο κεζόδνπ θζνξηζκνύ αθηηλώλ-Χ (XRF) θαη ηεο κεζόδνπ
πεξίζιαζεο αθηηλώλ-Χ (XRD) αληίζηνηρα ελώ κειεηήζεθε ε κηθξνδνκή ηνπο κε ειεθηξνληθό
κηθξνζθόπην ζάξσζεο (SEM) . Τα ζύλζεηα πιηθά ηνπ αινπκηλίνπ γλσξίδνπλ πνηθίιεο εθαξκνγέο,
παξόκνηεο κε απηέο ηνπ θαζαξνύ αινπκηλίνπ, όζνλ αθνξά ηηο δνκηθέο θαηαζθεπέο.
Investigation of the properties of aluminum-based MMCs with
lignite fly ash as a filler material
Moutsatsou A., Itskos G.S., Koukouzas N. and Vounatsos P.
1
Laboratory of Inorganic and Analytical Chemistry, School of Chemical Engineers NTUA, 9 Iroon
Polytechniou str. 157 73 Athens
2
Centre for Research and Technology Hellas / Institute for Solid Fuels Technology and
Applications (CERTH/ISFTA), 4th klm of Ptolemais-Bodosakion Hospital Road, GR-50200,
Ptolemais, Greece

Key words: MMCs, hardness, lignite fly ash, aluminum

ABSTRACT: Current trends towards the research field of composite materials necessitate their
economical advancement as well as the development of their manufacturing in a more
environmental-friendly way. In that frame, we decided to investigate the potential utilization of
lignite fly ash as a reinforcement material in the production process of pure aluminum (Al) and
aluminum alloy-based metal matrix composites (MMCs). In the present paper, two different lignite
fly ashes (FAs) originated from Kardia, Northern Greece (KFA, Class C) and from Megalopolis,
Southern Greece (MFA, Class F) were utilized for the fabrication of Al/fly ash Metal Matrix
Composites. Aluminum-fly ash and aluminum/silicon alloy (Al-12% Si)-fly ash mixtures
containing 5%, 10% and 15% w/w fly ash were prepared and compacted. The products were tested
for their thermal behavior by the use of Differential Scanning Calorimetry (DSC) and sintered at
600°C for two (2h) and six hours (6h). Density, hardness of the sintered compacts were determined
as a function of weight per cent of fly ash particles. The sintered compacts composites were
evaluated in terms of their chemical composition and structure by X-Ray Fluorescence (XRF), X-
Ray Diffraction (XRD) and Scanning Electron Microscopy (SEM). Aluminum-based composite
materials have potential applications similar to those of pure aluminum in the field of
constructions.
Ειιεληθέο πγξέο ηέθξεο: παξνύζα θαηάζηαζε θαη πξννπηηθέο
αμηνπνίεζεο

Μαρία Μσρηώ Δαρδαβίλα, Μόνικα Ζερβάκη, ΢ηαμάηης Σζίμας

Επγαζηήπιο Ανόπγανηρ και Αναλςηικήρ Χημείαρ, Σσολή Χημικών Μησανικών, ΕΜΠ, Ηπώων
Πολςηεσνείος 9, Πολςηεσνειούπολη Ζωγπάθος, Τ.Κ. 157 73, Αθήνα

Λέξειρ κλειδιά:Υγξή Τέθξα, Δνκηθά Υιηθά, Φαξίλα Τζηκέληνπ, Πνδνιαληθό Υιηθό.

ΠΕΡΘΛΗΨΗ: Σηελ παξνύζα εξγαζία κειεηάηαη ε αμηνπνίεζε ηεο πγξήο ηέθξαο πνπ πξνέξρεηαη
από ηνλ ππζκέλα ηωλ ιεβήηωλ θαύζεο ιηγλίηε ηωλ ΑΗΣ. Μέρξη ζηηγκήο ην κεγαιύηεξν πνζνζηό
ηεο πγξήο ηέθξαο (ΥΤ) δελ αμηνπνηείηαη ζε θάπνηα βηνκεραληθή εθαξκνγή ζηελ ρώξα καο.
Αληηζέηωο, παγθνζκίωο ε ΥΤ βξίζθεη αξθεηέο εθαξκνγέο κε ελδεηθηηθά πεδία αμηνπνίεζεο απηά
ηεο νδνπνηίαο, ηεο αληηξξππαληηθήο ηερλνινγίαο πδάηωλ θαη ηεο παξαγωγήο ζθπξνδέκαηνο. Η
παξνύζα κειέηε αζρνιείηαη, ζε πξνθαηαξηηθό ζηάδην, κε ηε δπλαηόηεηα ρξήζεο ηωλ ειιεληθώλ
πγξώλ ηεθξώλ ωο: i) ζπζηαηηθό θαξίλαο γηα παξαγωγή θιίλθεξ ηζηκέληνπ θαη ii) πνδνιαληθό πιηθό
γηα ηελ παξαγωγή ζύλζεηωλ ζπζηεκάηωλ ηζηκέληνπ. Πξνθύπηεη όηη νη ΥΤ θαη ηδίωο απηέο ηεο
Μεγαιόπνιεο αθελόο κελ έρνπλ πνδνιαληθή ζπκπεξηθνξά θαη κπνξνύλ λα πξνζηεζνύλ έωο θάπνην
πνζνζηό ζηα ζύλζεηα ηζηκέληα, αθεηέξνπ κπνξνύλ επίζεο έωο έλα νξηαθό πνζνζηό λα
αληηθαηαζηήζνπλ ηηο πξώηεο ύιεο θαη λα δώζνπλ θιίλθεξ απνδεθηήο πνηόηεηαο.
Hellenic bottom ash: the present status and utilization perspectives
Maria Myrto Dardavila, Monika Zervaki, Stamatis Tsimas
Laboratory of Inorganic and Analytical Chemistry, School of Chemical Engineers NTUA, 9 Iroon
Polytechniou str, Zografou Campus, 157 73, Athens

Keywords: Bottom ashes, construction materials, cement raw meal, pozzolanic material.

ABSTRACT: In this study, the utilization of bottom ash (BA) from lignite-fired power plants is
studied. So far in Greece most of the amount produced is used for filling worked-out opencast
lignite mines since there is no industrial application for BAs. Nevertheless, it is concluded that
various different utilities of bottom ash worldwide are met. Some fields of its utilization are
referred, such as road construction, antipollution technology of water, and concrete fabrication.
This study deals, in a preliminary stage, with the possibility of utilization of Greek BAs as i) raw
materials in the cement raw meal for clinker production and ii) pozzolanic materials for the
production of blended cement. The first conclusion of the study is that BAs, and especially those
from Megalopoli, have pozzolanic behavior and can be used as supplementary cementing materials,
as well as raw materials giving clinker of acceptable quality.
Properties and microstructure of lightweight aggregate produced
from lignite coal fly ash and recycled glass

Ioanna Kourti and C.R.Cheeseman

Department of Civil and Environmental Engineering, Skempton Building, Imperial College
London, London SW7 2AZ, UK

Keywords: Lightweight aggregate, Fly ash, Sintering, Glass, Coal combustion products, Lignite

ABSTRACT: The effect of glass addition on the processing, physical properties and
microstructure of pelletised lignite coal fly ash from the Megalopolis power station in Greece has
been investigated. Fly ash/glass mixes have been rapidly fired at temperatures between 1040 ºC and
1120 ºC in a rotary furnace, and the density, water absorption and pellet strength determined.
Sintering 60:40 FA: waste glass blends at 1120 ºC produced lightweight aggregate pellets with a
mean density of 1.35g/cm3, water absorption of ~16% and crushing strength of 7.36 MPa. The
work indicates that Megalopolis FA combined with recycled glass can be used to manufacture
lightweight aggregate with properties comparable to commercially available products.

1
Μειέηε ηεο δηαζηνιήο ηζηκέλησλ κε απμεκέλν πνζνζηό ηπηακέλεο
ηέθξαο
Π. Πιπιλικάκη
Α.E Τζιμένηων ΤΙΤΑΝ., Διεύθςνζη Έπεςναρ και Ποιόηηηαρ, Τ.Θ. 18-19200, Ελεςζίνα
Μ.Χανιωτάκης
Α.E Τζιμένηων ΤΙΤΑΝ., Διεύθςνζη Έπεςναρ και Ποιόηηηαρ, Τ.Θ. 18-19200, Ελεςζίνα

Λέξειρ κλειδιά: ηπηάκελε ηέθξα, δηαζηνιή, δεόιηζνη, ισκνληίηεο, ιενλραξληίηεο

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Σηελ παξνύζα εξγαζία δηεξεπλήζεθαλ ηα αηηία πνπ πξνθάιεζαλ απμεκέλε δηαζηνιή
ζε ηζηκέλην κε πςειό πνζνζηό ηπηάκελεο ηέθξαο. Έηζη, παξαζθεπάζηεθαλ δείγκαηα πάζηαο
ηζηκέληνπ, ζηα νπνία έγηλε πδξνζεξκηθή θαηεξγαζία ζηνπο 20, 40, 60, 80 θαη 100 ºC γηα 3 ώξεο.
Επηπιένλ, αληίζηνηρα δείγκαηα ηνπνζεηήζεθαλ ζε δηαθνξεηηθά σο πξνο ηελ πγξαζία πεξηβάιινληα-
πδαηόινπηξν, αηκόινπηξν θαη ππξηαληήξην θαη ζε ζεξκνθξαζία 100 ºC. Σηα δείγκαηα κεηξήζεθε ε
δηαζηνιή θαη αθνινύζσο απηά εμεηάζηεθαλ κε πεξίζιαζε αθηηλώλ Χ, SEM θαη EDAX.
Σπκπεξαζκαηηθά, ε πέξα από ηα όξηα δηαζηνιή δελ πξνθιήζεθε από ηελ ειεπζέξα άζβεζην ηεο
ηπηάκελεο ηέθξαο αιιά από ηνλ ζρεκαηηζκό δεόιηζσλ θαη ζπγθεθξηκέλα ησλ ισκνληίηε θαη
ιενλραξληίηε, ν κεηαζρεκαηηζκόο απηώλ από ηελ κηα κνξθή ζηελ άιιε ζπλδέεηαη κε θαηλόκελα
δηαζηνιήο. Απνδείρζεθε όηη ηόζν ε ζεξκνθξαζία όζν θαη ε πγξαζία είλαη θαζνξηζηηθνί παξάγνληεο
αθνύ θάησ από ηνπο 60ºC θαη ρσξίο εκβάπηηζε ζε πδαηηθό δηάιπκα δελ εκθαλίδεηαη δεόιηζνο θαη άξα
δηαζηνιή.
Study of expansion of cements with high amount of fly ash
P. Pipilikaki
TITAN S.A, RD&Q Department, PO Box 18-19200, Elefsina
M. Chaniotakis
TITAN S.A, RD&Q Department, PO Box 18-19200, Elefsina

ABSTRACT: This study examines the reasons that caused expansion of cement with high amount of
fly ash. Thus samples of cement pastes were prepared and treated hydrothermally at 20, 40, 60, 80 and
100 ºC for 3 hours. Furthermore, samples were heated (100 ºC) in different moisture environments.
The expansion was measured and the samples were examined by means of x-ray diffraction, ESEM
and EDAX. Conclusively, the reported expansion was not due to fly ashes free lime but due to
formation of the zeolites laumontite and leonhardite whose transformations from one form to the other
is related with expansion phenomena. It was also proved that temperature and moisture are decisive
factors for this process as under 60ºC and without water solution there is no zeolite formation and
therefore no expansion.
Συνδυαστική χρήση αποβλήτων για την παραγωγή πλακιδίων
επίστρωσης
Ι. Ποντίκης1, R. Iacobescu2, Χ. Ραθώση3, Α. Χριστογέρου1, Γ. Ν. Αγγελόπουλος1
1
Εργαστήριο Υλικών και Μεταλλουργίας, Τμ. Χημικών Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών, 26500,
Ρίο, Ελλάδα
2
Politehnica University of Bucharest, Bucharest, Romania
3
Τομέας Υλικών της Γης, Τμ. Γεωλογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών, 26500, Ρίο, Ελλάδα.

Λέξεις κλειδιά: διεργασία Bayer, Σιδηραλουμίνα, κατάλοιπα βωξίτη, ερυθρά ιλύς, αργιλούχα
κεραμικά, τούβλα, πλακίδια.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Παρασκευάστηκαν κεραμικά χρησιμοποιώντας 90%κβ Σιδηραλουμίνα (κατάλοιπα

βωξίτη της διεργασίας Bayer) και διάφορα υλικά όπως υαλόθραυσμα soda-lime-silica, ένα αργιλούχο
μίγμα με ιλλίτη/χλωρίτη και κατάλοιπα βορίου. Η προσπάθεια εστιάζεται στη μεγιστοποίηση της
χρήσης των αποβλήτων και στην ενίσχυση της δημιουργίας ρευστής φάσης κατά την όπτηση. Η
μορφοποίηση πραγματοποιήθηκε σε αντιστοιχία με την τεχνολογία τύπου “soft mud”, που αφορά
στην παραγωγή τούβλων/πλακιδίων πεζοδρομίων. Η όπτηση πραγματοποιήθηκε σε φούρνο
προπανίου στους 950–1100 °C, προκειμένου να προσομοιάσει πιθανή βιομηχανική παραγωγή. Τα
αποτελέσματα των φυσικοχημικών ιδιοτήτων καθώς και της μικροδομής των τελικών προϊόντων
αναλύονται. Τέλος, προτείνεται η βέλτιστη διαθέσιμη διεργασία για την βιομηχανική παραγωγή
πλακιδίων επίστρωσης με την αξιοποίηση μεγάλου ποσοστού καταλοίπων βωξίτη.
Waste synergy for the production of pavement tiles
Y. Pontikes1, R. Iacobescu2, C. Rathossi3, A. Christogerou1, G. N. Angelopoulos1
1
Laboratory of Materials and Metallurgy, Dept. of Chemical Engineering, University of Patras,
26500, Rio, Greece
2
Politehnica University of Bucharest, Bucharest, Romania
3
Section of Earth Materials, Dept. of Geology, University of Patras, 26500, Rio, Greece

Keywords: Bayer process, Ferroalumina, bauxite residue, red mud, clay ceramics, brick, tiles.

ABSTRACT: Ceramics were developed using 90wt% of Ferroalumina, (Bayer’s process bauxite
residue) and a range of raw materials such as soda-lime-silica glass cullet, an illite/chlorite clay
mixture and boron wastes. The effort was to maximize the use of wastes and enhance the development
of the viscous phase during firing. Shaping was performed in accordance to a “soft mud”
brick/pavement tiles production and firing was performed in a propane firing kiln at 950–1100 °C, in
order to resemble a potential pilot plan production. The results on the physico-chemical properties as
well as on the microstructure of the end-products are discussed. A best available process for the
industrial production of pavement tiles with the incorporation of a high volume of “red mud” is
proposed.
Εναλλακτικές πρώτες ύλες στη βιομηχανία τσιμέντου για την
παραγωγή κλίνκερ
Χ.-Τ. Γκαλμπένης και Σ. Τσίμας
Εργαστήριο Ανόργανης και Αναλυτικής Χημείας, Σχολή Χημικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο,
Ηρώων Πολυτεχνείου 9, Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου, Τ.Κ. 15773

Λέξεις Κλειδιά: Φαρίνα Τσιμέντου, Πρώτες Ύλες Τσιμέντου, Κλίνκερ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Στην παρούσα εργασία επιχειρείται η καταγραφή των πρόσφατων τάσεων σε

ερευνητικό και τεχνολογικό επίπεδο αναφορικά με την χρησιμοποίηση εναλλακτικών πρώτων υλών ως
συστατικών του μίγματος των πρώτων υλών (φαρίνα τσιμέντου) για την παραγωγή του κλίνκερ. Οι
εναλλακτικές πρώτες ύλες που παρουσιάζονται στα πλαίσια αυτής της εργασίας έχουν
κατηγοριοποιηθεί ανάλογα με την σύσταση τους και τον φορέα ασβεστίου, πυριτίου, αργιλίου και
σιδήρου που υποκαθιστούν στο μίγμα των πρώτων υλών του τσιμέντου. Από την βιβλιογραφική
επισκόπηση προκύπτει ότι είναι δυνατή η αξιοποίηση διαφόρων βιομηχανικών και γεωργικών
αποβλήτων και παραπροϊόντων καθώς και ανακυκλωμένων υλικών, ως πρώτων υλών για την
παραγωγή κλίνκερ τσιμέντου. Το γεγονός αυτό υπαγορεύεται από α) την συμβατότητα της σύστασης
τους με τη σύσταση των φυσικών πρώτων υλών του τσιμέντου, β) την διασφάλιση των ποιοτικών
χαρακτηριστικών των τελικών προϊόντων (κλίνκερ, τσιμέντο) και γ) την εξασφάλιση της προστασίας
του περιβάλλοντος και των όρων λειτουργίας και ασφάλειας των βιομηχανιών τσιμέντου.
Alternative raw materials in cement industry for the production of
clinker cement
C.-T. Galbenis and S.Tsimas
Laboratory of Inorganic and Analytical Chemistry, School of Chemical Engineering, National Technical
University of Athens, Heroon Polytechniou 9, Zografou Campus, GR-15773

Key Words: Cement Raw Meal, Cement Raw Materials, Clinker

ABSTRACT: In the present paper, the registration of the recent trends in terms of the utilization of
alternative raw materials as substitutes of the cement raw meal mixture for the production of clinker
cement is attempted. The alternative raw materials that are presented, in the frame of this paper, have
been categorized relative to their composition and the carrier of calcium, silica, aluminum and iron that
substitute into the cement raw materials mixture. From the literature review is resulted that the
exploitation of several industrial and agricultural byproducts and wastes and recycled materials as raw
materials for the production of clinker cement is possible. This fact is dictated by a) the compatibility
of their composition with the composition of cement natural raw materials, b) the indemnity of the
final products (clinker, cement) quality characteristics and c) the ensuring of the environment
protection as well as the process and safety conditions of the cement industries.
Εξέταση της δυνατότητας αξιοποίησης των αποβλήτων
κοιτάσματος πορφυρίτη Χαλκιδικής στην τσιμεντοβιομηχανία
Γ. Μπατής, Π. Πανταζοπούλου
Τομέας Επιστήμης και Τεχνικής των Υλικών, Σχολή Χημικών Μηχανικών Ε.Μ.Π., Ηρώων
Πολυτεχνείου 9, 157 73 Ζωγράφου Αθήνα

Λέξεις κλειδιά: πορφυριτικό κοίτασμα Χαλκιδικής, ποζολανικά τσιμέντα, θλιπτική αντοχή,

διάβρωση σιδηροπλισμού, χλωριόντα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η παρούσα εργασία ερευνά τη χρησιμοποίηση πορφυρίτη, παραπροϊόντος των

μεταλλείων εξόρυξης χρυσού της τοποθεσίας «Σκουριές» στη Β.Α. Χαλκιδική, ως πρόσθετο για
την παραγωγή σύνθετων τσιμέντων. Οπλισμένα κυλινδρικά δοκίμια με κονιάματα πορφυρίτη σε
ποσοστά 10 - 25% κ.β. είτε εκτέθηκαν στον ατμοσφαιρικό αέρα είτε εμβαπτίστηκαν σε διάλυμα
3.5% κ.β. χλωριούχου νατρίου ή σε θαλασσινό νερό. Μετρήθηκαν η μεταβολή της θλιπτικής
αντοχής και το βάθος ενανθράκωσης των κονιαμάτων, το δυναμικό διάβρωσης, η ταχύτητα
διάβρωσης και η απώλεια μάζας των οπλισμών. Από τα μέχρι τώρα αποτελέσματα φαίνεται ότι ο
πορφυρίτης είναι υλικό κατάλληλο για την παραγωγή ποζολανικών τσιμέντων, με ευεργετική
επίδραση στη διάβρωση του οπλισμού στα προαναφερθέντα διαβρωτικά περιβάλλοντα.
Investigation of the possible exploitation of porfiritis waste in
cement industry
G. Batis, P. Pantazopoulou
Department of Materials Science and Engineering, School of Chemical Engineering N.T.U.A., 9
Iroon Polytechniou str. 157 73 Athens

Keywords: Porfiritis, pozzolanic cements, compressive strength, corrosion, chlorides.

ABSTRACT: The possible exploitation of porfiritis, a natural waste product from the gold mines
located in N.E. Chalkidiki Greece, as a supplementary cementing material, is investigated in the
present work. Reinforced mortar specimens, where porfiritis replaced PC by 10-25% w/w were
either exposed to atmospheric conditions or partially immersed in 3.5% w/w NaCl solution or in
sea water. The experimental methods used were: measurements of the compressive strength and the
carbonation depth of mortars, as well as corrosion potential, corrosion rate and mass loss of
reinforcement. Based on the up-to-now results of this study, it is concluded that porfiritis is
material suitable for the production of pozzolanic cements, having beneficial effect on
reinforcement corrosion in the above corrosive environments.
Η χρήση αγροτικών πλαστικών αποβλήτων (APW) ως εναλλακτικό
καύσιμο στην τσιμεντοβιομηχανία
Σ.Κ. Αντίοχος1, Δ. Μπριασούλης2, Μ. Χισκάκης2, Φ. Θεολόγος1, Κ. Παπάδη3
1
ΤΙΤΑΝ Α.Ε., Διεύθυνση Έρευνας και Ποιότητας, Καμάρι Βοιωτίας, 19200 Ελευσίνα, Ελλάδα
2
Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής, Ιερά Οδός 75,
Τ.Κ. 11855, Αθήνα, Ελλάδα.
3
Polyeco Α.Ε., 16 χλμ ΕΟ Αθηνών-Κορίνθου, Ασπρόπυργος 19 300.

Λέξεις κλειδιά: Αγροτικά πλαστικά απόβλητα, Εναλλακτικά καύσιμα, Κλίβανος, Τσιμέντο,

Προδιαγραφές.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Κάθε χρόνο μεγάλες ποσότητες αγροτικών πλαστικών που έχουν εξαντλήσει τον χρόνο
ζωής τους απορρίπτονται, καίγονται ή θάβονται ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον. Στα πλαίσια του
Ευρωπαϊκού προγράμματος LabelAgriWaste έλαβε χώρα η πρώτη – μεγάλης κλίμακας – δοκιμή
καύσης των APW ως εναλλακτικού καυσίμου στις εγκαταστάσεις της τσιμεντοβιομηχανίας ΤΙΤΑΝ
στο Καμάρι. Μολονότι, το ποσοστό χρήσης APW στο μίγμα καυσίμου παρέμεινε σχετικά μικρό (5-
15% επί του ASF), τα συμπεράσματα που προέκυψαν και σχετίζονται με (α) τις εγγενείς ιδιότητες του
υλικού, (β) την επιρροή του στο παραγόμενο κλίνκερ και (γ) την γενικότερη δυνατότητα αξιοποίησης
του στην βιομηχανία τσιμέντου αναλύονται στην εργασία. Επιπλέον, λίστα τεχνικών προδιαγραφών
για την ελεγχόμενη χρήση των APW στην τσιμεντοβιομηχανία καθώς και η μεθοδολογία που
χρησιμοποιήθηκε για την – κατά το δυνατόν – απλοποίηση τους αποτελούν βασικό κομμάτι της
εργασίας.
Agricultural plastic waste (APW) as an alternative fuel for the cement
industry
S.K. Antiohos1, D. Briassoulis2, M. Hiskakis2, F. Theologos1, C. Papadi3
1
Titan Cement SA, R&D and Quality Department, Kamari Viotia, 19200 Elefsina, Greece
2
Department of Natural Resources and Agricultural Engineering, Agricultural University of Athens,
Iera Odos 75, 11855, Athens, Greece
3
Polyeco AE, 16th Km Athens-Corinth Nat. Road, Aspropyrgos, 19300, Greece

Keywords: Agricultural plastic waste, Alternative fuel, Cement kiln, Cement, Specifications.

ABSTRACT: Every year tons of end-of-life agricultural plastic waste (APW) are burnt or
uncontrollably disposed to the environment. This paper presents the results of the first full scale pilot
test - in the frame of Labelagriwaste project - for the energy recovery from APW in TITAN plant in
Kamari. Although APW inclusion in the fuel mix was relatively small (5-15% of the ASF), the major
findings that were derived and relate to the inherent properties of APW as well as its influence in the
final product and the utilization potential in the cement industry are considerable. Further, a detailed
list of technical specifications for the controlled use of APW in the cement industry along with the
methodology adopted for simplifying them are also a critical part of this work.
Μικροδομή πυροσυσσωματωμένων τεφρών καύσης λιγνίτη
A. Μουτσάτσου1, Β. Καραγιάννης2, Ε. Κατσίκα1
1
Εργαστήριο Ανόργανης και Αναλυτικής Χημείας, Σχολή Χημικών Μηχανικών Ε.Μ.Π., Ηρώων
Πολυτεχνείου 9, 15773 Ζωγράφου, Αθήνα.
2
Τμήμα Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης, Τ.Ε.Ι. Δυτικής Μακεδονίας, 50100 Κοίλα, Κοζάνη.

Λέξεις κλειδιά: Ιπτάμενη τέφρα, τέφρα πυθμένα, καύση λιγνίτη, πυροσυσσωμάτωση, κεραμικά

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η ερευνητική αυτή εργασία εστιάζεται στη διερεύνηση των δυνατοτήτων

πυροσυσσωμάτωσης ιπτάμενης τέφρας και υγρής τέφρας (τέφρας πυθμένα), υψηλής %
περιεκτικότητας σε Ca, παραπροϊόντων καύσης λιγνίτη ατμοηλεκτρικού σταθμού της Δυτικής
Μακεδονίας, προκειμένου να παρασκευασθούν κεραμικά. Για το σκοπό αυτό, έγινε προετοιμασία
ευρείας σειράς μειγμάτων ιπτάμενης/υγρής τέφρας, εφαρμόστηκαν απλές και οικονομικές τεχνικές
επεξεργασίας κόνεων για την παρασκευή δοκιμίων και βελτιστοποιήθηκαν οι παράμετροί της.
Διερευνήθηκε επίσης η χρήση H2O και CaO ως βελτιωτικών προσθέτων. Μετά την
πυροσυσσωμάτωση των αρχικών μορφωμάτων στους 1100oC, η μικροδομή που προέκυψε
εξετάστηκε με περίθλαση ακτίνων Χ (XRD) καθώς και ηλεκτρονική μικροσκοπία σάρωσης (SEM)
σε συνδυασμό με φασματοσκοπία διαχεόμενης ενέργειας (EDX). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα
των αναλύσεων, τα υλικά που ελήφθησαν διαθέτουν αποδεκτή μικροδομή κεραμικού. Το πορώδες
ποικίλει ανάλογα με τη σχετική σύνθεση ιπτάμενης/υγρής τέφρας, καθώς και με την %
περιεκτικότητα σε H2O και επιπρόσθετο CaO, και επομένως είναι δυνατόν να ρυθμιστεί
καταλλήλως.
Microstructure of sintered lignite combustion ashes
A. Moutsatsou1, V. Karayannis2, E. Katsika1
1
Laboratory of Inorganic and Analytical Chemistry, School of Chemical Engineering, N.T.U.A.,
9 Iroon Polytechniou str., 15773 Zografou Campus, Athens, Greece.
2
Department of Pollution Control Technologies, Technological Educational Institute of West
Macedonia, 50100 Kila, Kozani, Greece.

Key words: Fly ash, bottom ash, lignite combustion, sintering, ceramics

ABSTRACT: The current study focuses on the investigation of sintering of rich-in-Ca fly ash
and bottom ash, originated from a lignite combustion power plant in West Macedonia - Greece,
for ceramics fabrication, an alternative application in order to recycle the high ash output in the
country. For that purpose, various fly/bottom ash mixtures were prepared and simple powder
processing techniques were applied. The incorporation of H2O and CaO as fabrication additives
was tested. After sintering at 1100oC, the microstructure obtained was investigated by XRD and
SEM-EDX analyses. The materials developed showed acceptable microstructure. Porosity
varies with the relative FA/BA composition and with the % content of fabrication additives, and
therefore it can be tailored accordingly.
Sintered glass-ceramics from vitrified waste
E. Bernardo1, L. Esposito2, E. Rambaldi2, A. Tucci2, Y. Pontikes, G. N. Angelopoulos
1
Dipartimento di Ingegneria Meccanica - Settore Materiali, Università di Padova, Via Marzolo
9, 35131 Padova, Italy
2
Centro Ceramico Bologna, Via Martelli 26, 40138 Bologna, Italy
3
Laboratory of Materials and Metallurgy, Department of Chemical Engineering, University of
Patras, 26500 Rio, Greece

Keywords: sintering, mechanical properties, glass-ceramics, Bayer process, Ferroalumina, bauxite

residue, red mud, fly ash.

ABSTRACT: Dense sintered esseneite-wollastonite-plagioclase glass-ceramics have been

successfully prepared from a vitrified mixture of important inorganic waste (Ferroalumina, fly ash
from lignite combustion and residues from the polishing of porcelain stoneware tiles). The enhanced
nucleation activity of fine glass powders, favoured by particular oxidation conditions, caused a
substantial crystallisation, even in the case of very rapid thermal treatments at 900 °C, which led to
remarkable mechanical properties (bending strength and Vickers micro-hardness exceeding 130 MPa
and 7 GPa, respectively).
Πυροσυσσωμάτωση υαλοποιημένων αποβλήτων προς παραγωγή
υαλοκεραμικών
E. Bernardo1, L. Esposito2, E. Rambaldi2, A. Tucci2, Ι. Ποντίκης3, Γ. Ν. Αγγελόπουλος3
1
Dipartimento di Ingegneria Meccanica - Settore Materiali, Università di Padova, Via Marzolo
9, 35131 Padova, Italy
2
Centro Ceramico Bologna, Via Martelli 26, 40138 Bologna, Italy
3
Εργαστήριο Υλικών και Μεταλλουργίας, Τμ. Χημικών Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών, 26500,
Ρίο, Ελλάδα

Λέξεις κλειδιά: πυροσυσσωμάτωση, μηχανικές ιδιότητες, υαλοκεραμικά, διεργασία Bayer,

Σιδηραλουμίνα, κατάλοιπα βωξίτη, «ερυθρά ιλύς», ιπτάμενη τέφρα.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Παρασκευάστηκαν χαμηλού πορώδους υαλοκεραμικά, με κύριες φάσεις τις εσσενεΐτη-

βολαστονίτη-πλαγιόκλαστο, με πυροσυσσωμάτωση κόνεων προερχόμενων από ένα μίγμα
υαλοποιημένων βιομηχανικών αποβλήτων (Σιδηραλουμίνα, ιπτάμενη τέφρα από τη καύση λιγνίτη και
κατάλοιπα από τη λείανση πλακιδίων τύπου “porcelain stoneware”). Τα αυξημένα ενεργά κέντρα
πυρηνοποίησης των λεπτο-αλεσμένων κόνεων ύαλου, οδηγούν σε σημαντικού βαθμού κρυστάλλωση,
η οποία ευνοήθηκε από τις οξειδωτικές συνθήκες κατά την όπτηση, ακόμα και για την περίπτωση
πολύ γρήγορων κύκλων όπτησης στους 900 °C. Αυτό συνεισέφερε σε αξιοσημείωτες μηχανικές
ιδιότητες (αντοχή σε κάμψη και μικροσκληρότητα κατά Vickers, υψηλότερες των 130 MPa και 7
GPa, αντίστοιχα).
ΑΕΙΦΟΡΟΣ Α.Ε. Η πρόοδος στην ανακύκλωση βιομηχανικών
παραπροϊόντων
Ι. Λιάπης, Χ. Στρατής
ΑΕΙΦΟΡΟΣ Α.Ε., 12ο χλμ Θεσσαλονίκης Βέροιας, 570 08 Ιωνία Θεσσαλονίκης, 2310790175

Λέξεις κλειδιά: Βιομηχανικά παραπροϊόντα, αδρανή οδοποιίας, σκωρία, αειφόρος ανάπτυξη

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Είναι κοινωνική ευθύνη της κάθε βιομηχανίας να φροντίσει για την ανακύκλωση και
τη σωστή διάθεση των αποβλήτων της. Η ΑΕΙΦΟΡΟΣ Α.Ε., θυγατρική της βιομηχανίας κατεργασίας
σιδήρου ΣΙΔΕΝΟΡ Α.Ε., εδώ και μία δεκαετία σχεδόν έχει ενστερνιστεί αυτό το πιστεύω και έχει ήδη
ανακυκλώσει 1.500.000 τόνους βιομηχανικά μη επικίνδυνα απόβλητα, κυρίως σκωρίες
χαλυβουργείων, με εφαρμογή σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων που απευθύνονται στην οδοποιία, στη
βιομηχανία δομικών υλικών, κ.α.

Η ανακύκλωση βιομηχανικών υποπροϊόντων αντιμετωπίζει έναν αριθμό δυσκολιών, από τη

διαχείριση των εισερχόμενων υλικών σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, έως την κατάκτηση μιας
αγοράς επιφυλακτικής προς τα εναλλακτικά υλικά. Η εμπειρία της ΑΕΙΦΟΡΟΣ Α.Ε. με μια
επιτυχημένη παρουσία στον Ελλαδικό και Βουλγαρικό χώρο ως προμηθευτής σκληρών αδρανών
υλικών για την κατασκευή εκατοντάδων χιλιόμετρων αυτοκινητόδρομων (ΠΑΘΕ, ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ,
ΑΤΤΙΚΗ ΟΔΟΣ) αποδεικνύει ότι η ανακύκλωση βιομηχανικών αποβλήτων δεν είναι βάρος για τη
βιομηχανία, αλλά είναι ευκαιρία.
AEIFOROS S.A. The progress in the recycling of industrial by-
products
I. Liapis, C. Stratis
AEIFOROS S.A., 12th km Thessaloniki Veria, 570 08 Ionia Thessaloniki, 2310790175

Key words: by-products, aggregates for road construction, EAF slag, sustainable development

ABSTRACT: Corporate Social Responsibility implies among others that each industry takes care of
its waste, especially through recycling. AEIFOROS S.A. which belongs to SIDENOR group of
companies, the largest industrial group for steel processing in Greece, has been established in that
purpose and in ten years, has already recycled 1.500.000 tons of non hazardous industrial wastes,
mainly Electric Arc Furnace (EAF) slag and steelmaking slag, processing them into valuable products
with a wide range of applications, such as aggregates for road construction and building materials.

Although, big steps have been made in the last decade, the recycling of industrial by-products still
faces obstacles, ranging from the waste handling framework, to the penetration of markets reluctant to
adopt the use of recycled materials.

The long experience of AEIFOROS S.A. with a successful presence in Greece and Bulgaria as
supplier of aggregates for road construction (highways PATHE, EGNATIA ROAD, ATTICA ROAD)
proves that recycling industrial waste is indeed an opportunity for the industries.
Αξιοποίηση σιδηραλούμινας στην παραγωγή μπελιτικού τύπου
«πράσινων» τσιμέντων
Ι. Βαγγελάτος1, Ι. Ποντίκης1, Δ. Μπουφούνος2 και Γ. Ν. Αγγελόπουλος1,*
1
Εργαστήριο Υλικών και Μεταλλουργίας, Τμήμα Χημικών Μηχανικών Παν/μιο Πατρών, 26500
Ρίο, *angel@upatras.gr
2
«Αλουμίνιο της Ελλάδος», 32003, Άγιος Νικόλαος Βοιωτία

Λέξεις κλειδιά: Αξιοποίηση Σιδηραλούμινας, τσιμέντα μπελιτικού τύπου

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η Σιδηραλούμινα (ΣΑ) είναι το προϊόν της φιλτρόπρεσσας που έχει εγκατασταθεί
στο εργοστάσιο του Αλουμινίου της Ελλάδος για την απομάκρυνση του νερού από την «ερυθρά
ιλύ». Στην παρούσα εργασία μελετάται η δυνατότητα αξιοποίησης της ΣΑ ως Α΄ ύλης στην
παραγωγή μπελιτικού τύπου τσιμέντων. Άλλες Α΄ ύλες που χρησιμοποιήθηκαν στην Παρασκευή
των μιγμάτων ήταν ασβεστόλιθος, ψαμμίτης, βωξίτης και γύψος. Παρασκευάστηκαν τρεις τύποι
τσιμέντων, ένα αμιγώς μπελιτικό (BC), και δύο θειικό-φερριτικά μπελιτικά τσιμέντα (BSFC1 και
BSFC2) με προσθήκη ΣΑ 4.2, 2.0 και 8.0%κβ αντίστοιχα. Ο σχεδιασμός των μιγμάτων βασίστηκε
στις σχέσεις του Bogue τροποποιημένες κατάλληλα έτσι ώστε να ληφθούν υπόψη οι αντίστοιχες
θερμοδυναμικά σταθερές ορυκτολογικά φάσεις που σχηματίζονται για καθένα από τα συστήματα
που μελετήθηκαν. Για την παραγωγή των κλίνκερ οι διαμορφωμένες σε σφαιρίδια διαμέτρου
περίπου 20-30 mm κόνεις των μιγμάτων θερμάνθηκαν σε θερμοκρασίες 1330, 1280 και 1300 οC
για τα BC, BSFC1 και BSFC2 αντίστοιχα. Στην συνέχεια υπέστησαν ταχεία απόψυξη έτσι ώστε να
αποφευχθεί η δημιουργία της ευσταθούς γ- φάσης του C2S που δεν παρουσιάζει υδραυλικές
ιδιότητες και να διατηρηθούν οι μετασταθείς πολυμορφικές φάσεις α- και β- C2S. Ο
χαρακτηρισμός των τσιμέντων έδειξε ότι για το BC με ειδική επιφάνεια 4100 cm2/g οι χρόνοι
έναρξης και τέλους της πήξης ήταν 140 και 200 min αντίστοιχα και η απαίτηση σε νερό 21.5%κβ
ενώ ανέπτυξε αντοχή 28 ημερών 53.7 MPa. Τα άλλα δύο τσιμέντα χαρακτηρίζονται ως ταχείας
πήξης με το BSFC1 να παρουσιάζει χρόνους έναρξης και τέλους πήξης 25 και 35 min αντίστοιχα,
και το BSFC2 να πήζει σε λιγότερο από 1 min. Η συμπεριφορά των τσιμέντων αυτών αποδίδεται
στην ταχεία αντίδραση ενυδάτωσης της φάσης C4A3S γνωστής και ως συστατικού Klein που
ανιχνεύτηκε στις αναλύσεις XRD, με αποτέλεσμα την δημιουργία ετριγγίτη. Οι αντοχές 28 ημερών
που αναπτύχθηκαν ήταν 43.7 και 34.2 MPa αντίστοιχα. Σύμφωνα με το ΕΝ 197, τα τσιμέντα BC
και BSFC2 λόγω των χαμηλών πρώιμων αλλά και ύστερων αντοχών που αναπτύσσουν εμπίπτουν
στην κατηγορία CEM I 32.5N ενώ το BSFC1 στην κατηγορία CEM I 42.5N, δηλαδή την ίδια με τα
τσιμέντα τύπου Portland. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η ΣΑ μπορεί να αξιοποιηθεί σαν Α΄ ύλη
στην παραγωγή μπελιτικών «πράσινων» τσιμέντων τα οποία χαρακτηρίζονται έτσι λόγω του
μικρότερου ποσοστού εκπεμπόμενου CO2 και της χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας που απαιτούν
κατά την παραγωγή τους.
Ferroalumina as a raw material for the production of “green” belite
type cements
I. Vangelatos1, Y. Pontikes1, D. Boufounos2 and G.N. Angelopoulos1,*
1
Laboratory of Materials and Metallurgy, Department of Chemical Engineering, University of
Patras, 26500 Rio, *angel@upatras.gr
2
“Aluminium of Greece”, 32003, St. Nicolas, Viotia Εργαστήριο Υλικών και Μεταλλουργίας, Τμήμα
Χημικών Μηχανικών Παν/μιο Πατρών, 26500 Ρίο, *angel@upatras.gr

Keywords: Ferroalumina valorization, belite type cements

ABSTRACT: Ferroalumina (FA) is the product of the dewatering of Bayer’s process red mud by
means of a high pressure filter press, as practiced nowadays in “Aluminum of Greece”. FA was
tested as potential raw material for the production of “belite-type” cements. Other materials used
for the preparation of the raw meals were limestone, sandstone, bauxite and gypsum. Three
different types of cements were prepared, one belite active (BC) and two belite-sulfoferrite
activated cements (BSFC1 and BSFC2) with FA additions 4.2, 2.0 and 8.0 wpct respectively. For
the design of the mixtures Bogues’ equations were used in a modified form, taking into
consideration the thermodynamically stable mineralogical phases formed in each individual
system. The clinkers, fired at 1330, 1280 and 1300 °C respectively, were fast cooled at room
temperature by hammer crushing on a steel plate in order to maintain the alpha- and betametastable
polymorphic forms of belite and to avoid the gamma- stable form which does not present hydraulic
properties. The characterisation of the produced cements shows that BC cement for a specific
surface of 4100 cm2/g presented initial and final setting time of 140 and 200 min respectively for
21.6 wtpc water demand. The compressive strength after 28 days of curing was 53.7 MPa. The
other two cements were characterised as fast setting ones with BSFC1 presenting initial and final
setting time of 25 and 35 min respectively, whereas the BSFC2 presented setting time less than
1min. This setting behaviour is attributed to the formation of the C4A3Ŝ phase during firing as XRD
analysis has shown. The hydration reaction of this compound is fast resulting to the formation of
ettrigite. Compressive strengths were 43.7 and 34.2 MPa after 28 days of curing for BSFC1 and
BSFC2 respectively. BC and BSFC2 cements can be ranked in CEM I 32.5N category due to the
relatively low early strengths whereas BSFC1 falls in CEM I 42.5N one according to EN 197. The
present results indicate that FA can be valorised as a raw material in the production of belite
cements which are characterised as low energy requiring and low CO2 emitting “green cements”.
Utilisation of steelworks slags, dust and sludges
Michael Kühn
FEhS – Institut für Baustoff-Forschung e.V., Duisburg, Germany

ABSTRACT: In a time, in which natural resources run short and prizes are increasing, the efficient
use of resources is a prerequisite for sustainable steelmaking in the future.

As an example of selected by-products of iron and steelmaking, different means of efficient use of
resources will be described.

Slags from metallurgical processes are used to a high amount on different fields of application. They
are widely used on applications in the building industry as well as fertilisers, at least. However, also
these by-products have to be improved to assure their sustainable use. The treatment of liquid slags,
outside of the production process changing their composition, will lead to interesting new properties of
the newly formed products and thus guarantee their use in the future.

Dust and sludges from offgas cleaning of metallurgical processes will become also an important re-
source for coating and alloying elements. The very important element Zn for surface coating is in-
creasing in the dusts, due to the recycling of Zn coated scrap. On the other hand Zn is also an element
running short in the future, so that recovering of Zn from dusts and sludges will be necessary in the
future. To improve the efficiency of Zn recovery a dust recycling process has been developed for EAF
steelmaking by FEhS-Institute. Some interesting side effects are supported by the dust recycling. It has
been proved that the slag foaming can be enhanced by dust recycling, even for stainless steelmaking
processes.

Finally it can be shown, that recovery of valuable elements from residues of iron and steelmaking is
becoming more and more important. New developed processes are ready for their implementation into
the daily steelmaking practice.
Έλεγχος οδοστρώματος από σκυρόδεμα με σκωριοαδρανή μετά
από 7 χρόνια λειτουργίας
Ι. Παπαγιάννη, Ε. Αναστασίου
Εργαστήριο Δομικών Υλικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Λέξεις κλειδιά: οδόστρωμα από σκυρόδεμα, αδρανή σκωρίας, ιπτάμενη τέφρα, ανθεκτικότητα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Με βάση προηγούμενη εργαστηριακή εμπειρία του Εργαστηρίου Δομικών Υλικών

πραγματοποιήθηκε πιλοτική κατασκευή οδοστρώματος από σκυρόδεμα με ιπτάμενη τέφρα και
αδρανή σκωρίας. Η κατασκευή έγινε στο Κασσανδρινό Χαλκιδικής στα πλαίσια του ΠΑΕΤ/ΠΑΒΕ
99ΒΕ399 με τη συμμετοχή και ιδιωτικών φορέων. Σκοπός της πιλοτικής εφαρμογής ήταν να
δοκιμαστεί στην πράξη η δυνατότητα χρήσης αδρανών σκωρίας και ιπτάμενης τέφρας στην
κατασκευή οδοστρωμάτων από σκυρόδεμα και η μελέτη της συμπεριφοράς του σε σχέση με το
συμβατικό σκυρόδεμα οδοστρωσίας. Το τμήμα του οδοστρώματος αφέθηκε στις κλιματικές
συνθήκες και στην κυκλοφορία βαρέων οχημάτων λόγω του ότι παρέχει πρόσβαση σε εργοστάσιο
έτοιμου σκυροδέματος και ελέγχθηκε μετά από 7 χρόνια χρήσης. Ο έλεγχος διενεργήθηκε με
οπτική και μικροσκοπική παρατήρηση, εκτίμηση μηχανικών αντοχών, καθώς και υπολογισμό
φυσικών και χημικών ιδιοτήτων του σκυροδέματος. Από τα αποτελέσματα προκύπτει ότι το
οδόστρωμα με αδρανή σκωρίας και ιπτάμενη τέφρα λειτούργησε πολύ ικανοποιητικά και δεν
παρουσίασε προβλήματα ανθεκτικότητας.
Testing of concrete pavement with steel slag as aggregates after 7
years of use
I. Papayianni, E. Anastasiou
Laboratory of Building Materials, Aristotle University of Thessaloniki

Keywords: concrete pavements, steel slag aggregates, high calcium fly ash, durability

ABSTRACT:.A concrete pavement with fly ash and steel slag aggregates was constructed, based
on previous experience of the Aristotle University of Thessaloniki Laboratory of Building
Materials. The scope of this demonstration project was to test the possibility of using steel slag
aggregates along with fly ash as binder for partial replacement of cement for the production of
pavement concrete and also to compare its performance with ordinary pavement concrete. The
pavement was constructed near Kassandrino village in Halkidiki and was used as a service road for
a ready-mix concrete plant. After 7 years of service a series of tests were carried out to evaluate the
concrete’s performance and durability. The tests include visual inspection, microscopic observation
and estimation of physical and chemical properties. From the results it can be said that the test
concrete pavement with steel slag aggregates and fly ash as binder performed very well and also
showed no durability problems.
High quality pavement concrete with steel slag aggregates and
steel fibers
I. Papayianni, M. Papachristoforou, G. Stratis, K. Zografos
Lab. of Building Materials, Civil Engineering Department AUTh, 54124 Thessaloniki

Keywords: steel fiber-reinforced concrete, steel slag aggregates, flexural toughness

ABSTRACT: This work is part of the research direction that has grown in the Laboratory of Building
Materials AUTH on the use of alternative materials in construction of infrastructure projects.

The mechanical characteristics of concrete mixtures with solid industrial waste as aggregates were
defined experimentally. Steel slag, provided by AEIFOROS A.E., were used (apart from the usual
limestone aggregates) as aggregate in gradation 0-4mm, 4-8mm, 8-16mm, 16-31,5mm. The
parameters for the designing of the mixtures were:
• The use of slag aggregates in replacement of conventional aggregates.
• The use of steel fibers in concrete to increase the flexural toughness

The target was to investigate the suitability of slag (as aggregate) for the production of road-pavement
concrete or other concrete pavement with the roller-compacted method.

Totally a number of 150 specimens were examined which were produced at the Laboratory of
Aristotle University of Thessaloniki. The results showed that it is possible to produce concrete of high
ecological profile with the following characteristics: Compressive strength: 48MPa, Split tensile
strength: 4MPa, Flexural strength: 9,9MPa. This means that a low-cost concrete of adequate strength
level and good technical characteristics can be applied in many infrastructure projects as industrial
pavements, road pavements, tunnel sub-bases, airport pavements etc.
Υψηλής ποιότητας σκυρόδεμα δαπέδων με αδρανή σκωρίας και
ίνες
Ι. Παπαγιάννη, Μ. Παπαχριστοφόρου, Γ. Στρατής, Κ. Ζωγράφος
Εργαστήριο Δομικών Υλικών, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών ΑΠΘ, 54124 Θεσσαλονίκη

Λέξεις κλειδιά: ινοπλισμένο σκυρόδεμα, αδρανή σκωρίας, δυσθραυστότητα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η εργασία αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο της ερευνητικής κατεύθυνσης που έχει
αναπτυχθεί στο Εργαστήριο Δομικών Υλικών του Α.Π.Θ. σχετικά με τη χρήση εναλλακτικών υλικών
στην κατασκευή έργων υποδομής.

Στην εργασία αυτή προσδιορίστηκαν πειραματικά τα μηχανικά χαρακτηριστικά μιγμάτων

σκυροδέματος με χρήση βιομηχανικών στερεών καταλοίπων ως αδρανή. Ως αδρανή
χρησιμοποιήθηκαν (εκτός από τα συνήθη ασβεστολιθικά), αποκαμινεύματα σκωρίας της εταιρίας
ΑΕΙΦΟΡΟΥ Α.Ε. σε κλάσματα κοκκομετρίας 0-4mm, 4-8mm, 8-16mm. Παράμετροι για τον
σχεδιασμό των μιγμάτων ήταν:
• Η χρήση αδρανών σκωρίας (αποκαμινεύματα) σε αντικατάσταση των συμβατικών αδρανών.
• Η χρήση μεταλλικών ινών οπλισμού στο σκυρόδεμα για την αύξηση της δυσθραυστότητας του.

Στόχος είναι να διερευνηθεί, αν είναι δυνατή η χρήση των σκωριών για την παρασκευή
σκυροδεμάτων οδοστρωσίας ή άλλων δαπέδων (pavement) με την τεχνική του κυλινδρούμενου
σκυροδέματος.

Συνολικά ελέγχθηκε ένας αριθμός 150 περίπου δοκιμίων που παράχθηκαν στα Εργαστήρια του
Α.Π.Θ. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι είναι δυνατό να επιτευχθεί σκυρόδεμα υψηλού οικολογικού
προφίλ αντοχής 48 ΜPa με αντίστοιχη, εφελκυστική αντοχή σε διάρρηξη 4 MPa, σε κάμψη 9,9 MPa
που αποτελεί ένα πολύ οικονομικό σκυρόδεμα ικανοποιητικής αντοχής και τεχνικών χαρακτηριστικών
που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μια σειρά έργων υποδομής όπως δάπεδα, οδοστρώματα,
υποστρώσεις τούνελ, πίστες αεροδρομίων κ.ά.
Η ηπηακέλε ηέθξα ωο πιηθό ππνβάζεωλ νδνζηξωκάηωλ
Ι. Παπαγιάννη, Α. Παπαβασιλείοσ, Ι. Τραγόποσλος, Σ. Σελεβός

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Τα πδξαπιηθνύ ραξαθηήξα αλακίγκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη ωο ππνβάζεηο

ζηελ νδνπνηία ή ζηελ θαηαζθεπή δαπέδωλ πξνδηαγξάθνληαη ζηα Επξωπαϊθά πξόηππα ΕΝ
14227 θαη ΕΝ 13286. Εμ’ νξηζκνύ νη αζβεζηνύρεο ηέθξεο επηηξέπεηαη λα ρξεζηκνπνηνύληαη
εθόζνλ πιεξνύλ ηηο απαηηήζεηο ηνπ θαλνληζκνύ ΕΝ 14227-4 πνπ αθνξνύλ θπξίωο ηελ
θαηαλνκή θόθθωλ, ηε ζηαζεξόηεηα όγθνπ θαη ηελ πεξηερόκελε πγξαζία. Είλαη γλωζηό όηη νη
ηπηάκελεο ηέθξεο πνπ ζπιιέγνληαη από ηνπο ιηγληηηθνύο ζηαζκνύο παξνπζηάδνπλ
δηαθπκάλζεηο ζηε ζύζηαζή θαη ηδηαίηεξα ζην πεξηερόκελν (CaO) θαη πνζνζηό ζεηηθώλ ηωλ
θόθθωλ. Αθνινπζώληαο ηηο ππνδείμεηο ηνπ θαλνληζκνύ ΕΝ 14227-3 έγηλε κηα ζεηξά
αλακηγκάηωλ θαη αθνινύζεζαλ κεηξήζεηο πνπ αθνξνύλ ηε δνθηκαζία Proctor, CBR, ζιηπηηθή
αληνρή θαη άιια κεραληθά ραξαθηεξηζηηθά. Τα απνηειέζκαηα έδεημαλ όηη ε ζπλεηζθνξά ηεο
ηπηάκελεο ηέθξαο ζηε βειηίωζε ηωλ κεραληθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ είλαη ζεκαληηθή θαη
αμηνζεκείωηε αληνρή ηεο ηάμεο RC=20MPa κπνξεί λα επηηεπρζεί. Αλαθέξνληαο ηελ εκπεηξία
από πξνεγνύκελεο εθαξκνγέο θαηά ηελ θαηαζθεπή ηεο EGNATIA ODOS γίλεηαη κηα
πξνζπάζεηα λα εληνπηζζνύλ ηα εκπόδηα πνπ αλαζηέιινπλ ηε ρξήζε ηεο ειιεληθήο ηπηάκελεο
ηέθξαο ζηελ νδνπνηία. Επίζεο νη ηδηαηηεξόηεηεο πνπ παξνπζηάδεη ην πιηθό θαη ζρνιηάδεηαη
θαηά πόζν νη Επξωπαϊθέο πξνδηαγξαθέο πνπ πξναλαθέξνληαη θαιύπηνπλ επαξθώο ηε ρξήζε
ηωλ αζβεζηνύρωλ ηεθξώλ ζε πδξαπιηθά αλακίγκαηα.

Λέμεηο θιεηδηά: αζβεζηνύρα ηέθξα, πδξαπιηθνύ ραξαθηήξα αλακίγκαηα, ΕΝ πξνδηαγξαθέο,

ρεκηθή ζύζηαζε, απαίηεζε λεξνύ.
Αξιοποίηση στην οδοποιία μείγματος λιγνιτικής ιπτάμενης τέφρας
και οργανικού ρυπαντή
Ό.Κ. Καρακάση, Α. Μουτσάτσου, Ν. Γιαννακέας
Εργαστήριο Ανόργανης και Αναλυτικής Χημείας, Σχολή Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ, 15773
Ζωγράφου Αθήνα
Σ. Κόλλιας
Σχολή Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ

Λέξεις κλειδιά: ιπτάμενη τέφρα λιγνίτη, πετρελαιοκηλίδα, οδοποιΐα, σταθεροποίηση εδάφους

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τη δυνατότητα αξιοποίησης της ιπτάμενης

τέφρας λιγνίτη στην προσρόφηση πετρελαίου και, στη συνέχεια του προκύπτοντος μείγματος
ιπτάμενης τέφρας-πετρελαίου στην οδοποιΐα. Συγκεκριμένα, μελετάται η προσθήκη ιπτάμενης
τέφρας σε πετρελαιοκηλίδα, τόσο ως έχει, όσο και μετά από κατεργασία με τασιενεργό ουσία,
ελαϊκό νάτριο, καθώς και ο ρόλος των συστατικών της στην προσρόφηση. Εξετάζεται η τελική
δυνατότητα εφαρμογής των προκυπτόντων μειγμάτων ιπτάμενης τέφρας-πετρελαίου στην
σταθεροποίηση αργιλώδους εδάφους. Η προσθήκη μειγμάτων ιπτάμενης τέφρας-πετρελαίου σε
αργιλώδες έδαφος σε ποσοστό 3-20% κ.β. οδηγεί σε βελτίωση των μηχανικών αντοχών του, καθώς
και των πλαστικών του ιδιοτήτων, κυρίως στην περίπτωση της ιπτάμενης τέφρας υψηλής
περιεκτικότητος σε Ca.
Application of lignite fly ash-organic waste mixture in road
construction
Karakasi O.K., Moutsatsou A., Giannakeas N.
Laboratory of Inorganic and Analytical Chemistry, School of Chemical Engineering NTUA, 15773
Athens
Kollias S.
School of Civil Engineering NTUA

Key words: lignite fly ash, oil spill, road construction, soil stabilisation

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: The present study deals with the possibility of application of lignite fly ash in oil
sorption and, furthermore, the application of the resulting fly ash-oil mixture in road construction.
In particular, the addition of fly ash, without any treatment or after treatment with a surface active
agent, and particularly sodium oleate, to oil spill, the role of its components to the sorption process
and the possibility of application of the resulting fly ash-oil mixtures in clay soil stabilisation is
investigated. The addition of fly ash-oil mixtures to clay soil in a mass ratio 3-20% results in
amelioration of its strength and plastic behaviour, mainly in case of high Ca fly ash.
Οικονομικό σκυρόδεμα δαπέδων και οδοστρωμάτων
Ε. Αναστασίου, Ι. Παπαγιάννη
Εργαστήριο Δομικών Υλικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Λέξεις κλειδιά: αξιοποίηση βιομηχανικών παραπροϊόντων, κυβερνητική πολιτική, κανονιστικό πλαίσιο

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η αξιοποίηση των βιομηχανικών παραπροϊόντων είναι ένα ζήτημα που

αντιμετωπίζεται με αυξημένο ενδιαφέρον από την επιστημονική κοινότητα τις τελευταίες
δεκαετίες. Στην παρούσα εργασία εξετάζονται οι παράμετροι που αφορούν την απορρόφηση
των παραπροϊόντων στον κατασκευαστικό τομέα και ειδικότερα το περιβαλλοντικό
πρόβλημα ως αφετηρία της έρευνας και οι τεχνικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί παράγοντες
που επηρεάζουν τον τρόπο και το βαθμό αξιοποίησης, ενώ ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στο
ρόλο της τυποποίησης και της θεσμοθέτησης κανονισμών. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο
εξετάζεται ο μηχανισμός της αγοράς και προτείνονται παράμετροι ελέγχου για τη
μεγιστοποίηση της χρήσης βιομηχανικών παραπροϊόντων στον κατασκευαστικό τομέα.
Low-cost concrete for pavements
E. Anastasiou , I. Papayianni
Laboratory of Building Materials, Aristotle University of Thessaloniki

Keywords: by-product utilization, governmental policies, regulatory framework

ABSTRACT:. Industrial by-product utilization is an issue that attracts increased scientific interest
over the past decades. In this paper, the factors affecting the by-product utilization rate in the
construction sector are discussed and, especially, the environmental, economical, technical and social
issues that pertain by-product applications, while the role of standardization and legislation is also
examined. Within this framework, some key factors are proposed regarding the maximization of by-
product utilization by the construction market.
Standardization of combustion products for road construction in
Poland
Tomasz Szczygielski
Polska Unia UPS – Polish CCP Union

Keywords: Standardization, coal combustion products, road construction

ABSTRACT: Utilization of ashes from power generation in road construction in Poland

begun in 50-ies, soon after the power plants fired with pulverized coal started their operations.
First industrial (branch) standards started to appear in 60-ties and 70-ties, with subsequent
revisions. Last major revision of standards regulating the use of ashes in road construction
was in the years 1997-98 and these revised standards are still in force. These Polish standards
cover a wide range of applications, from using ash in embankments, through ash as soil
treatment addition up to aggregates in hydraulically bound mixtures, so called ash concretes.
Additionally, the standard PN-S-96035:1997 regulates the characteristics of flyash used for
road construction.

Unfortunately all the above mentioned Polish standards cover only ashes from combustion of
coal in pulverized fuel boilers – so called conventional boilers. They do not include yet the
fluidized bed combustion (FBC) ashes and ashes mixed with the flue gas desulphurization
products (FGD).

New European standards covering fly ashes are currently implemented on discretionary basis
PN EN (U), and introduce new classification enlarging the areas of application for all types of
ashes currently produced in power plants and CHP plants. This opens up a great opportunity
for FBC ash.
Calcareous Fly Ash in Hydraulic Road Binders – Long term
observation on existing roads versus laboratory test
Hans-Joachim Feuerborn1, Wolfgang Weingart2
1
VGB PowerTech eV, Klinkestrasse 27-31, D-45136 Essen
2
Anhalt University of Applied Sciences (FH), Faculty 3, Research Group Road Construction, Dessau

Keywords: Calcareous ash, high calcium ash, hydraulic road binder, suitability, EN 14227-3,
EN 14227-4, long term observation

ABSTRACT: The European Standards for hydraulically bound base courses EN 14227 part 3
and 4 dealing fly ash bound mixtures and fly ash for hydraulically bound mixtures
respectively refer to construction methods using pozzolanic and/or hydraulic based binders, as
e. g. siliceous and calcareous fly ashes.

The standards were produced covering the experience in different European countries where
they have been successfully applied for base courses in the classified road network.
According to the applicable regulations in Germany, however, base courses with
hydraulically bound binders have to be built with cement or base course binder only. Thus the
use of fly ash bound mixtures is restricted to exceptional cases only, above all to test
constructions.

To evaluate whether the requirements in the European standards are sufficient to cover also
the experience gained with the German regulations a research project on “Suitability of
mixtures for hydraulically bound base courses according to European Standards for
applications in Germany” /1/ was conducted.

This paper deals with the experience with hydraulically bound mixtures in road construction
and will focus the long term observations of road binders with calcareous fly ash in existing
roads in Germany and investigations on fresh binders produced in the laboratory scale.
Κοινωνικοοικονομοτεχνικές πλευρές της αξιοποίησης των
παραπροϊόντων της ΔΕΗ
Ζ. Ρίζου, Δ. Σιδηρόπουλος
Αναπτυξιακή Φλώρινας (ΑΝΦΛΩ)

Λέξεις κλειδιά: ιπτάμενη τέφρα, γύψος, απορριπτόμενη θερμότητα, όφελος, απασχόληση, επιπτώσεις

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Κάθε χρόνο εκατομμύρια τόνοι ιπτάμενης τέφρας και γύψου, εκατομμύρια κυβικά
μέτρα νερού σε ατμό και εκατομμύρια μεγαβατώρες (MWh) σε απορριπτόμενη θερμότητα
απελευθερώνονται στην ευρύτερη περιοχή του Νομού Φλώρινας από τη ΔΕΗ μέσω των καμινάδων,
των πύργων ψύξης και άλλων μηχανισμών και μηχανημάτων. Σύμφωνα με το ΦΕΚ 551Β’ 18-04-2007
(έγκριση Εθνικής Τεχνικής Προδιαγραφής «ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΙΠΤΑΜΕΝΕΣ ΤΕΦΡΕΣ») το ζήτημα της
αξιοποίησης της ιπτάμενης τέφρας έχει λυθεί τεχνικά. Στην πραγματικότητα όμως χάνονται
εκατομμύρια ευρώ καθώς είμαστε μια από τις τελευταίες χώρες στον κόσμο στην αξιοποίηση των
παραπροϊόντων της παραγόμενης ενέργειας. Λαμβανομένου υπόψη ότι τα ετήσια κέρδη από την
αξιοποίηση των παραπροϊόντων θα είναι μικρότερα του 1 % του ετησίου κύκλου εργασιών της ΔΕΗ
γίνεται κατανοητή η ολιγωρία της ΔΕΗ στο ανωτέρω ζήτημα με τις όποιες αρνητικές συνέπειες για
την οικονομία της τοπικής κοινωνίας και της χώρας μας γενικότερα.

1
Social-economical-technical aspects of exploitation of DEI by-
products
Z. Rizou, D. Sidiropoulos
ANFLO Development Agency (ANFLO)

Keywords: fly ash, gypsum, wasted heat, profit, employment, consequences

ABSTRACT: Millions of tones of fly ash and gypsum, millions cubic meters of water in steam and
millions of MWh of wasted heat are being released, in the wider area of Florina prefecture, from DEI
through the chimneys, the cooling towers and through some other mechanisms. According to FEK
551Β’ 18-04-2007 (approval of National Technical Specification “GREEK FLY ASHES” the issue of
fly ash exploitation has technically been solved. In reality though, millions of euros are wasted as we
are at the bottom of the listed countries regarding the exploitation of by-products of the produced
energy. Having in mind that the annual average profit arising from the exploitation of by-products will
be lower than 1 % of the annual average income of DEI, it is obvious why DEI is not showing enough
interest on the above, with all the negative consequences for local and national economy.

1
Χρήση βιομηχανικών παραπροϊόντων και τεχνικών για μείωση του
περιβαλλοντικού κόστους των κατασκευών
Ε.Γ. Παπαδάκης
Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Λέξεις κλειδιά: Βιομηχανικά παραπροϊόντα, περιβάλλον, κατασκευές, κόστος, σκυρόδεμα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Ο τομέας δόμησης στον Ελληνικό χώρο κατέχει πρωτεύουσα θέση στις γενικότερες
βιομηχανικές/ τεχνολογικές δραστηριότητες (κύκλος εργασιών, απασχόληση). Αντίστοιχη είναι και η
συμμετοχή του στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος από πλευράς κατανάλωσης μη ανανεώσιμων
πηγών ενέργειας και πόρων, αερίων εκπομπών (κυρίως CO2), στερεών αποβλήτων, κλπ. Την
σημαντικότερη θέση στον τομέα δόμησης κατέχει η βιομηχανία τσιμέντου και σκυροδέματος. Στο
παρόν άρθρο εξετάζονται θέματα βιώσιμης ανάπτυξης του τομέα δόμησης και προσεγγίζεται το
περιβαλλοντικό κόστος που προκύπτει κατά την παραγωγή, μεταφορά και σύνθεση των
κατασκευαστικών υλικών. Προτείνονται χρήσεις και τεχνικές για μείωση του περιβαλλοντικού
κόστους του σκυροδέματος και άλλων δομικών υλικών. Οι τρόποι μείωσης περιλαμβάνουν μείωση
της παραγωγής αποβλήτων και της εκπομπής αερίων φαινομένου θερμοκηπίου, εκτεταμένη χρήση
βιομηχανικών παραπροϊόντων και αναμίξεων, πιο αποτελεσματική χρήση ορυκτών και μεταλλικών
πόρων, αυξημένη χρήση ανακυκλωμένων υλικών, παράλληλα με επιμήκυνση της ανθεκτικότητας των
κατασκευών.
Use of industrial by-products and techniques for decreasing the
environmental cost of constructions
V.G. Papadakis
Associate Professor, Department of Environmental and Natural Resources Management, University of Ioannina,
Greece

Keywords: Concrete, constructions, cost, environment, industrial by-products

ABSTRACT: The building sector in Greece occupies prime position within the industrial /
technological activities (turnover, employment). Its contribution to the environmental burdening is
also similar due to consumption of non-renewable sources of energy and natural sources, gas emission
(mostly CO2), solid residues, etc. The most important position in the building sector has the industries
of cement and concrete. In the present paper, issues of sustainable development of the building sector
are examined and the environmental cost is approached from the production, transportation and
application of the component construction materials. Various usages and techniques for the decreasing
of the environmental cost are proposed for concrete and other building materials. These proposals
include restriction of residue production and emission responsible for the greenhouse phenomenon,
extended use of industrial by-products and their various mixtures, more efficient use of mineral and
metallic sources, increases use or recycled materials, in parallel with lengthening of the construction
durability.
Calcareous Ash in Europe – a reflection on technical and legal
issues

Hans-Joachim Feuerborn
ECOBA European Coal Combustion Products Association Klinkestrasse 27-31, D-45136
Essen

Keywords: calcareous ash, production, standardization, waste, by-product, utilisation, cement,

concrete, hydraulic road binder

ABSTRACT: Calcareous ash is mostly produced by lignite combustion in dry-bottom boilers

for heat and power generation. Lignite plays an important role in energy mix in the European
countries, especially in central and Eastern Europe. About 490 million tonnes of lignite
(including a small amount of sub-bituminous coal) were mined and used for power production
in Europe in 2002 /1/. During combustion an estimated amount of 71 million tonnes of ashes
is produced. Most of the ashes are used for the refilling and reclamation of depleted opencast
lignite mines. Furthermore, the ashes are used as filler in asphalt, in underground mining, for
surface recultivation, soil beneficiation, nutrition, cement production and as an addition to
concrete.

The possibilities of utilization of coal combustion products (CCPs) depend on their chemical,
mineralogical and physical properties. These properties are influenced by the source of coal,
the type of coal feeding and the combustion process. A consistent product quality is most
important for utilization of ashes in hydraulic binders, cement and concrete.

This paper deals with the production and utilisation of ashes from power stations fired with
lignite, existing fields of application, the requirements for use in cement and concrete, the
revision of standards as well as with update information about the revised Waste Directive
and the REACH regulation.