REPUBLIKA E SHQIPRIS MINISTRIA E ARSIMIT DHE E SHKENCS AGJENCIA KOMBTARE E PROVIMEVE

PROVIMI I LIRIMIT
SESIONI I E mrkur, 12 qershor 2013 Lnda : Gjuh shqipe
Udhzime pr nxnsin

Ora 10.00

Testi n total ka 25 pyetje. Trembdhjet pyetje jan me qarkim. Dymbdhjet pyetje jan me zhvillim. Prgjigjet e t gjitha pyetjeve do t shkruhen n fletore. Pr pyetjet me alternativa do t shkruani n fletore numrin e pyetjes dhe shkronjn q i prgjigjet alternativs s sakt. Pr pyetjet me shtjellim do t shkruani numrin e pyetjes dhe posht saj t gjith prgjigjen q do t jepni. Pikt pr seciln pyetje jan dhn prbri saj. Koha pr zhvillimin e krkesave t testit sht 2 or e 30 minuta.

PJESA I
Ja si u bra tregimtar
Lexoni pjesn e mposhtme, pastaj prgjigjuni pyetjeve q vijojn. Un jam nga jugu, ndaj q n fmijri e ndieja se do t bhesha tregimtar. Q hern e par, kur dgjova nj histori, madje shum koh para se t msoja t lexoja, e dija se do t dshiroja t rrfeja edhe vet. Un vij nga nj familje ku televizori shuhet kur dikush sht duke rrfyer dika n verand. Historit ishin ndodhi q ma trhiqnin gjithnj kureshtjen. Familja jon prbhej nga pes fmij, mamaja dhe babai, madje dhe gjyshja, e cila jetoi me ne pr pak koh. Ndaj n kohn e dreks, ju e imagjinoni, q t gjith krkonin sa m shum vmendje. Un e dija se, nse do t mund t rrfeja dika interesante, mund t isha n qendr t grupit. Historit ishin dika shum e rndsishme pr familjen time, sepse dijet moheshin shum. Jo thjesht libra me informacion, edhe pse familja ime ishte familje lexuesish, por pikrisht njohja e dukurive. Leximi respektohej shum n shtpi. Maman time do ta gjeje gjithmon duke lexuar nj libr me kapak kartoni n karrigen e saj t madhe me ngjyr t kuqe dhe nga ne krkohej q n at moment t mos e shqetsonim pr asnj arsye. Nuk po flas ktu pr revista, oh jo, por pr libra me kapak kartoni. Dhe un isha i vogli i familjes, ai q vraponte tr kohs rreth e qark duke brtitur: Kush m do, kush m do mua!, ndrsa mendoja: sht ajo gj kaq e rndsishme pr maman, saq e mban at larg meje?. Kur ajo ngrihej, duke e ln librin mbi karrige, un e merrja dhe e shikoja me kureshtje. Por nuk pash kurr ndonj ilustrim, por vetm fjal. Dhe mendoja: Oh zot, duhet t ket dika magjike ktu. Nuk mbaj mend t kem pyetur ndoknd n lidhje me ndonj prvoj t till, t prafrt. Mendoj se, ndoshta, t shkruarit u kthye n dika shum t rndsishme pr brezin tim, sepse prindrit tan ishin shum t lidhur me arsimin dhe sigurisht q ai ishte baza mbi t cilin ngriheshin jett tona. Ndaj interesimi im pr t shkruar ndoshta u shfaq q n shtpi, me historit e shkurtra dhe m pas, n mnyr t natyrshme kaloi te librat. Tashm historit vijn te un n t gjitha mnyrat e mundshme. Romani im i par Fmija i familjes erdhi te un pjes - pjes. Ai filloi si nj histori e shkurtr, pr nj vajz t vogl, q jetonte n nj qytet provincial, n jug t vendit, e cila shkonte, prmes nj rruge tr pluhur, n nj sallon bukurie, pasi i plqente shum t rregullonte flokt. Vajza shkonte shpesh atje, sepse ishte shum e kujdesshme pr pamjen e saj dhe gjyshja me maman, meqense nuk duronin dot ta shikonin duke qar, e lejonin t shkonte sa her t donte. Njher ajo takon atje nj grua shum t bukur, me nj lkur t zeshkt, t ciln nuk e kishte par kurr m par. Kur gruaja filloi t fliste, vajza kuptoi nga dialekti i saj se ajo nuk ishte nga ai vend, por nga nj ishull n det. M von, gruaja e mbshtolli vajzn me kraht e saj dhe i msoi shum gjra: si t bhej nj zonjushe e vrtet, t bnte pyetje, t njihte botn.
AKP 1 12 qershor 2013

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

Kur e drgova kt histori pr botim, ma refuzuan disa her, prandaj u trishtova shum. Punova srish me t dhe e ridrgova, por prap ma refuzuan. M n fund e kuptova se nuk kisha m nj histori t shkurtr. Kisha nevoj t msoja se kush ishte n t vrtet vajza e vogl, ku jetonte, far ndodhi kur u kthye n shtpi, si ishin prindrit e saj, kur shkonte n shkoll. Sapo i msova kto gjra rreth saj, historia filloi t bhej gjithnj e m e gjer. E dija se vajza e vogl ishte e veant dhe n at moment e kuptova se duhej t shkruaja nj roman. 1. A) B) C) D) 2. A) B) C) D) Bazuar n paragrafin e par, far beson autori n lidhje me librat me kapak kartoni? Ato ishin nj privilegj q u takonte vetm t rriturve. Ato ishin t mrzitshme sepse nuk kishin ilustrime. Ato meritonin m tepr respekt se do gj tjetr e shkruar. Ato siguronin nj burim t mir frymzimi pr historit e familjes. far msoi autori nga refuzimet q i bn historis s shkurtr q drgoi pr botim? Historia kishte nj subjekt t vshtir pr tu trajtuar. Historit me vajza t vogla nuk i trheqin shum t rriturit. Historia nuk ishte e plot kur e shkroi fillimisht. Historit e shkurtra jan m t vshtira pr tu shkruar se sa romanet. 1 pik

1 pik

3. far bri autori pr ta kthyer historin e shkurtr n roman? A) Ndryshoi mjedisin. B) Zhvilloi personazhet. C) E bri gjuhn m prshkruese. D) Krijoi nj prmbajtje m t fokusuar. 4. A) B) C) D) Duke par interesin q familja e tij kishte pr librin, autori msoi t vlersonte: rndsin e rrfimit bukur t historive. rndsin e t qenit m i vogli n familje. studimin e autorve t ndryshm. historit q rrfente gjyshja e tij.

1 pik

1 pik

5. N mnyr fmijria e autorit ndikoi n vendimin e tij pr tu br shkrimtar? Prdorni ilustrime nga pjesa pr t mbshtetur mendimin tuaj. 4 pik

PJESA II
Leximi i prbashkt [Gjat pushimeve, Marseli takohet me Izabeln, moshataren e vet. Nj dit vajza iu lut djalit t dgjonte historin m t bukur n bot at t Shitses s vogl t shkrepseve, q ajo do ta lexonte enkas pr t. Marseli fillon t dgjoj Izabeln.] Q n rreshtin e par t tregimit, bnte ftoht, ishte errsir, binte bor. Kto kushte t kqija atmosferike nuk kishin t bnin aspak me mua, q, prkundrazi, po kolovitesha nn hijen e vakt t nj akacieje, buz bokrims plot diell. N rreshtin e pest, e gjora fmij, q ishte me kok t zbuluar, humbi shapkat nga hutimi dhe tashm i duhej t ecte mbi dbor, me kmbt e zbathura q i ishin skuqur e mavijosur nga t ftohtt. Fillimisht mendova se ishte e pazonja t alltiste pr vete, se prindrit e saj qen kriminel q e linin t dilte vetm prjashta, mes bors dhe se ai q e tregonte kt histori, prpiqej si e si t m bnte t ndieja keqardhje; nuk pranoja, pra, t ndieja dhe un t ftoht nga kmbt s bashku me t; mirpo Izabela e kishte marr me mjaft seriozitet dhe lexonte me kmbngulje, si t kishte prpara nj gazet. T bhej sikur ajo kishte shum zra. Her z t ftoht e monoton, si bora q binte, her z lakmues e t ngroht tek thoshte: Tr rruga ishte mbushur me ern e mishrave q piqeshin dhe her z therrs nga zemrimi, kur djali i lig i vodhi shapkn e dyt t pafajshmes vajz... Fillimi qe kur voglushja u prpoq t ngrohte t shkretat duar t kallkanosura nga t ftohtt, duke ndezur fijet e shkrepses njra pas tjetrs. Nuk kishe si t mos prekeshe nga kjo mnyr krejt e kot pr tu ngrohur dhe, tek e prfytyroja t zbehej e t mavijosej e tra, u vura n merak t madh se si do ti shkonte vall filli heroins son. Magjia e shkaktuar nga flaka magjepsse e atyre shkrepseve (doemos suedeze) m ngushlloi nj ast, nxitur nga gzimi i papritur i zrit t Izabels, q i bnte nj prshkrim t arrir ktyre prfytyrimeve t mrekullueshme dhe shfaqja e gjyshes m dha nj ndjenj sigurie, megjithse mu duk dika e pashpjegueshme. M n fund, kur t dyja, gjyshe e mbes, mbrritn tek i miri Zot, knaqsi pr mua q ai ishte i pranishm pr tu dhn lumturin q u takonte. Po historia nuk mori fund me kaq! Rrfenjsi mizor bnte nj zbulim t tmerrshm n rreshtat e fundit. Izabela u mshoi me nj ton t ngadalt, me nj dhembshuri q ia dridhte, ia mbyste zrin dhe, kur ajo tha: vdekur, vdekur nga t ftohtt, natn e fundit t vitit, nuk kishte si t vijonte m tej dhe lot t sumbullt i rrodhn prgjat faqeve t zbehta. Nuk arriti ta prmbante ngashrimin. S fundi, mezi i doli zri pr t vijuar: Dita e par e vitit zbardhi mbi kufomn e vogl, nderur mbi tok, mes shkrepseve t saj t djegura!...

AKP

12 qershor 2013

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

Ather mu b sikur e vdekura e vogl ishte ajo vet, Izabela. E pash krejt t bardh midis bors dhe u hodha nga hamaku* pr ti shkuar n ndihm. Ajo m shmangu leht me dor, duke m thn me z t mbytur: - Prit! Lexoi rreshtat e fundit: Askush nuk i kishte njohur bukurit q ajo kishte par, as tr ato vezullime mes t cilave ajo deprtoi tok me gjyshen e saj plak at nat t Vitit t Ri. Kto vezullime as q mund t m ngushllonin. Ajo kishte vdekur nga t ftohtt dhe kjo qe e tra. Gjithka tjetr ishte sa pr sy e faqe dhe, tek e shihja Izabeln t ohej prpjet n ajr, mbajtur pr dore nga nj plak me flok t bardh, q ngrihej dhe ajo lart, lot t mdhenj m rrokulliseshin faqeve dhe un shtrngoja fort gjoksin tim pr ta mbajtur mbrthyer mbi tok. Mes lotve, Izabela ia dha s qeshurs: - Sa budalla q bhesh! foli ajo.- Prrall sht, asgj e vrtet. Si st vjen turp q qan kshtu? - Pse, ti spo qan? - Un jam goc. Pastaj, un kam qejf t qaj edhe kur sht pr t qeshur. Kurse pr nj un... *hamak shtrat prej plhure, varur midis degve t nj peme. 6. N fjalin: t shkretat duar t kallkanosura nga t ftohtt fjala t kallkanosura ka kuptimin: A) t ara; C) t ngrira; B) t lodhura; D) t zbardhura. 1 pik

7. Cila nga fjalit e mposhtme prshkruan lidhjen midis asaj ka ndodh n tregim dhe mnyrs se si tregimtari e rrfen tregimin? 1 pik A) Ai tregon ngjarje t dhimbshme n mnyr humoristike. B) Ai tregon ngjarje t dhimbshme n mnyr emocionuese. C) Ai tregon ngjarje t prditshme n mnyr sensacionale. D) Ai tregon ngjarje t jashtzakonshme me vrtetsi. 8. far mendon djali pr prralln q i tregon Izabela? A) B) C) D) sht zhgnjyese dhe t mrzit. sht prekse dhe intriguese. sht e ngarkuar me hollsi t teprta. sht e prshtatshme pr fmijt e moshs s tij. 1 pik 1 pik

9. N ciln prej fjalive t mposhtme gjuha merr nj ngarkes t theksuar emocionale? A) B) C) D) Kto vezullime as q mund t m ngushllonin. Nuk kishe si t mos prekeshe nga kjo mnyr krejt e kot pr tu ngrohur. Izabela e kishte marr me mjaft seriozitet dhe lexonte me kmbngulje. ...dhe her z thers nga zemrimi, kur djali i lig i vodhi shapkn e dyt t pafajshmes vajz...

10. Cila nga fjalit e mposhtme tregon se kjo histori sht shkruar n vetn e par? A) B) C) D) Q n rreshtin e par t tregimit, bnte ftoht, ishte errsir, binte bor. Rrfenjsi mizor bnte nj zbulim t tmerrshm n rreshtat e fundit. Ajo kishte vdekur nga t ftohtt dhe kjo qe e tra. Ather mu b sikur e vdekura e vogl ishte ajo vet, Izabela.

1 pik

11. I gjith paragrafi i par i tregimit ngrihet mbi bazn e nj kontrasti. Cili sht ai? 12. a. Shpjegoni se far natyre sht djali. Ku duket kjo? b. Djali dallohet pr nj imagjinat t zhvilluar. Identifikoni dy momentet kur ajo shfaqet veanrisht e till. c. Si reagon Izabela kur shikon djalin q qan? 13. a. A mendoni se Izabela sht nj vajz e ndjeshme apo nj interpretuese shum e talentuar? Argumentoni mendimin tuaj edhe me ilustrime nga tregimi.

1 pik 2 pik 2 pik 1 pik

3 pik 2 pik 1 pik

b. Cili sht mendimi juaj n lidhje me fjalt q vajza thot n fund t ktij tregimi? Shpjegoni nse jeni ose jo dakord me t. c. Si mendoni, far mund t ket thn djali pr t mbrojtur veten e tij n mbyllje t tregimit?

d. Prgjat tregimit hasim shpesh disa fjal ose fjali, t cilat autori i ka futur midis thonjzave dhe q jan me shkronja t pjerrta. Pr qllim ai e bn kt? 1 pik
AKP 3 12 qershor 2013

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

PJESA III
14. Cila nga grupet e fjalve sht shprehje frazeologjike? A) mendova se ishte e pazonja; C) ishte sa pr sy e faqe; B) vdekur nga t ftohtt; D) plak me flok t bardh. 1 pik 1 pik

15. N fjalin: Ai prpiqej t m bnte t ndieja keqardhje emri i nnvizuar sht: A) n kallzore t pashquar; C) n kallzore t shquar; B) n emrore t pashquar; D) n dhanore t shquar.

16. N fjalin: E pash krejt t bardh midis bors dhe u hodha pr t ndihmuar vajzn e gjor forma e pashtjelluar ka funksionin e: 1 pik A) rrethanorit t shkakut; B) rrethanorit t qllimit; C) rrethanorit t mnyrs; D) prcaktorit. 17. Gjeni mbiemrin n kt fjali dhe tregoni shkalln e tij. Izabeln e pash krejt t bardh midis bors dhe u hodha pr ti shkuar n ndihm. 18. N fjalin e mposhtme gjeni nj fjal t prngjitur dhe thoni se cils klase fjalsh i prket: Mirpo Izabela e kishte marr me mjaft seriozitet dhe lexonte me kmbngulje. 19. pjes ligjrate jan fjalt e nnvizuara n fjalin m posht? Ather mu b sikur kto kushte t kqija atmosferike nuk kishin t bnin me mua.. 20. Tregoni llojin e premrit t nnvizuar n fjalin e dhn. Ajo mu duk dika e pakuptueshme pr mua. 21. Gjeni kryefjaln n kt fjali: Mua as q mund t m ngushllonin kto vezullime. 22. Gjeni kallzuesin e prbr n fjalin e dhn: Ajo zuri t fliste ngadal: Tr rruga ishte mbushur me ern e mishrave q po piqeshin. 23. a. Gjeni nj rrethanor n kt fjali dhe tregoni llojin e tij. E pash krejt t bardh midis bors dhe u hodha ta ndihmoja, por ajo m shmangu leht me dor. b. Gjeni mnyrn dhe kohn e foljes s nnvizuar n fjalin e mposhme: ...voglushja u prpoq t ngrohte t shkretat duar t kallkanosura nga t ftohtt... 24. Qarkoni fjalin e prbr dhe tregoni llojin e saj. A) B) C) D) Kto kushte t kqija atmosferike nuk kishin aspak lidhje me mua. Izabela lexonte me kmbngulje, sikur t kishte prpara nj gazet. Magjia e shkaktuar nga flaka magjepsse e atyre shkrepseve m ngushlloi nj ast. Un u hodha me shpejtsi pr ti shkuar n ndihm menjher. 2 pik 2 pik 2 pik 1 pik 1 pik 1 pik 2 pik 2 pik 2 pik

25. T shkruajm E gjith jeta jon ndikohet nga fuqia e fjalve: gjra q prindrit na kan thn, poezi apo kng q kemi dgjuar, rreshta nga nj roman q kemi lexuar, thnie nga msuesi apo shoku. Shkruani nj ese ku t prshkruani ndikimin q disa fjal mund t ken pasur te ju. 6 pik

AKP

12 qershor 2013