Bururu yeḥyad
yernad ɣef
Tiɣwist n Bururu
I Yani,
i yiyessawlen JEDDI i tikkelt tamezwarut.
ASNEMMER
Youcef MERAHI
Hamid BILEK
Abdenour HADJSAID
Kamel CHIBANI
Smail ABDENBI
Ramdane ABDENBI
AVANTPROPOS
M.A. HADDADOU
Docteur en linguistique berbère,
Professeur.
PREFACE
HUMANISME
Farid BELGACEM
Journaliste
RESUME
Le hululement de Vourourou
(Le hibou)
et
Le retour de Vourourou
(Suite)
TIƔWIST N BURURU
Tiɣwist n Bururu
Asayes 1
Salem
(Ttnaṣfa n yiḍ deg tmeqbert Salem yeɣɣaz aẓekka. I yimanis)
Qrib, qrib ! Ad fakeɣ aɣizi n uẓekkaagi ideg ara ttwaneṭleɣ
(Nnhati). Sliɣ ttmeslayen medden ɣef lmeyytin i dyettakin u
leḥḥun deg yiḍ… Ur umineɣ ara ad yili d tidet !... Ayagi d
lekdeb !... (Tiyitiwin n ugelzim) Aqliyi s ufella n wakal i sen
yuɣalen d ssqef nsen… Tili atan ukind si lḥess n ugelzimagi
iss la dssedhareɣ tawwurt ara yiyessiwḍen ɣursen… Ur d
mazal ara aṭas akken ad iliɣ garasen… Ad uɣaleɣ am nitni. Ad
gganeɣ deg wass, ad dttnekkareɣ deg yiḍ (Taḍsa, tiɣwist n
tmiɛruft) Wagi d asiwel n tmiɛruft... La tessawal i lmut...
Lmut ? La ttttraǧuɣ… Anɛam, ih… uqqmeɣ yids timlilit dagi
akken ad nemyussan, ad ddduɣ yids... (Tikli lebɛid) Waqila d
nettat... Selleɣ i lḥess n tiklis... La dtleḥḥu… La dtleḥḥu… La
dtettqerrib… Di ṭṭlam, ur ttwalaɣ ara… Lameɛna, lḥessis
atan zdati kan… (Tikli teḥbes).
Saḥari
D acu akka i la txeddmeḍ dagi, di tmeqbert ttnaṣfa n yiḍ ?
Salem
(Yewhem) Ah ? Anwa akka kečč ? D lmut ?
Saḥari
Ayɣer ? D lmut i la tettraǧuḍ ?
Salem
Anɛam, ih ! D lmut i la ttraǧuɣ. Lameɛna, ma mazal ad tɛeṭṭel
ur dtettaweḍ ara, aqli wwiɣd yidi tameẓyant iss ara ad tas
bessif fellas. Atan wuǧbeɣkin ! Iniyid tura kečč, d acuk ?
Imi tesɛiḍ lkuraǧ tquzmeḍ timeqbert tkecmeḍd ɣurs lweqt
agi.
Saḥari
Nekk ? Nekk d aɛessas n umkanagi.
18
Tiɣwist n Bururu
Salem
D aɛessas n tmeqbert !... Ihi ɣas kkes ttexmam d iɣilifen i
yimanik. Mačči d takerḍa wuɣur i dqesdeɣ ad akreɣ
lmeyytin... D timerna i bɣiɣ ad rnuɣ ɣursen akken ad rtiḥeɣ
seg yimdanen n ddunitagi i yiiɣunfan ad ɛiceɣ garasen.
Saḥari
D acu n ssebba yellan armi imdanenagi i la dteqqareḍ
ggumman ad tkemleḍ tamɛict yidsen ?
Salem
Ssebba ?... D ṣṣifaw ! D ṣṣifa n Bururu i dṣenɛent degi
lmalayekkat. La yiyettaggaden, la yittkukrun, la yiɛezzlen
am yir lḥila iṣedden (Tiɣwist n tmiɛruft ) Tesliḍ i yisuɣanagi n
tmiɛruft ?! Ɣur medden, nekk yids ur nemxallaf ara, d
atmaten.
Saḥari
Ayɣer ur tneqqeḍ ara imanik anda nniḍen ? Ayɣer akka di
tmeqbert, ttnaṣfa n yiḍ i textareḍ ?
Salem
Akka ula d yiwen ur yettawi lemziyya, ad iyiiɣez tanṭelt ara
yiyeṣṣren i lebda. Ula d yiwen ur yettkukru ad yenṭel win
icuban di Bururu yessfriwisen merra lɣaci.
Saḥari
(Yettxemmim) Bururu !... Bururu !...
Salem
Ruḥ tura felli ay aɛessas n tmeqbert ! Tixxer zdati... Eǧǧiyi,
eǧǧiyi ad kemmleɣ aɣizi, ccɣel aneggaru. (Tiyitiwin n
ugelzim, yeḥbes). Mazalik tbddeḍ zdati ? (Tiyitiwin n
ugelzim, yeḥbes) Ayɣer mazal urɛad truḥeḍ ? Ayɣer i la yid
tettmuquleḍ akka ? (Tasusmi). Allenik la ceɛɛlent, werǧin d
mlaleɣ amdan yesɛan allen akka am kečč (Yemlelli) D acu i yi
yuɣen ? La ttḥulfuɣ i tmedlin n walleniw ẓẓayit... Aqerruyiw
la yettemlelli... Berka ! Berka ! Dayen, ur iyidttmuqul ara
19
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
(Yettarrad ṣṣut) Isemik ?… Isemik ?... Bɣiɣ ad issineɣ isem
ik !...
Salem
(Yenzeɣ) Isemiw ? Salem… Salem… Allenik la ssewḥacent…
Saḥari
Akken allaɣiw ad kyissin s ttbut, ad yissin lbaḍnat yeṣṣren.
Salem
Allenik ?... Allaɣik ?...
Saḥari
Anɛam ih... Qbel ad iyitissineḍ, ad teḥṣuḍ d acuyi, ilaq ad k
issineɣ, ad dawiɣ ttbut fellak akken ad kmmleɣ lbaḍna inu...
Ad dɣreɣ deg wallenik... Ad iyidtemmeslayeḍ ɣef ssebba n
tidet, acuɣer i tebɣiḍ, iḍagi, ad tenɣeḍ imanik di tmeqbert gar
lmeyytin ?
Salem
(Yenzeɣ) Aqerruyiw la yettemlelli... Tafekka teḍleq… La d
yettqerrib ɣuri… Tura ad ɣliɣ di temda n wallenis… Allen
is... Allenis…
Saḥari
(Taɣect tazurant) Salem !... Salem !... Tura ad kissineɣ... A k
issineɣ... Ad ẓreɣ lbaḍnak... Ma yella ufiɣ ayen iɣef ttnadiɣ
acḥal aya, imirnni nekk yidk ad nuɣal d afus ayeffus n
qebbaḍ lerwaḥ... D afus n lmut. (Rrɛud).
20
Tiɣwist n Bururu
Asayes 2
Salem
Qbel ad truḥeḍ a Samira a yelli, muqel s ttbut ma ur tettuḍ ara
kra.
Samira
(Yettembiwil) Ur cukkeɣ ara ad yili wayen ara ttuɣ a baba, yuɣ
lḥal sweǧdeɣ kullec ɣef zik.
Salem
A baba aḥnini ! Werɛad dttfakeɣ awal, kemm ad dterreḍ
lǧawab ! Efk i yimanim lweqt i uxemmem ! Arǧu ad kem
ɛiwneɣ... Aha ! Aha ! D acu tuqmeḍ di tbaliztagi tazeggaɣt ?
Samira
(Taḍsa) D kra kan iceṭṭiḍen irqaqen i ḥwaǧeɣ (Taḍsa).
Salem
D lxir kan ! D acutt ssebba n uskeɛkeɛagi n teḍsa ?
Meryem
(Tusem) La tettaḍsa fellak a Salem imi tettḥebbireḍ fellas.
Salem
Maɛlum ad ttagareɣ iḥebbiren, d nekk i d babas ! Nettat
meẓẓiyet, mazal aqerruyis yettferfir. Amek, ad truḥ ad tbeddel
tamurt akken ad tkemmel leqrayas di temdint tameqqrant, ad
teqqim ur tettawi ayen akk i ttilezmen ?
Meryem
Ayagi d tidet, tesɛiḍ lḥeqq, ilaq dkečč kan ara sixemmen !
Anwa nniḍen ara siḥebbren menɣir babas ɛzizen fellas ?
Samira
(Tettusu, tessetḥa) Ihi tabaliztagi ččureɣtt d iceṭṭiḍen ara
ḥwiǧeɣ. Ma yella ayen ara yiixaṣṣen ad tidaɣeɣ dinna mi ara
awḍeɣ. Tabaliztagi tamecṭuḥt degs tiktabin n leqraya n
21
Tiɣwist n Bururu
Salem
(I yellis) I tbaliztagi tawraɣt d acu i yellan degs ?
Samira
D kra n dduwzan kan irqaqen a baba.
Salem
(Yettusu, yessetḥa) Waqila ur tettuḍ ula d kra.
Meryem
(S uskeɛrer) Ḥqa ḥqa ad teqqleḍ d taṭbibet, ala ayen d
tesnulfaḍ kemmini weḥdm.
Salem
(Tezɛef) Ayɣer ; di leɛmerim ur teẓriḍ tameṭṭut d taṭbibet ? D
lqabla ? D tacixet ? D tbugaṭut ? Ah ? Iniyid di leɛmerim ur
tesliḍ s waya ?
Meryem
(Tezɛef) Buuh ! Anda ara sleɣ ? Anda ara sleɣ ?
Salem
Anda ara tesleḍ ! Anda sellen akk lfahmin, ayen yelhan, ayen
imeɛnen, ayen yessefraḥen, ayen irennun tiẓet deg wulawen
gar iɛeggalen imi kemm s walluɣ iluɣ wulim ur tettafeḍ ara
ayen ara dterreḍ d lǧawab, ur tebɣiḍ ara ad sɛuɣ taṭbibet di
twacultiw.
Meryem
Teččiḍiyid seg wudem am tmess ! Nniɣd yiwen umeslay
kečč tebniḍasd llsas n umennuɣ.
22
Tiɣwist n Bururu
Salem
(Yezɛef) Tenniḍd yiwen umeslay, d tidet ! Lameɛna d ameslay
n tismin !
Samira
(Tettḥellil) Dayen a baba, di leɛnayak beddelaɣ awal nniḍen.
Meryem
Nekk aqliyi ssusmeɣ... D babam kan i la yeẓẓaden deg wawal
am tsirt.
Salem
Ad dtebru i wawal am lbumba ad yeṭṭerḍeq ad yeṣṣeɛṣeɛ, u
ssyin ad dtini aqli ssusmeɣ.
Meryem
Arǧu tura ad kkreɣ ur ttɣimiɣ ara dagi zdatwen ! Ad ruḥeɣ ɣer
texxamtiw.
Salem
Ilaqam udawi ! Ulim yeḥwaǧ acucef s tament n leḥnana,
yumes aṭas terẓeg.
Samira
Di leɛnayak a baba ur ttttɛanad ara.
Salem
D leɛaqel ixeṣren i tesɛa ! D leɛqel yexḍan leqder n tmeṭṭut n
uxxam yessnen d acu i yesdukulen tawacult deg yiwen yidikel
n ufus. Tuḍen tisselbi, ladɣa tameṭṭut yettasmen si terbibtis, d
acu i mazal ?
Samira
Ulac aɣilif a baba, ad tuɣal ad iyitḥemmel, ssya ɣer zdat ad
tettu terẓeg izedɣen ulis ulawenagi la ttbeddilen s lweqt, d
netta i la tenyesseḥluyen
23
Tiɣwist n Bururu
Salem
Wehmeɣ deg wulagi i tesɛiḍ a Samira a yelli… La tettɣummuḍ
tismin d lbeɣḍ i ladyeṭṭaharen fellas am tafat n uzal.
Samira
Ad teẓreḍ tura a baba mi akka ara ruḥeɣ, ad stixxreɣ gar
wallenis, ad tuɣal ad iyitcedhi mi ara teqqim weḥds ulaciyi
zdats, ad ttyekcem lweḥc imi twulef ttiliɣ yids.
Salem
Ɣas kkes aɣbel i wulim, lweḥc ad iyitidteǧǧeḍ i nekk weḥdi
a Samira a yelli. Lakin ɛemmdeɣ akk ayagi imi d tussna n ṭṭebb
ara tkemmleḍ di lɣerba, di temdint tameqqrant (Nnhati), asmi
ara dteqqleḍ d taṭbibet, ad amdheggiɣ amkan n udawi dagi
ɣurneɣ... Ad amdaɣeɣ...
Samira
(Yeḍsa) Teǧǧefǧifeḍ u wassen melmi ara dyaweḍ a baba
(Tɛenneqit, tessudenit).
Salem
Arǧu a yelli ur iyixenneq ara. Ad amdaɣeɣ talwiḥt n nnḥas
ara rreɣ ɣef tewwurt i wakken kra n win ara diɛeddin zdats
ad iɣer Docteur Samira Salem, u nekk anda ɛeddaɣ ad asinin
wagi d babas… (Nnhati) Ula d yemmam ad fellas yeɛfu
Rebbi, ad tefreḥ deg uẓekkas… (Yeḥzen) Ad iyidteǧǧeḍ
lweḥc d ameqqran a yelli, dagi tthabeniyi merra medden, d
ssɛaya i sɛiɣ seg yimawlan i tenidyezzuɣuren ɣuri, ur sɛiɣ
ula d yiwen d aḥbib n tidet. Yiwen ur ileḥḥu yidi neɣ ad iyid
iqerreb imi udemiw yettwaṣṣneɛd d ṣṣifa yecban di Bururu,
kra n win i yidyettmuqulen yettkukru, iɛudd ssfilliteɣ i tebrek
n wussan.
Samira
Win ara irewlen zdatk a baba, armi yejhel ! Yekkes laman d
rreḥma seg wulis, ixuṣṣ leɛqel d lefhama, mačči di ṣṣifak ideg
ara smuzguten, d ulik zeddigen ur nluɣ ara i ilaq ad ḥulfun u
ad tissinen.
24
Tiɣwist n Bururu
Salem
Lameɛna mačči d uliw i la dyeṭṭaḥaren, da ṣṣifaw. (Ibeddel
awal) Acḥal akka tura tassaɛet ?... Waqila qrib ad iruḥ fallam
lweqt... Iiiiii... Attan d tlata n tmeddit ! Aha, yya ad kemɛiwneɣ
ad refdeɣ yidm tibalizinagi ɣer ṭumubil.
Samira
(Teḥzen) Baba meskin, yetɣebben armi d ayen kan…
Yeɣɣemɣem am usigna imi ur ɛad yemlal d win ara syefken
ulis s tezdeg d leḥnana yuklal.
Salem
Aha a Samira a yelli, zwir lḥu s agaraj.
Samira
Yirbeḥ a baba ruḥ zwir tura kečč ad kinqeḍɛeɣ, ad ruḥeɣ ad
sdsseggriɣ sslam i yemma Meryem.
Salem
Yerna mazal tessawaleḍas yemma, ihi aqli zwareɣ ur ttɛeṭṭil
ara.
Samira
(I yimanis) Akka meqqar ur asteqqar ara ruḥeɣ uliw iɣull
itt (I Meryem) Yemma Meryem! Ihi aqliyi ad ruḥeɣ.
Meryem
Ruḥ di sslama n Rebbi a Samira (Msalament).
Samira
Bɣiɣ ad amdiniɣ...
Meryem
D acu akka ara dtiniḍ ? D ayen kfant tmenna (Zzhir n
ṭumubil) Ttɣawal ! Ttɣawal ! Atan babam la mdyessawal s
zzhir n ṭumubil belli yewweḍ lweqt ad tsahleḍ.
25
Tiɣwist n Bururu
Samira
Ihi dayen ad ruḥeɣ (Tikli, zzhir n ṭumubil).
Salem
Lemmer ur dtesliḍ ara i zzhir n umutur n ṭumubil tili mazal
ikem yids !?
Samira
Atan twalaḍ ur nɛeṭṭleɣ ara a baba.
Salem
Aha aha rkeb ad tnehreḍ ad truḥeḍ, lweqt atan la yettazzal.
Samira
Aqli, aqli a ba awid tura ad sellmeɣ fellak (Msalamen).
Salem
(S tnexsas) Ḥrec kan ! Uɣal d taṭbibet tameqqrant, aha tura
sfeḍ allenim atan la tmucɛalent seg yimeṭṭawen. Ḥader ad ten
idtruḍ.
Samira
(Teḥzen) Baba... Baba...
Salem
Ccet ! Ur drennuara ula d yiwen wawal ! Err kan ddhenim
ɣer leqraya ! Ttaruyid... Ruḥ tura a yelli ruḥ (Tqelleɛ ṭumubil,
tasusmi) La sqqareɣ allenim la ttmucɛalent seg yimeṭṭawen u
nekk grib i yidɣlin zdas armi ur la ttwaliɣ ara seg
yimeṭṭawen i dyeččuren alleniw (Nnhati) Asmi ar dteqqleḍ a
Samira a yelli, ur cukkeɣ ara ad iyidtafeḍ, ur zmireɣ ara ad
rnuɣ ad ṣebreɣ ad kemmleɣ akka ad ttwargameɣ s ṣṣifaw i
yesserwalen felli akk wid ssarameɣ ad sɛuɣ d leḥbab imi
cubaɣ di ṣṣifa n Bururu i senyeqqlen d zzerb aweḥci.
26
Tiɣwist n Bururu
Asayes 3
Saḥari
(Nnhati) Bdiɣ tura a Salem la ttissineɣ lbaḍnak... Samira…
Samira… La ttwaliɣ ɛzizet fellak.
Salem
Ḥala Samira yelli i la yidyettmuqulen s wulis mačči s
wallenis… Ḥṣiɣ asmi ara dteqqel ad iyidtaf ɣabeɣ... ṣufreɣ...
sbeɛdeɣ... mmuteɣ ad tendef deg wulis... ad tejreḥ di tasas…
lameɛna ur iyiyefki ara wuliw ad rnuɣ tamɛict di ddunitagi
anda imdanenis ttemxerwaɛen zdat n ṣṣifaw, rewwlen felli,
hubaniyi, ɣunfaniyi imi ur cubaɣ ara degsen.
Saḥari
Yellik Samira, tḥebbreḍas amek ara tekemmel tamɛict imi
akka tebɣiḍ ad tenɣeḍ imanik ?
Salem
Ḥebbreɣas... nekk werteɣd seg yimawlan, aqli d asaɛi
ameqqran… akk ayen kesbeɣ serseɣt ɣef yisemis… ɣef
yisemis (Yenuddem) Fecleɣ... fecleɣ… ɛyiɣ… aqerruyiw…
Saḥari
I Meryem ? Tameṭṭutik… D acu i sdteǧǧiḍ ?
Salem
Meryem… Meryem…
Saḥari
Meryem, d acu ara tewret ?
Salem
D acu ara tewret ? (Taḍsa) Ad sdǧǧeɣ...(Taḍsa).
27
Tiɣwist n Bururu
Asayes 4
Meryem
Ur fhimeɣ ara ! Ayɣer akka allenik d lebda reṣṣant degi !
Beddleɣ ?
Salem
(Yethedden) D tawenzam, ctaqeɣ ad kemwaliɣ tecmumḥeḍ...
Ula d kemm am wiyaḍ, nutni rewwlen felli, kemm d allenim
i tesserwaleḍ ɣef wudemiw.
Meryem
Mačči d lɣerḍiw, ṣṣifak la tessewḥac ! Mi ara dzgent wallen
iw deg wudemik ttḥussuɣ i tidi tettazzal ɣef uksumiw ad s
tiniḍ d daɛwessu i la yiyettraǧun.
Salem
Ussannni imezwura, asmi i tqebleḍ tzewǧeḍ yidi mačči akka i
telliḍ.
Meryem
(Tɛeggeḍ) Beddleɣ ! Ula d nekk tura rewwlent felli tlawin imi
d kečč i d argaziw !
Salem
Ihi ɣef lǧaliw yettwaɣ zzherim ?
Meryem
Ih ! Ih ! (Tezɛef) Ɣef lǧalik ! Ɣef lǧalik ! Acḥal ɛyiɣ nekk
tṣebbireɣ deg yimaniw belli ilaqiyi ad akṣebreɣ imi di tidet
qebleɣ zewǧeɣ yidk ɣef ssɛayainek i waken ad dssifrireɣ
imaniw si lḥif n ddunit (Tendem) Heu Heu mačči… D aya i
bɣiɣ ad diniɣ… Bɣiɣ ad iniɣ...
Salem
D acu akka i la dteqqareḍ ? Tuɣeḍiyi d zzwaǧim ɣef ssɛaya
w?
28
Tiɣwist n Bururu
Meryem
(Tezɛef) Akka ! Zewǧeɣ yidk ɣef ssɛayak, ih, ih, ih, ɣef
ssɛayak !
Salem
D wagi i d lxir ara yidterreḍ a Meryem ? Nekk i kemid
yesnesren seg yir azniq ideg tweqɛeḍ, rriɣkem d zzwaǧiw n
leḥlal, fkiɣam isemiw, assagi la yidteqqareḍ lehdur yecban
wigi.
Meryem
Lemmer i yiteǧǧiḍ anda i yidtufiḍ axir ! Assagi nedmeɣ !
Nedmeɣ ! Mačči d kečč s yimanik i bɣiɣ ad tiliḍ d argaziw !
(Yestehza yiss) Kečč aqlak am lweḥc ! D lweḥc ! D lweḥc !
Ṣṣifa n Bururu ! Nekk i izewǧen yidk d tidderwect i ddrewceɣ
! Lallak tsawamen yirgazen s leknuz... Ɣer taggaraw uɣeɣ win
i kyecban ! Uɣeɣ ṣṣifa n Bururu ! (S tnexsas) Lameɛna ass
agi… assagi…
Salem
Kemmel awalim ur ḥebbes ara, lameɛna amek assagi…?
Meryem
Lameɛna assagi ggriɣd di nndama, di nndama tameqqrant !
ula d yiwen ur dineṭṭeq ɣuri neɣ ad dyaẓ anda lliɣ,
sserwalen imannsen felli am ikerri ɣef wuccen, qqleɣ d
lweḥc, d waɣzen ! (Tettru) Ula d isemiw n tmeṭṭut beddlen
iyit… La yisawalen timiɛruft, tameṭṭut n Bururu.
Asayes 5
Salem
(Yeɛya) Ayen i yi dmazal d lkuraj Meryem tessefsit…
Tessefrariyid tidet, d rreẓqiw i ttidyessegrarben armi
tezweǧ yidi… Teqbeliyi s ṣṣifa n Bururu (Nnhati) Ihi deg yiḍ
medden akk ṭṭsen… Ddmeɣd agelzim d telwaḥt, ɛemmreɣ
rrṣaṣ i tmeẓyant, ruḥeɣd s ṭumubil ɣer tmeqbertagi, i wakken
29
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
(Taḍsa) Bururu...! Bururu !…
Salem
Ayɣer akka i la tetsaḍsaḍ ?
Saḥari
La tsaḍsaɣ si lferḥ a Salem, si lferḥ... Aṭas ayagi i la ttraǧuɣ
taswiɛt n wassagi… Anɛam ! Tiwkilin n lɛilm qeblent asirem
iw, qeblentiyi, uɣentiyi awal imi kidssawḍen ɣuri (Taḍsa).
Salem
Imi i yidssawḍen ɣurk ? Anwa ? Nekk ?
Saḥari
Anɛam ih kečč ! Tura ad kdmleɣ tidet felli. Uqbel ad qqleɣ d
aɛessas n tmeqbertagi, lliɣ d lɛalem, d amusnaw, Professeur n
tussna n ṭṭebb, ttwassneɣ, ttɛuzzuniyi am wid sseɣreɣ am wid
ttdawiɣ armi dyewweḍ yiwen lweqt (Yeḥzen) yuɣ lḥal aṭas n
yiseggasen i la qeddceɣ deg unadi ɣef yiwet n lḥirfa n usnulfu
tajdidt n tussna n udawi, deg yiwen laboratoire i bniɣ s
ddemma, asmi dmmeslayeɣ fellas deg yiwet n temlilit n
yimusnawen n ṭṭebb, assnni aṭas imesǧernanen i dyusan
ḥedren ula d wid n lberrani ṭṭuqten, lḥirfanni ur uminen ara
yiss, akehhen d usmeɛlek icɛeld deg wudmawennsen.
Salem
D acutt lḥirfaagi ?
Saḥari
Lḥirfa n ubeddel n yidammen i ileḥḥun deg yiẓuran n
bunadem s wid ileḥḥun deg yiẓuran n lhayca.
Salem
(Yewhem) Amek ? S yidammen n lhayca ?
30
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
Anɛam ihi a Salem, s yidammen n lhayca. Lameɛna kečč ur iyi
tefhimeḍ ara, nutni d lɛulama ssnen, ad fehmen, ḥsan mi ara
nuqqem afeqqer i walbaɛḍ imuḍan, kra n tikkal nettxiḍiten s
yiẓerma n umcic, aṭas di ddwawi i yettwaxedmen s lehwayec,
xemmeɣ ɣef ubeddel n yidammen, ufiɣ bunadem yesɛa aṭas n
lehlakat ikeccmen deg yidammenis, nniɣasen ad njerreb
idammen n lhayca feqɛen, rfan, rraniyi d ameslub, la qqaren
d lmuḥal ad yili wayagi, yiwen ur yezmir ad yamen ad lḥun
yidammen n lhayca deg yiẓuranis. Ɛerḍeɣ ad sensfehmeɣ
belli s yidammenagi, bunadem ur yettaḍen ara am akken
yennum yettaḍen s yidammenis netta. La yidttxeẓẓiren
merra s yir tamuɣli am akken ssenqaden win yeffeɣ leɛqel
(Yezɛef) Ffɣeɣd si temlilitnni, ṣubbeɣ aqerruyiw zdatsen,
ḥulfaɣ ihubbd felli udrar, azekkanni, iǧernanen kemmlen
ayen ixuṣṣen, ggriɣd weḥdi akka am kečč. Walaɣ ur iyid
mazal ara tiɣimit garasen, rewleɣ sbeɛdeɣ seg wanda lliɣ,
ṣṣreɣ imaniw dagi, ɛaceɣ s tuffra, s lḥirfa n uɛessas n
tmeqbert… Ayagi alamma… Alamma d asmi… Armi d assa.
Asayes 6
Salem
Taqsiṭik akked teqsiṭiw ttemcabint ulac degsent lxilaf,
lameɛna kečč textareḍ tbeddleḍ tamurt, teffreḍ lḥirfak s tayeḍ,
tesɛerqeḍ isemik. tesdergeḍ imanik ɣef wid yekksen laman di
tussnak… Ma d nekk d lmut kan ara yiyeṣṣren... Ruḥ tura,
tixxeriyi, eǧǧiyi ad kemmleɣ ccɣeliw aneggaru.
Saḥari
Ala ! Ur kttaǧǧaɣ ara ! Tura ccɣelik yeqqel d ccɣelneɣ di sin
a Salem.
Salem
Di sin ? Amek akka di sin ?
31
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
Ih di sin ! Ad dnerr ttar seg wid i ɣyesrewlen, i ɣdiḍeggren
sɣursen ! Ɣunfanaɣ ! (Taḍsa) Nekk rraniyi d ameslub ! Kečč
rrank d lweḥc (Yezɛef) Ala ! Ala ! Ayagi ur dyettili ara, mačči
d nukni ara ixellṣen ! (Tiɣwist n tmiɛruft, lebɛid) Bururu !...
Bururu !... Kečč d nekk ad neqqel d afus n lmut ! N lmut…
(Taḍsa).
Salem
Waqila tesɛiḍ lḥeqq. Ula d nekk ad drreɣ ttar degsen, ddzen
uliw, yeqqel d azemzi n wasif, yal taɣawsa ttawintt waman
fellas, bɣiɣ ad dɣermeɣ ttariw degsen, d imcumen, ur
ḥulfaɣ ara i lemɣiḍat, ilaq ad mmten, lameɛna amek ? Meliyi
d tura amek ara dnerr ttaragi ?
Saḥari
Amek ?.D ayen isehlen… Rgel tura amrujagi i teɣzeḍ, imiren
yyan ad kdmleɣ tameqbert tajdidt, d tameqbert anda
yettwanṭel lmeyyet ajdid ara dnessekfel.
Salem
Lmeyyet ajdit ara dnessekfel ? Ayɣer ? D acu akka ara nexdem
yiss?
Saḥari
Tura ad tfehmeḍ, seld. Lmeyyet ara d nessekfel ad snessels
iceṭṭiḍenik, ad nuqqem akk tiɣawsiwin ara kidyesneɛten
zdaxel n lǧibik, am tsaɛet, tixutam ara ixellḍen akk wid ara t
idyafen i wakken ad ɛudden belli d kečč.
Salem
Yeɛni tebɣiḍ ad dtiniḍ beli ad ɛudden medden mmuteɣ ?
Saḥari
Ih, temmuteḍ.
Salem
Tettuḍ, ṣṣifaw.
32
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
Ala ! Ur ttuɣ ara ṣṣifak a Salem. Lmeyyet, ad tawiɣ zdaxel n
ṭumubilik, ad ttḍeggreɣ deg walbaɛḍ n yicerfan ssneɣ ur
nebɛid ara ssyagi. Ad ceɛleɣ degs timess. Nettat akk d wayen
akk yellan zdaxel ad rɣen am tebeḥnuqt idehnen s zzit, liṣans
yellan deg umutur ad ikemmel ayen i dmazal.
Salem
Mi ara muqlen nnumru n ṭumubil, ad afen lmeyyetnni yerɣa
am tirgit, ad sinin d nekk… D lfikra yelhan… Ihi ttɣawal,
ssenɛetiyid lmeyyetagi ara dnessekfel ? Anda tella tmeqbert
anda yenṭel ?
Saḥari
Yirbeḥ (Taḍsa) Rwaḥ, ddud yidi… Tura ad kttidsneɛteɣ.
Lḥun… Lḥun… Bururu… Bururu…
Asayes 7
Ɛmara
(Yeɛḍes, i yimanis) D acut akka yakk lɣaciinna zdatneɣ ?...
La ttwaliɣ d ibulisen ayagi… Ula d lambulans attan ɣef rrif n
ubrid… Ad yili d albaɛḍ n laksidat i yeḍran... Ussanagi
qqwant laksidat... Ggumman ad rren aḍar... Qrib ad aweḍ ɣur
sen… (Ṭumubil teḥbes, yessawel) Ɛaziz...! Ɛaziz !
Ɛaziz
Anwa wagi i la yidyessawalen ?
Ɛmara
Waqila ur iyidteɛqileḍ ara ? (Yeɛḍes).
Ɛaziz
(Yedhec) Aa ! D kečč ayagi a si Ɛmara ! Ur kɛqileɣ ara,
aqerruyik yedreq zdaxel n ṭumubilagi, mačči inek, d tajdidt.
33
Tiɣwist n Bururu
Ɛmara
Tettban d tajdidt nettat d taqdimt lameɛna mazalitt telha,
beddleɣttid, tinna inu teɛya (Yersd) D acut akka yeḍran
dagi ?
Ɛaziz
D yiwet n ṭumubil i yegrarben deg uḥecrarufagi, tecɛel degs
tmess, terɣa am nettat am win i ttinehren.
Ɛmara
I Buzid anda akka yela ? D acu i la ixeddem ?
Ɛaziz
Atan yelhad akk d win i ɣdyessawlen ɣef laksidaagi, yyan
ad kssiwḍeɣ ɣurs.
Ɛmara
Lḥun, zwir (Leḥḥun).
Ɛaziz
Atan iwalakid a si Ɛmara, la dileḥḥu ɣerneɣ (Ḥebsen).
Buzid
kumiṣar Ɛmara !
Ɛmara
(Yeɛḍes) Aqliyi deg wagguriw n usteɛfu a Buzid… Ur iyid
ssawal ara kumiṣar d kečč tura i yeṭṭfen amkaniw. Ɣef wayen
akka i la ttwaliɣ aqlaken tceɣlem. Anda akka yella wagi umi
teḍra laksidaagi ?
Buzid
Atan zdaxel n l’ambulence, yyan ma tebɣiḍ ad tteẓreḍ.
Ɛmara
Aqliyin (Lḥan, ḥebsen).
34
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Qerrebd akka a si Ɛmara (Yeldi tawwurt) Muqel tura d acu i
dyeǧǧa degs tmess.
Ɛmara
(Yeɛḍes) La ttwaliɣ ur dteǧǧi ara ayen ara yettwaɛeqlen di
ṣṣifas.
Buzid
D acu akka i la tettnadiḍ di leǧyubik a si Ɛmara ?
Ɛmara
La ttnadiɣ tamucwart, la sinusitenni teggumma ad iyitetixxer
ad teǧǧ anzareniw ad kkawen.
Buzid
Ax tagi inu, ṭṭbiɛak ur tettbeddil ara.
Ɛmara
D tidet ur tettbeddil ara (Yenser). Twalefiyi. Isemis tura
umerḥum ?
Buzid
Isemis Salem.
Ɛmara
Ur cukkeɣ ara d ṣṣifas yerɣan ur nettwaɛqal ara i kd
yesneɛten isemis ?
Buzid
D ayen ibanen a si Ɛmara d ayen ibanen. Nuqqem tilifun ɣer
lbiru n lekwaɣeḍ n ṭumubilat, nefkayasen nnumru n ṭumubil
agi, mlanaɣd isem n babis.
Ɛmara
Yezmer ad ttyerḍel i walbaɛḍ deg yimeddukalis i ixedmen
laksida yiss. Tidet n tidet ur ɛad i dteḍher.
35
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Ḥsiɣ ayagi a si Ɛmara, bniɣ mi newweḍ ɣer texxamt n lmuta ad
nnadi ɣef si Salem, ma ur tnufiara, ad dnawi tameṭṭutis i
wakken ad teɛqel lmeyyet s wayen akk yeddan yids ara tid
yesbanen anwat.
Asayes 8
Buzid
Ala a Meryem, ilaqm ad tesɛuḍ lkuraj mi ara mdzziknen
amerḥum, ad amdɛeggneɣ, yerɣa akk, mačči d ayen ara d
cedhint wallen i tmuɣli, lameɛna lazem fellaɣ ad kemidnawi
i wakken ad netḥeqqeq ma d argazim neɣ yexḍa.
Meryem
(Teḥzen) Ad yili d netta kan, si zik i ttnebbiheɣ degs ɣef
tenhart n leɣṣeb. Ur yettaɣ ara awal, d asrifeg i yesrifig s
ṭumubil.
Buzid
Qerrebd akka tura ɣer ṭṭablaagi n texxamta, muqelit, ɛqel
it.
Meryem
(Iḥar) Aqliyin… Aqliyin…
Buzid
Ɛaziz, kkesas aɣummu ad twali.
Ɛaziz
Yirbeḥ a si Ɛmara. Atan, muqelitid a Lla Meryem…
Meryem
Arǧu kan… (Tsuɣ) D acut wagi ?! Ya laṭif !
Buzid
Ɣummit ! Ɣummit a Ɛaziz… Yak nniɣam a Lla Meryem belli
36
Tiɣwist n Bururu
Meryem
(Tuggad) Stixxrett akin si gar walleniw.
Buzid
Yyan ad nruḥ ssya… (Leḥḥun) Rnu zikenas tasaɛet akked
txutamnni a Ɛaziz !
Ɛaziz
Atan weǧdent, wwiɣtentid di tmaḥremt. Ax ! Walitent kan a
Lla Meryem !
Buzid
Ḥekkeritent, ḥeqqeq s ttbut a Lla Meryem !
Meriem
Arǧu kan !
Ɛaziz
Attan tsaɛet, muqelitt mliḥ a Lla Meryem !
Meryem
Attan akk d taberkant, waqila d ssaɛas… Ines ! Ines ! D nettat
ɛeqleɣtt, mačči aṭas aya segmi ttidyuɣ si la Suisse.
Buzid
Senqed tura tixutamnni.
Meryem
(S lḥir) Ula d tixutamagi ines !… Ines
Ɛaziz
Tetḥeqqeḍ akken ilaq lḥal a Lla Meryem ?
Meryem
Tḥeqqeɣ ! Cfiɣ am assagi, yuɣitentid i yimanis asmi i d
terbeḥ yellis Samira ligzamen, nettat yuɣasd snesla n ddheb.
37
Tiɣwist n Bururu
Buzid
(I Ɛaziz) Dayen ! Twalaten ! Kkesiten akin. (I Meryem).
Nnumru n ṭumubil tessenɛetaɣd belli d argazim. Nugad ad
yili yerḍelitt i walbaɛḍ n yimeddukalis.
Meryem
Ur teɣliḍem ara, d argaziw ! D Salem !
Buzid
D ayagi i neḥwaǧ ɣurm, tzemreḍ ad truḥeḍ… Ɛaziz ad kem
yessiweḍ s axxamim.
Ɛaziz
Yirbeḥ a si kumiṣar, yyan ad nruḥ a Lla Meryem.
Buzid
(I yimanis) D lewhayem… Ur diban ara leḥzen ɣef wudem n
Lla Meryem, ur temmuɣben ara, amzun d lferḥ i tefreḥ…
Waqila talufta attan tefra weḥds, ur yelli leɣlaḍ, ur telli
tmenɣiwt ur dmazal anadi.
Ɛaziz
(Yuɣald) Si kumiṣar ?...
Buzid
Mazal ur ɛad truḥeḍ ?
Ɛaziz
Tura ara ruḥeɣ… D si Ɛmara…
Buzid
Dagi i yella ?
Ɛaziz
Ala mačči dagi i yella... yeǧǧayid ttewṣaya.
38
Tiɣwist n Bururu
Buzid
D acutt ttewṣayaagi ?
Ɛaziz
Yennak belli aksum n lmeyyet yerɣan ur iban ara d aksum
ajdid yerɣan s laksida, ur cwecwen ara yidammenis… Yuɣ
lḥal d aksum yemmuten i yerɣan, ffɣent yidammen d waman.
Ilaqas ufeqqer d unadi iwulmen.
Buzid
Ayagi d ayen ibanen, ad tiẓer Docteurnneɣ, ad dtban tidet…
Ruḥ tura siweḍ Lla Meryem, aqlak tɛeṭṭleḍ fellas.
Ɛaziz
Tura ara ttssiwḍeɣ.
Buzid
(I yimanis) Yaxi si Ɛmara yaxi, ur yesɛi laman deg yiwen, d
lebda yettnadi ttbut ilaqen.
Asayes 9
Meryem
(I yimanis, taḍsa) Yemmut !... Yemmut !... Rtaḥeɣ segs. Dayen
tura ur dmazal ara ad ttewḥaceɣ win yesserwalen akk
medden felli… Ttwazerrbeɣ am ufrux di lqefṣ, iruḥ… iɣab…
yemmut !… Tulawin ttrunt mi ara yemmet win ɛzizen fell
asent... nekk alleniw kkawent, uliw iṣekker fellas… lmutis
tessferḥiyi imi i yitessufeɣ ɣer tlelli… Lmut i sssarmeɣ tesla
yid, tuɣiyi awal, tekkes win yellan d lweḥc ɣuri. D lebda
nekk la tsergigiɣ, tidi tettazzal felli mi ara muqleɣ degs.
(Nnhati) Dayen tura, tugdi truḥ, yewwitt yids ɣur at laxert.
Aqliyi ggriɣd weḥdi, ad tmettɛeɣ di rreẓq i yidyeǧǧa.
Ussan i yidmazal ad tensɛeddiɣ di lǧennet n ddunit, anɛam
ih ! Ur dmazal ara ad iyissawalent tulawin timiɛruft,
tameṭṭut n Bururu (Taḍsa) A sseɛdim a Meryem... aṭas tura
ara yasmen segm. Am akken i la qqaren di lemtel, win
39
Tiɣwist n Bururu
Asayes 10
Saḥari
(Yefreḥ) Qrib ad dyaweḍ lweqt ad drreɣ ttar ! Ttar seg wid i
yiyerran d ameslub ! Irekḍen lɛilmiw, tussna i dsnulfaɣ i
wakken ad tḥareb ɣef umdan si ṭṭaqa n lehlakat… Ggumman
ad iyiyamnen ! Ihi tura yewweḍd lweqt i wakken ad tḥeqqen
belli Profeseur Saad Ḥari ur yetsemmiḥ ara i widen imeḍlen
isemis deg waluḍ !… (Taḍsa) lameɛna tura mi kfiɣ ccɣeliw
ad iyiamnen yiwen yiwen ad senceyyɛeɣ ttbut n lḥirfainu.
Salem
Ttbutagi d nekk !?
Saḥari
D kečč a Salem ! D kečč ! Ad kidẓren uqbel ad mmten s yir
lmut ! Lmut n lɛilm n Profeseur Saad Ḥari.
Salem
Amek, ttarik s lmut ?
Saḥari
D lmut kan i senilaqen, nekk i isebblen acḥal iseggasen deg
unadi di lɛilm i dsnulfaɣ, mennaɣ ad yessefreḥ, ad yessenqes
leḥzen d waṭṭanat, rraniyi d ameslub, ggumman ad amnen
tussna n ṭṭebb i tenyexḍan. Uklalen lmut ! Tura ssewǧed
imanik a Salem, ali s ufella n ṭṭabla teẓẓleḍ.
Salem
Tura ad aliɣ, ur ḥṣiɣ ara d acu ara txedmeḍ yisi, lameɛna ur
iyidtuqiɛ ara lmeɛna imi ɣer lmut i dqesdeɣ, nnigs ulac.
40
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
D tidet a Salem, nnig lmut ulac, lameɛna mačči d kečč ara
yemmten ! Ala ! Ala ! Wid ara yemmten d wid i kikerhen,
ɣunfank, d wid yettasmen segi armi rewleɣ fellasen, ffreɣ,
qqleɣ d aɛessas n tmeqbert. Kečč ad krreɣ d afus ayeffus n
qebbaḍ lerwaḥ… D afus n lmut… N lmut… Awid akka tura
iɣilik ad tcuddeɣ s tɣeggaḍt n uɣeggad ɣer ṭṭabla…Aywah !
Akka... Awid tura iɣil nniḍen... Ṣaḥa... Dayen… mazal
iḍarrenik ad tencuddeɣ daɣen... Arǧu mačči akken… Ẓẓel
iḍarrenik a Salem ilaq ad tenarzeɣ.
Salem
Amek akka ?
Saḥari
Akken ih… Aywah… Am akka i la tettwaliḍ di laboratoireagi
a Salem, bniɣt seddaw n tmeqbert, ajanyur akked yibnayen i t
yebnan s tuffra yewwiten ṭṭmeɛ xelṣeɣten nnig n wayen ara
dṣewwren di ɛecra iseggasen i wakken ur ssufuɣen ara
lbaḍna… Lameɛna… Lameɛna…
Salem
Tetḥeqqeḍ ur ssufuɣen ara lexbar ?
Saḥari
Tḥeqqeɣ.
Salem
Amek i tetḥeqqeḍ ?
Saḥari
Nɣiɣten !… Ḥala win yemmuten i ur nhedder ara. Ulac laman
a Salem ulac, imi imeddukaliw ukud ɣriɣ u llan wid sseɣreɣ
xedɛeniyi… D acu i mazal n laman ! Arǧu tura ad kuqqmeɣ
ddwa n tguni s tessegnitagi… Ad teṭseḍ, ur tettḥussuḍ. Atan
uẓar n yiɣilik. Tura ad kidyas naddam, mi ara dtakiḍ, ad d
tafeḍ imanik d wayeḍ.
41
Tiɣwist n Bururu
Salem
(Yennuddem) La ttḥulfuɣ i tmedlin n walleniw ẓẓayit…
Ẓẓayit...
Saḥari
D naddam… D iḍes… D iḍes ɣezzifen… berriken… ṭṭlam…
ṭṭlam a Salem… ṭṭes… ṭṭes…
Salem
Ṭṭlam… ṭṭlam… ṭṭlam…
Saḥari
Ih ! ih !… Ṭṭlam, ṭṭlam aberkan ara iɣummen kra n wayen
tesɛeddaḍ armi d assa… Salem ad yeṭṭes i lebda ! Salem
yemmut di laksida n ṭumubil ! Dayen tura yeṭṭes... Yeṭṭes. Ad
bduɣ ccɣeliw. Ccɣel ara yeswehmen lɛulama, ccɣel ara
yessazlen idammen n wid yekksen laman di lɛilm n tidet, lɛilm
n Professeur Saad Ḥari ara yesruḥen Salem u ad dyerr deg
umkanis Bururu… Bururu !... Bururu !… (Taḍsa, rrɛud).
Asayes 11
Saḥari
(I yimanis) Dayen tura qrib ad tettubeddel akk lǧettas di
rebɛa u ɛecrin saɛaagi iɛeddan beddleɣas qrib akk idammen
is… Mazal yeṭṭes… Ulis yekkat am ziknni… Tura ileḥḥu s
yidammen n Bururu i srriɣ deg yiẓuranis (Taḍsa) Liḥala
tebda la txeddem degs… Yebda la dimeqqi rric... Rric n
Bururu ! Accarenis la ttuɣalen d ajjaren… Anzarenis qqlen d
aqamum… Arǧu kan ad ẓreɣ allenis ?... Qqlent d tizeggaɣin…
Ttwajerḍent s yiẓuran izeggaɣen seg yidammen.
Bururu
(Yettnazaɛ di tnafa). Aaaaaa ! Ghhhhhhhhh !
Saḥari
La yettnazaɛ… Mazal ur dyuki ara... Leqdiciw mazal
42
Tiɣwist n Bururu
Asayes 12
Saḥari
(Yedduqqesd, yewhem, i yimanis) D acut akka lḥessagi ?
Ansi akka i dyusa ? Arǧu ad kkreɣ ad ẓreɣ (Lḥess meqqer)
Lḥessagi atan di laboratoire (Yuzzel) Ad yili yukid ! (Yeldi
tawwurt, iɛeggeḍ) Salem ! Salem !... Ulacit… Yesseɣres
tiɣeggaḍin s wayes i tcuddeɣ, yerwel ! (Tiɣwist n Bururu,
lebɛid) Bururu ! Bururu ! Sani i iruḥ sani i iruḥ ? Deg yiḍ anda
ara iruḥ ? Bururu Bururu! (Yettazzal, yuli tiṭrejtin, yeldi
tawwurt, aḍu, rrɛud) D ṭṭlam… Ulacit gar yiẓekwan… Anda
akka i iruḥ ? Anda akka ? D acut akka ara yexdem ? Imi
yezmer yesseɣres tiɣeggaḍin s wayes i tcuddeɣ, ad yili yesɛa
lǧehd ur iqebbel leɛqel... Anwa akka i yeqsed iḍagi ? Win
yellan d aɛdawis u yekrehit seg wulis ur ilaq ara ad yemlil
yids deg ubridis (Tiɣwist n Bururu, lebɛid) Tiɣwistagi, ines...
D netta... Lmut ur tebɛid ara...
Asayes 13
Meryem
(I yimanis, amzun di targit) D acutt tili inna i la dyettbanen
di ṭṭaq ?... La tettembiwil… D amaker ?... (Yerreẓ ṭṭaq, aḍu,
rrɛud).
43
Tiɣwist n Bururu
Bururu
(Yettnazaɛ) Idammen… Ulawen… Idammen...
Meryem
(Tuggad) D acut lweḥcagi ? Yerẓad ṭṭaq !... Atan la d
yettqerrib ɣuri... La dileḥḥu… (Yeffeɣitt leɛqel) Ala ! Ala !
Ruḥ felli ! Tixxeriyi, tixxeriyi... Ur dttaẓ ara ɣuri… Wagi d
buberrak... D buberrak... D tirga i la ttarguɣ !… Lameɛna aql
iyi ukiɣ ! Ur ṭṭiseɣ ara ! Ihi d acut wagi zdati ? I dyettaẓen
ɣuri ? La yidixezzer s yir anexzur ! Allenis ! Allenis d
tizeggaɣin, ṣṣifas tcuba di tin n Bururu…
Bururu
(Tiɣwist n Bururu) Meryem !... Meryem… Ad amdqelɛeɣ ul
im iss iyitkerheḍ… Ad temmteḍ… Ulim…
Meryem
(Tettergigi, tuggad) Lweḥcagi… Taɣectis yettwabeddlen ad s
tiniḍ tcuba di tin n Salem… Amek, d netta i yeqqlen akka? Ala !
Ala ! D lmuḥal ayagi ! Ur yezmir ara ad yeḍru ! Temmuteḍ di
laksida n ṭumubil… Walaɣk teẓẓleḍ temmuteḍ… Ur tezmireḍ
ara ad dtuɣaleḍ seg at laxert s ṣṣifaagi, temmuteḍ, ur dttaẓ
ara ! Ruḥ felli ! Ala ! Ala !
Bururu
Ad qelɛeɣ ulim a Meryem ulim ulim (Isuɣ) Mmet ! Mmet !
(Tsuɣ) D ayen temmut… Atan wulis gar yiffaseniw… La
yettquddur d idammen yeḥman… Meryem temmut…
Temmut… (Aḍu, rrɛud).
Asayes 14
Buzid
Ah ! Aqlak dagi a Ɛaziz, tezwareḍiyid !
44
Tiɣwist n Bururu
Ɛaziz
D nekk i knyeǧǧan lewṣaya di lbiru a si kumiṣar, aqlak ur
tɛeṭṭleḍ ara.
Buzid
Anda akka yella tura ufakturnni ?
Ɛaziz
Atan dihin yettraǧu zdat tewwurt. Amzun yennexḍaf di leɛqel
is, ayen iwala yesdebdebit.
Buzid
Lḥun ad tidwaliɣ (Tikli) D kečč i ɣnixebbren ?
Facteur
D kečč i d kumiṣar ? Yak d la police ?
Buzid
Nuɣal di ssuq ? Nettembiddal isteqsiyen ? D kečč i ɣn
ixebbren, newweḍd s isuɣan n ṭumubil n la police, u mazal
asteqsi degneɣ ! Zwir melaɣd idammenagi…
Facteur
Yirbeḥ ! (Yuli tiṭrejtin) Lameɛna samḥetiyi, mazaliyi rwiɣ,
rwiɣ a si kumiṣar. Segmi walaɣ aḥemmalnni n yidamnen,
nekk ttergigiɣ… Di leɛmer walaɣ annectnni... D abellaɛ... Ad
astiniḍ d azger i yemmezlen... Wwiɣd télégramme… Ihi am
akken teẓram, ilaq felli ad tssiwḍeɣ i babis i wakken ad iyi
dyessers isemis di twerqet n ucayyeɛ.
Buzid
Ayagi ḥṣiɣ… Kemmel awalik... Kemmel.
Facteur
Am akken teḥṣiḍ, mačči d tabrat kan ara sdḍeggreɣ ɣer
tsenduqt yellan ukessar. D télégramme i sdwwiɣ.
45
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Nniɣak ayagi ḥṣiɣt.
Facteur
Nniɣak armi wwḍeɣ zdat tewwurt n tseqqift, qrib ɣliɣ.
Buzid
Tuccageḍ ?
Facteur
Uccageɣ... Tikkelt tamezwarut ɛuddeɣ d aman n walbaɛḍ
yeǧǧan tiberrint teldi, nneflend, ffɣend seddaw tewwurt…
Ceɛleɣ abriki ad waliɣ.
Buzid
Ayɣer, trisiti ur tleḥḥu ara ?
Facteur
Ɛni yella wayen ǧǧan warrac iṣeḥḥa deg yiseqqifen n
yixxamen? Ttruẓun u ssefsaden kullec, imawlannsen ur sen
tewqiɛ ara lmeɛna, xtaren akk abrid n texeṣṣart.
Buzid
Ṣaḥḥa ṣaḥḥa ! Kemmel, ur tenneḍ ara deg wawal.
Facteur
Ih ! Ur tennḍeɣ ara, ur tennḍeɣ ara. Mi ceɛleɣ abriki, walaɣ d
idammen ! D aḥemmal n yidammen si kumiṣar.
Buzid
Amek teḥiṣiḍ d idammen ?
Facteur
La ttbanen, lemmer d ssbiɣa, ad ttsriḥeɣ u yerna tezward ɣer
wuliw, d idammen kan.
Buzid
Awid kan ur tettili ara d albaɛḍ n tebwaḍin n ssbiɣa i
yennegdamen, tennɣel, ssbiɣa teffeɣd seddaw ccqayeq n
46
Tiɣwist n Bururu
Facteur
Yyah ! (Yebded zdat tewwurt) Aqlaɣ ihi newweḍd, ḥadret
kan ad ticcigem.
Buzid
Muqel kan a Ɛaziz, cɛel trisiti n tseqqift.
Ɛaziz
(Tikli) Tella lkura, dayen attan tecɛel.
Facteur
(Yewhem) D lewhayem ! Ḥala deg uxxamagi i tleḥḥu trisiti n
tseqqift... Tiyaḍ akk rẓantent warrac.
Ɛaziz
Ih ! Dagi arracnsen tturebban. Ɣef wakka la kttwaliɣ, d lebda
tedbedbeḍ ! La ktteɛraqent ! Kečč d afaktur, tessneḍ akk
tinezduɣinagi, ur dtewwiḍ ara s lexbar anda i tella la
minuterie !
Buzid
(I yimanis) Mmm !… D targa n tidet…
Facteur
D targa kan ? D tamda ! D lebḥer n yidammen !
Ɛaziz
(Yetqelleq) Mazal daɣen teqqleḍ armi d awal n yidammen ?
Buzid
I lemmer ad yili yesɛa lḥeqq ufaktur ? Ad ilin d idammen a
Ɛaziz ? U yerna ɣef wayen akka i la ttwaliɣ, ad ilin d idammen
(Yesṭebṭeb) Ad stiniḍ ulac ula d yiwen zdaxel, neɣ ad yili
yemmut aṭas aya imi idammenagi yellan deg lqaɛa, bdan la
kerrsen (Yesṭebṭeb tikkelt nniḍen) Ulac lḥess, awid kan tasarut
iteldin akk tiwwura. Yak tella yiwet ɣurk a Ɛaziz ?
47
Tiɣwist n Bururu
Ɛaziz
Di leɛmer tettaxxer seg lḥamu n lǧibiw a si kumiṣar !
Facteur
D acutt akka tsarutagi iteldin akk tiwwura ?
Ɛaziz
(Yetqelleq) D tasarut iteldin akk tiwwura ! Ax a si kumiṣar.
Buzid
Dayen tiṭrejtin n leɣliq ldint… Lameɛna mazal tawwurt
teṣekkerd si zdaxel s uzekrun, tura iban yella walbaɛḍ ! Ɛaziz !
Yya ad nemɛawan ad nerreẓ tawwurt.
Ɛaziz
Aqliyin a si kumiṣar, kečč ssyin u nekk ssya… S tuyat ad
nerreẓ tawwurt (Yekkat s tayet) Dayen terreẓ ! Si kumiṣar ! si
kumiṣar yyad kan ad twaliḍ dagi !
Buzid
D acut akka yellan ?
Ɛaziz
Muqel zdeffir umeṭreḥ !
Buzid
Aẓ akin kan ad waliɣ... (Yexleɛ) Akka d lmut tajehlit !
Facteur
Temmut ? Ah ! Inid a si kumiṣar ?
Buzid
(Iɛeggeḍ) Ur dkeccem ara keččini ! Qim kan dinna ɣer
tewwurt ! (I Ɛaziz ) Di leɛmer ẓriɣ di ddunitiw lǧerḥ yecban
wagi… Meskint ula dyeqqim ula d kra deg yidmarenis,
aksum icerreg, iɣsan rrẓen, ulis yettwaqleɛ.
Ɛaziz
Iḍudanis atan kerfen am tin yebɣan ad tḥudd ɣef yimanis
48
Tiɣwist n Bururu
Buzid
(Yuẓ) D acut wayagi ur nezmir ara ad yili a Ɛaziz ?
Ɛaziz
Qerrebd ad twaliḍ a si kumiṣar, ad tfehmeḍ.
Buzid
(Yewhem) Tlata tɣurfatin di leɛli ! Lḥiḍ ulac degs ayen ideg
ara yeckenṭeḍ umdan yebɣan ad yali, yemzi am lemri… Ɛaziz !
Ɛaziz
Si kumiṣar ?
Buzid
Dayen tessawleḍ i laboratoirenneɣ ad dceyyɛen akk ayen
iwulmen ?
Ɛaziz
Tura ad dtaweḍ l’ambulance ara dyesseddun kullec. Docteur
nneɣ s leslaḥis akked terbaɛtis, dactyloscopie (Later n
yiḍudan)… Ad qqleɣ ad ssiwleɣ ad ẓreɣ ma qellɛend neɣ
mazal !
Facteur
(Si tewwurt) I nekk a si kumiṣar, mazal teḥwaǧeḍiyi ?
Buzid
Arǧu mazal. Awid kan tura télégrammenni i sdtewwiḍ.
Facteur
Tura ara ktidfkeɣ a si kumiṣar… Anda akken tura i yi
yeɛreq deg uqrabagi ?
49
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Ur dqqar ara daɣen ur tettwaliḍ ara, la minutrie ur tleḥḥu
ara, dagi kullec atan yecɛel.
Facteur
Dayen, dayen ufiɣt… Ax !
Buzid
Awid akka… (Yeldit, yeɣɣar ) : Massa Meryem Salem, aql
iyin ad nawḍeɣ di rruplan n rrebɛa n tmeddit. Tagi d Samira
yellis n si Salem ad fellas yeɛfu Rebbi… (Ixemmem) Meskint,
truḥ teǧǧad axxam yeɛmer, tura ad tidtaf yenger.
Facteur
Mazal ur ɛad i yidtwaǧbeḍ a si kumiṣar !
Buzid
Ad kinwaǧbeɣ ɣef wacu ?
Facteur
Mazal ɣuri télégramat ara ssiwḍeɣ i yimawlan nsen i ten
yettraǧun…
Buzid
Ɣas ruḥ kemmel ccɣelik. Lameɛna ur tettu ara ɛeddin ɣer
lbiru tamedditagi.
Facteur
(Yessetḥa) Tamedditagi ? Ayɣer ara nɛeddiɣ ?
Buzid
Ur ttaggad ara, d kra n tewriqin kan ara tɛemmreḍ.
Facteur
Ma ur yeɣṣib ara ccɣelagi n tewriqin, ad nɛeddiɣ azekka
ṣṣbeḥ.
50
Tiɣwist n Bururu
Buzid
(Yettgalla) Ma ur dtusiḍ ara tamedditagi, ad nceyyɛeɣ ad k
idzzuɣren qbel ad dyeɣli ṭṭlam.
Facteur
Ala ! Fiḥel, fiḥel ! Ad dɛeddiɣ, ad dɛeddiɣ... Ihi aqliyi ruḥeɣ.
Buzid
(I yimanis, yettxemmim, yetḥeyyer) Lla Meryem temmut,
idmaren rrẓen, ulis yettwaqleɛ… Amek yexdem win i tt
yenɣan yeffeɣ ? Tawwurt tṣekker s uzekrun si zdaxel, amek…
Amek (Ileḥḥu) Lluḥ n ṭṭaq akked lemriines rrẓen am win ara
tenifellqen s ufḍis, win yenɣan ikcemd, yenɣa, yerwel
ssyin ?!... Ihi ineggez tlata tɣurfatin ? Ihi, ma yezmer i uneggez
d akessar, amek i yezmer i uneggez d asawen imi lḥiḍ yemzi
am lemri ?…
Asayes 15
Ɛmara
(Yeɛḍes) Tenniḍd tawwurt tella tṣekkerd si zdaxel.
Buzid
Akka a si Ɛmara, tṣekkerd si zdaxel.
Ɛmara
Tṣekkerd s tsarut ternad s uzekrun.
Buzid
Akka ! Armi nemɛawan akked Ɛaziz i wamek nezmer nerẓa
tawwurt nekcem.
Ɛmara
Ṭṭaq yerreẓd, lemriines yeftutesd ɣer daxel.
Buzid
Lḥiḍ yemzi am rrxam, ur walaɣ ara amek ara yizmir umdan ad
dyali tlata tɣurfatin anda ulac amek ara yeckenṭeḍ.
51
Tiɣwist n Bururu
Ɛmara
Ulac later n ssellum ɣef leryaf n ṭṭaq neɣ later n yiḍarrenis di
lqaɛa n ubrid anda ara ibedd.
Buzid
Ulac ayagi a si Ɛmara.
Ɛmara
Yiwen ur yezmir ad yekcem neɣ ad yeffeɣ, Lla Meryem tufam
tt temmut, nɣantt.
Buzid
Yir lmut ! Idmarenis cerrgen, iɣsan rrẓern, ulis yettwaqleɛ ad
stiniḍ d lefrisa i tečča lhayca.
Ɛmara
Lhayca ?
Buzid
Anda ḥṣiɣ ! Tamezwarut, yiwen ur yezmir ad yali. Tis snat, ur
cukkeɣ ara ad yili umdan ara yenɣen Lla Meryem s ṣṣifanni
taweḥcit neɣ ḥala win iselben ? Tis tlata, ma yella win yenɣan
d ameslub, ihi s wayes i ttyewwet ? Yenɣatt u yeǧǧayas
lǧerḥ am winna ? Ɣef wannecta i dusiɣ ɣurk a si Ɛmara ad
kciwreɣ, ad ksteqsiɣ, aqli ɛerqentiyi.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Tasaɛetagi aqliyi deg wagguriw n usteɛfu a Buzid.
Aqerruyiw irebba tassemt seg yiɣimi, taluftagi tban tekres
akken ad kinwaǧbeɣ ilaqiyi ad iliɣ d agezzan u nekni di
lxedmanneɣ nettnadi dima limara ara yennal ufus, ara walint
wallen i wakken ad ttyefhem leɛqel.
Buzid
Ayagi d ayen ibanen a si Ɛmara, kečč tugareḍiyi ajerreb, ahat
ad tesɛuḍ albaɛḍ n tektiwin ara yiiɛawnen.
52
Tiɣwist n Bururu
Ɛmara
Lemmer i sdufiɣ iɣefis, ur ttaǧǧaɣ ara wagi yenɣan Lla
Meryem s yir lmut ad yemneɛ a Buzid.
Buzid
Ihi dayen (Nnhati) Wagi ad yili d albaɛḍ n yiruḥaniyen neɣ d
albaɛḍ n lewḥuc yesɛan afriwen yessrafgen yekcem si ṭṭaq
yerẓat.
Ɛmara
Waqila teqqareḍ tiktabin i dttarun ɣef wannecta, ɣef talsiwin
yecban tagi am Mary Schelly, Bram Stocker, Edgar Alan Poe d
yiwaḍ.
Buzid
Nekk ur qqareɣ ara ṣṣenfagi n tedyanin, nekk ttɛiciɣ degsent.
Asayes 16
Zzhir n ṭeyyara.
Yusef
Tasaɛet attan d tlata d uzgen, qrib tura ad naweḍ ad ners...
Aha, aha a Samira, uqqem lkuraǧ i yimanim.
Samira
Lkuraǧ ? Ad uqqmeɣ lkuraǧ ? S wayes a Yusef ? Seg wasmi
temmut yemma ad fellas yeɛfu Rebbi, nekk d lebda deg yirebbi
n baba, ḥala nekk i yeɛzizen fellas, iḥemmeliyi am leɛmeris,
iɛuzziyi (Nnhati) Baba meskin, ḥala nekk i tifehmen, ḥala
nekk i tiḥemmlen, ttkukrunt u kerhent merra medden ɣef
ṣṣifas, ur ḥṣin ulis d taɣrast n tament anda yal yiwen yezmer
ad dyessisen. Tura dayen, rtaḥen segs... Iruḥ... Yemmut
(Tettru).
53
Tiɣwist n Bururu
Yusef
(Yetṣebbiritt) Tesɛiḍ lḥeqq a Samira, anefasen i yimeṭṭawen
ad dffɣen... Ru, ru... Ur tenttaǧǧaara ad sṭerḍqen ulim.
Samira
Lemmer meqqar lliɣ yids di ṭumubil assnni di teswiɛtnni n
laksida ahat... mazalit yedder...
Ɛayaci
Ahat... Assagi ur tettiliḍ ara yidneɣ...
Samira
Ɣas ma ddiɣ yids ur iyidtewqiɛ ara lmeɛna imi ayen akk
ḥemmleɣ yewwit yids.
Ɛayaci
Tura la dtettmeslayeḍ s lǧerḥ n wulim, d netta i la dineṭṭqen.
Mazalikem meẓẓiyeḍ, tesɛiḍ lweqt ɣer zdat i wakken ad
tettuḍ.
Samira
Ad ttuɣ baba ? D lmuḥal a si Professeur, ur cukkeɣ ara ad d
tennser lɛezzas seg wuliw.
Ɛayaci
Lɛezzas ad dteggri deg wulim a Samira, lameɛna lmutis ad
dyaweḍ yiwen lweqt ad tttettuḍ. Imawlannneɣ yemmuten
uqbel nettuten, lemmer ur tennettu ara, tili ddunit ad teḥbes
ur trennu ara di tiklis.
Yusef
Sel, sel a Samira i yimeslayen n Professeurnneɣ, yesɛa lḥeqq.
Ɛayaci
Cfu ɣef wayen akka ara mdiniɣ. Tura mi ara dtemmeslayeḍ
ɣef babam, yejreḥ wulim, d tidet, ad rnun ad ɛeddin wussan
nniḍen mazal tetɣebbneḍ cwiṭ, ad ɛeddin kra n lewqat nniḍen
leḥzennni ad yettubeddel d lferḥ.
54
Tiɣwist n Bururu
Samira
D lferḥ ?
Ɛayaci
Akter n lferḥ, d zzux, d tefenṭaẓit ! Mi ara dtaddreḍ babam
zdat medden, ulim ad yettrefrif, aqerruyim ad trefdeḍ s
igenni u ad dteqqareḍ baba cfiɣasd, yennayid... yeǧǧayi
d... yesseḍsiyid... yuɣiyid... Imirnni ad tḥulfuḍ
tennecraḥeḍ mi ara kemidsteqsin ɣef win i mdyeǧǧan isem.
Yusef
Amek teḥṣiḍ u teẓriḍ ayen akka la dteqqareḍ a si Professeur ?
Ɛayaci
Meqqreɣ di leɛmer a Yusef, aṭas i sɛeddaɣ di ddunit, aṭas i
walant walleniw, ayagi d ayen ibanen u ḥṣant widen
ijerrben. Akka am Samira, err kan ddhenik ɣer zdat ad d
tawiḍ s lexbar.
Yusef
La ttwaliɣ tura allen n Samira bdant la ttkawent, yebda ddwa n
yimeslayenik la ttyesseḥluy a si Professeur.
Ɛayaci
D lweqt ara ttyesseḥlun a Yusef, d lweqt...
Samira
D tidet... D tidet, tura bdiɣ la fehhmeɣ imeslayenik a si
Professeur.
Ɛayaci
Ad tfehmeḍ, d ṣṣber tura, d tatut azekka... D tatut ara
yettwaqqsen si tikkelt ɣer tayeḍ s yifeṭṭiwej n usmekti
yessfraḥen (Ibeddel awal) Tasaɛet qrib d rrebɛa, ɣas inid aql
aɣ newweḍ, tura ara ɣdinin cuddet tiɣeggaḍinnwen ad
nebdu aṣubbu.
55
Tiɣwist n Bururu
Samira
Ayɣer d tamdintnneɣ i textareḍ i wakken ad testeɛfuḍ a si
Professeur ?
Ɛayaci
Axaṭer ḥala tamdintagi ur ɛad ssineɣ, daɣen imi walaɣ yedda
d yidm Yusef i wakken ad amyekkes lxiq, sseddaɣd imaniw
yidwen i wakken ad iyidtesneɛtem tamurta.
Yusef
I wakken ad akdnessenɛet timeqbert akked yiẓekwanis.
Ɛayaci
Anadi n tmussni d yal lḥirfa ulac degs asteɛfu ɣas di tmeqbert.
Yusef
Ḥṣiɣ belli aqlak la tettnadiḍ di tussna yerzan lmeyytin.
Ɛayaci
Ur tettu ara a Yusef belli d anadi n tussna deg wid yemmuten i
ɣyettuɣalen d taftilt iss nettwali amek ara nesseɣzef tudert n
umdan.
Asayes 17
Racid
Mazal teṭṭfeḍ kan deg wawalik a Ṭeyeb ? Ur tendimeḍ ara ?
Ad tedduḍ yidi ? Ad trewleḍ yidi si lḥebs ?
Ṭeyyeb
Ayɣer, ur ɛad tetḥeqqeḍ a Racid ? Mazalaɣ d arrac imecṭaḥ i
wakken ad nerr awal n yirgazen n tidet d lleɛb ? Nniɣak ad
nerwel, ad nerwel ! Ur zmireɣ ara d lmuḥal ad ṣebreɣ ad
sɛeddiɣ ɛecrin yiseggasen dagi deffir iɛemudenagi n wuzzal !
Ayagi abaden ! Abaden ad qqimeɣ d ameḥbus. Muqel kan
amek ara tesweǧdeḍ tarewlanneɣ i wakken ur ɣdttafen ara.
56
Tiɣwist n Bururu
Racid
Kkes aɣbel i wulik, kullec xemmeɣas, lblan n trewla bniɣt
akken iwata lḥal. Seld, azekka deg yiḍ, ad nkemmel ccɛel
nneɣ, u ssyin ad dnaf imannneɣ di tlelli, yiwen ur ɣyettaṭṭaf,
ad nefsi di tegnawt.
Ṭeyyeb
Ihi dayen, attan tefra weḥds. Mi nerwel neffeɣ, ur ɣyettxaṣṣa
ula d kra, sɛiɣ imeddukal i ɣyettraǧun, wid ara ɣibeddlen
tamurt, ad nbeddel isem i wakken yiwen ur ɣyettaf.
Racid
Ccet ! Atan uɛessas la ileḥḥu deg useqqif... Ccet ! Mulac ad ɣ
disel... Ṭṭes tura !
Ṭeyyeb
(I yimanis) Mazal kan ad aɣiɛass assagi akked uzekka... Seld
azekka... Seld azekka...
Racid
Nniɣak susem... Ṭṭes... Ṭṭes...
Asayes 18
Saḥari
Bururu ! Bururu ! La ttwaliɣ deg wallenik tizeggaɣin am
yidammen la ttmuceɛlent si lferḥ imi tenɣiḍ tameṭṭutik
Meryem, tin izewǧen akked iṣurdiyenik, i kiɣunfan. Tura
dayen, terriḍd ttarik, tenɣiḍtt ! Temmut !
Bururu
(Yettnazaɛ) Temmut !... Temmut !... Meryem... Meryem... Ul
is... Ulis...
57
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
Ẓriɣ... Ẓriɣ... Walaɣ ulis mi tidtqelɛeḍ seg yidmarenis...
Walaɣt tewwiḍtid yettquddur d idammen deg wajjarenik.
Bururu
Idammen yeḥman... Yeḥman...
Saḥari
La police attan tetḥeyyer di lmutagi ur fhimen (Taḍsa) Ha !
Ha ! Ur zmiren ara ad dafen later ara tebɛen, la tezzin kan di
tlemmast am uḍebbal umi teɛreq tezwayt (Taḍsa) Tikkeltagi
ad asenyeɛreq kullec.
Bururu
Ulawen... Ulawen... La ttqudduren d idammen yeḥman...
Ulawen !
Saḥari
Mazal aṭas n wulawen ara dqelɛen wajjaren n ufusik, ad d
kksen ulawen n wid i yiyesrewlen qqleɣ d aɣrib. Ulawen n
lɛulama yekksen laman di lɛilm ! Di tussna n ṭṭeb tajdidt i d
snulfaɣ ! Ggumman ad amnen yiss ! Ggumman ad iyi
ɛiwnen ! Ihi ilaq ad mmten ! Ad mmten akk yiwen yiwen
(Taḍsa) Rwaḥ a Bururu... Yyad... Ddud yidi... (Tikli). Ad ak
dmleɣ anda ara tegganeḍ deg wass, ad dtettnekkareḍ deg yiḍ.
Lḥu... Ḍferiyid... Ḍferiyid...
Bururu
Aqli... Aqli... Ulawen... Idammen yeḥman...
Saḥari
dferiyid... Ḍferiyid... Laboratoireagi i bniɣ seddaw
tmeqbert ad aɣyeqqel d lɛecc ur yettaf yiwen. Ulac win ara t
yessinen. Wid i tyebnan kkseɣten, nɣiɣten, neṭleɣten... Ad
stiniḍ lliɣ la kttraǧuɣ ad nemlil i wakken di sin ad nemɛiwen
ad dnerr ttar. Lḥun... Lḥun a Bururu... Abridagi arqaq
yessufuɣ ɣer texxamtik yellan deffir laboratoir. Lemmer ad d
58
Tiɣwist n Bururu
Bururu
Ulawen yellexsen s yidammen yeḥman... Bɣiɣten... Bɣiɣten...
Saḥari
Ur ttxemmim ara a Bururu, aṭas n wulawen yellexsen s
yidammen yeḥman ara dyeqleɛ ufusik... Ih ! Afusik yeqqlen
d afus n lmut ur netsemmiḥ i babis. Lḥun... Lḥun... Aqlaɣ
tura newweḍd ɣer tenṭelt ara yeqqlen d taxxamtik. Dagi ara
tegganeḍ a Bururu... Dagi... Di tenṭeltagi...
Asayes 19
Yusef
Ahat kullec yezmer ad ibeddel di ddunitagi, kečč ur
tettbeddileḍ ara a si Professeur.
Ɛayaci
Amek akka a Yusef ?
Yusef
Mazalik kan di leɛwayedik tiqdimin. Tamurt iɣer tewwḍeḍ
tetzuruḍ timqebrinis, ad stiniḍ yella kra n nnfeɛ izaden ara
dtesnunnteḍ ɣur lmeyytin yettwaneṭlen acḥal aya.
Ɛayaci
D lɛilm a Yusef... Nniɣak d lɛilm.
Yusef
D acu n lɛilm d tussna ara dtlemdeḍ sɣur lmeyyet
yettwaneṭlen u rkan yiɣsanis ? Ur fhimeɣ ara !
Ɛayaci
Ur tefhimeḍ ara ? Ayagi la ttwaliɣ degs. Ihi tura ad kid
sfehmeɣ. Mačči d lmeyytin i la ttnadiɣ ad ẓreɣ, ttwaneṭlen ur
59
Tiɣwist n Bururu
Yusef
Ayɣer, d acu i d lmeɛnas ?
Ɛayaci
D acu i d lmeɛnas ? (Taḍsa) Tselleḍ qqaren zik belli llan
lmeyytin i diteffɣen seg yiẓekwannsen ?
Yusef
Tigi d timucuha iss ssewḥacen arrac, kečč, tumneḍ s tqulhatin
agi a si Professeur ?
Ɛayaci
Lemmer qqimen lɛulama ur ttamnen ara tili assagi lɛilm
mazal ur yuẓ ara ɣer zdat. Ilaqaɣ ad namen, ad nnadi i
wakken ad nawi ttbut. Ihi aɛessas n tmeqbert yeẓra kullec ;
lmeyytin ijdiden mi ara tenidawin i wakken ad tenneṭlen
akked yiqdimen mi ara tenidskeflen i wakken ad rren wiyaḍ
yidsen.
Yusef
Seg wasmi tebdiḍ anadiagi, yella wayen i dtesḍehreḍ ur
yettwassen ara ?
Ɛayaci
Ala, mazal, lameɛna ur qeḍḍɛeɣ ara layas, ad kemmleɣ anadi
alamma d asmi ara dafeɣ aɛessas n tmeqbert ara yidyeldin
iẓri ɣef wayen ahat yettwaffren di ṭṭlam, ahat... Ahat ?
Yusef
Lemmer d tidet mazal aɛessas n tmeqbert yeẓran deg yiḍ
lmeyyet yukid, yeldid allenis, ileḥḥu yettmerriḥ, ur cukkeɣ
ara ad yernu yiwet n ddqiqa n tɣimit gar yiẓekwan. Yiwet ad
yemmet si tugdi, tis snat ad dyaf imanis deg uxxam n
60
Tiɣwist n Bururu
Ɛayaci
(Taḍsa, yeskeɛrir) Ayagi la dteqqareḍ yezmer ad yili d tidet
lameɛna yiwen ur yezmir ad yeḍmen di ccɣelagi.
Yusef
D widen yeddren i yettamnen deg wid yemmuten (Nnhati) D
acu ara kdiniɣ ? Tifeḍiyi tamusni, d kečč i yeẓran a si
Professeur !
Ɛayaci
Aṭas n leḥwayeǧ i ẓriɣ, teɣriḍtent ɣuri, ma yella mazal ayen
ara issineɣ ɣer zdat u ad ktentidǧǧeɣ, kenwi rnutt d ttbut.
Yusef
I tura anwa aɛessas ara tqesdeḍ ?
Ɛayaci
kumiṣar Buzid yessenɛetiyid yiwen isemis Saḥari.
Yusef
kumiṣar Buzid yettamen yissent ?
Ɛayaci
Ur ḥṣiɣ ara a Yusef, ur tidyessebgen ara.
Yusef
Ur dyeḍsi ara deg wudemik ?
Ɛayaci
Ala ! Ur dyeḍsi ara. Ma yella ur yumin ara, ur tidyessebgen
ara.
Yusef
Melmi ara truḥeḍ ad dtzureḍ aɛessasagi n tmeqbert ?
61
Tiɣwist n Bururu
Ɛayaci
Tamedditagi, sweǧdeɣas lweqtis.
Yusef
Ad dduɣ yidk ?
Ɛayaci
Ala ! Ulayɣer ! Ma yella walbaɛḍ n lmeyytin ara dyeffɣen ɣur
i di tmeqbert, ɣas ur ttaggad ara, ur ditemmeɣ ara felli. Ayen
ara txedmeḍ, qim akked Samira, bedd ɣers, ur ttttaǧǧa ara
weḥds, mazalitt di leɣben d leḥzen n babas yemmuten di
laksida n ṭumubil, terna tura teddukeld lxelɛa n tmenɣiwt n
Lla Meryem.
Asayes 20
Ɛayaci
Ṣaḥḥa a si Saḥari, deg wayen i yidtenniḍ ur teffreɣ ara fell
ak, ssneɣ akk annecta. Nekni s wid yettnadin nessimɣur lɛilm,
nettmuqul ad dnawi ttbut ɣef wayen neẓra. Akka ur yettili ara
leɣlaḍ deg wayen nebɣa ad dneǧǧ n tussna i lǧil i diteddun.
Saḥari
Am akken yella deg lemtel, ǧǧantid imezwura : annect yessen
umdan lɛilm yugarit.
Ɛayaci
Ulac win ara iqeḍɛen lɣilm s tmusni, d lebda yettlald ujdid ɣef
ujdid, ur tyettqiddi ara lweqt ad yiqdim.
Saḥari
Bɣiɣ ad ksteqsiɣ a si Professeur !
Ɛayaci
Steqsi, steqsi, tura d nnubak.
62
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
D acu n lemtel n lɛilm iɣef la tḥerrṣeḍ imanik ? (Yettxemmim)
Ma ur skaddbeɣ ara imaniw ssneɣk a si Professeur !
Ɛayaci
Anda i yitessneḍ ?
Saḥari
ssneɣk di lǧernan. Aṭas n lewṣayefik i dsrusun degs.
Ɛayaci
Di lǧernanat ad yili d tidet, ma d tamurtagi d tikkelt
tamezwarut i dusiɣ ɣurs.
Saḥari
Mazal ur iyidtwaǧbeḍ ara a si Professeur.
Ɛayaci
Tura ad kinwaǧbeɣ. Lɛilm iɣef la ḥerrṣeɣ imaniw d yiwen n
ṣṣenf n tmusni i dyesnulfa ziknni yiwen umeddakeliw
(Nnhati) Lameɛna lweqtnni ulac yiwen degneɣ i syefkan
tameẓẓuɣt ad yefhem ayen yettnadi ad yaweḍ, akken ma nella s
yimusnawen, necceḍ, nerrat d ameslub ur tnumin ara.
Saḥari
(Ikukra) Ayɣer ur ttuminem ara ?
Ɛayaci
Ayɣer ? Axaṭer ayen yettxemmim d ayen ur iqebbel leɛqel...
Yeffeɣd zdatneɣ, yebra i uqerrus, imeṭṭawen deg wallenis,
seg wasmi i iruḥ ur diban ma yemmut neɣ mazalit yedder.
Saḥari
D tidet, amdan umi tekksen yirfiqenis laman yetthuddu deg
wulis... Ulamma ur ssineɣ ara ṣṣenf n lɛilmnwen, d acu i
wendyenna di temlilitnwen armi ur ttuminem ara ?
Lameɛna di leɛnayak ma ur iyitsemmḥeḍ ɣef yisteqsiyenagi
ahat ad yili cewwleɣk yissen.
63
Tiɣwist n Bururu
Ɛayaci
Kečč twuǧbeḍiyid merra ɣef wayen i ksteqsaɣ, tura d
nnubaw ad kqennɛeɣ deg yisteqsiyeninek. U daɣen ad d
mmeslayeɣ i win yexḍan tussnanneɣ i wakken ad yifsus wul
iw. Ameddakelaginneɣ, yufa belli aṭas n lehlakat i yetabaɛen
idammen n umdan. I wakken ad inaḥel fellas udawi, yebɣa ad
tenyeccrek s widen n lhayca.
Saḥari
Tebɣiḍ ad dtiniḍ belli ul n bunadem ad yeqqel ad ileḥḥu s
yidammen n lehwayec ?
Ɛayaci
Anɛam ih akka ! S tuccerka n yidammen n lhayca.
Saḥari
I kečč, d acu i twalaḍ deg wannecta ?
Ɛayaci
D netta i iwalan, lameɛna nekk umneɣ s wayen i dyesnulfa...
Lemmer ḥṣiɣ ad tafeɣ yedder, ad tɛiwneɣ u ad kemmleɣ yids
ayen akka yebɣa ad tyaweḍ di leslaḥ n tussna n lɛilm n ṭṭebb.
Ur ilaq ara ad nettu belli d lɛalem ameqqran yebɣan ayen
yelhan i widen i ticuban (Ibeddel awal) D acu akka i yuɣen
allenik a si Saḥari ? La ttrunt ?
Saḥari
(Yuggad) Ala a si Professeur... D axeclaw kan i yi
yesmunedlen. Lemmer ad dyas wass ideg ara temlileḍ yids...
Ad teqqlem am zik ?
Ɛayaci
Akter n zik. Awid kan ad iyiisemmeḥ di lweqtnni ur dddiɣ
ara deg wawalis.
Saḥari
I lemmer ad tafeḍ d tidet yesleb neɣ ahat yexdem timeqqranin
yettwaḥerrmen ? Neɣ yenɣa tamgerḍt ?
64
Tiɣwist n Bururu
Ɛayaci
Ma yesleb ad tdawiɣ, ma yenɣa tamgerḍt ad tṣṣreɣ imi ayen
yexdem di nnfeɛ n tussna n ṭṭebb ara ineḥlen ɣef umdan.
Saḥari
(Yefreḥ) Ɛayaci ! Ɛayaci ! Ur iyidteɛqileḍ ara deffir tamart
agi i rebbaɣ ?... D nekk iɣef telliḍ tettnadiḍ ?
Ɛayaci
Amek ! D kečč, aɛessas n tmeqbert ?
Saḥari
Anɛam ih ! d nekk s timmadiw a Ɛayaci. Ffreɣ imaniw fell
awen, ɣef widen i yiyessnen merra, sdergeɣ ṣṣenɛaw s tin n
uɛessas n tmeqbert i wakken ad kemmleɣ ccɣeliw weḥdi.
Assagi aqliyi ferḥeɣ imi yiwen degwen yendem, yeqqeld
armi d awaliw, tura ad nernu anadi deg wayen bɣiɣ ad
smeɣreɣ asnulfu di sin, kečč akked nekk (Taḍsa) Assagi ulac
ayen ara ffreɣ fellak, ad akdsneɛteɣ merra lbaḍnaw. Ddud
yidi, rwaḥ, ḍferiyid, ad kdzzikneɣ ayen i dyurew lmux
iw u bnant yifasseniw, rwaḥ... Yyan... ad tissineḍ Bururu...
Asayes 21
Sirènes n la police.
Racid
(Yettazzal, ilehhet) Azzel a Ṭeyyeb azzel ! La police tufa belli
nerwel... La ttnadin fellaɣ... Sel sel i la police... Azzel, azzel,
azzel...
Ṭeyyeb
(Ilehhet) D ayen fecleɣ... Ɛyiɣ... Yenneqḍeɛ degi nnefs...
Iḍarreniw kerfen...
Racid
Ula d nekk akken... Ɛyiɛ... Aha aha uqqem lkuraǧ... Lḥu, mazal
65
Tiɣwist n Bururu
Ṭeyyeb
Aqli ḥebseɣ uqbel ad dtneṭqeḍ.
Racid
Yyan ad nessedreg imannneɣ di tmeqbertagi zdatneɣ.
Ṭeyyeb
Amek ? Di tmeqbert ? Ixuṣṣik leɛqel ! Yerna deg yiḍ akked
lmeyytin !
Racid
Tugadeḍ ? Tugadeḍ iruḥaniyen ? Ttɣawal, yyad ! ur dyettas
ara di lbal n la police ad neffer imannneɣ gar yiẓekwan. Lḥu...
Azzel...
Asayes 22
Ṭeyyeb
(I yimanis, yuggad) Racid ! Racid ! La yidtselleḍ ?
Racid
La kdselleɣ a Ṭeyyeb la kdselleɣ... D acu i tebɣiḍ ?
Ṭeyyeb
(Yesqewqiw, yettergigi seg tugdi) Mu... mumu... muqel !
Muqel akin ! La ttwaliɣ... Aẓekkainna... Yettembiwil...
Racid
(Yethedden) Anda teẓriḍ tagi ? Di targit ? Neɣ s tugdi izedɣen
ulik ? Susem tura, ḥbes ur sṭerḍiq ara tuɣmasik ! Ad stiniḍ d
les castagnettes n tceṭṭaḥin n spenyul.
Ṭeyyeb
Nniɣak yya ad nettixxer (Yuggad) Muqel... Muqel tadimt n
66
Tiɣwist n Bururu
Racid
Susem... Susem ! S ṣṣutik mačči kan d la police ara d
tesnejmaɛeḍ fellaɣ, ula d lmeyytinagi yerkan deg yiẓekwan
nsen ad tenidtaḥyuḍ.
Ṭeyyeb
A yemma ! A yemma ! Annect lexyal ibedden ! Ay a lmumnin d
acut wagi ! Racid ! Racid ! Yyan ad nerwel qbel ma ifut lḥal...
La yettembiwil... La ileḥḥu... Racid... Mmuteɣ...
Racid
Ssenɛetiyid akka aẓekkaagi !
Ṭeyyeb
Atan ! Dahi ! Agemmaḍ !
Racid
Ur walaɣ ara anda ! Anwa aẓekkaagi ?
Ṭeyyeb
D asigna, iɣumm tiziri, ur ttettwaliḍ ara (Tiɣwist n Bururu).
Racid
Ad ruḥeɣ ad muqleɣ i wakken ad akyekkes ccek (Ileḥḥu).
Ṭeyyeb
Uɣald... Ur iyittaǧǧa ara weḥdi ! Racid ! Racid ! Dayen...
Iruḥ... Iruḥ !
Racid
(Ileḥḥu, i yimanis) Ula d nekk armi selbeɣ i drewleɣ si lḥebs
akked umaggad i tyecban. Tadimt n uẓekka teldi... Afus n
lmeyyet yeffeɣd... Lxelq ibdedd...
Ṭeyyeb
Aaaaa ! Aaaaaa ! (Yemmut).
67
Tiɣwist n Bururu
Racid
(Yedduqqes, yuzzel, yessawal) Ṭeyyeb ! Ṭeyyeb ! (Yewweḍ,
yeḥbes) Ṭeyyeb ! D acu akka i kyuɣen ? Ayɣer teẓẓleḍ di
lqaɛa ? (Iwalat) Yemmut... Yemmut... Idammen... Idmaren
is... Idmarenis... (Yettergigi) Rrẓen... Ulis... Yettwaqleɛ...
(Yeffeɣit leɛqel, yessawal) La police... La police... Aqli dagi...
Aqli dagi... Ur iyittaǧǧat ara...
Tiɣwist n Bururu.
Asayes 23
Racid
(Mazalit yuggad) Nekk ɛuddeɣ d tugdi kan i yella yettaggad
timeqbert, kkreɣ ad ẓreɣ amkan i la yidyessenɛat u la
yettxayal... Sliɣd i usuɣu deffir, uzzleɣd... Ufiɣtid yemmut,
idmarenis rrẓen, ulis yettwaqleɛ, lǧettas tettɛummu di
temda n yidammen.
Ɛaziz
Tenniḍd idmarenis rrẓen ulis yettwaqleɛ.
Racid
Akka ih ! U ssyin qqleɣd ɣer lḥebs iseg nerwel di sin.
Buzid
(I yimanis) Lmutagi n umeḥbus tcuba ɣer lmut n Lla
Meryem. Win i tenyenɣan iban d yiwen (I Ɛaziz) Ɛaziz !
Heggid ṭumubil ad nawi Racid ad aɣdyessenɛet amkanagi n
tmeqbert.
Ɛaziz
Yirbeḥ a si kumiṣar, aqli ruḥeɣ.
Buzid
Ma d kečč ḥader ad yili teskaddbeḍ !
68
Tiɣwist n Bururu
Racid
Ur sɛiɣ ara lfayda ad dqqleɣ seg wansi i rewleɣ lemmer
skaddbeɣ.
Asayes 24
Saḥari
Ttɣawal ! Ttɣawal i wakken ad nekkes lmeyyetagi seg umkan
agi qbel ad dtaweḍ la police.
Ɛayaci
Anda ara tneffer ?
Saḥari
Yexḍak ccɣel, xdem kan ara kdiniɣ, ad tnenṭel deg yiwen
seg yiẓekwan ur nesɛi babis. Ɛeddid tura ssyahi... Rfeditis si
tuyatis.
Ɛayaci
(Yettergigi) I netta, anda akka iruḥ tura ?
Saḥari
Bururu... Yeqqel ɣer umkanis di tenṭelt.
Ɛayaci
D lweḥc... Wagi d lweḥc umi tbeddleḍ idammen ! Ayɣer yenɣa
amexluqagi ? D acu i syexdem ?
Saḥari
D ulis i dicedha... Aha rfed... Rfed.
Ɛayaci
Ɛeddid kečč ad tidtrefdeḍ seg tuyatis, nekk ad kidɛiwneɣ
seg yiḍarrenis, ur zmireɣ ara ad waliɣ amrujnni i sdyeǧǧa
deg yidmarenis.
69
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
Akken i kyehwa ! Awid kan tura ad tnestixxer seg umkan
agi i wakken ad dnuɣal ad nekkes limarat n yidammen.
Asayes 25
Racid
Deg umkan inna dihin i tǧǧiɣ ! Lḥut tura ad ttwalim
(Dduklen akken, wwḍen, ḥebsen) Atan... Dagi... (Yewhem)
Lameɛna... Lameɛna...
Buzid
(Yezɛef) Lameɛna ulacit !
Racid
Ur fhimeɣ ara... Dagi i tǧǧiɣ yemmut...
Ɛaziz
Ihi d kečč i tyenɣan u tefreḍt !
Racid
Ayɣer ara tnɣeɣ ? Ayɣer nerwel di sin ? Ayɣer i dqqleɣ ɣer
lḥebs ?
Buzid
Ihi d lmeyytin i tyewwin neṭlent ɣursen !
Racid
(Isuɣ, yuyes) Nniɣawen yemmut, yemmut... (Yekkat s
yiḍarrenis di lqaɛa) Lemmer ad dyenṭeq umkanagi ad dyini
belli dagi i tǧǧiɣ.
Buzid
Tenniḍs isuɣ !
70
Tiɣwist n Bururu
Racid
Ih isuɣ... Isuɣ... Lemmer i teqrib temdint yili ad dyessaki
imezdaɣis.
Buzid
D ayen isehlen. Ur nettruḥu ara ɣer temdint ad nesteqsi
imezdaɣis, ad nesseqreb, ad nesteqsi kan aɛessas n tmeqbert,
atan dahi uxxamis. Ma d tidet ad yili yeslad... Yyaw... Lḥut
(Leḥḥun s axxam n uɛessas, wwten ɣef tewwurt) Ad tid
nessaki u ad tnesteqsi (Yewwet ɣef tewwurt geddac n tikkal,
slan i tikli ɣer daxel) Waqila atan yukid, la dileḥḥu.
Saḥari
(Yennuddem, yeldi tawwurt) Zzyara n yiẓekwan deg wass
mačči deg yiḍ... D acuken kenwi ?
Buzid
La police.
Saḥari
La police ? D acu i tebɣam ?
Buzid
Tesliḍd i yisuɣan ?
Saḥari
Isuɣan ? Wi tenilan isuɣan ?
Racid
(Yetsuɣu) Isuɣan n yiwen umeddakeliw ! Yenɣat lweḥc dagi !
Ad yili tesliḍasd !
Saḥari
Di leɛwayediw selleɣ i yizi mi ara yettferfir, iḍesiw d afessas,
lameɛna ur sliɣ ara i yisuɣan. Ḥala dderz d usṭebṭebnwen umi
sliɣ tura, yessakiyid.
71
Tiɣwist n Bururu
Racid
(Yezɛef) Teskiddibeḍ ! Teskiddibeḍ !
Buzid
Stixxerit akin a Ɛaziz !
Saḥari
(Yewhem) Armi d tura i kinɛeqleɣ a si kumiṣar, llant wallen
iw mazal qemcent si naddam, d acut wagi i dtewwim yid
wen yeddebdeb akka ?
Buzid
D yiwen umeḥbus i irewlen akked wayeḍ, la dyeqqar belli d
lweḥc i yenɣan ameddakelis dagi, di tmeqbertagi.
Saḥari
Meskin... Yenɣat ulaxert... Ameddakelis yenɣat ulaxert...
Iban yerwi di leɛqelis.
Buzid
Tesɛiḍ lḥeqq a si Saḥari, mazal ad tnawi ɣur Docteur n
yimeslab i wakken ad yettudawi.
Saḥari
D ayen kan i siwulmen meskin ! Timeqbert, deg yiḍ, ttilin wid
umi tessexrab leɛqel.
Asayes 26
Saḥari
Rriɣakd s tamawt ussanagi ineggura tbeddleḍ a Ɛayaci ! D
acu i kyuɣen ? D acu i kyesnuɣnan ?
Ɛayaci
Ɛyiɣ kan d aya... Ue ṣeḥḥaɣ ara.
72
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
Ur teffer ara felli, nemyussan, d acu akka i iceɣlen leɛqelik ?
Ad stiniḍ tettucewwleḍ !
Ɛayaci
(Yettucewwel)Imi tebɣiḍ tidet, ad kttidiniɣ, ugadeɣ ! Ugadeɣ
bunademagi i terriḍ d lweḥc s yidammen n Bururu, timitalis
ulaciten deg tmenɣi, d lweḥc... D lweḥc... D lweḥc.
Saḥari
D ayagi kan ?
Ɛayaci
Mazal ! Kečč daɣen ur ɛuddeɣ ara akka ara kidafeɣ, ɣelḍeɣ, d
kečč i d lmut. Bururu d afus s wayes tneɣɣeḍ ! D ayen, d ayen
ur zmireɣ ara ad kemmeleɣ tadukli yidk... Ugadeɣ... Ugadeɣ...
Saḥari
Tebɣiḍ ad truḥeḍ lameɛna tugadeḍ (Yettxemmim) Ma yella
ǧǧiɣk ad truḥeḍ ula d nekk ad aggadeɣ.
Ɛayaci
D acu ara taggadeḍ segi ? Tessneḍiyi mačči d axeddaɛ i lliɣ.
Tessneḍiyi, tessneḍiyi seg wasmi nella neqqar, di leɛmer
xedɛeɣ ameddakel.
Saḥari
Ttaggadeɣ ad iyidtkecfeḍ a Ɛayaci, kra n wayen bniɣ ad t
thuddeḍ, lbaḍnaw ad tettwassen.
Ɛayaci
La kqqareɣ tessneḍiyi, ur lliɣ ara d win iheddren, d win
yettɛawaden tiɛlumin, ḍemneɣk, lbaḍnak ad teqqim inek,
lameɛna ur zmireɣ ara ad qqimeɣ yidk, ur zmireɣ ara. Awid
kan ur ttiliɣ ara zdat n lweḥcagi i dtṣenɛeḍ s lmuxik akked
yifassenik. Ameniyi, ameniyi.
73
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
Umneɣk a Ɛayaci, umneɣk... Ḥala nekk i izemren ad ɛiceɣ
akked Bururu... Ssewǧed imanik ad truḥeḍ ad tzedɣeḍ di
l’Hotel, di temdint yeččuren d lɣaci ara kiwansen. Ssewǧed
imanik, ssewǧed imanik...
Asayes 27
Racid
(Yetsuɣu) Ɣas ur ttnadit ara ɣef Ṭeyyeb, yemmut ! Yemmut !
Nniɣawen yemmut... Terramiyi d akeddab, d ameslub...
Tɣelḍem, tɣelḍem...
Ɛaziz
(Yezmumeg, yesmeɛlek) Alaxert yeffeɣd seg uẓekka... Yenɣa
Ṭeyyeb... Yuɣal s amkanis ad yeṭṭes uqbel ad tyeffeɣ naddam
n lebda ? Ah ? Iniyid, amek tebɣiḍ ad knamen ? Amek a si
Racid ?
Racid
(Yuyes) Anda ḥṣiɣ a si l’inpecteur, amek tebɣam ad diniɣ ? Ad
dskiddbeɣ ?
Buzid
Ala ! Iniaɣd kan tidet.
Racid
D tidet i wendnniɣ mačči d lekdeb. D acu n lfayda i sɛiɣ i
wakken ad skiddbeɣ ? Assagi terramiyi d ameslub ur slibeɣ !
Ɛaziz
Racid, nekni ɣurneɣ tbaneḍ tselbeḍ !
Buzid
Yya a Ɛaziz, anefas ad ixemmem akked yimanis.
74
Tiɣwist n Bururu
Racid
(Yettḥelli) Si kumiṣar, ma teǧǧamiyi dagi akked yimeslab, cfut
ad tawim ddnubiw, ad qqleɣ am nitni.
Buzid
(Ileḥḥu) Ameslub itettu, yettbeddil awal s wayeḍ, wagi d ayen i
dyenna di tazwara i mazal yeṭṭef degs.
Ɛaziz
(Ileḥḥu) D acu i tebɣiḍ ad dtiniḍ a si kumiṣar ?
Buzid
Ulamma tidet tettuxaḍ merra s tissist, lameɛna cukkeɣ belli
Racid s leɛqelis i yella, am kečč akked nekk, aṭas n lumur i
walaɣ la tidssebganen ur yeslib ara, ur fhimeɣ ara.
Asayes 28
Saḥari
Bururu ! Bururu ! Ldid allenik. Iḍagi ḥwaǧeɣk a Bururu,
ffeɣd si tenṭelt, kkerd, bedd...
Bururu
(Yettnazaɛ) Idammen... Ulawen yeḥman...
Saḥari
Ihi, ih a Bururu ! Ad kceyyɛeɣ ad dtqelɛeḍ ul n Professeur
Ɛayaci qbel ad aɣdyekcef di sin, yelzem ad yemmet iḍagi...
Ad yemmet i wakken ayen yeẓra ad yettwanṭel yids... Bɣiɣ ad
waliɣ ulis yettquddur d idammen gar wajjarenik...
Bururu
Idammen... Idammen... Ulis... Ul n Ɛayaci...
Asayes 29
Ɛayaci
(Yettheyyi iceṭṭiḍenis, ileḥḥu deg texxamtis, i yimanis) D
ayen tura fukeɣ aheyyi n tbalizin. Azekka ṣṣbeḥ ad ruḥeɣ. Ad
75
Tiɣwist n Bururu
Bururu
(Isuɣ, yekcemd seg ṭṭaq) Ɛayaci... Bɣiɣ ulik...
Ɛayaci
(Yewhem, yuggad) Bururu... Iceyyeɛitid Saḥari ad iyiineɣ...
Yerẓad ṭṭaq... Aẓ akin... Tixxeriyi a Bururu... Ur iyineɣɣ ara
a Bururu... Ala ! Ala ! Ala ! Ur dttqerrib ara ɣuri...
Bururu
(Yettaẓ) Ul yettqudduren d idammen... Ɛayaci bɣiɣ ulik...
Ɛayaci
(Yettazzal deg texxamt) Tixxeriyi a Bururu... Tixxer felli... Ur
iyineɣɣ ara... Eǧǧiyi... Yeṭṭefiyi... Ala... Ala... Ala... (Isuɣ)
Aaaaaaaaaaaaaa ! (Yemmut).
Bururu
(Yefreḥ) Ulis... Ulis... Idammen yeḥman... Yemmut...
Yemmut... (Isuɣ).
Asayes 30
Buzid
Mdel, mdel tawwurt a Ɛaziz... Ur dkeccmen ara
imesǧernanen. Ad astiniḍ wagi yenɣan Professeur Ɛayaci
ixebberiten.
Ɛaziz
(Yemdel tawwurt) Atan la ttraǧun deg tseqqift am yimawlan
yettraǧun tawellitnsen ad dterbu.
76
Tiɣwist n Bururu
Buzid
(Yezɛef) Anefasen ad arǧun. Imi mazal ur dneṭṭif ara lweḥc
agi ineɣɣen, ur ɣṭṭixxiren ara. Ad aɣṭṭafaren am yizamaren
yectaqen iniɣem (Yuẓ ɣer ṭṭbib) Ihi a Docteur, anda akka
tessawdeḍ di ccɣelik ? Ma tufiḍ kra izemren ad aɣiɛiwen ?
Ṭṭbib
Ayagi la ttwaliɣ la yessewham a si kumiṣar. Professeur Ɛayaci
Yemmut s ufus i yenɣan Lla Meryem, tameṭṭut n si Salem.
Buzid
Ayagi ḥṣiɣt a Docteur, d ayen ibanen am uzal. Ɣef wacḥal
tasaɛet i yettwanɣa ?
Ṭṭbib
Gar tnac d zzuǧ n ṣṣbeḥ. Attan tura d tlata.
Buzid
Yeɛni xemseṭṭac n ddqayeɣ segmi ɣdɛeggnen s tilifun ɣer
kumiṣariya. Sland i lḥess n truẓi n ṭṭaq, sland i yisuɣan,
uzzlend ɣer texxamt n Professeur Ɛayaci, ufantid yemmut,
yeẓẓel di temda n yidammenis.
Ṭṭbib
Akka tettwaliḍ a si kumiṣar, idmarenis rrẓen ulis
yettwaqleɛ... Ur fhimeɣ ara timenɣiwtagi... D taweḥcit.
Buzid
(I yimanis) I lemmer Racid ameḥbus ad yili ur yeskaddeb ara
ɣef lmut n Ṭeyyeb, ameddakelis n ssilul di tmeqbert ? Heu ?
Ahat win i tyenɣan yekkesis seg umkan i wakken ur tnettaf
ara, ad yesseɛreq later.
Ṭṭbib
Icenfirenik la ttembiwilen a si kumiṣar, ma d ayen i la d
teqqareḍ ur ssliɣ ara.
77
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Heu ! (Yezmumeg) Llant kra n tikkal ula d nekk ur selleɣ ara i
wayen dttemslayeɣ a Docteur ! Ma tekfiḍ ccɣelik, iniasen i
yifremliyen ad kksen lmeyyet.
Ṭṭbib
Dagi kfiɣ yids, ayen i dmazal ad tkemmleɣ di sbitar.
Buzid
Ɛaziz !
Ɛaziz
Aqli da a si kumiṣar !
Buzid
Atan Docteur yekfa ccɣelis akked lmeyyet, kenwi daɣen ma
tekfam ccɣelnwen dagi, siwlet i yifremliyen ad trefden ssyagi.
Ɛaziz
Yirbeḥ a si kumiṣar. Lameɛna imesǧernanen ?...
Buzid
(Yezɛef) D acu i tebɣiḍ ad asenxedmeɣ i yimesǧernanen ?
Anefasen ad qqubbɛen deg yimukannsen, mačči ula d nitni
ad drnuɣ lhemmnsen. Ɣiwel... Awit lmeyyet ssyagi.
Ɛaziz
Yirbeḥ, yirbeḥ a si kumiṣar (Iruḥ).
Ṭṭbib
Ihi aqli ad ruḥeɣ a si kumiṣar, mi kfiɣ ccɣeliw i yidmazal
akked lmeyyet di sbiṭar ad kdsweǧdeɣ rrabul inu.
Buzid
Ay arezgik a Docteur kečč qrib ad tekfuḍ lxedmak, ma d
nekk mazal la tennḍeɣ deg yiwen umkan.
78
Tiɣwist n Bururu
Ṭṭbib
Yal yiwen d acu n lḥirfa i yextar a si kumiṣar !
Buzid
(Ileḥḥu) Aywah a si Yusef ! Ḥala awalik i ur ɛad ssliɣ !
Yusef
D acu i tebɣiḍ ad tesleḍ sɣuri a si kumiṣar ?
Buzid
Ula d kečč d Docteur, tzemreḍ ad aɣdtiniḍ ma yella kra
twalaḍ !
Yusef
Ayen ara waliɣ atan iwalat Docteurnwen.
Ɛaziz
(Yeddukeld akked yifremliyen) Awitt, lhitd yids !
Buzid
(I Yusef) Ur tesliḍ ara i Professeur Ɛayaci mi isuɣ ?
Yusef
Ala, ur ssliɣ ara a si kumiṣar. D aherwel i yekkren di l’Hotel i
yidyessakin... Uzzleɣd, ufiɣtid...
Buzid
Tufiḍtid... Tufiḍtid yemmut. Tzedɣem di sin di l’Hotelagi
seg wasmi i dtusam ?
Yusef
Akka seg wasmi i dnusa... Lameɛna...
Buzid
Lameɛna ssefrez axemmemik.
Yusef
Ussanagi ineggura ur diban ara di l’Hôtel, tura la ttwaliɣ
79
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Ur teḥṣiḍ ara anda yella mi akken yella iɣab si l’Hôtel ?
Yusef
Ur iyidyenni ara... Tikkelt taneggarut mi tẓriɣ, yennayid
ad iruḥ ad iẓer aɛessas n tmeqbert.
Buzid
Ayagi ẓriɣt, d nekk i syennan ad iruḥ ad iẓer Saḥari. Ur
fhimeɣ ara d acut akken i la yidiḥekku ɣef lɛilm ur ttnadiɣ
ara ad fehmeɣ.
Ɛaziz
Qrib ad yekfu waggur n usteɛfu n kumiṣar Ɛmara, ad dyas ad
aɣiɛiwen di taluftagi.
Buzid
Netta atan deg usteɛfu, ṭṭfeɣ amkanis, weqɛeɣ deg tyersiwin
agi n lweḥc iqellɛen ulawen. Tamdint tella tethenna, teqqel
tessewḥac. Si Salem yemmut di laksida n ṭumubil. Lla Meryem,
tameṭṭutis, temmut s yir lmut. Professeur Ɛayaci i dyusan d
inebgi kemmlen nɣant, ixefis ulacit (Yetqelleq) D acut akka
i teṭṭfeḍ deg ufusik a si Yusef ?
Yusef
D incew, n ufrux.
Buzid
Anda i ttufiḍ, dagi ?
Yusef
Dagi ih a si kumiṣar. Mazal idammen deg yiɣefis... Ur ɛad
qquren...
80
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Anwa afrux umi tettwakkes yincew ?
Yusef
Aqli wehmeɣ a si kumiṣar, ur tettamneḍ ara lemmer ad akd
iniɣ !
Buzid
Ɣas inid a si Yusef, ur ttnadi ara ɣef wayen ara yamneɣ neɣ ur
ttamneɣ. Assagi aqli weǧdeɣ ad amneɣ leɛǧubat.
Yusef
D incew n Bururu, lameɛna ulac di ddunit Bururu yesɛan
incew meqqren annect n tagi.
Asayes 31
Buzid
Ɛaziz tecfiḍ asmi i kdnniɣ belli Racid ameḥbus ur yeslib ara ?
Ɛaziz
Cfiɣ a si kumiṣar, ayɣer ?
Buzid
Tura aqli tḥeqqeɣ, d tidet, i ɣdyenna ɣef lmut n Ṭeyyeb...
Lameɛna xuṣṣentiyi ttbut.
Ɛaziz
Semmeḥiyi a si kumiṣar, amek teẓriḍ yemmut ? Ulac ayen i t
idyesbegnen i wakken ad tetḥeqqeḍ. Neɣ ma yemmut, anwa i
tyekksen seg umkan ?
Buzid
Win i tyekksen seg umkan d win i tyenɣan, yuggad la police
ad tidkecfen, ayen mazal ttxemmimeɣ d lmut n Professeur
Ɛayaci, yusad i wakken ad inadi ɣef ṣṣenf n lmeyytin di
temqebrin, iruḥ ad diẓer Saḥari aɛessas... La dtselleḍ a Ɛaziz ?
81
Tiɣwist n Bururu
Ɛaziz
La nselleɣ, la nselleɣ a si kumiṣar.
Buzid
Ṭeyyeb ameḥbus yennad belli Racid ameddakelis i irewlen
yids iwalat yemmut di tmeqbert anda yettɛassa Saḥari
(Icukk) Win i tyenɣan cukkeɣ ad yili yezdeɣ dinna, di
tmeqbert.
Ɛaziz
Ur tebɣiḍ ara ad dtiniḍ Saḥari yettiki deg tmenɣiwt a si
kumiṣar !
Buzid
Saḥari yessemɣer di leɛmer, mačči d netta i izemren ad yexdem
leǧruḥnni neɣ ad yettali leḥyuḍ, ala, mačči d netta.
Ɛaziz
Ihi, anwa ? Neɣ... Tebɣiḍ ad dtiniḍ yella walbaɛḍ n lewḥuc...
iteffren imanis di tmeqbert ?
Buzid
D lweḥc ne d bunadem labud yiwwas ad dyettwakcef. Seld,
atan amek ara nexdem tamedditagi, ad nawi yidneɣ aqjun
nneɣ ɣer lḥebs i wakken ad yesriḥ di ssilul n Ṭeyyeb iceṭṭiḍen
is d umeṭreḥis, ssyin ad asnserreḥ ad yetbeɛ lateris, nekni ad
tneḍfer alamma yessaweḍaɣ s amkan anda ara yili Ṭeyyeb.
Ma yella mazalit yedder, ad tidnaf, ma yemmut yettwanṭel,
ad tidnessekfel. Tfehmeḍ a Ɛaziz ?
Ɛaziz
Fehmeɣ a si kumiṣar, d tikti yelhan. Truḥaɣ kan, yili akka ara
nexdem di tazwara.
Buzid
Aṭas i la ɣyettruḥun, mačči d yiwet, ṭṭuqtent. Awid kan
lweḥcagi iɣef la nettnadi, ad dnaf lateris.
82
Tiɣwist n Bururu
Ɛaziz
I lemmer ad yili tɣelḍeḍ a si kumiṣar ?
Buzid
Tikkeltagi ma yella ɣelḍeɣ, ad ǧǧeɣ amkaniw i wiyaḍ.
Lameɛna ur cukkeɣ ara ɣelḍeɣ a Ɛaziz !
Ɛaziz
Ur teḥṣiḍ ara a si kumiṣar ma tɣelḍeḍ, ineɣmasen ad afen ayen
ara darun.
Buzid
Ad senfkeɣ lḥeqq. La police ur nezmir ara ad dteṭṭef win
ineɣɣen, win yesserwalen lɣaci seg yiberdan, u yessekcem
tugdi d lweḥc deg wulawen, tuklal acettem.
Asayes 32
Saḥari
(I yimanis) Iḍagi timeqbert attan teɛmer ! La police wwind
yidsen aqjunnsen... Ufan tanṭeltnni ideg neffer ameḥbusnni
yenɣa Bururu, atan la tidssekfalen (Yezɛef) Texṣer tegnit...
kumiṣar Buzid yeḥrec, s uqjun inna ur ttɛeṭṭilen ara ad ḍefren
later alamma d da (Nnhati) Ilaq ad qerrbeɣ ɣursen neɣ mulac
ad tenyekcem ccek felli, ad sinin yeffer neɣ yerwel mi d
yesla i la police. Ad xemmeɣ amek ara sensɛerqeɣ lǧerra ma
yella mazal ur ɛad ur tenyekcim kra n ccek (Yelḥa ɣersen)
Rebbi ad iɛin ! Waqila tbeddlem ṣṣenɛa a si kumiṣar imi
tuɣalem d ixebbacen n wakal (Lḥess n tɣuzi).
Buzid
Llan widen yeɣɣazen i wakken ad ẓẓun... neɣ ad neṭlen win
yettwakksen a si Saḥari... Nekni nesskfal i wakken ad tnissin.
Saḥari
(Taḍsa) Ur fhimeɣ ara d acu i tebɣiḍ ad dtiniḍ a si kumiṣar ?
83
Tiɣwist n Bururu
Ɛaziz
Si kumiṣar... Dayen... Ufant ixeddamen... La dyettban ufusik
seddaw wakal... Muqel, muqel !
Buzid
La ttwaliɣ a Ɛaziz, la ttwaliɣ. D udemis i bɣiɣ ad waliɣ.
Kemmlet aɣizi, sḍehretd lǧettas.
Ɛaziz
(Yumeriten) Ahaw ! Ahaw ! Ɣzet ɣer tama n yiḍarrenis...
Zwiret kkset akalnni yellan s aqerrus.
Saḥari
Anwa wagi i la dtessekfalem ?
Buzid
Ṭeyyeb ameḥbus (Aqjun yeskeɛwiw si tugdi) Acu yuɣen aqjun
agi ? Ad stiniḍ yuggad... La yettergigi.
Saḥari
D aqjunagi i tidyufan ?
Buzid
D netta, d aqjunagi.
Ɛaziz
Si kumiṣar dayen... Tesɛiḍ lḥeqq... D Ṭeyyeb ! Atan yebda la
yettraḥ !
Buzid
Rriḥa n uksum n bunadem yebdan la irekku... Rriḥa n lmeyyet.
Ruḥ tura siwel i wakken ad dtas terbaɛt n laboratoire ad bdun
ccɣelnsen.
Ɛaziz
Yirbeḥ a si kumiṣar !
84
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
Docteur n laboratoire ma yusad, ad tidawi ?
Buzid
(Yeskeɛrir) Ad tiwali, ahat yessenit, ad sdyini amek
yemmut neɣ anwa i tyenɣan (I Ɛaziz) Mazal ur ɛad truḥeḍ a
Ɛaziz ? (Yewhem) D acu akka i la tessenqadeḍ di lmeyyet ?
Ɛaziz
Idmarenis... La ttwaliɣ yeččur d awekkiw n wakal, yemmečč
akk deg yidis n wulis, d amruj, ur yeskaddeb ara Racid,
yennayaɣd tidet.
Buzid
Ḥṣiɣ ur yeslib ara... Tura mazal ad nnadi ɣef win i tyenɣan ! (I
yiqjan) Aha a bubi... Nadi nadi... (I Ɛaziz) Yelha imi dtegliḍ s
mimic, teḥrec. Aha tura kemmini... Nadi, nadi... Sriḥ, sriḥ...
Ɛaziz
(Iqjan uggaden, ttergigin) Ggumman ad mbiwlen... D acu i
tenyuɣen ? Bubi, mimic, nadi, Sriḥ... (Iqjan skeɛwiwen).
Buzid
Iqjanagi ad stiniḍ ttubeddlen ! Atan bran i yimeẓẓuɣennsen,
la skeɛwiwen si tugdi... Amzun yella wayen sraḥen yessaged
iten. D acu i zemren ad yessagad iqjan am wigi di leɛmer i
ugaden kra ?
Saḥari
Leɛmer ẓriɣ neɣ sliɣ belli aqjun yesɛan tanaṣlit n wuccen n
yidurar n Lalman ssnen d acu i d tugdi ! Wigi ad ilin ččan kra
ɣurwen i tenihelken.
Buzid
Ur fhimeɣ ara d acu i tenyuɣen, ladɣa bubi, yeggumma ad
yessenbiwel imeẓẓuɣenis. Awah ! Ahat ad yili d tidet, ččan
ayen ixeṣren, iḍurriten.
85
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
Ayagi bla ccek ! Yerna mačči akka i d leɛwayed n yiqjanagi.
Buzid
(Yezɛef) Nadi bubi nadi... Awah ! Yeggumma (Aqjun
yeskeɛwiw) Tura atan yebɣa ad yerwel ! La yettemxebbaḍ i
wakken ad yessenser imanis. Bubi... Bubi...
Ɛaziz
Bɣiɣ ad diniɣ yiwet lḥaǧa a si kumiṣar !
Buzid
Inid ! Inid ! D acutt ?
Ɛaziz
Lǧerḥagi i dyesseggran amruj deg yidmaren n Ṭeyyeb iruḥ
icuba ɣer wiyaḍ yettwanɣan idmaren rrẓen ulnsen yettwaqleɛ.
Aqjunagi ur nettaggad la bunadem, la rrṣaṣ, la timess, yuggad,
yeggumma maḍi ad ikemmel asriḥi d unadi armi yesraḥ ayen
ur yezmir ad iqazem.
Buzid
Ur tebɣiḍ ara ad dtiniḍ yuggad alaxert ?
Ɛaziz
At laxert d at laxert a si kumiṣar ! Lemmer i tenyuggad yili, ur
ɣdyessawaḍ ara s anda i dnessekfel Ṭeyyeb. Ayagi d ayen
nniḍen, ahat yugar tamusni nneɣ.
Asayes 33
Ɛmara
(Yeɛḍes, ileḥḥu, i yimanis) Llan widen yeqqimen zdat
tewwurt n uxxamiw ! Ad stiniḍ... D Ɛumar, d acu akka yebɣa
ɣuri... D kečč ayagi a Ɛumar ?
86
Tiɣwist n Bururu
Ɛumar
(Yeṣker, yesneɣnuɣ) Mselxir a si kumiṣar Ɛmara Saɛid ! D
nekk ! D Ɛumar ! Win yeznuzun imeslayen i lɣaci deg
yiǧernanen... Imeslayen n tidet akked wid nniḍen (Taḍsa) Ih
akked wid nniḍen ixelḍen deg yiwet tedwayt n lmidad am
lqahwa d uyefki yemlalen deg yiwen ufenǧal.
Ɛmara
Assagi daɣen ayen i dtrebḥeḍ deg uǧernan tesruḥeḍt di tissit
n ccrab.
Ɛumar
Mačči d lɣerḍiw a si Ɛmara... D lebda ffudeɣ... Ma qqimeɣ
yiwwas ur swiɣ ara, ttergigiɣ u ixerreb leɛqeliw.
Ɛmara
Tettdawiḍ imanik s ccrab. Akka la ttwaliɣ ifassenik mazal la
ttergigin, ur ɛad terwiḍ tissit n ccrab.
Ɛumar
Ulac kumiṣar i kyifen di lmux, dindin tfehmeḍ timsal,
tettafeḍd ayen yettxaṣṣan, iḥemmel uḥbib tḥemmleḍ. D tidet...
Ur ṛwiɣ ara tissit n ccrab... Iṣurdiyen kfan... (Yekkat deg
yifassenis) Kfan, ulac (Ɛmara yeɛḍes, yennecraḥ) Teḍra yidi
am kečč a si Ɛmara... Kečč d aṭṭan n uɛḍas si la sinusite, ma d
nekk d aṭṭan n tqerɛat n ccrab... Aqlaɣ d imuḍan di sin
(Taḍsa) Nettwaɣ di sin...
Ɛmara
Akken xedmeɣ yidk ur slikeɣ ara a Ɛumar. Nedreɣ neɣ
qqimeɣ. Acḥal i kweṣṣaɣ ur tess ara ccrab, yal tikkelt ur
tettaɣeḍ ara awal. Ufiɣakd lxedma i wakken ad yelhu lbalik
di ccɣel, tettruḥuḍ s ixeddim tṣekreḍ. Ttawiɣk ssganeɣk di
lḥebs di ccetwa i wakken ad terreḍ aḍar, teggummaḍ ad
tbeddleḍ yir leɛwayedik. Di leɛnayak a Ɛumar, iniyid d acu
n ddwa i kilaqen i wakken ad tettuḍ yir ṭṭbiɛaagi inek ?
87
Tiɣwist n Bururu
Ɛumar
Ulac ddwa a si Ɛmara. Ur ɛad i tidyesnulfa babis.
Ɛmara
D acu i tebɣiḍ imi akka la tettraǧuḍ dagi zdat tewwurtiw ?
Ɛumar
Bɣiɣ ad ẓreɣ ma yella d tidet ayen akka la dttarun di lǧernanat
ɣef lweḥcagi iqellɛen ulawen ? Kečč ur teskiddibeḍ ara, teḥṣiḍ
kullec, u nekk d ameddakelik n lḥuma si zik, ur tetteffreḍ ara
felli.
Ɛmara
Ɛumar ! Mazaliyi deg wagguriw n usteɛfi, amek tebɣiḍ ad
ḥṣuɣ ? Iniiyid, ayɣer akka i la tettnadiḍ taṣeḥḥit di taluftagi ?
Ɛumar
Axaṭer a si Ɛmara nekk ur ttamneɣ ara belli d lweḥc i la
ineɣɣen am akken i dnnan ḥqaḥqa d alaxert i dyeffɣen seg
uẓekka, yettmerriḥ, win yufa ad tineɣ. Di leɛmer i sliɣ s
lmeyyet yenɣan win yeddren !
Ɛmara
Ur cukkeɣ ara d ayagi kan i kidyewwin ɣuri tamedditagi,
neɣ ɣelḍeɣ a Ɛumar ?
Ɛumar
D tidet, ɣef lǧal n tmusninni nneɣ taqdimt... Usiɣd... Usiɣd...
Tfehmeḍiyi ?
Ɛmara
Ḥṣiɣ, fehmeɣk... D idrimen i tebɣiḍ !
Ɛumar
(Yefreḥ) Ḥṣiɣ, ḥṣiɣ ulac kumiṣar i kizemren... D lfahem
ameqqran, tettafeḍd kullec, ulac ayen i kyettaɛraqen...
Yeḍherak lḥal... Tifaṭurin n lekra, trisiti, aman... Mlalentd
88
Tiɣwist n Bururu
Ɛmara
(Yeɛḍes) D ayen ibanen... Iɣaḍik bu tḥanut n ccrab, tefkiḍas
iṣurdiyenik, yerrayaktenid d tiqreɛtin n ccrab i wakken ad
tekkseḍ fad (Yefkayas idrimen) Di leɛwayed, timitalik ttawiɣ
tent steɛfayent di lḥebs. Imi temɣer trennu, leɛwayed
ttbeddilent... Ax... Ṭṭef... Atan walef idinaren... Ddnub i yirik.
Ɛumar
Amek ara kdiniɣ ṣaḥḥa a si Ɛmara ?
Ɛmara
Ur iyidqqar acemma. Ḥṣiɣ iɣaḍik bu ccrab ad astenternuḍ
di leqjer (Yeɛḍes) Lemmer ur kssineɣ ara si zik ay axir. Llant
kra n tikkal, tamusni taqdimt tgerrid d yir tamusni.
Ɛumar
Ur tettuɣ ara lxirik a si Ɛmara !
Ɛmara
Mačči d lxir i kxedmeɣ a Ɛumar, lameɛna ur zmireɣ ara ad
ttuɣ argaz bu tissas i telliḍ ziknni uqbel ad tbeddleḍ yir
abeddel seg wasmi temmut temeṭṭutik s tadist.
Ɛumar
(Yeḥzen) D tidet a si Ɛmara... Seg wasmi temmut tmeṭṭutiw i
la tesseɣ ccrab i, wakken ad ttuɣ. Lameɛna mi ara ṣekreɣ mačči
d awali kan i la ttttwaliɣ tebeddd ɣuri la selleɣ ṣṣutis
ḥninen, ihi wulfeɣ s lexyalis mi ara sweɣ ccrab, acḥal iberdan
mi ara yiliɣ ṣekreɣ, ttruḥuɣ ɣer tmeqbert gganeɣ rrif uẓekkas,
ttwanaseɣtt gar lmeyytin.
Asayes 34
Saḥari
Bururu ! Ilaq ad tettaɣeḍ awaliw... Tesliḍ a Bururu ! Ur teffeɣ
89
Tiɣwist n Bururu
ara si tenṭeltik.
Bururu
Idammen... Idammen... Ulawen... Ulawen...
Saḥari
D nekk, d nekk ara kdyextiren ulawen ara dtqelɛeḍ...
Ttɣiqmi deg umkanik, ur teffeɣ ara ɣer berra ! Mulac ad aɣd
tkecfeḍ ! Iqjan n la police lemmer mačči d kečč i dsraḥen,
uggadenk, ur dqerrben ara, tili ad tenidssiwḍen ɣer
tewwurt n lbaḍna n laboratoire... (Yetqelleq) D acu akka i k
yuɣen... Aqlak am win yettuqellqen.
Bururu
Lmut... Lmut... Idammen yeḥman... Idammen yeḥman...
Saḥari
Ṭṭes a Bururu... Ṭṭes... Mdel allenik....
Asayes 35
Ɛumar
(Aḍu, rrɛud, yeṣker, i yimanis) Ur ttaggad ara... Rrɛudagi
akked waḍu aqli yidm... Ur kemttaǧǧaɣ ara weḥdm. Sel
asen kan, uccanen la ssawalen i lmut... Kemm temmuteḍ ur
tesɛiḍ d acu ara taggadeḍ (Askeɛwew) Ečč aqerruk ay uccen,
ečč aqerruk... Uccen yessusem... Yuɣiyi awal, yettaggad
widen yeddren... Acḥal akka tura tasaɛet ? (Iwala ssaɛa) Ur
walaɣ ara... Areqqasnni ur diban ara... D ṭṭlam... Waqila
ṣekreɣ, aqerruw la itezzi am tberrint... ven... ven... ven...
Awwah ! D lmuḥal ! Ccrab n wassagi yerwiyi armi la
ttemzennadent walleniw, ad stiniḍ la ttwaliɣ aɣummu inna n
trexxamt n tenṭelt yembwal... (Yetcewwiq) Alala Halala...
Halulu... Lalala... (Yeḥbes) Heu ! Acut lexyal inna i dibedden
dahi ? Yeffeɣd si tenṭelt... La dyessurruf iẓekwan... (Si tugdi,
tekkesas ṣṣekra) Ggummaɣ ad amneɣ alleniw... Ggummaɣ ad
amneɣ ayen akka i la ttwaliɣ... Uliw yebɣa ad yeṭṭerḍeq deg
90
Tiɣwist n Bururu
Bururu
Idammen... Ul yettqudduren d idammen yeḥman...
Ɛumar
Wagi d lweḥc ! D lweḥc ! Ur dttaẓ ara... Aẓ akin... Teččureḍ d
rric... Uɣal ɣer deffir... D acut uqamumagi... Allenis d
tizeggaɣin... Nnaɣ a yemma ɛzizen...
Bururu
Lmut... Ṭṭfeɣk... Ṭṭfeɣk... Ulawen... Ulawen... Tidi la tettazzal
fellak si tugdi n lmut... La tettergigiḍ...
Ɛumar
Serreḥiyi... Serreḥiyi...
Bururu
Ad temmteḍ... Lmut... Lmut...
Ɛumar
(Yettemḍerkal akked Bururu, yekkat i wakken ad sd
yennserr) Icekkeliyi... Yerfed afusis... Yessufeɣd ajjarenis...
Ala... Ala ur iyineɣɣ ara... (Isuɣ).
Bururu
Idammen... Idammen n wul... Ad knɣeɣ (Isuɣ) Ad temmteḍ...
Bɣiɣ ulik... Mmet... Mmet...
Ɛumar
Ala... Ala... Ur iyineɣɣ ara... Eǧǧiyi tudert... Aaaaaaaaaaaa !
91
Tiɣwist n Bururu
Bururu
Dayen... Dayen... Yemmut...
Asayes 36
Buzid
Taluftagi tessufeɣiyi leɛqel a si Ɛmara. Kečč tugareḍiyi di
lxedma n la police, ɛiweniyi i wakken ad dssukseɣ kra n
lḥirfa ara iḥebsen sneslaagi n tmenɣiwin. Amek lweḥcagi
ineɣɣen bla ssebba ur dyettaǧǧa ara later ad stiniḍ d aruḥani.
Aqli dbedbeɣ... Imesǧernanen tcettimen degneɣ ur nezmir ad
nexdem ula d kra. Imdanen uggaden, ur dteffɣen ara deg yiḍ,
kksen degneɣ laman !
Ɛmara
(Yeɛḍes) Di leɛmer i mmugreɣ taluft yecban tagi a Buzid.
Lweḥcagi iqellɛen ulawen yenɣa Lla Meryem, Ṭeyyeb
ameḥbus, Professeur Ɛayaci tura yerna yenɣa Ɛumar aṣekran.
Awah, ggummaɣ ad fehmeɣ ! Wigi yemmuten ur sɛin ara ayen
i tenyeccerken ara yilin d ssebba iɣef ara dyerr ttar.
Buzid
I lemmer ad yili am akken i snxemmem di tazwara, d albaɛḍ n
yimeslab a si Ɛmara, d acu i tenniḍ ?
Ɛmara
Inid albaɣḍ n lewḥuc a Buzid. Ameslub ur yesɛi ara lǧeh ad
yerreẓ iɣsan n yidmaren n bunadem u ad yeqleɛ ulis s ufusis.
Buzid
Amek ? S ufusik ?
Ɛmara
Anɛam ih ! S ufusis a Buzid. Docteur nneɣ n la police yessuli
d ttbut n waya. Ulac limara nniḍen menɣir ajjaren.
92
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Ayagi d lewhayen a si Ɛmara. Ggummaɣ ad amneɣ belli d afus i
ixedmen annecta !
Ɛmara
Ihi amek i tzemreḍ ad dtesfehmeḍ d acu i yerẓan iɣsan n
yidmarennsen, iqleɛd ulnsen ma yella mačči d afus
yettwasellḥen s wayen ur ɛad nefhim ur yeǧǧayaɣd akka di
ṭṭlam n yisteqsiyen !
Buzid
Ur zmireɣ ara ad akdsfehmeɣ ayagi a si Ɛmara... Afus ? Afus
n bunadem ? Isellḥen s wayen ur ɛad nefhim ?
Ɛmara
Lemmer lliɣ d keččini...
Buzid
Kemmel awalik a si Ɛmara, lemmer telliḍ d nekk...
Ɛmara
Tili ruḥeɣ nekk s timmadiw ad uqmeɣ taɛessast deg yiḍ di
tmeqbert.
Buzid
Amek ? Ad ɛesseɣ lmeyytin a si Ɛmara ?
Ɛmara
Ad tɛesseḍ ayen yessaggaden iqjan i dicettlen seg wuccen ahat
ad diban kra i dyesseɣlin rrebrab ɣef yimdanen anda ula d
lehwayec yegla yissen.
Buzid
D lewhayem ! D acu i uggaden yiqjan ? D acu akka i ten
yesswḥacen ?
Ɛmara
Timenɣiwinagi akk luɣent, ur dtban ara ssebbansent. S
93
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Neɣ anwi ? A si Ɛmara anwi ?
Ɛmara
(Yeɛḍes) D tidet, tesɛiḍ lḥeqq... Neɣ anwi a Buzid ? Anwi ?
Asayes 37
Saḥari
(I yimanis, yetqelleq) kumiṣar Buzid yumayen ayagi netta
yettɛassa di tmeqbert, ad yili yella wayen ideg icukk. D acu ?
Atan la dileḥḥu ɣer dagi... Ɣuri... La yettezmumug s teḍsa,
taḍsa n wuccen ur nesɛi laman (Tikli) Atan yewweḍd, ula d
nekk ad ssbeggneɣ tiḥḥerciw (Iɛeggeḍ) Aaa ! D kečč aya a si
kumiṣar ! Si sgelli i la dsmeɛqileɣ degk... Ɛeqleɣk ur k
ɛqileɣ. Ma yehwayak iẓriw yenqes.
Buzid
Amek akka i tettiliḍ a si Saḥari ?
Saḥari
Am win yettɛassan timeqbert a si kumiṣar, am win yettɛassan
timeqbert...
Buzid
Yettaggad ad dffɣen at laxert ad rewlen !
Saḥari
(Yeḍsa ) Tḥemmleḍ nnecraḥa a si kumiṣar. I kečč tettɛassaḍ
albaɛḍ dagi di tmeqbert ?
94
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Anwa i tebɣiḍ ad ɛasseɣ a si Saḥari ? Lmeyytin ? Ur mazal ara
ad duɣalen ɣer ddunit i wakken ad ḍurren, neɣ ahat ad ɛasseɣ
win i tenyettɛassan ?
Saḥari
Ur walaɣ ara d acu ara dtessukseḍ i win yettɛassan iẓekwan !
d amɣar ur yezmir i wacemma. U nekk zemreɣ ad ḍemneɣ
degs, amanis la ḥemmun, ur yezmir ara ad yexdem ayen ara
dyawin lmaḍerra, ḥala deg wayen yelhan d wayen imeɛnen i
la ixeddem seg wasmi tssneɣ u cfiɣasd.
Buzid
Kečč tessneḍt nekk ur tssineɣ ara.
Saḥari
D acu i mazal ur ttessineḍ ara degs ?
Buzid
Tiklis... Axemmemis... La ttnadiɣ ad issineɣ merra widen
izedɣen tamdintagi akked lqurubis. Llan widen yesɛan ɣur
neɣ tiwriqinnsen anda drsen yisteqsiyen fellasen yesɣan tura
lǧawab, llan wiyaḍ mazal, ihi wigi nettnadi amek ara ten
nefhem, ad tennissin... Twalḍ a si Saḥari lxedmanneɣ acḥal n
wuguren i tesɛa ! D lebda nettani aqerru uferḍas.
Saḥari
La ttwaliɣ... La ttwaliɣ a si kumiṣar !
Buzid
Kemmel ttmuqul kan akka a si Saḥari, nekni mi nekfa tamuɣli,
nefhem, nessasayd ayen iɣef nettnadi, nettbeddil tamuɣli,
nettuɣal ɣer tuṭṭfa di tfexxet (Nnhati) Ad ruḥeɣ ad kǧǧeɣ ad
tkemmleḍ taɛessastik i wakken ur kirewwel ara walbaɛḍ n
lmeyytin seg uẓekkas (Iruḥ).
Saḥari
(Yetxemmim) Icukk neɣ yebda la ifehhem... Yeḥrec, yeḥrec. Ur
95
Tiɣwist n Bururu
Buzid
(Ileḥḥu, i yimanis) Yeḥṣa d netta i la ttɛassaɣ... D uccen !
Yefhem. Lehduris banen mačči d win n uɛessas n tmeqbert.
Deg wass yettqaraɛ imanis. Ma yella yettalas di taluftagi, ilaq
ad dqqleɣ deg yiḍ... Deg yiḍ labud ad dyass wass ad
yettwakcef.
Asayes 38
Saḥari
Bururu... Bururu... Akid ! Ldid allenik ! Seliyid !
Bururu
Idammen... Ulawen... Idammen... Ulawen...
Saḥari
kumiṣar Buzid ilaq ad yemmet... Ad yemmet...
Bururu
Lmut... Lmut... Idammen... Idammen...
Saḥari
kumiṣar Buzid ad dyuɣal iḍagi ad yuqqem taɛessast... Ur d
teffeɣ ara seg umkanik alamma teḥṣiḍ belli ur yezmir ara ad
yerwel... Imirnni... Imirnni ffeɣd... Ffeɣd enɣit a Bururu...
Enɣit mulac tikkelt nniḍen ad dyuɣal ad dyeglu s
yimeddukalis. Ilaq ad ttenɣeḍ... qleɛd ulis...
Bururu
Ad yemmet... Ad yemmet... Ulis... Ulis... Idammen yeḥman...
96
Tiɣwist n Bururu
Asayes 39
Yusef
(Asṭebṭeb di tewwurt, i yimanis) Anwa wagi i la dyekkaten di
tewwurt ? Ad ttidldiɣ ad ẓreɣ (Iteddu ad dyeldi tawwurt)
Ah ! D kemm aya a Samira ? D acut akka i kemyuɣen ? Atan
wudemim yembaddal !
Samira
Usiɣd a Yusef i wakken ad kdiniɣ belli sweǧdeɣd imaniw i
wakken ad ruḥeɣ.
Yusef
Ad truḥeḍ ? Kcemd tura ɣer daxel, ur nettmeslay ara ɣef
umnar n tewwurt.
Samira
(Tcewwel) Ur zmireɣ ara ad rnuɣ yiwen wass dagi !
Yusef
Qim tura ɣef ukersi ad testeɛfuḍ kra.
Samira
(Teqqim) Tamdintagi tesrebrib a Yusef.
Yusef
Amek i kemidtusa lɛeqliyyaagi n rrwaḥ ? Ayɣer ? D acu i d
ssebba ?
Samira
Kullec a Yusef, Kullec ! Baba yemmut, ḥala netta i izemren ad
iyiyeṭṭef dagi lemmer mazalit yedder, tura ur sɛiɣ ula d
yiwen di tmurta. Ihi ad ruḥeɣ kan, dagi weḥceɣ.
Yusef
D acu i tweḥceḍ a Samira ?
97
Tiɣwist n Bururu
Samira
Tamurtagi teqqeliyi d ṭṭlam, teqwa degs lmut, la tkukruɣ
deg yiḍ deg wass, Lla Meryem, tameṭṭut n baba, nɣantt bla
ssebba. Ulis yettwaqleɛ, Ṭeyyeb i direwlen si lḥebs, Professeur
Ɛayaci, Ɛumar aṣekran, mmuten merra idmaren rrẓen, iɣsan
ftutsen, ulnsen yettwaqleɛ. Weḥceɣ a Yusef, weḥceɣ (Tettru).
Yusef
Ur ttaggad a Samira, aqli dagi, yidm, ur mttixxireɣ ara.
Lweḥcagi i la ineɣɣen s ṣṣifa tajehlit ad dyas wassis ad
yettwaṭṭef, ad teqqel temdintagi di talwit, ad yekkes degs
lweḥc (Yetṣebbiritt) Dayen tura ur ttru ara, sskew allenim,
sfeḍ imeṭṭaweniw, ax tamucwart.
Samira
(S tnexsas, tettḥellil) Di leɛnayak a Yusef yya ad nruḥ, ad
nettixxer ! Ad nerwel ssyagi di sin uqbel ad ifat lḥal, ḥala kečč i
yidmazal.
Yusef
Ala a Samira, nekk mazal ur ttruḥuɣ ara.
Samira
Ayɣer tebɣiḍ ad teqqimeḍ dagi ? Ayɣer ? Ayen akk ara nernu d
lbaṭel, d acu ara nernu dagi ?
Yusef
Yella wayen i yiyeṭṭfen dagi.
Samira
D acu i kyeṭṭfen, d acu ?
Yusef
Lmut n Professeur Ɛayaci.
Samira
Lmut n Professeur Ɛayaci ? Ayɣer ?
98
Tiɣwist n Bururu
Yusef
Professeur Ɛayaci irebbayid am mmis, yessɣeriyi, wwḍeɣ
ɣer tussna n ṭṭebb. Ala a Samira, ur ttruḥuɣ ara ssyagi alamma
iband win i tyenɣan. Lweḥcagi iqellɛen ulawen yesɛan rric
n Bururu.
Samira
Amek ? Rric n Bururu ?
Yusef
Anɛam ih a Samira, rric n Bururu. Ddud yidi ɣer texxamt ad
amdsneɛteɣ yiwet tɣawsa yessedhacen (Ileḥḥu, yeḥbes, yeldi
leqjer) Atan, muqel (Yefkayas incew) Mmektid ayen teɣriḍ di
tektabin n tussna n zoologie yeɛnan lehwayec i dyemmeslayen
ɣef yifrax n yiḍ umi qqaren les rapaces n ṭṭlam. Muqelit mliḥ !
Samira
Wagi d incew n ufrux, rricis d aleqqaq am leḥrir, wagi iban d
rric n Bururu... Lameɛna...
Yusef
Lameɛna ulac Bururu yesɛan incew meqqren annect n wagi...
Tura ara ad amdsneɛteɣ ayen nniḍen ara kem yeswehmen.
Attan tura tqerɛetagi n ssǧaǧ, senqed ayen akka i dkkseɣ si
zdaxel s nneqqaḍ.
Samira
Acut wagi ?... Ad stiniḍ d aglim.
Yusef
Ur teɣliḍeḍ ara a Samira, d aglim n bunadem.
Samira
Ansi i tidtekkseḍ ?
Yusef
Kkseɣtid seg yiɣefagi n yincew n Bururu i teṭṭfeḍ deg
yifassenim.
99
Tiɣwist n Bururu
Samira
Amek ? Rric deg uglim n bunadem ? Muḥal ! Ur tebɣiḍ ara ad
dtiniḍ ?...
Yusef
Bururuagi yesɛa aksum n bunadem ! Ad yili meqqer annectis
neɣ akter ɣef leḥsab n temɣer n yincew
Samira
Anda tufiḍ incew ?
Yusef
Di texxamt n Professeur Ɛayaci asmi yemmut.
Samira
Ayagi d ayen ur yettamen umdan.
Yusef
S tuffra uqqmeɣ anadi, s ufran i ferneɣ s lizanaliz incewagi n
Bururu i yidibanen meqqer aṭas ɣef tneṣlitis, yufrard
wayen ur iqebbel leɛqel. Wagi ineɣɣen yecrek degs ufrux
akked umdan, ssasiɣd belli ḥala win yesɛan lqedd n urgaz
yesɛan tazmert tameqqrant, irebban ajjaren akked rric n
Bururu i izemren ad yerreẓ idmaren n umdan s ufusis, ḥala
win yesɛan tanaṣlit n ufrux i izemren ad ineggez tlata tɣurfatin
ur yettnal lḥiḍ yemzin am lemri. (Nnhati) Samira... Wagi d
lweḥc !
Asayes 40
Buzid
Mulud ! Iḍagi ḥwaǧeɣk, ad tedduḍ yidi ad nuqqem taɛessast
di tmeqbert.
Mulud
Yirbeḥ a si kumiṣar.
100
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Lxedmak n wass attan tfuk si tura. Ruḥ ad testeɛfuḍ deg
uxxamik axaṭer iḍagi ur qebbleɣ ara ad kidyas naddam,
ilaq ad tiliḍ tedduqseḍ am uṣeyyad deg umadaɣ.
Mulud
Yexḍak ccɣel a si kumiṣar. Ɣef wacḥal tasaɛet ara dqqleɣ ?
Buzid
Ɣef tesɛa n yiḍ.
Mulud
Ad iliɣ weǧdeɣ. Ihi aqli ruḥeɣ.
Buzid
Arǧu ! Ur qqar i yiwen anda ara txedmeḍ iḍagi, kullec ad
yeqqim di lbaḍna.
Mulud
Sliɣ a si kumiṣar.
Buzid
Ur tettu ara tameẓyant, rnud acarjur wis sin.
Mulud
Ur tettuɣ ara a si kumiṣar, kkes aɣbel.
Asayes 41
Mulud
Tasaɛet attan tura...
Buzid
Ḥbes ! Ur ceɛɛel ara taftilt ammer ad dnettwakcef... Tasaɛet ad
tili tura qrib d lweḥda n yiḍ.
101
Tiɣwist n Bururu
Mulud
Mazal ur ɛad diban ula d kra ?
Buzid
Ccet ! Arǧu tessusmeḍ, mulac ad dtessakiḍ at laxert.
Mulud
Ad dssakiɣ at laxert ? Mmuten !
Buzid
Atan ad yili yiwen degsen yesneɛmal kan ! (Tiɣwist n Bururu )
Mulud
Tesliḍ a si kumiṣar ?
Buzid
Tiɣwist n tmiɛruft, tanezduɣtis di temqebrin (Yetqelleq) Acu
akka i kyuɣen ? Ayɣer i la tettergigiḍ ?
Mulud
D nnda, ur zmireɣ ara i usemmiḍ.
Buzid
(Tikli d truẓi n iqeccuḍen) Ccet ! Susem kan !
Mulud
Ula d nekk sliɣ i lḥessagi !
Buzid
Ad yili d albaɛḍ n lehwayec i yettnadin gar yiẓekwan.
Mulud
(Lḥess n tikli ẓẓayen, lebɛid ) I lḥessagi tesliḍas ?
Buzid
Mulud... Yya ad nemfaraq... Kečč ṭṭefd tiɣmert inna agemmaḍ
ma twalaḍ kra siwel... Ma yeggumma ad yeḥbes... Ɣiwel, jbed
fellas s rrṣaṣ. S lḥessnni, nekk ad nazzleɣ ɣurk.
102
Tiɣwist n Bururu
Mulud
Yirbeḥ a si kumiṣar (Yuqqem kra n lḥess).
Buzid
Ur ttuqqim ara lḥess... S leɛqel kan.
Mulud
Aqli ruḥeɣ (Tiɣwist n Bururu).
Buzid
(I yimanis) Akken qqarent temɣarin : Ečč aqerruyik ! Mulud
meskint iban yettaggad, yenɣat lweḥc n temqebrin. Netta
yettergigi, la yeqqar d nnda, ur yezmir ara i usemmiḍ...
Maɛdur, iḍ, ṭṭlam, iẓekwan, llan widen yellan am netta
ttaggaden at laxert, tugdi n lweḥc tettasd si tterbegga n
yimawlan, i wakken ad aɣen awal qqaren i dderyansen ur
teffɣet ara s azniq deg wass mulac ad kyečč wakli uzal (Lḥess,
icukk, yetqelleq) D acut daɣen lḥessagi ? (Tiɣwist n Bururu)
Mulud yebɛed tura felli... Lḥessagi yezrefd di lqurubagi
inu... Arǧu ad dsweǧdeɣ tameẓyantiw (Yekkesas cckal. Yesla
i rrṣaṣ, asuɣu, tiɣwist n Bururu, yettazzal yessawal) Mulud...
Mulud... Aqliyin ! Anda akka telliḍ ? Meliyid ! (I yimanis)
Yeggumma ad diǧaweb ! (Yessawal) Mulud... Mulud... Aql
iyin... Aqliyin... (I yimanis) Yugi ad diǧaweb ! (Yessawal)
Mulud... Mulud... Aqliyin... Aqliyin... (I yimanis) D acu i
iwala ? Yejbed s rrṣaṣ ! (Yeḥbes) D acut wagi ? D Mulud,
yeẓẓel di lqaɛa... Waqila yemmut (Yekna, iwalat) Yemmut...
Yettɛummu deg yidammenis... Yemmut am wiyaḍ... Iɣsan n
yidmarenis rrẓen, ulis yettwaqleɛ... Atan later n yidammen i
dyeǧǧa win yenɣan Mulud. Lǧerransen la tetteddu ɣer
dihin... Ad tenḍefreɣ s teftilt ad ẓreɣ sani i la ssawaḍen (Yelḥa
amecwar) Lǧerraagi n yidammen la teddun s axxam n
Saḥari... La ttwaliɣ tafat... Heu ! Atan tura texsi (Yuzzel) Tura
ad ttyecɛel ! Aṭas ayagi i tcukkeɣ (Yeḥbes, yekkat tawwurt)
Ad dyeldi tawwurt... Ma yembawel... (Yerna yekkat).
Saḥari
Aqliyin... Ur ttruẓut ara tawwurt... Anwa akka keččini ?
103
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Ldin tawwurt... D la police !
Saḥari
(Yeldi tawwurt) La police ? Aaa ! D kečč a si kumiṣar ! Waqila
tuɣeḍ tannumi ur tettaǧǧaḍ ara medden ad ṭṭsen... Sgelli ur ẓriɣ
ara d acut lḥessnni i dsliɣ ɣer berra... Tura terniḍd
keččini... Ihi ur neggan ara ?... D acu akka i yellan daɣen ?
Atan teṭṭfeḍ deg ufusik tameẓyant !
Buzid
Uɣal ɣer deffir ad nkecmeɣ !
Saḥari
Aqli... Aqli...
Buzid
(Yekcem) Weḥdk i telliḍ ?
Saḥari
Anwa i la tettnadiḍ a si kumiṣar ?
Buzid
Ttnadiɣ wayeḍ... Win tessneḍ. Kečč iban ur teffiɣeḍ ara...
Mazalik s uqendur n uxxam... Ula d tipantufinik zeddigit...
Ur umisent ara seg wakal n berra.
Saḥari
Ur fhimeɣ ara a si kumiṣar ! Anwa wayeḍagi i la tettnadiḍ ?
Buzid
Win yenɣan abulis tura kan, d lḥess n rrṣaṣ umi dtesliḍ, win t
yenɣan yerweld ɣer dagi, walaɣd taftilt tacɛel, ssyin akin
texsi.
Saḥari
Ulac win i dikecmen a si kumiṣar, tɣelḍeḍ, d tidet, taftilt tella
tecɛel imi d lḥess n usṭerḍeq i yidyessakin di tazwara, ssyin
akin sseɣsiɣtt mi kkreɣ ad uɣaleɣ s usu.
104
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Ḥṣiɣ ur tegganeḍ ara zik...
Saḥari
Asmi ara tessiwḍeḍ d amɣar ad tfehmeḍ, ad dterreḍ s lexbar
belli imɣaren ur gganen ara zik lameɛna ttakin tafejrit. Ayen
sserḍen di ddunitagi d aṭas uqbel ma ad ɣaben u ad tebɛen
widen yegganen lebda akka a mat laxertagi i dyennḍen i
tmeqbertagi...
Buzid
Ḥbes isefrak a si Saḥari, asfentuagi eǧǧit i yimecṭaḥ, mačči i
nekk umi ara tkellxeḍ (Iwala idammen di lqaɛa) Teskiddibeḍ !
Lǧerraagi n yidammenagi i dtebɛeɣ, atan walaɣtt dahi di
lqaɛa... I wahi d acut ? D kečč i yeffunezren ? Nekk la ttwaliɣ
anzarenik kkawen.
Saḥari
(Ikukra) Tḥerceḍ a si kumiṣar, acḥal i teswa tiḥḥerciagi inek ?
Nekk zemreɣas !
Buzid
Aywah ! Igerrez ssuq ! Tebɣiḍ ad tessimseḍ tezdeg inu, ɣlayeɣ !
Ulac azaliw di ssuma a si Saḥari, ssneɣ imaniw, kečč ur ẓriɣ
ara d acuk. Ur tbaneḍ ara d aɛessas ! Awid akka ifassenik ad
asenrreɣ imeqyasenagi i tekreh dderya n leḥlal. Ad kawiɣ
ɣer lbiru i wakken ad aɣdteḥkuḍ kra n tmucuha n tayri i
tḥemmel la police ad tsel. D acu i tenniḍ lemmer ad tebduḍ ad
dteḥkuḍ tamacahut n Bururu ?
Saḥari
Ḥala kečč i dyesḍehren lbaḍnaw a si kumiṣar. Ma yella
mazalak ciṭuḥ n leɛqel, tessneḍ nnfeɛik, ad krreɣ d asaɛi, d
lɣani ameqqran s ubeddel n yiwet lemziyya ara kḍelbeɣ, d
ayen isehlen fellak mačči d ayen iweɛren.
105
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Lemziyya ? D acu n lemziyyaagi ?
Saḥari
Ad tmedleḍ allenik, ad tregleḍ imeẓẓuɣenik, ad teqqneḍ iles
ik ɣef wayen akk akka i dtkecfeḍ. Ad dteggriḍ d amarkanti s
teɣzi n leɛmer ! Ad tḥulfeḍ i lbenna n ddunitagi iḥemmlen
widen i syessnen.
Buzid
Tɣelḍeḍ a si Saḥari, widen yemmuten ur iyittaǧǧan ara di
lehna, ad dbedden deg yiḍ ɣuri, ad iyiicarɛen imi ǧǧiɣ iman
iw ɣurreniyi yidrimen, ala ! Ala ur tenxeddɛeɣ ara ! (Lḥess
deffir, yezzi) D acut wahi la dyettbanen ?
Saḥari
(Idemmer) D win ara diqelɛen ulik a si kumiṣar imi
teggummaḍ ad tissineḍ leṣlaḥik.
Buzid
Wagi d lweḥc (Yuggad) D acutt ṣṣifaagi... D ṣṣifa n Bururu.
Bururu
(Yettaẓd) Ad temmteḍ... Ad knɣeɣ... Ulik... Ulik... Bɣiɣ ul
ik...
Buzid
Ur dttaẓ ara... (Yewwetit s rrṣaṣ) Yeggumma ad yeɣli... D
acut wagi ?
Saḥari
Ha ! Ha ! Ha ! Ɣas jbed fellas rrṣaṣ ur yettmettat ara ! (I
Bururu) Bururu ! Idammen n wul i tḥemmleḍ llan deg
yidmaren n kumiṣar Buzid, kkesitid... Kkesitid...
Bururu
Ul... Ul yettqudduren d idammen yeḥman... Ad tidkkseɣ... Ad
tidkkseɣ... (Yettaẓ).
106
Tiɣwist n Bururu
Buzid
Ruḥ akin... Aẓ akin (Yekkat s rrṣaṣ armi yekfa) Yekfayi rrṣaṣ...
Yugi ad yeɣli... D lweḥc, d lweḥc...
Saḥari
(Taḍsa) Ur yettmettat ara... Ma d kečč a si kumiṣar Buzid
ssewǧed imanik ad tṣafreḍ... Ad tɣabeḍ si ddunitagi ideg
teggumaḍ ad tɛiceḍ d asaɛi ameqqran.
Buzid
(Yefqeɛ) Yeṭṭefiyi... Yeṭṭefiyi... Yerfed ifassenis... La dteffɣen
wajjarenis... Ala... Ala... Ala... (Isuɣ, yemmut).
Bururu
Yemmut... Yemmut... Atan wulis yettquddur d idammen
yeḥman...
Saḥari
D ayen yemmut a Bururu... kumiṣar Buzid ur mazal ara ad d
yeqqel ɣurneɣ... Ruḥ uɣal ad tetṭṭseḍ di tenṭelt.
Asayes 42
Yeṣṣuni reveil.
Ɛmara
(Yukid, i yimanis) Acḥal akka tasaɛet ? Attan d setta n ṣṣbeḥ
(Ifa) Lliɣ ttarguɣ tirga n lɛali (Yekkerd, ileḥḥu di texxamt)
Dayen ttuɣ targitnni (Amcic yesmiɛiw) Ula d kečč a minu
tukiḍd ? Telluẓeḍ ? Ḍferiyin ɣer tkuzint ad kdfkeɣ lqutik
(Amcic yesmiɛiw, yeggumma ad yessusem) Ih rrwaḥ ddud
(Yessaɣ lgaz) Tura kan a minu, ad dyeḥmu lqutik, ad tečč
tɛebbuḍtik, ad terwu (Yeɛḍes) Atan ula d aɛḍas inu yukid. Ad
ddmeɣ tamucwart si texxamt (Ileḥḥu, yeldi leqjer, yenser) Aṭas
n tmucwarin i yidreḍlen medden, uradent kkawent, ɛerqen
iyi yimawlannsent, yal yiwet s teḥkaytis (Amcic yesmiɛiw)
Asmi tella lall n uxxam ad fellas yeɛfu Rebbi, kullec ttafeɣt
107
Tiɣwist n Bururu
Ɛaziz
Ṣbaḥ lxir a si Ɛmara.
Ɛmara
Ṣbaḥ lxir a Ɛaziz.
Ɛaziz
Semmeḥiyi a si Ɛmara ma yella ssakiɣkid, kečč aqlak deg
wussan n usteɛfu lameɛna...
Ɛmara
Lameɛna ur dtesčenčneḍ ara tanaqust n tilifun taṣebḥit armi
yella wayen yezwaren takayt.
Ɛaziz
Kumiṣar Buzid akked ubulis Mulud nufaten...
108
Tiɣwist n Bururu
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ayɣer tufamten ? Llan ɣaben ?
Ɛaziz
Nufaten deg yiwen umraḥ mmuten.
Ɛmara
D acu akka i la dteqqareḍ ?
Ɛaziz
Ttwanɣan am wiyaḍ.
Ɛmara
Tura kan ara nawḍeɣ a Ɛaziz, tura kan. Iniasen i yimḍebbren
belli d sḥebseɣ agguriw n usteɛfu assagi (Yessers tilifun, i
yimanis) D nekk i yellan d ssebbas, d nekk i syefkan tikti i
wakken ad yuqqem taɛessast di tmeqbert, tura yemmut am
netta am ubulis Lmulud, yenɣaten lweḥc, ur thennayeɣ ara
alamma kecfeɣd lweḥcagi ur nesɛi timitalis (Amcic
yesmiɛiw) Yya a minu ad kdfkeɣ lqutik uqbel ad ffɣeɣ,
ussan n ustaɛfuinu kfan.
Asayes 43
Ṭṭbib
Taswiɛtagi ur yelli wayen ara kdiniɣ, mmuten...
Ɛmara
Mmuten am yimezwura, ayagi ḥṣiɣt, iɣsan n yidmaren rrẓen,
ul yettwaqleɛ, lameɛna di tazwara, ɣef acḥal tasaɛet i tenteffeɣ
terwiḥt ? (Yeɛḍes).
Ṭṭbib
Tura ur zmireɣ ara ad akdmleɣ lweqt s ttbut imi llan di berra
deg usemmiḍ d nnda n yiḍ... Zemreɣ... Ad diniɣ...
109
Tiɣwist n Bururu
Ɛmara
(Yezɛef) Ur sseɣzaf ara deg wawal a Docteur, lwaqt la irewwel.
Ṭṭbib
(Yenneḥcam) Yemmut gar ṭṭnac d zzuǧ n yiḍ.
Ɛmara
Di sin deg yiwen lweqt ?
Ṭṭbib
Akka, di sin, deg yiwen lweqt.
Ɛmara
I ufeqqer ? Anadi di lǧetta nsen melmi ara ttebduḍ ?
Ṭṭbib
Tura kan, aqli la ssewǧadeɣ imaniw.
Ɛmara
Ihi ur ttɛeṭṭil ara.
Ṭṭbib
Ad ɛeṭṭleɣ ciṭ imi llan di sin.
Ɛmara
Mi tekfiḍ amezwaru ceyyeɛiyin rrabul.
Ṭṭbib
Yirbeḥ a si Ɛmara.
Ɛmara
Ɛjeld s rrabul.
Ṭṭbib
Yirbeḥ, yirbeḥ (Yemmugerd Ɛaziz) Assagi kumiṣar Ɛmara
yeswad lisans, d timess i la diteffɣen seg uqemmucis.
110
Tiɣwist n Bururu
Ɛaziz
Lemmer ad ternuḍ ad tɛeṭṭleḍ dagi, d timerɣiwt ara kyesserɣ
dagi, ur tettu ara d irfiqennneɣ n lxedma i yemmuten. Ruḥ
kemmel ayen iɣef kidiweṣṣa, ur ttɛeṭṭil ara fellas (Ileḥḥu ɣer
kumiṣar) Ihi d kečč a si Ɛmara ara ikemmlen anadi di taluft
agi ?
Ɛmara
Ad kemmleɣ ayen i yidyeǧǧa kumiṣar Buzid (Yeɛḍes) Anda
akka ǧǧiɣ tamucwart ?
Ɛaziz
Ax tagi, zeddiget a si Ɛmara.
Ɛmara
Awittid (Yeɛḍes) Dayen tɛeggneḍ i yimḍebber nneɣ belli aqli
uɣaleɣd ?
Ɛaziz
Ǧǧiɣas ttewṣaya. Lameɛna a si Ɛmara, i lemmer ur iqebbel ara
ad tkemmleḍ anadiagi u ad ttyefk i wayeḍ ?
Ɛmara
Ad yeqbel kan a Ɛaziz, ad yeqbel kan, yesseniyi. Yeḥṣa ma
yeggumma ad kemmleɣ lxedma ɣef taluftagi bla lebɣis ad d
kecfeɣ lweḥcagi iqellɛen ulawen.
Ɛaziz
Mazal ur ɛad nessaweḍ yir lexbar i yiɛeggalen nsen.
Ɛmara
Acḥal n dderya i dǧǧan ?
Ɛaziz
Di sin yidsen ǧǧand sebɛa.
Ɛmara
Sebɛa n yigujilen. Ruḥ kečč a Ɛaziz siweḍasen lexbaragi ara
tenyessrun, tessneḍten, uqqem akka ayen yellan di tezmertik
111
Tiɣwist n Bururu
Asayes 44
Saḥari
(I yimanis) Akk widen inudan ad iyidkecfen mmuten,
yenɣaten Bururu (Taḍsa) Kumiṣar Buzid ad tneṭlen am netta
am wayen yeẓra yebɣa ad tidyesseḍher... Qrib ad nruḥ ssyagi
ad nbeddel tamurt nekk akked Bururu (Taḍsa ) Ad dnelhu s
lɛulama n ṭṭebb, imeddukaliw, widen yeḍsan felli, rraniyi d
ameslub, ad mmten... Ad tenineɣ Bururu yiwen yiwen...
(Yettargu) Uqbel ayagi tusayid yiwet tikti... Ilaq ad zewǧeɣ,
anɛam ih ad zewǧeɣ... Lameɛna anta ara yiiqeblen, ur iyi
mazal ara d ilemẓi, ulamma uliw mazalit, ṣṣifaw d tewser
teskaddebit, ur yerna anta ara iqeblen aɛessas n tmeqbert ?
Bururu
Idammen... Idammen... Ulawen... Ulawen...
Saḥari
Ruḥ a Bururu... Ruḥ ẓẓel di tmeqbert...
Bururu
Idammen... Idammen... Ulawen...
Saḥari
Dayen iruḥ... Iruḥ ad yeṭṭes deg uẓekkas (Yettxemmim) Salem,
win rriɣ d Bururu, yesɛa yellis, Samira. Ffreɣ akk lekwaɣeḍis
di leqjer n lbiru, walaɣ tteṣwiras (Yelḥa, yeldi leqjer) Atan ufiɣ
lekwaɣeḍis... Arǧu kan... Ah ! Atan ufiɣd tteṣwiras... D
nettat... D Samira (Teɛǧebit) Meẓẓiyet... Tezyen, tecbeḥ d
Lunǧa... D nettat kan i yiilaqen ad tili d zzwaǧiw... Ḥṣiɣ
tuɣald, teddad akked Professeur Ɛayaci, mazalitt dagi di
temdint (Yetɛeǧǧeb di ṣṣifas) Samira, Samira... Ad afeɣ tikti iss
ara yitqebleḍ d argazis. Kemm a Samira ad tebḍuḍ yidi
temẓim mnaṣef u nekk ad bḍuɣ yidm rrezq ameqqran i
112
Tiɣwist n Bururu
Asayes 45
Samira
Muqel a Yusef tteṣwiraagi, tagi d yemma ad fellas yeɛfu
Rebbi, twalaḍ acḥal i tesɛa zzin d sser ! Udemis yettquddur d
leḥnana.
Yusef
D tidet, ɣurs i tcubaḍ.
Samira
(Taḍsa) Tetḥeqqeḍ ayagi i la dteqqareḍ a Yusef ? D tidet
walant wallenik neɣ d ayen yellan d lebɣi n wulik ?
Yusef
D ayen yellan i dnniɣ. Meẓẓiyet di leɛmeris asmi temmut.
Samira
Setta u ɛecrin n yiseggasen di leɛmeris.
Yusef
Di leɛmer ur iyidtenniḍ s wayes temmut !
Samira
Temmut s waṭṭan n wul, yuɣ lḥal tella tuḍen acḥal uqbel. Ulac
Docteur ur sdyewwi ara baba. Ulac tamdint yeǧǧa ur
yewwiḍ ara yiss. Ula ɣer timdinin n l’Europe yessaweḍitt.
Lameɛna ayen yuran yura. Yiwwas, tɛeṭṭel ur dtuki ara, d
baba i dyuɣalen si ccɣelis, iḍall ɣurs am akken yennum, dɣa
113
Tiɣwist n Bururu
Yusef
Yewweḍ lajelis. Ihi d Babam weḥds i kemidirebban ?
Samira
Ih a Yusef, weḥds... Baba meskin nnaqal yeggumma ad iɛiwed
zzwaǧ, ulis d lebda yeḥzen.
Yusef
Amek ihi i yezweǧ akked Meryem yenɣa lweḥc ?
Samira
D nekk ma yehwayak i tiḥettmen, imi ur yezmir ara ad
yeqqim kan akka weḥds, nekk ad dyas wass ideg ara ffɣeɣ
axxam, ihi ččiɣ iberḍiyenis ɣef zzwaǧ armi yeqbel.
Yusef
Yella yessen Lla Meryem ?
Samira
Tura temmut... Ur ilaq ad mmeslayeɣ ɣef akken tella zik.
Yusef
Mazal yella wayen ara teffreḍ felli a Samira ? Nekni
yesswǧaden zzwaǧnneɣ di sin ?
Samira
D tidet a Yusef, ur dmazal ara tuffra n lbaḍna garaneɣ.
Tameṭṭut n baba tella txeddem d teceṭṭaḥt deg kra n yimukan i
yella yettxalaḍiten baba. D imeddukalis i tyezzuɣuren i
wakken ad asssettun di teswiɛtnni lmut n yemma. Tezweǧ
yids ɣef ccis. Deg wudemis teqqaras ḥemmleɣk, nettat
teskiddib, teqbelit i wakken ad dtekkes imanis seg ugudu
ideg tewqeɛ. Ɛeddan kra n yiseggasen teqqel tbeddel.
114
Tiɣwist n Bururu
Yusef
Tbeddel ? Amek i tbeddel ?
Samira
Tesbeggend lkerhis ɣuri. Baba tettewḥacit.
Yusef
Tettewḥacit ? Ayɣer ? Yewɛer, yekkatitt ?
Samira
Ur yesɛi ara akk leɛyubagi, baba d amushil.
Yusef
Ihi ayɣer ? Ssefhemiyid a Samira ssefhemiyid !
Samira
Arǧu ad akdsneɛteɣ tteṣwiras, ssyin akin ad tfehmeḍ a Yusef
(Tezzakenastt) Ax, ṭṭef, muqel.
Yusef
Aywah ! (Iwalatt) D netta wagi ? D babam ? Ur tettemcabim
ara !
Samira
Ḥṣiɣ. Ayagi ḥṣiɣt a Yusef, lameɛna d netta i d baba. Meryem
tettewḥac ṣṣifas, ula d medden ttḍerrifent, rewwlen zdats,
am win ara irewlen zdat lehlak ineṭṭḍen imi ṣṣifas txulef tiyaḍ.
Yusef
Tella yir ṣṣifa ixeddɛen, tettɣummu ul ḥninen... (Yetqelleq).
Samira
D acut akka i la tettxemmimeḍ a Yusef ? Aqlak tɣaseḍ ad as
tiniḍ ulacik, tɛerqeḍ usawen gar sebɛa yigenwan.
Yusef
Babam di tteṣwiraagi la ttwaliɣ degs...
115
Tiɣwist n Bururu
Samira
D acu i tyuɣen ? D acu i twalaḍ degs ?
Yusef
Ṣṣifas, d tidet txulef tiyaḍ, ṣṣifas tcuba di Bururu.
Asayes 46
Ɛaziz
Kumiṣar Buzid Yufad ayen ara dikecfen wagi la ineɣɣen.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ayagi ulac degs ccek a Ɛaziz, lemmer mačči d ayen
ara dyesdehren lweḥcagi iqellɛen ulawen, yili assagi Buzid
atan garaneɣ, ur yemmut ara. Lameɛna d acu i dyufa ? D
acu ? Seg wasmi i sdcfiɣ, di leɛmer yeccrek lbaḍnas ɣef
wayen yettaf deg unadi ɣef wid icukk, alamma d taggara.
Ɛaziz
Lemmer i ɣyeccrek yids, yili assagi ad aɣyishil ubrid ɣer
lweḥcagi i la ineɣɣen. Assagi yewwi yids lbaḍnas,
tettwanṭel yids, tura kečč a si Ɛmara ilaqak ad tɛiwdeḍ anadi
si tazwara.
Ɛmara
Ala a Ɛaziz, d timerna kan ara srnuɣ, yuɣ lḥal si lebɛid lliɣ
kesseɣd talufta. Ayen mazal ur ḥṣiɣ ara d ayen yexdem Buzid
di yumayenagi iɛeddan qbel ad yemmet (Yettxemmim, i
yimanis) Saḥari ?... Timeqbert ?...
Ɛaziz
Saḥari ?... Timeqbert ?... D acu i tebɣiḍ ad dtiniḍ a si Ɛmara ?
Ɛmara
Ḍebbreɣ ɣef Buzid ad yettɛassa timeqbert.
116
Tiɣwist n Bururu
Ɛaziz
Lameɛna nufatenin mmuten, netta d ubulis Mulud berra n
tmeqbert.
Ɛmara
Ulamma lmeyytin ur leḥḥun ara, yezmer ad yili win ara ten
yesselḥun u ad asenibeddel amkan... Ɛaziz... zzin s ṭumubil !
Ur nettkemmil ara ɣer lbiru, ad nruḥ ad dnẓer Docteur Yusef,
ameddakel n Professeur Ɛayaci (Zzhir n ṭumubil tezzi, truḥ).
Asayes 47
Yusef
Ma yella kečč a si Ɛmara d ccek kan i tcukkeḍ, nekk d ttbut i d
ssuliɣ, amcumagi ineɣɣen s uqlaɛ n wulawen mi yerẓa iɣsan n
babis ad yili d lweḥc n tidet.
Ɛmara
Ula d nekk aqliyi tḥeqqeɣ am kečč a Docteur, incew n yifer
agi n ufrux i dtufiḍ di texxamt n Professeur Ɛayaci yessebgen
d ayen ur dnettas di lbal, d lweḥc ! Tenniḍd incewagi n yifer
n Bururu, temɣeris ur tettili ara di ddunit.
Yusef
Akka ih ! Ad yili yemɣid di lǧetta n bunadem iṣeḥḥan u ɣezzif
di lqedd.
Ɛmara
Dagi ilaq la police ad tbeddel leslaḥ ajdid s wayes ara tqabel di
ṭṭrad n lewḥuc yecban wigi.
Ɛaziz
Lameɛna a Docteur, amek ara dyemɣi yinecwan ɣef lǧetta n
bunadem ?
Ɛmara
Ad ilin ccerken di sin, Bururu akked walbaɛḍ n lɛulama di
117
Tiɣwist n Bururu
Yusef
Akka ih a si Ɛmara, d sin lerwaḥagi i yessemlal i wakken ad d
ilal lweḥc.
Ɛaziz
(Yewhem) Tettazzal felli tidi ! Tura fehmeɣ s wayes i rrẓen
yiɣsan n yidmaren n widen yemmuten u yettwaqlaɛ wulnsen.
Ayagi d afus n bunadem ideg dmɣin wajjaren n Bururu.
Yusef
Lekdeb yeqqlen d tidet, d ayen yellan ur yezmir ad yamen
umdan.
Ɛmara
D lweqt ad nekker ad nruḥ a Docteur, ṣaḥḥa ɣef wayen i ɣ
tesseɣreḍ, lameɛna di leɛnayak, di teswiɛtagi, ayagi ad
yeqqim d lbaḍna garaneɣ, ur tmmal ara i yimesǧernanen.
Zemren ad aɣrren d taḍsa, ma d imezdaɣ ad tentekcem tugdi
di leɛmer ssinen.
Yusef
Ur ttaggad ara a si Ɛmara, ḥṣiɣ ayen yettḍurrun.
Ɛmara
Ula d nekk ḥṣiɣ belli teḥṣiḍ lameɛna dima yelha win i d
yesmektayen wayeḍ. Qim di lehna (Ruḥen netta d Ɛaziz).
Yusef
(I yimanis) Dayen ruḥen ! Nekk tura ad kemmleɣ ccɣeliw...
(Yewhem) Anda tella ?... Tura kan i ttǧǧiɣ s ufella n lbiru
(Yettnadi) Dagi i serseɣ tteṣwira n si Salem i sdddmeɣ s tuffra
i Samira (Ixemmem) Tura fehmeɣ... D kumiṣar si Ɛmara i tt
irefden ! Bla ccek ad yili yefhem am akken fehmeɣ nekk.
118
Tiɣwist n Bururu
Asayes 48
Ɛmara
Docteur Yusef yennayaɣd ayen akken ssneɣ, aqlaken tura
teḥṣam (Yettxemmim) Yeskaddeb... Ayɣer yeskaddeb ? Ayɣer ?
Ɛaziz
Tebɣiḍ ad dtiniḍ belli Docteur Yusef yella wayen yeffer fell
aneɣ ?
Ɛmara
Akka ih, yella wayen i ɣyessedreg, wissen d acu i d ssebba !
Ayɣer yugi ad aɣttidyini ?
Ɛaziz
Amek i tcukkeḍ degs belli yeskaddeb ?
Ɛmara
(Yeɛḍes) Tteṣwiraagi i dddmeɣ s tuffra tella s ufella n lbiru.
Ax, muqelitt, senqeditt akken ilaq ahat ad tfehmeḍ.
Ɛaziz
(Iwalatt) Wagi d si Salem yemmuten di laksida n ṭumubil.
Ɛmara
Ur teɣliḍeḍ ara. D acu i dyewwin tteṣwiraagi ɣer lbiru n
Docteur Yusef ?
Ɛaziz
Ahat ad yili d Samira i sttidyefkan !
Ɛmara
Awwah ! Ur iwulem ara. Amek ara stefk tteṣwira n babas ?
Ur dssineɣ ara widen yettaken tteṣwirat n yimawlannsen i
wiyaḍ !
Ɛaziz
Ihi d acu i ttdyewwin ɣurs a si Ɛmara ?
119
Tiɣwist n Bururu
Ɛmara
Am akken i ttidwwiɣ ɣuri ! Docteur Yusef yeddemasttid i
Samira s tuffras.
Ɛaziz
Ayɣer i ttidyeddem ? D acu ara yexdem yiss ?
Ɛmara
Nufad belli lweḥcagi i ineɣɣen yesɛa rric n Bururu i d
yemɣin ɣef lǧetta n bunadem, akka a Ɛaziz ?
Ɛaziz
Akka a si Ɛmara, akka.
Ɛmara
Rnu tura senqed tteṣwiranni a Ɛaziz.
Ɛaziz
(Iwalatt, yewhem) Heu ! Armi d tura i rriɣ ddheniw... Ṣṣifas
tcuba di Bururu. D tidet, nnand akk medden rewwlen fellas
imi ṣṣifas... Awah ! Muḥal... Bururu ?!... Si Salem yemmut di
laksida... Bururu ?!... Ur tebɣiḍ ara ad dtiniḍ a si Ɛmara ?!...
Ɛmara
Di teswiɛtagi mazal ur dqqareɣ ara a Ɛaziz. Ruḥ jbediyid
attafttar n laksida n ṭumubil ideg yemmut, yerɣa si Salem armi
ula d yiwen ur yezmir ad tyeɛqel.
Asayes 49
Samira
(Tetqelleq) Tabratagi i yidiceyyeɛ umdanagi ur dnesris ara
isemis attan tqelleqiyi a Yusef.
Yusef
Ɣriɣtt a Samira, kkes aɣbel i wulim, ad yili d albaɛḍ n
yimnecraḥ neɣ n yimeslab i yebɣan ad yeḍs, la kemidixeṭṭeb s
120
Tiɣwist n Bururu
Samira
Yennak daɣen yesseniyi ur yesɛa tterṣwiraw ɣurs, d lebda
yessenqad degs s tujjma.
Yusef
Yennayam daɣen ḥala kemmini i izedɣen ulis, i iceɣlen lbal
is, a win yufan ad tqebleḍ ad tuɣaleḍ d zzwaǧis... D imeslayen
n umeslub ! Azgen n lɣaci yeddren di ddunit uḍnen tisselbi, d
ṣṣenf n tisselbi kan i yemxallafen d aya ! Wamma tawacult n
tisselbi yiwet ! D acu i kemiqellqen deg wayagi ?
Samira
Kullec a Yusef, kullec. Di taggara n tebrat yennad ur ttɛeṭṭileɣ
ara ad keminqesdeɣ. Uggadeɣ a Yusef... Uggadeɣ !
Yusef
Tuggadeḍ u nekk yidm ?
Samira
Nniɣak tabratagi la tesserhab a Yusef. Yessersd di taggara n
tebrat «Professeur». D acut Professeuragi ?
Yusef
(Yezɛef) Awid akka tabratnni...
Samira
Ax, d acu ara txedmeḍ yiss ?
Yusef
Ad ttcerrgeɣ (Icerregitt) Dayen tura, attan teftutes s nattat s
yimeslayenis.
Samira
Ayɣer i tttcerrgeḍ a Yusef ?
121
Tiɣwist n Bururu
Yusef
I wakken ad yetthedden lxaṭerim, aqerruyim yerwi segs,
akka ulac tabrat ulac arway. Tura ad nbeddel ameslay, mačči
akka xir ?
Samira
Imi tebɣiḍ ad nbeddel imeslayen, ad dnesseḥder rrwaḥnneɣ.
D acu i nettraǧu i wakken ad neṭṭef abrid ?
Yusef
Ur aɣdmazal aṭas n wussan a Samira, sin neɣ tlata wussan
kan.
Samira
Ihi ur tettɛeṭṭileḍ ara ad dtkecfeḍ lweḥc n taluftagi.
Yusef
Taluft attan ɣef tizi n tifrat.
Samira
(Tuggad ) Di leɛnayak a Yusef... Uggadeɣ fellak... Yyan ad
nruḥ uqbel ad ifut lḥal, uqbel ma neggrad di nndama, ayagi d
ccɣel n la police mačči d ccɣelik keččini.
Yusef
Ur ttaggad ara Samira, nniɣam ṣber !
Samira
Amek ara ṣebreɣ a Yusef u nekk ḥṣiɣ lmut la ɣdtettmuqul s
wallenis di ṭṭlam, kečč ur tttwalaḍ ara, sserked imanik a
Yusef di leɛnayak !
Yusef
(I yimanis) Yessersd di taggara n tebrat «Professeur»...
Professeur (Nnhati) Sseḥmuyid kan afenǧal n lqahwa a
Samira di leɛnayam. Leɛqeliw la yettemlelli si taluftagi.
122
Tiɣwist n Bururu
Samira
Yirbeḥ, yirbeḥ ! Aqli ruḥeɣ ɣer tkuzint ad akttawiɣ, tewǧed.
Yusef
(I yimanis) Samira meskint, tuggad, d lḥeqqis, ula d nekk
ugadeɣ abeɛda tura imi qrib ad dyettwakcef kullec, tebda la
dteṭṭahar tzulella n tafat... Incew n Bururu i dyemɣin di
lǧetta n bunadem, i yesɛan lǧehd yettruẓun iɣsan n yidmaren,
iqelleɛd ulawen... La yidyeqqar lxaṭeriw bab n tebratagi i
dyuran i Samira ad yili d lɛalem deg wayen akka i la nettnadi,
d win i dyufan amek yessemlal sin lerwaḥ deg yiwen, Bururu
afrux akked bunadem armi i dyessufeɣ lweḥc. D acu i yewwin
tteṣwira n Samira ɣur lɛalemagi i la ttidixeṭṭben ? Amek i
tewweḍ gar yifassenis ?
Asayes 50
Saḥari
(I yimanis) Aqliyi tura ɣurs, assagi ad issineɣ tidet, ǧǧiɣas
snat tebratin, ǧǧiɣas lweqt ad txemmem, ad yili tura tefhem
nnfeɛis, di tebrat tis snat kecfeɣd imaniw, mliɣas isemiw
aḥeqqani, ulac ayen i ffreɣ fellas... Ḥala ayen mazal...
Lameɛna ayenni ad rǧuɣ ad iyidterr s lǧawab.
Samira
Mi akken i dṭṭfeɣ tibratinik nnaqal ugadeɣ, ma d tura (Taḍsa)
Mi akka kwalaɣ a si Saḥari, aɛessas n tmeqbert, tugdinni
teqqeliyi d taḍsa, anɛam ih, d taḍsa... Professeur ? Lɛalem,
amusnaw (Taḍsa) Yesɛa lḥeqq Yusef mi yidyenna wagi d
ameslub i mdyuran.
Saḥari
Ulac abrid iseg mdkkiɣ... Teggummaḍ ad iyitamneḍ a
Samira. Qqimeɣ ɛeṭṭleɣ ur zwiǧeɣ ara armi d assa imi ur ufiɣ
ara tin i kemyecban, tura ufiɣkem kemmini, tzedɣeḍ uliw,
tcewwleḍ lxaṭeriw, tewwiḍ leɛmeriw, la teqqareḍ d tisselbi, d
123
Tiɣwist n Bururu
Samira
Tɛuddeḍ yeffeɣiyi leɛqel i wakken ad sebbleɣ temẓiw ? Kker
ffeɣ ssya, bɣiɣ ad kttuɣ, ma terniḍ ddqiqa dagi ad siwleɣ i la
police.
Saḥari
Fiḥel, Fiḥel... Ad ruḥeɣ a Samira, ad ruḥeɣ... Ɣelḍeɣ a Samira,
leɣlaḍ ameqqran, d tidet, anta tameṭṭut yesɛan lkuraǧ ad
tessexṣer leɛqubas s zzwaǧ akked umeslub akka am nekk
yesɛan aḍar di ddunit wayeḍ di laxert ? Ɣelḍeɣ, ɣelḍeɣ... Di
leɛnayam semmeḥiyi... Rnu semmeḥiyi... Ɣelḍeɣ aṭas aṭas...
Samira
Anwa ur netsemmiḥ ara i umeslub i kyecban ?
Saḥari
(Yettḥelli, s lkerh d nndama) D tidet, d tisselbi i selbeɣ, ur iyi
dkeccef ara, di leɛnayam, di leɛnayam.
Samira
Lemmer ad kidkecfeɣ degi ara ḍsen medden imi d imeslab i
sɛiɣ d inexḍaben. Ihi ɣas kkes aɣbel i yimanik, ma ṣṣreɣk
ṣṣreɣ imaniw.
Saḥari
Ṣaḥa... Ṣaḥa, lxirim meqqer... Ur ttettuɣ ara, aqliyi ruḥeɣ,
ruḥeɣ.
Asayes 51
Saḥari
Bururu... Bururu... Ḥwaǧeɣk... Ḥwaǧeɣk ad dtqelɛeḍ ul
124
Tiɣwist n Bururu
Bururu
Ul leqqaqen... Idammen... Idammen...
Saḥari
Ad dtekkseḍ ul n tin yeggumman ad teqbel ad iliɣ d zzwaǧ
is... teḥqeriyi (Isuɣ) Teḥqeriyi a Bururu teḥqeriyi...
Bururu
(Isuɣ) Idammen... Idammen... Ulac win ara kiḥeqren... Ad d
kkseɣ ulis... Ad yettquddur d idammen yeḥman... Idammen
yeḥman...
Saḥari
Ur dterri ara s lexbar belli annect i meqqreɣ di leɛmer i
meqqret tmusniw di lɛilm n ṭṭebb, deg unadi n ujdid di lɛilm
iss krriɣ d win i tthaben u ttewḥacen medden.
Bururu
Ulawen... Ulawen... Idammen... Ad nɣeɣ... Ad nɣeɣ... Bɣiɣ ul
yettqudduren d idammen yeḥman...
Saḥari
Ṣber... Ṣber a Bururu alamma tewweḍ ttnaṣfa n yiḍ... u ssyin...
Asayes 52
Salaḥ
Inigagi i dtunageḍ teḍra yids am yiṭij, ad diḍil agemmaḍ
ṣṣbeḥ u ad yeɣli akin tameddit. Wagi d inig n zerfer yecban di
lebraq.
Yusef
Lweqt yeɣṣebiyi a si Professeur Salaḥ.
125
Tiɣwist n Bururu
Salaḥ
D tidet, d tidet... Atan ufiɣd attafttaris... Professeur Saad Ḥari,
ḥala wagi i dmazal d ameddakel aneggaru n Professeur
Ɛayaci. Ur ɛad nessemlal tira n tebrat n lɛalemagi i dyuran i
Samira akked tira yellan deg uttafttaragi (Yeldit) Awid kan
tabratnni a Yusef !
Yusef
Ax (Yefkayastt). Tagi d tabrat tis snat, tamezwarut cerrgeɣtt
imi tiras ur ɛdilent ara akked tira yellan deg uttafttarnni ma
yella ur ɣliḍeɣ ara deg wayen xemmmeɣ.
Salaḥ
(Yettnadi gar snat tira, yewhem) Waqila ur teɣliḍeḍ ara a
Yusef.
Yusef
(Yefreḥ) Amek a si Professeur, ɛedlent tiranni ?
Salaḥ
Yiwen ufus i tentyuran, d win n Professeur Saad Ḥari. Ihi
mazal ur yemmut ara ? D tarewla kan i yessrwel imanis fell
aneɣ.
Yusef
Ayɣer iruḥ yerwel ? Yessedreg imanis fellawen.
Salaḥ
Yeqqar belli yufad yiwet tussna n ṭṭebb ur iqebbel leɛqel i d
yesseḥder i tejmaɛt n lɛulama n ṭṭebb.
Yusef
Ur ttqbilen ara imi abeddelagi n yidammen n bunadem s
widen n lhayca...
Salaḥ
Ur tnumin ara... Nennayas akk tebdatid tisselbi, llan gar
aneɣ kra n wid yeḍsan deg udemis, usmen segs.
126
Tiɣwist n Bururu
Yusef
D lɛalem ameqqran, ulis yeḥzen, yextar yerwel si tmurt,
ibeddel isemis.
Salaḥ
Amek iga isem i yimanis tura ?
Yusef
Saḥari, yeqqel d aɛessas n tmeqbert.
Salaḥ
Bɣiɣ ad dduɣ yidk ad tidẓreɣ. Nekni s yimusnawen n ṭṭebb
neḥwaǧ timitalis.
Yusef
Ifut lḥal, yeṭṭef deg wawalis, tura yeḍherd kullec s yidammen
i ibeddel i bunadem, yeṣneɛd lweḥc iqellɛen ulawen, ad ruḥeɣ
ad rekbeɣ di ṭeyyara ad uɣaleɣ, ilaq ad iliɣ dinna qbel ad d
yeɣli yiḍ.
Asayes 53
Samira
(I yimanis) D aẓɣal... (Tettfa, tleḥḥu) Ad dldiɣ ṭṭaq. La
ttnuddumeɣ. Aggur n tziri atan ifeǧǧeǧ akk ddunit, ad stiniḍ d
azal... Ad ɛeddiɣ tura ad uɣaleɣ s usu ad ṭṭseɣ (Tettfa) Ula d
aɣummu ur ttɣummuɣ ara...
Asayes 54
Bururu
(Yettnazaɛ, lḥess n tikli) Ulis... Ulis leqqaqen... Idammen...
Idammen... Tura ad tidqelɛeɣ... Ulis... Ulis... La tettneqlab...
La tettneqlab... Zzid... Zzid... Ad wɛuɣ idmarenis... Akka...
Tura ad ttwwteɣ... (Yeḥbes, yewhem) Udemis... Udemagi...
Ssneɣt... Ssneɣt... Samira... D nettat (Isuɣ) Samira !
127
Tiɣwist n Bururu
Samira
(Tukid) Acut wagi ? D lweḥc... D lweḥc (Tsuɣ, texcawet).
Bururu
Samira... Ɛeqleɣkem... Yelli... Yelli... D kemm i yebɣa ad nɣeɣ ?
Ala... Ala... Ur neɣɣeɣ ara yelli... Yelli Samira (Izehher, yencef)
Afusagi ur diqelleɛ ara ul n tin i yitidyefkan si zik s
leḥmala, ala... Ala... Yeɣleḍ... Yeɣleḍ... Tura ad uɣaleɣ... Ad
uɣaleɣ ɣer tmeqbert... (Ineggez si ṭṭaq).
Asayes 55
Samira
(Tettru, tuggad) D lweḥc a Yusef, d lweḥc... Ɛuddeɣ d tirga i la
ttarguɣ, sliɣ i zzhir, i usiwel s yisemiw... Ldiɣd alleniw...
walaɣt (Tettru).
Yusef
Ur ttaggad a Samira, dayen iruḥ, aqli zdatm.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Amek i tella ṣṣifas ? Amek i tella lǧettas ?
Samira
(Tettergigi) Mačči d bunadem a si Ɛmara... Mačči d bunadem a
Yusef... Ad yili snat lmitrat di teɣzi... Yeččur d rric... D
aberkan... Ṣṣifas am Bururu... Allenis d tizeggaɣin iruḥen s
tewreɣ... Iɣallen annectilaten... Yesɛa ajjaren deg yifassen am
lemwas... D lweḥc... D lweḥc (Tettru).
Ɛmara
Ruḥ siwel ɣer lbiru i wakken ad dssiwḍen lɣacinneɣ ad d
sseddun aqjun ara itebɛen later n lweḥcagi.
Ɛaziz
Yirbeḥ a si Ɛmara.
128
Tiɣwist n Bururu
Yusef
Ur tettu ara a si Ɛmara belli iqjan ur ttabaɛrn ara later n lweḥc
imi tuggaden. Lameɛna yella wamek ara tnaf.
Ɛmara
Iniyaɣd ihi amek ?
Yusef
D nekni ara tyawḍen alamma d amkan ideg yettili.
Ɛmara
Ihi teẓriḍ anda la yettili ?
Yusef
Ufiɣd anda i la iteffer.
Ɛmara
Ccrekiyi di lbaḍnak, iniyid anda akka la iteffer ?
Yusef
Di tmeqbert a si Ɛmara, di tmeqbert.
Ɛmara
Di tmeqbert ?
Yusef
Di tmeqbert yettɛassa Saḥari, neɣ s yisemis aḥeqqani
Professeur Saad Ḥari.
Asayes 56
Saḥari
(I yimanis, yetqelleq) Tasaɛet attan d lweḥda n yiḍ, Samira ad
tili temmut (Taḍsa) Temmut s ufus n babas i beddleɣ rriɣt d
Bururu... Samira... Samira ulisnni i yiyugin ad yili tura la
129
Tiɣwist n Bururu
Bururu
(Iqerrebd, yezɛef) Samira... Samira... Samira...
Saḥari
Bururu ! Qerrebd ɣuri... Zikeniyid afus iss dtqelɛeḍ ul n
Samira... Anda yella wulis yettqudduren d idammen ? Ziken
d... Zikend... Bɣiɣ ad tẓreɣ...
Burur
(Yezɛef ugar) Ulis... Ul n Samira ?
Saḥari
(Icukk) D acut akka i kyuɣen a Bururu ? Ulac idammen deg
yifassenik... Ur tttenɣiḍ ara ? Ur tuɣeḍ ara awaliw ? Bururu,
iniyid !
Bururu
Ɛeqleɣtt... Ɛeqleɣtt... Samira yelli... D yelli... Tceyyɛeḍiyi i
wakken ad nɣeɣ yelli ! Yelli !
Saḥari
Tɣelḍeḍ a Bururu, mačči d yellik... Mačči d yellik...
Bururu
Susem... Susem... (Yeḥzen) Meskint, tella teṭṭes, tewwitt tnafa,
am akken i tella d temcṭuḥt la teggan, mi akken refdeɣ afusiw
ad ttwwteɣ ad srrẓeɣ iɣsan n yidmarenis, ad qelɛeɣ ulis...
Imirnni tafat n tziri tɛeddad seddaw yiɣiliw, iband wudem
is, ur ẓriɣ aṭas aya, ḥulfaɣ i lḥaǧa tembaddal degi... Qrib nɣiɣ
yelli s ufusiw (Yettaẓ ɣer Saḥari) Ayagi ur tqebbleɣ ara !
Mačči d nettat i ilaq ad temmet...
130
Tiɣwist n Bururu
Saḥari
(Yuggad, yettqelleq) Ḥbes... Ḥbes ur dttaẓ ara... Allenik la
berrqent... D acu akka i dtessefraḍ deg uqerruyik ?
Bururu
Tceyyɛeḍiyi i wakken ad qelɛel ul, lameɛna mačči d win i
zemreɣ ad dkkseɣ... Ulnni yettunefkiyid aṭas aya s lɛezza d
leḥmala, winna ur tttnaleɣ ara (Yezɛef) Lameɛna iḍagi bɣiɣ
ul nniḍen, ul yettqudduren d idammen yeḥman ara ẓemḍeɣ
deg ufusiw, cehwaɣd ulik a Saḥari...
Saḥari
(Yettergigi si tugdi) Qim din... Qim din... Ur dttaẓ ara ɣuri,
nniɣak ruḥ ad teṭṭseḍ di tenṭeltik... ttaɣ awaliw, d nekk i k
idiṣenɛen. Bururu, qrib ad nettixxer si tmurta, ad kawiɣ
anda ara terwuḍ ulawen.
Bururu
(Yettuɣu) Ala... Ala... Ur ḥwaǧeɣ ara ulawen nniḍen, iḍagi d
ulik i bɣiɣ ad dqelɛeɣ a Saḥari... Ad knɣeɣ... Ad temmteḍ
(Tiɣwist).
Saḥari
(Lḥess n ṭṭabla akked yikersiwen, tikli, aṣubbu n teṭrejtin)
Tebɣiḍ ad iyitenɣeḍ baṭel a Bururu... Annectagi akk ɣef
Samira i tɛuddeḍ d yellik... Tɣelḍeḍ... Tɣelḍeḍ, mačči d nettat i
d yellik... Ulacitt dagi... La tettkemmil leqraya di tmurt iɣer
tttceyyɛeḍ... (Yuɣal ɣer deffir, qrib yeɣli).
Bururu
Teskiddibeḍ... Teskiddibeḍ... Ur kttamneɣ ara a Saḥari...
Ɛeqleɣtt, ɛeqleɣtt d yelli... Ɣef lǧalis ara temmteḍ (Yettaẓ,
iḍegger ṭṭabla yeffren Saḥari).
Saḥari
(Yuggad) Qim din... qim din... Ala... Ala... Ur iyidttmuqul ara
akkenni... Ur dttaẓ ara... (Yerwel gar leqcuc).
131
Tiɣwist n Bururu
Bururu
Rwel neɣ qim, ḥala lmut ara temmteḍ ! Teḥṣiḍ yiwen ur yezmir
ad iyiyerwel... Lmut i tbuddeḍ i wiyaḍ, assa d nnubak ad
temmteḍ yiss. Ulik ad teṭṭfeɣ yettemxebbaḍ gar yifasseniw.
Saḥari
Arǧu ad ksfehmeɣ a Bururu... D tidet, Samira d yellik... Lakin
ḥemmleɣtt, ḥemmleɣtt... Bɣiɣ ad tili d zzwaǧiw akken kečč
ad teqqleḍ d aḍeggaliw, ad nennejmaɛ merra d yiwet twacult.
Bururu
Imi Samira teggumma ad kteqbel, ad tsebbel temẓis akked
yiwen i kyecban, tnedfeḍ, tceyyɛeḍiyi ad kdrreɣ ttaṛik, ad
tttenɣeḍ s ufus n babas (Isuɣ) D kečč ara yemmten... Mmet...
Mmet... Mmet...
Saḥari
Arǧu... Arǧu... Ur iyineɣɣ ara... Ala... Ala... Aaaaaaaaa !
Bururu
(Izehher si lferḥ) Dayen... Dayen... Yemmut Saḥari... Yemmut
(Yettruẓu leqcuc). Ad sserɣeɣ kullec... Timess... Timess... Kullec
ad yerɣ...
Asayes 57
Ɛmara
Aha a Ɛaziz iniasen i yibulisen ad dnnḍen ɣef tmeqbert, ẓer
ibulisen nniḍen ad ɛassen tanezduɣt n Saḥari.
Ɛaziz
Yirbeḥ a si Ɛmara.
Ɛmara
Ma twalam iḍalld Bururu, enɣett, ut ttraǧut ara, ma d Saḥari
132
Tiɣwist n Bururu
Ɛaziz
Sliɣ a si Ɛmara (Iruḥ).
Yusef
I nekni d acu ara nexdem a si Ɛmara ?
Ɛmara
Kečč akked Samira qimet daxel n ṭumubil. Ax ṭṭef tameẓyant
agi ahat ad ttteḥwiǧeḍ, ayen nniḍen d ccɣel n la police.
Yusef
Ad dduɣ yidk a si Ɛmara, bɣiɣ ad waliɣ lweḥcagi mi ara
yemmet.
Ɛmara
Anwa ara yeqqimen akked Samira ?
Yusef
Eǧǧasd yiwen ubulis d aɛessas.
Ɛmara
Nniɣawen ulayɣer i dteddum, ur tuɣem ara awaliw.
Samira
Ula d nekk ad dduɣ yidwen a Yusef.
Ɛmara
(Yezɛef, yeɛḍes) Lḥut ihi, aqlaɣ nɛeṭṭel (Dduklen di tlata,
tiɣwist n Bururu).
Abulis
Teslam i tiɣwistagi ?
Yusef
D netta, ad stiniḍ la yessawal i lmut (Asuɣu, tirṣaṣin) Walan
t... La tkkaten s rrṣaṣ.
133
Tiɣwist n Bururu
Ɛmara
Rrṣaṣ yeqwa fellas.
Abulis
Si kumiṣar, si kumiṣar... Muqel, muqel atan la dyettban ɣef
umnar n tewwurt.
Ɛmara
Walaɣt, walaɣt... D acu akka i la ixeddem... Ad stiniḍ la d
yessufuɣ lqecc yettruẓut.
Bururu
Si lbeɛd isuɣ acḥal n tikkal, yezɛef
Yusef
Atan yencef, yesseḍ.
Abulis
Ad twwteɣ ssyagi a si kumiṣar, ur tzeggleɣ ara.
Ɛmara
ssneɣk, ḥṣiɣ ad tḥazeḍ ula d tissegnit si lbaɛd. Ihi ḥader ad
yemneɛ, ɛeddid ssya ad ttewɛuḍ xir...
Abulis
D tidet a si kumiṣar, ssyinna zemreɣ ad kḍemneɣ, s terṣaṣt
tamezwarut ad tḥazeɣ deg ul.
Ɛmara
Atan daɣen yuɣald s amnar n tewwurt, jbed fellas, jbed...
Abulis
(Yewwet s rrṣaṣ, Bururu isuɣ) Ḥuzaɣt, ḥuzaɣt a si Ɛmara.
Yusef
Walaɣ rric yenṭeg seg yidmarenis.
134
Tiɣwist n Bururu
Samira
D lewhayem, ur yemmut ara. Yusef ! Iwalayaɣd... La d
ileḥḥu ɣerneɣ.
Ɛmara
Ɣiwel, ɣiwel... wwetit... wwetit... Ur sttɛemmid ara ad d
yaweḍ.
Abulis
Tikkelta ad tsseɣliɣ (Yewwet).
Ɛmara
(Yewhem) D acut wagi ? Yeggumma ad yeɣli... Uɣalet ɣer
deffir... Uɣalet ɣer deffir... La dyettaẓ...
Abulis
(Isuɣ) Yewweḍd... Yewweḍd a si kumiṣar... Yeṭṭefiyi...
Yeṭṭefiyi... Serreḥiyi... Serreḥiyi...
Bururu
Ad temmteḍ... Aqli ṭṭfeɣk... Lmut... Lmut... Ad knɣeɣ...
Abulis
(Yessawal) Yeṭṭefiyi... Sellketiyi... Yeṭṭefiyi... Sellketiyi (Isuɣ,
yemmut).
Yusef
Yenɣat, yenɣat a si Ɛmara (Yewwet s tmeẓyant) Ṭṭef... Ṭṭef...
Ɛmara
Uɣald... Uɣald akka a Yusef... Ur iɣelli ara... Rwel, ma yeṭṭef
ik ad kineɣ... D lweḥc...
Bururu
Idammen... Ula d kečč ad temmteḍ... Ad knɣeɣ... Aqli ṭṭfeɣ
k...
135
Tiɣwist n Bururu
Yusef
(Yettemḍerkal) Yeṭṭefiyi... Yeṭṭefiyi...
Bururu
Ad dkkseɣ ulik... Ad dkkseɣ ulik...
Samira
(Tsuɣ) Yusef... Yusef...
Bururu
Lmut... Lmut... Ad temmteḍ... Ad temmteḍ...
Yusef
(Yettḥellil) Samira rwel... Ur dttaẓ ara... Ur dggar imanim
garaneɣ... Rwel... Rwel...
Samira
(Tsuɣ) Ur tttaǧǧaɣ ara ad kineɣ... Yusef... Yusef... Yusef...
(Tekcem gar Yusef d Bururu).
Bururu
(Yeɛqel yellis zdats) Samira... Samira... Ala... Ala... (Isuɣ,
yerwel).
Ɛmara
(Iqerrebd) Yerwel... Iruḥ s tazzla... Mi akken i dtezga Samira
garawen, ad stiniḍ ibeddel rray ur kyewwit ara.
Yusef
D tidet a si Ɛmara, ɣef yidra n Samira i yerwel. Tura ḥṣiɣ ayɣer
ur iyiyenɣi ara. Ad ruḥeɣ ad tḍefreɣ... Ad smmeslayeɣ.
Samira
Amek ? Ad stemmeslayeḍ ? Lweḥc ?
Yusef
Ad ssutreɣ degs ad yeqbel ad yemmet a Samira (Iruḥ).
136
Tiɣwist n Bururu
Samira
(Tettḥellil) Uɣald a Yusef... Uɣald...
Ɛmara
(Yeɣḍes) Yekcem ɣurs si tesraft n tewwurt n tmeqbert.
Asayes 58
Bururu
(Yettruẓu leqcuc, timess tecɛel) Samira... Samira... Yelli...
Yelli...
Yusef
(Deffir Bururu) D kečč i d Salem !
Bururu
Kečč... Kečč... Ɣef lǧalik i tsuɣ Samira... Tsellekik si lmut...
Ayɣer i yidtḍefreḍ ? Tettnadiḍ lmut ?
Yusef
Ala, la ttnadiɣ ad temmteḍ keččini.
Bururu
Ad mmteɣ ? Anwa nekk ?
Yusef
Ih d kečč ! Ilaq ad temmteḍ i wakken yiwen ur dyettawi s
lexbar belli d Bururu i d babas n Samira. Salem yemmut di
laksida n ṭumubil, ma d tidet mazal tḥemmleḍtt am akken i la
dtḥekku, ilaq ad temmteḍ.
Bururu
Tzemreḍ ad iyitḍemneḍ belli ur steqqareḍ ara amek i qqleɣ ?
Yusef
Kra ara tekk di ddunit, nekk yids, d lmuḥal Samira ad teḥṣu
belli babas yuɣal d Bururu. Ad beddeɣ ɣers, ad ttɛuzzeɣ am
137
Tiɣwist n Bururu
Bururu
Ayɣer lɛezzaagi ara tttɛuzzeḍ ?
Yusef
Yella win ur nettɛuzzu ara tameṭṭut ara yuɣalen d zzwaǧis u
iḥemmelitt seg wulis ?
Bururu
Fehmeɣ, fehmeɣ... Ruḥ tura iniyasen ad dsseqwun lbarud
felli, mi ara yidwali ẓẓleɣ s ufella n tenṭelt yellan di berra
zdat tewwurt... Ruḥ... Ruḥ... Ḥader Samira... Ḥader yelli...
Yusef
Aqli ruḥeɣ a Salem...
Bururu
Ur tettu ara, Salem yemmut aṭas aya di laksida n ṭumubil. Ruḥ
tura... Ffeɣ... Ffeɣ...
Asayes 59
Samira
(Twala Yusef la dileḥḥu, tefreḥ, tuzzel ɣers) Yusef... Yusef...
Tuɣaleḍd... Twalaḍt ? Ur kyenɣi ara !
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ihi a Yusef, inid, inid...
Samira
Ih a Yusef, inid, inid... Twalaḍt ?
Yusef
Walaɣt (Yeḥzen) Tura ad dyeffeɣ, ad yeẓẓel imanis s ufella n
138
Tiɣwist n Bururu
Samira
D acut lweḥcagi a Yusef ?
Yusef
Zikis, yella d amdan, lemxeyyer deg yimdanen.
Ɛmara
Ma yeqbel ad yemmet, ad yeqbel ad yettwaṭṭef, akken ad t
nissin.
Yusef
Win ara iqerrben ɣurs d lmut iɣef la yettnadi.
Ɛmara
Atan yeffeɣd...
Ɛaziz
La ileḥḥu ɣer tenṭelt... Atan yeẓẓel imanis...
Yusef
Ihegga imanis, la kenyettraǧu ad ttɛiwnem ad yenɣ imanis
a si kumiṣar, yeqbel ad yemmet.
Ɛmara
Ɛaziz, tesliḍas i Docteur Yusef, serreḥ i lbarud ad yendeh.
Ɛaziz
Sliɣas a si Ɛmara, sliɣas, lliɣ ttraǧuɣ awalik ad assleɣ.
Ɛmara
Awaliw aqlak tesliḍas tura.
Ɛaziz
Tura sliɣas (Yumeriten ad serrḥen i lbarud).
139
Tiɣwist n Bururu
Bururu
Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa !
Samira
(Tsuɣ, tḥennec ɣer Yusef) Aaaaaaaaaa !
Ɛmara
Ḥebset... Ḥebset...
Yusef
Ur ttaggad ara a Samira, a taɛziztiw... Aqli da... Ur ttaggad...
Ur ttaggad.
Samira
(Tettergigi, tḥennec ɣer Yusef) Yusef, Yusef... Weḥceɣ, weḥceɣ.
Yusef
(Yetṣebbiritt) Dayen tura a Samira, ɣas kkes lweḥc seg wul
im, aqliyi yidm, ur ttaǧǧaɣ ara ayen ara kem yessaggaden.
Samira
(Tettru, s tnexsas) Kra ara kkeɣ ttɛiciɣ di ddunit, ur zmireɣ ara
ad ttuɣ asuɣunni... Ad stiniḍ iruḥ icuba... Icuba...
Yusef
(Yetqelleq) Sani i icuba a Samira, sani ?
Samira
Icuba s aɛewwiq n bunadem ibanen yeɛteb, amzun isuɣ s
tmeḍrurtis yessawel i lmut i wakken ad ttḥudd i lebda
(Teḥzen) Yerna asuɣunni a Yusef... Asuɣunni...
140
Tiɣwist n Bururu
Yusef
D acu i tyuɣen usuɣunni a Samira ?
Samira
(Tettru) Asuɣunni yefrawesd deg wuliw am lebraq, ad s
tiniḍ d taɣect ssneɣ ur dcfiɣ wi ttilan.
Yusef
Ɣas ur ttuqqim ara aɣbel, asuɣu i lmut am wagi d tidet
yettwassen, yessefriwis ul ḥninen yesɛan aḥussu akka am
kemm.
Samira
Lameɛna asuɣunni mačči n tugdi, yecrek degs usiwel i lmut.
Yusef
Ayagi d aṭerǧem n wulim a Samira, tikwal yettili anda amdan
yessawal i lmut ad tteṣṣer deg yirebbis i wakken ad d
yessenser imanis si yir tyersiwin n tuzzma d yir iciddan n
ddunit ur yezmir ad tentyefsi.
Ɛmara
(Yettak lamer i wa d wihin) Ɛaziz, yella wayen twalaḍ ?
Ɛaziz
Ur walaɣ ara a si Ɛmara, abbu n lbarud mazal iɣumm akk
tanṭelt i wakken ad nqerreb ad nwali kra (Yekkerd ubeḥri).
Ɛmara
Dɣa atan yekkerd ubeḥri ad aɣiɛiwen ad yessefsi abbuagi (S
leḥder, dduklen s amkan anda yeɣli Bururu).
Ɛaziz
(D amezwaru, yewhem) Ulac lǧetta n Bururu, ur fhimeɣ ara !
Yusef
Lǧettas ulacitt, lameɛna idammenis yeǧǧatenid s ufella n
tadimt n tmeqbert i dyenna ad yemmet s ufellas.
141
Tiɣwist n Bururu
Ɛaziz
Ggummaɣ ad fehmeɣ... Ggummaɣ...
Ɛmara
Ɛaziz, henni imanik, ur ttnadi ara ad tfehmeḍ, ur ttani ara
iweṭṭen s ufella uqerru n uferḍas. Ayagi mačči d lqabla i
yettɛawanen tameṭṭut ad teṭṭef addub i wakken ad terbu amdan
am yimdanen. Yusef, netta d Docteur, ad iyidyessefhem ayen
cukkeɣ fehmeɣt.
Yusef
Ad diniɣ Bururu yennulfad s tussna tameqqrant n lɛilm n
ṭṭebb i yeccḍen di leɣlaḍis, yettwaṣneɛd lweḥc ineɣɣen
amdan s uqlaɛ n wul.
Ɛaziz
Tebɣiḍ ad dtiniḍ a Docteur Yusef, imi Bururu mačči d amdan,
neɣ ur tidmazal ara d amdan, ur yezmir ara ad yemmet d
amdan, lameɛna andatt lǧetta yekseb di tazwara n umdan ?
Yusef
Ulac tussna i dyennulfan i wakken ad dtessefhem s ttbut ara
iqennɛen. D lɛilm meqqren, lqayen, iɣemqen ur nesɛi taggara.
Ɛaziz
(Yeṭṭef aqerrus s sin yifassen) Dima dima ggummaɣ ad
fehmeɣ, ad stiniḍ aqerruw yeččur d lexyuḍ n tissist. Nekk
ɛuddeɣ lɛilm snulfantid yimusnawen i lfayda n umdan...
Mačči d aweḥci.
Ɛmara
Lɛilm yelha dirit. Am akken yezmer ad inaḥel ɣef umdan am
akken yezmer ad tiḍurr. Ayɣer mačči d lɛilm i dyeǧǧan ssem
ineɣɣen ? Mačči d lɛilm i diṣenɛen la bombe atomique i
ineɣɣen acḥal d wacḥal ɣef tikkelt ? Am akken daɣen i d
ṣenɛen tanaɛurt n tmacint yesrafgen tessert amdan yebded s
ufella n lqaɛa n waggur n tziri. Assagi yeṣneɛd Bururu,
142
Tiɣwist n Bururu
Ɛaziz
(Yegzemas awal) Ḥṣiɣ a si Ɛmara ad ceɣleɣ akk s wayen i
nesseqdac di tneggura am tigi, l’ambilance, later iḍudan,
dactyloscopie, Docteur, akk... Akk... Yuɣ lḥal akk ayagi
yettwaheggad, yura qrib ad dyaweḍ. Ax tamucwart.
Ɛmara
(Yenser acḥal tikkal, yuẓ ɣer Yusef) Docteur Yusef, ddud kan
yidi ḥwaǧeɣk, tzemreḍ ad teǧǧeḍ Samira weḥds, ulac lweḥc,
Bururu... Yemmut !
Yusef
(Yessuter ssmaḥ) Aqliyi kan dagi a Samira, ur ssebɛadeɣ ara.
Samira
Di leɛnayak a Yusef, ur ttɛeṭṭil ara, ur iyittaǧǧa ara weḥdi.
Yusef
Aqlikem gar ibulisiyen, ur ttewḥac ara (Yetbeɛ Ɛmara).
Ɛmara
(Yelḥa netta d Yusef, ḥebsen zdat uẓekka) Saḥari... Neɣ
Professeur Saad Ḥari, s yisemis aḥeqqani, ufant zdaxel n
uẓekkaagi ur nelli d aẓekka. Yemmut.
Yusef
D aẓekka i yebna d tawwurt yessekcamen ɣer laboratoire
yessewǧed s tuffra ilmend n unadi n tussna n ṭṭebb. Professeur
Saad Ḥari ufiɣt di lqaɛa yeẓẓel di temda n yidammenis,
yenɣat Bururu, yebḍat d iftaten, yesxenzerit armi ur
yettwaɛqal ara.
Ɛmara
(Nnhati, s tin n ufelsef) Ddunit tettwassen d amadaɣ n tussna
143
Tiɣwist n Bururu
Samira
(Tqerrebd) Yusef, usiɣd, ur zmireɣ ara ad qqimeɣ weḥdi,
yya ad nruḥ.
Yusef
Yirbeḥ a Samira. Ruḥ rkeb di ṭumubil, arǧuyi, aqliyin.
Samira
Ur ttɛeṭṭil ara, nniɣak ur ttɛeṭṭil ara (Truḥ teqqim di ṭumubil ).
Ɛmara
Ayen ur fhimeɣ ara, ayɣer Bururu yenɣa Professeur Saad Ḥari i
tidiṣenɛen ?
Yusef
Ayagi ad aktidsfehmeɣ di lbiru inek a si Ɛmara.
Ɛmara
(S tin n ucrak n lbaḍna) Iniyid a Docteur Yusef, ayen teẓriḍ s
ttbut, nekk ayen ḥṣiɣ s unadi n yisem aḥeqqani n Bururu, i
wakken ur dnettmektay yiwen yis, abaɛda Samira, ur walaɣ
lmeɛna ad slen neɣ ad tissinen medden, ulac lfayda n tmussni
s. Ilmend n lehna n yal yiwen, waqila ulayɣer nesmendeg
timess ɣummen yiɣiɣden, ad neǧǧ kan lumur akken llan.
Yusef
Ḥṣiɣ tḥerceḍ, tfehmeḍ a si Ɛmara, ur kfkin ara cciɛa n
kumiṣar s tinna n llaɛb n aɛreḍ zzherik, ta ad terbeḥ ta ad
texṣer, d tidet, tamuɣlik di ṣṣwab i tella, ad nanef i uɣud n
tmess ad yeṭṭes s uzuzen n yiɣiɣden i tiɣummen. Lweqt yesqeḍ
ad iɛic di talwit, ad neǧǧ kan lumur akken llan.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Atan daɣen yeqqeliyid uɛḍasnni.
144
Tiɣwist n Bururu
Yusef
Ax tamucwartiw a si Ɛmara.
Ɛmara
(Yenser) Ruḥ la ktettraǧu Samira di ṭumubil. Tḥemmelik,
ḥaderitt.
Yusef
Ḥṣiɣ a si Ɛmara, ad ttḥadreɣ kan, yuɣ lḥal fkiɣ awal n lɛahed i
babas.
Ɛmara
I babas ? Salem yemmut aṭas aya a Docteur Yusef, tettuḍ ?
Yusef
(Yemeɛraq) Bɣiɣ ad diniɣ fkiɣ awal n lɛahed i rruḥis i
ssarameɣ la yettmerriḥ di lǧennet a si Ɛmara (Iruḥ ɣur Samira,
ruḥen di ṭumubil).
Ɛmara
(I yimanis) Sinagi mḥemmalen, ḍemɛeɣ ur iyitettun ara, ad
iyidɛerḍen ɣer zzwaǧnsen, assnni ad asncerḍeɣ seksu
yettwaseqqan s tɣeddiwt n lexla yexḍan azraɛ d uftat n uksum
n uɛejmi yerwan takessawt deg uzaɛar n tmurt n leqbayel
(Yeɛḍes, ileḥḥu).
145
II
BURURU YEḤYAD
Bururu yeḥyad
Asayes 1
Tamɣart
(Tuki, tettmeslay s leḥder, tetqelleq) D acu akka i yuɣen aqjun
agi yesseglaf ? Uuuh ! Ad yili yesraḥ kra… (Aqjun irennu
aseglef) Waqila iḍagi qesdenaɣd iɛeddamen (Thucc argazis
ad tidtessaki) Ay amɣar ! Ay amɣar ! Aha ya llah akid ! Aki
d ! Waqila ɛnanaɣd yiɛdawen n Rebbi ! Akid ah !
Amɣar
(Yukid am win iṣerɛen) Uh ! Ur tegganeḍ ara kemmini ?! D
acu akka yeḍran; acuɣer tetthuccuḍ degi am tqeccact n yiɣi ?
Aha ! Anefiyi ad ṭṭseɣ (Yesxenfer), ur tegganeḍ deg wass ur
kemidyettas naddam deg yiḍ, tezgiḍ tukiḍ am tmiɛruft !
Tamɣart
(Atqelleq d reffu) Iɛeddamen, ahat ad yili kecmend talemmast
n lḥara, kečč mazalik tessefrayeḍ di tguni ?
Amɣar
Ɣas kkes aɣbel i wulim, ulac aɛeddam yesɛan lkuraǧ ad d
iqazem lḥara ara tzedɣeḍ kemmini ? (S reffu) Aha, kcem ɣer
wusu thenniḍaɣ ad nerwu iḍes i ctaqeɣ seg wasmi i kemrriɣ
d tabzimt n zzwaǧ deg unyiriw.
Tamɣart
Leɛmer i dtenṭiqeḍ s wawal n ṣṣwab, ad stiniḍ ilesik ddzen
fellas tifelflin tiqerḥanin.
Amɣar
Tikwal ttwehhimeɣ di twenza, amek i kemǧǧiɣ deg yiriw
armi d assa ? Ulac degs ccek, ad yili tesseččeḍiyi albaɛḍ n
yeḥtufen i dtḥucceḍ seg uzaɣar n leǧnun. Nniɣam ṭṭes, ṭṭes,
meɣrud…
148
Bururu yeḥyad
Tamɣart
Nniɣak, ɣas bges ɣef yimanik qbel ma zlanaɣ deg wusu.
Amɣar
Tɣileḍ medden akk selben am kemm ? Ur walaɣ ara win ara
yesseḥfun tajenwit deg umgerḍim. Ṭṭes ! Ɣumm s uɛdil ! Neɣ
err imanim teṭṭseḍ ! Allenim atentan ldint, la ceɛɛlent am
lefnarat n ṭumubil !
Tamɣart
Ur ḥṣiɣ ara tɛeẓẓgeḍ akk annectagi, aggad Rebbi ay amɣar
ageswaḥ, ldi imeẓẓuɣenik tesleḍ i uqjun atan yebɣa ad yesseḍ
seg useglef (Akin, aqjun yesseglaf) Sel ! Selas ! Selas ! Ur
yennum ara akka, yesraḥ lberrani, tesliḍas !
Amɣar
Ah ! Ahat d albaɛḍ n yimcac neɣ d albaɛḍ n iɣersiwen i yesraḥ
la yesseglaf fellas. Ṭṭes ad kemyehdu Rebbi a tamɣart n
ǧahennama ! (Cwiṭ akka, ṣṣut berra n uxxam).
Tamɣart
(Tuggad) Tesliḍas ?
Amɣar
I wumi sliɣ ?
Tamɣart
(Terfa) Abbuh a lmumnin amɣaragi yemmut s tidet (Berra,
mazal ṣṣut) Ah ! I tura, tesliḍas ?
Amɣar
(Tqelleqit) Kullfeɣas Rebbi i yemma i kemidyextaren,
teqqleḍ d afrux n yiḍ nekk tegliḍ yesi.
Tamɣart
D acu i kyeǧǧan ur iyitebriḍ ara si zik ? Tura d ayen nḍal,
nessaweḍ acḥal iseggasen n temɛict di sin.
149
Bururu yeḥyad
Amɣar
D acu i yiyeǧǧan ? Tebɣiḍ ad dtiniḍ d acu i yiyurzen ! Nekk
ad kemidwaǧbeɣ deg wayen teẓriḍ, d iyemmusen n yiḥtufen !
Wid akken i mdtceyyiɛen seg uxxam n yimawlanim i kem
ireṣṣan dagi am tagust ! (Berra, mazal ṣṣutnni).
Tamɣart
Nniɣak, selas, selas ! I tura tesliḍas ?
Amɣar
(Yewhem, icuk) Susem ! Susem tura kemmini, awalim d
aberqi, eǧǧiyi ad sleɣ ! Susem !... Susem !...
Tamɣart
Wagi mačči d lḥess n umcic yesserfan aqjun.
Amɣar
Anda akka llan warkaseniw ad ffɣeɣ ɣer tebḥirt ad waliɣ d
acu akka yellan (Yekkerd seg usu) Nniɣam, anda llan
warkaseniw ?
Tamɣart
Atenan kan zdatk, ad ceɛleɣ taftilt ?
Amɣar
Fiḥel fiḥel ur ceɛɛel ara.
Tamɣart
Awi yidk tamekḥelt, di leɛzib i nezdeɣ, aqlaɣ weḥḥedneɣ.
Amɣar
(Yerfa) Yegguma ad yekcem uḍariw deg usebbaḍagi.
Tamɣart
Axaṭer ur tekkiseḍ ara aqacir yellan zdaxel… Tedbeḍbeḍ kan,
ur teẓriḍ anda ttemseḍwant.
150
Bururu yeḥyad
Amɣar
(Yendi, ɣef ssebba i yella) D ayen kkseɣtid… Kemmini win i
kemyesɛan deg uxxamis mačči kan d adebdeb ara
yeddebdeb, d iceṭṭiḍenis ara icerreg ɣef uksumis neɣ d
aṭukkek ara yeṭṭukkek am uzger yeqqes yizi.
Tamɣart
Ih, ih tura tesɛiḍ lḥeqq, mmeslay akken i kyehwa, asmi lliɣ
meẓẓiyeɣ, di leɛmer i akdɣlin lehdur am wigi, yezga wudem
ik yennecraḥ, tettecmumuḥeḍd ɣuri s teḍsa, ma d tura am
akken i tidqqaren di lemtel, tfuh a taga wwan ibawen.
Amɣar
Mačči d nekk i la mdyetsaḍsan lweqtnni (Yekkerd, ileḥḥu
di texxamt) Nniɣam d iyemmusen akked leḥruz i yess
tcuddeḍ tikwatin n uxxamagi i yiyesdareɣlen, ur ẓriɣ d acu i
la dqqareɣ (Yeddemd tamekḥelt). Attan tmekḥeltnni…
Tamɣart
Ah ! Lemmer d iyemmusen d leḥruz i yiyesɣimen yidk, tilli d
acu i yiyeṭṭfen ur ktensseččayeɣ ara assagi akken ad
tessusmeḍ felli ?
Amɣar
Uh ! Tura wulfeɣten, ur ttaṭṭafen ara degi, sseččiyiten neɣ
qim, qqleɣ am bu nneffa, blindé.
Tamɣart
D acu i d bu nneffa ?
Amɣar
Bu nneffa, yiwen d nekk ! D argazim, trehǧeḍiyi s
yiɛeqqaren… (Berra, mazal ṣṣutnni) Susem tura, awid
taɣeggaḍtnni n ukarṭuc.
Tamɣart
Rǧu ad kttidawiɣ.
151
Bururu yeḥyad
Amɣar
Ansi ara ttidtawiḍ, si taddart ? Attan kan din nnig uqerruy
im. Ḍegger afusim, ad tttafeḍ s ufella n lmerfa.
Tamɣart
Dayen dayen, attan ufiɣtt, d tisirt !
Amɣar
Aha ! Ttkal fellak a Rebbi (Ileḥḥu).
Tamɣart
Ṛǧu ad dduɣ yidk.
Amɣar
Akken axir, ddud. Ma yella d tidet d iɛeddamen, ad kemid
walin, ad rewlen ur ssufuɣeɣ ula d yiwen lewǧeh (Leḥḥun,
ldind tawwurt, ṣṣut n useglef yettqerribd).
Tamɣart
La tselleḍ i uqjun ?
Amɣar
Lḥessim yugarit ! Ɣas imeẓẓuɣeniw ṭṭublen seg yimeslayen
im.
Tamɣart
(I yimanis) Ɣas lqub yugar 7 temɣarin… (Lḥess meqqer di
berra) A yemma taɛzizt d acut wayagi ?
Amɣar
(Yetqelleq) Susem ! susem ! (Dduklen, leḥḥun s leḥder) Arǧu !
Aqlaɣ tura newweḍd ɣer tewwurt n tebḥirt… Zwir tura ldi
ttid s leɛqel akken ad jebdeɣ s ukarṭuc ɣef win ara dibanen
ɣef umnar.
Tamɣart
Ḥader kan ad ttzegleḍ ad iyitḥazeḍ nekkini.
152
Bururu yeḥyad
Amɣar
Ur ttagad, ula d rrṣaṣ ur yettɛeddi ara deg uksumim. Aha, ldi
d tura tawwurt !
Tamɣart
(I yimanis) Telzemiyi tkeffar alamma sseččeɣasten di rrkul,
ussanagi ggumman ad ṭṭfen degs (Teldi tawwurt, rrɛud, aḍu)
Ulac ula d yiwen (Aseglef).
Amɣar
Rwaḥ, ḍferiyid ɣer texxamt n uqjun, atan yesseḍ seg useglef,
ddud yallah.
Tamɣart
Lḥun, zwir ! wwiɣd yidi akanki ! Ad tceɛleɣ ?
Amɣar
Xaṭi, mazal ! Tebɣiḍ ad aɣdtkecfeḍ s teftilt ? (Asuɣu n lmut n
uqjun)
Tamɣart
(Tettergigi) Ya laṭif, tesliḍ i yisuɣanagi n uqjun ? Ugadeɣ ay
amɣar.
Amɣar
Ur ttagad ara, aqli dagi, tamekḥelt deg yifasseniw, aḍadiw
ɣef zznad, yyan ad nqerreb ɣurs.
Tamɣart
Ur la yesseglaf ara, yessusem, iḍagi la yessewḥac d amcum.
Amɣar
(Ileḥḥu s leḥder) Lḥu, qrib ad naweḍ tura (Yezzid) Ur d
neṭṭeḍ ara ɣuri, nnefsim yessekcemiyid aẓɣal d tidi deg
uɛruriw.
Tamɣart
Winna qqarenas tidi n tugdi.
153
Bururu yeḥyad
Amɣar
Ccet… Ccet… Susem… Aqlaɣ newweḍd, cɛel tura taftilt n
ukankinni. Aqli ttqaraɛeɣ… Aha cɛel !
Tamɣart
Arǧu (Tecɛel zalamiṭ) Attan tecɛel. (Tewhem, tugad) Aqjun
ulacit… Sneslaines terreẓ… Ur yezmir ad ttyerreẓ netta
weḥds.
Amɣar
Sneɛtd kan tafat ɣer tamaagi, teḍheriyid tili ines di lqaɛa.
Tamɣart
Hatan, hatan (Tsuɣ) Yemmut… Aqjun yemmut…
Amɣar
Atan yettɛummu di temda n yidammen… Iɣasan n yiḍmarenis
rrẓen… Ulis… Ulis… yettwaqleɛ (Ɣer lebɛid, tiɣwist n
Bururu, rrɛud, lebraq aḍu. Tuggad) Muḥal, muḥal, ayagi ur
yezmir ara ad yili.
Tamɣart
(Yuggad, yettergigi) Acu akka i teqqareḍ d lmuḥal ? D acu
akka i ur yezmir ara ad yili ?
Amɣar
(Iḥar yekcem s axxam) Ttɣawal, ttɣawal ad nekcem s
axxam !... Ur yemmut ara… Yuɣald…
Tamɣart
Anwa, anwa ?
Amɣar
Bururu !... Bururu yeḥyad !... (Rrɛud, lebraq, aḍu, tiɣwist n
Bururu)
154
Bururu yeḥyad
Asayes 2
Bururu
(Izehher) Ḥṣiɣ ur ttmettateɣ ara… Waqila ad ɛiceɣ leqrun…
Ilaq ad mmteɣ ! Akken Samira yelli ad tɛic am nettat am tullas
nniḍen umi yemmut babatsent d bunadem. Ur ilaq ara ad
ḥṣun medden belli d nekk i d babas, Bururu. Ilaq ad ɣabeɣ s
tḥila… I lebda… I lebda… Tamḍelt… Tamḍelt yessufuɣen ɣer
berra (Bururu yeẓẓel imanis s ufella n uẓekka i yessenɛet i
Docteur Yusef akken la police ad sseqwun lbarud fellas, di
tlemmast n wabbu n lbarud yeffren am tagut yesdergen
tamḍelt…) Uqbel ad yifrir wabbuagi n lbarud, ad ldiɣ
tawwurtagi n uẓekka, ad senrewleɣ, ad ɣabeɣ, ad ɣabeɣ.
Ayagi mbeɛd mi smareɣ idammenagi i dwwiɣ yidi di tqerɛet
s ufella n uɣummu n rrxam n uẓekka ara dmedleɣ deffiri…
Ad ɛudden d idammeniw… Dayen mmuteɣ… Lǧettaw,
lǧettaw ahat ad sinin tettwaṣneɛd s lɛilm, yewwitt lɛilm
(Mbaɛd mi yufrar wabbunni n lbarud, yefsi di tegnawt, la
police ufan ḥala azal i yidammen s wayes yettɛici ufrux n
Bururu i dyeǧǧa d later n rrwaḥis ) Ilaq ad dafeɣ lmutiw…
Ad nadiɣ fellas ! Ad iyittun medden ! Ur ttaǧǧaɣ ara lewrata
n leɛyub i yelli Samira ! Lameɛna lmut n yimdanen ur iyi
tezmir ara, la trewwel felli, tettagadiyi imi ur iyidmazal ara
d bunadem… Qleɣ d nekk i yernan lmut ! Uɣaleɣ d ayen ur
nrekku i leqrun la diteddun… Akken ad mmteɣ, ilaq ad iliɣ
am ziknni, d Salem, d bunadem, mačči am tura d Bururu i d
yeṣneɛ degi Pr. Saḥari, ma d netta yerrayi d lweḥc, bla cekk,
ad yili lɛalem ara yidyerren d bunadem, ara yidyerren ɣer
laṣeliw, ad yidyerr akken lliɣ. Lɛalemagi ad tidafeɣ, ilaq
ad tidafeɣ ! Ma d tura, ma d tura, ad sdergeɣ imaniw
alamma ttuniyi u ssyin, u ssyin (Tiɣwist n Bururu ) Ulawen,
155
Bururu yeḥyad
Asayes 3
Zuhra
Ayen walaɣ di tembultagi n ssǧaǧ nniɣaktid di zzyarak a
Ɛmara, i wassagi d acu i tettnadiḍ ad teḥsuḍ ?
Ɛmara
Ur zmireɣ ara ad qqimeɣ nnig waggur ur kemẓerreɣ ara a
Zuhra.
Zuhra
La dtettmektayeḍ ayen yettwameḍlen acḥal aya… Aṭas ayagi i
nemyussan, lweqtnni nella d imecṭaḥ, d ijeǧǧigen n ddunit,
tzedɣeḍ uliw, ḥemmleɣk, mennaɣ ad tiliḍ d zzwaǧiw, kečč
ulik tewwit…
Ɛmara
Dayen ḥbes… Berka ur ttidttadder ara, temmut ad fellas
yeɛfu Rebbi…
Zuhra
Imirnni ur ɛad teqqleḍ d kumiṣar, u nekk ur ɛad qqleɣ
tzuruniyi medden, ttkacafeɣ ayen yeffren di ṭṭlam, ama yelha,
ama dirit i wid yettnadin ad issinen leɛquba nsen.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Anda akka ǧǧiɣ timeḥremtinu ?
Zuhra
Arǧu ad aknfkeɣ tagi inu… Axttin. Mazal dima izdeɣik
waṭṭannni ?
156
Bururu yeḥyad
Ɛmara
(Yenser) Mazal, yeggumma ad iyiyeǧǧ, tura yuɣ tannumi yid
i, u nekk tura wulfeɣt.
Zuhra
(Teḍsa) Ad kdrnuɣ afenǧal n lqahwa ?
Ɛmara
Ṣaḥa. Teḥṣiḍ si zik belli ur tesseɣ ara nnig yiwen ufenǧal.
Zuhra
D tidet, ssneɣ leɛwayedik, amzun tettɛiciḍ yidi. Ihi iniyid
tura, d acu i kidyewwin ?
Ɛmara
Nniɣam usiɣd kan ɣurm akken ad kemẓreɣ u ad
mmeslayeɣ yidm, ḥala kemm i yidmazal d tamusni taqdimt,
ssifsuseɣ uliw dagi, ssneɣkem d aẓekka n lehdur.
Zuhra
Ula d nekk cedhaɣk mi ara tɛeṭṭleḍ ur dtḍalleḍ ara… Yiwen
ur yeḥṣi nemyussan si zik. Zemren ad ḍsen degk, ad sinin
kumiṣar Ɛmara yettamen u yetzuru tiderwicin, ur dwwin ara
s lexbar belli mazal leḥmala n temẓi garaneɣ.
Ɛmara
(Yeɛḍes) I lemmer ad nbeddel awal ?
Zuhra
D acu iɣef tebɣiḍ ad dnemmeslay ?
Ɛmara
Bɣiɣ zzyara, zuriyid.
Zuhra
S tidetik tettamneḍ s zzyara ?
157
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Yal yiwen yesɛa leɛyubis.
Zuhra
Uqbel nniɣakd kullec ur walaɣ ara d acu i mazal ad kid
rnuɣ.
Ɛmara
Muqeliyid d acu ara yidiqablen asmi ara dffɣeɣ la retraite,
mazaliyi yiwen useggas.
Zuhra
Ad nerǧu assnni, ssyin akin ad kdzureɣ. Kečč ad tefɣeḍ la
retraite ula d nekk ad kinḍefreɣ.
Ɛmara
Tebɣiḍ ad dtiniḍ dayen ! Ur tettuɣaleḍ ara ad tetzuruḍ ?
Zuhra
Aṭas ayagi i ḥebseɣ ur tzuruɣ ara, ḥala kečč kan weḥdk umi
mazal tzuruɣ a Ɛmara.
Ɛmara
Ḥala i nekk weḥdi ?
Zuhra
Anɛam ih a si kumiṣar Ɛmara ay ameddakeliw.
Ɛmara
Ayɣer ḥala i nekk kan weḥdi ?
Zuhra
Axaṭer ulik mazalit yeḥzen ɣef tmeṭṭutik yewwḍen leɛfu n
Rebbi waqila 9 iseggasen.
Ɛmara
9 iseggasen, 2 wagguren d 13 wussan s wassagi.
158
Bururu yeḥyad
Zuhra
Tḥessbeḍ ussan s leqlam n leɣben i kdteǧǧa deg wulik.
Ɛmara
Anɛam ih a Zuhra, mazal ɛaceɣ s tilis.
Zuhra
Ḥṣiɣ ayagi, ula d nekk ɣef wannecta rennuɣ tzuruɣak akken
ad kssifsuseɣ taɛkemt ẓẓayen fellak.
Ɛmara
Lemmer mačči d kemm a Zuhra i dyewwi Rebbi deg ubridiw,
i yiyeslufun uliw s leḥnana n ṣṣutim icuban ɣers, d ṣṣber i
yitettuqqimeḍ, yili assagi ad yili ḍefreɣtt.
Zuhra
(Tessetḥa) Awid akka afusik ad kdzureɣ.
Ɛmara
Ur tettmuquleḍ ara di tembultnni n sǧaǧ ?
Zuhra
Assagi ad akdzureɣ deg ufusik.
Ɛmara
Akken i myehwa, ax, atan ufusiw.
Zuhra
Mačči afus ayeffus, awid azelmaḍ, deg winna ara dtban
zzyarak.
Ɛmara
Yyah ! Ax, bdu zurd.
Zuhra
Ay wah ! Ldiafusik, ldi mliḥ afusik, akka (Rrɛud, lebraq).
159
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Waqila lḥal yebɣa ad ibeddel, yendehd s rrɛud.
Zuhra
D tidet lḥal yebda yettbeddil imi teldiḍ afusik i zzyara.
Ɛmara
Aha, iniyid d acu akka i twalaḍ, aqli ttraǧuɣ s ukukru (Aḍu,
ṭṭaq yeldi)
Zuhra
D ṭṭaq aya, arǧu ad ruḥeɣ ad tṣekkreɣ (Tekker tbelleɛ ṭṭaq)
Dayen ṣekkreɣt. (Teqqim) Ur yettɛeṭṭil ara ad yebdu ugeffur,
lebraq atan la yettemceɛcaɛ di berra am uzal.
Ɛmara
Ɣef leḥsab n rrɛud akked lebraq, ad yewwet ugeffur s waṭas, ad
dyesseddu ula d asyax ara isudden akk iberdan am leɛwayed.
Aha tura, kemmel zzyara, zuriyid.
Zuhra
Erriyid tura afusik.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ax.
Zuhra
(Tetqelleq) Susem, susem (Taɣect tazurant) La ttwaliɣ… La
ttwaliɣ… (Rrɛud) kumiṣar Ɛmara, kumiṣar Ɛmara (Rrɛud,
lebraq).
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ad stiniḍ igenni yebɣa ad yeṭṭerḍeq.
Zuhra
(Taɣect tazurant) Ɛmara, Ɛmara, Ɛmara (Taɣect tazurant)
Ugadeɣ, ugadeɣ.
160
Bururu yeḥyad
Ɛmara
D acu i tugadeḍ ? Ayɣer akka tettergigiḍ ? D acu akka i
twalaḍ ?
Zuhra
(Taɣect tazurant, taẓayant) La kttwaliɣ la tettemɛebbareḍ
akked yiwen lexyal ur tezmireḍ ad ttesɣeḍleḍ.
Ɛmara
D acut lexyalagi ? D acut ?
Zuhra
La ttwaliɣ degs meqqer… Iɣummik, iɣummik a Ɛmara…
Tura tesnesreḍd imanik segs la dtettbaneḍ, la
tettemyewwateḍ yids (Rrɛud, aḍu) Idammen (Tɛeggeḍ)
Idammen ! La ttawliɣ iḥemmalen idammen (Tasusmi) La ṭṭaren
tura iẓekwan… Ldin… Lmeyytin la bedden… La dleḥḥun
idmaren d izeggaɣen, seg yimerjan i dteffɣen idammen…
Idammen.
Ɛmara
(I yimanis) D acut akka i tyuɣen ?... Ttawaliɣ anyiris
yetcercur s tidi… Tettergigi.
Zuhra
Asigna yeqqel d aberkan… D aberkan… a Ɛmara… Lqaɛa d
tazeggaɣt… Tellexs akk s idammen.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Lemmer i yidtzureḍ di tembulmtnni n zzǧaǧ mačči
akken i axir…
Zuhra
(Tettergigi) Asigna… La dyetṣubbu… La dyetṣubbu am
ubernus aberkan… Aberkan.
Ɛmara
La tettergigi am twerqet… La tettemlelli… Tura ara teɣli.
161
Bururu yeḥyad
Zuhra
(Teɛya) Fecleɣ… Fecleɣ… Ɛyiɣ… Ɛyiɣ…
Ɛmara
Ur ḥebbes ara, kemmel, kemmel… Iniyid akk ayen i la md
yeṭṭaharen.
Zuhra
Ur zmireɣ ara… Ur zmireɣ ara…
Ɛmara
Nniɣam kemmel, kemmel awalim.
Zuhra
(Tetqelleq) Ugadeɣ… Ugadeɣ fellak a Ɛmara…
Ɛmara
Ihi iniyid akk ayen twalaḍ i wakken ad bnuɣ ɣef yimaniw.
Zuhra
(Taɣect tazurant, taẓayant) Tamdint yeɣlid fellas ṭṭlam…
Argaz ur dyetteffeɣ deg yiḍ, tameṭṭut ur dtetteffeɣ deg wass…
Lmut tettmerriḥ deg yiberdan… Kul tazniqt tuɣal d targa n
yidammen… I dineɣɣlen seg yidmaren n lmeyytin… Idmaren
nsen yeqqlen d imerjan…
Ɛmara
(Yetḥeyyer) Acuten lehduragi ? Ur tebɣiḍ ara ad dtiniḍ ?...
Ayagi d lmuḥal !
Zuhra
Cccet, cccet… Susem, susem a Ɛmara… Tura la ttwaliɣ di tili…
Tili… (Tsuɣ) Tili meqqret teccur d rric… Iɣallenis annect
ilaten… Ifassenis, ifassenis… Mɣind deg yiḍudanis
wajjaren am lemwas… Allenis, allenis…
Ɛmara
(Iḥar) Aha kemmel, inid… D acu yuɣen allenis…?
162
Bururu yeḥyad
Zuhra
Allenis d tizeggaɣin ! Anzarenis d aqamum ! Deg uqemmuc
is yesɛa uglan n wuccen ! (Tɛeggeḍ) Yewweḍd… Yewweḍd,
atan dagi, yekcemd tamdint… Ɛmara, Ɛmara… Wagi d
lweḥc !
Ɛmara
(I yimanis) D lewhayem… Ur ttessin ara… Attan tessenɛetd
ṣṣifas di zzyaras. Teccekcemiyid rrehba ɣer ccibiw,
yeccarrew uksumiw… Tura d nekk i yesɛan tili u lḥal atan d
asemmaḍ… Ilukan ad yili… Ad yili ?
Zuhra
(Tɛeggeḍ) Ɛmara ! kumiṣar Ɛmara ! Ssewjed imanik ! Talufta
teṣɛeb ! Wagi mačči d bunadem… Wagi d lweḥc ur netcabi di
lewḥuc yettwassnen.
Ɛmara
Tzemreḍ ad iyidtemleḍ d acut lweḥcagi ?
Zuhra
Wagi (Rrɛud) Isemis Bururu ! (Rrɛud, aḍu lehwa) Bururu !
Ɛmara
(I yimanis) Tufatid (Yesteqsay s uɛeggeḍ) Bururu ; di kul
amkan yettili !
Zuhra
Wagi mačči am wiyaḍ a Ɛmara ! Wagi d lweḥc… D lweḥc !
Yettawid yids lmut ! Ur yesfillit ara s tiɣwist, ineɣɣen s ufus
is anda dmɣin wajjaren iss iqelleɛ ulawen… Ɛmara, nniɣak
ssewjed imanik ! Bururu yeḥyad ! (Tsuɣ, teṣreɛ).
Ɛmara
(Yeṭṭefittid gar yifassenis, i yimanis) Teṣreɛ, aqadumis
yembaddal, arǧu ad ttidssakiɣ (Yewwetitt s ubeqqa, ad d
taki). La tettembiwil… La dtettaki… (Yesslufuyas).
163
Bururu yeḥyad
Zuhra
(Taɣect teɛya) Ɛmara, Ɛmara, d kečč aya ?... Urgaɣ yir targit.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Targitim umneɣtt, d ayen yellan si zik… Lameɛna
ma yella daɣen yeqqeld… Yeqqeld, aṭas n yidammen ara
yazzlen.
Asayes 4
Ɛmara
(I yimanis) Tufatid di zzyaras… Bururu… Bururu…
Bururu… Amek ara dyuɣal u netta yemmut ? Yemmut…
Lǧettas tettwarfeɛ… Amek ? Ar assagi ur ɛad fhimeɣ…
Yettwaṣneɛd s lɛilm u yettwarfeɛ yiss…
Zuhra
(Taɣect teɛya) Ɛmara ! kumiṣar Ɛmara ! Heggid imanik !
Taluftagi meqqret !... Meqqret !... Teṣɛeb… Teṣɛeb… Wagi d
lweḥc… D lweḥc ur netcabi ara di lewḥuc yettwassnen…
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ssneɣt… Ssneɣt Bururu !
Zuhra
(Taɣect teɛya) Wagi mačči am wiyaḍ a Ɛmara… Wagi d lweḥc
yettawid yids lmut… Ur yesfellit ara s tiɣwist, ineɣ s ufusis
anda dmɣin wajjaren deg yiḍudanis s wayes iqelleɛ
ulawen !... kumiṣar nniɣak ssewjed imanik, Bururu yeḥya
d… Bururu yeḥyad… Yeḥyad…
Ɛmara
(I yimanis, yetqelleq) Zzyaraagi tessekcemiyid ccek deg
wuliw (Yeɛḍes) Iḍagi ur gganeɣ ara, naddam yennuɣ yidi, la
irewwel felli… Lexyal n Bururu yegguma ad yettixxer si gar
164
Bururu yeḥyad
Asayes 5
Ɛmara
(Ileḥḥu di lbiru) Ah ! dagi i telliḍ a Ɛaziz ?
Ɛaziz
Alxir a si Ɛmara.
Ɛmara
Yella wayen i kyeṭṭfen di lbiru armi d ture ?
Ɛaziz
Anɛam ih.
Ɛmara
D acu ?
Ɛaziz
Ur tettamneḍ ara a si Ɛmara !
Ɛmara
Ayɣer, yella wayen ara yiyesdehcen ?
Ɛaziz
Rǧu, ad tidskecmeɣ ɣef lbiru, d netta ara kidiɛawden ayen
yeḍran iḍagi.
Ɛmara
Anwa wagi ?
165
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
Yiwen umɣar d afellaḥ, iruḥd yeccetka ɣef uqjun i snɣan.
Ɛmara
Ɣef lǧal n uqjun, iɛetteb imanis deg yiḍ iruḥd ad yeccetki ?
Yesleb ?
Ɛaziz
(Yeldi tawwurt, yessawel) Kcemd, kcemd ay amɣar (I
kumiṣar) Iɣaḍiyi a si Ɛmara, d ageffur, ggummaɣ ad tǧǧeɣ ad
yeqqel weḥds ɣef uḍar, nniɣas ad yerǧu alamma tewweḍd
ṭumubilnneɣ i wakken ad tssiwḍen s axxamis.
Amɣar
(Yekcemd) D acu i teḥwaǧeḍ a si l’inspecteur ?
Ɛaziz
Ɛeddid, ɛeddid a baba amɣar… Wagi d si Ɛmara, kumiṣar
nneɣ… Ɛiwedasd akk taqsiḍtnni.
Amɣar
kumiṣar Ɛmara, selleɣ yiss di lǧernanat, yettwassen.
Ɛmara
Anwa i kyenɣan aqjunik ?
Amɣar
Acu ara kdiniɣ a si kumiṣar… Ar tura ggummaɣ ad amneɣ…
Nella nekk d temɣartiw neṭṭes, nukid s lxelɛa, nesla i uqjun
yencef seg useglef, kkreɣd, wwiɣd yidi tamekḥelt, ffɣeɣ ɣer
tebḥirt tamɣartiw teṭṭafariyi, ur din kan nesla i uqjun
yeskaɛwew, mi newweḍ ɣurs s tazzla, nufat yemmut.
Ɛmara
Anwa i tyenɛan ?
Amɣar
Ur nwala ara anwa i tyenɣan !
166
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Ihi s wayes yemmut ?
Amɣar
Snesla iss yettwacudd terreẓ, netta yeẓẓel di lqaɛa, idmarenis
ldin, iɣsan rrẓen, ḥala amruj i dyeggran deg umkan n wulis
yettwaqelɛen.
Ɛmara
Ulis yettwaqleɛ ?!
Amɣar
Anɛam ih a si kumiṣar, ulis yettwaqleɛ. A stiniḍ d afus n
lweḥc i yemmɣen ɣer yidmarenis ijbedd ulis.
Ɛmara
(I yimanis) Waqila tebda la tetteffeɣ ɣer tidet zzyaranni…
Yuɣald…
Amɣar
Ur sliɣ ara d acu i la dteqqareḍ a si kumiṣar, xuṣṣeɣ cwiṭ
timeslit.
Ɛmara
Nniɣak, mi dtusiḍ tura ad teccetkiḍ, d acu i tebɣiḍ ad t
nexdem ? Ad nruḥ ad nnadi ɣef win i tyenɣan ? D aqjun !
Yennuɣ akked walbaɛḍ n yiqjan meqqren fellas i tyenɣan s
uɣẓaẓ n yidmaren.
Amɣar
Ulamma d afellaḥ i lliɣ, ɣriɣ akka cwiṭ, ssenṭaqeɣd aǧernan,
selleɣ u ẓriɣ ayen iḍerrun di ddunit. Ma yella kečč a si kumiṣar
tettwassneḍ, ula d Bururu yettwassen akterik.
Ɛmara
D acu i dyewwin Bururu yemmuten acḥal aya s aqjunik ?
167
Bururu yeḥyad
Amɣar
Bururu ur yemmut ara ; yuɣald, sliɣ i yisuɣanis, mi nufa
aqjun yemmut, ulis yettwaqleɛ, snesla terreẓ ! Neɣ iluld
lweḥc nniḍen ?
Ɛmara
Di teswiɛtagi ur ɛad neḥṣi ay amɣar, mazal ur dtban ara
tidet.
Amɣar
Ɣas ur teffret ara felli, nekk ḥṣiɣ yuɣald, yeǧǧad lateris d
netta ! D Bururu !
Ɛmara
Tura ad neddu yidk, ad knawi s axxamik ad nẓer aqjun
agi… Lameɛna ad ssutreɣ degk yiwet lemziyya.
Amɣar
Fehmeɣ a si kumiṣar, ad ssusmeɣ.
Ɛmara
Anɛam ih, ad tessusmeḍ. La ttwaliɣ tfehmeḍ timsal, ur teffreɣ
ara fellak, ula d nekk cukkeɣ tuɣald tin n Bururu. Ur ilaq ara
ad nessufeɣ awal akken ur iteffeɣ ara leɛqel imdanen.
Ɛaziz
Tfehmeḍ ayagi a baba amɣar ? Ma slan s lbaḍna, aṭas ara
tekcem tugdi.
Amɣar
Ḥṣiɣ ayagi, labudda ad dyaweḍ wass ideg ara yeffeɣ wawal.
Ɛmara
Assnni nebna fellas… Assagi ur ɛad dnewwi ttbut
Amɣar
Ayɣer, Aqjun mačči d ttbut ? Tettraǧum alamma ɣlin lerwaḥ n
yemdanen ?
168
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Tɣelḍeḍ ay amɣar, ur nettraǧu ara. Imi aqlaɣ, tura kan ara
neddu yidk akken ad nebdu anadi ɣef lateris. (Ynṭeq yenna
as i Lɛaziz) Aha, lḥut ! Zwir a Ɛaziz ! (Lḥess n tikli, tiwwura n
ṭumubil yeldin sakin medlent, amutur n ṭumubil yekkren,
tqelleɛ truḥ armi yemmut lḥessis).
Asayes 6
Ɛaziz
Sneslaagi n uqjun terreẓ, amzun tettwajbed s tezmert iǧehden.
Ɛmara
Ttwaliɣ degs a Ɛaziz (Yeɛḍes) Tixelxalin n sneslaagi iban
wanda rẓent, iban d aṭerḍeq i ṭreḍqent mačči d agzam i
ttwagezment.
Amɣar
Nniɣawen, ad astiniḍ d afus yesɛan lǧehd ur yesɛi umdan i
yesnejbaden tixelxalin n snesla armi ṭreḍqent ! Ah !? Yak tura
twalam ?! Ur skaddbeɣ ara ! Ala Bururu i izemren ad yexdem
aya !
Ɛmara
Yya tura ay amɣar sikenaɣd aqjunik anda yella ?
Amɣar
Atan dagi kan zdeffir n tlewḥin ina, qerbetd, ḍferḍetiyid.
(Ṣṣut n tikli). Atan... Muqlett, deg umkanagi i tidnufa nekk
d temɣartiw. Rǧut ad askseɣ tacekkartagi i yess tɣummeɣ
(Yekkes aɣummu ɣef tfekka n uqjun yemmuten). Mi ara
tfukkem teẓramt, ad asɣizeɣ amruj i deg ara tneṭleɣ
169
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
Iban tḥemmleḍ aqjunagi
Amɣar
Ma ḥemmleɣt ? Nekk ɣuri aṭas n yemdanen i yif, netta
meqqar ur ixeddeɛ ara, ad astefkeḍ iɣes ad iɛas fellak ! M a
yella d bu sin iḍarren, ḥaca win ur neklal ara. Ad teɣnuḍ s yal
lxir wa ad yezzi fellak am wezrem.
Ɛmara
(Yeɛḍesd) Ur teḥṣiḍ ara belli ula d lḥebs yettwabna i
yemdanen mačči i yeqjan ay amɣar.
Amɣar
Ayagi d tidet a si kumiṣar, yerna argaz tameṭṭut, degsen akk
leɛyub yeklalen aɛaqeb.
Tamɣart
(Tḥulfa i wenbac yennum inebbecitt wemɣaris) Aha kan,
mmeslay, mmeslay, ḥṣiɣ d nekk i d telhiḍ ! Ɣurk ur ṣṣawḍeɣ
ara ula d azal n useglef n uqjunik.
Amɣar
(Iqejjem) Ur zmireɣ ara ad iniɣ awal zdats mebla ma teqqim
ur d tessekcam ara imanis ɣer tlemmast am timiḍt deg
uɛebbuḍ n wemdan.
Tamɣart
(S lefcuc) Buh, buh, lemmer d nekk i yeɣlin di tesga mmuteɣ,
tlezmiyi tkeffart ur tuzzleḍ ad tesɛettbeḍ kumiṣar s timmadis,
wa ad ternuḍ Laspikturis akken ad uqmen anadi ɣef lmutiw !
Imi d aqjunik, muqel kan amek i tenidtezzuɣreḍ akk ! Ḥṣiɣ,
ḥṣiɣ yifiyi uqjunik, ḥṣiɣ.
Amɣar
(S wurfan fessusen) Abbuh a tinnat n at winnat, tugareḍt
aseglef. Netta meqqar alamma iwala kra i yesseglef. Neɣ ma
170
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Lemmer ad testeɛfum assagi mačči xir. Ad teǧǧem axbacagi
nwen ur nesɛi ajjaren i wussan nniḍen akken ad tegri telweɣis
garawen.
Amɣar
Yak la tettwaliḍ a si Lkumiṣar d nettat i dyebdan. Dayen, ur
tezmir ara ad tessusem yalukan ad tenṭeq si tfedninis.
Tamɣart
Aha kan, kečč teẓriḍ nekk ẓriɣ anwa i iḍelmen wayeḍ. Ur
ttagad, ɣur Sidi Rebbi frant akk.
Ɛaziz
(Yesbecbuc) A si Ɛmara, aqliyi wehmeɣ, tewwiyi lbaɣa, amek
sin yemɣarenagi ɛacen lwaḥid armi d assa s tuqsiwin n lehdur
garasen.
Ɛmara
(Yesbecbuc) Ḥader ad tesɣelḍeḍ imanik, ayagi yellan garasen
d tuqsiwin n uḥemmel n temɣer, yiwen ur yettak afus deg
wayeḍ.
Ɛaziz
Di leɛnaya nwen ma ur tessusmem ad aɣteǧǧem ad nkemmel
cɣel nneɣ.
Ɛmara
Twalaḍ a Ɛaziz, ala amruj i dyegran deg umkan n yedmaren
deg wacu qquren yidammen.
Amɣar
(Yemmuɣben) Ul n uqjuniw meskin yettwaqleɛ, yaxxi yir
lmut yaxxi !
171
Bururu yeḥyad
Tamɣart
Ulis yettwakkes ?... S wayes ?
Amɣar
S ufus ! S wajjaren n lweḥc ! N Bururu.
Ɛmara
Ɛaziz ! Ɣurk lmus amecṭuḥ ?
Ɛaziz
Yella. Axx, atan, ṭṭef.
Ɛmara
Awid kan akka.
Ɛaziz
D acu akka i la txeddmeḍ i uqjun s lmusnni a si Ɛmara !
Ɛmara
La dceqcareɣ idammenagi ikersen ɣef leryaf n lǧerḥagi n
yidmarenis. (Iḥetteb) Yiwen… Sin…
Ɛaziz
Acu akka i dtḥettbeḍ a si Ɛmara ?
Ɛmara
(Yeɛḍesd) … Tlata… Mazal ad kemleɣ amkanagi s uceqcer...
Ah dayen… Rebɛa… Aked d tagi xemsa. Tura ulac degs ccek.
Ɛaziz
Ur fhimeɣ ara a si Ɛmara d acu i tebɣiḍ ad tesneɛteḍ imi akka
dtesqecreḍ akk leryaf n lǧerḥnni !
Ɛmara
La dsneɛtayeɣ ttbut a Ɛaziz, ttbut n xemsa imeḍqan anda d
gran laterat n wajjaren yerẓan ixsan u cergen aksum u qelɛen
d ul n uqjun, ayagi iban d afus n Bururu ! D netta s ttbut.
Ɛaziz, ruḥ lhud s uqjunagi am akken ara dtelhuḍ s bunadem
172
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
Yirbeḥ a si Ɛmara...
Ɛmara
Arǧu ! Deg teswaɛtagi, ɣurk ad teffeɣ lbaḍna n tmenɣiwt n
uqjunagi !
Ɛaziz
Ḥṣiɣ a si Ɛmara ḥṣiɣ. Aqli ruḥeɣ.
Ɛmara
Nekk mazaliyi ad qqimeɣ kra dagi aked d yemɣarenagi. Ur
ttɛeṭṭil ara uɣald ad iyintawiḍ.
Ɛaziz
Yirbeḥ a si Ɛmara yirbeḥ (Ṣṣut n ṭumubil ineqqes cwiṭ cwiṭ).
Ɛmara
(Yeɛḍes) Dayen iruḥ. Tessewwayem lqahwa ɣurwen ? Neɣ
tɛuddem kumiṣar ur ites ara ?
Amɣar
Semmeḥiyi a si kumiṣar mačči d tatut i nettu ad kneɛreḍ,
nella nettraǧu ad fakkeḍ cɣelik.
Ɛmara
Cɣeliw tura i yebda.
Tamɣart
Amasaɛd n uqjunagi, ssaɛdis meqqer. Netta yemmut ad asd
awin Docteur, ad asdawin asewwar, ad asdnḍen lɣaci am
yesli i umi ara qnen lḥenni. Nekk aqliyi d tameɛudurt yiwen
ur sdtuqiɛ lmeɛna degi, ulac win iyissulin ccan ma yella
lliɣ neɣ ulaciyi.
173
Bururu yeḥyad
Amɣar
(Yezɛef) I lemmer ad truḥeḍ ad aɣtesewweḍ lqahwa mačči
akken ay axir ! Aqlaɣ neqqujjer seg uṣemmiḍ n nnda n yiḍ.
Berkakem seg userwet n lehdur ur nesɛa ara lmeɛna. Kker,
kker d acu tettraguḍ ?
Tamɣart
Aqliyi ruḥeɣ, aqliyi ruḥeɣ... Ih ɣer ɣuri tḥerceḍ.(truḥ)
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ur tettewḥacem ara di leɛzibagi ! Weḥḥedwen !
Amɣar
D acu ara newḥec a si kumiṣar ? Nekni d imɣaren, d igellilen,
ulac ayen ara ḍemɛen degneɣ...
Amɣar
Ayyan tura ad nekcem s axxam. (Yeldi tawwurt) Aha ! Aha
kcemd, kcemd.
Ɛmara
(Yekcem s axxam, teɛǧebit lḥeṭṭa) D igellilen lameɛna liḥala
nwen tettfeǧǧiǧ, zeddiget.
Amɣar
D tamɣart i izizdigen, tesxerwiḍ akka kra, lameɛna ulac win i
ttyifen, lemmer mačči d nettat i dyefka Rebbi d taɛebbajt
ifassen, talli ad aɣččen iḍumman, ad negri deg ugudu. Atan
ukursi, qim a si kumiṣar, tura ara dtaweḍ lqahwa.
Ɛmara
(Yeɛḍes, i yimanis) Neɛya, tebda la ɣteǧǧaǧǧa tezmert...
Bururu tesliḍ yiss ?
Amɣar
Maɛlum sliɣ yiss ! Anwa ur tnessin ara ! Di lǧernanat
yesterwes akk ddunit.
174
Bururu yeḥyad
Ɛmara
D tidet, deg lǧernanat ur ǧǧin acu ara dinin, kra yella, kra
yernad. Kečč di ddehnik tumneḍ yella lweḥcagi ?
Amɣar
Ma yella d zik, umneɣ ur umineɣ, assa yeǧǧad ttbut, aqjun
yenɣat, iqleɛd ulis (Nnehtat) Awah, waqila kečč a si kumiṣar
la teskeɛrireḍ felli. Teḥṣiḍ Bururu yella ! Imi kečč s timmadik
i tyeɛnan s unadi seg ziknni.
Ɛmara
Nniɣakd ayagi akken ad tfehmeḍ belli ula d kečč aked
temɣartik ilaq ad tettum Bururu wa ad tneṭlem ayen teẓram
iḍagi.
Amɣar
Fehmeɣ, fehmeɣ a si kumiṣar. Ḥṣiɣ ma yella teffeɣ lbaḍna, ad
agaden akk medden, ad weḥcen, ad yekker wahruḥu. Ayagi
fehmeɣt, fehmeɣt ! Nessen ad nessusem mi ara yili ilaq ad
nessusem !
Ɛmara
Yeɛṭik Ṣṣaḥḥa, tura zemreɣ ad ttekleɣ fellak.
Tamɣart
Attan lqahwa, maɛna ḥadret ad terɣem, tura kan i ttid
smareɣ, mazalitt teḥma a si kumiṣar.
Amɣar
Lqahwa ma ur teḥmi ara mačči d lqahwa. Acḥal n teḥjurin n
ssekker i tettarraḍ a si kumiṣar ?
Ɛmara
Yiwet kan yiwet.
Tamɣart
Atnan widak i syessnen i lqahwa ! Mačči am kečč alamma
terriḍtt am sirru i ara tttesweḍ, yerna tinna mačči d tissit d
175
Bururu yeḥyad
Amɣar
Atan tuqqeld trisitinni, tebdad tsirtnni teẓẓad deg
yimeslayen.
Ɛmara
Mmm... Lqahwaagi... Mmm... Twenneɛ... Tettakd nnaɛt
dayen kan, ula d lbennas deg uqemmuc tzad. Yesɛa lḥeqq
wemɣarim mi akken yella la kemidyeččekkir zgelli. Yeqqar
tamɣartiw d taɛebbajt ifassen. D tidet i dyenna, yeɛṭikem
ṣṣaḥḥa.
Tamɣart
Icekkeriyid ? Netta ? D lewhayem ! Ihi armi d assa i tid
rṣel ! Imi assagi icekkeriyid ɣer medden... Ayagi ulac degs
ccek a si kumiṣar, ad yili d albaɛḍ ileɣman i umi truḥ teɛrurt,
ɣas nadit fellas (Tettaḍsa).
Asayes 7
Sliman
(S wurfan) Nniɣak dayen ! Dayen ! Ur zmireɣ ara ad rnuɣ ad
ttdawiɣ dagi, Ulac widen izemren ad bɣun ad cebbḥen ṣṣifa
nsen s tmusni n ṭṭebb i sneɣ.
Smaɛil
Babak Saad Ḥari, amusnaw ameqran n ṭṭebb ad fellas yeɛfu
Rebbi, yettwasnen di ddunit merra, dagi i yebda adawi. Assmi
yella d ameẓyan, leɛmer d yenni ad bedleɣ amkanagi s wayeḍ.
Yezga yella ɣer yidis n yigellil i ixuṣṣen adawi n tussna
tameqqrant.
Sliman
Armi d assmi i tettuseyef fellas teswiɛt iruḥ yerwel, ibeddel
tamurt ! Ayagi ḥṣiɣt a Smaɛil ḥṣiɣt !
176
Bururu yeḥyad
Smaɛil
Ur tettu ara acḥal lkabiniyagi udawi i yeqqim iṣekker, imuḍan
beddlen Docteur nniḍen. Tura kečč teqleḍ deg wemḍiq n baba
k, ilaqak ad tṣebreḍ wa ad teǧǧeḍ lweqt ad kissinen.
Sliman
Teggummaḍ ad tfehmeḍ a Smaɛil, acḥal degs lweqtagi ?
Aqliyi tura dagi qrib aseggas nekk ttdawiɣ, ar tura ur ufiɣ ara
win teɛna tussnaw n ṭṭebb. Nekk ttnadiɣ ad ckecmeɣ lḥirfa
yagi iyidyeǧǧa baba d lwarata mefquden di tussna n ṭṭebb.
Dagi d lḥuma igellilen, ur ttnadin ara ad sqeɛden aglim n ṣṣifa
nsen s lɛilm n ṭṭebb.
Smaɛil
Ayɣer ihi i d tuɣaleḍ ɣer wemḍiqagi n babak imi teḥṣiḍ akk
ayadi.
Sliman
Ɣelḍeɣ, ɛuddeɣ imi lɛilm yennerna, lweqt ibeddel, ad afeɣ dagi
wid yettmennin ad izyinen, ssaramen zzhu n ddunit s ṣṣifa
tajḍiḍt ara senbnuɣ s ifasseniw akken ad nnecraḥen
wulawen, ad rreɣ azmumeg n teḍṣa deg wudem n umuḍin ur
nuḍin.
Smaɛil
Dagi tesɛiḍ lḥeqq d tidet a Sliman. Imezdaɣ n Lḥumayagi ur
ttnadin ara ad izyinen, ttnadin ad ččen aɣrum.
Sliman
Twalaḍ a Smaɛil lḥirfainu ur tleḥḥu ara dagi, ilaq ad bedleɣ
amkan.
Smaɛil
Ur tettu ara di tazwara tenniḍiyid d isem n babak
yettwakksen ɣef tewwurt i tebɣiḍ ad teḥyu, assagi aqlak
tbedleḍ rray a Sliman.
177
Bururu yeḥyad
Sliman
Ala xaṭi ur beddleɣ ara rray a Smaɛil ! Mazaliyi di tektiw am
zik, ttxemmimeɣ dima amek ara dḥyuɣ isem n baba ur zmireɣ
d lmuḥal ad ttuɣ ! (Yeḥzen). Lameɛna mačči deg umkanagi
ara ssiwḍeɣ ɣer wanda ssarameɣ. Baba yemmut d aɣrib, d
aɣrib. isemis ilaq ad yuɣal s temɣer.
Smaɛil
(Yetṣebbir) Nekk smektiɣakd babak akken ad txelfeḍ
amkanis di tussna n ṭṭebb. Kečč aqlak la dtessekfaleḍ leḥzen
i akdyeǧǧa, mačči d ayagi i bɣiɣ ad dyas di lbalik, ur
smendag ara iɣiɣden.
Sliman
Ur ɛad qlen d iɣiɣden, mazaliten d irrij ! D timess deg wuliw
(Yettɛeggiḍ, ileḥḥu) Saad Ḥari amusnaw ameqqran n ṭṭebb
yettwasnen di ddunit merra ! Yerwel ! Anɛam ih yesserwel
imanis ! Srewlent imeddukalis ! Sɣimenasd imesǧernanen
ur nquder lḥirfa ines, cetmen degs, rrant d ameslub, imi
ggumman ad amnen belli yesnulfad ṣṣenf ajdid n lɛilm ur
zmiren ad qazmen. Tussna tameqrant n ṭṭebb ara yesneqsen
ssebbat n lehlakat s wecrak idammen n bunadem d wid n
lhayca (Yeḥzen) Baba meskin yettwaxdeɛ, ur iɛud ara ad
ṛekḍen tussnas deg waluḍ ! Armi ibeddel tamurt, iɛac d aɣrib,
yemmut d aɣrib. (Sliman yerfa, yewwet s rkel akursi yeɣli.
Yewwet acḥal n tikkal s ufusis ɣef lbirus)
Smaɛil
Dayen a Sliman di leɛnayak ur ssendaf ara imanik s usmekti
ara kyeṣṣaḍnen.
Sliman
(S wurfan) Ula d isemis ! Ula d isemis ibeddelit akken ur t
ttaɛqalen ara, ur tttafen ara, yeqqel d aɛessas n tmeqbert !
Isemma imanis Saḥari, Saḥari, isem n bu sḥur yesderwicen,
ayagi akk ɣef laǧal wid ixedɛen tamusnis. (Yeḥzen) Baba
meskin yesseɣli s yimanis armi yeqqel d ulac... Yettɛici weḥds
gar lmeyytin, yettwamḍel d wid yemmuten.
178
Bururu yeḥyad
Smaɛil
(Yettḥellil) Sliman, Sliman dayen tura ttu, ttu.
Sliman
Amek ara ttuɣ a Smaɛil. Amek ara ttuɣ wid tixedɛen di tussna
s. Ur tɛawnen ara di lɛilm ajdid i dyesnulfa, armi yeɣleḍ di
cɣelis iṣneɛd Bururu lweḥc iqelɛen ulawan. Lweḥc s wayes
yemmut netta, yerɣa am tirget di laboratoir i yebna di tmeqbert
si ddaw tmurt s tufra n medden.
Smaɛil
(Yetṣebbir) Yya tura ad nruḥ a Sliman yyan, inebgawen la ɣ
ttraǧun ayyad arwaḥ…
Sliman
Baba yuɣal d imenfi… yemmut d aqettal, ala isem n Saad Ḥari
ara dḥyuɣ a Smaɛil ! Ara tidyeḥyun d mmis Saad Ḥari
Sliman, lɛilmis ad tsmeɣreɣ akken ad ttwakecfen wid i t
yerran d aqettal ur yuḥtam. Wid yuklalen aɛaqeb, d widak
yeksen laman di tussnas.
Smaɛil
Fehmeɣk a Sliman, di leɛnayak ayyan tura, tasaɛet attan tura
d leḥdac n yiḍ… inebgawen ad ilin tqelqen.
Sliman
(Nnehtat) D tidet, ad yili tqelqen. D lweqt ad nruḥ… Yyan...
Lḥun... (Leḥḥun, ldind tawwurt, medlentt, ṣubben tiṭrejtin).
Smaɛil
Nɛeṭṭel fellasen, akken ur aktettili ara d timesduqqest a
Sliman, akdɛegneɣ si tura belli gar inebgawen i aɣyettraǧun
atan ad aɣdmmagren kra n yirfiqeniw n ṭṭebb ukud cerkeɣ
lbaḍnak, umnen s wayes tessarameḍ ad tawḍeḍ. Bɣan ad
cerken yidk s uɛiwen nsen.
Sliman
Ṣaḥḥa a Smaɛil, ḥṣiɣ tumneḍ s lḥirfaw, aɛiwen s ɣurk d
179
Bururu yeḥyad
Smaɛil
Ayɣer akka yegguni tawwurt n uzniq lweqtagi ?
Sliman
Yuḍen buneggaf, ur yezmir ara ad yekmen imanis deg uxxam,
yetteffeɣd ɣer berra akken ad yerwu abeḥri zeddigen.
Smaɛil
(Ldin tawwurt n uzniq) Ɣef wacu i tebɣiḍ ad tseqsiḍ ?
Sliman
Ɣef tmeṭṭutis i duwaɣ ussanagi iɛeddan.
Aɛessas
(Ineggef) Mselxir a si Sliman, iḍagi tɛeṭleḍ di lbibu.
Sliman
Mačči d imuḍan i diyiyesɛeṭṭlen d kara n lecɣal n wefras iyi
nyeṭfen d umeddakeliw armi d tura. Iniyid tura amek tettili
tmeṭṭutik, aṭas aya ur ttẓriɣ ara ?
Aɛessas
Di leɛnayak ur iyidsmektay ara degs a si Sliman !
Sliman
(Yewhem) Ayɣer, d lxir ncallah ?
Aɛessas
D acu ara kdiniɣ a duktur Sliman ! Qbel ad terɣ s ufurnu n
lgaz armi tendeh tmes deg wudemis, tella d tameṭṭut
talemmast, ur tecmit ur tezyin, ur tessemɣar ara imanis felli.
Ma di seg wasmi tttduwaḍ, tṛeqɛeḍ aqadumis yerɣan, teḥla
tbeddel teqqel d tin nniḍen, lemri yezga yenṭeḍ gar ifassenis.
180
Bururu yeḥyad
Sliman
Anefas kan tura ad tfeccec ciṭuḥ ɣur imawlanis a Dda lḥaǧ,
Sakin d nekk s timmadiw ara iruḥen ad ttidhduɣ, ad ttid
rreɣ s axxamis.
Aɛessas
(Nnhati) Tikkeltagi ma teddad yidk a Docteur Sliman ad tt
skenfeɣ s ucalimu, ad sserɣeɣ udemis alamma rriɣtt d lweḥc
akken ur iyiteǧǧaǧǧa ara.
Smaɛil
(Yeḍsa) Tban ɛzizet fellak a Dda Lḥaǧ.
Sliman
D anuɣni n teswiɛt i la tidyessenṭaqen. Aha xzu cciṭan a Dda
Lḥaǧ, ma teqqimeḍ kan aka s wurfanagi, ur ttruḥuɣ ara ad k
ttidrreɣ.
Aɛessas
(Nnhati) Tesɛiḍ lḥeqq a Docteur Sliman, tesɛiḍ lḥeqq, d tidet d
reffu kan iyidyessenṭaqen... Aha, ɣas ruḥ tura awittid.
Sliman
Ḥṣiɣ a Dda Lḥaǧ, ḥṣiɣ d urfan kan... Yya ad nruḥ tura a Smaɛil
(Ldin tiwwura, zzhir n umutur iceɛlen, ṭumubil truḥ).
Aɛessas
(I yimanis, aḍu) Si Sliman meskin... Ulis ḥnin armi dayen kan
(Tiɣwist n Bururu) Yalaṭif wagi d asiwel n Bururu (Rɛud)
Yebda yettbeddil lḥal... Rɛud, aḍu, ur yettɛeṭṭil ara ad tenid
yeḍfer ugeffur (Tiɣwist n Bururu) Iḍagi yemxerwaɛ d amcum
(Tiɣwist n Bururu) Ečč aqerruyik, ečč aqerruyik (Yettusu)
Uhh, tuɣaliyid tusutnni tageswaḥt. Rǧu ad ɛiwneɣ imaniw
s lpumpanni. Rǧu ad fɣeɣ si tseqqiftagi ɣer uzniq ad ččareɣ
181
Bururu yeḥyad
Bururu
(Izehher) Idammen...! Idammen n wul !... Ulawen...
Yettqudduren d idammen yeḥman...
Aɛessas
(Yedhec) Alaṭif, d acut ṣṣutagi !? Ansi dyeffeɣ lweḥcagi !?...
Neɣ dalbaɛḍ i yebɣan ad iyissaged s ṣṣutagi d ṣṣifaagi n
lweḥc ?
Bururu
Ad temmteḍ !... Ulik... Ad tqelɛeɣ...
Aɛessas
Ad azleɣ ad kecmeɣ (Ilehhet) Ad ṣekkreɣ tawwurt... (Yeffeɣit
leɛqel) Yewweḍd ɣuri... La ditessed tawwurt... Ur zmireɣ ara
ad ttsekreɣ ! Ikcemd, dayen ikcemd ! Ruḥ akin, ruḥ akin.
Tixxeriyi, tixxeriyi.
Bururu
Lmut... Lmut... Ulik... Idammen... (Izehher) Tura ṭṭfeɣk !... Ad
qelɛeɣ ulik !... Ad temmteḍ !...
Aɛessas
(Ilehhet) Amek ?!... Ad tqelɛeḍ uliw ?!... Tixxeriyi !... Ruḥ
felli !... Serreḥiyi !... Ruḥ akin !... Aẓ akin !... Ur iyineɣɣ ara !
Aaaaaaaaaaaaaaaaa !
Bururu
Yemmut !... Yemmut !... Hata !... Hata wulis !... Ul
yettqudduren d idammen yeḥman... Yeḥman... Yeḥman...
(Azharis yessebɛad) Yemmut... Ymmut... Yemmut... (Ageffu,
rrɛud, lebraq, ṣṣut n tewwurt yesṭerḍiq waḍu).
182
Bururu yeḥyad
Asayes 8
Ɛmara
(Sserfant imesǧernanen) Ɛaziz ! Ɛaziz !
Ɛaziz
Anɛam a si Ɛmara, aqliyi dagi zdatk.
Ɛmara
Zdati ? Ayɣer ihi ur kwalaɣ ara ? Ur dtbaneḍ ara gar
imesǧernanen agi i kiɣummen. Teǧǧiḍten akk ɛummend
fellak ? Rnank ? Aha, sufeɣiten, ur tenttaǧǧa ara zdati…
Amerḥum yeḥwaǧiyi (Yeɛḍes) Aha sufeɣiten.
Ɛaziz
(Yuzzel) Yirbeḥ ! Yirbeḥ a si Ɛmara ! (Iɛeggeḍ) Ffɣet ! Ffɣet !
Aha ffɣet akk (I ubulis) I kenwi di sin d acu i la tettraǧum ?
Sufɣet imesǧernanen ! (Imesǧernanen zeɛfen) Ur ttxemmimet
ara mi nekfa cɣelnneɣ ad wendnessiwel akken awendnini
d acu tebɣam ad tarum azekka ṣbeḥ di lǧarnan. Ṣekret tawwurt
tura ! (Temdel tewwurt, tasusmi) Atan a si Ɛmara, ruḥen akk,
fɣen.
Ɛmara
(Azhar) Fɣen, walaɣten ! Ruḥen ? Mazaliten ! La ttraǧun am
wuccanen yetṣeggiden deg umadaɣ (I yimanis) Bururu yeḥya
d. Yuɣald ad yessazzel idammen, imesǧarnanen ttqaraɛen kan
d acu ara d snunten, ad tleqḍen, ad tzerɛen di lǧernan i lɣaci
ara srewlen, ad tenḥeǧben deg yexxamen s tugdi n lweḥc
iqelɛen ulawen. (Ileḥḥud, yeḥbes, yenṭeq ɣer Docteur). I kečč
a Docteur, ur ɛad sliɣ i ṣṣutik. (Yeɛḍes). Awid kan
tamucwartik a Ɛaziz, tinainu ttuɣtt deg uxxam.
Ɛaziz
Ax, attan... Lameɛna...
183
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Ṣaḥa, ṣaḥa... Ɣef akka ttwaliɣ di tmucwartik iban ur yezgil ara
ubeḥri. (Yenser) Ihi a duktur, la ttraǧuɣ ad iyidteɣreḍ lxeṭba
k neɣ ur ɛad tekfiḍ lḥerznni n ṛṛabul s tira ! (Yeɛḍes, yenser
acḥal n tikkal).
Ɛaziz
(I Docteur) Assa atan kumiṣar yeqqel d asennan a Docteur,
ɣas ur kyettɣiḍ ara lḥal fellas, ayagi mačči d leɛwayedis.
Ṭṭbib
Ḥṣiɣ a Ɛaziz, sneɣt, urfanagi ad qlen asɛeddin.
Ɛmara
Docteur, sneɣ taɣectik mechurt ! D acu twalaḍ di teqṣiḍtagi
n umerḥum ! Yemmut s usfunzer ? Anwa lweqt ideg yessuffeɣ
tarwiḥt ? Aseggas iɛeddan neɣ agguragi i neǧǧa ?
Ṭṭbib
(S tin uṣebber n leḥbab, yennayas) Seḥder leɛqelik a si Ɛemar
ma tebɣiḍ ur ktrennu ara taluftagi i d yuɣalen d tluld d
tajḍiḍt.
Ɛmara
(Yerrad nnefta) Taluftagi niqal tefra acḥal aya, temḍel
tettwattu. Beddleɣ tamdint, armi qrib ad fɣeɣ laretret... ad
steɛfuɣ... Lameɛna assagi... Assagi...
Ṭṭbib
Assagi Bururu yeḥyad !
Ɛmara
Ihi iniyid a Docteur, amek i tebɣiḍ ad yers leɛqeliw ?
Meslayd tura ɣef lmut n uɛessas ?
Ṭṭbib
Lmutis, twalaḍtt a si Ɛmara, iban amek yemmut.
184
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Bɣiɣ ad sleɣ tikkelt nniḍen, ayen i yeswehmen ar tura ddehn
iw, amek mbaɛd mi yemmut Bururu, tura yuɣald ?
Ṭṭbib
Ttbut, iɣsan n yedmaren n uɛessas rẓen, ulis yettwaqleɛ, ayagi
d later n tmenɣiwin n Bururu...
Ɛmara
Acḥal n tikkal aya i d tudreḍ isemis, iban tetḥeqqeḍ belli d
netta !
Ṭṭbib
Di leɛnayak a si Ɛmara ur tqelliq ara, imi la teqqareḍ taɣect
iw mechurt, eǧǧiyi ad kfuɣ awaliw.
Ɛmara
(Yeɛḍes) D tidet, d tidet kemmel awalik.
Ṭṭbib
Nniɣd d later n tmenɣiwin n Bururu imi ufiɣ idmaren n
umerḥum ṛẓen, cergen ɣef xemsa imukan s wajjaren n xamsa
iḍudan n lweḥc.
Ɛmara
(Nnhati) Ma yella d tasaɛet, neḥṣa gar leḥdac d ṭnac n yiḍ i
yemmut. (Yeɛḍes, yenser) Ur nnumeɣ ara reffuɣ a Docteur, di
leɛnayak mur dtsemḥeḍ. Assagi tufiḍiyid ddaw webriḍ neɣ
nnig webri, lameɛna mačči deg ubrid.
Asayes 9
Ɛmara
(I yimanis) Aqjun !... Aɛessas !... Idmarennsen ṛẓen, ulnsen
yettwaqleɛ !... Ayagi d ttbut n Bururu, d ttbut n lweḥc ! Anwa
ara yamnen akk ayagi di lweqt anda s tnaɛurin d tmacinin
nessaweḍ nerkeḍ aggur d tziri... Assagi, mazalaɣ di lewḥuc
185
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
(Yekcemd) si Ɛmara, d Docteur Sliman i dyewḍen yebɣa ad
kiẓer.
Ɛmara
Sliman ! Docteurnni ixeddmen la chirurgie esthetique ! Yak
win akken izedɣen anda yemmut uɛessas ?
Ɛaziz
D netta a si Ɛmara.
Ɛmara
Inias ad yekcem
Ɛaziz
(Yessawel) Ɛeddid, ɛeddid a Docteur.
Sliman
(Yekcemd) Ṣaḥa a si l’inspecteur. (I kumiṣar) D kečč i d
kumiṣar ?
Ɛmara
D nekk i d kumiṣar d nekk, atan ukursi zdatk a Docteur, qim.
(Yeɛḍes)
Sliman
Yewwetik ubeḥri a si kumiṣar !
Ɛmara
D abeḥri n lebda. Acḥal i tella tsaɛet iḍelli deg yiḍ mi truḥeḍ ad
tṣekkreḍ lbiruk ?
Sliman
Acḥal ? Tella d leḥdac n yiḍ, ayɣer ?
186
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Amek i teẓriḍ tella d leḥdac n yiḍ ?
Sliman
Yiwen n Docteur d ameddakeliw i dyusan iɛaweniyi deg
ufras n lbiruw, ssyin akin, tewweḍ d leḥdac nemmektid belli
nettwaɛreḍ ɣur yiwen urfiqnneɣ i irebḥen yiwen umzizwer n
tussna n ṭṭebb. Ur fhimeɣ ara asteqsiagi a si kumiṣar.
Ɛmara
Tesneḍ aɛessas ?
Sliman
Aɛessas n uxxam anda sɛiɣ lbiru n udawi, maɛlum sneɣt.
Ɛmara
Ur tssineḍ ara nnig wayagi ?
Sliman
Ad kdiniɣ neɣra lwaḥid, skaddbeɣ fellak a si kumiṣar. Akken
ad kdiniɣ sneɣt am akken sneɣ aɛessas n uxxam anda sɛiɣ
lbiru, ad kdiniɣ sneɣt.
Ɛmara
Yettnaɣ d lǧiran, yesɛa iɛdawen ? Ttasentid lberrani s
axxamis ?
Sliman
Ur cukkeɣ ara, ur cukkeɣ ara ad yesɛu iɛdawen. D argaz
yelhan, ḥemmlent akk medden. Ḥnin, ulis wessiɛ, yettaɣ awal
i akk imezdaɣ. Ḥemmlent akk lɣaci, yettɣaḍiten imi yezga d
amuḍin yuḍen abungif.
Ɛmara
Iḍelli, mi akken teffɣeḍ kečč d umeddakelik ɣef leḥdac n yiḍ,
teẓram amerḥum ?
187
Bururu yeḥyad
Sliman
Neǧǧat zdat n tewwurt n uzniq.
Ɛmara
Deg usemmiḍnni ? Deg ugeffur ?
Sliman
Nniɣak yuḍen Buneggaf a si kumiṣar, ireggel si lekmin n
uxxam, yettɣimi zdat tewwut n uzniq akken ad yesserwu
turinis s ubeḥri zeddigen.
Ɛmara
(Yeɛḍes, yenser) Yufatid win i syekksen laɛtab n tazla ɣer
tewwurt.
Sliman
Lmut yemmut, iɣsan n yedmarenis rrẓen, ulis yettwaqleɛ.
Anwa lweḥc i izemren ad yexdem aya ?
Ɛmara
(Yettxemmim) D lewhayem... Taɣectik... Ṣṣifak... Tcubaḍ aṭas
degs, ad stiniḍ d netta i la ttwaliɣ zdati la dyettmeslay.
Sliman
Ḥṣiɣ d acu tebɣiḍ ad dtiniḍ a si kumiṣar, cubaɣ aṭas ɣer baba
ad fellas yeɛfu Rebbi.
Ɛmara
Bururu, lweḥc i dyesnulfa s tussna n ṭṭebb, tumneḍ s waya a
Docteur Sliman ?
Sliman
Umneɣ, umneɣ, anɛem ih. Umneɣ daɣen ur yemmut ara.
Yuɣald, yeǧǧad lateris di lmut uɛessas yenɣa.
Ɛmara
(Nnhati) Imeslayen n Zuhra taderwict i yidizuren, bdan la
teffɣen, la ttuɣalen d tidet.
188
Bururu yeḥyad
Sliman
Nekk ur ttamneɣ ara s tderwicin a si kumiṣar. Ma d Bururu,
netta umneɣ yiss yuɣald.
Ɛmara
Ula d nekni newwid ttbut yuɣald.
Sliman
Ayɣer yextar ad diban di temdinta ?
Ɛmara
Ahat iqsedd albaɛḍ dagi, deg uxxama, yufad aɛessas ɣef
umnar n tewwurt yenɣat.
Sliman
Ur fhimeɣ ara... Ur tebɣiḍ ara ad dtiniḍ a si kumiṣar !...
Ɛmara
Tfehmeḍ, d ayen i bɣiɣ ad diniɣ a Docteur ! Bururu inudad
fellak.
Sliman
Nekk ! Ayɣer d nekk ?
Ɛmara
Ur tettu ara, win i tyerran d Bururu, lweḥc iqellɛen ulawen, d
babak Saad Ḥari, lewrata tettabaɛ imawlan i ttidyeǧǧaǧǧan i
dderya. Kečč d mmis n Saḥari. Bururu ur dyeffiɣ ara dagi
baṭel, yella wayen i tidyewwin.
Sliman
(Yeskeɛrir) Waqila testufaḍd i ukehhen a si Kumiṣar ?
Ɛmara
Ur nnumeɣ ara ttkehhineɣ a Docteur abɛda mi ara yili ɣlin
lerwaḥ.
189
Bururu yeḥyad
Sliman
Tebɣiḍ ad iyitessagdeḍ ?
Ɛmara
Ur telliḍ ara seg wid yesnen d acu i d tugdi n lweḥc, teffɣeḍd
ɣer babak, d amusnaw n ṭṭebb. Ad kweṣṣiɣ a si Sliman,
Bururu yettnadi fellak. Ad yili yella wayen yettnadi ad tidyaf
ɣurk. Ilaq ad snuqqem tilas akken ur irennu ara di lmaḍerrat
am tid iɛeddan.
Asayes 10
Sliman
(Ileḥḥu, i yimanis) Yesɛa lḥeqq kumiṣar Ɛmara... Bururu, felli
i la yettnadi... Ayɣer ?... D acu i yebɣa ɣuri ?... Baba, qbel ad t
ineɣ Bururu, yettaruyid, yemmaliyid akk lbaḍnat ɣef wayen
yeɛnan acrak d ubeddel n idammen n bunadem s wid n lhayca.
Mazal freɣ akk ayen yura ɣef unadi n ṣṣenfagi n tussna.
Iweṣṣayid ad tenḥerzeɣ i lmend n unadi ajdid... (Yeḥbes)
Tiliinna, d acutt tiliinna.
Bururu
(Tiɣwist) Hu lu lu lu.
Sliman
Bururu !... D netta !... La tettwaliɣ ! La yettali… La yettali…
Tura, ineggez s ufella n ṣṣur… Yerna ineggez s ufella n uxxam
anda zedɣeɣ… Tura yeɛnad ṭṭaq n lbiru.
Bururu
(Tiɣwist) Hu lu lu lu…
Sliman
Mačči d timenɣiwt i dyusa ad iyiineɣ, lemmer d ayenni
sehleɣas, abrid atan yexla. Ad duɣaleɣ allamma d awal n
190
Bururu yeḥyad
Asayes 11
Bururu
(Tiɣwist) Hulululu.
Sliman
(I yimanis) Atan daɣen iḍagi yuɣald... La selleɣ i tiɣwistis...
Netta ur dyettban ara... Lemmer ad yebded zdati zemreɣ ad
smmeslayeɣ... Ilaq ad smmeslayeɣ... D acu ara siniɣ ?... D
acu i yettnadi ɣuri ?...
Bururu
(Tiɣwist) Hulululu
Sliman
Ad stiniḍ asiwelagiines yusad seg useqqif n unekcum n
uxxam... Ilaq ad ḥṣuɣ, ilaq !
Bururu
(Zzhir n Bururu deg useqqif) Gerrr.
Sliman
D netta... Atan zdaxel n useqqif, la yiyettraǧu... D nekk i la
yettraǧu… Qrib ad awḍeɣ ɣer tewwurt… Teccefiyid tidi…
Tebdayid tergigit… Tikkeltagi ugadeɣ… Iḍarreniw
ggumman ad ḥebsen… La yiṣṣawaḍen s leɛqel ɣurs, d acut
iyidyebdan ?... Leḥḥuɣ ɣer lmut ?... Leḥḥuɣ ɣer Bururu lweḥc
iqellɛen ulawen… Tura dayen ur zmireɣ ara ad ḥebseɣ… Ilaq
ad twaliɣ, ad tissineɣ, ad ẓreɣ d acu yebɣa... Acḥal i mazal
akken ad awḍeɣ ɣurs ?... Ɛecra lmitrat ?... Ahat ad yili zdeffir
tewwurt yettraǧu melmi ara dḍilleɣ deg umnar, Sakin...
191
Bururu yeḥyad
Smaɛil
(Yeldid tawwurt n ṭumubil, yessawal) Sliman ! Sliman ! Ɣiwel,
ɣiwel, rkeb di ṭumubil, ḥwaǧeɣk.
Sliman
D lxir kan ! D acu akka yeḍran a Smaɛil ? Udemik atan
yembaddal !
Smaɛil
Nniɣak ɣiwel ! Ɣiwel ! Rrkeb di ṭumubil ad ksfehmeɣ.
Sliman
Yeffeɣik leɛqel ! Ur rekkbeɣ ara alamma tenniḍiyid d acu
akka yeḍran ?
Smaɛil
D mmi, d mmi, tḥuzat ṭumubil, udemis atan akk yexṣer.
Sliman
Aqliyin. (Tqelleɛ ṭumubil s leɣṣeb armi yensa lḥessis.
Ageffur, rrɛud, aḍu).
Bururu
(Izehher) Iruḥ ! Iruḥ ! Docteur Sliman, mmis n Professeur
Saad Ḥari iruḥ... Yuccagiyi iḍagi... Ad duɣaleɣ... Ad d
uɣaleɣ... Ih... Ad nemlil... Ad nemlil di sin... Iḍagi tmenɛeḍ...
Lameɛna ad duɣaleɣ, ilaq ad kidafeɣ a Docteur Saad Ḥari
Sliman mmis n Professeur Saḥari (Izehher) Professeur Saḥari
(Rrɛud, aḍu, ageffur) Ḥwaǧeɣk a Docteur Sliman... Tura mi
akka i kidufiɣ, ur akberruɣ ara alamma nemlal d isin.
Asayes 12
Alemmetru
(I yimanis) Tasaɛet qrib ad tendeh d ṭnac n yiḍ, tura imnezhen
ur ttɛeṭṭilen ara ad dfɣen si l’Opera. (Nnehtat) Ad rreɣ
nwaḍeragi tiberkanin ttuqqimen iderɣalen, ad ruḥeɣ ad rǧuɣ
ɣef tewwurt. Hatah dayen, anda akken tella tɛekkaztnni ? Ah !
Hattan ufiɣttid... Ad ɣiwleɣ akken ad ṣṣiwḍeɣ qbel ma fɣend
akk lɣaci... Iḍagi ad ṣewreɣ aṭas iṣurdiyen. Mi ara ad fɣen
yemnezhen, ad iyidwalin d aderɣal, ttergigiɣ seg usemmiḍ,
ttraǧuɣ tin n Rebbi. (Ileḥḥu yesrejdil s tɛekkazt) Ah ! Ata dɣa
yiwen la dileḥḥu dihin... La ttwaliɣ tiliines… Arǧu tura ad
swejdeɣ imaniw qbel ad yaweḍ, ad ẓleɣ tacabcaqtagi deg
ufusis, ahat ad tɣiḍeɣ, ad ttidyeččar d nṣib. (S ṣṣut ɛlayen) A
lmumnin ssadaqa ɣef wudem n Sidi Rebbi ! Lmaɛruf i uderɣal i
umi tɣab tafat ! Awit lḥasanat s tukci n yeqcer n weɣrum i win
yelluẓen. D acutt tikliinna iss la dileḥḥu, Ad astiniḍ ur
yettnal ara lqaɛa, lḥess aẓayan yella. Neɣ d nwaḍaragi ur
neṣfa ara ?... Meqqer, ɣezzif…Iɣallenis ?... Yiwen iɛelleq ɣef
lǧettas wayeḍ, yesnefḍasit ɣef yedmarenis… Yewweḍd
(Iɛeggeḍ) Ur la ttwaliɣ ara, tafat n ddunit teǧǧayi, iḍ d wass
kifkifiten, d iberkanen, d atmaten… D ṭṭlam. Ldit i yiman
nwen tiwwura n lǧennet s ssadaqa i umeɣbun, ad kenɣiḍeɣ a
lmumnin ! (I yimanis) Ileḥḥud lḥiḍ lḥiḍ… Tura yettband
ddaw tafatinna iceɛlen n ubrid… D acutt ṣṣifaagi ?
Bururu
(Izehher) Gerrr, gerrr, gerrr... Idammen... Ulawen...
Alemmetru
(Iyimanis) D lweḥc ! Wagi d lweḥc ! (Iɛeggeḍ) La selleɣ i tikli
k a bu tissas... La iyidyeqqar wuliw kečč d akrim. Wagi d
ṣṣirat n At laxart...
Bururu
(Yesseɣlias tacabcaqt n timmetrit) Aẓ akin ! Aẓ akin ! Iḍagi ur
bɣiɣ ara ulawen ! tixxer zdat ! Tixxer !...
Alemmetru
(Yettergigi) Dayen, aqliyi ṭṭaxreɣ, ṭṭaxreɣ !... Semmeḥiyi !...
193
Bururu yeḥyad
Bururu
D aderɣal... D aderɣal... Ruḥ akin qbel ad nedmeɣ, ad qelɛeɣ
ulik yettqudduren d idammen yeḥman...
Alemmetru
(Yettḥellil) Hatan, aqli ṭṭaxreɣ, ɛeddi, ɛeddi... Allenis d
tizeggaɣin... Anzarenis, d aqamum... yeččur akk d rric...
Ifassenis... Iḍudan ifassenis, sɛan ajjaren am lemwas... Ṣṣifas
tcuba di Bururu. (Asrejdel d usṭenṭen n tɛekkazt di lqaɛa) Seg
wassagi dayen timmetrit n yiḍ, dayen, dayen...
Asayes 13
Ɛaziz
Ih, ih umneɣk ! Umneɣk, tenniḍd telliḍ tleḥḥuḍ deg iḍ,
temmugreḍ lweḥc yeččur akk d rric, allenis d tizeggaɣin, iɣil
azelmaḍ yesnefḍasit ɣef yedmarenis, iɣil ayeffus yeɛluleq ɣef
lǧettaas niɣ akka ?
Alemmetru
Anɛam a si linspecteur akka i twalaɣ.
Ɛaziz
Amek i twalaḍ akk ayagi kečč d aderɣal ? Neɣ yettuɣalikid
yeẓri n tmuɣli deg yiḍ ?
Alemmetru
(Ikukra) Ahh… axaṭer… Ihh…
Ɛmara
(Yeldi tawwurt) Alxir. (Yeɛḍes).
Ɛaziz
Ɛeslama a si Ɛmara.
194
Bururu yeḥyad
Alemmetru
(I yimanis) Ad kreɣ kan ad waliɣ amek ara snesreɣ imaniw s
yagi. (Yerfeḍ ṣṣutis) Lḥaṣul nekk ad kenǧǧeɣ ad ruḥeɣ.
Ɛaziz
Arǧu ! Arǧu ur ɣeṣṣeb ara imanik. Iniasd akk ayen iyid
tenniḍ i si kumiṣar.
Ɛmara
Nwaḍer tiberkanin, taɛekkazt tamellalt, acu akka i la ixeddem
dagi uderɣal agi ?
Ɛaziz
Yesnaɛmal imanis d aderɣal, yettmetra yettkellix i medden.
Ɛmara
Awid kan ur yettaker ara neɣ ad ixeddem deg wayen ara sd
yawin aɛaqeb. Tura ad yer imanis d aderɣal neɣ d ameṛẓu, ur
aɣdtuqeɛ ara lmeɛna. Nekni yella wayen nniḍen i ɣiceɣben.
Aha a Ɛaziz serreḥas, iḥresaɣ lbiru.
Alemmetru
(Yefreḥ) Ziɣ ur tewwiḍeḍ ara d kumiṣar baṭel. Armi tesneḍ,
tfehmeḍ i kerran akka. Kečč meqqar tesneḍ d acu yeswa
weɣrum.
Ɛmara
Ṣaḥa, ṣaḥa tzemṛeḍ ad truḥeḍ, neɣ yella wayen tebɣiḍ ad
ternuḍ ?
Alemmetru
Ad rnuɣ, ih meɛlum ad rnuɣ...
Ɛaziz
Aha arnud ayen twalaḍ ay aderɣal ?
Ɛmara
(Yeɛḍes, yenser) D acut akka i iwala uderɣal a Ɛaziz ?
195
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
Iwala lweḥc, yemmugerit deg yiḍ, icuba di Bururu.
Ɛmara
Amek ! Icuba di Bururu !
Alemmetru
Anɛam ih a si kumiṣar ! Icuba di Bururu, Lqedis d asalas,
allenis d tizeggaɣin, Ajjarenis am ijenwiyen, ṣṣutis d aweḥci
ad astini yeffeɣd seg at laxart iɣum akk s rric.
Ɛmara
Yenṭeqd ɣurk ?
Alemmetru
Yenṭeqd ɣer ɣuri s wezhar, yennak tixxer si zdati neɣ ma
ulac ad qelɛeɣ ulik yettqudduren d idammen.
Ɛmara
Anda i tmmugreḍ ?
Alemmetru
Di tezniqtnni ur nebɛid ara ɣef l’Opera, anda ufan aɛessasnni
i dsersen di lǧernanat yenɣat Bururu. (Yedduqqes) Bururu…
Bururu…
Ɛmara
D Bururunni i yenɣan aɛessas i temmugreḍ ! Ruḥ ad tessufɣeḍ
lweɛda. Ma yella iḍ agi izgelik... Iḍ nniḍen ?...
Alemmetru
Ayɣer aɛni mazal iḍ nniḍen ad dyuɣal a si kumiṣar ? Win
iɛeddan d aneggaru.
Ɛmara
Tura tfehmeḍ, tekkesak tidderɣelt, tettwaliḍ. Akellex d lekdeb
di leɛmer srebḥen babnsen.
196
Bururu yeḥyad
Ɛmara
(I yimanis) Ayagi yeḍran akk di lqurub n wanda yezdeɣ
Docteur Saad Ḥari Sliman. Ayagi d ttbut i d yernan ɣer ttbut
belli yella wayen icerken Bururu d Docteur. D acut waya ? D
acut waya ?... Ilaq ad sdafeɣ iɣefis. (I ulemmetru) Yyad
tura keččini, ḍferiyid ɣer lbiru ḥwaǧeɣk.
Alemmetru
Yirbeḥ a si kumiṣar (Yeḍferit).
Ɛmara
Aha qim. Tenniḍd icuba di Bururu.
Alemmetru
Aqli qqimeɣ a si kumiṣar, d acu tebɣiḍ daɣen ad tidrnuɣ
nnig wayen akk i wendnniɣ.
Ɛmara
Nekni teḍra yidneɣ am inaẓuran, nettɛawad i yimeslayen,
nḥemmel ad neḥfeḍ ayen i umi nsel akken ad necfu ur ntettu
ara tidet. Ihi, tenniḍd icuba di Bururu ?
Alemmetru
Yeččur d rric.
Ɛmara
Ayewwah, ur tteffreɣ ara fellak, ayen teẓriḍ d tidet, d lweḥc,
qqarenas Bururu. Ineɣɣ s yir timenɣiwt, yettṛuẓu iɣsan n
yedmaren, iqelleɛ ulawen. Ayɣer i ineɣɣ, ur neẓṛi ara. Ayɣer ur
kyenɣi ara ?... Ur fhimeɣ ara.
Alemmetru
Nekk fehmeɣ, akken ad semdeɣ tamɛic di ddunitagi, ɣas akken
s tmerẓuga, aqliyi ḍemneɣk a si kumiṣar ur mazal ara ad
ɛeddiɣ deg ubridnni la deg yiḍ la deg wass. Mmugreɣt,
walaɣt iwalayid, ur iyiyenɣi ara…
197
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Simi ɛawdeɣ tamuɣli d yimaniw, imi ur kyenɣi ara di
tazwara, tetḥeqqeḍ ur kineɣɣ ara tikkelt nniḍen ma yufakid
di tezniqtnni.
Alemmetru
Ɣas kkes aɣbel a si kumiṣar, ur mazal ara ad ɛeddiɣ di tezniqt
nni.
Ɛmara
Ḥwaǧeɣk. Tura ad tettɛeddiḍ yal ass di tezniqtnni... Ad
tettbeddaḍ... Deg yiḍ !
Alemmetru
Ur qebleɣ ara ! D lmut iyitbuddeḍ ? Ur kɣaḍeɣ ara a si
kumiṣar ?
Ɛmara
Imdanen am kečč ur ttuɣaḍen ara. Ɛacen s tkerkas d ukellex,
tettarraḍ imanik d aderɣal. D takerḍa i tettakṛeḍ leḥnana n
wulawen i txeddɛeḍ s laman n tidderɣelt.
Alemmetru
Di leɛnayak a si kumiṣar dayen ur drennu ara, ẓẓayet felli
teɛkemt. D acu tebɣiḍ tura ad xedmeɣ ?
Ɛmara
Ad aɣtɛiwneḍ, ahat yesk timenɣiwinagi ad ḥebsent.
Alemmetru
Amek akka, ad kenɛiwneɣ, yesi ad ḥebsent tmenɣiwin ?
Ɛmara
Ad tettaɣeḍ awaliw, ad txedmeḍ akk ayen ara kdiniɣ akken
ula d nekk ad amneɣ belli d tidet d aderɣal i telliḍ, ad yiḥnin
wuliw fellak... Ad akdiniɣ, aqliyi si tura tḥeqqeɣ belli
Bururu ur kineɣɣ ara.
198
Bururu yeḥyad
Alemmetru
I lemmer a si kumiṣar targiagiinek ad teffeɣ mxalfa ?
Ɛmara
Ma yenɣak, ɣas inid d nekk i kyenɣan (Yeɛḍes, yenser).
Ayagi teḥṣiḍ ur ttɛemmideɣ ara.
Alemmetru
D acu tebɣiḍ ad txeddmeɣ ?
Ɛmara
Seliyid, ur tetti ara akk ayen ara kdiniɣ...
Alemmetru
Ṛuḥ kan a si kumiṣar ṛuḥ, taswiɛtagi aqli la kenselleɣ, mazal
wer ɛad mmuteɣ mazal.
Asayes 14
(Teḥbesd ṭumubil).
Sliman
(Nnhati). Aqlaɣ newweḍd.
Smaɛil
Ad aliɣ yidk ɣer lbiru ?
Sliman
Ala, ulayɣer a Smaɛil, mazal ad ɛeṭleɣ, sɛiɣ cɣel, ɣas qqel. Tura
kkes aɣbel, mmik atan ɣef tizi n ḥellu. Ula d kečč teɛyiḍ seg i
ḥebbiṛenagi iɛeddan, ilaq ad testeɛfuḍ.
Smaɛil
Amek ara ttuɣ lxirik a Sliman ? Lemmer mačči d kečč i d
yelhan s ṣṣenfagi ajdid n udawi, talli, assagi mmi ad iɛab
wudemis s yir cwami i lebda.
199
Bururu yeḥyad
Sliman
Uhhh, ula d kečč ad txedmeḍ am nekk, d Docteur i telliḍ.
Smaɛil
Ur ksibeɣ ara ṣṣenf n tussnak. Ilaq ad yili wemdan d Docteur
akken ad dyer s lexbar belli ulac timitalik di lḥrfaagi tajḍiṭ n
udawi n leǧruḥ. Tcubaḍ di babak, ahat tzemreḍ ad tifeḍ.
Leɛmer walaɣ aɛebbaj ifassen n udawi iṛeqɛen leǧruḥ ucmiten
am wiggad i dasteǧǧa laksida i mmi deg wudemis.
Sliman
(Yeḍsa) Ṣaḥa, ṣaḥa a Smaɛil. Tasaɛet attan tura qrib ad taweḍ d
ṭnac n yiḍ, nniɣak sɛiɣ cɣel di lbiru, maneqqim akka
nettembaddal imeslayen zdat tewwurt n uzniq, ad nawi tafejrit.
Smaɛil
D tidet, ihi ad ruḥeɣ. Yak ad ntɛeddiḍ azekka ɣer laklinik
Sliman
Meɛlum, ad naseɣ ad nesfeqdeɣ awritik.
Smaɛil
Ur ttɛeṭṭil ara aṭas iḍagi di lbiru. Ula d kečč teḥwaǧeḍ astaɛfu.
Ihi ar azekka (Tqelleɛ ṭumubil).
Sliman
(I yimanis) Setta wuḍan aya, nekk ttaseɣd lweqtagi. Ih,
ttɣimiɣ s ddemma di lbiru... Bururu yeggumma ad yesban
imanis. D acu akka daɣen i la ttwali... Atan ulemmetrunni la
d ileḥḥu…teqqel d lamoda, ala Alemmetruagi i yettmetran di
ttnaṣfa n yiḍ deg ubrid yexlan… Yerna ala ussanagi ineggura
i la tettwaliɣ itezzi da.
Alemmetru
Li Llah fi sabil Llah a lmumnin, ssadaqa ɣef wudem n sidi
Rebbi, lḥasanat ttawintent wid umi ḥnin wul… Lǧennet ad tt
kecmen. Lillah fisabil llah a lmumnin, ssadaqa ɣef wudem n
sidi Rebbi.
200
Bururu yeḥyad
Sliman
Ax, ṭṭef ay amɣar.
Alemmetru
Ad kyernu Rebbi di lerbaḥ a mmi. Ad kyekkes Rebbi ɛinttu. A
wer ktḥaz teqriḥt. A wer temmagreḍ isennanen n ddunit. Ad
kyer Rebbi d inijjel, anda teẓẓiḍ ad ttaɣeḍ. Ḍemneɣk ma
yeḍmenik uḥnin, anda teddiḍ ad tafeḍ d luḍa. Taɛebbuḍt
terwa, tazagurt telsa.
Sliman
Di leɛnayak a baba amɣar, ur fhimeɣ ara. Ayɣer tettmetṛaḍ
ttnaṣfa n yiḍ medden akk ṭṭsen ?
Alemmetru
D aderɣal i lliɣ a mmi, iḍ d wass nekk ɣuri ur mxallafen ara.
Melmi nnudmeɣ ad ṭṭṣeɣ, melmi lluẓeɣ ad ččeɣ. (Yesderduf s
tɛekkaztis).
Sliman
(I yimanis, yettali tiṭrejtin). Awwah, alemmetruagi yedderɣel
am nekk. Wer ɛad ẓleɣ afusiw ɣers, yeccelqefiyi ṣṣeṛf. Yaxxi
ddunit i deg dnegra, yaxxi kra lqum i nettwali. Yal yiwen d
acu n txidas i dyettawi akken ad iɛic. Ayagi akk akken ur
yessaɛtab ara imanis s uxeddim, ur yettḥulfu ara s tidi
tettazzal fellas (Icukk) I ma yella mačči d aderɣal n tidet,
Iwala mačči d tazniqt anda ara yemter, deg yiḍ, ulac degs
imdanen, ihi d acut ? Anwa wagi ? D acu i ixeddem dagi ?
Neɣ yettraǧu albaɛ yettɛassat ? (Yeldi tawwurt).
Bururu
(Izehher) Docteur Sliman !...
Sliman
(Yedduqqes) Bururu !
Bururu
Lliɣ ttraǧuɣk deg tseqqiftagi, rǧu ad nkecmeɣ, ṣekker tura
201
Bururu yeḥyad
Sliman
(S leɛqel) Ihi d kečč i d Bururu ?... (I yimanis) Ur ɣliḍen ara
widen i tyeẓran, nnand belli d lweḥc… Teɣzi ɣezzif… Allen
is d tizeggaɣin… Aqamum yemɣid deg umkan n wanzaren…
Accaren am lemwas… yeččur akk d rric…
Bururu
Ur tugadeḍ ara a Docteur Sliman ?
Sliman
Ḥṣiɣ ur dtusiḍ ara ad iyitenɣeḍ akken ad kaggadeɣ !
Bururu
Ssefhemiyid amek teḥṣiḍ ur dusiɣ ara ad kennɣeɣ ?
Sliman
Tili tenɣiḍiyi uqbel, sehleɣak. Ur iyitenɣiḍ ara tella ssebba, d
acutt ?
Bururu
Kečč d ṭṭbib, d tagi i d ssebba
Sliman
Llan ṭṭebba nniḍen, ayɣer d nekk i textareḍ ? D acu i tebɣiḍ
ɣuri ?
Bururu
Kečč mačči am wiyaḍ… Ttnadiɣ tussna n lḥirfa n ṭṭebb i kd
yeǧǧa babak, i tḍefreḍ keččini akken ad stesnerniḍ.
Sliman
Tussna n ṭṭebb i yidyeǧǧa baba ?
Bururu
Anɛam ih, lɛilmik, ḥwaǧeɣt ! S tussna n lɛilm ixulfen tiyaḍ n
202
Bururu yeḥyad
Sliman
Lameɛna ur sɛiɣ ara tussna tameqqrant n baba… D tidet
lemmer ḥṣiɣ amek tili ad xedmeɣ akk ayen yellan di tezmertiw
i wakken ad reqqɛeɣ leɣlaḍ n baba… Lakin amek ! Amek !
Bururu
(Izehher) Docteur Sliman… Ḥṣiɣ zemreɣ ad sɛuɣ degk laman
mi akka i yiteẓriḍ, twalaḍ ayen yexdem babak degi, qqleɣ d
lweḥc i dyeṣneɛ babak degi, ur yetthenna ara lxaṭerik
alamma tufiḍd amek ara yidterreḍ d amdan (Izehher) S
ṣṣifaw n zik n tjaddit (Izehher).
Sliman
(Yewhem) D acu akka i kyuɣen a Bururu ?
Bururu
Ur ttɛeṭṭileɣ ara ad ruḥeɣ… Ad ruḥeɣ ! La ttḥussuɣ i yimaniw
qrib… Qrib ad ttuɣ imaniw, ad ttwaɣelbeɣ u ad nɣeɣ… Ul…
Ul… Cedhaɣ aqlaɛ n wul… Docteur Sliman, kečč d lɛalem
ameqqran ! Nadi ! Nadi ! Amek ara yidterreḍ d amdan… Di
leɛnayak… Di leɛnayak… (Izehher) Ad ruḥeɣ… Ad ruḥeɣ…
(Yiɣwist n Bururu).
Sliman
(Yessawal) Bururu ! Bururu ! Bururu ! (I yimanis) D ayen
iruḥ, ineggez si ṭṭaq, la yettnadi tura ɣef laṣelis, yelzem ad d
afeɣ amek ara trreɣ d amdan… Ad bduɣ anadi di tektabin n
baba anda yura akk lɛilmis i dyeǧǧa deg uxxam yuɣ di leɛzib
s ddemma akken ad ikemmel anadi di tussnas tajdidt n ṭṭebb.
Alemmetru
(Yuggad) Ala ! Ala ! Ruḥ felli… Tixxeriyi… Tixxeriyi
(Tiɣwist, tasusmi)
203
Bururu yeḥyad
Sliman
(Yuggad) Amɣarnni yettmetran, bla ccek yenɣat Bururu
(Yuzzel deg teṭrujin, yessawal berra) Bururu ! Bururu !
Bururu
(Tiɣwist n lferḥ) Yemmut ! Yemmut ! Idammen… ! Idammen !
Ttqudduren yidammen yeḥman ! Ḥman ! Nɣiɣt ! Yemmut…
Ur zmireɣ ara ad qqimeɣ war ma qelɛeɣd ul n umdan mi ara
yidtaweḍ tisselbinni taweḥcit… Ɣef wayagi i la ttnadiɣ a
Docteur Sliman win ara yidyerren d amdan akken ad ishileɣ
i lmut ! I lmutiw nekk ! S lɛejlan xdem kullec i wakken ad d
tafeḍ amek ara mmteɣ d bunadem ! Ɛiweniyi di lmutiw, ur
iyittaǧǧa ara akka !
Sliman
Aqli si tura a Bururu ad bduɣ anadi di tektabin d yittafttaren i
yura baba akken ad dafeɣ ayen akken i tettmenniḍ…
Bururu
Umneɣk… Tura ḥulfaɣ i yimaniw fessuseɣ… Ad ruḥeɣ… Ur
ttɛeṭṭileɣ ara ad duɣaleɣ ɣurk a Docteur Slimane.
Sliman
(I yimanis) Ula d nekk ad kkreɣ ad kecmeɣ ɣer lbiru uqbel ma
iḍalld walbaɛḍ ad iyidyaf zdat umerḥum. Ifut lḥal !
Ṭumubilinna i dyewwḍen ur zmireɣ ara ad sdergeɣ imaniw,
bla ccek babis iwalayid s lefnaris i iceɛlen (Ṭumubil teḥbes)
D la police ayagi, la ttwaliɣ d kumiṣar Ɛmara d l’inspecteur
Ɛaziz.
Ɛaziz
(Iṣubbd si ṭumubil) Anwa wagi i yeẓẓlen di lqaɛa ?
Ɛmara
D lmeyyet yemmuten am wiyaḍ, ur twalaḍ ara yeẓẓel di terga n
yidammen a Ɛaziz ? Cɛel taftilt ad diban anwa.
204
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
Arǧu ad dddmeɣ taftilt si ṭumubil. Wagi yemmuten, idmaren
is ldin ulis yettwaqleɛ.
Ɛmara
D Bururu i tyenɣan ! Wagi yemmuten d aderɣalnni n lekdeb
yettmetran, yemmut zdat uxxam anda yemmut uɛessas. Zdat n
uxxam anda yella lbiruinek a Docteur Sliman ! D acu ara
tiniḍ deg wannecta ? Bururu yebda la yettaɣ tannumi, yeqqel
am tzizwit yettqelliben taɣrast n tament.
Sliman
Ur walaɣ ara d acu ara kdiniɣ a si Ɛmara, d kenwi i d la
police.
Ɛmara
Docteur Sliman tenniḍd tidet, d nekni i d la police, d acu i
telliḍ txeddmeḍ lweqtagi deg uzniq zdat umerḥum ?
Ɛaziz
Ad xebbreɣ le commissariat i wakken ad dceyyɛen
l’ambulance akked ṭṭbib.
Ɛmara
(Yeɛḍes) L’ambulence ad dtas ad terfed lmeyyet, ṭṭbib ur
yezmir ara ad tidyeḥyu ! Eǧǧiyid tamucwartik a Ɛaziz
uqbel ad truḥeḍ.
Ɛaziz
Yirbeḥ ! Ax, attan !
Ɛmara
Awid akka (Yeɛḍes) D acu i tenniḍ a Docteur Sliman ? Sɛiɣ
lḥeqq ?
Sliman
(Yezha) Tesɛiḍ lḥeqq a si kumiṣar, ulis yettwaqleɛ, ur yezmir
ara ad iɛic bla ul !
205
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Aha a Ɛaziz, ruḥ ɣer ccɣelik, nekk ad qqimeɣ cwiṭ ɣur
Docteur Sliman.
Ɛaziz
Yirbeḥ a si Ɛmara.
Ɛmara
Mazal ur ɛad i yidtwaǧbeḍ a Docteur, steqsaɣk d acu i la
txeddmeḍ dagi ?
Sliman
Lliɣ di lbiru, sliɣd i yisuɣan, ḍalleɣd si ṭṭaq…
Ɛmara
Twalaḍd amerḥum akked win i tyenɣan !
Sliman
Ala ! Walaɣd kan amerḥumagi yeẓẓel di lqaɛa weḥds,
uzzleɣd… Ufiɣtid…
Ɛmara
Tufiḍtid yemmut ! Win i tyenɣan iruḥ yessrafeg am ufrux…
Am Bururu !
Ɛaziz
Dagi d Albatros 13, la ssawaleɣ i la brigade criminelle.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ah ! tenɣayi la sinusiteagi.
Sliman
Ur iyidssutur ara tamucwart.
Ɛmara
Tamucwart i yidyerḍel Ɛaziz teḥwaǧ tarda (Yeɛḍes, yezɛef)
Ɛaziz ! Ɛaziz !
206
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
Aqli dagi zdatk a si Ɛmara, mazal ur ruḥeɣ ara !
Ɛmara
Ur kwalaɣ ara ! Llant kra n tikkat, ad stiniḍ tettuɣaleḍ zdati
d aruḥani, ur tesɛiḍ ara tamucwart tis snat ? Assagi yeṭṭuqqet
felli uɛḍas.
Ɛaziz
Kfant a si Ɛmara. Tnac i duɣeɣ ddurtagi iɛeddan, tewwiḍtent
merra, ur ɛad i yidterriḍ ula d yiwet, tameṭṭutiw tewhem
amek i la kttruḥunt kan akka ?
Ɛmara
(Yezɛef) Imi ur dtewwiḍ ara yidk timucwarin d acu i la
txeddmeḍ zdati ? Ah ? Ruḥ ɣer ccɣelik !
Ɛaziz
(Yezha) Lliɣ di ccɣeliw a si Ɛmara, d kečč i yidyessawlen…
Ihi aqli ruḥeɣ.
Sliman
Si kumiṣar, ma teḥwaǧeḍ tamucwart, llant di lbiru, ddud yidi
Ɛmara
(Yeɛḍes) Maɛlum ad dduɣ yidk ! Mačči kan ɣef tmucwart,
dagi d azniq, di lbiruinek ad nili weḥḥedneɣ, ad nemsteqsi,
aha zwir zdati (Ulin tiṭrejtin).
Asayes 15
Sliman
Aqlaɣ newweḍd a si kumiṣar, atan ukersi zdatk, qim.
Ɛmara
Ihi dagi i la tettdawiḍ ?
207
Bururu yeḥyad
Sliman
Anɛam ih dagi i la ttdawiɣ. Iniyid tura d acu i tebɣiḍ ad t
teẓreḍ !
Ɛmara
Uqbel, anda tella tmucwart i yidtenniḍ ?
Sliman
D tidet, tamucwart ad kttidawiɣ, ur ttuɣ ara (Yeldi leqjer)
Ɛmara
Ttɣawal uqbel ad ffunezren wanzareniw, ad yeṭṭerḍeq
uqerruw.
Sliman
Atan wwiɣd snat.
Ɛmara
Akken ay axir, ad tenḥwiǧeɣ di snat ! (Yeɛḍes) Tura zemreɣ
ad drreɣ nnefs… (Ikukra) Iḍherak lḥal timucwarinagi…
Sliman
Ḥṣiɣ, ad iyitentidterreḍ am tiyaḍ akk asmi ara yirident, am
tiyaḍnni i la tettawiḍ.
Ɛmara
Acḥal i ḥemmleɣ wigi ifehhmen bla leɛtab ! Nekk yidk
nemsefham deg waṭas n lumur.
Sliman
Matalen a si kumiṣar.
Ɛmara
Nemsefham ɣef tidet bla tuzzya.
Sliman
Kečč d abulis, d ameckak, nekk d ṭṭbib, ttxayaleɣ leɣlaḍik,
amek i tebɣiḍ ad nemsefham ?
208
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Kečč d ṭṭbib a Sliman, waqila tettɣummuḍ timẓin s walim !
Sliman
(Yefreḥ) Twalaḍ amek i la tettɛummuḍ di leɣlaḍ a si kumiṣar !
Ɛmara
Akken ur tezzreɣ ara, sseḥfeḍiyi lɛum di temda n tidet !
Sliman
(Yeskeɛrir) Ad kdɛiwdeɣ ayen i kdnniɣ, dima d tidet, lliɣ
xeddmeɣ dagi di lbiruinu, sliɣ i usuɣu s azniq, uzzleɣd ɣer
ṭṭaq, walaɣd yiwen yeẓẓel di lqaɛa, ṣubbeɣd, ufiɣtin
yemmut, ifut lḥal.
Ɛmara
Ur twalaḍ ara albaɛḍ nniḍen ?
Sliman
Ala ! Ur walaɣ ula d yiwen. Ayagi wuǧbeɣkid fellas uqbel.
Ɛmara
D tatut ! Nekk tettuɣ, tteḥwiǧiɣ asmekti (Ileḥḥu) Dagi i telliḍ
mi tesliḍ i usuɣu ?
Sliman
Anɛam dinna ! Qqimeɣ ɣef lbiru.
Ɛmara
Aywah ! Si lbiru ɣer ṭṭaq ad ilint rebɛa lmitrat akka ?
Sliman
Akka, rebɛa lmitrat neɣ ahat ur wwiḍent ara.
Ɛmara
Tesliḍ i usuɣu, tuzzleḍd din ɣer ṭṭaq !
209
Bururu yeḥyad
Sliman
Ih ! Akka.
Ɛmara
Ṭṭaq yella yeldi neɣ iṣekker ?
Sliman
D asemmiḍ, yella iṣekker.
Ɛmara
Yeshel i ulday neɣ xaṭi ?
Sliman
Yeshel, iteldi s sshala.
Ɛmara
Ṭṭaq d wagi !
Sliman
D winna.
Ɛmara
(Yeldi ṭṭaq) D tidet yeshel i ulday.
Sliman
Ur ɛad fhimeɣ sani i rran yisteqsiyenagi !
Ɛmara
D aḥfaḍ i bɣiɣ ad iyitesḥefḍeḍ aɛummu di temda n tidet.
Qerrebd akka ɣer ṭṭaq.
Sliman
(Yuẓ) Aqliyin.
Ɛmara
La tettwaliḍ ssyagi am nekk abrid anda yeẓẓel lmeyyet ? Atan
ɣezzif ! Acḥal n lmitrat i yellan di teɣzi qbel ad yenneḍ ?
210
Bururu yeḥyad
Sliman
Meyya lmitrat, neɣ akter cwiṭ !
Ɛmara
Ad dnini meyya lmitrat, am akka la dyettbin, ulac abrid
nniḍen i tidigezmen di tlemmast ?
Sliman
D tidet, ulac.
Ɛmara
Ṭṭaqagi inek yekcefd abridagi s teɣzis ! (Yeɛḍes, yenser)
Docteur Sliman, ur fhimeɣ ara !
Sliman
D acu i ur tefhimeḍ ara a si kumiṣar ?
Ɛmara
Ur fhimeɣ ara amek mi tesliḍ kan i usuɣu, din, tuzzleḍ rebɛa
lmitrat si lbiruinek ɣer ṭṭaq, teldiḍt s sshala, tḍalleḍ s abrid i
yettwakecfen s meyya lmitrat di teɣzi, ur dtelḥiqeḍ ara ad
twaliḍ win yenɣan, ssefhemiyid d acut wagi, d lebraq ? Ur
fhimeɣ ara a Docteur ! Ur fhimeɣ ara ! (Yeɛḍes) Ɛerqentiyi
tmucwarinnni i yidtefkiḍ a Docteur ! (Yeɛḍes daɣen).
Sliman
(Yezha) Yiwet attan deg lǧibik aẓelmaḍ n ubaṭuk, tayeḍ attan
deg ufusik ayeffus.
Ɛmara
(Yefferfec) D tidet, allenik ṣeḥḥant, ttwalint, ur zgilent ula d
kra. Aqliyi wehmeɣ, tewwiyi lbaɣa, amek ur twalaḍ ara win
yenɣan mbeɛd din kan mi tuzzleḍ rebɛa lmitrat ɣer ṭṭaq deffir
usuɣu i tesliḍ ? Ayagi ma yella d tarewla s ṭumubil, ad tt
tessiwḍeḍ s tmuɣli mazal ur ɛad tḍal i tuzzya n tezniqt
tamezwarut.
211
Bururu yeḥyad
Sliman
Ur fhimeɣ ara d acu i tebɣiḍ ad dtiniḍ a si kumiṣar.
Ɛmara
Ḥṣiɣ teẓriḍ d acu i bɣiɣ ad diniɣ a Docteur Sliman, teḥṣiḍ
neḥṣa akk anwa i yenɣan alemmetru ! D Bururu ! Amek ur t
twalaḍ ara, tessebleɛit tmurt ? Yefsi d abbu ? Neɣ ahat yeqqel
d aruḥani ?
Sliman
Nniɣak ur fhimeɣ ara sani i rran yisteqsiyenagiinek a si
kumiṣar, ad stiniḍ tebɣiḍ ad iyidtessukseḍ lekdeb !
Ɛmara
Cukkeɣ akk medden (Yeɛḍes) Tenɣayi la sinusiteagi ! Ad s
tiniḍ d ccemma i la iɣeẓẓen deg wanzareniw (Yenser) Kečč d
ṭṭbib, tettnadiḍ aṭṭan n yimuḍan, nekk la ttnadiɣ aṭṭan n taluft
agi a Docteur Sliman ! Yal yiwen d acu n lmal i la ikess,
lameɛna ilaq ad nemɛawan, tlaq tiddukla ! Lemmer lliɣ d
amuḍin, d nekk ara kdyinin d acu i ttḥussuɣ iḍurriyi i
wakken ad iyidtafeḍ ddwa, kečč tura d amuḍininu,
teggummaḍ ad iyitɛiwneḍ s wayen i twalaḍ !
Sliman
Nniɣakd ayen walaɣ a si kumiṣar, neɣ tebɣiḍ ad iyitesḥefḍeḍ
ad skiddibeɣ ?
Ɛmara
Lekdeb, teskaddbeḍ ! Ur ḥṣiɣ ara ayɣer lameɛna teskaddbeḍ.
Alemmetru yemmut, nekk la ttnadiɣ win i tyenɣan… Lateris
anda yella.
Sliman
Lemmer ad tkemmleḍ akka, tura kan ad dtessfruḍ belli ttekkaɣ
di lmutis.
Ɛmara
Lemmer cukkeɣ tettekkiḍ di lmutis, yili di lbiru n kumiṣarya
212
Bururu yeḥyad
Sliman
(Yecmumeḥ) Ifasseniw d adawi i la ttdawin. Qudreɣ tagallit i
ggulleɣ di lemqam n ṭṭebb zdat n wudem i Hypocrate asmi i d
rebḥeɣ Arraz n ṭṭeb.
Ɛmara
(Yenser) Ifassenik banen, mačči d widen i itekksen lerwaḥ,
lameɛna allenik ? D asedreg i ssedragent mačči d asenɛet i la
ssenɛatent.
Sliman
(Nnhati uqelleq) Mazalik di leɣlaḍ a si kumiṣar. Amek, ad d
yas di ddhenik ad waliɣ win yenɣan u ad tṣṣreɣ ?
Ɛmara
D ayagi i la ttnadiɣ ula d nekk ad tfehmeɣ. Ayɣer i ddreɣlent
wallenik mi twalaḍ Bururu yenɣa u tɛemmdeḍ ad aɣ
tesɛerqeḍ lǧerras ?
Sliman
Tura a si kumiṣar atan tzegreḍ tilasnni i kdiḥudd lqanun.
Ɛmara
Lemmer ad dafeɣ amek ara tebɛeɣ lǧerra n Bururu, ad
ɛemmdeɣ ad ɛeddiɣ i tilas.
Sliman
Semmeḥiyi a si kumiṣar, bdiɣ la ɛegguɣ, la ttnuddumeɣ,
azekka ṣṣbeḥ zik ilaq ad dakiɣ, llan imuḍan i la yettraǧun.
Ɛmara
Yirbeḥ a Docteur Sliman, tura kan ad kǧǧeɣ, ad ruḥeɣ, ur
qebbleɣ ara ad iliɣ d ssebba n yimuḍan ur nḥellu ara imi iḍagi
sseɛyaɣk s yisteqsiyeninu (Timserrit) Docteur Sliman, Bururu
213
Bururu yeḥyad
Sliman
(Yessawel) Si kumiṣar !
Ɛmara
(Si lebɛid) Yella wayen i dtemmektiḍ ?
Sliman
(S lmeɛna) Cukkeɣ alemmetrunni ur yedderɣel ara, ad yili d
aqareɛ i la yettqaraɛ dagi, yufatid Bururu, yenɣat. Ɣas
uqqem anadi ɣef tɛessastagi i yellan d ssebba n lmutis, wagi
yuklal aɛaqeb.
Ɛmara
(Yenneḥcam) Nniɣak aqli ruḥeɣ (Yerra tawwurt)
Sliman
(I yimanis) Iruḥ yerfa, yeḥṣa ḥṣiɣ d netta i tidiweṣṣan, tura
imi yemmut, yendem u la iɣeẓẓ aksumis, di taluftagi n
Bururu ad tɛiwneɣ d tidet, lameɛna mačči akken yebɣa…
Bururu ilaq ad yettwakkes s lḥirfa d tussna n ṭṭebb i tyerran d
lweḥc, ayagi d ccɣeliw nekk mačči i la police umi ara tid
kecfeɣ akken ad yebdu timenɣiwin d tirni, yiwen ur yezmir ad
tidiqareɛ, acḥal i la ssarameɣ ad awḍeɣ lebɣiw i wakken ad
sefḍeɣ leɣlaḍ n baba, leɣlaḍ iss dyerra amdan d Bururu, lweḥc
iqellɛen ulawen. (Tiɣri n babas, rrɛud, aḍu).
Tiɣri n Saḥari
Ayagi i tettmenniḍ a mmi ad ttawḍeḍ ! Ulik imal ɣer tussna n
ṭṭebb ɣlayen, yesɛan azal wessiɛen, lqayen am lebḥer ur iqeṭṭeɣ
umdan s tmusni… La tessutureḍ ad tsefḍeḍ leɣlaḍiw… Nadi…
Nadi… Di tussna, d nettat ara kdyefken leslaḥ iss ara tḥaṛbeḍ
214
Bururu yeḥyad
Sliman
Ad stiniḍ d tiɣri n baba umi sliɣ, yenṭeqd seg at laxert. Bla
cekk rruḥis ur ɛad yufi lehna.
Asayes 16
Ɛmara
(I yimanis, yezɛef) Yeskaddeb ! Ayɣer yeskaddeb ? Yeḥṣa d
nekk i yeṣṣamren alemmetru ɣef tɛessast. D tidet, d nekk i
yellan d ssebba n lmutis, ur yethennay ara wuliw alamma
rriɣd ttaris.
Ɛaziz
(Yeldi tawwurt) Alxir a si Ɛmara.
Ɛmara
Ɛeslama a Ɛaziz.
Ɛaziz
Iban teɛyiḍ !
Ɛmara
Ussanagi a Ɛaziz naddam iɣunfayi, ur iyidmazal aṭas ad
ffɣeɣ la retraite, ad rtiḥeɣ si tyersiwinagi n lxedmanneɣ. Ass
agi Bururu…
Ɛaziz
Bururu yeḥyad !
Ɛmara
Yeḥyad deg lweqt ideg i dyufa allaɣiw yessisin deg usteɛfu i
la tyettraǧun. Lweḥcagi mbaɛd mi nɛudd yemmut, yuɣald
yessefceliyi a Ɛaziz (Nnhati) Tura aṭas ara yeḍsen di kumiṣar
Ɛmra. Imezdaɣ n temdintagi zik nnumen lehna, tura tekcem
215
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
Tɣelḍeḍ a si Ɛmara, mazalik kan am zik, ur ttɛemmid ara ad
kternu treswiɛt, kemmel di lxedmak alamma tsefḍeḍ later n
Bururu akken ad ḥṣun yimdanen belli mazal kumiṣar Ɛmara d
ẓẓerb, d aɛdaw n wid ineɣɣen, yexḍan lqanun, ayagi alamma d
asmi ara teffɣeḍ ɣer la retraite, nekni ad knɛiwen !
Ɛmara
Ṣaḥḥa a Ɛaziz ! Tikkeltagi ḥusseɣ i yimaniw ttwaɣelbeɣ,
Bururu ad dyeffeɣ di ṭṭlam, ad ineɣ, u ssyin ad ttessbleɛ tagut.
Ɛaziz
Yella ujdid i taluftagi !
Ɛmara
Yella ujdid ? D acut akka i teḥṣiḍ nekk la ttraǧuɣ ad tḥṣuɣ ?
Ɛaziz
Anda yemmut ulemmetru, yella win yeslan mi isuɣ.
Ɛmara
Docteur Sliman yeslayas, iwala.
Ɛaziz
Yella wayeḍ i syeslan !
Ɛmara
Anwa wagi ?
Ɛaziz
Wwiɣtid yidi, ad tidskecmeɣ, ad tfehmeḍ (Si lebɛid, yeldi
tawwurt yessawel) Ɛeddid, ɛeddid, kcemd.
216
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Ayɣer akka i tessawleḍ s isuɣan ?
Ɛaziz
Akken ad disel, ixuṣṣ timesliwt.
Ɛmara
Tura terwi !
Aɛeẓẓug
(Iɛeggeḍ) Dagi i d lbiru n kumiṣar ?
Ɛaziz
Ih dagi !
Aɛeẓẓug
Amek ? Ur sliɣ ara !
Ɛmara
(Iɛeggeḍ) D wagi i d lbiru iɣef la tettnadiḍ, d nekk i d kumiṣar.
Atan ukersi, qim tiniḍaɣd d acu i twalaḍ (Yetsusu).
Aɛeẓẓug
Acu n tmara i kyerran ad tɛeggḍeḍ armi i kidteḥreṣ tusut ?
Atan lehnakik bɣan ad ṭṭreḍqen si tezweɣ, udemik yellexs si
tidi, ax tamucwart ad tsefḍeḍ.
Ɛmara
(Yezɛef cwiṭ) Ur ḥwaǧeɣ ara tamucwartik… Neɣ awittid
akka ! Aywah ! (Yenser, i yimanis) D aɛeẓẓugagi ara yi
yeldin tiwwura n tisselbi
Ɛaziz
(Iɛeggeḍ) Aha ihi ! iniasd i kumiṣar ayen akken i yidtenniḍ.
Aɛeẓẓug
(Yetqelleq) Yah… Ihi a sidi yerḥem lwaldin… Yak kenwi
tsellem ? Ur tɛuẓẓgem ara akka am nekk ?
217
Bururu yeḥyad
Ɛmara
(Iɛeggeḍ) Assagi ur nettemsefham ara alamma nesnejmaɛd
merra lɣaci !
Aɛeẓẓug
(Iɛeggeḍ) Susem tura keččini ! Ihi imi wendnniɣ tanezduɣt
iw ur tebɛid ara ɣef umkan anda yemmut ulemmetrunni…
Uqbel, si ṭṭaq walaɣd ṭumubil teḥbes, yersd Docteur Sliman,
ssneɣt, win i tidyewwin d ameddakelis, yennum yettasd
ɣurs… Yak la dtsellem ?
Ɛaziz
La knsell, la knsell, kemmel awalik !
Aɛeẓẓug
Asmi tqelleɛ truḥ ṭumubilnni, Docteur Sliman iqerreb ɣer
ulemmetrunni qbel ad yemmet, ad yili iṣeddeqas kra n nnṣib,
u ssyin yekcem s axxam, yuli ɣer lbiru, walaɣ mi yecɛel taftilt,
alemmetrunni ur ibeddel ara amkan, yeẓẓel imanis deg
uzniq, yerna asemmiḍ. Atan iɛedda kra n lweqt, walaɣ iḍalld
ssiraṭ n at laxert annect usalas, d aberkan yeččur akk d rric,
bdiɣ la ttergigiɣ, d lweḥc, yak tumnem ayagi ?
Ɛmara
Nnumen, nnumen, kemmel kan ur ḥebbes ara.
Aɛeẓẓug
Alemmetrunni yellan d aderɣal, yeqqel yettwali am kenwi d
nekk, yerna deg yiḍ. Ruḥet tura ad tamnem ddunit.
Ɛaziz
Aha ! Ur ttbeddil ara awal.
Aɛeẓẓug
Imi iwala winnatnni, alemmetrunni yettwexxir d
timendeffirt, ma d lweḥcnni yettaẓ ɣurs, afusnni yesɛan
ajjaren yerfedit s igenni isuɣ, ya laṭif, asuɣu n Bururu icuban
di zzhir n umdan.
218
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
Ur ḥebbes ara, mmeslay, mmeslay, la knselleɣ.
Aɛeẓẓug
Bururu yeḥres alemmetrunni ɣer lḥiḍ, yewwetit icerregas
akk idmarenis, yenɣat. Qqimeɣ ɛɛuggneɣ… Dɣa atan yuzzel
d Docteur Sliman yenṭeq ɣer Bururu.
Ɛmara
(Yetḥeyyer) Amek ? D acu i dtenniḍ ? Yenṭeq ɣer Bururu ?
Twalaḍten ? Tewwiḍd ttbut s wayen akka i la dteqqareḍ ?
Twalaḍ Docteur Sliman yettmeslay akked Bururu ?
Aɛeẓẓug
Xuṣṣeɣ timesliwt d tidet lameɛna alleniw ḥercent i tmuɣli…
Anɛam ih ! Walaɣten am akka la kttwaliɣ kečč akked
l’inspecteuragiinek.
Ɛmara
Ayɣer ur dteffiɣeḍ ara iḍelli deg yiḍ u ad dtcehdeḍ s waya ?
Aɛeẓẓug
Iḍelli deg yiḍ kkawen ifaddeniw yettel yilesiw, ur zmireɣ ad
diniɣ acemma.
Ɛmara
Ɛaziz, iḍagi ad neɛnu Docteur Sliman.
Aɛeẓẓug
(Yeɛḍes) Ur ḥṣiɣ ara ansi akka i yidyenṭeḍ uɛḍasagi ? Ahat d
kumiṣar umi fkiɣ tamucwartiw.
Ɛmara
Ɣuri i tella, ad kttinrreɣ asmi ara tirid.
Ɛaziz
(I yimanis) Ma yettkel fellas, ɣas ad yebdu si tura ad yeḥfeḍ
219
Bururu yeḥyad
Asayes 17
Ɛmara
Ihi a Ɛaziz, ur kdiban ula d kra ?
Ɛaziz
Mazal ur ɛad i dyeḍhir wayen nettraǧu a si Ɛmara.
Ɛmara
Ur tsuɣu ara mulac ad ɣdisel, ad yeḥṣu belli nettɛassa degs.
Ɛaziz
D tidet, ttuɣ a si Ɛmara. Tasaɛet attan d zzuǧ n yiḍ, la ttwaliɣ
talftilt n lbiru n Docteur Sliman mazalitt tecɛel. d acu i la
ixeddem lweqtagi medden akk ṭṭsen ?
Ɛmara
Medden akk ṭṭsen ? Tɣelḍeḍ a Ɛaziz. Inekni neṭṭes ?
Ɛaziz
Tcukkeḍ ad dyuɣal Bururu a si Ɛmara ?
Ɛmara
Lemmer ur dyettuɣal ara, ayɣer ihi Docteur Sliman mazalit di
lbiru ines ? Bla cekk ad yili yettraǧut (Yeɛḍes) Ḥala aɛḍasagi
umi ur zmireɣ ara ad tṭṭfeɣ s «ccet» !
Ɛaziz
(Yejbed Ɛmara ɣef deffir) Efferd akka a si Ɛmara ! Docteur
Sliman atan ɣer ṭṭaq… Yeldit… La dyettmuqul s abrid…
220
Bururu yeḥyad
Ɛmara
La ttwaliɣ degs, ahat yeslayid mi dɛeḍseɣ… Atan la
yessenqad akka d wakka, ur yezmir ara ad ɣdiwali ɣer da.
Ɛaziz
Yessedregaɣ rrefagi, aqlaɣ di ṭṭlam, ur ɣdyettwali ara.
Ɛmara
Asemmiḍ am wagi ikerrfen s ugris iḍudan d imeẓẓuɣen yeldi
ṭṭaq, mačči d abeḥri i yebɣa… Ad yili yeslayaɣd neɣ yettraǧu.
Ɛaziz
D ayen iṣekker ṭṭaq, yuɣal ɣer lbiru.
Ɛmara
(Nnehtat) Ur aɣdiwala ara ! (Yettxemmim ) Ɛaziz, tusayid
yiwet tikti.
Ɛaziz
D acutt a si Ɛmara ?
Ɛmara
Nekk ad aliɣ ɣurs ad rreɣ imaniw d aɛeddi kan i dɛeddaɣ
deg uzniqagi, walaɣ taftilt n lbiru ines tecɛel, uliɣ. Nekk ad
ɛesseɣ din, kečč ɛess dagi. Ma twalaḍ iḍalld Bururu…
Ɛaziz
Yexḍak ccɣel a si Ɛmara, aqli weǧdeɣ !
Ɛmara
Ula d Bururu ma yusad iḍagi ad yili yewǧed, ḥader imanik
(Ad yelḥu, ad yekcem s axxam, ad yali, ad yewwet ɣef
tewwurt) La sselleɣ la dileḥḥu (Teldi tewwurt)
Sliman
Ah ! D kečč aya a si kumiṣar ! Attan tɛedda ttnaṣfa n yiḍ, mačči
d lweqt n zzyara, d lxir kan !
221
Bururu yeḥyad
Ɛmara
D tidet a Docteur, tasaɛet tḍal i zzuǧ n yiḍ, ur iban ma adkd
iniɣ ṣṣbaḥ n lxir neɣ mselxir ? Xtir yiwen degsen, aqli
zzewreɣten.
Sliman
Si kumiṣar, d acu i kidyewwin lweqtagi ?
Ɛmara
Ussanagi ineggura, yettruḥu felli naddam, akken ad dawiɣ
ɛeggu i yimaniw, leḥḥuɣ deg yiḍ. Iḍarreniw ur iyittaɣen ara
awal, ttawiniyi anda senyehwa (Yeɛḍes) Di lemtel am tura,
ur drriɣ ara s tamawt almi dufiɣ lbiru inek zdati, walaɣd
taftilt tecɛel, uliɣd.
Sliman
(Yezɛef) Imi dtuliḍ a si kumiṣar d acu i tettnadiḍ, d acu i
tebɣiḍ ɣuri ? Ayagi d tisselbi, ur keccmen ara kan akka ɣur
medden ttnaṣfa n yiḍ !
Ɛmara
Di leɛnayak ur reffu ara a Docteur Sliman ! Taluft meqqret,
ilaqaɣ rrẓana n leɛqel.
Sliman
Akken i kyehwa a si kumiṣar, kemmel ccɣelik.
Ɛmara
(Ileḥḥu) D acut wagi…? I tagi… ? I wigi akk d acuten ? I
tɣawsiwinagi ? D acuten akk yiqbucenagi ? Tiqraɛtin ?
Lexyuḍagi n kawičču ? (Iɛǧebas lḥal) Izeggaɣen, iwaraɣen,
kra degsen atan la ttfurrun.
Sliman
(S lmeɛna) Waqila iḍarrenagiinek ur knettaɣ ara awal
wwinkid ad teɣreḍ tussna n udawi.
222
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Seg wasmi lliɣ d ameẓyan nekk lliɣ ttmenniɣ lɛilmagi (Nnhati)
Lameɛna yella win yufan ad yexdem ayen yebɣa ?
Sliman
(Yetqelleq) Ayagi i la dteqqareḍ d tidet a si kumiṣar. Lemmer
ad dteɛnuḍ kan abrid, ad nebdu ameslay ɣef wayen nebɣa d
wayen ur nebɣi, sɛiɣ ccɣel iɣeṣben.
Ɛmara
(Icukk) Iḍagi aqlik tetqellqeḍ a Docteur Sliman… Yella win i
tettraǧuḍ ?
Sliman
(Yezɛef) Di leɛnayak a si kumiṣar eǧǧiyi ad kemmleɣ ccɣel
iw aqlak tɛeṭṭleḍiyi.
Ɛmara
Ɛeṭṭleɣk deg yiḍ ? Neɣ ur tebɣiḍ ara ad issineɣ inebgiagi inek
i la tettraǧuḍ ? Inebgi n yiḍ !
Bururu
(Tiɣwist si lebɛid) Uuuu ! Uuuu !
Ɛmara
Tura fehmeɣ, d netta i la tettraǧuḍ. Tettraǧuḍ Bururu !
Sliman
(Yuggad, yettḥellil) Ffeɣ, Ffeɣ a si kumiṣar ! Mulac… Mulac…
Ɛmara
Mulac… Kemmel awalik a Docteur Sliman.
Sliman
Mulac ad tendemmeḍ, ad tendemmeḍ a si kumiṣar.
(Bururu yerẓad ṭṭaq, ineggezd ɣer texxamt).
223
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Bururu !
Bururu
(Izehher) Idammen… Ulawen… Idammen yeḥmaaaan…
Yeḥmaaaan… Ulawen… Ulik… Ad temmteḍ…
Ɛmara
(Yessufeɣ lewǧeh) Yegguma ad yeɣli ! (Yessufeɣ lewǧeh
nniḍen).
Bururu
(I kumiṣar) Ad knɣeɣ… Ad knɣeɣ… Ad dqelɛeɣ ulik…
(Yedhem ṭṭabla d ikersiyen ) Ad temmteḍ… Lmut…
Ɛmara
La dyettaẓ ɣuri… Ulac anda ara rreɣ… (Yessufeɣ lewǧeh)
Yeṭṭefiyi… Yeṭṭefiyi…
Bururu
(Asuɣu n lferḥ) Ṭṭfeɣk… Ur ktserriḥeɣ ara alamma
temmuteḍ…
Ɛmara
(Yettemseččaw akked Bururu) Ur zmireɣ ara ad dsnesreɣ
imaniw segs… Wagi mačči d lǧehd n umdan i yesɛa…
Bururu
(Yetsuɣu) Mmet… Mmet…
Sliman
(Isuɣ) Ur tneɣɣ ara a Bururu… Arǧu… Arǧu…
Ɛaziz
(Yesṭebṭub) Si Ɛmara, si Ɛmara… Docteur Sliman ldi tawwurt.
Ɛmara
(Yettwaxneq) Serreḥiyi… Serreḥiyi…
224
Bururu yeḥyad
Bururu
Ad temmteḍ !... Ad dqelɛeɣ ulik… Ad tṭṭfeɣ yettquddur d
idammen yeḥman…
Sliman
Bururu… Ur tneɣɣ ara… Nniɣak serreḥas… Serreḥas… Aɣ
awaliw serreḥas…
Bururu
(Yethedden) Ad sserrḥeɣ ?... Ur t neɣɣeɣ ara ?...
Sliman
Ur qebbleɣ ara ad ttenɣeḍ a Bururu, tura ilaq ad tettaɣeḍ
awaliw.
Bururu
Ad aɣeɣ awalik… Ih ! Ad aɣeɣ awalik (Iḍegger kumiṣar
mbaɛid) Aqliyi serrḥeɣas…
Ɛaziz
(Yekkatd di tewwurt) Kumiṣar Ɛmara… Docteur Sliman…
Sliman
(Yeḥzen) Bururu, ruḥ tura, dayen ur dttuɣal ara ɣer dagi,
ayen nella nessaram di sin, yexṣer, yexreb, ruḥ rwel, nfu iman
ik, nadi ɣef umusnaw nniḍen ara dyafen amek ara kidyerr
ɣer laṣelik. Nekk dayen ttwakecfeɣd, ur zmireɣ i kra ad t
xedmeɣ. Ur dmazal ayen ara tḍemɛeḍ ɣuri.
Bururu
(Anazeɛ)Ih ! Ih ! Ad ruḥeɣ… Lameɛna ad duɣaleɣ… Ad d
uɣaleɣ… Ur kttaǧǧaɣ ara... Ḥala kečč i yiifehmen… Ḥala
kečč ara yiyekksen leǧruḥ n babak… Aqliyi ruḥeɣ…
Ruḥeɣ… Ruḥeɣ… (Ineggez si ṭṭaq iruḥ).
Ɛmara
(Yelleɣẓam yekkerd) D lewhayem... Yuɣak awal a Docteur
Sliman, ineggez si ṭṭaq iruḥ...
225
Bururu yeḥyad
Sliman
Yuɣiyi awal d tidet, lameɛna tura netta yexṣer ! Nekk xeṣreɣ !
Kečč daɣen a si kumiṣar txeṣreḍ ! Nexṣer akk akken ma nella !
(Taḍsa n ukeɛrer).
Ɛmara
(Tawwurt teldi) Kcemd a Ɛaziz.
Ɛaziz
Sliɣd i rrṣaṣ d yisuɣan.
Ɛmara
Rrṣaṣ d nekk ma d isuɣan d Bururu.
Ɛaziz
Anda yella ?
Ɛmara
Ineggez si ṭṭaq... Iruḥ, yerwel.
Ɛaziz
(Yuzzel ɣer ṭṭaq) La tettwaliɣ, la tettwaliɣ (Yewwetit s rrṣaṣ)
Ur tzgileɣ ara maca yugi ad yeɣli.
Ɛmara
Ɣas ur sseɛtab ara imanik a Ɛaziz, ur yettmettat ara. Nekk
smareɣ degs akk achargeur n rrṣaṣ ur yeɣli. Wagi mačči d
lweḥc menwala, ixulefiten, icuba deg uruḥani. D lewhayem.
Sliman
Ulac lewhayem di tussna n ṭṭebb a si kumiṣar. Bururu
yettwaṣneɛd s tussna n ṭṭebb ad yettwakkes s tussna n ṭṭebb.
Mačči d rrṣaṣ ara tyenɣen. Nniɣakd nexṣer merra imi d kečč
ara yilin d ssebba n widen ara yemmten s ufus n Bururu ssya
ɣer zdat.
Ɛaziz
D acu i tebɣiḍ ad dtiniḍ a Docteur Sliman ?
226
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Nekk fehmeɣt. Lweḥcagi ur snezmir ara nekni, tirṣaṣin
tɛeddint degs neɣ teccḍent fellas, rric yettentag si tfekkas
netta ur yettmettat.
Ɛaziz
D acu ara nexdem a si Ɛmara ?
Sliman
(Yecmumeḥ) D acu ara txedmem ? Wagi d asteqsi n ṣṣwab.
Tura ad awendiniɣ d acu i mazal ad ttxedmem, qimet di
lbiru, ad awenssawaḍen lexbarat n widen yenɣa Bururu
(Yeḥzen) Ur ɣteǧǧim ara lweqt i wakken ad neḥbes
timenɣiwinagi, tezgamd dima am yinẓed yeɣlin daxel n
tbaqit (Taḍsa ukeɛrer).
Ɛaziz
Waqila yesleb a si Ɛmara ?
Ɛmara
Kra n win yettnadin ad iɛum s usmuncef di temda lqayen n
tussna n ṭṭebb, labudd ad dyas yiwen wass ad yezzer di
tidderwect. Akka i steḍra i Docteur Sliman, babas yerwi
yessexreb tussna ixleqd Bururu. Mmis, Docteur Sliman,
yebɣa ad tyekkes s wayen i sdyeǧǧa babas d lwert n tussna,
selben di sin.
Sliman
(Yezɛef) D kenwi i iselben mačči d nekk. Tussna n ṭṭebb
tettdawi, tessḥluy. Bururu ɣurwen d lweḥc nekk ɣuri d
amuḍin yeḥwaǧen adawi. Kečč a si kumiṣar i tyessnen aṭas
aya, teḥṣiḍ akk annecta, tesxeṣreḍ tagnit (Taḍsa ukeɛrer) Ihi
atan ɣurk, izmiras s tussna n rrṣaṣ (Taḍsa ukeɛrer, tikli di
texxamt).
Ɛmara
(Yeḥzen, yewhem, yeɛḍes) Ur ɣdmazal ara ad nɛeṭṭel dagi, ad
nekker ad nruḥ a Ɛaziz.
227
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
Yirbeḥ a si Ɛmara (I Sliman) Awid akka ifassenik a Docteur
Sliman.
Sliman
Nekk sehleɣ, atenan yifasseniw.
Ɛmara
Ala a Ɛaziz, ur yuklal ara snasel, yekkesiyid si gar wajjaren n
Bururu, yessukkesiyid si lmut. D ameslub ara nawi yidneɣ
mačči d win yenɣan.
Sliman
(Yettaḍsa) D tidet a si kumiṣar, yella umeslub garaneɣ.
Lemmer i teḥriceḍ am akken i ttmeslayen fellak, tili tesḍehreḍ
d imanik belli d kečč i d ameslub, d kečč i iserrḥen i Bururu
ad yernu ad ineɣɣ imi tekkseḍ laman i tussna.
Ɛmara
(I yimanis) Ahat ad yili yesɛa lḥeqq. Lemmer ḍefreɣ tussna yili
ahat ad ttxemmimeɣ am netta.
Asayes 18
Amesǧernan 1
Si kumiṣar, tamdint attan akk temxelwaḍ. Lweḥcagi yesterwes
akk lɣaci, ugaden.
Ɛmara
D kenwi i la yesnuzun tugdi s tira nwen.
Amesǧernan 2
D tidet icuba di lweḥc ?
228
Bururu yeḥyad
Ɛmara
D tidet, d lweḥc.
Amesǧernan 1
D lweḥc ! Tigi d timɛayin n zik n temɣarin anda tella teryel,
waɣzen... Tigi d timuca.
Ɛmara
D timuca n temɣarin yeqqlen d tidet n tussna n ṭṭebb n wassa.
Amesǧernan 2
Neḥṣa mechureḍ di lxedmak a si kumiṣar, nebɣa ad nẓer tidet
sɣurk, tettamneḍ s lewḥuc ?
Ɛmara
Asmi lliɣ d amecṭuḥ, ukiɣ, ssneɣ, ur ttamneɣ ara, ma d tura mi
meqqreɣ, qqleɣ ttamneɣ s lweḥc, ddunit teččur segsen, yal
yiwen s ṣṣifas.
Amesǧernan 1
Wagi i dteɛna temsalt, twalaḍt ?
Ɛmara
Walaɣt berdayen.
Amesǧernan 2
La dqqaren ṣṣifas tcuba di Bururu ?
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ayagi teẓramt akk, yuɣ lḥal mmeslayeɣd fellas
acḥal n tikkal. Kečč tbaneḍ d amesǧernan ajdid, ur teẓriḍ ara.
Amesǧernan 1
Ihi wagi d ssiraṭ n at laxert !
Ɛmara
Ssiraṭ n at laxert d kečč i tyessnen, nekk ssneɣ Bururu.
229
Bururu yeḥyad
Amesǧernan 1
Sameḥiyi a si kumiṣar, mačči d aya i bɣiɣ ad diniɣ, ssefhem
aɣd amek i llan ṣṣifas d lermaḥis ?
Ɛmara
Yeččur akk d rric. Rric aberkan, rric n Bururu. Acebbubis
icuban di rric n ufrux i dyegrarben ɣef unyiris, allen d
tizeggaɣin ruḥen ɣer tuwreɣ.
Amesǧernan 1
Ya laṭif, ayagi d llun n lefɛayelis.
Ɛmara
Anzarenis cuban deg uqamum n leḍyur, uglanis am wid n
wuccen, iɣallenis ɣezzifit, ajjaren i dyemɣin deg yiḍudanis
qeḍɛen am yijenwiyen.
Amesǧernan 1
Iḍarrenis ! Iḍarrenis ! Yelsa arkasen ?
Ɛmara
Ileḥḥu ileḥfa, iḍarrenis cuban ɣer wid n bunadem lameɛna
yiwen yijjer yemɣid deffir teglult n uḍar am wid n ufrux
(Yeɛḍes) Lǧettas tban ẓẓayet, mi ara ileḥḥu ixeddem lḥess,
yettneggiz, izehher.
Amesǧernan 2
(Iṣeffer) Anwa ara yamnen ayagi ?
Ɛmara
Lameɛna mi ara dtarum akk ayen i wendnniɣ di lǧernan,
iḍherawen lḥal imezdaɣ n temdint ad aggaden, ẓriɣ ad
ternum cwiṭ sɣurwen i wakken ad aggaden akken iwata lḥal
ladɣa widen yettaggaden. Ruḥet kan s telweɣ di tira.
Amesǧernan 2
Yexḍak ccɣel a si kumiṣar, nessen lxedmanneɣ akken i
230
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Kemmel asteqsi inek.
Amesǧernan 2
Neɣ trewleḍ ?
Ɛaziz
(Yedduqqes) Ilaq ad twezneḍ lehdurik, ttissin d acu i la d
teqqareḍ.
Ɛmara
Anefas a Ɛaziz, anefas ! D amesǧernan, ilaq ad yesteqsi
(Nnhati) Ur rwileɣ ara. Wwteɣt s rrṣaṣ, ferɣeɣ akk achargeur
fellas, ulac tarṣaṣt i tizeglen, ur yemmut ara, ad astiniḍ
ttɛeddint deg ulaxart.
Amesǧernan 1
Mmeslayaɣd tura ɣef Docteur Sliman a si kumiṣar.
Ɛmara
Ayen iwulmen ad awentidiniɣ ɣef Bururu, nniɣawentid,
ur ffireɣ ula d kra. Ma d ayen yeɛnan Docteur Sliman, mazal
ur ɛad newweḍ ɣer taggara n unadi fellas i wakken ad ken
idwaǧbeɣ.
Amesǧernan 2
Akken ad nṣebber imeɣriyennneɣ, iniyaɣd ma tesweǧdeḍd
albaɛḍ n tfexxtin ara yeṭṭfen lweḥcagi ?
Ɛmara
(Yeɛḍes) Efkiyid kan tamucwartnni a Ɛaziz !
Ɛaziz
Arǧu... Ax, attan... Ṭṭef.
231
Bururu yeḥyad
Ɛmra
Awid kan (Yenser) Awah ! Awah ! Tenɣayi la sinusiteagi.
Tenniḍd ayen ara yeṭṭfen Bururu ? Ayagi d lbaḍna n la
police... Kenwi s yimeǧernanen ur tessinem ara d acu i d
lbaḍna ! Lameɛna zemreɣ ad awendzzewreɣ belli tussna n
ṭṭebb ad tettikki yidneɣ.
Asayes 19
Ɛmara
Ihi a ṭṭbib, d acu i tenniḍ di tisselbi n Docteur Slimane ?
(Yeɛḍes).
Ṭṭbib
Tisselbi n Docteur Slimane ? Ur fhimeɣ ara d acu i tebɣiḍ ad d
tiniḍ a si kumiṣar !
Ɛmara
Ur tefhimeḍ ara ? Acḥalaya i kteccrek yidneɣ lxedma di la
police, kečč d ṭṭib n la médecine légale, nekk d kumiṣar, i lebda
nella nettemsefham, assagi la yidteqqareḍ ur iyidtefhimeḍ
ara !
Ṭṭbib
Ur fhimeɣ ara amek ara nerr Docteur Slimane d ameslub u
netta s leɛqelis. Ur fhimeɣ ara ayɣer !
Ɛmara
Bɣiɣ ad yili d ameslub, yedderwec, yennexḍaf di leɛqelis.
Ṭṭbib
D acu ara dinin wiyaḍ ? Ṭṭebba nniḍen imeslab ? Ssnen
lḥirfansen, ad dssifriren tidet.
Ɛmara
Ayagi d ccɣelik kečč ! Di leɛmer i knssutreɣ ad tessurfeḍ i
232
Bururu yeḥyad
Ṭṭbib
(Ikukra) Nekk d ṭṭbib a si kumiṣar, ur zmireɣ ara ad skiddbeɣ
di tussna, fkiɣ lɛahed i Hyppocrate.
Ɛmara
(Yezɛef) Hyppocrate ! Ccixnwen amezwaru n ṭṭebb, ad
yefhem tamsalt, ad akisemmeḥ a Docteur imi d aɛiwen ara ɣ
tɛiwneḍ i wakken ad naweḍ ɣer taggara n tazzla n yidammen i
la yessazzal Bururu s tmenɣiwin.
Ṭṭbib
D acu i ilaqen ad txedmeɣ ?
Ɛmara
Ad txedmeḍ ayen iwulmen ad ttxedmeḍ i wakken wid ara t
yeẓren ad ɛudden d tidet yesleb. Ad yekcem s axxam n
yimeslab, imirnni atan amek ara nexdem...
Asayes 20
Tameṭṭut
Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa !...
Bururu
(Izehher) Temmut... Dayen temmut... Idammen... Ulawen...
Bu yiǧernanen
(Iɛeggeḍ) Aɣet aǧernan... Bururu yenɣa... Bururu yerna
yenɣa...
Argaz 1
Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa !...
233
Bururu yeḥyad
Bururu
(Yefreḥ) Nɣiɣt... Nɣiɣt... Yemmut... Yemmut... Ad tennɣeɣ
akk... Ad kennɣeɣ yiwen yiwen...
Bu yiǧernanen
(Iɛeggeḍ) Bururu iḥerrem tuffɣa i yimdanen... Aɣet aǧernan ad
teẓrem... Ulac win izemren ad yeffeɣ... Yesseḥǧebiten...
Bururu
(Tiɣwist) Rrṣaṣ ur iyiineɣɣ ara... Aqli ṭṭfeɣk ur tesɛiḍ sani ara
temḥiḥdeḍ... Mmet... Mmet...
Bu yiǧernanen
Lmut tettmerriḥ akkan i syehwa, lweḥc ineɣɣ deg yiberdan
akken yebɣa...
Argaz 2
Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa !...
Bururu
Atan wulik... Ṭṭfeɣt deg ufusiw... Ad tẓemmḍeɣ alamma
teffeɣd tquddirt taneggarut n yidammen...
Bu yiǧernanen
Aɣet aǧernan ! Anwa ara iqazmen lweḥc iqellɛen ulawen ? La
police ur ttezmir ara...
Asayes 21
Anerdal
(Ulɣu di rradyu) Ur ttixxiret ara zdat n la radio, kumiṣar
Ɛmara yesɛa kra n yimeslayen ara wendyini ɣef wayen
yeɛnan merra timenɣiwin i la iḍerrun di temdintnneɣ.
Tamdintnneɣ yennumen lehna qbel ad ttidyekcem Bururu,
lweḥc iqellɛen ulawen. Si kumiṣar atan usawaḍ ɣerk.
234
Bururu yeḥyad
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ad iyitsamḥem a widen i disellen, ur nnumeɣ ara
ttmeslayeɣ deg rradyu. Lameɛna assagi tḥettem felli teswiɛt,
ḥṣiɣ Bururu yeqḍeɛawen tuffɣa deg yiḍ, ḥṣiɣ tweḥcem, ḥṣiɣ
yenɣes laman deg wulawennwen degneɣ, ayen akk i tḥussem
nekk aqli ddreɣ degs am nekk am yirfiqeninu, kenwi ma
yella tegganem s yiwet n tiṭ nekni nettu d acu i d taguni,
ɛerqenaɣ yixxamennneɣ, efketaɣ kan cwiṭ n lweqt i waken
ad dnelhi yids, ad nkemmel ccɣelnneɣ, ur nḥebbes ara
alamma nekkes lweḥcagi si temdintnneɣ, ur ilaq ara ad ken
yeffeɣ leɛqel, heddnet imannwen, ur ttaǧǧat ara arrawnwen
ad ɛeṭṭlen deg yiḍ di berra, Bururu atan deg walbaɛd imukan
yettraǧu anwa ara yeɛnu, Bururu mačči d lweḥc menwala,
mačči d aqetal i nwulef nettqazam, wagi ixulef merra lewḥuc
deg tmenɣiwinnsen. Ad dɛiwdeɛ, ḥadret imannwen, ḥadret
imannwen, yiswen laman ad dyuɣal, ad dyaweḍ lweqt
anda tamdintnneɣ ad tuɣal ad taf lehnanni i tennum.
Tanemmirt.
Asayes 22
Anerdal
(Di rradyu) Teslamd i yimḍebber kumiṣar Ɛmara, ad dnernu
asiwel nniḍen i yimɛellmen i wakken ad ssawaḍen ixeddamen
nsen s ixxamennsen ladɣa deg yiḍ. Ur ilaq ara ad tenǧǧen ad
lḥun ɣef uḍar. Bururu mačči d lweḥc iss ssewḥacen di
tmucuha n temɣarin, wagi yella s tidet, imesǧernanen ur
skaddben ara, Bururu, lweḥc iqellɛen ulawen yettwaṣṣneɛd s
lɛilm u ineɣɣ bla ssebba. kumiṣar Ɛmara yemmeslayawend
fellas, ma yeḍherawend kra uqqmetaɣd tilifun, atan
nnumru...
Ababat
Aqli sseɣsiɣ rradyu. Ya laṭif... Anda yella Murad ? Mazal ur
ɛad dyekcim ? Atan tura d lmeɣreb.
235
Bururu yeḥyad
Tayemmat
Ala mazal ! Yak tessneḍt ! Segmi ara yeffeɣ seg uxxam ur d
yettuɣal ara alamma yelḥa yiḍ.
Ababat
Ayagi d tterbeggam kemmini ! Mi yessexṣer ad kkreɣ ɣers i
wakken ad ssserwuɣ lbenna n uɛekkaz yettrebbin, ad d
tbeddeɣ ɣuri am teryel, ad tebdud imeṭṭi (Yesmejgaritt) Di
leɛnayak a mmis n madden anefas ur tkkat ara, d amuḍin,
yehlek wulis yerna d ayen teẓriḍ, yuḍen aṭṭan n wul.
Tayemmat
Atan daɣen tebdiḍd tiggadik !
Ababat
(Yezɛef ) Mmimagi yeṣleḥ i ccḍeḥ n Twist, yelha i uduqqes
yettɛeṭṭil deg yizenqan i wakken ad yerwu anṭag n yimeslab
akked widen i tyecban. D ajewwaq i yidtrebbaḍ d argaz.
Yuḍen ulis ? Wagi la teqqareḍ yuḍen ulis ?
Tayemmat
D tidet yuḍen ulis, ur asilaq ara usnuɣni. Ilaq ad yezhu am
netta am tizyiwinis, mazalit di llaɛb.
Ababat
Mazalit di dduḥ, di tattalt, deg ubibru. Argaz n 17 iseggasen
mazalit d amecṭuḥ ? Ah ! D acu i sdmazal, ad sdmɣin
wacciwen ?
Tayemmat
Abbuh ! Abbuh ! Ddemmarik waḥdk, i dterniḍ ɣef waṭṭan n
wul n Murad. Teṭṭenṭuneḍ am ṣṣḍel. Din din ad tceɛleḍ am
zzalamiṭ. Di leɛnayak mi akka la kiteffeɣ leɛqel baṭel ayɣer ?
Mazal lḥal, acḥal akka ssaɛa ?
Ababat
Awwah ! Awwah ! Tura d nekk i yettḥulfun i wuliw
236
Bururu yeḥyad
Tayemmat
Ur fhimeɣ ara sani rran akk imeslayennni.
Ababat
Meɛlum ! Lemmer d iḍebbalen umi tesliḍ, ad tekkreḍ ad
tewwteḍ tazwayt. La mdqqaren di rradyu, kecmet merra s
ixxamen, mulac Bururu ad yekkes aẓeṭṭanwen.
Tayemmat
Bururu d afrux. Amek yezmer ad yenɣ argaz ? Ziɣ mazalik d
nniyya.
Ababat
D kumiṣar Ɛmara i dyemmeslayen a lɣiḍa. Iɛeggend, iberrad
s bellah beccreɛ, mmim yettɛanad at snitra, yettɣimi di berra
albaɛḍ n wuḍan ad tidyemmager Bururu ad dyeqleɣ ulnni
ines yuḍnen dɣa din yekfa udawi.
Tayemmat
Buuh ! Amek ! Ad dyeqleɣ ul n Murad ? Ad tineɣ ? Ad
yemmet ? Ihi d acu i la tettraǧuḍ i wakken ad teffɣeḍ ad truḥeḍ
ad tnadiḍ fellas ad tidtjemɛeḍ (Tettru) Ttɣawal; ttɣawal,
tefkayak tasak ad teqqimeḍ deg uxxam mmik di berra
lweqtagi ?
Ababat
Dayen, tukiḍd ? Tewwiḍd s tamawt sani tessaweḍ tterbegga
m?
Tayemmat
Anefaɣ i lehdur ur nesɛi lmeɛna. Tura d mmitneɣ i ɣd
yecqan. Aha ffeɣ nadi fellas.
Ababat
(Yuggad) D acu ara tyawin ad niɛeṭṭel ? I nekk, lemmer ad
237
Bururu yeḥyad
Tayemmat
(Tettru) Meɛlum xemmeɣak, kečč d argaz tzemreḍas. Mačči
am Murad meskin, aqcic n yiḍelli.
Ababat
Ala d aqcic n ṣṣbeḥagi. Lemmer ad tkemmleḍ akka deg
wawalagi, ad amneɣ belli ur ɛad dilul. Teggummaḍ ad t
tesmeɣreḍ, ad stefkeḍ leɛmeris aḥeqqani.
Tayemmat
Nniɣak bges truḥeḍ ad dtjemɛeḍ mmik uqbel ad dneggri di
nndama.
Ababat
Ihi aqli ruḥeɣ imi nekk d argaz zemreɣ i Bururu, lweḥc
yesḥeǧben merra imezdaɣ n temdint, ffren deg yixxamen am
tyuzaḍ deg sseǧna.
Tayemmat
(Tettru) A Murad a mmi, anida teddiḍ !
Ababat
Atan daɣen tebda imermuɣennni. Mačči felli i la tettruḍ,
ayagi ẓriɣt, lemmer d taqcict i sɛiɣ tili attan teḥǧeb deg
uxxam. D acu ara yiyawin iḍagi ad ffɣeɣ s azniq
yessewḥacen merra lɣaci ?
Tayemmat
(Tettru) Nnaɣ a mmi ɛzizen anida telliḍ ?
Ababat
(Yesmejgar) A mmis ɛzizen ! A mmis ɛzizen ! Amzun nekk ur
ɛziz ara felli. Asmi iyidzewǧen yimawlaniw i ḥṣiɣ kecmeɣ
ɣer ssilul imi d kemm iyidxtaren, yellis n xali. Lemmer
qqimeɣ d lɛazeb, d jeune home, tili assagi aqliyi ifeɣ merra
238
Bururu yeḥyad
Asayes 23
Abulis 1
(Ileḥḥu) Tasaɛet attan tewweḍ d lweḥda n yiḍ (Yeskeɛrir) D
wag i d lweqt ideg dteffɣen iruḥaniyen ttmerriḥen i ṭṭlam.
Abulis 2
(Yezɛef) Lemmer ad tbeddleḍ awal mačči xir ?
Abulis 1
Ayɣer, tettaggadeḍ iruḥaniyen ? Tettamneḍ yissen ?
Abulis 2
Ttamneɣ... Ttamneɣ yissen... At zik ur dmmeslayen ara fell
asen armi llan.
Abulis 1
(Yennecraḥ) Ziɣ mazalik d nniya. Nekk ɣuri, s la mitraillette
agi gar yifasseniw, ur ttamneɣ ara s iruḥaniyen axaṭer ur llin
ara.
Abulis 2
Ḥṣiɣ ɣurk yeshel zznad.
Bururu
(Tiɣwist n Bururu lebɛid) Oooooooooooooooooo !...
239
Bururu yeḥyad
Abulis 1
Tesliḍ ? Tesliḍ i tiɣwistagi ?
Abulis 2
Sliɣ. Tagi d tiɣwist n Bururu.
Abulis 1
Ihi imi d netta yella, ula d la mitraillette tella, arǧu ad ttid
sweǧdeɣ.
Abulis 2
Lemmer ad yili d Bururu n tidet, d afrux n yiḍ ?
Abulis 1
D afrux neɣ d lweḥc, win dibanen degsen ad srnuɣ taẓeyt s
waldun n rrṣaṣ ara smireɣ degs.
Abulis 2
Hatan, hatan... Walaɣ tilis deg tezniqt inna.
Abulis 1
Aha, ḍferiyid... Ur ttuqqim ara lḥess... (La ttazzalen) Ulacit,
ur diban ara.
Abulis 2
(Yetqelleq) Wagi d aruḥani !
Abulis 1
Ccet ! Anda akka yeffer ?
Abulis 2
Nniɣak d aruḥani tessebleɛit tegnit.
Abulis 1
Ahat iɛedda di tezniqt inna tis snat, aha ddud yidi (Uzzlen,
ḥebsen) Arǧu... Susem... Efk tameẓẓuɣt... La selleɣ i uskerwec
dahi akin...
240
Bururu yeḥyad
Abulis 2
Ah ? Ur sliɣ ara !
Abulis 1
Ccet... Susem...
Bururu
(Lebɛid) Oooooooooooooooooo !
Abulis 2
(Yetqelleq) Tura i sliɣ i lḥess... D asiwel... Ur yebɛid ara...
Abulis 1
Tiɣwist n Bururu tebɛed... Ma d lḥess iqerrebd.
Abulis 2
(Yetqelleq) Tikkeltagi d netta... D Bururu... D lweḥcnni...
Abulis 1
Ur ttergigi ara... Ur ttaggad... Anefas ad diqerreb... Nekk aqli
weǧdeɣ (Tikli lebɛid, i yimanis) Qerrebd... Qerrebd... Rwaḥ
a Bururu... Arnud cwiṭ... Akken... Lḥud... Tura la ttwaliɣ tili
inek... Qerrebd qerrebd... Ur mazal ara aṭas ad kinqableɣ s
rrṣaṣ... Kemmel kan akken... Lḥud... Akken ur kzeggleɣ ara...
Abulis 2
(Yewhem) Arǧu... Waqila...
Abulis 1
(Yezɛef) Aẓ akin... Tebɣiḍ ad ttesrewleḍ... Ax, ṭṭef a Bururu,
ṭṭef (Yessufeɣ lewǧuh).
Abulis 2
Txelḍeḍ ay amcum... Teddreɣleḍ (Uzzlen).
Abulis 1
Lameɛna... Mačči d Bururu.
241
Bururu yeḥyad
Abulis 2
Wagi d aqcic... D ilemẓi... Mecṭuḥ (Yendem) Nniɣak afusik
fessus ɣef zznad... Fessus.
Abulis 1
(Ɛerqentas) Nekk ɛuddeɣ...
Abulis 2
Tɛuddeḍ d Bururu ! Yerna teqqareḍ d nekk i yugaden ? D kečč
i tyugaden arm i kyesderɣel teqqleḍ ur tetteɛqaleḍ ara.
(Yezɛef)Awid akka la mitraillettenni !
Abulis 1
(Yettru) Afusiw ahat fessus ɣef zznad lameɛna di leɛmer i nɣiɣ
albaɛḍ... Ma yella d assa... assa...
Abulis 2
Assa tezwareḍ deg warrac.
Abulis 1
Iniyid ur yemmut ara ! Gggummaɣ ad twaliɣ ! Ma yella
yemmut, lexyalis ur itekkes si gar wallen.
Abulis 2
Sneqḍeɛ imeṭṭawen ! Ur tezmireḍ ara ad truḍ annect ara run
yimawlanis ! (Cwiṭ akka) Arǧu kan... Waqila mazal yedder...
Yettembiwil... Ur yemmut ara.
Abulis 1
(Yethedden) Amek ? Ur yemmut ara ?
Abulis 2
Ɣiwel... Azzel... Siwel i l’ambulance s tilifun... Ruḥ... Ruḥ...
Abulis 1
Ih, ih, aqli ruḥeɣ !
Abulis 2
242
Bururu yeḥyad
Asayes 24
Ɛmara
(Yezɛef) Tikkeltagi dayen ! Dayen ! Taluftagi tessaweḍaɣ ɣer
facal imi ula d ibulisiyen ur zmiren ara ad ferẓen gar uqcic d
Bururu d acu i dmazal ? Ulac win ara yesqedcen lmuxis, ḥala
win ara iḥercen ɣer zznad. Tura yeqfel useksut.
Abulis 1
(Yessetḥa) Lameɛna a si kumiṣar...
Ɛmara
(Iɛeggeḍ) Ulac lameɛna... Aqcic atan di sbiṭar ! Yekfa lameɛna,
Di leɣlaḍ i tɣelḍeḍ aqlaɣ ɣur medden neqqel d lewḥuc
yugaren Bururu.
Ɛaziz
Aqli uɣaleɣd a si Ɛmara.
Ɛmara
(Yeɛḍes) D acu n lexbar i dtewwiḍ ?
Ɛaziz
Aqcicnni tessurefas lmut, yemneɛ.
Ɛmara
Yerna ḥala wag i kesben yimawlanis. D acu i tinyeṭṭfen di
ttnaṣfa n yiḍ deg uzniq u yerna nberrad di rradyu.
Ɛaziz
Di sbiṭar walaɣt yesǧefǧif, sliɣas la dyeqqar kra n lehdur.
243
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Acu n lehdur i tesliḍ yesǧefǧif yissen a Ɛaziz ?
Ɛaziz
Iwala Bururu ! Yella yeṭṭafarit i wakken ad yissin anda iteffer
imanis.
Abulis 1
Tura dayen fehmeɣ a si kumiṣar !
Ɛmara
D acu i tfehmeḍ ?
Ɛaziz
(Iḥar) Inid, d acu i tfehmeḍ ?
Abulis 1
Tikkelt tamezwarut, d tidet, d Bururu i nwala. Nekk akked
urfiqiw nuzzel, yeɛreqaɣ di ṭṭlam, u ssyin iband uqcicagi.
Ɛmara
Ula d nekk fehmeɣ, ṭṭlam, tirtaw deg wallen, tirgigit n yiḍudan
ɣef zznad, tirṣaṣin ffɣent ur uḥtament deg uqcic ur nuklal.
Tura tlaqas tunṭict n lweɛda imi snat kan i tileqfen uma
mačči anda ara tnɣent. Ffeɣ arǧuyi di lbirunniḍen.
Abulis 1
Yirbeḥ a si kumiṣar (Yeffeɣ).
Ɛmara
I yimawlan n uqcic ?
Ɛaziz
La ttraǧun di sbiṭar.
Ɛmara
Din ara tgganin alamma ṭṭfenasen tamedwest.
244
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
Teɣriḍ lǧernan ṣṣbeḥagi ?
Ɛmara
Ur tɣriɣ ara lameɛna ḥṣiɣ bla ccek ur ɣdcekkren ara, yerna
fkiɣasen lḥeqq imi la police yebda la ttiteffeɣ leɛqel. Tura ur
iban ara anwa ara yaggaden ? D nekni neɣ d Bururu ? Tugdi i
ɣttaggaden nekni akked d tin i ttaggaden Bururu ur
mxallafent ara (Yeɛḍes) Awid kan tamucwartnni. Yak tella ?
Ɛaziz
Anɛam ih tella a si Ɛmara, ax !
Ɛmara
(Yenser) Ula d nekk aqli tura ur gganeɣ ara, qqleɣ am
umčeɣyay n yiḍ.
Asayes 25
Ṭṭbib
Amek i tettiliḍ a si kumiṣar ?
Ɛmara
Am akka la tettwaliḍ a Docteur.
Ṭṭbib
(Yettxemmim) La ttwaliɣ tawenzak tekres.
Ɛmara
(Yeskeɛrir) La tettwaliḍ tawenzaw tekres ! Isemiw, twalaḍ,
tura atan mechur deg yiǧarnanen s ucettem. Acu i yiyuɣen ?
Xuṣṣentaɣ teɣratin. Bururu seg yidis, imesǧernanen seg
wayeḍ, ma d nekk di tlemmast ulac ansi ara yidyekcem
usemmiḍ (Nnhati) Ad stiniḍ d nitni i yidiceyyɛen Bururu i
wakken ad ḍsen degi, ad iyiihudden s ticcert n tira i d
ssasnen di tedwayt n ucettem.
245
Bururu yeḥyad
Ṭṭbib
Ooo ! Tessneḍ imesǧernanen a si kumiṣar ! Awid kan ad d
afen ayen ara yesdehcen d wayen ara yesfeɛfɛen lɣaci. Ma d
tidet atan yirbeḥ, ma d lekdeb azekkanni ad dinin atan
neɣleḍ bla tewreɣ n wudem.
Ɛmara
I kečč a Docteur, teɣriḍ lǧernan ṣṣbeḥagi ?
Ṭṭbib
Ɣriɣt, ɣriɣt a si kumiṣar, lameɛna mačči d tikkelt tamezwarut
i dkkaten degwen u mačči d tikkelt taneggarut ara ɣelḍen.
Nitni xeddmen lxedmansen, kra yella kra yerna. Ayagi d ayen
tessneḍ. Ihi ɣas kkes aɣbel ɣef wannecta.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Anda akken i serseɣ tamucwartiw ?
Ṭṭbib
Ax tagiinu, zeddiget.
Ɛmara
(Yenser) Tamucwartagi inek a Docteur attan annect n uɛdil.
win yuḍnen la sinusite akka am nekk, ḥala tigadagi i ilaqen.
Ṭṭbib
(Yecmumeḥ) Azekka ad aknceyyɛeɣ 12 segsent a si kumiṣar.
Ɛmara
Ssneɣk si zik tfehhmeḍ timsal (Yeɛḍes) I lemmer ad dnawi
ameslay ɣef wayen i ɣiceɣben ?
Ṭṭbib
Ad dneɛnu Docteur Sliman.
Ɛmara
Docteur Sliman, anɛam ih. D tagi i d lbaḍna i ɣyeccerken di
sin, ilaq ad asdnaf iɣefis.
246
Bururu yeḥyad
Ṭṭbib
Ẓriɣtid ṣṣbeḥagi di sbiṭar, Docteur i tyeɛnan d ameddakel
iw, am akken i nemsefham nekk yidk, la tyessewǧad i
wakken ad tyerr s axxam n yimeslab.
Ɛmara
La ttwaliɣ yesshelak lumur i wakken ad terreḍ win i k
yehwan s axxam n yimeslab.
Ṭṭbib
Win iteṣṣren lweḥc armi ttekcem tisselbi am Docteur Sliman a
si kumiṣar. Kečč s timmadik qrib ad kyesderwec.
Ɛmara
Kemmel awalik ɣef Docteur Sliman.
Ṭṭbib
Fkanas taxxamt anda i tḥerren waḥds. Win i tyettɛassan
yettabaɛit am tili, ur syettɛemmid ara ad yenṭeq ɣur imeslab
nniḍen. Mi ara dyeffeɣ, yettmerriḥ di lḥuc n yimuḍan.
Ɛmara
Akken i xir. Axaṭer lemmer ad iketter di lehdur, zemren ad s
drren s tamwat belli yesleb am kečč akked nekk.
Ṭṭbib
Ɣas kkes aɣbel ɣef wannecta a si kumiṣar, ameddakeliw
yexdem merra ayen iwulmen, mazal tura ad iyidtiniḍ d acu i
dyeggran ad nernu ad tnexdem i wakken ad nessiweḍ s ayen
nebna ?
Ɛmara
I wakken ayen nebna ad ibedd ɣef lsas iṣeḥḥan, azekka ṣṣbeḥ
ad ruḥeɣ ad dẓreɣ Docteur Sliman di sbiṭar, ahat ad yili
wayen ara dsnunteɣ segs, kečč ssewǧed imanik ad tuɣaleḍ d
yiwen nniḍen. Ad tsebɣeḍ acebbubik akked cclaɣemik d
icebḥanen, ad tbeddel ṣṣifak.
247
Bururu yeḥyad
Ṭṭbib
Ihi ad ḥennkeɣ, tebɣiḍ ad iyidterreḍ d amɣar deg yiwen wass.
Ɛmara
Kečč meqqar ma tesmeɣreḍ imanik, d aḥennek, s ufella kan.
Nekk yemɣiyid ccib n tewser ula deg wuliw.
Ṭṭbib
Kemmel tura awalik a si kumiṣar. Mi smeɣreɣ imaniw s
lekdeb...
Ɛmara
Ad teqqleḍ d Professeur ameqqran i tekcem tisselbi si ṭṭaqa n
unadi di tussna u ad teccerkeḍ taxxamt akked Docteur Sliman
s yisemik ajdid Professeur Findi.
Ṭṭbib
Professeur Findi, ad qqleɣ d ahendi a si kumiṣar.
Ɛmara
Anɛam ih, ula d udemik icuba degsen. Professeur Findi ad d
nini yesɛa lḥirfa tameqqrant di tussna n yidammen. Ma
tḥerceḍ u tleɛbeḍ ddurinek akken ilaq, ahat Docteur Sliman
ad yettwakellex, ad kyamen, ad kyeccrek yids u ad akimel
Bururu u ssyin a Docteur efkiyid tameẓẓuɣt, seliyid...
Fhemiyid...
Asayes 26
Aṣekran
Bu... Bururu... (Yettaḍsa ) Oooooooo ! (Isuɣ ) Kecmet... Kecmet
merra s ixxamen... Ooooooooooo ! Kecmet... Ya llah... Aqli
usiɣd... Nekk d Bururu... Kecmet mulac win ara mmagreɣ deg
uzniq, ad sdqelɛeɣ ulis Ha ! Ha ! Ha ! Ulis ad tskenfeɣ s
ufella n yirij... Ad tččeɣ... Ssyin, ssyin, ad sseggriɣ taqraɛt n
248
Bururu yeḥyad
Bururu
(Lebɛid) Oooooooooooooooooooooo !
Aṣekran
(Yewhem, yedhec) Azniqagi ad stiniḍ yezgad gar yidurar, la
dyettarra ṣṣut. Ooooooooooooooo !
Bururu
(Iqerrebd ) Oooooooooooooooooooo !
Aṣekran
(Yedhec) Atan daɣen yuɣald ṣṣut ! Ur fhimeɣ ara, arǧu kan ad
ɛandeɣ ad ssiwleɣ am Bururu Ooooooooooooooooooooo !
(Yettusu, yettaqqef) Awah ! Taɣectiw tekkaw.
Bururu
(Iqerrebd daɣen ) Ooooooooooooooooooooo !
Aṣekran
Asiwelagi yif asiweliw... Ur yebɛid ara... Iqerrebd...
(Yettxemmim) Lemmer ad yili... D Bururu ?... Ah !? (Yettaḍsa )
Awah ! Waqila ṣekreɣ s tidet... Arǧu kan ad dddmeɣ taqerɛet
inu... Si lǧib ubalṭu (Yeddemd taqerɛet) Ad sweɣ segs
idammen n yizem (Yeḥbes, yeswa) Tura ad dakiɣ... Alleniw
ad ldint (Yeḍsa).
Bururu
(Iqerrebd s aṣekran ) Ooooooooooooo !
Aṣekran
(Yedduqqesd, truḥas ṣṣekra) Awah ! Assagi ccrab ixdeɛiyi...
Iḍarreniw ḥebsen u la senselleɣ la leḥḥun.
249
Bururu yeḥyad
Bururu
(Ittnazaɛ) Idammen... Ulawen... Ad dqelɛeɣ ulik... Ulik...
Yettqudduren d idammen yeḥman... Yeḥman...
Aṣekran
(Yeffeɣit leɛqel) La ḥawla wala qewwata illa bi llah lɛali
lɛaḍim... Aẓ akin... Ruḥ felli... Nnaɣ a yemma ɛzizen d acut
wagi ? D aruḥani... Ula d tiṣurtin ssneɣ ttuɣtent... Ɛerqent
iyi... Akken ad ssrewleɣ felli leǧnun... Ur zmireɣ ara ad
rewleɣ... Iḍarreniw kerfen... Neṭḍen di lqaɛa... Ggumman ad
lḥun... Ecc akin a Bururu... Tixxer felli... Ruḥ felli...
Bururu
Ad temmteḍ... Ad awiɣ uliw... Uliw... Cedhaɣ aqlaɛ n wul...
Ul... Ul...
Aṣekran
(Yeffeɣit leɛqel ) Tixxeriyi... D acu i kyexdem wuliw...
Yeṭṭefiyi... Ur zmireɣ ara ad rewleɣ... Serreḥiyi... Serreḥiyi...
Ma d tissit n ccrab... Ad kɛahdeɣ ma uɣaleɣ ad sweɣ...
Bururu
Ur iyidtewqiɛ ara tissit n ccrab... D ulik i bɣiɣ... (Izehher)
Mmmmet ! Mmmmet !
Aṣekran
(Isuɣ) Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaa ! (Yemmut).
Bururu
Dayen... Dayen... Yemmut... Yemmut... Atan wulis yettquddur
d idammen yeḥman...
Asayes 27
Bu yiǧernanen
(Lḥess n lɣaci, ṭumubilat, yetsuɣu) Bururu yerna yenɣa !
Bururu yerna yenɣa ! Aɣet aǧernan ad teɣrem lexbar
250
Bururu yeḥyad
Ɛmara
(Yeɛḍes) Awid kan yiwen uǧernan ay aqcic !
Bu yiǧernanen
Yirbeḥ ! Atan ! Ax ! Arǧu ad aknrreɣ ṣṣerf ! (Yetɛeggiḍ)
Ɣiwlet, aɣet aǧernan i wakken ad teɣrem ayen akken ur
yettamen umdan !... Bururu yeḥyad ! Bururu Yeḥyad !
Ɛmara
La ttwaliɣ ay aqcic qrib ad faken yiǧernanenagi. La ten
ḥewwsen lɣaci !
Bu yiǧernanen
Ugaden ! Ur la qeḍḍɛeɣ ara, la keffun uqbel lweqt, seg wasmi i
dyennulfa lweḥcaqi, imdanen ttmiwwaten s teɣruḍt ɣef
uǧernan... Ax ṭṭef ṣṣerfik...
Ɛmara
Fiḥel, fiḥel, jmeɛit.
Bu yiǧernanen
Ɛṭik ṣṣaḥḥa (Iɛeggeḍ) Aɣet aǧernan ad teɣrem lexbar
aneggaru ! Bururu yeḥyad !
Ɛmara
Ay aqcic, d acu i yellan di lbal n widen yettaɣen aǧernan ɣef
Bururu akked la police ?
Bu yiǧernanen
Amek ? Ur fhimeɣ ara !
Ɛmara
Nniɣak, d acu i la ttmeslayen ɣef la police akked Bururu ?
251
Bururu yeḥyad
Bu yiǧernanen
Wa yumen wayeḍ ur yumin ara ! Lewḥuc ahat ttilin ziknni, di
lweqt n lejdudnneɣ, ma d tura lweḥc d bunadem, aṭas i
icukken belli d albaɛḍ i la ineɣɣen s yisem n Bururu !
Ɛmara
Ɣef la police, d acu i la ttmeslayen ?
Bu yiǧernanen
La tcettimen degsen, ladɣa ameqqrannsen, kumiṣar Ɛmara.
Ɛmara
kumiṣar Ɛmara ?
Bu yiǧernanen
Arǧu di leɛnayak ad rreɣ ṣṣerf i wagi. Atan ṣṣerfik swaswa.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Aha kan a mmi kemmel awalik ɣef kumiṣar Ɛmara...
Tenniḍd la kkaten degs !
Bu yiǧernanen
Anɛam ih ! Rekḍent deg waluḍ. La qqaren merra meqqer, ad
iruḥ ɣer la retraite, ad yesteɛfu, tura ur yezmir ara i tlufa
timeqqranin yecban tid n Bururu. Yessefk ad drren deg
umkanis win iẓewren.
Ɛamra
I kenwi s yimecṭaḥ, akka am keččini, d acu i la tettxemmimeḍ ?
Bu yiǧernanen
Nekk lemmer ufiɣ ur tttbeddilen ara i wakken Bururu ad
yeqqim, nekk ad kemmleɣ ad ssnuzuɣ iǧernanen s ṭṭaqa.
Ɛmara
Axemmemagiinek qessiḥ a mmi. Tḍemɛeḍ ad dtṣewwreḍ
aɣrumik s lexbarat n yidammen i yessazzal Bururu ?
252
Bururu yeḥyad
Bu yiǧernanen
(Yeɛqelit) Lameɛna d tteṣwiraagi i la ttwaliɣ tersd deg
uǧernan...!
Ɛmara
D acu it tyuɣen, ur kteɛǧib ara ?
Bu yiǧernanen
La ttwaliɣ tettemcabim... Tettemcabim...
Ɛmara
Yettemcabi ɣuri ! D tidet d nekk ! D nekk i d kumiṣar Ɛmara !
Bu yiǧernanen
Semmeḥiyi a si kumiṣar... Ur bɣiɣ ara ad diniɣ...
Ɛmara
Ulac aɣilif a mmi, ulac aɣilif ! Nennum d ucettem ! Nezmer i
lhemm, terrayaɣ tmara nettqabal lewḥuc ineɣɣen, nerna yir
lxir n widen iɣef nettɛassa deg yiḍ deg wass i wakken ad ilin di
laman. Nettwaxelleṣ i wakken ad nqabel lexdeɛ n ujenwi, tiyita
n rrṣaṣ n uɛdaw, d ucettem umi nessusum... Kemmel tura
lxedmak a mmi... Kemmel... (Ileḥḥu, yerrad tawwurt).
Ɛaziz
Sani ara nruḥ a si Ɛmara (Yessker ṭumubil).
Bu yiǧernanen
Aɣet aǧernan i dyeffɣen ɣef ddemma n wayen yeḍran...
Bururu yeḥyad... Lweḥc iqellɛen ulawen yerna yenɣa iḍelli
deg yiḍ... Tikkeltagi d asekkran i yemmuten s ufusis... Bururu
yeḥyad...
Ɛaziz
D acu i la tettxemmimeḍ a si Ɛmara ?
Ɛmara
Muqel, muqel lɣaciinna, amek ttmizwaren s ugeḥḥes i
253
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
Ayagi d tidet a si Ɛmara. Sliɣ ttmeslayen belli yal yiwen yekseb
lweḥc deg yimanis, wa yeṭṭes degs i lebda imi yettwaɣleb s
tterbegga yelhan, wa d aqeyyel kan i la yesɛedday tanafa la
yettraǧu melmi ara dyaki i wakken ad dyessufeɣ ajjarenis ad
yerkeḍ u ad yessluɣ lḥeqq, ad dyeḥyu lbaṭel i wakken ad
yejreḍ abrid i yidammen.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ur drenu ara... Ur drennu ara a Ɛaziz. Ur tfelsif ara
mulac ad iyitessettuḍ lxedma i ɣyettraǧun.
Ɛaziz
Ur ɛad i yidtenniḍ sani ara nruḥ ?
Ɛmara
Ad nruḥ ɣer sbiṭar n yimuḍan n wallaɣ.
Ɛaziz
Fehmeɣ... Ad dnẓer Docteur Sliman.
Ɛmara
Docteur Sliman ahat d netta ara yilin d tasarut iss ara nṣekker
tawwurt n taluftagi n Bururu... Nher nher (Qellɛen).
Asayes 28
Ɛmara
(Ileḥḥu) D kečč i d afremli umi fkan lamer ad yuqqem
taɛessast ɣef Docteur Sliman ?
Afremli
Anɛam ih a si kumiṣar.
254
Bururu yeḥyad
Ɛmara
(Yeɛḍes) Amek i teẓriḍ belli d nekk i d kumiṣar ?
Afremli
Ɛeqleɣk di lǧernan, ttweṣṣifenkid.
Ɛmara
D tidet, d tidet, mechureɣ aṭas ussanagi.
Afremli
Docteur daɣen yemmeslayd fellak, yennad ad dtaseḍ assa.
Ɛmara
Iban Docteuraginwen yessedrag lbaḍnat. Aqlak tḥebseḍ, d
tagi d tawwurt n texxamt n Docteur Sliman ?
Afremli
Anɛam ih, d tag i d taxxamtis.
Ɛmara
Ɛṭik ṣṣaḥḥa. Ldi tawwurt, ssyin tzemreḍ ad truḥeḍ. Ad qqimeɣ
nekk d Docteur Sliman weḥḥedneɣ.
Afremli
(Yeldi tawwurt ) Lameɛna Docteur Sliman d amuḍin, yezmer...
Ɛmara
Ur yezmir i wacemma ! La ttwaliɣ degk tesɛiḍ tazmert n
tzemmurt ad ibarek Rebbi, lameɛna ur ttaggad ara, ɣas kkes
aɣbel i wulik, zemreɣ i yimaniw.
Afremli
Akken i kyehwa a si kumiṣar, ttḥadar kan imanik, ma twalaḍ
yekkerd yemmeɣd fellak, siweld, aqli zdat tewwurt.
Ɛmara
Nniɣak ɣas ruḥ, ur ttaggad ara felli.
255
Bururu yeḥyad
Afremli
Aqli ruḥeɣ.
Ɛmara
(Yedhem tawwurt) Alxir a Docteur Sliman ! Amek akka tettiliḍ,
ur kyuɣ wara ?
Sliman
Ur iyiyuɣ wara ? D tisselbi n lbaṭel kan i sɛiɣ, d aya a si
kumiṣar ! I kečč d aḍunsen i kidyessawḍen ɣer dagi ?
(Yestehzay) Neɣ d aneɛruḍ i kidɛerḍen ad tesɛeddiḍ yidneɣ
kra n wussan ?
Ɛmara
Usiɣd ad ẓreɣ ma xtarenakd taxxamt yelhan. Taluftagi n
Bururu tebda la trewwi deg yiẓuran n uqerruw... Arǧu ad
qqimeɣ ad steɛfuɣ... Ɛyiɣ...
Sliman
Atan ukersi zdatk.
Ɛmara
(Yeqqim) Ur iban d acu n lḥessagi i sliɣ, d akersiagi i d
aqdim neɣ d iɣsaniw i yeṭṭreḍqen si tewser ?
Sliman
D akersi i d aqdim.
Ɛmara
Ahat ad yili tesɛiḍ lḥeqq, d tidet, kečč d Docteur, teẓriḍ anwa i
d amuḍin meqqren (Yeɛḍes). La ttwaliɣ degk teḥliḍ, udemik
yeǧǧuǧǧeg a Docteur Sliman ! Iban imdawiyen n dagi
ẓewwren gerrzen, ssnen ad dawin...
Sliman
(Yeskeɛrir) D lexḍubegga i dtusiḍ ad iyitxeḍbeḍ a si kumiṣar.
256
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Ur sɛiɣ ara taqcict umi ara knasbeɣ.
Sliman
Lemmer tesɛiḍ yellik, nekk ur qebbleɣ ara ad ksɛuɣ d aḍeggal
a si kumiṣar.
Ɛmara
Ḥṣiɣ ur iyitḥemmleḍ ara imi teḥṣiḍ belli kumiṣar n la police i
lebda yetcukku, yettani, yettnadi, yesferfud u yessedhard tidet
yettumeḍlen, ur yelli ara am yimdanen nniḍen, fkiɣak lḥeqq,
ula d nekk lemmer ḥṣiɣ ziknni akka i d ṣṣenɛa n la police tili
xtareḍ lḥirfa nniḍen, tura nnumeɣtt, ḥemmleɣtt, tezdeɣ
iɣsaniw, allaɣiw, ur ttbeddileɣ ara lḥirfainu s wayen i k
yehwan.
Sliman
(S lmeɛna)Tura dayen, ur tettu ara belli kečč d awessar, ifutik
lḥal... A si kumiṣar...
Ɛmara
(Yeɛḍes, ibeddel tiɣri) Docteur Sliman ḥwaǧeɣk.
Sliman
Teḥwaǧeḍiyi ? Ɣef wacu i yiteḥwaǧeḍ ?
Ɛmara
(Yeɛḍes, yezɛef) Ur sneɛmal ara, teḥṣiḍ ɣef wacu (Yeɛḍes).
Sliman
Ɣas ur iyidssutur ara tamucwart, ur sɛiɣ ara, sfeḍ s ufus n
ubalṭu inek !
Ɛmara
Ɣer dinna i la tedduɣ lemmer ur walaɣ lizar n umeṭreḥik. Ah !
Atan ufiɣtt tmucwartnni tageswaḥt ! (Yenser) Ur ɛad i yid
twaǧbeḍ a Docteur Sliman.
257
Bururu yeḥyad
Sliman
Fehmeɣ teḥwaǧeḍiyi ɣef Bururu.
Ɛmara
Twalaḍ amek i yitfehmeḍ ! Ssefhemiyi tura acuɣer d kečč i d
yeqsed Bururu ?
Sliman
Iqsediyid nekk imi bla cekk icukk neɣ yeḥṣa belli baba yeǧǧa
yid kra seg tmusniines di ṭṭebb. Si kumiṣar, Bururu yettnadi
amassan izemren ad tidyerr ɣer laṣelis, d bunadem, ur
yettɣimi ara akka d lweḥc.
Ɛmara
Ayɣer ? Ssefhemiyid, ssefhemiyid !
Sliman
Fehmeɣt yebɣa ad yemmet d amdan, ma yella akka mazalit d
lweḥc s ṣṣifa n Bururu i dyeṣneɛ lɛilm, ur yezmir ara ad yenɣ
imanis.
Ɛmara
Tebɣiḍ ad dtiniḍ belli ma yella yeqqim akka d lweḥc, lmutis
ad tili...
Sliman
Cfu, cfu a si kumiṣar, terriḍasd s tamawt asmi i tjebdeḍ fell
as s rrṣaṣ, tḥuzaḍt tleqfeḍt, rric yettanṭag seg yidmarenis u
netta ur yemmut ara.
Ɛmara
Ulac ayen ur nettmettat ara. Yezmer ad yettwafhem waya.
Sliman
Ur walaɣ ara amek ara kdsfehmeɣ ayagi. D lɛilm, d tussna, d
ṭṭebb. Netta d amuddur, tafekkas temmut. Am win yettɛaraḍen
ad yenɣ i tikkelt tis snat alaxert.
258
Bururu yeḥyad
Ɛmara
(Yewhem) D tidet yecban lekdeb. Tafekkas temmut ma d netta
mi yeṭṭef albaɛḍ, alamma yefreḍasd akk idmarenis s
wajjaren i dyemɣin deg yiḍudan n yifassenis d wamek ara s
iserreḥ d lmeyyet, lameɛna...
Sliman
Lameɛna ? Kemmel awalik a si kumiṣar, ulac lbaḍna garaneɣ.
Ɛmara
Ayɣer ur ɣdyeɛni ara ? Nekni i wakken ad asnuqqem ttawil
s lɛulama i nebɣa ad tidnawin ?
Sliman
Semmeḥiyi a si kumiṣar, dagi txuṣṣeḍ tiḥḥerci.
Ɛmara
Mačči armi d assagi i ḥṣiɣ ayagi. Ussanagi iǧernanen i lebda
la yitidsmektayen s ucettem i la dtcettimen degi, tura
nnumeɣ.
Sliman
Ur tettu ara a si kumiṣar belli ma rriɣk txuṣṣeḍ tiḥḥerci, kečč
terriḍiyi d ameslub ur slibeɣ. Aqli qqimeɣ dagi baṭel.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ih ! Tura haḍeɣ, bbehbaɣ, ssexlaḍeɣ kullec a Docteur
Slimane. Mazal ur ɛad i yidtwaǧbeḍ !
Sliman
Bururu yuggad, ma yeqsed la police, ad ɛerḍen ad tnɣen s
rrṣaṣ neɣ s wayen nniḍen, netta ur yettmettat ara, neɣ ma
ḥebsent ayagi ma iɛemmed i yimanis ad yettwaḥbes, di lweqt
ideg tajmaɛt n lɛulama n ṭṭebb ttnadin amek ara tidrren d
bunadem, netta ad yeḥwiǧ ad ineɣ, ad yeqleɛ ulawen. Ɛef
wannecta i yextar yeɛnayid nekk Docteur Sliman, mmis n
Professeur Saad Ḥari i tyerran akka d lweḥc. Tfehmeḍ ?
259
Bururu yeḥyad
Ɛmara
fehmeɣ ur fhimeɣ (Yeɛḍes) Berkayi assagi si lɛilm nwen, atan
uqerruyiw la yettfurru am useksut, ad kkreɣ ad ruḥeɣ i
wakken deg ubrid ad iyidibeqqec ubeḥri ara yessfsin
iraggenagi isebken deg wallaɣiw. Ihi qim di talwit a Docteur
Sliman.
Sliman
Ruḥ, ssefqadd akka si tikkelt ɣer tayeḍ.
Ɛmara
Waqila qrib ad iyidrnun ɣurk, ad dssedduɣ yidi lleɛb n
dduminu i wakken ad tneɣleq di sin (Yerra tawwurt).
Afremli
Ihi a si kumiṣar, yemmeslayd yidk (Yeɣleq tawwurt s tsarut).
Ɛmara
Yemmeslayd yidi lameɛna d imeslayen n yimeslab, ur ɛad
wwḍeɣ ɣurs yeččayid seg wudem am tmess s ucettem.
Afremli
Qbel ma dtawḍeḍ yella yethedden. Ahat tura ma izad fellas
lḥal.
Ɛmara
Ahat imi yidyeɛqel si la police. Kečč yessenik, tura yennum
ik, d afremliines.
Afremli
Tura ad kecmeɣ ɣurs ad ḍilleɣ fellas, ttaggadeɣ ad yexdem
kra.
Ɛmara
Ulayɣer, dayen, dayen, sseḥlaɣt, nnḍeɣas lebxur iqdimen n
temɣarin yessnen azal meqqren n yeḥtufen iṣeḥḥan. Tura ǧǧiɣ
t yethedden (Tikli lebɛid).
260
Bururu yeḥyad
Afremli
(I yimanis) Armi d assagi i ẓriɣ belli imeslab n tidet
yeḥwaǧen adawi iṣeḥḥan deg uzniq i ttilin ttmerriḥen.
Asayes 29
Professeur Findi
Lliɣ d iminig di lɣerba ɛeddan ɛecra yiseggasen, nekk ttnadiɣ
teẓẓmeɣ deg wallaɣiw armi ssawḍeɣ ɣer wayen mennaɣ.
Sliman
Ayen i tmennaḍ ? D acu i tmennaḍ ?
Professeur Findi
Ufiɣ lɛilm yugaren akk lɛilm n ṭṭebb.
Sliman
Amek akka ? D acut lɛilmagi ? Ssefhemiyid.
Professeur Findi
Ufiɣd amek ara rnuɣ teɣzi n leɛmer i win wessren.
Sliman
Teɣzi n leɛmer i win wessren ?
Professeur Findi
Anɛam ih, ad tidrreɣ d ameẓyan akka am kečč. Lameɛna
asmi jerrbeɣ ayen dufiɣ deg yiwen umɣar... yemmut. Udemis
yettubeddel, yuɣal d ilemẓi.
Sliman
Dagi iḍherd belli tussna i dtufiḍ txuṣṣ, ur tewwiḍ ara a si...
Professeur Findi
Isemiw Professeur Findi (Yezɛef) tussna inu ur txuṣṣ ara.
261
Bururu yeḥyad
Sliman
Ihi ayɣer i yemmut umɣaragi ?
Professeur Findi
Yemmut d tidet, lameɛna ajerrebiw yerrat d ilemẓi, tesliḍ ?
Yeqqel d ilemẓi.
Sliman
Imi yeqqel d ilemẓi a si le Professeur Findi, ihi d acu i t
yenɣan?
Professeur Findi
D ulis i tyenɣan a si... a si...
Sliman
Isemiw Docteur Sliman.
Professeur Findi
Ah ! Tura fehmeɣ... Docteur Sliman !
Sliman
D acu i tfehmeḍ a si Professeur Findi
Professeur Findi
Fehmeɣ ayɣer i ɣdssemlalen ɣer yiwet texxamt, ayagi imi
nella d lɛulama n udawi, i wakken ur nettemsnuɣni ara deg
umbaddel n tektiwin.
Sliman
Ḥṣan nennum nettemsefham garaneɣ, kemmel awalik a si le
Professeur Findi.
Professeur Findi
Amɣarnni i drriɣ d ilemẓi yecceḍiyi yemmut d amuḍin n
wul, ayagi mazal ur tfhimeɣ ara.
Sliman
Ilaq ad teḥṣuḍ ayagi qbel ad tebduḍ ajerreb.
262
Bururu yeḥyad
Professeur Findi
Ḥṣiɣ ayagi, ur ɛuddeɣ ara di lfekriw belli asnulfu i dufiɣ ad s
dyeǧǧ aṭṭan n wul.
Sliman
Tura aqlak teẓriḍ.
Professeur Findi
Ẓriɣ lameɛna ifut lḥal, ajerrebiw yenɣa ! Ɛeddaɣ di ccreɛ, ass
agi aqliyi dagi yidk d ameslub.
Sliman
Iniyid a si le Professeur Findi, ayen akka i dtesnulfaḍ
yettarra amɣar d ilemẓi, ahat ad kḥwiǧeɣ.
Professeur Findi
Ɣef wacu ara yiteḥwiǧeḍ ?
Sliman
(Yeḍsa) Win ara dyeslen i tektiwinagi i la nettembiddal gar
aneɣ, ur yettamen ara d tidet i la dneqqar, ad ɛudden d tidet n
yimeslab, imeɛduren n wallaɣ.
Professeur Findi
(Intéréssé ) Imi akka i senyehwa rranaɣ d imeslab, ad
nkemmel deg yimeslayen n tisselbi. Docteur Sliman, mazal ur
ɛad i yidtesfehmeḍ ayɣer i yiteḥwaǧeḍ ?
Sliman
Bɣiɣ ad rreɣ lweḥc d bunadem, ḥwaǧeɣk ad iyitɛiwneḍ.
Professeur Findi
(Yecmumeḥ) Kečč waqila d tisselbi n tidet i tesɛiḍ, nekk mliɣ
akd lbaḍnaw u la tettmesxireḍ felli.
Sliman
Ur reffu ara a si le Professeur Findi, ula d nekk d lbaḍna ara k
dmleɣ, bɣiɣ ad drreɣ Bururu d amdan, nekk d mmis n
263
Bururu yeḥyad
Professeur Findi
Ihi win ara kiɛawnen aqlak tufiḍtid, d nekk. Lameɛna
amek, aqlaɣ nettwaḥbes di sbiṭaragi.
Sliman
Bururu ur iyiyettaǧǧa ara dagi, ur yettɛeṭṭil ara ad diḍil ɣuri.
Yeḥwaǧiyi, tura nemyiḥwaǧ akk. Mazal ad kḍemneɣ, lweḥc
agi ur yettmettat ara, ur yesɛi ara aṭṭan n wul ara tyenɣen.
Professeur Findi
Ihi ula d nekk ad kḍemneɣ belli s lefkeriw, s wayen i d
snulfaɣ ad kɛiwneɣ ad tidnerr d bunadem imi la teqqareḍ
ulis iṣeḥḥa. Di sin ad nessedhec ddunit merra.
Sliman
(Yettfa) Ihi attan teddez tebrez (Yettfa) La ttnuddumeɣ.
Professeur Findi
Ihi ula d nekk ad kkreɣ ad ṭṭseɣ (I yimanis) kumiṣar Ɛmara
yeḥṣa, tura aqli di tlemmast n temsalt, ilaq ad dafeɣ amek ara
nɣeɣ Bururu, amek ara yemmet, ttɛeddint degs terṣaṣin ur
iɣelli amzun fellunt tafekka n ulaxert, ilaq ad dafeɣ tiḥila
amek ara yemmet lmut n tidet.
Asayes 30
Afremli
(Ileḥḥu, yeldi tawwurt) Mazal ur ɛad teṭṭseḍ a Docteur
Sliman ?
Sliman
Ur iyidyusa ara naddam, la yidyesmejgar.
264
Bururu yeḥyad
Afremli
Ḥṣiɣ ur tegganeḍ ara, atan wwiɣakd Le Journal du Soir i
wakken ad tesɛeddiḍ yiss lwaqt.
Sliman
Awid kan... Aywah ! D acu akka daɣen i dsersen ?... Mmm !
Mazal tcettimem di kumiṣar Ɛmara ? Ggumman ad sbrun !
Afremli
Iniyid a Docteur Sliman, lemmer Bururu ad inadi fellak,
yezmer ad kidyaf dagi ?
Sliman
Yezmer ! Yezmer ad yeḍfer lateriw alamma yufayid. Ayagi
ɣas kkes fellas ccek.
Afremli
La ttwaliɣ, am lhayca la yesraḥay lǧerrat.
Sliman
D tidet, ayen yebɣa yettaweḍit. Lameɛna tura ur ḥṣiɣ ara ma
yella mazalik d afremli i telliḍ neɣ tbeddleḍ ṣṣenɛa s tayeḍ ?
Ɣef leḥsab n yisteqsiyenagiinek, aqlak tkecmeḍ di lɣumuq n
ssuq n lbeḥt n la police.
Afremli
Bɣiɣ ad diniɣ a Docteur Sliman ma yella Bururu ad kid
yeqsed ɣer dagi, ɣas ur ttxemmim ara, qbel ad dyaweḍ ad iyi
dyaf deg ubridis (Yeḍsa). Muqel, ma ḥuzant yifassenagi, ad
trrẓeɣ am uɣanim. Ad asmleɣ d acu i d lǧehd.
Sliman
La ttwaliɣ, la ttwaliɣ, d ayen ibanen, tǧehdeḍ, ḥṣiɣ telliḍ ziknni
deg waddal n umɛebber d umceččew le catch, s wayagi i d
yernan teshelak teswiɛt i wakken ad dtkecmeḍ ɣer dagi
akken ma twulem ad tarzeḍ imuḍan inecfen... Lameɛna...
Lameɛna...
265
Bururu yeḥyad
Afremli
Lameɛna ?... D acu i tebɣiḍ ad dtiniḍ a Docteur Sliman ?
Sliman
Bɣiɣ ad kdiniɣ, ma yusad Bururu ur ttɛaraḍ ara lǧehdik
yids. Yesɛa tazmert d ayen ur iqebbel leɛqel, seliyid mliḥ, aɣ
awaliw si tura ma twalaḍt iḍalld, rwel, ur ttɣimi ara zdats
neɣ mulac...
Afremli
Neɣ mulac ?
Sliman
Neɣ mulac ad tesgujleḍ arrawik ! Ad temmteḍ ! Ad kineɣ s yir
lmut !
Afremli
I kečč a Docteur Sliman ? Ma yufakid weḥdk ?
Sliman
Ur ttaggad ara felli, nekk ur iyiineɣɣ ara, yeḥwaǧiyi,
yettnadi ad dyaweḍ alamma d ɣuri, kra n win ara dyaf deg
ubridis ad tyekkes. Ulac ayen izemren ad tyeḥbes. I tura
tfehmeḍ neɣ ur tefhimeḍ ara d acu i bɣiɣ ad diniɣ ?
Afremli
Fehmeɣ. D imeslayen n umeslub umi la selleɣ (Nnhati) Ad rreɣ
imaniw selbeɣ, ad amneɣ ayen akka i la dteqqareḍ, ad aɣeɣ
awalik.
Sliman
Akken i xir. Ula d nekk d ayagi kan i la ttnadiɣ, ad tfehmeḍ i
wakken ad dteggriḍ d amuddur i yiɛeggalenik, yelhayak ma
tuɣeḍ awaliw.
Afremli
Professeur Findi atan yeṭṭes !
266
Bururu yeḥyad
Sliman
Ur iqeyyel ara deg wass.
Afremli
Rriɣasd s tamawt, yezga yeɣɣar aṭas tiktabin n lɛilm. Docteur
Sliman bɣiɣ ad kdiniɣ teččak nniyaw d ayen kan. Ur
cukkeɣ ara tselbeḍ. Nekk d aqdim dagi, ttaɛqalen widen
yuḍnen s tidet.
Sliman
(Yeḍsa) Ula d nekk armi fessuseḍ ɣer nniyaw i la kttweṣṣiɣ i
wakken ur tettqazameḍ ara Bururu, imi ur bɣiɣ ara ad kineɣ
di lbaṭel, kečč ad temteḍ, netta ur yuklal imi mačči di lɣerḍis i
yella.
Afremli
Muḥal, ur teslibeḍ ara, ɣelṭen degk a Docteur Sliman. Mačči d
lehdur n umeslub i la dteqqareḍ, ttbanen yimeslayennsen,
ssneɣten.
Sliman
Ur teɣliḍeḍ ara. Win iselben d win d ssebba i yidyessawḍen
ɣer dagi. Ttwaḥebsen gar yimuḍan n leɛqel (Nnhati) Waqila
yewweḍd lawan ad truḥeḍ ad testeɛfuḍ kra.
Afremli
Ala, mazal. Ayɣer yella ufremli yettɛassan imuḍan deg yiḍ ? Ad
kkreɣ ad ruḥeɣ ad tensfeqdeɣ.
Sliman
(Yeskeɛrir) Imeslab nniḍen am nekni !
Afremli
Ala, mačči am kečč a Docteur Sliman. Ad sfeqdeɣ imeslab
yuḍnen s tidet, yeḥwaǧen adawi n tidet.
Sliman
La ttwaliɣ lemmer d kečč i d Docteur n yimeslab, muḥal ad
267
Bururu yeḥyad
Afremli
Ur wwiḍeɣ ara ɣer tmusni ɛlayen n ṭṭebb i wakken ad iyid
iṣaḥ uḍebber, d afremli kan umi ssawḍeɣ. Ihi aqli ad ruḥeɣ,
ma teḥwaǧeḍiyi attan tnaqust n usiwel.
Sliman
Ur tettuɣ ara lefhamak, la ttwaliɣ tessneḍ lḥirfak, imuḍan
zemren ad tteklen fellak. Lḥal ibeddel, semmeḍ, qbel ad d
skecmen seg ufrag, ǧǧiɣn asigna iɣumm igenni, ageffur yebda
la dyettmiqi.
Afremli
Yerna ibeddel ugar, tura la dyekkat s uzayeḍ. La méteo
tɛeggend la teqqar aḍu ad yeqleɛ ifurkan, ad yekkes iqermyad,
ad yefreḍ iberdan, rrɛud ad dyeccerk s lḥessis lebraq ad
yecɛel gemmaḍi, tiftilin ad xsint, nekni ad nerwu tazzla s
ukanki deg yiseqqifen.
Sliman
(Yeḍsa) Aqlak tweṣṣfeḍd nnger n ddunit !
Afremli
D nnger n ddunit n tidet, yerna abridagi i dyettwain ɣer
sbiṭar, yesseḍlem, tiftilin zgant rrẓent neɣ xeṣrent, deg yiḍ ma
texḍak llamba n uẓru, ur tezmireḍ ara ad telḥuḍ ula d lmitra,
d tiyita n butellis.
Sliman
(Yenncraḥ) Deg wayen akka i la dteqqareḍ kra yella kra
yerna.
Afremli
Ulac ayen i dyernan a Docteur Sliman, d ayen yellan i yellan
D tidet, tura d lweqt ad ruḥeɣ ad dzziɣ i yimuḍan... Ma
txuṣṣeḍ kra... Ur ttɛeṭṭileɣ ara ad dsfeqdeɣ.
(Lehwa, rrɛud, lebraq).
268
Bururu yeḥyad
Sliman
(Yettxemmim) D lweqt yecban iḍagi yerwin, yesserwalen
lɣaci s ixxamen, i yettextiri Bururu i wakken ad dyeffeɣ. Ur
gganeɣ ara, ad trǧuɣ... Deg yiḍagi ad dyas... Ad dyas... Ad
iyidyaf weǧdeɣ...
Asayes 31
Bururu
(Yettnazaɛ) D ayen ufiɣtid... Dagi d sbiṭar n yimeslab... La
sraḥayeɣ Docteur Sliman... Ih ! Ih ! D netta... Atan da... Atan...
(Amcic yesmiɛiw, yerwel) Anda akka tella tewwurt ? Attan d
tagi... Tṣekker, ilaq ad ttrẓeɣ... Tagi mačči am tewwurt n
uzniq... Dinna neggzeɣd i ṣṣur... Dayen terreẓ... (Yesraḥay)
Docteur Sliman ad yili dihin... (Ileḥḥu s taẓeyt, yuker addud)
Attan tewwurt nniḍen (Imeslab ttnaɣen, ttuɣun ) Ula d tagi
tṣekker (Yerẓatt. Yekcem s anda isell i yimeslab, yezɛef )
Susmet... Sumet... (Yessawel) Docteur Sliman... Docteur
Sliman... (Yettnazaɛ).
Ameslub 1
(Yettaḍsa) Acḥal i yezyen ! I yezyen, i yezyen, yezyen... Muqel
kan, muqel kan... Yellexsd akk s ugeffur... Acebbubis yexreb,
yennegdamd ɣef unyiris.
Ameslub 2
Arǧu kan ad waliɣ, kkes ameẓẓuɣik, atan yergeld tamuɣli.
Ameslub 1
Hatan, hatan, senqedit, allen d tizeggaɣin am udfel.
Ameslub 2
D tidet, d tidet. D ticebḥanin, d ticebḥanin d ayen kan.
269
Bururu yeḥyad
Ameslub 1
Muqel kan, muqel kan ! Uglanis am wid n wuccen, d
imellalen, bla cekk yessiriditen s yiɣiɣden.
Ameslub 2
(Yettaḍsa) Yetcemcabi ɣer tḍeggaltiw... Ur dyenni ara isem
is... Tessneḍ isemis ? Wagi ahat ad yili d Harun Racid neɣ d
Ɛumar Xiyyam (Bururu yettnazaɛ) Tesliḍas ? Atan yebɣa ad
aɣyessewḥec ! Ur ɣyessin ara. Ad asiniɣ isemiw. Isemiw
Geɣɣuc bibru, ṣṣenɛaw d lqabla (Yettaḍsa).
Ameslub 1
(Yettaḍsa) Yettaṭṭaf addud i temcac mi ara darwent iwtal, ma
yella d nekk, ṣṣenɛaw d lqaḍi, ttaruɣ leɛqud n zzwaǧ i testan
akked iyuzaḍ. Asmi ara tɛewwleḍ ad tzewǧeḍ, iniyid ad ak
dxeḍbeɣ albaɛḍ n tɣeṭṭen, ad kdxtireɣ yiwet ikessen nnig
icerfan. I kečč iniyid tura d acu i d ṣṣenɛak ? D anaẓur n
ccna ? Tesbeɛbiɛeḍ neɣ tessglafeḍ ?
Bururu
(Yettnazaɛ, yezɛef) Beɛbeɛ... (Yexbec udem u umeslub).
Ameslub 1
(Isuɣ) Ay ! d acu akka i tyuɣen ?
Ameslub 2
(Yettaḍsa) Ixbecikid seg uqadum... Yessenɣeld tiṭik...
Ameslub 1
Tiṭiw ? Anda tella ?
Ameslub 2
Attan tɛelleqd... Arǧu ad ttidkkseɣ... Ax attan... Fferitt...
Inek.
Ameslub 1
(Yefreḥ) Tiṭiw meskint, tḥemmel aḍilli... Acḥal i tella
tettmuquliyid di kra n tɣawsiwin s tuffra... Di leɛmer ttṭṭfeɣ
270
Bururu yeḥyad
Ameslub 2
Ay aderwic, s wacu akka i la tettwaliḍ belli d tamxaleft ? Ziɣ
kečč d azewwax.
Ameslub 1
Walaɣ s tiṭ nniḍen ay ameslub. Ur teḥṣiḍ ara nekni s yimdanen
nesɛa rebɛa wallen ?
Ameslub 2
D tidet, d tidet... D tatut i ttuɣ... Aqerru amcucm... Sked kan
udemik ? Atan yesbeɣakid akk s yidammen... Ɛni tenger
sbiɣa di tḥuna ? (Yettmuqul akka d wakka ɣef Bururu) Anda
akka yella umexluqnni ? Ad asiniɣ ad iyidyeqleɛ tiṭiw ula
d nekk i wakken ad ttffreɣ d souvenir, ad iyidtesmektay akk
ayen tella tettwali tefferit felli.
Ameslub 1
Iruḥ dayen (Yefreḥ) Teffeɣd lamuda d tajdidt, yelsad llebsa n
rric, wagi yedderwec s tidet, yettɛanad ifrax.
Bururu
(Ileḥḥu) Attan tura tewwurt i iḥerren Docteur Sliman ɣer
texxamt (Yessawal) Docteur Sliman ! Docteur Sliman !
Sliman
(Si daxel) Bururu ! Bururu ! Rreẓd tawwurt, rreẓd tawwurt.
Bururu
(Yettnazaɛ) Ad ttinrrẓeɣ... Ad ttinrrẓeɣ... Ur ttɣimi ara
deffir tewwurt...
Afremli
(Yuzzeld) D kečč i d Bururu ?
271
Bururu yeḥyad
Bururu
Anwa keččini ? Tixxer akin.
Afremli
(Yezɛef) Tura ara kmleɣ anwa nekkini a lweḥc !
Bururu
Lweḥc ? (Yezɛef) Ul... Idammen....
Sliman
(Si daxel, yetsuɣu) Ur ttaẓ ara ɣer Bururu ! Rwel ! Rwem ! Ur
stezmireḍ ara !
Afremli
(Yettaḍsa) Ur ttaggad a Docteur Sliman, nniɣak ad trrẓeɣ, mi
yemmut gar yifasseniw ad kdldiɣ tawwurt ad teẓreḍ tafekk
as teẓẓel di lqaɛa. Ad kenhenniɣ si lweḥc iqellɛen ulawen
(Ttemseččawen).
Sliman
(Yettḥellild si daxel) Tixxer ! Rwel ! Bururu ad kineɣ ! Rwel
fellas di leɛnayak ! Tixxeras mulac ad temteḍ !
Bururu
Tettnadiḍ lmut... Ah ! Ad temmteḍ ! D kečč i yebɣan ad
temmteḍ ! Ulik tura ara tidqelɛeɣ seg yidmarenik !
Afremli
(Iḥulfa i lǧehd n Bururu, yeɛteb) D tidet d lweḥc yeǧhed, ur s
zmireɣ ara... Yeṭṭefiyi si teɛruḍt... La yiitessed ɣer lḥiḍ...
Ggummaɣ ad dsnesreɣ imaniw segs.
Bururu
Ulawen !... Ulik !... Ulawen !... Ad knɣeɣ !
Afremli
(I yimanis) Yettnadi ad iyiineɣ !... Ajjarenis ntan deg uksum
iw... D acu akka i la ixeddem ? Yesswseɛ afusis ɣer deffir... Ad
272
Bururu yeḥyad
Sliman
(Si daxel yettuɣu) Ur tneɣɣ ara a Bururu, serreḥas !...
Bururu
(Yerfa yewwet afremli) Mmet !... Mmet !...
Afremli
(Isuɣ) Aaaa !... (Yemmut).
Bururu
(Yethedden) Dayen yemmut... Yemmut... Ulis ṭṭfeɣt yeḥma...
Yeḥma...
Sliman
(Yessawald si daxel) Bururu ! Bururu ! Ɣiwel rreẓd tawwurt
qbel ad dawḍen yiɛessasen nniḍen.
Bururu
Aqliyin a Docteur Sliman... Ad ttrrẓeɣ... Ad ttrrẓeɣ... (Yebda
yettruẓu tawwurt).
Sliman
Rnu... Demmerittid... Ur mazal aṭas ad teqleɛ (Tiyitiwin ɣef
tewwurt). Ruḥ ! Rnu... Sitd.... Akken... (Lyajur la diɣelli). Rnu,
lyajur yeṭṭfen tawwurt la dqellɛent... La dteffɣent seg umkan
nsent... Aha, Bururu demmerittid... Demmer tawwurt...
Qrib...
Bururu
(Izehher si zzɛaf, tawwurt terreẓ, teɣli s lḥess) Dayen terreẓ a
Docteur Sliman (Yekcem) Yya tura ad nruḥ... Ad nruḥ...
273
Bururu yeḥyad
Sliman
Ḥṣiɣ ur iyitettaǧǧaḍ ara dagi a Bururu ! Lliɣ ttraǧuɣk yal ass,
ttraǧuɣ ad dterrẓeḍ tawwurtagi i yidiḥerren di texxamt n
yimeslab di lbaṭel.
Professeur Findi
(Yewhem) Ihi d wagi i d Bururu ? D wagi i d lweḥc iqellɛen
ulawen ?
Bururu
(Icukk ) Anwa wagi !...
Professeur Findi
Nekk ? D Professeur Findi.
Bururu
(Izehher) Kečč ad knɣeɣ... Ad temmteḍ...
Sliman
Ala ! Xaṭi... Ur tneɣɣ ara, neḥwaǧit a Bururu !
Bururu
Nekk ḥwaǧeɣ ulis... Ulis... Ulis...
Sliman
(Yumerit) Nniɣak ur tneɣɣ ara ! Neḥwaǧit !
Bururu
Ad yemmet... Ilaq ad yemmet... (Yettaẓ)
Professeur Findi
Arǧu... Arǧu... Ur kiteffeɣ ara leɛqel ! Aẓ akin... Ur dttaẓ ara
ɣuri...
Sliman
Bururu ! Professeur Findi d lɛalem ameqqran, ḥwaǧeɣt ad
yeddu yidneɣ i wakken ad iyiiɛiwen ad kidnerr d bnadem.
274
Bururu yeḥyad
Bururu
Ur umineɣ ara... Ur umineɣ ara... Iban deg wallenis d
axeddaɛ, Ilaq ad yemmet ! Ad tnɣeɣ !
Sliman
Bururu, ma yella tebɣiḍ ad tuɣaleḍ akken telliḍ ilaq ad tamneḍ,
ad tqadreḍ tussna tameqqrant n Professeur Findi, amusnaw n
ṭṭebb, ḥwaǧeɣt ad iyiiɛiwen, ur ɣelleḍ ara, ur tneɣɣ ara !
Bururu
(Izehher) Ahat ad yili d kečč i iɣelṭen a Docteur Sliman mačči d
nekk. La sraḥayeɣ ixeddaɛen, wagi iban segsen. Lameɛna
akken i kyehwa, ur tneɣɣeɣ ara, ḥader kan ad dteggriḍ di
nndama.
Sliman
Ḥṣiɣ d acu i la xeddmeɣ a Bururu ! Aha a Professeur Findi ad
nerwel.
Professeur Findi
Aqliyi weǧdeɣ a Docteur Sliman, lḥu, la ttḥussuɣ belli nekk
yidk ad nessemɣer lɛilm.
Sliman
(I Bururu ) Zwir tura zdatneɣ a Bururu, uqqemaɣ abrid.
Bururu
Lḥuṭ... Lḥut... Ddutd yidi... Ddutd yidi.
Professeur Findi
(Yeɛǧebit lḥal) Aqlaɣ tura di berra... Di berra... Di tlelli n
ugeffur, yifen taxxamt n sbiṭar n yimeslab.
Sliman
(Yendem) Iɣaḍiyi ufremlinni meskin, ɛeggneɣas, yeggumma
275
Bururu yeḥyad
Professeur Findi
Sliɣ la qqaren at zik belli amcic aberkan deg yiḍ d yir lfal, wagi
d aberkan, yerwel.
Sliman
Allenik a Professeur Findi ifent tid n umcic mi tɛeqleḍ llunis
di tebrek n ṭṭlam (Icukk) Ur fhimeɣ ara amek yexla sbiṭar, ulac
degs iɛessasen am leɛwayed, ḥala win yenɣa Bururu i yellan !
Professeur Findi
(Yessetḥa) Tikwal deg yiḍ mi ara yilin imuḍan ttwaḥebsen
merra deg texxaminnsen, ttemsefhamen iɛessasen i wakken
ad ǧǧen kan yiwen degsen.
Sliman
Ula d ibulisen ulaciten !
Professeur Findi
(I yimanis) Ayagi d tiktiwin n kumiṣar Ɛmara, yexdem aya i
wakken ad tishil trewlanneɣ. Docteur Sliman qrib i dyerri s
lexbar, s tbumeɛmult... (I Sliman) Sani ara nruḥ ?
Sliman
Ad kenawiɣ sanda ur ɣyettaf ula d yiwen ! (Yettxemmim).
Professeur Findi
D acu akka i dyusan di lbalik a Docteur Sliman ?
Sliman
Mazal tḥeyyreɣ... Ur fhimeɣ ara... Ayɣer ḥala yiwen ufremli i
dǧǧan d aɛessas ?
Professeur Findi
U yerna tura atan yemmut, wwin ddnubis.
276
Bururu yeḥyad
Sliman
Di leɛwayed, mačči ḥala yiwen i yettilin d aɛessas... Awah !
Ggummaɣ ad fehmeɣ !
Professeur Findi
(Iḥar) Ma yella mazal ad nɛeṭṭel dagi alamma ufanaɣd, ur k
ttaǧǧan ara lweqt ad tfehmeḍ kra !
Sliman
D tidet, ɛejlet di tikli. Bururu, melaɣd abrid di ṭṭlamagi. Mi
nḍall ssyagi, nessebɛed, imiren d nekk ara wendyemlen
abrid.
Bururu
Ḍefretiyid... Ḍefretiyid... Lḥutd...
Professeur Findi
(I yimanis) Waqila tura dayen, ayen nebna nekk akked
kumiṣar Ɛmara yebda la yettali, tikli n tqerract tettnerni.
Taqerract ideg ara yewḥel Docteur Sliman u ad yemmet
Bururu.
Asayes 32
Asṭebṭeb.
Smaɛil
(I yimanis) Anwa imqelleqagi i la dyesṭuqquten tanaqust di
tewwrt ? Attan tewweḍ d snat tsaɛtin n yiḍ. (La sonnette
raisonne plusieurs fois ) Ad kkreɣ ad dldiɣ tawwurt. Ahat ad
yili d albaɛḍ yesɛan amuḍin yenṭerren (Yeldi tawwurt,
yewhem) Amek ? D kečč aya ?
Sliman
(Yeɛya) D nekk a Smaɛil, rewleɣd si sbiṭar.
277
Bururu yeḥyad
Smaɛil
Kcemd, kcemd ur ttɣimi ara ɣef umnar n tewwurt.
Sliman
Ur lliɣ ara weḥdi, yerna lweqt ur ɣikeffu ara, ilaq ad
nkemmel tikli, d ṭumubilik i ḥwaǧeɣ i wakken ad nessebɛed
ssyagi qbel ma nettukcefd.
Smaɛil
D ayen isehlen a Sliman. Lameɛna mazal ur iyidtemliḍ anwa
akka i dyeddan yidk ?
Sliman
(Alluy di teṭrejtin ) Ccet ! La selleɣ i tikli deg tibruǧin, la d
ttalin.
Smaɛil
Ad yili d lǧarnneɣ i ixeddmen deg yiḍ, yekfad, atan yuɣald.
Sliman
(Iḥar, yetqelleq) Ur ilaq ara ad ɣdyaf ɣef umnar n tewwurt.
Smaɛil
Aha ! Kcemd, ɣiwel ! Qbel ad diḍill.
Sliman
(Yezzi) Kcemd a Professeur Findi (Lḥess n tikli iqerrebd) Aha,
yallah, ɣiwlet, kecmetd di sin (Professeur Findi d Bururu
kecmen).
Smaɛil
(Yewhem, yuggad) D wagi ? D wagi ?
Sliman
Anɛam ih, d wag i d Bururu. Ma d wagi d Professeur Findi. Di
teswiɛtagi ur zmireɣ ara ad kdsfehmeɣ kullec, la ssutureɣ
degk ad tesɛuḍ degi laman, ur slibeɣ ara am akken i d
ssufɣen lexbar felli.
278
Bururu yeḥyad
Smaɛil
Ḥṣiɣ, ur tbaneḍ ara d win iselben a Sliman, ma yella s tidet
tuḍneḍ tisselbi ara yilin d ssebba n tuccḍainek deg wayen
yettwaḥerrmen, ilmend n tidduklanneɣ taqdimt n leqraya d
wayen akk i ɣyeccerken n lxir n leḥbab di temɣernneɣ,
tewwiyid kan ad kdawiɣ, neɣ ma iwulem ad kṣṣreɣ.
Sliman
Ula d nekk armi ḥṣiɣ d ameddakel d tidet mačči n tkellax i d
ɣewwseɣ fellak s laman (Bururu yettnazaɛ) Ur tqelliq ara a
Bururu, qrib ad teḥluḍ.
Professeur Findi
Anda ara snuqqem ttawil i wakken ad tneɛnu ad tidnerr d
amdan ?
Sliman
Deg yiwen leɛzib deg udrar.
Smaɛil
Axxam aqdim i dyeǧǧa babak ?
Sliman
D win a Smaɛil. Axxam yeṭṭurref, ulac imezdaɣ di lqurubis,
ḥala winna i ɣilaqen yeṣṣer, ur ɣdttafen ara.
Smaɛil
Ssneɣt, ad yili qrib ad ihudd, yebda la yetteftutus, ur yettɛeṭṭil
ara ad dyeɣli.
Sliman
Ur iyidtewqiɛ ara lmeɛna, ḥṣiɣ d aqdim, aṭas ayagi i yeqqim
ur yettwazdeɣ ara imi iband wakal dinna la yetseggix, d ayagi
iɣef ur bnin ara medden degs. Dinna nezmer ad neɛnu ccɣel
nneɣ, ad kkseɣ ammusnni iss ssamsen merra baba. Tfehmeḍ a
Smaɛil ?
279
Bururu yeḥyad
Smaɛil
Fehmeɣ, fehmeɣ a Sliman, la tettnadiḍ amek ara treqqɛeḍ
leɣlaḍ n babak i diṣenɛen Bururu ur yuḥtam. Tebɣiḍ ad
tesseḥluḍ lweḥcagi s tussna i kdyeǧǧa d lewrata.
Sliman
Baba meskin yettkel ɣef n lɛilm n ṭṭebb, ulis yelha, ibudd ayen
yelhan i yimdanen lameɛna targitis teffeɣasd mxalfa, tedda
yas di nneqma, yemmut s ufus n leɣlaḍ n tussnas, ḥṣiɣ rruḥis
ur yettaf ara lehna alamma ssazedgeɣ lɛilm i dyesnulfa.
Smaɛil
Fehmeɣ a Sliman, fehmeɣ. Tura d nekk s timmadiw ara ken
yessiwḍen alamma d axxam aqdim n babak anda yisk ad
yennerni lɛilmis, s Bururu lweḥc iqellɛen ulawen ara dterreḍ
d bunadem.
Asayes 33
Ɛmara
Ayen akka i yidmazal di leɛmer, ad yenɣes s isuɣanagi n
lkawačču n rrwaḍi i yettemḥiḥiden di lqaɛa mi ara tḥebseḍ
ṭumubil a Ɛaziz.
Ɛaziz
D kečč a si Ɛmara i yidyennan ɣṣeb.
Ɛmara
Nniɣak ɣṣeb di tazzla mačči deg uḥbas (Nnhati) Aqlaɣ
newweḍd anda yesnejmeɛ umɛellem n sbiṭar ṭṭebbat merra i
wakken ad senyemmeslay ɣef wayen yeḍran. Ur yeḥṣi ara
yewweḍiyid lexbar (Rsend si ṭumubil, leḥḥun ɣer sbiṭar)
Tura ad nẓer d acu i la sserwaten.
280
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
Ur cukkeɣ ara ad ɣdyemmager s ccwayeɛ akked yijeǧǧigen a
si Ɛmara.
Ɛmara
(Yeldi tawwurt n tzeqqa, lḥess n lehdur, tasusmi mi dyekcem
kumiṣar akked umeddakelis) Kemmlet awal nwen, mmeslayet,
mmeslayet.
Directeur
Ur cukkeɣ ara neɛreḍikid a si kumiṣar !
Ɛmara
(Yeskeɛrir) Sɛiɣ yiwet lkarṭa n uneɛruḍ i yiiteldin merra
tiwwura n temliliyin am taginwen, u ttreḥḥiben yisi akk
medden a si Directeur. Lkarṭaagi yurad fellas Police.
Kemmlet tura ameslay nwen, nekni aqlaɣ d imnezzhen kan.
Directeur
Ameslay yella garaneɣ ulac ayen ara kidyawin di tlemmast
(Itezzem s leɛyaḍ) Imi dtusiḍ ihi seld. Yewweḍaɣd lexbar
uffir ɣef tbumeɛmult i tebnam s tḥila di sbiṭar, ayagi ad
neccekti yiss a si kumiṣar ! Ur nettaǧǧa ara taluft ad tefsi war
ma teǧǧad iraggen n uɛaqeb. Ɣef lǧalnwen, imḍebber n
tzeqqanni n yimuḍan iɛemmed assnni iɛessasen nniḍen n yiḍ
ruḥen, ḥala yiwen i dyufa Bururu, yenɣat u yesserwel
Docteur Sliman akked Professeur Findi. Ma yella imḍebber ad
yettuɛaqeb, ilaq daɣen widen yellan d ssebbas ad ttuɛaqben.
Ɛmara
Matalen nekni !
Directeur
Matalen kečč a si kumiṣar ! La police tettwassen txeddem s
lqanun, ayagi ma yella serrḥenak ad truḥeḍ ad tefɣeḍ la
retraite u ad texḍuḍ i wayen i kyugaren am taluft n Bururu.
281
Bururu yeḥyad
Ɛmara
(Yezɛef, yeɛḍes, yenser) Tura d nnubaw nekk ad dmmeslayeɣ
(Yeɛḍes acḥal n tikkal) Izad felli uɛḍas, bla cekk ad yili d rriḥa
n yeḥtufen i tettarram d ddwa i la dyettfurrun segwen la
teqqsen anzareniw (Yenser) Asmi bdiɣ lxedma di ṣṣenɛainu,
bniɣ ɣef ucettem ad ttucettmeɣ seg widen irekḍen lqanun,
qebleɣ ayagi (Iɛeggeḍ s zzɛaf) Lameɛna ur qebbleɣ ara yir
asenɛet uḍad sɣurwen, tuccḍa n leɣlaḍ n yiwen wawal
arẓagan ara wendyennesren i kenwi, lɛulama n ṭṭebb ayagi
ad diniɣ ala, ala ur tqebbleɣ ara (Lḥess n widen ur neqbil
ara) Susmet ! Nniɣawen tura d nnubaw ad dmmeslayeɣ ihi
sletd. Aqlaɣ newweḍd ɣer yiwen n lweqt ideg dttnulfuyen
yinɣiyen n ṣṣenf ajdid am Bururu ineɣɣen s uqlaɛ n wulawen.
Ṣṣenfagi ur tssineɣ ara, ur tɣriɣ ara di ṣṣenɛaw imi uqbel ur
yelli ara, ur dilul ara, ur yettwassen ara. Ayagi yellad d
amaynut (Elève la voix accusatrice ) lweḥcagi yettuṣneɛd s
lɛilm n ṭṭebb, s tussnanwen, d nettat i d ssebba n tmenɣiwin
agi akk. Di teswiɛt anda nettuqqim akk tazmertnneɣ s wayen
akk nessen i wakken ad nḥareb akk leḥram, anda nnejmaɛen
takerḍa, lekdeb, iḥtufen, la drogue yettilin d lhemm akk i d
yettawin lmaḍerrat i digellun s tmenɣiwin, kenwi s lɛulama
imeqqranen ternamaɣd ṣṣuɛubat nniḍen s tlalit n Bururu,
lweḥc ineɣɣen s truẓi n yidmaren d uqlaɛ n wulawen. Anwa i
yuklalen acettem akked uɛaqeb ? D kenwi s lɛulama ḥaca win
texḍa temsalt neɣ d nekk, kumiṣar Ɛmara i tesweqɛem di
tuccḍanwen ? (Asuɣu di tzeqqa ).
Ɛaziz
Si Ɛamra tettuḍ aḥader n ṣṣeḥḥak, Docteur yesḥerremak
urfan, assagi aqlak tquzmeḍ taḍurtik, ulamma tenniḍasen
ayel yellan, uklalen teqqseḥ n tidet. Ahat ayagi ur kyettḍurru
ara, ad yessifsus ddhenik.
Ɛmara
D tidet a Ɛaziz, aṭas ayagi ur rfiɣ ara, lameɛna urfan n wassa
neṭgend d ifeṭṭiwjen seg usmendeg uqeccuḍ, ahat d nitni i
yesɛan lḥeqq, wulfen ttaken leɛtab i terwiḥt, dima snulfuyend
ddwa n ḥellu n umdan, lameɛna assagi mačči d nekk i d
282
Bururu yeḥyad
Asayes 34
Ṭumubil teḥbes.
Sliman
Aqlaɣ newweḍd s axxam aqdim i dyeǧǧa baba.
Smaɛil
Yebna s ufella n tiɣilt n uẓru gar icerfan, iruḥ icuba s
ixxamennni n zik umi qqaren le château.
Professeur Findi
Si lebɛid yesɛa lhiba, si lqerb yessewḥac, yeɣɣemɣem d
aberkan, leḥyuḍis qedmen, tiɣemmaris yemɣid degsent
leḥcic, yeččur akk d imerjan, ad stiniḍ d axxam n waɣzen.
Sliman
Yelḥa fellas wawal belli zedɣent yiruḥaniyen, ulac win i d
itennḍen ɣer dagi. D amkanagi i ɣilaqen, ulac win ara inadin
ɣef laternneɣ. Ur ɣttafen ara. Aha, yallah ṣubbet si ṭumubil,
ccɣelnneɣ la ɣyettraǧu.
Professeur Findi
Iban aṭas aya ur teldi tewwurt n uxxamagi, walit aẓeṭṭaagi n
tissist s ufella n lluḥ gar icebrunen.
Sliman
Bururu ! Bururu !
283
Bururu yeḥyad
Bururu
D acu i tebɣiḍ a Docteur Sliman ?
Sliman
Ur sɛiɣ ara tasarut n tewwurtagi, rreẓitt... Rreẓitt.
Bururu
Ad ttrrẓeɣ... Ad ttrrẓeɣ... (Yerẓatt) Dayen terreẓ... Terreẓ.
Sliman
(Yekcem) D ṭṭlam !
Smaɛil
Arǧu ad dawiɣ llamba n uẓru (Iruḥ ɣer ṭumubil, yewwid
llamba ).
Professeur Findi
Yezwaraɣ Bururu yekcem.
Sliman
Netta yettwali deg yiḍ, yallah ḍefretiyid.
Smaɛil
Aqlaɣn ! (Isuɣan n umčeɣyay).
Sliman
Sseknut iqerra nwen, ḥadrey ad kenḥazen yimčeɣyayen deg
wallen !
Smaɛil
Dayen tura, ruḥen, ɛeddan.
Professeur Findi
Mazal ad duɣalen.
Smaɛil
Sliman ! Sliman !
284
Bururu yeḥyad
Sliman
D acu, d acu a Smaɛil ?
Smaɛil
D acu akka i dineṭḍen deg wudemiw ? Zzid llambanni.
Sliman
Ur ttaggad, d lqezz n uzeṭṭa n tissist i ineṭḍen ɣef wudemik
(Asuɣu n umčeɣyay).
Bururu
(Izehher, itett amčeɣyay) Ad kččeɣ... Ad kččeɣ...
Smaɛil
Sliman, la ttwaliɣ tili n Bururu dahi, sbanitid kan s llamba ad
nẓer d acu i la ixeddem ?
Sliman
Atan (Yezzi llamba) Amek ?
Bururu
(Izehher, yefreḥ) Idammen... Idammen...
Smaɛil
(Yuggad) Muqel, muqel... La itett amčeɣyay... Uglanis la
ttqudduren d idammen, rric yenṭeḍ ɣef tamartis.
Bururu
(Yezher) Idammen... Ad kččeɣ...
Smaɛil
Yerna yeṭṭefd wayeḍ... Yebḍat ! (Iɣunfa) La iteffeẓ degs...
Tura yessebleɛit , di leɛnayak a Sliman sseɣsi llambanni
uqbel ma sneḥcameɣd imaniw s wayen yellan deg uɛebbuḍ
iw...
Sliman
Tesɛiḍ lḥeqq, mačči d ccɣel n unezzeh (Tasusmi) D lɛaǧayeb...
285
Bururu yeḥyad
Professeur Findi
Assagi atan yebda učči s yifrax, imčeɣyayen.
Sliman
Ayagi iḥeyyeriyi a si Professeur Findi.
Professeur Findi
Ayɣer ? D acu i kiḥeyyren a Docteur Sliman ?
Sliman
Bururu yella si ccetla umi qqaren les rapaces, uččiines d
iɣerdayen n uxxam d wid n lexla i dyettawin yidsen ikurdan
n yal lehlak iweɛren, ineɣɣen amdan am ṭṭaɛun.
Professeur Findi
Ayagi d tidet, nezmer ad dnini d amnaḥel n umdan imi itett
iɣerdayen i dyettawin lehlakat.
Sliman
Bururu yella d amdan iɛacen s yidammen n Bururu,
yettubeddel am akken tura la itett imčeɣyayen si tjadditis am
akken yezmer ad yečč aksum n bunadem.
Professeur Findi
Ayagi d lmuḥal, ur yezmir ara ad yeḍru.
Sliman
I wakken ur nḥedder i leɛǧeb ur iqebbel leɛqel, ilaq s lɛejlan ad
tidnerr ɣer laṣelis, d amdan a Professeur Findi.
Bururu
(Mazalit yetṣeggid) Idammen... Atan wagi... Atan wayeḍ...
Idammen...
286
Bururu yeḥyad
Smaɛil
Yekfa imčeɣyayeninna s wučči, tikkelagi ugadeɣ ad yebdu
učči n yimdanen.
Asayes 35
Ɛmara
Ay aḥeddad n lfeṭṭa... La la la la... Ay aḥeddad...
Ɛaziz
Leɛmer walaɣ Ɛmara icennu tizlit Ay aḥedda n lfeṭṭa ur yessin
imeslayenis ! (I Ɛmara) Zemreɣ ad ccerkeɣ yidk ayen akka i
kyesferḥen a si Ɛmara ?
Ɛmara
Maɛlum ad ttettikkiḍ a Ɛaziz, aqlak tettikkiḍ imi aqlak degs
si tazwara. Ssebba n zzhuagi d tifrat n taluftagi, qrib ad
nessiweḍ ɣar taggara n Bururu. Docteur nneɣ, s tḥila, s ṣṣifa n
Professeur Findi ameḥbus yedda akked Docteur Sliman,
yesserweliten Bururu si sbiṭar i wakken ad tiɛiwen ad asrren
tanaṣlitis n umdan.
Ɛaziz
Ɣef wayagi i teskecmeḍ Docteurnneɣ s yisem n Professeur
Findi i wakken ad tessiwḍeḍ s ayen i tmennaḍ. Lameɛna amek
ara yexdem i wakken ad ineɣ Bururu imi taswiɛtagi ur nufi
ara s wacu ara yemmet.
Ɛmara
Ulac ayen ur nettmettat di ddunit a Ɛaziz. Ula d Bururu ad
yesɛu ayen ara tyenɣen. Findi ad dyaf amek ara yemmet. Ad
iyidyessiweḍ lexbaris.
Ɛaziz
Amek ara kdyessiweḍ lexbaris ?
287
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Ur ttxemmim ara, yeḥṣa amek. Tikkeltagi d taggara n taggara
n Bururu, qrib ad yettwikkes, yiwet tyita, tukksa n tidet mačči
n tkellax. Abaden ad yeqqel ad yeḥyu, bniɣas lsas n uẓekkas s
tɣemmar n txidas ara tisefḍen si tudert i lebda
Asayes 36
Sliman
Sani akka i iruḥ Smaɛil ?
Professeur Findi
Ceyyɛeɣt ɣer temdint, ɣur yiwen umeddakeliw, ur ttaggad, d
ameddakel n laman, ad sdyefk kra n tɣawsiwin n ufeqqer n
la chirurgie i ɣixuṣṣen i wakken ad neɛnu ccɣelnneɣ di
Bururu.
Sliman
Ula d nekk sɛiɣ laman di Smaɛil, d ameddakeliw ur iyi
ixeddeɛ ara, icuban di laman i tesɛiḍ deg umeddakelik
(Ibeddel ameslay) Tura nekni ilaq ad nḥader imannneɣ, la
police la ɣtettnadi. Awid kan tura ad aɣishilen yiberdan n
tussna i wakken ad nessimɣur tamusni ara dneǧǧ d lwert i lǧil
la diteddun.
Professeur Findi
Muqel kan Bururu, segmi yečča imčeɣyayennni yesṭuqqut di
zzhir.
Sliman
Ayagi yennulfad d ajdid ɣurs, ad ruḥeɣ ad qqimeɣ yids ad t
wanseɣ (I Bururu).
Bururu
(Yettnazaɛ) Ččiɣten... Ččiɣten...
288
Bururu yeḥyad
Professeur Findi
(I yimanis, yuggad) Ur iyiɛǧibent ara wallen n Bururu !
Sliman
(Yetṣebbir Bururu) Bururu, Bururu, qrib ad teḥluḍ, tesliḍ, qrib
ad teḥluḍ, qrib ad tuɣaleḍ d amdan am nekni, am akken i telliḍ
zik, ad yettwamḍel lweḥc i kizedɣen, ad dtuɣaleḍ d kečč,
Salem, Salem, Salem...
Bururu
(Izehher) Qrib, qrib... Salem... Nekk d Salem...
Sliman
Professeur Findi ad iyiiɛiwen i wakken ad kidnerr d Salem n
zik.
Bururu
(Yetqelleq) Professeur Findi, Finfi, Findi...
Sliman
D acu i kyuɣen a Bururu, la tettergigiḍ ? Ur tqelliq ara.
Bururu
Findi... Professeur Findi... Ur tumineɣ ara... Ur tumineɣ ara...
Iban d axeddaɛ... D axeddaɛ...
Sliman
Ala ! Tɣelḍeḍ a Bururu, Professeur Findi mačči d axeddaɛ ! D
lɛalem ameqqran ara yiiɛiwnen di ḥelluk.
Bururu
Ad ḥluɣ... Ad ḥluɣ... Ad qqleɣ d amdan... Salem... Salem...
Professeur Findi
(I yimanis, yetqelleq) Bururu la yidyettmuqul s wallen
iseqḍen timenɣiwt... s unexzur n win yelluẓen... Allen d lebda
reṣṣant degi, yerna yessewḥac, uglan mazaliten ttqudduren d
idammen n yimčeɣyayen, ilaq ad dafeɣ amek ara yemmet s
289
Bururu yeḥyad
Sliman
(Yefreḥ) Ad teḥluḍ a Bururu, qrib ad kidrreɣ d amdan, d
Salem, ad yettwamḍel lweḥc iqellɛen ulawen i dyeṣneɛ s
leɣlaḍ baba Saad Ḥari... Leɣlaḍis ad yirid s lɛilm n ṭṭebb n
mmis... Nekkini... Nekkini... Docteur Sliman.
Asayes 37
Zuhra
Lferḥagi ur dyekcif yilesik, ur yezmir ad yessedreg wulik,
la dyettbin ɣef wudemik a Ɛmara. Assagi daɣen tusiḍd ad
teccerkeḍ yidi lbaḍnak.
Ɛmara
(Yeɛḍes) Anwa i izemren ad yeffer taɣawsa fellam a Zuhra ?
Tettekseḍ leḥǧab ɣef kullec. D tidet, assagi uliw yezha.
Zuhra
Ssebba n lferḥagi d Bururu.
Ɛmara
Anɛam ih d Bururu. Tikkeltagi ur yettɛeṭṭil ara ad dtaweḍ
taggaras, ad ifuk leḥzen, ad fuken yimeṭṭawen seg uḥbas n
tazzla n yidammen. Imren ad yenneqḍeɛ ucettem degneɣ, ad
tekkaw tadwayt n lmidad i tuccar n tira n ssemm i kra n
yimesǧernanen ur nquder ara lḥirfansen. Tura Qrib ad
thenniɣ si Bururu...
Zuhra
Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha !
290
Bururu yeḥyad
Ɛmara
(Yewhem) Ayɣer akka i la tettaḍsaḍ ?
Zuhra
Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha !
Ɛmara
(Yezɛef) Ayɣer la tettaḍsaḍ ? Nniɣam iniyid ayɣer la
tettaḍsaḍ ?
Zuhra
Teḥṣiḍ a Ɛmara d taderwict i lliɣ, taḍsainu ur tesɛi ara lmeɛna,
sderwiceɣ kan... Awid tura afusik azelmaḍ, ad akdzureɣ
imi ẓriɣ d ayagi i kidyewwin ɣuri.
Ɛmara
D tidet, ax, zuriyid i wakken ad issineɣ ttbut ma yella Bururu
ad yettwikkes i lebda !
Zuhra
Ẓriɣ tettamneḍ zzyaraw, iniyid a Ɛmara, ur tuggadeḍ ara ad
dteggriḍ di nndama deg wayen akka ara kdiniɣ ?
Ɛmara
(Yeɛḍes) Bdu zzyara, d lferḥ neɣ d lqerḥ, weǧdeɣ i kullec.
Zuhra
Ldi afusik ad iban wayen i la tettraǧuḍ a Ɛmara.
Ɛmara
(Rrɛud, aḍu d lebraq) Tawenzam attan tekres a Zuhra, d acu i
twalaḍ ?
Zuhra
(S leɛqel) La ttwaliɣ tessewǧadeḍ aẓekka i Bururu.
Ɛmara
D tidet. Ssewǧadeɣ aẓekkas, zzyaram tufat.
291
Bururu yeḥyad
Zuhra
Bururu ! Bururu ! Bururu ! Yettwacudd s tɣeggaḍin n uɣeggad
akked snasel... La ttwaliɣ yeẓẓel s ufella n ṭṭabla n rrxam...
Tettezzi tettneqlab s tnaɛurt... D acut akka daɣen i la d
yeṭṭaharen gar walleniw ?
Ɛmara
Senqed, senqed d acu !
Zuhra
La ttwaliɣ taɣawsa n wuzzal... D timqessin... Ɣlintas ddaw
ṭṭabla... Daxel n kra ubasan n waman... Neɣ am waman...
Timqessinnni mmeččent akk... Fsint akk zdaxel...
Ɛmara
D Bururu i mdtessenɛet zzyaram am temqessin, d netta ara
yemmeččen u ad yemmet.
Zuhra
Ala a Ɛmara, la ttwaliɣ Bururu mazal yeẓẓel s ufella n ṭṭabla...
Atan tura sin yimdanen yelsan llebsa tacebḥant, d iqeffazen n
ukawičču la ttnaɣen, la ttemseččawen... Yiwen degsen yerfed
taɣawsa n wuzzal yewwet yiss axṣimis... Yeɣli... Udemis
yeččur akk d idammen... Ur yettembiwil ara... Ur iban ara ma
yemmut... Ma d wayeḍ... Ma d wayeḍ...
Ɛmara
Kemmel awalim, wayeḍnni, d acu i la ixeddem ?
Zuhra
Yebda la iberren tanaɛurtnni n ṭṭabla, tettneqlab... Tettneqlab
s leɛqel... Tettezzi ɣef yimanis... Bururu yettwacudd s ufella
s... Yettmil, yettmil ɣer ubasan n waman yessefsayen uzzal, u
ssyin...
Ɛmara
Ur ḥebbes ara... Ur ḥebbes ara a Zuhra, d acu i mdibanen ?
292
Bururu yeḥyad
Zuhra
Aqerruyiw... Aqerruyiw... Aqerruyiw... (Tsuɣ) Ala... D
lmuḥal... Ur zmireɣ ara ad rnuɣ ad waliɣ ayen akka i la
iḍerrun di zzyarak...
Ɛmara
Tidi la tettazzal fellam... D acu i kemyuɣen a Zuhra ? Ayɣer
akka la tettergigiḍ ?
Zuhra
(Tetqelleq) kumiṣar Ɛmara ! Ɛmara ! La ttwaliɣ ur ilaq ara ad
ternuḍ leqdic di taluftagi n Bururu ! Ur stezmireḍ ara ! Yerna
tamusnik, serreḥas... Serreḥas... Nniɣak serreḥas...
Ɛmara
D tisselbi i kemidyebdan a Zuhra, d lmuḥal ad sserrḥeɣ !
Armi d tura, qrib d taggara ad tefru taluft, ad tǧǧeɣ ad iyi
yemneɛ, d lmuḥal ! (Yeḥzen) Neɣ waqila ula d kemm i mazal
ttḥibbiɣ, umi dmmaleɣ merra lbaḍnaw ur iyitumineḍ ara ?
Zuhra
Ala a Ɛmara, mačči d aya, tɣelṭeḍ ! Lameɛna akken ad
yettwikkes Bururu, ilaq tamusni ɛlayen n ṭṭebb, mačči s lḥirfa n
tḥilanwen s yibulisen. Ḥala tussna i tidyesnulfan i izemren
ad ttekkes (Nnhati) kumiṣar Ɛmara, ay ameddakel n temẓiw,
tikkeltagi ugadeɣ fellak !
Ɛmara
(Yeɛḍes, yezɛef) Ihi ɣas ur ttaggad ara a Zuhra, a lemri n
leɛquba n medden, ma yella tussna n ṭṭebb tecceḍ teṣneɛd
Bururu, lweḥc iqellɛen ulawen, nekk, s lḥirfaw, lḥirfa n
ubulis ineḥḥlen ɣef lḥeqq, ad tkkseɣ, tfehmeḍ !
Zuhra
(Tetqelleq) Awah ! Awah ! Tɣaḍeḍiyi a Ɛmara, teggummaḍ ad
tfehmeḍ, mazalik ur tettbeddileḍ ara, akken i kssneɣ zik i k
mazal, kečč teqqimeḍ d kečč, aqerruyik d aẓru, d azemzi n
wasif ur yettbeddil ara, d rrṣila ur tettaggadeḍ ara.
293
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Ḥṣiɣ aqerruyiw d azemzi n wasif, aman ttawind yal taɣawsa,
ttazzalent fellas, lameɛna i lebda, igerrid d azedyan. Ulac
ayen ara yiyessaggaden, taluft n Bururu ad ttssiwḍeɣ ɣer
taggaras. Kemmeliyid zzyara (Rrɛud, lebraq, lehwa, aḍu).
Zuhra
Ayen akka i kdmazal di zzyarak mačči d ayen ara
yessifsusen ɣef lxaṭerik, teggummaḍ ad taɣeḍ awal imi la
testehzayeḍ di terwiḥtik ɣer ccibik, ur dterriḍ s lexbar i
yimanik. Nniɣak tɣaḍeḍiyi a Ɛmara, ay arfiq n tudert...
Ɛmara
(Yeɛḍes, yenser acḥal n tikkal ) Dayen a taɛzizt ur drennu ara
lehdur, la ttḥulfuɣ ur tettɛeṭṭileḍ ara ad iyidtiniḍ la qqazen
aẓekkaw.
Asayes 38
Ɛmara
(Daxel n ṭumubil, tleḥḥu) Yaxi Zuhra yaxi ! Usiɣd ɣurs i
wakken ad iyitessifsus uliw, s zzyaras, terrayid ddunit d
ṭṭlam ! (Yeɛḍes) Awah ! Waqila d tisselbi i yidyebdan imi
mazal ttamneɣ s tderwicin... Ulamma tagi mačči d taderwict
menwala... (Nnhati ) Lameɛna d tidet drewceɣ ! Ur drriɣ i
yimaniw s tamawt. Imdanen simmal rennun di leɛmer rennun
di rrzana n leɛqel, nekk waqila rennuɣ tthaḍeɣ... Ah ! Aqli
wwḍeɣd ɣer lbiru (Teḥbes ṭumubil, yersd, ileḥḥu ).
Ɛaziz
Si Ɛmara, la kyettraǧu yiwen Docteur di lbiru.
Ɛmara
D acu akka i yebɣa ?
Ɛaziz
Yeggumma ad dyini, yennak yettuceyyeɛd ɣurk.
294
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Yennayakd isemis ?
Ɛaziz
Isemis Buɛlam, Docteur Buɛlam.
Ɛmara
Ihi ad tẓreɣ qbel ad yerfu (Yeɛḍes).
Ɛaziz
Docteur Buɛlam, atan kumiṣar Ɛmara i la tettraǧuḍ.
Buɛlam
Ɛeqleɣt, lǧernanat smeɣren isemis.
Ɛmara
Smeɣren isemiw s ucettem. D acu i tebɣiḍ ɣuri ?
Buɛlam
Zemreɣ ad mmeslayeɣ ?... (Yezzakend Ɛaziz s tmuɣli) Zdat...
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ɣas, ɣas mmeslay zdat l’inspecteur Ɛaziz, meqqar ma
yella wayen ttuɣ netta ad iyitidyesmekti.
Buɛlam
Akken i kyehwa a si kumiṣar, Docteur nwen i umi tbeddlem
isem s win n Professeur Findi...
Ɛmara
Tban lbaḍna tetteffeɣ tettali di tegnawt am yiraggen ur yezmir
ad yeṭṭef useqfel.
Buɛlam
D ameddakeliw n temẓi ur nesɛi ara lbaḍna garaneɣ,
nettemyaman.
295
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Laman tikwal yettɣab, lameɛna kečč, assa, ad kamneɣ, arǧu
ad qqimeɣ i wakken ad kfehmeɣ (Yeqqim) Aha, mmeslay la k
selleɣ.
Buɛlam
Yeǧǧad ɣuri kra akken n tɣawsiwin i sseqdacen deg ufeqqer
n la chirurgie, ad senttjemɛeɣ i wasmi ara tentyeḥwiǧ.
Iweṣṣayid ad akdiniɣ mi ara diceyyeɛ ɣursent.
Ɛmara
Yewweḍd wag i diceyyeɛ ? Isemis ?
Buɛlam
Isemis Docteur Smaɛil.
Ɛmara
(I yimanis) Docteur Smaɛil, d ameddakel n Docteur Sliman,
mmis n Professeur Saad Ḥari, tura iband win i tenyesrewlen
si temdint, d Docteur Smaɛil, ula d netta yedda d aqeffaf
(Iɛeggeḍ) Ihi tefkiḍas lamananni, yewwitt ?
Buɛlam
Anɛam ih a si kumiṣar, rniɣ sseddaɣas yiwet tbasint
tameqqrant n ssǧaǧ yettwaxedmen ɣef lqedd n bunadem.
Ɛaziz
(Yewhem) Amek ? Yettwaxedmen ɣef lqedd n bunadem ? Ur
fhimeɣ ara !
Buɛlam
Ula d nekk ur fhimeɣ ara, fkiɣas daɣen snat tbunbunin n
ssǧaǧ yettawin 25 n llitrat i yiwet yeččuren d aman yessefsayen
uzzal, l’acide.
Ɛmara
(I yimanis) Tabasint n ssǧaǧ yettwaxedmen ɣef lqedd n
bunadem ? Snat tbunbunin n ssǧaǧ yeččuren s 25 n litrat n
296
Bururu yeḥyad
Buɛlam
Iɛebbaten deg la camionnette.
Ɛmara
Yella weḥds ?
Buɛlam
Yusad weḥds, yenher weḥds.
Ɛmara
D ayen ibanen, mačči d tilis ara inehren ! (Amzun yesla i
Zuhra).
Zuhra
(Yettarrad ṣṣut) Taɣawsa n wuzzal ! Timqessin ! Ɣlin ddaw n
ṭṭabla n rrxam ! Ɣer daxel n kra ubasan n waman, neɣ am
waman mmeččent merra zdaxel... Mmeččent merra zdaxel,
fsint...
Ɛmara
(Yeɛḍes) Teḥṣiḍ ur ilaq ara ad yeffeɣ umeslay ɣef wayen akka i
yidtenniḍ a Docteur Buɛlam ?
Buɛlam
Ḥṣiɣ lbaḍna mačči d ayen yettnuzun di ssuq.
Ɛmara
Aqlak tfehmeḍ, tura bdiɣ ttḥibbiɣ les Docteurs (Yeɛḍes,
yenser) Lameɛna mačči akk les Docteurs !
Zuhra
Timqessin yeɣlin daxel ubasan yeččuren d aman... Neɣ am
waman... Mmeččent akk... Fsint.
297
Bururu yeḥyad
Ɛmara
(I yimanis) Teɣleḍ Zuhra, teɣleḍ. D Bururu ara yeɣlin ɣer
daxel u ad yefsi alamma ur dyettaǧǧa lateris.
Zuhra
(Yettarrad ṣṣut) Ayen akka i kdmazal di zzyara a Ɛmara
mačči d ayen ara yesnefsusin lxaṭerik ! Teggummaḍ ad taɣeḍ
awal ! Testehzayeḍ di terwiḥtik ! Ɣer ccibik ur dterriḍ s
lexbar i yimanik ! Nniɣak tɣaḍeḍiyi a Ɛmara... Tɣaḍeḍiyi a
Ɛmara...
Ɛmara
(Yeɛḍes) Awah ! Awah ! Assagi izad felli uɛḍas, izad felli
ṣṣut n Zuhra taderwict.
Asayes 39
Ameksa
(I yimanis, yetqelleq) D acu akka i yuɣen akraren ? Atan la
ttemxerwaɛen ! Aqjun ur yennum ara yessglaf am assa, d acu
i d ssebba n tugdi ? (Aḍu).
Bururu
Ooooooooooooooooo !
Ameksa
(Yewhem) Yaxi lweqt ibeddlen yaxi ! Asiwel n Bururu deg
wass (Aqjun yuggad, akraren rewwlen) Yaxi daɛwessu yaxi, d
acu i tenyuɣen ? Akraren la regglen, aqjun yekref si tugdi.
Bururu
Idammen ! Idammen ! Ulawen ! Ulawen ! Idammen yeḥman !
Yeḥman !
298
Bururu yeḥyad
Ameksa
(Yuggad) D acut wagi ? D lweḥc ! D acu akka i tyuɣen la d
yettqerrib ɣuri ? D acu i yebɣa ? Wagi d aruḥani i la
yettɛassan laɛzibagi.
Bururu
Lmut ! Ad temmteḍ ! Ad cerrgeɣ idmarenik... Ad ssufɣeɣ ul
ik... Yettquddur d idammen yeḥman...
Ameksa
Aẓ akin ay aruḥani... Aẓ akin felli !
Bururu
Ad knɣeɣ... Ad temmteḍ... Lmut... Lmut...
Ameksa
Assagi d yir tirga i la ttarguɣ. D buberrak.
Bururu
Ur tezmireḍ ara ad iyitrewleḍ !
Ameksa
(Yettuɣu) Ala ! Ala ! Ur iyineɣɣ ara di leɛnayak !
Bururu
(Izehher) Cedhaɣ ulawan... Bɣiɣ ulik...
Ameksa
(Yettḥellil) D acu i kxedmeɣ ? Nekk d ameksa ɣef yimaniw !
D acu ara trebḥeḍ ma tenɣiḍiyi ?
Bururu
Ad rebḥeɣ ulik d yidammen yeḥman...
Ameksa
Nekk d igellil, d ameksa, ur ugadeɣ ara lmut, rruḥ n win
yettqaraɛen lmal n wiyaḍ ur yesɛi ara azal... Lameɛna ma
mmuteɣ, anwa i d bab n yelli ? Ḥala nettat i sɛiɣ, tɣaḍiyi
299
Bururu yeḥyad
Bururu
(Yewhem) Ah ! Amek ? Yellik, yellik ?
Ameksa
Anɛam ih ! Yelli, ɛecra yiseggasen di leɛmeris... D tameɛdurt...
D taderɣalt...
Bururu
Yellik tedderɣel ! Isemis ?
Ameksa
Isemis ? Isemis Samira.
Bururu
(Isuɣ) Samira ?
Ameksa
(Yuggad) Anɛam ih, isemis Samira !
Bururu
(Yuzzel, yetsuɣu, yessawal) Samira... Samira... Samira...
Ameksa
(Yettergigi) La ttarguɣ yir tirga deg uzal armi qrib i yiyenɣa.
Uddreɣd kan isem n Samira, yelli, isuɣ yerwel ! D acut
lweḥcagi ? D aruḥani ? Iruḥaniyen ur dteffɣen ara deg wass.
Ṣṣifas tcuba ɣer Bururu. D amčeɣyay ? Amčeɣyay yettɛici deg
yiḍ. D acut lweḥcagi i la diteffɣen deg wass ?
Asayes 40
Ɛmara
Ɛaziz, teẓriḍ belli qrib ad ffɣeɣ ɣer la retraite (Yeɛḍes) Awid
kan tamucwart ?
300
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
Ax ! Rnu tagi, wwiɣakd snat, ad tentteḥwiǧeḍ. Ternayid
Malika yiwet s ddemma di lǧib, teẓra tetteḥwiǧiḍtent.
Ɛmara
Ay arezgik kečč ikesben tameṭṭut am tinna, tettxemmim ɣef
kullec, ḥemmleɣtt amzun d yelli (Yenser). Mi ara ffɣeɣ ɣer la
retraite, win ara drren deg umkaniw ahat ur iseɛɛu ara la
sinusite, ad akicuḥḥ i tmucwarin. Ihi a Ɛaziz yella ujdid
ṣṣbeḥagi ?
Ɛaziz
D ameddakelnneɣ i dyufan amek i ɣdyessawel ur iɛeṭṭel
ara.
Ɛmara
D asiwel n tekkerḍa, yuggad ad dssuksen d Pofesseur Findi n
txidas yettwaceyyeɛ sɣurneɣ, d acu i kdyenna ?
Ɛaziz
La yeqqar ɣef ttnaṣfa n yiḍ, netta akked Docteur Sliman, ad
bdun leqdic ɣef Bururu i wakken...
Ɛmara
(Yegzemas awal) Ur kdyemli ara anda llan ?
Ɛaziz
Ur dyenni ara a si Ɛmara, yennak ad muqleɣ amek ara
nɛiwdeɣ asiwel.
Ɛmara
Ihi ad yili ur ɛad kan i dyerri s tamwat anda llan, rewlen deg
yiḍ, ur yessin ara amkan, lameɛna ur nettraǧu ara, yeɣṣebaɣ
lweqt ! D nekni ara tenyeɛnun alamma d anda zedlen,
sdergen imannsen fellaneɣ.
Ɛaziz
Amek akka a si Ɛmara, ur neẓri ara anda akka i llan ?
301
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Yella umnir ara ɣdyesneɛten anda akka i la ttqeggilen. Tettuḍ
imceyyeɣ n Docteur nneɣ... Docteur Buɛlam...
Ɛaziz
Tebɣiḍ ad dtiniḍ... Docteur Smaɛil ameddakel...
Ɛmara
Anɛam ih ! Ameddakel n Docteur Sliman, netta s timmadis ! D
Docteur Smaɛil i tenyesɛeddan deg uẓeṭṭa n la police. Aha a
Ɛaziz, bges ad nruḥ ad tenidnzur.
Ɛaziz
Mačči a si Ɛmara ilaq ad nerǧu lexbar...
Ɛmara
Ḥṣiɣ, lexbar n Professeur Findi, Docteurnneɣ, ala... Yekkesaɣ
tt lweqt i wakken ad nekkullet kan akka ur nzewwir ara
icuḍaḍnneɣ, ilaqaɣ ad nembiwel.
Ɛaziz
Acḥal i ḥemmleɣ tiswiɛin am tigi, mi ara dteḥder tigawt ! Ansi
ara nebdu a si Ɛmara ?
Ɛmara
Tamezwarut ad nruḥ ad dnelqeḍ Docteur Smaɛil. tis snat, ad
neǧǧ lewṣaya dagi di lkumiṣarya bla cekk Professeur Findi, neɣ
Docteur nneɣ, i wakken ad asɛeggnen ad yesserwel imanis
seg umkannni anda yella qbel tasaɛet n ṭṭnac d uzgen n yiḍ.
Ɛaziz
Ahat di lweqtnni Bururu ad yili yemmut, Yenɣat Professeur...
Docteurnneɣ s daxel n tbasint n l’acide.
Ɛmara
(Yeɛḍes, yenser) Yemmut neɣ xaṭi, i wakken ad kkseɣ di lmut
is, i wakken ad yethedden wuliw d leɛqeliw, tikkeltagi ad
ssifgeɣ u ad hubbeɣ amkannni merra s la dinamit. Bɣiɣ kullec
302
Bururu yeḥyad
Asayes 41
Ɛaziz
Tafremlit n Docteur Smaɛil tennayaɣd belli ur yettɛeṭṭil ara
ad dyaweḍ, aqlaɣ tura snat tsaɛtin aya i la nettraǧu ur diḍall
ara.
Ɛmara
I lemmer ad yili terrayakd s lexbar belli d la police, tɛeggen
as di tilifu.
Ɛaziz
Ur teḥṣi ara belli d la police, nniɣas belli d baba i yuḍnen,
ḥwaǧeɣt.
Ɛmara
Ɛaziz, ad stiniḍ yeslayakd... Atan yewweḍd s ṭumubil...
Ssedreg imanik ur ɣdyettwali ara alamma iṣubbd (Ṭumubil
tewweḍd tuɣal) Ttɣawal, ttɣawal a Ɛaziz, qelleɛ deffirs,
iwalayaɣd yerwel (Rrwaḍi ttijjiqent, yekker umsetbeɛ)
Uqqem, uqqem la sirène i wakken ad aɣǧǧen abrid (Sirène de
police).
Ɛaziz
Iwald ṭumubilnneɣ yefhem imanis. Atan iɣṣeb tikli... Yebɣa
ad yessrifeg... Atan yezzi ɣef zelmeḍ... D abrid yessufuɣen si
temdint...
Ɛmara
Akken i xir, ad ɣyishil i wakken ad tneqḍeɛ. Ḍferit ur t
ttaǧǧa ara ad ɣyenser.
303
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
(Rrwaḍi ttijjiqent) Ur ttaggad a si Ɛmara, qrib ad tneɣḍeɛ, ur
mazal ara aṭas. Ma yella ṭumubilis tṣeḥḥa, tettazzal, nekni ad
nesrifeg (Ṭumubilat ttemsetbaɛent).
Ɛmara
Dayen aqlaɣ neqḍeɛit... Ahat... Zwirit a Ɛaziz... Ḥmeẓit ɣer
tamainna... Ur sttaǧǧa ara amek ara yerwel...
Ɛaziz
Aqli ḥerṣeɣt, ḥerṣeɣt... Ṭṭef imanik a si Ɛmara. Tura ad
ḥebseɣ di tlemmast n ubrid s yidis ayeffusn ṭumubil
Ɛmara
Aha, di leɛnayak a Docteur Smaɛil, ttxilk ṣubbd si ṭumubil,
ur nelli ara deg wass n usteɛfu i wakken ad tettmerriḥeḍ yis
neɣ di lexlawi.
Smaɛil
(Yezɣef) Si kumiṣar, ur tesɛim ara lqanun i wakken...
Ɛmara
Lqanun ? Tura yeɛreqaɣ, tesɛerqemaɣt a Docteur Smaɛil
armi tnettu, tura nettnadi ad tidnemmekti, ɣef wayagi ara d
taseḍ yidneɣ ɣer lbiru, ad ɣdtɛiwneḍ deg usmektiines. Lḥu !
Ɛaziz
Ala mačči di ṭumubilik a Docteur Smaɛil, rkeb di ṭumubil
nneɣ. Imusnawen akka am kečč yessnen d acu i dyewwi
lqanun, ur ṭṭuqten ara, netteḥwiǧiten. Rkeb tura.
Smaɛil
Cfu a si kumiṣar, taɛkemtagi ad kdtesqam ɣlayet, ad k
tessiweḍ ɣur widen yessnen, iqudren lqanun ara kiɛaqben ɣef
lbaṭelagi i tesɛeddayeḍ ɣef lɛaci.
304
Bururu yeḥyad
Ɛmara
(Yeɛḍes) I lemmer ad tesneɣseḍ deg lehdur ur nemɛin a
Docteur Smaɛil mačči xir ? Ad dneɛnu tidet imeɛnen. Ayɣer i
trewleḍ mi ɣdtwalaḍ ?
Smaɛil
Tɣelḍem, mačči d tarewla i rewleɣ, mmektiɣd belli yella
umuḍin nniḍen uɣaleɣ s lɛejlan.
Ɛaziz
Ayagi d tidet, tɛejleḍ armi qrib tegliḍ s yimsebriben i dizegren
zdat n ṭumubil.
Smaɛil
Ma yella umuḍin i yiyettraǧun, yennṭer, yuɣit kra, cfut d
kenwi i d ssebba n tneḍrurtis, ma yemmut... Ma yemmut...
Ɛmara
(Yeskeɛrir) Ccafuɛa ines, ccafuɛaines... Abaden ur nqebbel ara
ad nili d ssebba n tneḍrurt n umuḍin ! I wakken ur tyettaɣ ula
d kra, ilaq ad naweḍ di lweqt, D nekni ara kyessiwḍen ɣurs s
usuɣu n la sirène i wakken ad ɣǧǧen abrid ad nɛeddi. Ayya...
Zwir !
Smaɛil
(Yessetḥa) Lameɛna a si kumiṣar...
Ɛmara
Lameɛna ulac amuḍin a Docteur, Smaɛil. Trewleḍ imi tcukkeḍ
belli nettnadi fellak ad ɣdtemleḍ anda tessawḍeḍ Docteur
Sliman, Bururu akked Professeur Findi.
Smaɛil
D tisselbi i kidyebdan a si kumiṣar. Ilaqak ad testeɛfuḍ.
Ɛmara
Aṭas n lɣaflin i yiiḥesben d ameslub assagi aṭas segsen i
mazal tetten lqut deg yiḍebsiyen n wuzzal, s tuffra ɣef yiṭij.
305
Bururu yeḥyad
Smaɛil
(Yeḥzen) D acu i tebɣiḍ ad teḥṣuḍ a si kumiṣar ?
Ɛmara
Ur ttkehhin ara a Docteur Smaɛil, ḥṣiɣ belli teḥṣiḍ ayen bɣiɣ ad
ḥṣuɣ ! Truḥeḍ ɣur Docteur Buɛlam, tewwiḍd kra n tɣawsiwin
n ufeqqer n la chirurgie akked kra n wayen nniḍen : tabasint,
tibunbunin n ssǧaǧ i tessawḍeḍ s la camionnette i Docteur
Sliman akked Professeur Findi, ayagi i wakken ad ceɣlen s
Bururu ad tidrren d amdan, akka neɣ amačči akka ?
Smaɛil
Akka, d tidet a si kumiṣar.
Ɛmara
Tura ayen mazal ur tḥṣiɣ ara, kečč teḥṣiḍt, anda ffren iman
nsen? Tura a Docteur Smaɛil, di leɛnayak, ssizdegd ddhenik,
serreḥas i tidet ad dtazzel ɣef yilesik, la ttraǧǧuɣ lbenna n
lbaḍnak.
Asayes 42
Bururu
(Yettruẓu kullec) Samira ! Samira ! D taderɣalt !... Ala ! Ala !
Ur tedderɣel ara... (Ikemmel yettruẓu) Samira mačči d yellis n
umeksa... D yelli nekk... D yelli nekk... Samira inu... D nekk i d
babas...
Sliman
(Yetṣebbirit) Bururu ! Bururu ! D acu i kyuɣen ? D acu ?
Anwa i kyesserfan ? Ur ttaggad ara... Aqli dagi... Aqli yidk...
306
Bururu yeḥyad
Bururu
Samira d yelli nekk mačči d yellis umeksa (Isuɣ) Samira !
Samira !
Professeur Findi
Anta Samiraagi a Docteur Sliman ?
Sliman
Isem n Samira yellis n umeksa tesmektiyasd yellis netta
uqbel ad yettubeddel d lweḥc. Ula d nettat isemis Samira.
Bururu
Saaaamiiiiiraaaa !
Sliman
Professeur Findi, ur nezmir ara ad nerǧu, Bururu yetqelleq,
ssewǧed ṭṭabla i wakken ad nebdu leqdicnneɣ uqbel ad aɣ
yeffeɣ afus.
Professeur Findi
Dayen a Docteur Sliman, kullec ihegga di texxamt. Yuɣ lḥal
zwareɣ xemmeɣ ɣef waya.
Sliman
Bururu ! Bururu ! Yya a Bururu, tasaɛet iɣef telliḍ tettnadiḍ
attan tewweḍd, nekk akked Professeur Findi ad dnelhi yidk,
ad kidnerr d amdan.
Bururu
(Ikukra) Findi... Findi...
Sliman
Lḥud tura, ddud, ddud.
Bururu
(Ileḥḥu) Samira ! Samira !
307
Bururu yeḥyad
Sliman
Ad tuɣaleḍ d amdan akken telliḍ zik, u ssyin ad nnadi ɣef yelli
k i wakken ad tttwaliḍ.
Bururu
Samira... Ad ttwaliɣ... Yelli... Ad ttwaliɣ...
Sliman
Aqlaɣ newweḍd ɣer ṭṭabla, ali a Bururu, ẓẓel imanik.
Bururu
Ad aliɣ... Ad ẓẓleɣ imaniw... Findi ur iyiyeɛǧib ara... Findi...
Findi...
Professeur Findi
Ur iyidttmuqul ara akken a Bururu. D lḥirfa n ṭṭebb i yid
yewwin i wakken ad ɛiwneɣ Docteur Sliman ad kidnerr ɣer
tnaṣlitik am akken telliḍ ziknni.
Bururu
Ilesik la yeskeddib ulik a Findi.
Sliman
I nekk a Bururu, yak tesɛiḍ degi laman.
Bururu
Kečč a Docteur Sliman umneɣk... Umneɣk...
Sliman
Ihi ttaɣ awaliw, ẓẓel imanik ɣef ṭṭabla i wakken ur nettɛeṭṭil
ara di ccɣelnneɣ.
Bururu
Yirbeḥ, ad aliɣ... Ad aliɣ... Ad aliɣ.
Sliman
Akka... Ẓẓel imanik... Ḍleq i yiɣallenik akked yiḍarrenik...
308
Bururu yeḥyad
Professeur Findi
(Yetqelleq) Lǧehdis d ajehli, ilaq ad tneqqen s tɣeggaḍinagi
n uɣeggad akked snasel mulac yezmer ad dyessenser imanis
(Zzhir n Bururu).
Sliman
La ttwaliɣ a si Professeur Findi tessneḍ tuqqna akked
yiceddiyen s tyersiwin iṣeḥḥan amzun tekkreḍd di lḥirfa n
yiciddan.
Professeur Findi
Qbel ad kecmeɣ leqraya n ṭṭebb a Docteur Sliman, kkreɣd di
tmurt akken d amecṭuḥ, d nekk i iteqqnen lman ɣer tgusa, d
baba i yiyesḥefḍen, yella ṣṣenɛas d awlal (Marin), ɣurs i d
refdeɣ tussna n yiciddi n tyersiwin... Dayen kfiɣ... Atan
yettwaxreẓ am tcekkart.
Sliman
Ihi yallah ad nebdu, tasaɛet attan tɛedda ttnaṣfa n yiḍ (Nnhati)
Iḍagi ad yernu ad yennerni, ad yimɣur lɛilm, iḍagi ad dilal
umdan, lɛilm yeccḍen yerran amdan d lweḥc tura ad yesfeḍ
leɣlaḍis, ad yerr lweḥc d amdan. Bururu lweḥc iqellɛen
ulawen ad yettwikkes s tussna n ṭṭebb.
Professeur Findi
Yelha usiremagi, ayagi ma yella nessaweḍ s ayen nebɣa.
Sliman
Ad nessiweḍ kan a Professeur Findi, ad nessiweḍ kan... Sɛeddi
yid kan ddwanni n tguni !
Professeur Findi
Ax ! Atan !
309
Bururu yeḥyad
Sliman
Iḍagi ad nessgen Bururu, azekka ad dnessaki Salem.
Asayes 43
Ɛmara
(Yesbecbuc) Ɛaziz, iḍagi la ttḥussuɣ i usigna n leɣben iɣumm
iyid s tussmaḍis. Lfiraq ur yebɛid ara, Bururu qrib ad
yettwikkes u nekk ad ruḥeɣ ɣer la retraite.
Ɛaziz
Ad stiniḍ iɣaḍik a si Ɛmara ?
Ɛmara
(Yetqelleq) Yettuɣaḍ, yenɣa, d tidet, yessazzel idammen, d tidet,
yesgujjel, yezreɛ tuǧǧla maca mačči s lɣerḍis. Wid umi tlaq
tuzzma d uɛaqeb d imusnawen yeccḍen di lḥirfansen, s leɣlaḍ
aqesḥan s ways zegren tilas, s uxrab i sxerben taxelqit n
umdan. Quzmen, ssemlalen idammen n bunadem akked widen
n lhayca deg yiwet tfekka. Tafekka n bunadem yettwacerken s
tin n lweḥc, uqqmen yiwet n tnezduɣt i leḥram d leḥlal, i
leḥnana d lkerh, i tezdeg d wayen iluɣen (Yeɛḍes, yenser)
Anwa ara yemmten assagi ? D Bururu lweḥc iqellɛen ulawen
neɣ d Salem meskin yettwaɛezlen deg yidis am uḍuḍ ɣunfan
watmatenis, yewweḍ lweqt ad mmten di sin ! Ɛaziz ! Dayen
yewǧed kullec ?
Ɛaziz
Anɛam a si Ɛmara ! Neẓẓa lminat n ddinamit i dnezzi merra i
lberǧagi, win ara yessiten ɣef tqeffalt n usṭerḍeq la yettraǧu
awal sɣurk i wakken ad dihudd akk umkanagi.
Ɛmara
Ad nernu ad nerǧu tis rebɛa n tsaɛet, imirnni ad fkeɣ awaliw
n taggara ara yekksen idammen, ur rennun ara ad azzlen.
310
Bururu yeḥyad
Asayes 44
Professeur Findi
(I yimanis) kumiṣar Ɛmara iɛeggeniyid belli ad yesṭerḍeq
lberǧagi ɣef ṭṭnac d uzgen n yiḍ, tura atan qrib lweqt, ilaq ad
ɣeṣbeɣ ad sseɣliɣ Bururu s abasan yetcurren d l’acide, i s
heggaɣ i wakken ad tyečč alamma yekfa... Uqbel ilaq ad
zwireɣ ad ṣerɛeɣ Docteur Sliman i wakken ur iyiyesseɛwaq
ara di ccɣeliw.
Sliman
Sɛeddiyid kan timqessinnni !
Professeur Findi
Ax ! Ṭṭef !
Sliman
Awid kan... Ah ! (Ɛlint deg l’acide) Ɣlintiyi...
Professeur Findi
(Yuggad) Yaxi lmuṣiba yaxi, ɣlint ɣer daxel n ubasan n l’acide,
tura ad yeknu ad dyerr s tamawt.
Sliman
(Icukk) Ah ! Acu akka yuɣen timqessin ? La ttmeččant daxel n
waman n ubasan yellan ddaw ṭṭabla anda ara snessucef i
Bururu. Lakin amanagi mačči d aman n ddwa !? D l’acide !?
(Yezɛef) Axeddaɛ ! Axeddaɛ ! Amanagi d l’acide...
Professeur Findi
Anɛam ih ! D l’acide ara yesserɣen Bururu, ara tyessfsin am
tagut, ur dyettaǧǧa degs later.
Sliman
Axeddaɛ n lɛilm... Axeddaɛ n tussna... Axeddaɛ ara ineṭṭlen
lḥirfa, ara dafen lǧil n uzekka, ara sqedcen i leǧyal i d
yeṭṭafaren.
311
Bururu yeḥyad
Professeur Findi
Axeddaɛ d kečč a Docteur Sliman akked tmitalik i diṣenɛen
Bururu mačči d nekk (Yeḍsa) Di sin, leɛbeɣ yiswen, nekk
isemiw mačči Findi, nekk d ṭṭib n la police, kumiṣar ɛmara
yebnayawen taqerract ideg tettwaṭṭfem am yifrax s llazuq.
Sliman
Yesraḥik Bururu, yeḥṣa d axeddaɛ i telliḍ, d nekk i tiɣellḍen,
lameɛna ur ifut ara lḥal (Iɛeggeḍ) Bururu ! Bururu !
Bururu
Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa !
Professeur Findi
(Yeḍsa) Siwel neɣ qim ! Bururu yettwaxrez s tɣeggaḍin n
uɣeggad, yettwaqqen s snasel n wuzzal, abaden ur yezmir ara
ad dyessenser imanis, ayagi d lmuḥal.
Sliman
Lameɛna mazaliyi nekk ur ttwacuddeɣ ara.
Professeur Findi
(Yettaqqef) Yeǧhed... D acut akka yeṭṭef ufusiw ?... D aɛmud
n wuzzal... Ad twwteɣ yiss.
Sliman
Aaaaaaaaa ! (Yexcawet).
Professeur Findi
(Ilehhet) Dayen ! Tura yeṣreɛ, ur iyidmazal ara aṭas n lweqt
ad snegdameɣ ṭṭabla iɣef yeẓẓel Bururu i wakken ad yeɣli daxel
ubasan s tberrintagi i sbniɣ s ddemma.
Bururu
(Yukid) Docteur Sliman ! Docteur Sliman ! Sliman !
312
Bururu yeḥyad
Professeur Findi
Docteur Sliman ur yezmir ad kyexdem ula d kra a Bururu...
Tura ad temmteḍ (Yeḍsa) Ih ad ttettwikkseḍ, ad tefsiḍ daxel n
l’acide ula d rriḥak ur dtgerri ara.
Bururu
Ad mmteɣ ! Ala ! Ala ! Ur ttmettateɣ ara alamma ẓriɣ yelli
Samira (Izehher, yettnazaɛ).
Professeur Findi
Ɣas ur ttemḥiḥid ara a Bururu, ur ttɛettib ara, ur tezmireḍ ara
ad tesnesreḍ imanik si tyersiwin iss teqqnen lbaburat, yerna d
lmuḥal, abaden ad terẓeḍ ssnasel.
Bururu
Snasel... Snasel...
Professeur Findi
Dayen... Dayen... Qrib ad tenneqlab yisk ṭṭabla, ad teɣliḍ ɣer
daxel n l’acide, ur kmazal ara aṭas a Bururu.
Bururu
(Yezɛef, izehher) Ala ! Ala ! Ur ttmettateɣ ara... Bɣiɣ ad waliɣ
Samira yelli... Bɣiɣ ad ttẓreɣ (Yesseɣres snasel). Findi...
Professeur Findi axeddaɛ, ḥṣiɣ kečč d axeddaɛ, sraḥeɣk d
axeddaɛ, tura d kečč ara yemmten, ad temmteḍ a Professeur
Findi.
Professeur Findi
(Yuggad) D lmuḥal ! Yesseɣres amrar yerna ssnasel, yekkerd s
ibeddi, la dileḥḥu ɣuri... La dyettaẓ (Iwexxer) Ruḥ felli...
Tixxer akin... Tixxer...
Bururu
Findi... Ad temmteḍ... Ulik ad tidqelɛeɣ... Tikkeltagi d učči
ara ččeɣ ulik... Ad tffẓeɣ ad tsbelɛeɣ...
313
Bururu yeḥyad
Professeur Findi
Ala ! Ala ! Ur iyineɣɣ ara ! Ruḥ akin, ruḥ felli ! Ur dttaẓ ara,
eǧǧiyi !
Bururu
Ṭṭfeɣk a Findi... Rwaḥ akka... (Yefreḥ) Mmet... Mmet... (Yerẓa
idmarenis).
Professeur Findi
Aaaaaaaaaaaaaaaaa ! (Yemmut).
Bururu
(Yefreḥ) Atan wulik yettquddur d idammen yeḥman... Ad t
ččeɣ... Ad tsbelɛeɣ, ma d tafekkak ad ttḍeggreɣ daxel
ubasanagi i yidtheggaḍ (Iḍegger lǧettas di l’acide) Dayen...
La yettmečča... S wurɣu la ifetti...
Asayes 45
Ɛmara
(Yeɛḍes) Ula d aɛḍasagiinu teɛreqastuṣṣra. Dayen a Ɛaziz,
tesbeddeḍ akk taɛessast akken ilaq ?
Ɛaziz
Dayen a si Ɛmara, taɛessast tezzid d ameqyas ɣef lberǧagi
aqdim, ulac ayen ara iɛeddin ad yeffeɣ ara zeglen ibulisen,
kullec yergel.
Ɛmara
Zemreɣ ad ttekleɣ fellak ! Lbarud n la dinamit, dayen teẓẓam
akk lminat ?
Ɛaziz
Am lbaṭaṭa a si Ɛmara am lbaṭaṭa.
314
Bururu yeḥyad
Smaɛil
(Yuggad) Amek ? La dynamite ? Ɛni ad tesṭerḍqem lberǧ ? Yella
daxel Docteur Sliman !
Ɛmara
Docteur Sliman ? D acu ara tyawin ɣer daxel ? D netta i
yebɣan. Yessewqeɣ imanis di tqerract, lemmer yebɣi talwit
atan yeffeɣd.
Smaɛil
Ur tyettaǧǧa ara Bururu, teḥṣiḍ ayagi a si kumiṣar.
Ɛmara
Ḥṣiɣ d Docteur Sliman i dyewwin Bururu ɣer dagi, ayagi d
ttbut belli ineḥḥel fellas, yeqqel d acrikis, Docteur Smaɛil,
lemziyyak tewweḍ, temliḍaɣd abrid armi d dagi, tura eǧǧaɣ
ad nexdem ccɣelnneɣ. Iniyid a Ɛaziz, amzun akken sliɣ i
usuɣu ɣer daxel n uxxam, neɣ d imeẓẓuɣeniw i iɣelṭen ?
Ɛaziz
Ula d nekk sliɣas, asuɣu yulid seddaw lberǧ, tcuba...
Ɛmara
Tcuba ɣer taɣect n Docteur nneɣ.
Ɛaziz
(Yetqelleq) Ihi ad yili yettwakcefd !
Ɛmara
Ad yili ur tiqadd ara lweqt ad dyessenser imanis. Bla cekk
yenɣat Bururu.
Ɛaziz
Asṭerḍeqagi daɣen yulid seddaw lberǧ.
315
Bururu yeḥyad
Ɛmara
Lameɛna ur ɛad dfkiɣ awal i usṭerḍeq n ddinamit, sɛeṭṭleɣ s
rrbeɛ n tsaɛet nniḍen i wakken Docteurnneɣ ad tiqidd lweqt
di ccɣelis.
Ɛaziz
Asṭerḍeqagi mačči sɣurneɣ i dyekka, si daxel i dyekka.
Muqel a si Ɛmara timess iceɛlen tebda la dtetteffeɣ si ṭṭiqan d
tewwura yerrẓen n wadda n uxxam.
Ɛmara
(Yewhem) Ɛaziz muqel muqel ɣef umnar n tewwurt iqelɛen n
unekcum n lberǧ... Ad stiniḍ d Bururu ! La dyetteffeɣ si gar
wabbu... La dyettban... D netta... La dyettali tibruǧin... Ad s
tiniḍ yewwid albaɛḍ gar yifassenis... Muqel muqel...
Ɛaziz
Ɛeqleɣt a si Ɛmara, yerfedd Docteur Sliman... Ad stiniḍ
yemmut... Ur yettembiwil ara... Sani ara tyawi... Ad tyemḍel ?
Ɛmara
(Yezɛef) D Bururu ara yettwaneṭtlen, d acu i la tettraǧuḍ a
Ɛaziz, aqli fkiɣak awal... Hubbd lberǧagi amcum ɣef
Bururu ad yettwanṭel i lebda.
Ɛaziz
(Yefreḥ) Yirbeḥ a si Ɛmara, awalagi i dyusan sɣurk d ddwa
yesseḥluyen ulawen ; FEEEEEEEUUUUU.
Bururu
Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa !
Smaɛil
(Yeḥzen) Bururu tenṭleḍt tesseddaḍ yids Docteur Sliman a si
kumiṣar.
316
Bururu yeḥyad
Ɛmara
(Yezɛef) Ulac win yessewwen timsewwect bla ma yerreẓ
timellalin. Ula d kenwi tussnanwen n ṭṭebb telha. D lebḥer
lqayen ur nesɛi taggara. D igenni ur nesɛi ssqef lameɛna i
wakken ad twenneɛ tussnanwen tzellumas asfel. Lḥun a
Ɛaziz.
Ɛaziz
La ttwaliɣ degk teɛyiḍ a si Ɛmara, ilaqak ad testeɛfuḍ yerna
asteɛfu yuklalen isemis.
Ɛmara
D tidet ɛyiɣ a Ɛaziz, taluftagi n Bururu tecrewd degi yakk
ayen i yidyeggran d tisigar n tezmert.
Ɛaziz
Tikkeltagi dayen a si Ɛmara, Bururu yemmut, ihubbd fellas
lberǧ n win yesluɣen tajadditis, yettwanṭel am netta am
Docteur Sliman meskin, i ibegsen ad yesfeḍ leɣlaḍ n babas, s
tussna i sdyeǧǧa d lwarata, yessarem ad dyerr lweḥc ɣer
laṣelis, ad yeqqel d amdan am zzmanis ayagi d ayen ur
yezmir ad yeḍru Bururu lweḥc iqellɛen ulawen yemmut, yenṭel
i lebda ur mazal ara ad dyuɣal.
Ɛmara
(Yettxemmim) Bururuagi nessen yemmut neḥder i tenṭelt
ines, lameɛna i wiyaḍ ?
Ɛaziz
(Yedduqqes) Amek a si Ɛmara ? Wiyaḍ ? Ayɣer llan wiyaḍ ?
Ɛmara
Zemren ad ilin a Ɛaziz, imi ulac laman di lweqt ileḥḥun s tinza
n maḥyaf, maḥyaf i dyeslalayen tamḥeqranit yeddren s txidas.
Akka mazal amarkanti ad yeḥqer igellil, aɣezfan ad yerkeḍ
awezlan, acebḥan ad yezzi ɣef uberkan, uzyin ad yezwir win
317
Bururu yeḥyad
Ɛaziz
(Yeḥzen) Ma yuɣald ad dyaf wiyaḍ ara icewwel, ma d kečč a
si Ɛmara la retraite inek tewweḍ, ussan n usteɛfu la kttraǧun,
ruḥ, ffeɣ, beddel tamurt, ad tezziḍ s waɛrur i uqdim, ad tqableḍ
ajdid ara kyesnefsusin lxaṭer, ara kiɛeǧben ad kyers deg
wul.
Ɛmara
(Yecmumeḥ) Awah a Ɛaziz, gar cwiṭ d waṭas, timura ur
mxallafent ara kifkifitent akk yal yiwen s lerbaḥis, yal tayeḍ s
lhemmis. Ihi smenyafeɣ ad qqimeɣ anda lliɣ, di tmurtiw, deg
umkan ssneɣ yesseniyi, nemwalaf ṭṭbayeɛ, nemyecrak
leɛwayed.
Ɛaziz
Ihi a si Ɛmara ma yella akka ad tuɣaleḍ ɣer wayen akken i
tḥemmleḍ, ɣer ṣṣyada n tsekkrin, zzerzur d yilfan.
Ɛmara
Zzman, zemreɣ i tikli s ufella ikerra n wakal, i uneggez gar
icerfan d walluy n tɣaltin, tura dayen ur iyidmazal ara di
tazzla deffir ṣṣyada, ur zmireɣ ara i leɛtabis.
Ɛaziz
Beddel ṣṣenf n ṣṣyada nniḍen, ɛnu ṣṣyada n lḥut, aɛekkaz n
uɣanim deg yifassen, tiɣimit ɣer rrif n wasif neɣ s ufella n uẓru
n lebḥer, u kečč aqlak testeɛfaḍ.
318
Bururu yeḥyad
Ɛmara
(Yecmumeḥ) Ur ssineɣ ara ṣṣyada n lḥut a Ɛaziz.
Ɛaziz
Tagi d lḥirfaw nekk a si Ɛmara, ad aksḥefḍeɣ ṣṣyada n lḥut a
si Ɛmara.
Ɛmara
Aqli qebleɣ, aḥfaḍ ur yesɛi ara temmɣer.
Ɛaziz
Ihi attan tefra weḥds. Ah ! Mmektaɣd Malika, tennayid
ɛreḍd si Ɛmara s imensi, d seksu.
Ɛmara
Ssneɣ asewwi n tmeṭṭutik, d teɛebbajt n yifassen, yak d seksu
am akken ḥemmleɣ ?
Ɛaziz
Yerna s useqqi n tɣeddiwt n lexla akked uksum n uɛejmi
yerwan deg uzaɣar.
Ɛmara
(Yesqeḍ) Ma yella akka ad naseɣ d inebginwen.
Ɛmara
Ala a si Ɛmara mačči d inebgi a si Ɛmara, ad dtaseḍ d aɛeggal
nneɣ, d awexxamnneɣ.
Ɛmara
(Yefreḥ) Di tnegguraagi waqila ḥliɣ, ur ḥusseɣ ara i unɣuɣez
n uɛḍas. Ɛni aṭṭannni inu n la sinusite ula d netta yessemɣer,
yewweḍ lweqtis ad yesteɣfu.
319
III
ANNEXES
01 Attestation de la Socièté des Auteurs et Compositeurs Dramatiques.
Collection “Idlisennneɣ”
01 Khalfa MAMRI, Abane Ramdane, ar taggara d netta i d bab n timmunent, 2003
(Tasuqelt Abdenour HADJSAID d Youcef MERAHI )
02 Slimane ZAMOUCHE, Uḍan n tegrest, 2003.
03 Omar DAHMOUNE, Bu tqulhatin, 2003.
04 Mohand Akli HADDADOU, Lexique du corps humain, 2003.
05 Hocine ARBAOUI, Idurar ireqmanen (Sophonisbe), 2004.
06 Slimane ZAMOUCHE, Inigan, 2004.
07 S. HACID et K. FERHOUH, Laṣel ittabaɛ laṣel akk d : Tafunast igujilen, 2004.
08 Y. AHMED ZAYED et R. KAHLOUCHE, Lexique des sciences de la terre et
lexique animal, 2004.
09 Lhadi BELLA, Lunǧa, 2004.
10 Antoine de St EXUPERY, Le Petit Prince, 2004 (Tasuqelt Habib Allah
MANSOURI, Ageldun amecṭuḥ )
11 Djamel HAMRI, Agerruj n teqbaylit, 2004.
12 Ramdane OUSLIMANI, Akli ungif, 2004.
13 Habib Allah MANSOURI, Amawal n tmaziɣt tatrart, édition revue et augmentée,
2004.
14 Ali KHALFA, Angal n webrid, 2004.
15 Halima AIT ALI TOUDERT, Ayen i ɣdnnan gar yetran, 2004.
16 Moussa OULD TALEB, Mmis n igellil, 2004 (Tazwart : Youcef MERAHI)
17 Mohand Akli HADDADOU, Recueil des prénoms amazighs, 2004.
18 Nadia BENMOUHOUB, Tamacahut n Basɣar, 2004.
19 Youcef MERAHI, Taqbaylit ass s wass, 2004.
20 Abdelhafidh KERROUCHE, Teɣzi n yiles, 2004.
21 Ahmed HAMADOUCHE, Tiɣri n umsedrar, 2004.
22 Slimane BELHARET, Awal ɣef wawal, 2005.
23 Madjid SI MOHAMEDI, Afus segm, 2005.
24 Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiṭij aḥric I, 2005.
25 Collectif, Tibḥirt n yimedyazen, 2005.
26 Mourad ZIMU, Tikli, tullisin nniḍen, 2005.
27 Tayeb DJELLAL, Si tinfusin n umaḍal, 2005.
28 Yahia AIT YAHIATENE, Faḍma n Summer, 2006.
29 Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiṭij aḥric II, 2006.
30 Lounes BENREJDAL, Tamacahut n bu yedmim, 2006.
31 Mezyan OU MOH, Tamacahut n umeksa, 2006.
32 Abdellah ARKOUB, Nnig wurfan, 2006.
33 Ali MAKOUR, Ḥmed n ugellid, 2006.
34 Y. BOULMA & S. ABDENBI, Am tmeqqunt n tjeǧǧigin, 2006.
35 Mohand Akli SALHI, Amawal n tsekla, 2006.
36 O. KERDJA & A. MEGHNEM, Amawal amecṭuḥ n ugama, 2006.
37 Ali ELHADJEN, Tudert d usirem, 2006.
38 Hadjira OUBACHIR, Uzzu n tayri, 2007.
39 Djamel BENAOUF, Di tmurt uɛekki, 2007.
40 Akli OUTAMAZIRT, Targit, 2007.
41 Mohamed Salah OUNISSI, Tametna n umenzu, 2007.
42 Ramdane ABDENBI, Anagi, 2007.
43 Ramdane LASHEB, Ccna n tlawin ɣef ṭṭrad 54/62, 2007.
44 Said CHEMAKH, Ger zik d tura, 2007.
45 Said IAMRACHE, Timenna n Saɛid Iɛemrac, 2007.
46 Mohamed MEDJDOUB, Baba Carlu, 2007.
47 Nadia BENMOUHOUB, Tafunast igujilen, 2007.
48 Ali MOKRANI, Agama s tugniwin, 2007.
49 Fatma ELKOUCHA, Tamedyazt n Yasmin, 2007.
50 Naima HADJOU, Amennuɣ n tudertiw, 2007.
51 Hocine LAOUES, Gar umqadmu d umnelti, 2007.
52 Omar KHAYAM, Rubaɛiyyat, 2007 (Tasuqelt Abdellah HAMANE)
53 Ferdinand DUCHENE, Tamilla, 2007(Tasuqelt Habib Allah MANSOURI)
54 Slimane ZAMOUCHE, Agellil akk d ineffuten yelhan, 2007.
55 Djamel HAMRI, Anadi di tmedyazt, 2007.
56 Khaled FERHOUH, Ḥkuyaɣd tamacahut, 2007.
57 Lhadi BELLA, Awal d usefru, 2007.
58 Omar DAHMOUNE, Agu, 2007.
59 Yahia AIT YAHIATENE, Untigun, 2007.
60 Tiddukla Yusef U Qasi Si Muḥend U Mḥend, Tafaska n tmedyazt, 2008.
61 Sadi DOURMANE, Abrid n tudertiw, 2008.
62 Dahbia AMOUR, Tudert s tmedyazt, 2009.
63 TANASLIT, Akli n tayri, 2009.
Actes de colloques
01 Actes des journées d'étude sur La connaissance de l'histoire de l'Algérie, mars
1998.
Actes des journées d'étude sur L'enseignement de Tamazight, mai 1998.
Actes des journées d'étude sur Tamazight dans le système de la
communication, juin 1998.
02 Actes des journées d'étude sur Approche et étude sur l'amazighité, 2000/2001.
03 Actes du colloque sur Le mouvement national et la revendication amazighe,
2002.
04 Actes du colloque international sur Tamazight face aux défis de la modernité,
2002.
05 Actes des séminaires sur la formation des enseignants de Tamazight et
l'enseignement de la langue et de l'histoire amazighe, 2003.
06 Actes des colloques : Identité, langue et Etat / La permanence de l'architecture
amazighe et l'évolution des cités en Algérie, 2003.
07 Actes des stages de perfectionnement pour les enseignants de tamazight, mars
2004.
08 Actes du stage de perfectionnement des enseignants de la langue amazighe,
30/31 mars 2004.
09 Actes du Colloque : Le passage à l'écrit des langues et cultures de tradition orale,
le cas de Tamazight, 2004. (Voir Timmuzgha N°13)
10 Actes du Colloque : La littérature amazighe : de l'oralité à l'écrit, 2005 (Voir
Timmuzgha N°14)
11 Actes du Colloque : Tamazight dans les médias et à l'école : hypofonctionnalité
et usages du lexique, 2006 (Voir Timmuzgha N°15)
12 Actes du colloque sur Le patrimoine culturel immatériel amazigh, 2006.
13 Actes du colloque sur Le libycoberbère ou le Tifinagh ; de l'authenticité à
l'usage pratique, 2007.
Revue « Timmuzgha »
Revue d'études amazighes du Haut Commissariat à l'Amazighité :
N° 1, avril 1999, N° 19, août 2008.
N°10, octobre 2004, Spécial Mohya, Entretien.
N°12, décembre 2006, Tajmilt i Si Muḥend U Mḥend.
N° spécial en Tamazight :
. N°16, janvier 2008.
. N°17, avril 2008.
. N°19, août 2008.
Autres publications
01 Chafik MOHAMED, Aperçu sur trente trois siècles de l'histoire des imazighènes,
1997.
02 Annuaire des associations culturelles amazighes, 2000.
03 Idir ElWatani, L'Algérie libre vivra, 2001.
04 Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie générative du kabyle : l'emphase et son
harmonie. Tome1, Histoire et fondements d'un débat argumentaire, 2007.
05 Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie générative du kabyle : l'emphase et son
harmonie. Tome2, Analyse et représentation phonologique, 2007.
06 Collectif, Mouloud FERAOUN, Evocation, Actes du Colloque, 2008.
07 Catalogue des publications du HCA, 2008.
Consultings
01 Kamel BOUAMARA, Nekni d wiyiḍ, 1998.
02 Mouloud FERAOUN, Ussan di tmurt, 1999 (Tasuqelt Kamel BOUAMARA)
03 Nora TIGZIRI Amar NABTI, Etude sur « L'enseignement de la langue amazighe:
bilan et perspectives », 2004.
04 Iddir AMARA, Les inscriptions alphabétiques amazighes d'Algérie, 2006.
05 Kemal STITI, Fascicule des inscriptions libyques gravées et peintes de la grande
Kabylie, 2006.
06 Mohand Akli HADDADOU, Dictionnaire des racines berbères communes,
2006/2007.
07 Abdellah NOUH, Glossaire du vocabulaire commun au Kabyle et au Mozabite,
2006/2007.
08 Sadaq BENDALI, Awfus amaynut n tutlayt tamaziɣt, 2007.
09 M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tesrit taqbaylit, 2007.
10 Kamel BOUAMARA, Amawal n tunuɣin n tesnukyest, 2007.
11 Moussa IMARAZENE, Manuel de syntaxe berbère, 2007.
12 M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tmedyazt taqbaylit, 2007.
13 Moussa IMARAZENE, Timɛayin n leqbayel, 2007.
14 Nora BELGASMIA, L'expression écrite en tamazight, 2007.
15 Mouloud LOUNAOUCI, Projet de création d’un Centre de terminologie
amazighe, TERAMA, 2007.
16 Zahir MEKSEM, Isuraz n usezdi tenmeẓla taḍrisant n tmaziɣt : Asnekwu d
tesleḍt, 2008.
17 Mohammed Brahim SALHI, La tariqa Rahmaniya : De l’avènement à
l’insurrection de 1871, 2008.
18 Fakihani TIBERMACINE, Tanast u kajjuf, 2009.
Cet ouvrage est publié dans le cadre de la collection
“Idlisennneɣ”
Initiée par la Direction de la promotion culturelle du
Haut Commissariat à l'Amazighité
Conception et PAO :
Tiɣwist n Bururu
Dépôt Légal : 2862006
ISBN : 9961789563
Bururu yeḥyad
Dépôt Légal : 2872006
ISBN : 9961789572
Achevé d'imprimer sur les presses de
IMPRIMERIE HASNAOUI
Alger
Tel : 021747083
Fax : 021740731