Aquellos cochos que tuveran máis d’un ano vivindo nel cubil, que
nun fixeran outra cousa que comer y dormir chegao el inverno eran
condenaos a morte tendo qu’entregar os xamóis y demás pezas al amo,
que pa eso yes tuvera dando a caldada todo el ano.
Y non sólo caldada, que de vez en condo tamén yes daba brazaos de
berzas crudas, puñaos d’espigas de meiz y algúa qu’outra embozada de
farina de trigo. Gracias a estos pratos combinaos que se yes botaban na
bacita íbase criando el cocho y poñendo arrobas, que búa falta fía a
carne pa comer todo el ano.
Todos os anos a ceremonia de matar os cochos era tan parecida que se nun te fixabas nun sabías
en qu’ano t’atopabas.
Nel caso da matanza, pa que tuvese bon tempo tía que tar mal tempo. Quero decir que pa qu’el tempo fose
bon pa fer a matanza tía que fer frío, chover ou incluso nevar, tía por tanto que fer mala xeira. Einda hoi
condo fai frío y chove s’escuita decir “ta bon tempo pa matar os cochos”.
Condo el tempo poñía mal focín acordaban na casa qu’era el hora de matar y empezaban os
preparativos: avisar al matachín, limpiar el baño de salar, quitar tarecos d’unde iban colgarse os cochos,
buscar el chambaril, comprar sal, comprar pimento, ter a mao cebollas y ayos, avisar os vecíos y parentes
pa que vesen axudar el día da matanza.
El día da matanza era un día señalao nas casas, como lo era el día da mayega, el día da festa, el día
de coyer as patacas, el día del herba seca etc Mui cedo pola mañá poñíase auga a calentar nun bidón (augua
que s’usaría despós pa pelar el cocho). Mentras calentaba el augua iban chegando el matachín y os
axudantes, que pasaban pa cucía y tomanban un café.
Condo a persona que taba al tanto del augua na bodega consideraba que xa taba calente berraba: “el augua
xa ta”, qu’era el aviso col qu’os da cucía entendían que tían que salir pa fora y empezar el trabayo.
Pasaos todos estos apuros y con os cochos xa mortos y ben mortos chegaba el momento de
pelallos. Pa eso usábase augua fervendo que se yes botaba por encima al tempo que se rascaba con un
cuitello. Úa vez llimpios colgábanse polas patas d’atrás, pa eso fiase un furaco nelas y sacábaseyes el
tendón y ei metiase el chamberil. Despós subiase el cocho deixandolo colgao d’úa viga y con a cabeza
colgando p´abaxo.
Nesta posición el matachín abría el cocho del pico al fondo y sacábaye todas as vísceras. As tripas
enchíanse nua tina y coyianlas as muyeres qu’iban laballas al río ou a algún regueiro porque despós
usánbanse pa embutir.
Jesús Álvarez Valdés: As costubres foron deste xeito (Amañao)
1
1. Contesta:
a) ¿Cómo tía que tar el tempo pa que fose bon pa matar os cochos?
b) Ademáis da caldada, ¿qué comían os cochos?
c) Condo se dice “ta bon tempo pa matar os cochos” ¿Cómo ta el tempo?
d) ¿Pa qué s’usa el augua calente na matanza?
e) ¿Pa qué s’usa el sangre del cocho?
Embozada:
Tarecos:
Bacita:
Xeira:
3. Seguro que algúa vez ouguiche decir que “del cocho aprovechase todo” ou que “del cocho
aprovéchanse hasta os andares” peró hai algúas partes máis ricas qu’outras. Escribe nos
cuadros el nome das partes del cocho.
xamón llacón rabo oreya focín uños cabeza sullombo
2
5. Completa el testo cuas palabras del recuadro:
chourizos matanza xantar mondongo cocho xamóis patacas llacóis amasar tripas muyer
Aquella …………………………………… chegóu cuas outras. Parentes, vecías, todas iban axudar na
…………………………………. y as …………………………………, xunto os homes que foran tamén botar úa mao. Ella
era a que tías más presa na fileira que botaba a andar camín da ribeira para llavar as
6. Escribe (V) verdadeiro ou (F) falso y corrixe as frases que ten mal:
( ) Os chourizos fainse con carne, grasa, pimento dulce, pimento picante, ayo y azúcar.
7. Tamén hai refráis relacionaos col Samartín. Relaciona y completa as frases de debaxo.
3
8. Aquí teis os ingredientes necesarios pa fer chourizos, morciyas dulces y morciyas
asturianas, peró algún anda algo despistao y colocouse unde nun debía. Tacha os ingredientes
que nun se corresponden col producto y despós completa el cuadro de debaxo poñendo
namáis os ingredientes que fain falta pa elaborar cada cousa.
9. Contesta:
a) ¿En qué comida típica asturiana se poden topar chourizos y morciyas?
4
10. A matanza del cocho dura varios días, coloca nel cuadro lo que se fai en cadún d’ellos.
PRIMEIRO DÍA
SEGUNDO DÍA
TERCEIRO DÍA
11. Despós de todo lo que llevamos visto da matanza (exercicos, vídeo, comentarios na clase
etc) ¿Qué é lo que máis che gusta a ti del Samartín? Escribelo nun mínimo de sete renglóis.