Anda di halaman 1dari 90

GLOSARIO Recuerda que no es un diccionario y que slo te sirve para las traducciones cortas Utiliza el busca

a !prep" de ablativo# de desde ab !prep" de ablativo# de desde abnuo is $ere $ui re%usar oponerse abstinens $ntis &oderado absens $ntis p" presente de absu& ' ad( ausente absu& abes abesse a)ui estar ausente estar le(os ac !con(# y accedo $is $ere $cessi $cessu& acercarse a*adir accendo $is $ere $cendi $censu& acrecentar e+citar accin,o $is $ere cin+i $cinctu& dedicarse a accipio $is $ere $cepi $ceptu& recibir escuc%ar accu&bo $is $ere $cubui $cubitu& recostar tenderse acer acris acre a,udo acerbe acerbo -spera dura&ente penosa dolorosa&ente acerbitas $atis ) a&ar,ura dureza rudeza ' des,racia cla&idad ' sabor -spero )ruta no &adura acerbo 1. tr" A,riar a,ravar acerbus $a $u& aspero a,rio acernus $a $u& de arce acerra $ae incensario Acerrae $aru& )"pl" Acerras !c" de /a&pania# Acerrani $oru& &"pl" % abitante de Acerres acies $ei ) e(0rcito" ca&po de batalla ad !prepos" de acu"# a %acia addo $is $ere $didi $ditu& a*adir adduco $is ere addu+i adductu& conducir adeo !adv# %asta tal punto adeo $ii $itu& irre," 1. tr" e intr" 2 diri,irse ir a ver acudir a !una persona# diri,irse ir a !un sitio# acercarse a atacar ' consultar !oraculu&# ' e+ponerse a arrostrar ' e&prender ad)ati& !adv# abundante&ente a))icio $)eci $)ectu& 3 !ad )acio# tr"2 a)ectar debilitar '' pasiva2 ser a)ectado ad%uc !adv# %asta a%ora %asta este &o&ento todav4a a5n6 %asta aqu4" adicio $is $ere adieci adiectu& a*adir adi&o $is $ere ade&i ade&ptu& quitar ad&inister $tri & a,ente ayudante el que ayuda instru&ento ad&inistra $ae ) la aue ayuda criada ad&inistratio $onis )6 ayuda ' ad&inistracin direccin ,erencia ,obierno ad&inistrativus $a $u& pr-ctico activo ad&inistrator $oris & el que ad&inistra director ad&inistratorius $a u& que sirve relativo al servicio ad&inistro 1. intr 6 asistir ayudar ' tr" Ad&inistrar cuidar ocuparse de diri,ir e(ecutar
traba(ar

ad&iratio $onis ) ad&iratio $onis ) adopto $as $are $avi $atu&

ad&iracin ad&iracin adoptar


7

adpeto $is $ere $petivi petitu& apetecer desear adpeto $is $ere $petivi $petitu& apatecer desear adscribo $is $ere $scripsi $scritu& atribuir aplicar adscribo $is $ere $scripsi $scritu& atribuir aplicar adsu& irr" !ad su&# intr"2 estar presente to&ar parte asistir ' presentarse co&parecer venir lle,ar ser in&inente ' estar (unto a ayudar asistir ' ser propio adulescens $ntis adolescente (oven adulescentia $ae ) adolescencia adulescentulus2 adulescentulus $a $u&6 (uvenil &uy (oven '' $us $i &" (ovencito rapaz advenio $is $ire $veni $ventu& lle,ar adventus $us & lle,ada venida adversarius $i & adversario ene&i,o adversarius $i & adversario ene&i,o adversu& !pre" de acusativo# contra aedes $iu& ) casa aedicula $ae ) capilla %ornacina aediclae $oru& )"pl" casita aedi)e+ $icis & constructor aedi)icatio $onis ) edi)icacin edi)icio aedi)icatiuncula $ae ) peqie*a construccin aedi)icator $oris &" constructor arquitecto aedi)icatorius $a $u& re)erente a la edi)icacin ' causante de aedi)icatoria !art# arquitrectura aedi)iciu& $i & edi)icio aedi)ico $as $are $avi $atu& edi)icar aedilis $is & !aedes# & &a,istrado ae,re !adv# di)4cil&ente aer aeris !acu" aera# & aire at&s)era niebla aera&en $inis n" bronce ob(eto de bronce de cobre aera&entu& $i n" bronce ob(eto de bronce de cobre aerarius $a $u& de broce de cobre6 relativo al dinero aerariu&" $ii n erario tesoro p5blico aerarius $ii & erario !ciudadno no nscrito en una tribu privado del derec%o de voto y e+ento del servicio &ilitar# aeratus $a u& cubierto de bronce de cobre aereus $a u& de bronce adornado de cobre o de bronce aeri)er $)era $)erru& que lleva o produce cobre aeripes $edis de pies de bronce aeris ,en de aer aeris ,en" de aes aerisonus $a $u& que suena co&o el bronce aerius $a u& relacionado al aire a0reo ' alto encu&brado perdido en el aire Aelius Adrianus & Aeneas $ae & aeque !adv# 8lio Adriano 8neas i,ual&ente
3

aequus $a $u& i,ual aestuariu& $i n estuario aestus us & calor ardor aetas $atis ) edad 0poca a))ero $)ers $)erre attuli allatu& traer a))icio $is $ere $)eci $)actu& a)ectar a))li,o $is $ere $)li+i $)lictu& ,olpear a)li,ir A)ranius $ii & A)ranio !po0ta c&ico ,eneral de 9&peyo en 8spa*a# A)ranianus" $a $u& a)ricano de :)rica A)rica $ae ) :)rica a)ricanus $a $u& a)ricano a,er a,ri & ca&po a,,redior $,ressus su& dep"2 3 !ad ,radior# tr" acercarse diri,irse '' tantear sondear '' atacar e&prender a,nosco $is $ere a,novi a,nitu& conocer a,nosco $is $ere a,novi a,nitu& conocer a,nus $i & cordero a,o $is $ere e,i actu& %acer a,ricola $ae & a,ricultor aio ais !de)ectivo# decir ala $ae ) ala alacer o $cris $cris$crere2 ale,re pronto presto ,ozoso vivo -,il li,ero" albus $a $u& blanco !plu&bu& albus; esta*o#6 p-lido l4vido albu& $i n"6 la blancura lo blanco el color blanco tabla blanqueada con yeso y e+puesta p5 blica&ente donde iban escritos los edictos de los pretores las co&unicaciones del ,ran pont4)ice etc" <AS lista re,istro anales Alba $ae ) albeo $es $ere al,or $oris & alo alui altu& o alitu& 3 tr" Alba !no&bre de ciudad# blanquear a&anecer )r4o nutrir sustentar ali&entar ' pasiva2 ali&entarse

alienus $a $u& a(eno aliqua&diu !adv# durante al,5n tie&po aliquis !$qui# $qua $quod al,unos aliquot !indeclinable# al,unos alius $alia aliud otro aliter" Adv =e otro &odo de distinta &anera alpicus $a $u& alpino Alpis $is ) los Alpes alter $a $u& ad( otro altus $a $u& alto a&icio $icui o $i+i $ictu& 3. !a&ba iacio# tr" 2 envolver cubrir ' 9AS" >estirse ponerse una prenda e+terior ' a(ustarse arre,larse a&icita $ae ) a&istad a&ictus $a $u& pp de a&icio
1

a&ictus $us & lo que envuelve o cubre vestido e+terior &anto6 &anera de envolverse cn la to,a velo toca ' a&ito a&iculus $i &" a&i,uito a&i,o tierno a&icula $ae )" a&i,uita a&i,a tierna a&icus $a $u&"2 a&i,o a&istoso ben0volo placentero a,radable )avorable propicio a&icus $i & a&i,o con)idente )avorito ! de un rey# aliado !del pueblo ro&ano a&itto $&isi $&issu&6 3. tr" 8nviar le(os de(ar &arc%ar soltar '' desec%ar abandonar perder !voluntaria&ente#6 renunciar a '' de(ar escapar6 perder a&nis $is & r4o A&uliu&"$ A&ulius ii &" A&ulio !rey de Alba que orden la &uerte de R&ulo y Re&o# Ana $ae & Guadiana !r4o# Anien $ensis &" Anio Anio $anionis &" Anio an,uis is &" y )" serpinete culebra ' el =ra,n !constelacin? an,ulatus $a $u& an,uloso an,ulo 1. tr %acer -n,ulos disponer en -n,ulos ' reple,arse an,ulus $i &6 "an,ulo esquina ' lu,ar apartado o solitario rincn ' sala de estudio sala de escuela an,uste de &odo estrec%o o cerrado de &anera restrin,ida an,usto 1. tr"2 estrec%ar reducir ' circunscribir li&itar an,ustus $a $u& an,osto estrec%o reducido an,ustu& $i n"2 espacio estrec%o &uy reducido an,ustia $ae ) des)iladero ani&a $ae ) al&a ani&us $i & al&a esp4ritu ani&us $i & -ni&o annus $i & a*o ante !pre" de Ac"# delante de ante &eridien !a"&# antes del &ediod4a antea !adv# antes antecapio $is $ere $cepi $captu& anticiparse to&ar de ante&ano antecapio $is $ere $cepi $captu& anticiparse to&ar de ante&ano antiquus $a $u& anti,uo antiquus $a $u& anti,uo antru& $i n ,ruta cueva antru& $i n ,ruta cueva aperio $is $ire aperui apertu& abrir Apollo $onis & Apolo appello $as $are $avi $atu&" tr lla&ar diri,ir la palabra apostro)ar %ablar a appropinquo $as $are $avi $atu& acercarse apud !pre" de Ac"# (unto a Apulia $ae ) Apulia aqua $ae ) a,ua aquila $ae ) a,uila aranea $ae telara*a
@

Arar $ris & r4o Saona aratru& $i n arado arbitriu& $i n (uicio voluntad arbitror $aris $ari $atus su& pensar creer ardens $ntis ardiente ardeo arsi arsurus 7 intr"2 arder abrasarse estar ardiendo '' brillar resplandecer" ar,entu& $i n plata dinero ar&a $oru& n pl ar&as ar&a&enta $oru& n"pl" apare(o (arcias ar&a&entariu& $ii n parque arsenal ar&ariu& $ii n ar&ario6 ASU98L co)re para (oyas ar&atura $ae ) ar&adura ar&as ' soldados en ar&as ' tropas li,eras ar&atus $a $u& pp de ar&o ar&atus $a $u& ad( ar&ado !ar&atissi&us; ar&ado %asta los dientes# ar&ati $oru& &$pl ,ente ar&ada ar&atus $us &" ar&a&ento 'soldados en ar&as ' tropas Ar&enia $ae ) Ar&enia aro 1 tr"2 arar labrar cultivar '' vivir de la a,ricultura ser labrie,o abrir surcos surcar" ars $tis ) arte arti)iciu& $i n o)ocio arte artus $uu& & pl &ie&bros articulaciones ar+ arcis ) )ortaleza as assis & as !&oneda ro&ana# Ascanius $ii & Ascanio !%i(o de 8neas# Ascanius $a $u& del la,o Ascanio ascendo $is $ere $cendi $censu& subir escalar asinus $i & asno asper $era $eru& -spero aspicio $is $ere aspe+i spectu& &irar assiduus $a $u& asiduos constantes Assyria $ae ) Asiria astrolo,us $i & astrlo,o atque !con(# y attero $$trivi $tritu& 3. tr6 )rotar contra des,astar por el uso 'consu&ir debilitar ' triturar
aplastar

attin,o $is $ere ti,i $tactu& attollo $$3. tr" auctoritas $atis ) audacia $ae ) auda+ $acis audeo $es $ere ausus su& adiutor $oris & au)ero $)ers $)erre $abstuli $ablatu& au,eo $es $ere au+i auctu& au,ur $is & au,uriu& $i n

tocar a)ectar lvantarse elevar ' realzar e+altar autoridad audacia audaz atreverse 8l que ayuda ayudante" colaborador llevarse au&entar au,ur au,urio
B

Au,ustus $i & Au,usto aula $ae ) aula aureus $a $u& a5reo de oro auris $is & o4do ore(a !de auricula $ae# Auster $tri & Austro viento del sur aut !con(# o aute& con( !si,ue sie&pre a la palabra a la que se re)iere y denota una d0biiloposicin entre 0sta y lo anterior&ente dic%o6 &uc%as veces puede no traducirse " >er diccionario2 pero en ca&bio autor $oris & autor autor $oris & autor au+ilia $oru& n pl tropas au+iliares avaritia $ae ) avaricia avarus $i & avaro Aventinus $i & Aventino !&onyte de Ro&a# avidus $a $u& ad( -vido ansioso barba barbae s" )" barba barbari barbaroru& s" &" pl los b-rbaros barbarus $a u&$ b-rbaro e+tran(ero inculto salva(e basilica $ae s")" <as4lica !edi)icio p5blico ro&ano dedicado al co&ercio# basio $as $are $avi $atu& besar basiu& $i & beso beatus $a $u& )eliz dic%oso <el,ae2 <el,ae aru& &"pl los bel,as !p" C" =e la Gallia# <el,icus $a $u& bel,a <el,iu& $ii n" Galia bel,a <0l,ica bellicosus $a $u& belicoso bellicus $a $u& &ilitar ,uerrero bellicu& $i n se*al de co&bate dada con la tro&peta belli,erator $oris & ,uerrero belli,ero 1. ,uerrear bellipotens $ntis poderosos en la ,uerra ' &"2 el dios de la ,uerra !Darte# bello !$or dep# 1. intr" ,uerrear <ellona $ae ) <elona !diosa de la ,uerra %er&ana de Darte# <ellovaci $oru& &" 9l los belovascos !p" de la Galia bel,a# bellua belua2 belua $ae )" ani&al )eroz &onstruo ' bruto bellu& $i & ,uerra bellus $a $u& ad( bello ,uapo bene !adv# bien bene)iciarii ioru& &"pl"2 soldados bene)iciarios !que ,ozaban de ciertas e+enciones o privile,ios por )avor de al,5n o)icial en cuya escolta %ab4a servido bene)iciu& $ii n"2 bene)icio )avor proteccin bene)icus a$ $u&6 <ene)ico co&placiente biduu& $i n dos d4as blandus $a $u& blando cari*oso
E

bonus $a $u& !cp" &elior sp opti&us#

bueno e+celente precioso )eliz ' 5ltil coveniente ' propicio )avorable buey brazo breve&ente en breve en poco tie&po breve corto escaso Resu&en su&ario inventario''libro que contiene el rezo eclesi-stico" los britanos !o in,leses# <ritania In,laterra con 8scocia <rindisi

bos bovis & bracc%iu& $i n brevi !abl" de brevis# adv brevis $e brebiariu& $ii n"2

<ritani $oru& &"pl" <ritania $ae )" <rundisiu& $i n cabanna cappanna cado cadis cadere cecidi casu& caer caerse &orir caecus caeci s" & cie,o caecus $a $u& cie,o ce,ado oculto caedes caedis s")" &atanza caedo caedis caedere cecidi caesu& ,olpear azotar %erir /aesar /aesaris s & /0sar !Fulio /0sar# el c0sar !titulo de los e&peradores# caesus $a $u& 9arti" 9er)" cado ca4do cac%innus $i & risas carca(adas caedes $is ) &atanza &uerte caelestis $e celeste caelu& $i & cielo caelu& $i n cielo caeri&onia $ae ) cere&onia calceo calces calcerare calceavi calceatu& calzar callidus $a $u& astuto %-bil prudente /a&illus $i s"& /a&ilo !dictador ro&ano# ca&pus $i s"& /a&po llanura" callidus $a u&"2 !sp# astuto tai&ado '%-bil diestro e+peri&entado ' prudente calor $oris & calor candidu $a $u& blanco canna $ae s") /a*a (unco )lauta /annae $aru& )"2pl"2 /annas !ciudad de Apulia# /annensis $e de /annas" cano $is $ere $cecini $cantu& cantar canto $as $are $avi $atu& cantar cantus $a $u& 9art" 9er)t" cano capella ae ) cabra cabrita capillus $i & cabello capio $is $ere cepi captu& co,er capturar cappanna !o cabanna# $ae s") caba*a c%oza capto $as $are cazar caput $itis n cabeza captivitas $tis /autividad su&isin consquista captus $a $u& 9art" 9er)" capio /apua $ae )" /apua !c" de /a&pania#
G

carcer $is s"& c-rcel prisin careo $es $ere $ui urus 1 con ablativo carecer estar privado de '7 &antenerse le(os de abstenerse caridad caritas $tis ) 9art" de 9er)" careo" cariturus $a $u& /anto &5sica poe&a cancin prediccin car&en car&inis s"n arrancar reco,er cosec%ar aprovec%ar !carpe die&; aprovec%a el carpo $is $ere carpsi carptu&
&o&ento#

carpsi carptus $a $u& /art%a,o /art%a,inis s") Hart% $inis )" /art%a,o !Covo# ) /art%a,inienses iu& &"pl" carui 9er)" =e careo carus $a $u&

9er)ecto de carpo" 9ret" 9er)" de carpo /arta,o !ciudad del C" de :)rica# /arta,o /arta,ena Los carta,ineses !%abitantes de /arta,o# querido

carro carrus carri6 &"2 /asio !noble ro&ano con(urado contra /0sar# /assius /asii s"& Iortaleza )ort4n )orti)icacin castelliu& castelli s"n ca&pa&ento castra $oru& n pl castillo ciudadela castru& castri s"n" !Slo en sin,ular# /asto puro inocente 4nte,ro castus $a $u& /azlona !c" de la Jarraconense# /astulo $onis &")" cado casus $a $u& 9at" 9er)" de perrita catella $ae ) /atilina /atilina $ae & /atn !)a&oso censor ro&ano# /ato /atonis s"& causa causa $ae ) /verna cueva cavidad caverna $ae s") cuidar preocu parse de caveo $es $ere cavi cautu& cecidi cadeo y caedo 9er)" de cano cecini 9er)ect" de irse retirarse pasar a ceder cedo $es $ere cessi cesu& celeber Cu&eroso &uy )recuentado c0lebre celebris celebre )a&oso celebro $as $are $avi $atu& visitar &uc%a ,ente un sitio concurrir %acer p5blico di)undir elo,iar celer celeris celere veloz r-pido -,il activo celeriter adv r-pida&ente celero 1. tran2 apresurar acelerar e(ecutar pronta&ente ' intr" Apresurarse celerri&e &uy deprisa celerri&us sp de celer /eleus $i & /eleo !rey de 8leusis# cella $ae ) ,ranero al&acen despensa ' celda cuarto peque*o ' santuario parte del te&plo donse se %allaba la estatua del dios ' alv0olos de los panales celo 1. &antener secreto velar cubrir ocultar disi&ular
?

velero r-pido ACA>I celo+ ocis ) alto elevado ' que se yer,ue altivo noble e+celso subli&e celsus $a $u& los celtas !8sp*" %abitan" de la Galia central# /eltae $aru& &"pl" los celt4beros !p" =e Kispania# /eltiberi $oru& &"pl"6 /eltiberia !co&arca de la Jarracon0nse# /eltiberia $ae )" de /eltiberia /eltuberius $a $u& c0ltico de los celtas /elticus $a $u& buril celtis celtis ) censeo censes censere censui censu& pensar opinar %acer el censo e&pa dronar evaluar tasar decretar ordenar apro bar aconse(ar" census census s& /enso )ortuna bienes centesi&us $a $u& Cu& cent0si&o centu& nu&"indeclinable cien cepi 9er)t" de capio cereus $i s"& >ela cirio cereus $a $u& de cera blando &aleable cerno $is $ere crevi cretu& distin,uir co&prender reconocer decidir ' slo en pasiva2 &ani)estarse# certa&en certa&inis s"n co&bate concurso certa&en rivalidad certior cp" de certus certitudo $inis )"2 certeza certo se,ura&ente sin duda !c" scio;estoy se,uro#" certo 1. intr" co&batir disputar ' tr" !raro# debatir" certus $a $u& !de cerno# decidido" 9reciso cierto verdadero se,uro cessi 9er)" de cedo cessus $a $u& 9arti" cedo cete n"pl"2 cet-ceo cetera adv"2 por lo de&-s en lo de&-s en otros aspectos ' en lo sucesivo ceteroqui!n# adv"2 ade&-s por lo de&-s ceteru& adv"2 por lo de&-s ade&-s ' pero con todo ceterus $a $u& !no caeterus# $a $u& restante el resto !slo en plural2 el resto los de&-s# ceteri $ae $a pl"2 los otros todos los de&-s celeriter !adv# r-pida&ente ceno $as $are $avi $atu& cenar centu& !nu&eral indeclinable# cien centurio $onis & centurin cerebru& $i n cerebro /eres $eris ) /eres cerno $is $ere crevi cretu& ver discernir cervus $i & ciervo c%arta $ae s") 9apel escrito carta c%ronicu& c%ronici s"n crnica c%ronicus $a $u& crnico %abitual c%oors $tis ) co%orte cibus cibi s"& co&ida ali&ento /icero /iceronis s"& /icern !)a&oso orador ro&ano#
1L

cinctus $a $u& 9art" 9er)" cin,o cin,is cin,ere con+i cinctu& /in+i per)ecto de

cin,o
rodear ce*ir ce*irse !cin,i ar&arse# prote,er cubrir"

cin,o

circa A=> alrededor en rededor por todas partes de todas partes '' 9R89" =e ac" Alrededor de cerca de !con se ; a su lado# circensis circense del circo ' !slo en plural2 (ue,os de circo# circo $as $are $avi $atu& andar al rededor dar la vuelta recorrer circulor circularis circulari circulatus su& v"dep reunirse en ,rupo circu& pre" de ac" en torno alrededor de circu&)ero circu&)ers circu&)erre circu&tuli circu&iatu& v" irr" Dover alrededor e+tender propa,ar divul,ar circu&latus circu&lata circu&latu& 9art" 9er)t" de circu&)ero circu&spicio circu&spicis circu&spicere circu&spe+i circu&spectu&" &irar alrededor" 9oner atencin
re)le+ionar

circu&tuli 9er)ecto de circu&)ero circus circi s"&" c4rculo circo circiter !adv# apro+i&ada&ente circu&a,o $is $ere $e,i $actu& trazar circu&eo $is $ire $ovo !ii# $itu& rodear cercar citerior citerioris de este lado que est- &-s ac- citerior citru& citri s"n" &adera del li&onero civicus $a $u& c4vico civil civilis $e civil c4vico pol4ticop popular civis civis s"&" y )" ciudadano conciudadano civitas $atis ) ciudad clades is ) derrota cla&o $as $are $avi $atu& ,ritar procla&ar lla&ar anunciar clarus $a $u& ilustre )a&oso classis $is s") clase ,rupo divisin ar&ada )lota classicus $i & tri&peta toque de tro&peta" claudo $is $ere clauso clausu& 3. tr" cerrar ' i&pedir ' cortar ' ter&inar encerrar ' blo quear clausus $a $u& pp" de claudo ' ad(etivo cerrado escondido clauis clauis s")" llave clausula $ae s") t0r&ino )in cla5sula conclusin claustra $oru& n"pl o u& $i n"cerradura !de una puer ta# cerro(o ' cierre !de un puerto# cadena ' barrera clausura" cle&ens $ntis cle&ente cle&entia $ae ) cle&encia bondad clericus clerici s"&" cl0ri,o cliens clientis s"&" cliente vasallo clientela $ae s") clientela ' !slo en plural2 vasallos clientes# cloens clientis s""&" cliente vasallo clipeus $i & escudo coactus $a $u& !p"p"p del v" co,o# i&pulsado es)orzado coe,i 9to" de co,o
11

coe&i 9to de coe&o coe&o coe&is coe&ere coe&i coe&ptu& co&prar en &asa acaparar coe&ptus $a $u& 9artic" de coepio coeo coivi !coii# $coitu& 1. intr" ir (untos reunirse (untarse ' a,ruparse ' unirse coepi coeptu& !)or&as de per)ecto y sup" del arc" coepio# 3. tr" e&pezar e&prender""" coepiscopatus $us & coepiscopado coepiscopus $i & coep4scopo coepto 1. !)rec" de coepi# tr" e&pezar e&prender coeptu& $i n" e&presa proyecto desi,nio coeptus $a $u& pp de coepio coeptus $us & co&ienzo ensayo e&presa coepulor 1. intr" v" dep co&er con ser co&ensal de coerceo coerces coercere coercui coercitu& encerrar contener repri&ir casti,ar coetus coetus s"& unin reunin asa&blea co,ito co,itas co,itare co,itavi co,itatu& pensar re)le+ionar preparar planear proponerse pariente consan,uineo e&parentado co,natus $a $u& Ad( conocido co,nitus $a $u& 9art" de 9to" conocer enterarse reconocer co,nosco co,nosco $is $ere co,novi co,nitu& reunir (untar concluir )orzar obli,ar co,novi 9er)t" co,o co,is co,ere coe,i coactu& co,no&en $inis n sobreno&bre individual !a*adido al no&bre ,entilicio# apodo 'no&bre co,no&ino $as $are $avi $atu& lla&ar co%ors $ortis ) co%orte co%ortor $aris $ari co%ortatus su& e+%ortar ani&ar collatus $a $u& 9art" de 9to" con)ero collectus $a $u& 9art" de 9er)t" de colli,o colle,i 9er)t" de colli,o colle,a&2 colle,a $ae & cole,a !en una censura# co&pa*ero ca&arada colle,o 1. atar" unir colli,o colli,is colli,ere colle,i collectu& 3.co,er reco,er concentrar reunir colludo $is $ere collusi collusu& (u,ar con collu& $i n cuello collusi 9er)t" de colludo collusio collusionis s")" con)abulacin co&plot collusus $a $u& 9art" de 9er)t" colludo colo colis colere colui cultu& cultivar cuidar colonia $ae s") propiedad rural colonia Labrador cultivador colono !%abitante de una colonia colonus $i s"&" /olo colui 9er)" de palo&a colu&ba $ae ) ci&a cu&bre 'soporte colu&na colu&en colu&inis s") /o&pa*ero ' socio aliado co&es co&itis s"&" ir de un lu,ar a otro ' acudir ir (untos co&&eo 1. intr bondad si&pat4a co&itas $atis )
17

co&iter adv a&able&ente ale,re&ente co&itia $oru& n pl asa&bleas co&&e&oro 1. tr"6 recordar evocar ' recordar a otro al,o ' se*alar &encionar co&&isi 9er)t" de co&&itto co&&issus $a $u& 9art" de 9er)t" de co&&itto co&&itto co&&ittis co&&ittere co&&isi co&&issu& unir (untar ' co&parar ' co&eter co&&oditas co&&oditatis s") conveniencia co&odidad co&&oratus $a $u& !p"p" del v" co&&oror# detenido co&&otus $a $u& 9art" de 9er)t" co&&oveo co&&oveo $es ere co&&ovi co&&otu& &over ' i&presionar con&over' e+citar <ienes co&unes 'co&unidad co&&une $is s"n co&5n colectivo 'ordinario ' popular co&edia co&&unis $e preparar co&oedia $ae s") descubrir co&paro $as $are $avi $atu& pesar co&pensar co&perio $is $ire $peri $pertu& co&penso $as $are $avi $atu&
co&pesco co&pescis co&pescere co&pescui detener re)renar repri&ir ' &oderar apaci,uar ' M in)initivo2 csar de abstenerse

co&pescui 9er)t" de co&pesco co&ple+us $us s"& Abrazo 'v4nculo cone+in co&plures $a &uc%os co&pono $is $ere $posui $positu& co&poner co&positus $a u& 9to" 9er)t" de co&pono co&posui 9er)t" de co&pono co&pro&issu& co&pro&isi s"n co&pro&iso co&pello 1. tr" apostro)ar reprender co&pello $puli $pulsu& 3. tr"2 (untar !en un &is&o lu,"# reunir rec%azar'obli,ar ' e&pu(ar reducir co&unio co&unionis s") asociacin co&unidad conatus us & e&presa tentativa concla&o 1. intr"2 ,ritar cla&ar ' aprobar !por acla&acin# ' pedir ,ritando ' %ablar en voz alta '' tr" 9ronunciar en alta voz el no&bre de un &uerto ! en se*al de despe dida# ' decir la 5lti&a palabra lla&ar acla&ar concido $is $ere cidi $cisu& destruir derribasr derrotar concilio $as $are $avi$atu& unir atraer concitate adv viva&ente ani&ada&ente concito $as $are $avi $atu& lanzar e+citar in)la&ar concludo is $ere "clusi $clusu& concluir encerrar conclusi per)" de concludo conclusus $a $u& part" de per)t" concludo concordia $ae ) concordia concors concordi ad( condorde con)or&e acorde concubitus $a u& part" per)t" de co&cu&bo concubui per)t" de concu&bo concu&bo $is $ere concubui concubitu& dor&or acostarse concupisco concupiscis concuspiscere concupivi !o concupii# concuptu& acudir coincidir c%ocar" concupitus $a $u& part" de per)t" de concupisco concuplui pert" de concupisco
13

condicio $onis ) condicin condidi per)t" de condo condidici per)t" de condisco condisco condicis condiscere condici !N# Aprender )undador creador conditor conditoris s"& condo conditis $a $u& part de per)t" de )undar condo $is $ere condidi $conditu& al instante en se,uida llevar con)esti& Li&4tro)e )ronterizo vecino con)ero $)ers $)erre $tuli $latu& con)inis con)ine ad( con)iteor con)iteris con)iteri con)essus su& !>" =ep"# con)esar revelar %acer conocer con)ir&ar con)ir&o $as $are $avi $atu& luc%ar con)li,o $is $ere $)li+i $)lictu& )luir con)luir acudir en &asa con)luo con)luo con)luis con)luere con)lu+i $ %uir con)lu+i per)t" de coniun,o con)u,io $is $ere $)u,i $)u,itu& (untar reunir unir coniunctus $a $u& part" de peer)t" de con(urar coniun,o $is $ere coniun+i coniunctu& coniun,o coniuro $as $are $avi $atu& cn(u,e !&arido o &u(er# coniu+i per)t" de coniu+ coniun,is s"& conor conaris conari conatus su& !v"dep# intentar es)orzarse e&prender co&probo 1. aprobar co&probar reconocer conpono co&pono co&pono $posui $positu& 3 tr"2 poner (untos reunir '' co&poner )or&ar construir '' poner )rente a )rente '' %acer escribir '' poner depositar '' enterrar '' apaci,uar arre,lar"" conquiro $is $ere conquivisi conquisitu& buscar investi,ar conquisitus $a $u& part" de per)t" de conquiro conquivisi per)t" de conquiro conscriptus $a $u& ad( inscrito !patres conscripti ; senadores# consecratio consecrationis s") accin de consa,rar a los dioses consensi per)t" de consentio consensio consensionis s") acuerdo ar&on4a consenti&iento consensus us u& part" de per)t" de consentio acuerdo unani&idad consenui per)"de consenesco consenesco $senui $3. intr enve(ercer lle,ar a la ve(ez '' decaer lan,ui decer desvanecerse caer en desuso consentio consentis consentire consensi consensu& decir estar de acuerdo ' pensar i,ual conservar conservo $as $are $avi $atu& tribunal conse(o ' decisin plan'parecer conse(o" consiliu& consilii s n e+a&inar considerar considero $as $are $avi $atu& aca&par sentarse consido $is conssensu&
11

consiliu& $i n consi&ilis e6 consisto $is $ere constiti

conse(o se&e(ante !con ,en" o dat"# situarse ponerse colocarse 'continuar &ante ner ' !con inMablativo ; consistir en conspector $oris &"2 el que ve el que escudri*a conspectus $a $i& part" de per)t" conspicio conspectus $us &"2 vista &irada presencia e+a&en conte&placin'' presencia aparicin" consper,o $spersi $spersu& 3. tr"2 rociar re,ar ba*ar '' salpicar dise&inar conspe+i per)t" de conspicio conspicio conspicis conpiscere conspe+i conspectu&2 ver obeservar conte&plar conspicor conspicaris conspicari conspicatus su& !v" =epo"# observar conspicuus $a $u& ad( visible ' atrayente ' notable constaturus $a $u& 9art" de per)ecto consto constiti per)ecto de consisto y consto constituo constituis constituere constitui constitutu& " colocar establecer 'construir )undar '
instituir

constitutu& i n constitutus $a $u& part" de per)ecto de consto constas constare constiti constaturus ci&puesto de consta" consuetudo consuetudinis s")" consul consulis s"&"

pacto convenio ' constitucin ley constituo &antenerse'ser e+istir 'estar '!i&personal# es evidente costu&bre uso %-bito 'trato )recuente cnsul !principal &a,istrado ro&ano#

consulatu2 consulatus $us6 &" consulado di,nidad o )uncin de cnsul consu&o $as $are $avi $tu& llevar a cabo concluir consu&psi per)ecto de consu&o consu&ptus $a $u& parti" de per)ecto consu&o consobrina $ae ) pri&a %er&ana consulatus $us & consulado consulo $is $ere sului $sultu& consultar consultu& $i n decisin acuerdo contactus $a $u& part de per)ecto conti,o conte&tus $a $u& Ad( Odespreciable indi,noN contendo $is $ere contendi contentu& poner tenso ' disparar 'es)orzarse aprender contentus $a u& participio de per)ecto contendo y contineo continenter !adv# continua&ente contio $onis ) asa&blea contineo $es $ere continui contentu& conservar'contener'abarcar'retener repri&ir conti,i per)ecto de contin,o contin,o $is $ere conti,i contactu& tocar alcanzar 'estar en contacto 'concernir '!I&p2 sucede# contionator $oris &2 de&a,o,o sedicioso el que aren,a al pueblo

1@

contionor dep" 1. intr" y tr" estar reunido en asa&blea ' aren,ar pronunciar una aren,a ' decir en una aren,a ' decir p5blica&ente procla&ar contra preposicn de acu" contra en)rente de contra adv en)rente 'al contrario por el contrario contractus $a $u& 9articipio de per)ecto contra%o contra%o contra%is& contra%ere contra+i contractu& reco,er reunir contraer reducir contra+i per)ecto de contra%o contuli per)ecto de con)ero convalesco $is ere convalui $ convalecer curarse 'crecer au&entar convalui per)ecto de convalesco conubiu& conubii s"n &atri&onio convelli per)ecto de convello convenio $is $ire conveni conventu& (untarse con,re,arse reunirse 'venir con)luir conventus us s"&" reunin asa&blea 'colonia ro&ana conventus $a $u& participi de per)eecto de convenio contundo $is $ere $tundi $tusu& ,olpear convici per)ecto de convinco convictus $a $u& participio de per)ecto convinco convinco $is $ere vici $victu& vencer co&pleta&ente convencer conviviu& $i n banquete convulsus $a $u& participio de per)" convello coorior cooriris coori coortus su& sur,ir aparecer coortus $a $u& !p"p" del v" coorior# sur,ido aparecido copia $aru& ) pl tropas copia $ae ) riqueza abundancia copiose adv abundante&ente con abundancia copiosus $a $u& ad( copioso abundante ' )0rtil 'bien provisto cor cordis n corazn cora& adv 8n presencia de al,uien personal&ente cara a cara cora& !pre" de abla"# en presencia de delante de /orint%us /orint%i s"&" /orinto !ciudad ,rie,a# cornu $us s"n cuerno asta cornus $i ) o $u& $i n"2 )ruto y &adera del corne(o ' (abalina corona $ae ) corona corpus $oris n cuerpo corru&po $is $ere $upi corruptu& destruir ' ec%ar a perder ' corro&per sobornar corrupi per)ecto de corru&po corruptus $a $u& participio de corru&po corripio $ir $ere $ripui $reptu& to&ar co,er /oruba $ae ) /rdoba corvus $i & cuervo cotidianis cot!t#odianus $a $u& diaria&ente cada d4a cras adv &a*ana crastinu& crastini s"n el &a*ana
1B

crastinus $a u& ad( del d4a de &a*ana creber $a $u& ad( espeso apretado abundante creberri&e adv superlativo de crebro )recuentisi&a&ente creb!r#esco $crebui $ 3. intr"6 au&entarse incre&entarse repetirse a intervalos propa,arse crebritas $atis ) )recuencia abundancia crebro adv )ecuente&ente credentes $iu& &"pl" los creyentes ' los )ieles credibilis $e creible veros4&il probable credibiliter veros4&il&ente credidi per)ecto de credo creditus $a $u& participio de per)ecto de credo credo $is $ere credidi creditu& !M dativo# con)iar creer 'prestar entre,ar crepitus us s"&" Ruido estr0pito cresco crescis crescere crevi cretu& nacer crecer desarrollarse cretus $a $u& 9articipio de per)ecto de cerno y cresco crevi per)ecto de cerno y cresco cri&en $inis n culpa crudelis crudele ad( cruel cubiculu& $i s"n dor&itorio aposento cubitus $a $u& participio de per)ecto de cubo cubo $as $are cubui cubitu& dor&ir yacer ' estar ec%ado ',uardar ca&a cubui per)ecto de cubo cucurri per)ecto de curro culpa $ae s")" culpa !in culpa esse ser culpable# 'descuido crus $ris n pierna cultura $ae ) cultura a,ricultura cultivo ' accin de %acer la corte cultus $us & culto cu& $prep" de abl" con cu& con( !M indicativo ; valor te&poral cuando !cu& pater venit ; cuando lle, el padre" ' 7 M sub(untivo2 cu& %istrico2 cu& Antonius veniret co&o lle,ara Antonio# al !cu& /aesar ve$ nisset al %aber lle,ado /0sar#" MSub(untivo; valor causal6 porque ya que" ' 1!Msub(untivo2 valor concesivo; aunque# cu&pleo $es $ere $plevi $pletu& co&pletar cu&que adv sie&pre que cunae cunaru& )"pl" cuna cuntor cunctaris cunctari cunctus su& !dep"# Jardar quedarse atr-s 'vacilar 'detenerse cupiditas $atis ) deseo pasin /upido $inis & /upido cupio $is $ere $ivi !ii# $itu& desear an%elar cupitus $a $u& participio de per)ecto de cupio cupivi per)ecto de cupio cura $ae )" cuidado atencin 'trata&iento &0dico ' preocupacin a&istad ansiedad
1E

curia $ae ) curia !ina de las divisiones del pueblo ro&ano# senado asa&blea del sena do curo $as $are $avi $atu& cuidar 'preocuparse 'curar ' ad&inistrar curro $is $ere cucurri cursu& correr recorrer rodar currus currus &"2 carro coc%e ' carro triun)al curso $as $are cursavi cursatu& correr cursus $a u& participio de per)ecto de curro cursus $us & ruta recorrido via(e carrera !cursus %onoru&; carrera pol4tica# custodio $is $ire $ivi itu& custodiar custos custodis & ,uardi-n custode cutis $is ) piel =aedalus $i & =0dalo !)a&oso escultor de /reta# da&no da&nas $are $avi $atu& condenar declarar culpable 'rec%ar desaprobar 'obli,ar da&nu& da&ni s"n =a*o per(uicio 'p0rdida datus data datu& participio de per)ecto de do =anaus $a $u& d-naos ,rie,os da&no $as $are $avi $atu& condenar declarar culpable 'rec%azPar desaprobar 'obli,ar da&nus $i n =a*o per(uicio 'perdida datus $a $u& participio de per)ecto de do de preposicn de ablativo de desde 'acerca de sobre' causa de dea deas s") !dat" y %ab de pl" ; deabus# diosa deabus dea debello $as $are debellavi debellatu& vencer reducir so&eter por las ar&as debeo $es $ere $ui $itu& deber estar obli,ado a tener que ' estar destinado a debitus $a $u& participio de per)ecto de debeo dece& nu&eral indeclinable diez decedo $cessi $cessu& 3 intr ale(arse &arc%arse decepi per)ecto de =ecipio deceptus $a $u& participio de per)ecto de decipio decet decere decuit !v"i&personal# est- bien es apropiado conviene es conveniente" !8l co&ple&ento decretar decidir ordenar decerno $is $ere $crevi $cretu& decu&a deci&a decu&anos deci&anus d0ci&o deci&us $a $u&" nu&eral en,a*ar burlar decipio $is $ere decepi deceptu& decla&ar e+poner decla&o $as $are $avi $atu& declarar no&brar declaro $as $are $avi $atu& decreto decisin 'pena casti,o decretu& decreti n decurro decucurri per)ecto de deci&a parte diez&o decu&a !o deci&a# decu&ae ) recaudador del diez&o soldado de la d0ci&a le,in decu&anus decu&ani s"& decu&anus !o deci&anus# $a $u&6 ad( dado en pa,o del diez&o ' so&etido a diez&o
1G de persona va en acusativo !%oc /aesare& decet ; esto conviene a /0sar#

decurio decurionis s"& decurin car,o &ilitar decurri per)ecto de decurro decurro $is $ere decurri !o decucurri# decursu& correr precipitarse ' via(ar recorrer decursus $a $u&6 participio de per)ecto de decurro decus decoris s"n adorno '%onor ' nobleza ,loria ' di,n&idad virtud dedi per)ecto de dedo dedidi per)ecto de deditio deditionis deditus $a $u& participio de per)ecto de dedo $is $ere dedidi deditu& dedo rendicin capitulaci4n 'su&isin entre,a dedo entre,ar entre,arse rendirse

deduco $is $ere dedu+i deductu& %acer ba(ar 'conduncir llevar 'sacar 'deducir sus traer deductus $a $u& participio de per)ecto de deduco dedu+i per)ecto de deduco de)endo $is $ere de)endi de)ensu& de)ender preservar 'rec%azar ale(ar de)ensus $a $u& participio de per)ecto de de)endo de)ero de)ers de)erre detuli delatu& !v"irr# llevar 'desviar' entrer,ar 'con)iar de)ici $is $ere $)eci $)ectu& )altar separarse pasar de)ui per)ecto de desu& de)unctus $a $u& !p"p" del v" de)un,or# &uerto di)unto deicio $is $ere $ieci iectu& ec%ar arro(ar precipitar 'lanzar deieci per)ecto de deicio deiectus $a $u& participio de per)ecto de deicio dein deinde deinde !adv# lue,o espu0s ' en se,uida ade&-s delatus $a $u& participio de per)ecto de de)ero delecto $as $are $avi $atu& deleitar co&placer deleo $es $ere delevi deletu& borrar destruir delectus $a u& pp de deli,o delectus !o dil$# $us &"2 discerni&iento eleccin accin de esco,er ' leva de tropas recluta &iento de soldados ' tropas reclutadas delictu& delicti s"n delito )alta 'error deli,o6 1. tr" atar su(etar a&arrar deli,o $le,i $lectu& 3 !de le,o# tr"2 ele,ir delinquo $is $ere $$liqui $lictu& delinquir pecar delubru& delibri s"n te&plo santuario de&er,o $&ersi $&ersu& 3 tr"2 de&i,ro $as $are $avi $atu& denarioru& denariu& denarius denari s"& denique adv %undir su&er,ir '' opri&ir aplastar""" &arc%ar ir denarius denarius !Gen"pl" denariu& y denarioru&# denario &oneda ro&ana )inal&ente por )in 'en resu&en
1?

dens $ntis & diente deoru& deus depopulor $is depopulari depopulatus su& !>"dep# devastar arrasar depositus $a $u& participio de per)ecto de depono deposui per)ecto de =epono depello $is $ere $puli $pulsu& ale(ar apartar depono $is $ere $posui $positu& de(ar abandonar describo $is $ere $scripsi $scriptu& describir desero $is $ere deservi desertu& abandonar desertar ' )altar a desertus $a $u& partipio de per)ecto de desero deservi per)ecto de desero desidia $ae s") pereza desidia de(adez despectus $us s"& vista perspectiva '!solo en dativo; desprecio# despectus $a $u& ad( despreciable despectus $a $u& participio de despicio despero 1 tr" desesperar de descon)iar entera&ente de '' intr" =esesperar perder toda esperanza" despe+i per)ecto de despicio despicio $is $ere despe+i despectu& &enospreciar desde*ar '&irar desde lo alto 'desviar la vista desultorius $a u& ad( adecuado para lasvolteretas de un caballo" desu& $es $esse $)ui v" Irr" )altar no asistir !&i%i de)uit te&pus; &e )alt tie&po#'descuidar desuper !adv# desder arriba deterior deterius ad(" !Gen"s" deterioris# peor in)erior deterreo $es $ere deterrui deterritu& apartar desviar 'i&pedir deterritus $a $u& 9articipio de pret0rito de deterreo detra%o $trasi $tractu& 3 tr"2 sacar arrancar ec%ar aba(o arro(ar quitar arrastrar llevar por la )uerza '' separar '' dis&inuir reba(ar deni,rar" detri&entu& $i n"2 detri&ento da*o per(uicio ' p0rdida ' derrota desastre" detuli per)ecto de de)ero deversus $a $u& participio de per)ecto deverto deverto $is $ere deverti deversu& desviarse '%ospedarse ' recurrir a deu& deus devotio devotionis s")" devocin dedicacin 'sacri)icio deus dei s"&" !Co&" plural2 di dii ,en pl2 deoru& deo6 dat y abl pl diis dis# dios divini dad" di deus =iana =ianae s") =iana !diosa ro&ana de la caza as&ilada a la Arte&is ,rie ,a# de+ter $tra $tru& derec%o dico $is $ere di+i dictu& decir dictator dictatoris s"&" dictador !&a,istratura e+traordinaria con poderes absolutos# dictito dictitas dictitare dictitavi dictitastu& repetir decir una y otravez andar diciendo dictus $a $u& participio de per)ecto de dico didici per)ecto de disco dies dies diei s"&" o )" !@# d4a (ornada
7L

=iespiter iris & F5piter di))a&atio di))a&ationis ) divul,acin di))a&o 1. tra di)a&ar divul,ar di))erentia $ae )" di)erencia ' car-cter espec4)ico di)erencia $iaru& )"pl" ob(etos distintos especies di))ero distulo dilatu& ir" 3. !dis )ero# tr"6 esparcir dise&inar ' di)erir aplazar ' intr" !Sin per )ecto ni supino# ser di)erente di)erenciarse di))ertus $a $u& rebosante de lleno de !con abla"# di))icilis di))icile ad( di)4cil co&plicado di))ido $)isus su& se&ideponente 3 intr"2 descon)iar no contar con al,o desesperar di,itus $i & dedo di,ladior depn" 1. intr" co&batir di,&a $atis n insi,nia del escudo di,natio $onis )"2 esti&a consideracin di,ne di,na&ente di,nitas $atis )"2 valor personal di,nidad &0rito ' virtud consideracin esti&a ' condicin ran,o %onor ' car,o p5blico e&pleo ' senti&iento de di,nidad %onradez ' belleza &a(estuosa &a,ni)icencia ' belleza varonil di,no 1. tr"2 (uz,ar di,no !us ,rastel en pas" di,nor dep" 1. tr"2 (uz,ar di,no !c" acu" Q abl" O c" =os acu"# di,narse di,noscentia $ae )" discerni&iento di,nosco ver dinosco di,nus $a $u&6 di,no &erecedor ' (usto conveniente di,redior $,ressus su& dep" 3. !dis ,radior# intr"2 ale(arse separarse desviarse irse di,redior di,ressus $a $u& pp de accin de ale(arse partida ' dis,resin episodio di,resus $us &"2 deus dii pl" de decisin setencia diludicatio $onis )" (uz,ar decidir ' discernir distin,uir diludico 1. tr"2 dilabor $lapsus su& dep"3. intr" deslizarse correr !un r4o# ' disiparse )undirse ' dispersarse ' caer a pedazos desco&ponerse ' perecer desvanecer desaparecer dilacerar despedazar destrozar dilacero 1. tr" des,arrar despedazar dilanio 1. tr" dilabor dilapsus $a $u& pp de prodi,ar dar con lar,ueza e+tincin dilar,ior dep" 1. tr"2 dilacin prrro,a aplaza&iento dilatatio $onis ) dilatio $onis )" dilato 1. !)rec"de di))ero# tr"2 dilatar alar,ar e+tender ' a&pli)icar el que dilata o de)iere dilator $oris &"2 di))ero dilatus $a $u& pp de alabar &uc%o dilaudo 1. tr" a&or dilectio $onis )"2 a&ante que a&a a&i,o dili,o ' A=F"2 dilecto dilector $oris &"2 a&ado ver delectus !7# dilectus $a u& pp de dilectus $us
71

dile+i per)ecto de dili,ens $ntis p"pre"de

dili,o dili,o 'A=F 2 dili,ente atento escrupuloso cu&plidor cui dadoso celoso ' econ&ico a%orrador dili,enter atenta escrupulosa puntual&ente dili,entia $ae )"2 dili,encia atencin puntualidad celo escruulosidad ' esp4ritu de econo&4a y de a%orro dili,ibilis $e6 a&able entra*able dili,o $le+i $lectu& 3. !dis le,o# tr"2 apreciar considerar a&ar dilorico 1. tr"2 ras,ar !un vestido que cubre el pec%o# diluceo $ $ 7. intr"2 ser claro o evidente dilucesco $lu+i $ 3. intr"" co&enzar a despuntar !el d4a# alborear ' !co&o i&personal; a&ane ce e&pieza a clarear$ dilucide clara li&pia&ente dilucidus $a $u& claro li&pio diluculu& $i n" alborada a&anecer diludiu& $ii n vacacin o descanso !de los ,ladiadores# diluo $ui $atu& 3. tr"2 desle4r des%acer diluir disolver ' a&inorar debilitar dis&inuir ' des virtuar re)utar disculparse dilutio $onis )"2 accin de lavar lavado diluvies ei )" inundacin diluvio diluvi 1. tr" inundar diluviu& $ii n"2 inundacin ' destruccin devastacin cataclis&o dilu+i per)ecto de dilucesco de&ano 1. intr"2 derra&arse por todas partes e+tenderse

di&ico $as $are $avi $atu& luc%ar co&batir pelear ' luc%ar arries,ando e+poner di&idiatio $onis ) divisin por &itad di&idiatus $a $u& reducido a la &itad partido por la &itad &edio di&idius $a $u& &edio !la &itad# di&idiu& $ii n"pl la &itad di&isit2 di&itto $&isi $&issu&6 3. tr" 8nviar '' dispersar disolver direptio $onis )"2 saqueo robo discedo $is $ere $ui $itu& ale(arse discerno $is $ere $crevi $cretu& distin,uir disciplina $ae )" instruccin ense*anza estudio ' conoci&iento ciencia arte ' &0todo siste&a ' educacin )or&acin ' or,anizacin ' principios nor&as discordia $ae ) discordia discor discordis ad( discordia en desacuerdo discordante 'di)erente discri&en discri&inis s"n" separacin ' distancia di)erencia distincin ' decisin deter&inacin" disicio $is $ere disieci disiectu& separar 'dise&inar esparcir disieci per)ecto de disicio disiectus $a u& participio de per)ecto de disicio dispalor dep" 1. intr"2 va,ar errar disperdidi per)ecto de disperdo disperditus per)ecto de disperdo disperdo $is $ere disperdidi disperditu& perder del todo dilapidar ' arruinar destruir
77

dispertio 1 intr repartir distribuir '' dividir dispertior =ep de la 1 tr"2 dividir repartir" displiceo $plicui $plicitu& 7. !dis placeo# tr"2 desplacer desa,radar !sibi d"no encontrarse bien de salud o estar descontento de s4 &is &o# dispono $posui $positu& 3. tr" !dis plaudo# disponer colocar distribuir ordenar disposite ordenada re,ular&ente dispositio $onis ) disposicin ordenacin arre,lo dispositura $ae ) orden disposicin dispositus $a $u& pp de dispono ' A=F" dispuesto ordenado &etdico dispositus !ablativo$ u# & orden colocacin disposicin distinctus $a $u& ad( distinto separado 'variado distintissi&us $a $u& superlativo de dis dissi&ulator $oris & disi&ulador ocultador diu adv =urante lar,o tie&po ' de d4a disvisus $a $u& !p"p" del v" divido# dividido dives $itis rico divido $is $ere $visi $visu& dividir divinatio divinationis s") arte de adivinar 'adivinacin presenti&iento divisi per)ecto de divido divisus $a $u& participio de per)ecto de divido divinus $a $u& divino divitiae $aru& )" pl" riquezas divinus divini s"&" adivino pro)eta di+i per)ecto de =ico do $as $are dedi datu& dar doceo $es ere $cui $ctu& ense*ar docte adv sabia&ente docta&ente doctrina $ae Instruccin educacin 'doctrina teor4a doctus $a $u& ad( docto sabio ' %-bil %abilidoso doctus $a u& participio de per)ecto de doceo doctor $oris & conductor (e)e docu&entu& docu&enti s"n" e(e&plo &odelo de&ostracin dolor $oris & dolor dolus $i &"2 dolo en,a*o per)idia astucia !dolo &alo )raudalenta&ente6 sine dolo &alo leal&ente# do&i do&us do&ibus do&o do&ina do&inae s")" due*a se*ora 'esposa &a)re de )a&ilia 'a&i,a a&ante do&inatio do&inationis s")" do&inio do&inacin 'poder absoluto do&ino $as $are $avi $atu& vencer do&inar do&inus do&ini s"& a&o due*o se*or 'soberano (e)e do&itus $a $u& ad( do&inado do&ado do&o do&us do&oru& do&us
73

do&os do&us do&us do&us s")" !irre," !1. y 7.# Abl"s" do&o'Acu"pl" do&os ' Gen"pl" do&aru& ' =at"pl" do $as $are dedi datu& 1. tr" dar conceder entre,ar con)iar""" do&ibus#" /asa %o,ar 'patria ' do&i; en casa donec con( &ientras %asta que dono $as $are $avi $atu& dar re,alar ' conceder pre&iar donu& doni s"n" re,alo presente o)renda dor&io $is $ire $ivi $itu& dor&ir doricus $a $u& drico ,rie,o dubitatio dubitationis s")" duda incertidu&bre dubito $as $are $avi atu& dudar vacilar dubius $a $u& ad( Incierto dudoso ' peli,roso ducenti $ae $a nu&" ddoscientos duco $is $ere du+i ductu& ,uiar conducir diri,ir ' llevar ' considerar ducto $as $are $avi $atu& llevar conducir &andar un e(0rcito ductus $a $u& participio de per)ecto de duco dulciter adv dulce&ente du& con(" !ver diccionario# &ientras %asta que 'con tal de que duo duae duo dos duodeci& nu& ondeclinable doce duodevi,inti nu&" indeclinable diecioc%o du& adv !encl4tico#6 !detr-s de particula ne,ativa o restrictiva#6 todav4a a5n
durus $a $u&2 dura $oru& n"pl"2 duro )ir&e -spero las penas las cala&idades

nondu& todav4a no nullusdu& ni siquiera uno vi+du& apenas du+ $cis & ,eneral du+i per)ecto de duco e e+ ea adv 9or a%4 por aquel lu,ar eade& adv por el &is&o ca&ino ' as4 &is&o ecclesia $ae s")" asa&blea i,lesia ec%inus ec%ini s"&" erizo equino edi per)ecto de edo edidi per)ecto de edo editor editoris s"& autor or,anizador editus $a $u& participio de per)ecto de edo edictu& $i n edicto edo $is $ere edidi editu& or,anizar ' causar producir edo $is!es# $ere!esse# edi essu& co&er consu&ir educo $is $ere $du+i ductu& sacar %acer salir e))eci per)ecto de e))icio e))e&ino $as $are $avi $atu& a)e&inar e))icio $is $ere $)eci $)ectu& conse,uir llevar a cabo e))i,ies e))i,iei s")" )or&a i&-,en representacin ' retrato e)i,ie 'estatua 'espectro
)antas&a
71

e,enus $a $u& ad( )alto de necesitado e,i per)ecto de a,o e,o pro"personal yo e,redior $,ressus su& dep" 3" !e+ ,radior# intr" salir de ' tr" pasar de rebasar e,re,ie2 distin,uida insi,ne e+celente&ente espe cial&ente e,re,ius $a $u& !e+ ,re+# e,re,io e&inente distin,uido ilustre e,re,iu& $ii n %onor e,re,ia $ioru& n pl"2 acciones o &0ritos insi,nes e%uans eius is eicio $is $ere $ieci $iectu& arro(ar ec%ar )uera electus $a $u& participio de per)ecto de eli,o ele,i per)ecto de eli,o elep%antus elep%anti s"&" ele)ante elicio $is $ere elicui elicitu& sacar %acer salir e+traer ' obtener elicitus $a $u& participio de per)" elicio elicui per)ecto de elicio eli,o $is $ere $le,i $lectu& ele,ir esco,er 'arrancar quitar eloquens $is ad( elocuente buen orador eloquentia $ae ) elocuencia e&eritus $a $u& ad( a,otado acabado e&i per)ecto de e&o e&ineo $ui $ 7. intr"2 8levarse sobresalir resaltar''distin,uirse descollar" e&o $is $ere e&i e&ptu& co&prar sobornar e&ptus $a $u& participio de per)ecto de e&o en inter(eccin %e aqu4 ReaS Rva&osS eni& con( pues en e)ecto enu&ero 1. tr"2 enu&eracin recapitulacin resu&en ensis ensis s"&" espada ei2 inter(eccin de dolor eo is ire ivi !ii# itu& ir eo !adv# all4 eode& !adv# al &is&o lu,ar 8p%esous 8p%esia 8p%)osiu& ad( e)esio de T)eso !ciudad de Fonia en Asia Denor# epi,ra&&a epi,ra&&atis s"n" inscripcin epita)io ' epi,ra&a epistula $ae !epistula $ae# s") carta &isiva epulae epularu& s")"pl" ali&entos banquete eques $itis & caballero (inete equa $ae )" ye,ua equarius $a $u& de caballo eques $itis &" y )" (inete ' caballer4a !&ol"# ' caballero ro&ano ' orden ecuestre equester equestre !o $tria# $tre2 ecuestre perteneciente al caballo o caballero o (inete equester $tris & (inete caballero equestria $triu& n"pl" ,radas del teatro destinadas a los caballeros
7@

equide& avd"2 cierta&ente en e)ecto sin duda al,una ' adverstiva&ente equile is n cuadra equinus $a $u& equino caballar equiso $onis &"2 pala)ranero equitabilis $e )avorable para los &ovi&ientos de la caballer4a equitatus $us & caballer4a ' orden ecuestre ' equitacin equitis ,en" de eques equites equitu& s"&"pl" los caballeros los pertenecientes al orden ecuestre equito 1. intr" cabal,ar ur a caballo ,alopar ' !)i," del viento; sopla i&petuosa&ente# equuleus ver eculeus equus $i & caballo %erediu&2 %erediu& $ii6 n" propiedad %eredada ereptus $a $u& participio de per)ecto de eriplo er,o !con(# as4 pues eripio $is $ere $ripui $reptu& escapar eripui per)ecto de eripio erro $as $are $avi $atu& errar equivocarse erubesco $is $ere enro(ecer eruditus $a $u& instruido docto erudito eruptio $onis )"2 salida brusca o i&petuosa ' erupcin ' e+plo sin esse edo y su& esus $a $u& participio de per)ecto de edo et con( y et""" et !no slo""" sino ta&bien# eteni& con( pues en e)ecto verdadera&ente etia& !adv# a5n todav4a 'ade&-s incluso ta&bi0n 8truria $ae s")" 8truria !re,in italiana al norte de Ro&a# 8up%rates $is & el r4o Tu)rates etsi con("2 !subordinacin# aunque aun en el caso de que aun cuando si bien '' !coordina cin# pero con tod por &-s que evenio $is $ire eveni eventu& resultar 'realizarse cu&plrse ' !i&personal; suceder ocurrir# eventus $a $u&" participio de per)ecto de evenio evocatio evocationis s")" evocacin lla&ada evoco 1. tr"2 lla&ar %acer venir atraer ' convocar lla&ar a la s ar&as ' %acer co&parecer los testi,os ' provocar evoe ver eu%oe evolo 1. intr"6 volar salir volando o corriendo escaparse ' levantarse subir volando levantar el vuelo evolsus ver evulsus evolutio $onis accin de desarrollar !un volu&en# evolvo $volvi $volutu& 3. tr"6 %acer rodar ' irse rodando ' %acer salir sacar ' de(ar correr e& pu(ar ' despe(ar abrir evo&o $ui $itu& 3 tr"2 vo&itar devolver desa%o,ar ' dese&bocar !un r4o# evul,o 1. tr"2 divul,ar publicar evulsio $onis )"2 accipn de arrancar destruccin evulsus $a $u& pp de evello
7B

8upala&us 8upala&i s"&" 8upala&o 8urus 8uri s"&" 8uro !viento del este# 8urytus 8uryti s"&" 8urito !rey de 8calia# e+ !o e# pre" de abla" 1 de des '7 a consecuencia de por causa de'3 se,5n de acuerdo con" Co entre vocal e+actus $a $u& participio de per)ecto e+i,o e+ aequo con i,ual &0rito e+actus $a $u& pp de e+i,o '' Ad("2 preciso e+acto e+alto $as $are $avi $tu& e+altar e+a&en $inis !e+ a,&en# n e&(a&bre &uc%edu&bre ' )iel !de la balanza# /O96 accin de Upesar de e+a&inar e+a&inator $oris &" el que pesa ' el que (uz,a (uez e+a&inatri+ $icis ) la que aprueba o e+a&ina e+a&inatus $a $u& pp de e+a&ino ' A=F escrupuloso e+a&ino $as $are $avi atu& equilibrar ' e+a&inar apreciar e+a&ussi& e+acta&ente con precisin e+ancio 1. tr" vaciar a,otar apurar su)rir ! %asta el &-+i&o# soportar %asta el )in e+ani&atio $onis )" des&ayo espanto e+ani&is $e !o $us $a $u&#6 e+ani&e &uerto ' des&ayado &uerto de &iedo e+ani&o 1. tr"6 cortar la respiracin so)ocar !en pasiva# estar a,otado e+-ni&e ' quitar la vida""" e+audio $is $ire $ivi !e+audii# e+auditu& o4r escuc%ar salir retirarse e+cedo $is $ere $cessi $cessu& caer '' salir '' desaparecer sacar cortando cortar e+cido $cidi ; 3 !e+ cado# intr"2 superior distin,uido e+cido $cidi $cisu& 3 !e+ caedo# tr"2 esperar e+cellens e+cellentis ad( ca4da destruccin ruina" convocar %acer e+cepto $ar $are $avi $atu& despertar e+citar e+ceidiu& $ii n"2 e+cursin via(e 'invasin incursin e+cutio e+cipio $is $ere $cepi $ceptu& e+cito $as $are $avi $atu& e+cursio e+cursionis s")" e+curssi per)ecto de e+cussus $a u& participio de per)ecto de e+cutio e+cutio $is $ere e+cussi escurssu& ec%ar %acer caer ' re,istrar e+a&inar ' arrasar e+e,i per)ecto de e+i,o e+e&plu& $i n e(e&plo e+eo e+is e+ii e+itu&6 v"irr" salir irse ' abandonar escaparse e+erceo $es $ere $ui $itu& e(ercer e(ercitar e+ercitu& e+ercitii s"n" e(ercicio pr-ctica 8+ercitus $us & e+ercitatio $onis ) e(0rcito2 copia aru& ) pl tropas

e(ercicio !del cuerpo o del esp4ritu#

7E

&iles $itis & soldado pedes $itis & soldado de in)anter4a !de pes $dis# centuria $ae) centuria !cien soldados &ilites apro+i&ada&anete# &anipulus $i & &an4pulo !dos centurias# co%ors $ortis ) co%orte !tres &an4pulos# le,io $onis ) le,in !unos seis &il &ilites# le,ionarius $a u& de una le,in le,ionarius &iles !le,ionario# eques $itis & soldado de caballer4a de equus $i# tur&a $ae ) tur&a !escuadrn de caballer4a# decuria $ae ) decuria escuadrn de diez (inetes au+ilia $oru& n pl tropas au+iliares !&ercenarios# socii $oru& & pl aliados du+ $is & (e)e i&perator $oris & co&andante en (e)e6 a partir de Au,usto6 e&perador le,atus $i & le,ado lu,arteniente tribunus &ilitu& tribunal &ilitar centurio $onis & centurin decurio $onis & decurin ar&a $oru& n pl ar&as ar&a&ento en ,eneral ,ladius $i & espada telu& $i n ar&a arro(adiza %asta $ae lanza pica asta pilu& $i n venablo (abalina lanza sa,itta $ae ) )lec%a dardo saeta )unda $ae ) %onda ,alea $ae ) casco lorica $ae ) coraza lori,a scutu& $i n escudo castra $oru& n pl ca&pa&ento !8n sin,ular# aries $etis & ariete !tronco acabado en una cabeza de carnero e&pleado para derribar las puertas" <allista $ae ) ballesta catapulta $ae ) catapulta turris $is ) torre de asalto !construida de &adera# testudo $inis ) tortu,a !J-ctica de ,uerra# e+%ibeo $%ibui $%ibitu& 7. !e+ %abeo# tr"2 presentar e+%ibir '' &ostrar dar prueba '' causar &otivar suscitar"

e+i,o $is $ere e+e,i e+actu& e+pulsar sacar ' llevar a cabo ' e+i,ir ' cobrar una deuda" e+i,uus $a $u& peque*o e+i,uo ' corto estrec%o ' escaso e+il per)ecto de e+eo e+ire e+eo e+i,o $e,i $actu& 3. !e+ a,o# tr" 2 %acer salir e+pulsar ' llevar a ter&ino ' %acer cu&plir e+i,ir ' pre,untar e+i,ue e+i,ua estrec%a&ente ' breve&ente e+i,uitas $atis )"2 e+i,Vidad peque*ez ' escasez breve&ente e+i,uus $a $u& peque*o e+i,uo ' corto estrec%o ' escaso
7G

e+isto $stiti $ 3 intr"2

Levantarse '' nacer ori,inarse'' nacer presentarse'' &ani)estarse desprenderse" e+isti&atio $onis ) opinin (uicio ' esti&a consideracin reputacin %onor e+isti&ator $oris & apreciador cr4tico (uez e+isti&o !&e(or que e+istu&o# 1. !e+ aesti&o# tr" e intr" (uz,ar considerar pensar creer e+isti&antes $iu& &"pl los cr4ticos e+itu& participio de per)ecto de e+eo e+itus $a $u& participio de per)ecto de e+eo e+ordior $orsus su& dep"1. tr"2 co&enzar a urdir urdir tra&ar ' e&pezar a e+ordiu& $ii n"2 urdi&bre co&ienzo ' e+ordio de un discurso ' introduccin proe&io" e+orior e+oriris e+oriri e+ortus su& !v"dep"# nacer levantarse e+ortus $a $u& participio de per)ecto de e+orior e+pectatio e+pectationis s")" e+pectacin curiosidad e+pecto6 ! ver e+spect$# e+pecto 1. tr" esperar a,uardar ' esperar desear e+specto 1. tr" esperar a,uardar ' esperar desear e+pleo e+ples e+plere e+plevi e+pletu& llenar rellenar ' co&pletar ' cu&plir e+plorador el que va de reconoci&iento ' esp4a e+plorator $oris &"2 vencer so&eter ' lo,rar violenta&ente conse,uir e+pu,no $as $are $avi $atu& esco,ido distin,uido re)inado ' d0bil a,otado e+quisitus $a $u& ad( curiosidad e+pectacin e+spectatio e+spectationis s")" esperar a,uardar ' desear e+specto $as $are $avi $atu& e+pedio 1. !e+ pes# tr"2 dese&barazarse librarse de al,o ' intr"2 ser venta(oso convenir" e+stin,uo e+stinctus $a $u&6 participio de per)ecto e+tin,uir apa,ar ' &atar destruir e+tin,uo e+stin,uo $is $ere e+stin+i e+stinctu& saltar ' desbordarse ' entusia&arse levantarse ' elevarse ' e+stin+i6 per)ecto de reani&arse recuperarse e+sulto $as $are $avi $atu& e+sur,o $is $ere e+surre+i e+surrectu& e+surrectus $a $u& paarticipio de per)ecto de e+sur,o e+surre+i per)ecto de e+sur,o e+ultacin ale,r4a" e+sultatio e+ultationis s")" ruinas e+itiu& $i n e+pedicin e+peditio $onis ) libre sin obsst-culos e+peditus $a Wu& e+pulsar e+pello $is $ere $pulsi $pulsu& e+plorar e+ploro $as $are $avi $atu& desple,ar e+poner e+pono $os $ere $posui $positu& so&eter to&ar e+pu,no $as $are $avi $atu& to&ar al asalto e+pu,nar e+tin,uir poner )in e+pu,no $as $are $avi $atu& e+tre&idad )in ' super)icie e+stin,uo $is $ere )i+i )i+u& e+tre&itas $atis ) e+tre&us $a $u& !sp" de e+ter# el que est- &-s al e+terior el 5lti&o ' el que est- al )in el
5lti&o"""

e+tre&u& $i n
)inal&ente6

)abula $ae s")


cuento

e+tre&o !en plural2 la reta,uardia# ' locat" Adv" ad e+tre&u&; e+tre&o; al )in ru&ores %abladur4as ' relato &4tico ' )-bula ' obra teatral '

7?

)abulor )abularis )abulari )abulatus su& !v"depn# %ablar ' contar e+plicar )abulos )abularis )abulari )abulatus su& !v"dep# %ablar ' contar e+plicar )abella $ae ) )-bula cuento Iabius $i &2 Iabio !n" de una c0lebre )a&ilia ro&ana esp" X"Iabio D-+i&o que contuvo el
avance de An4bal"

Iabius $a" $u& de Iabio )acies $ei ) apariencia a )az )acile adv )-cil&ente sin es)uerzo )acilis )acile ad( I-cil )actible ' propicio )acinora2 )acinus $oris n6 accin %ec%o )acio $is $ere )eci )actu& %acer )actio )actonis6 s")" )accin partido )actu& $a $u& pp de )acio )alla+ )allacis ad( )alaz p0r)ido ' i&postor en,a*ador insidioso )acundus $a $u& elocuente )actio )actionis accin partido )actu& )acti s"n %ec%o accin traba(o ' !slo en plural; %aza*as# )a,us $i ) %aya Ialerno Ialernus $a $u& ' Ialernu& $i Ialerno )alla+ )allacis ad( )alaz p0r)ido 'i&postor en,a*ador insidioso )also adv )alsa&ente )alsus $a $u&6 ad( )also ' en,a*oso &entiroso )aenus $oris n ,anancia inter0s )a&a $ae ) )a&a )a&es $is ) %a&bre )a&illia $ae s") la casa con(unto de esclavos y parientes que viven en ella ' )a&ilia )anu& $i n te&plo )as s" Indeclinable ley divina e+presin de la voluntad divina ' lo l4cito )ascis )ascis s")" &ano(o )a(o '!slo en plural ; )asces6 s4&bolo de losconsules# )astu& $a $u& )asto )atalis $e )atal )ati,atus $a $u& ad( cansado )ati,ado )ati,o $as $are $avi $atu& )ati,ar azotar )atu& )ati s"n" destino %ado )atus $a $u&6 participio de per)ecto de )or )auces )auciu& s")"pl" )auces ,ar,anta Iaustulus $i &"2 I-ustulo !pastor que despu0s de salvar a R &ulo y Re&o los cri#" Iavonius $ii &"2 Iavonio !el c0)iro viento del oeste# Iavonius $a $u&"2 li,ero y tibio !co&o el c0)iro# )avor $oris &"2 )avor si&pat4a a,rado ' acla&acin aplausos )avorabilis $e"2 )avorable ' bien venido a&ado popular )avorabiliter con 0+ito con )avor )a+ )acis s")" antorc%a tea luz )eci per)ecto de )acio )ecunditas )ecunditatis s")" )ecundidad
3L

)el )ellis s"n" %iel ' a&ar,ura )elicitas )elicitatis s")" )elicidad suerte )eli+ )elicis ad( )ecundo )0rtil ' )eliz a)ortunado ' prpicio )e&ina )e&inae6 s")" &u(er %e&bra )era )erae6 s") )iera )era+ )eracis ad( )0rtil )ecundo )erbui per)ecto de )erveo )ere adv6 casi poco &-s o &enos alrededor de ' casi sie&pre ,eneral&ente por lo ,eneral )ero )ers )erre tuli latu& llevar )ero+ $ocis )eroz )erre )ero )erru& )erri6 s"n" %ierro ' espada )erueo )erues )eruere )erbui %ervir ' estar a,itado )erus $a $u&6 ad( salva(e ' )iero cruel )ertilis $e )0rtil productivo )estino $as $are $avi $atu& apresurarse darse prisa )estu& )esti s"&" )iesta d4a de )iesta )etus )etus s"&" parto ' produccin )ruto ' cr4a prole )ictus $a $u& participio de per)ecto de )in,o )icus )ici s")" %i,uera %i,o )esus $a $u& cansado )etus $a $u& lleno )idelis is6 s & a&i,o 4nti&o )idelis $e )iel )ides $ei ) )e )idelidad )ido )idis )idere )isus su& !v"se&idep"# con)iar )ilia ae s ) %i(a )ilius )ilii s"&" %i(o )in,o $is $ere $)i+i $)ictu& %acer &odelar ' concebir i&a,inarse ' )in,ir )inil per)ecto de )inio )inio )inis )inire !o )inii# )initu& li&itar ' ter&inar poner )in '&irir acabar )inis )inis6 s"&" o )" li&ite )rontera ' )in t0r&ino ' )inalidad ' !slo en plural# territorio pa4s )initi&oru&6 !&e(or que )initu&us# $a $u& !$i $oru& &"pl" pueblos vecinos# )in+i per)ecto de )initu&us $a $u& )io $is $ere )actus su& !v" Irr#
!i&perso

)in,o vecino
producirse suceder ' %acerse pasar a ser lle,ar a ser ' nal ; sucede resulta# se usa co&o la pasiva de )acio

)isus $a $u&6 participio de per)ecto de )ido )la,ello $as $are $avi $atu& )la,ro $as $are $avi $atu& )ir&us $a $u& ad( )la&&a $ae ) )latus $us & )los )loris6 &" )lu&en $inis n

)la,elar azotar anis&arse ' arder en deseos )ir&e se,uro lla&a soplo )lor r4o corriente torrente

31

)luo $is $ere )lu+i )lu+u& )luir correr ' escaparse )lu+i per)ecto de )luo )lu+us )lu+a )lu+u& ad( pasa(ero poco slido )lu+us $a $u& participio de per)ecto de )luo )ocus $i & )ue,o )oederatus $a $u& aliado )oedero $as $are $avi $atu& aliarse !&ediante un tratado# )oedo $as $are $avi $atu& a)ear des)i,urar ' des%onrar &anc%ar &ancillar pro)anar )oedus $is6 s"n" tratado pacto de alianza ' leyes )oliu& )olis s"n" %o(a )ons )ontis s"&" )uente &anantial ' ori,en )or )aris )ari )atus su& !v" dpont# %ablar decir )oras adv )uera a)uera de )uera )ore in)inituvo de )uturo de su& equivale al in)initivo )uturu& esse" )orensis )orensis s"&" abo,ado )oris $is ) puerta entrada )or&a $ae ) %er&osura belleza 'o&a,en )i,ura ' )or&a )or&ido $as $are $avi $atu& te&er dudar vacilar )or&osus $a $u& %er&oso )ortis $e )uerte )ortiter adv )uerte&ente valerosa&ente valiente&ente )ortitudo $is ) )ortaleza )ortu& $i n %urto robo )ortuna $ae ) )ortuna suerte ' 0+ito ' )ortuna bienes Iortuna ae diosa de la suerte )ortunatus $a u& ad( a)ortunado )eliz ' rico )oru& $i n )oro plaza )ossa $ae ) )osa )ra,ilis )ra,ile ad( )r-,il ' e)4&ero )u,az )ra,o $as $are $avi $atu& despedir &uc%o olor oler &uc%o )ran,o )re,i )ractu& 3 tr"2 ro&per quebrar partir des&enuzar dis&inuir debilitar '' a,otar aniquilar debilitar '' reducir a la obediencia do&inar '' abatir desalentar '' con&over ablandar" )rater $tris & %er&ano )requens $ntis )recuente )retu& $i n"2 )reo estrec%o brazo de &ar ' !poet"# &ar )ri,or $oris & )r4o )rons $ntis ) )rente )ructus )ructus s"&" )ruto ' producto ,anancia ' resultasdo reco&pensa )ructus $a $u& participio de per)ecto de )ruor )ru,alitas )ru,alitatis s")" )ru,alidad &oderacin )ru&entu& $i n tri,o )ru&entarius $a $u& perteneciente al tri,o !re+ )ru&entaria# '' el su&inistro del tri,o )ru&entarius $ii &"2 tratante en tri,o
37

'

''

)ruor )rueris )rui )ructus su& !v"depon# )rustra adv )ru+ )ru,is &

usar ' dis)rutar de al,o ,ozar !ri,e abla" libro )rui ; dis)rutar de un libro#

en vano iutil&ente )rutos

)u,o 1. tr"2 poner en )u,a a%uyentar rec%azar ' apoyar sostener a)ianzar )u,a $ae )"2 )u,a %uir !pero ta&bien; )u,are# poner en )u,a causar una derrota accin de evitar o de apartarse desvio ' destierro lu,ar del destierro ' carreera veloz" )u,a+ )u,acis ad( )u,az breve ' r-pido veloz ' )u,itivo )u,io $is $ere )u,i )u,ituru&" 3 intr" !v"se&idepon# %uir ' desterrarse )u,iturus $a $u& participio de )u,io )ui per)ecto de su& )ul,eo $es $ere )uisi rela&pa,uear )ul,ir ' brillar resplandecer ' !i&personal; rela&pa,uea caen rel-&pa,os# )ul&ino $as $are $avi $atu& )ul&inar ' ! i&personal ;caen rayos# )ulsi per)ecto de )ul,eo )unctus $a $u& participio de per)ecto de )un,or )unda&entu& )unda&enti s"n" )unda&ento base ci&iento ' )ondo del &ar ' )unda&ento
ori,en

)undo )undi )ussu& 3 tr"2 derra&ar verter '' derrotar dispersar )undus )undi6 s"&" propiedad no edi)icada )inca )un,or $eris )un,i )unctus su&6 !v"dpon"# dese&pe*ar ' !Mabl" cu&plir con ' ter&inar )ur )uris s"&" ladrn Iurius Iurii s"&" Iurio !no&bre del dictador /a&ilo#" )uror $oris & locura )uror delirio ' deseo incintenible )uror $)uraris )urari )uratus su& 6 !v" dep# robar %urtar ' quitar apropiarse de )urtu& )urti s"n" robo %urto ' ob(eto robado )u,i per)ecto de )u,io )uturu& $i n el )uturo el povenir )uturus $a $u& ad( )uturo venidero ,audeo $es $ere ,auisus su& !v" S&idep# ,ozar co&placer ,audiu& ,audi s"n" ,ozo ale,r4a ,auisus ,auisa ,auisu& partipio de per)" ,aude Gades $iu& )" pl /-diz ,aditanus $a $u& ,aditano Galilaea $ae )" Galilea Galilaeus $a $u& ,alileo de Galilea Gallaecia $ae ) provincia de la Jarraconense actual Galicia Gallaeci oru& &"pl" los ,alle,os Galli oru& &"pl los ,alos ' sacerdotes de /ibeles Gallia $ae ) la Galia !citerior o to,ata cisalpina6 ulterior2 trnasalpina# ,allia&bus $i &" ,alia&bo !canto de los sacerdotes de /ibeles# ,alliciniu& $ii n" la %ora del canto del ,allo el a&anecer Gallicus $a $u& ,-lico de los ,alos
33

,allica $ae ) calzado de los ,alos ,allina ae ) ,allina Garu&na2Garu&na $ae & el Garona !r4o de Aquitania# ,elo 1. %elar con,elar '' i&personal2 %ielo ,e&itus $us s"&" ,e&ido ,enerati& !adv# en ,eneral ,ener $is & yerno )uturo yerno cibus cibi s"& co&ida ali&ento ,enero 1. tr"2 en,endrar crear producir causar inventar !i,ne& ," prender )ue,o# ,enerose noble&ente ,enerosus $a $u& noble &a,n-ni&o ,eneroso ' de ilustre prosapia de burena raza ,ens $ntis ) lina(e )a&ilia ,enitor $oris s"&" creador ,enitus $a $u& parti" de ,i,no ,enius ,enii s"&" Genio !divinidad particular de cda uno# ' ,enio in,enio ,enui per)cto de ,i,no ,enuinus $a u& ad( Genuino innato ,enus $eris n ,0nero clase ,enus $us n rodilla Ger&ani $oru& & los ,er&anos ,ero $is $ere $,essi $,estu& %acer ,essi per) de ,ero ,esto 1. llevar transportar ,estus $a $u& parti" de per)c" de ,ero ,i,no ,i,nis ,i,nere ,enui ,enitu& en,endrar crear ' dar a luz ' !slo en pasiva2 proceder nacer# ,ladiator ,ladiatoris s"&" ,ladiador ,ladiatorius $a $u& ad( propio del ,ladiador ,ladius ,ladii s"&" espada ,laeba $ae )"2 Gleba terrn terreno cultivado" ,loria ,loria s") ,loria reputacin ,lorior ,loriaris ,loriari ,loriatus su& !v"dep# !M ablativo; vana,loriarse# ,radus $us s"&" paso etapa ' &arc%a ' pelda*o Graecia $ae s")" Grecia Graecus $a $u&2 ,rie,o Graecu& $i n"2 la len,ua ,rie,a Graiu,ena $ae &"2 ,rie,o Graius $a $u&2 ,rie,o ,raecor ,raecaris ,raecari ,raecatus su& !v"dep#6 i&itar a los ,rie,os vivir a lo ,rie,o ,ra&en $inis n"2 c0sped pradera %ierba planta ,ra&ineus $a $u&"2 de cesped cubierto de %ierba lleno de ,ra&a" ,ra&&atica $ae ) ,ra&-tica redaccin ,ra&&aticus $i & ,ra&-tico ,ratia ,ratiae s")" ,racia )avor ' perdn ' ,ratitud ,ratus $a $u&6 ad( ,rato a,radable ,ravidus $a $u& ad( lleno car,ado !&ulier ,ravida e&barazada# ,ravis $e ,rave ,ravitas ,ravitatis s")" pesadez ' i&portancia seriedad ' &adurez ' di,nidad nobleza
31

,raviter adv ,rave&ente severa&ente ' con autoridad" Gravo 1. car,ar ' a,ravar au&entar ' &olestar ,runnio ,runnis ,runnire ,runniui ,runnitu&6 ,ru*ir ,ubernatio ,ubernationis s")" ,obierno accin de diri,ir ,uttur $is n ,ar,anta ,y&nasiu& $ii6 s"n" ,i&nasio ,yrus ,yri6 s"&" ,iro vuelta ' vuelta del caballo

%abeo $ui $itu& 7. tr"6 tener poseer ' do&inar ' tener a disposicin de uno !ver diccionario# %abito 1. aabitar vivir %abitus $a $u& !p"p" del v" %abeo# tenido celebrado %ac !adv# por aqu4 aqu4 Ka&ilcar $aris & Al&4car Kannibal $is & Anibal %asta %astae s")" %asta lanza %aud !adv# no Kelvetii2 Kelvetii $ioru& &"pl" los %elvecios o suizos %erba $ae ) %ierba Kercules $is & K0rcules %ere %eri %eri !o %ere# adv ayer %erus $i & due*o a&o %eu !inter(eccin# OayS %iatus us !%io# & accin de abrir abertura ,rieta %endidura ' vivo deseo ' %iato Kiber !no Iber# $eris &" iero Kiberi $oru& &"pl" los iberos Kiberia !no Iberia# $ae )" Iberia !no&bre que los ,rie,os dieron a 8spa*a %iberna $oru& n"pl" cuarteles de invierno %ibernacula $oru& n"pl" tiendas de invierno Kibernia $ae ) Kibernia !%oy Kolanda# %iberno 1. intr" invernar %ibernus $a $u&6 de invierno invernal ' te&pestuoso %ic adv aqu4 ' entonces todav4a %ic %aec %oc de&ostra" este 0ste %ie&o 1. intr" pasar el invierno estar en los cuarteles de invierno invernar %ie&s %ie&is ) invierno %ilaritas %ilaritatis s")" ale,r4a buen %u&or %inc adv de aqu4 Kispania $ae ) 8spa*a Kispanus $a $u& %ispano Kispaniensis $e2 %isp-nico espa*ol %istoria $ae s")" %istoria ' relato %istrio %istrionis s"& actor co&ediante %odie adv %oy
3@

%odiernus $a u& ad( Ko&erus $i s"&" %o&inis %o&o $inis & %onestu& is sn" %onestus $a $u& %onos %onoris s"& %orrendus $a $u& %orreo $es $ere $ui %orreu& $i n"2 %orribilis $e %ortor %ortaris %ortari %ortatus su& %ortus $i & %ospes %ospitis s"&" %ostis $is & %uc adv %u&anitas $atis ) %u&anus $a $u& ad( %u&ilis $e ad( %u&us %u&i s")" iaceo $es $ere $ui iacio iacis iacere ieci iactu& iacto 1. iactus $a $u& parti" de per)c" de ia& adv Iapetus Iapeti s"&" Iberia $ae ) Iberus $i & ibi adv ibide& adv ibique adv ic!i#o ici ictu& 3 tr"2 ictus $a $u& pp"de ico o icio '' A=F"2 Ictus $us &"2 ide& eade& ide& idoneus $a $u& ieci per)ect" de i,itur con(" i,narus $a $u& ad(

de %oy del d4a ' actual de a%ora Ko&ero %o&o %o&bre %onradez %onestidad %onesto %onor car,o p5blico &a,istratura" %orrendo %orrible te&er te&blar %rreo ,ranero '' bode,a al&acen %orrible ani&ar e+%ortar (ard4n %uerto %uesped ' e+tran(ero via(ero ene&i,os aqu4 %acia aqu4 ' %asta aqu4 ' ade&-s de esto %u&anidad bondad" %u&ano ba(o peque*o ' %u&ilde de condicin ba(a tierra suelo ' patria re,in yacer estar tendido ec%ar lanzar arro(ar ec%ar arro(ar ' a,itar zarandear iacio ya en este &o&ento ' en se,uida F-peto !Jit-n padre de 9ro&eteo# Iberia 8bro en tal lu,ar aqu4 all4 ' entonces all4 &is&o en el &is&o &o&ento all4 %erir con&ovido e&ocionado alar&ado sorpren dido turbado" ,olpe c%oque %erida 0l el &is&o este idneo apropiado iacio as4 pues pues por consi,uiente lue,o""" i,norante ine+perto perezoso inactivo E cobarde )ue,o eo perdonar por all3B

de&ostra"

i,nauus $a $u& ad( i,nis i,nis s"&" ii per)c de i,nosco $is $ere o,novi i,notu& illac adv

illatus $a $u& part" de per)c" de ille $a $ud Ilerda $ae ) illic adv illinc adv Iliu& $i n illuc adv illudo $is $ere ilusi ilusu&6 illusi per)ec" de ilusio ilusionis s")" illusus $a $u& parti" de per) de i&ber $bris ) i&itor $aris $ari $atus su& i&&obilis $e ad( i&&ane i&&aneo $ $ 7. intr" i&&ineo $ $ 7 !in &aneo# intr"2

in)ero aquel L0rida all4 en aquel sitio de all4 de esta persona Ilin Jroya all4 all(u,ar con ' insultar iludo iron4a en,a*o illudo lluvia i&itar

in&vil %orrible&ente quedar en !dentro# estar suspendido sobre elevarse por enci&a de' do&inar' cernerse sobre ' a&enazar i&&anis $e e+traodinario des&esurado &onstruoso prodi,ioso i&&itto $&isi $&issu&6 3 tr"2 enviar a %acia o contra ' introducir i&&o !adv# s4 por cierto i&pello i&pellis i&pellere i&puli i&pulsu&6 poner en &ovi&iento e&pu(ar i&pendo $pendi $pensu& 3" tr"2 ,astar ''dese&bolsar ' e&plear consa,rar i&pense caro costosa&ente ' en0r,ica i&pensus $a $u&2 pp de i&pendo ' A=F"" /aro costoso ' aplicado e&pleado ' encarecido" >e%e&ente vivo i&perator $oris &"2 el que &anda (e)e supre&o ' (e)e del e(0rcito ,eneral en (e)e ' t4tulo cedido al ,eneral victorioso ' con e&perador propio de un ,eneral i&peratorius $a $u&2 la que &anda i&peratir+ $icis )2 orden &andato i&peratu& $i n"2 orden i&peratus $us2 inadvertido i&perceptible i&perceptus $a $u&2 no &uerto a5n vivo &perditus $a $u&2 i&per)eccin i&per)ectio $onis ) inacabado inco&pleto i&per)ecto i&per)ectus $a $u&2 no atravesado i&per)ossus $a $u&6 que &anda do&inador i&perioso tir-nico altanero do&inate i&periosus $a $u& sin pericia sin %abilidad i&perite i&pericia ine+periencia in%abilidad i&peritia $ae ) i&perito 1. !)rec" de i&pero# intr" e(ercer el &ando &andar en ' tr" &andar a i&perator $oris & ,eneral (e)e supre&o i&peritus $a $u&6 i,norante ine+perto &al in)or&ado in%-bil i&perantus $i & ine+perto i,norante
3E

i&periu& $ii n"2 &ando orden ' autoridad ' poder supre&o &ando ' do&inio soberan4a %e ,e&on4a ' i&perio i&per&isus a$ $u&" pro%ibido il4cito i&pero $as $are $avi $atu&" !in paro# tr" &andar ' intr" re,ir i&perpetuus $a u& que no es perpetuao i&perscrutabilis $e2 insondable i&perspicabilis $e i&penetrable invisible i&perterritus $a u& i&pert0rrito i&pertille $e indivisible i&pertio 1. !in partio# tr" partir %acer part4cipe de co&unicar desear a uno &uc%a salud sa ludarle a)ectuosa&ente i&pertior ver i&pertio i&perturbatus $a $u& no perturbado tranquilo i&pervius $a $u&6 i&practicable inaccesible i&pes $etis &" v" 4&petus i&petibilis $e atacable ver i&patibils i&peto $ $ 3. tr" e&bestir atacar i&petrabilis $e6 asequible que se puede conse,uir )-cil&ente i&petratio $onis ) !esp"pl"# i&petracin i&petro $as $are $avi $atu& alcanzar conse,uir i&petus $a u& &"2 &ovi&iento %acia adelante ' e&bestida ataque asalto ' 4&petu violencia i&pe+us $a u&6 despeinado desali*ado ,rosero rudo i&pie i&pia&ente i&pietas $atis )"2 i&piedad irreli,in )alta de respeto o veneracin contra la patria los padres o superiores ' &aldad sacrile,io i&pi,er $,ra $,ru&6 activo dili,ente vivo r-pido robusto in)ati,able i&pi,res con( dili,encia r-pida&ente sin vacilar i&pi,ritas $atis ) actividad dolo,encia i&pin,o $pe,i $pactu& 3. !in pon,o# tr"2 dar contra c%ocar ' lanzar contra arro(ar ' e&pu(ar violenta&ente rec%azar i&pin,uatio $onis )"2 !)i,# abundancia abundar en bienes i&pin,uo 1. tr"2 en,rasar espesar ' !)i,"# abundar en bienes i&ple2 li&pia&ente i&pleo $evi $etu& 7Y tr"2 llenar col&ar '' saciar co&pletar''saturar cu&plir saciar" i&plo 1. tr"2 ser i&p4o cri&inal ' &anc%ar i&pius $a u& i&p4o &alvado ' perverso sin piedad sacr4le,o i&porto 1. tr" i&portar llevar adentro ' producir acarrear i&probo 1. desaprobar condenar rerc%azar ' ridiculizar burlarse des&entir i&probitas $atis ) &aldad i&puli per)t de i&pello i&pusus $a $u&6 part" de per)" i&pello in prp" Macusativo2 a %acia %asta ' Mablativo2 en entre" in dubio pro reo en caso de duda en )avor del reo
3G

'

inanis inane ad( vacio ' vano in5til incendo $is $ere $cendi $censu& encender incendiar incensus $a $u& parti" deper)c" de incendo incepi per)ecto de incipio inceptus $a $u&6 partic" de per)ec" de incipio incertus $a u& incierto dudoso incipio incipis incipere& incepi inceptu& !&i+ta# e&pezar co&enzar e&prender incido $is $ere $cedi caer sobre incidir includo $clusi $clusu&" 3. !in claudo# tr"" encerrar" Inclusus $a $u& pp de includo encerrados" inclutus $a $u& o inclitus $a $u& c0lebre incola $ae & %abitante incolo $is $ere cliu $cultu& %abitar incolu&is $e inclu&e sano intacto entero sano y salvo incolui per)ec" de incolo incultus $a $u& ad( inculto incultus $a $u&6 partic" de incolo incuruus $a $u& ad( curvo arqueado corvo incurro $!cu#curri cursu& 3 intr"2 Zy a veces tr"[ precipitarse lanzarse %acer una incursin invadir '' desatarse contra al,uno c%ocar tropezar" incredibilis $e increible incredibilis $e increible inde adv de ll4 de all-6 desde entonces de a%4 por eto inde+ $icis & (uez indico $as $are $avi $atu& indicar considerar denunciar revelar" Indico $di+i $dictu& 3 tr"2 declarar noti)icar publicar" indicus $a $u& indio de la India indi,eo $es $ere indi,ui $ !Mablativo o ,en" ; necesitar# ' !Mabl" ; carecer de# indi,ita&enta indi,ita&entoru& s"n"pl"6 rituales para evocar a divinidades concretas indocilis $e ad( di)4cil de eduacar ' indcil rebelde indoctus $a $u& ad( inculto indo&itus $a $u&6 ad( ind&ito insu&iso indo&able induco $du+o" $ductu& 3 tr"2 llevar conducir a %acia contra inductus $a $u& pp"de induco dili,encia laboriosidad industria $ae ) )alta de ali&ento inedia $ae ) necedades tonter4a ineptia ineptiaru& s")"pl"6 inepto que no vale tonto in0r&e inde)enso ineptus $a $u&6 ad( desar&ado iner&is iner&e ad( in)erior in)erius !,en" sin," in)erioris# co&parativo de in)erus in)ero in)ers in)erre intuli illatu& !v"irr# 6 ec%ar ' llevar ' introducir ' e+poner in)erus" $era $er& de aba(o in)erior subterr-neo in)ernal in)ir&itas in)ir&tatis s")" debilidad )laqueza ' en)er&edad in)ir&us $a $u& ad( d0bil sin )uerzas in)lecto $is $ere in)le+i in)le+u& doblar ' ca&biar ' con&over in)le+i per)ecto de in)lecto
3?

''

in)le+us $a $u& parti" de per)c" de in)lecto in)andus $a $u& %orrible inenarrable in)ensus $a $u& %ostil ene&i,o in)eri $iru& & pl in)ierno in)ero $)ers $)erre intuli ilatu& llevar in)erius adv !cp de in)ra# &-s aba(o in)eri in)eri $oru& &"p los in)iernos in)i,o $)i+i $$)i+u& 3. tr" %undir clavar ' )i(ar ,rabar in)i&us $a $u& !sip" de in)erus#6 el &-s bas(o 4n)i&o ' parte in)erior de ' el &-s ba(o el &-s %u&ilde el 5lti&o el peor in)i&itas $atis )" ba(a condicin in)indo $)idi $)issu& 3. tr" %ender abrir !surco# ' surcar !el &ar# in)initas $atis )" in)inidad in&esidad in)inite iin)inita&ente ' inde)inida&ente en ,eneral in)initio $onis ) v" In)initas in)initus $a $u&2 sin )in sin l4&ites indeter&inado ,eneral in)initu& $i n" in)inito in)ir&atio $onis ) accin de debilitar ' re)utacin in)lo $as $are $avi $atu& in)lar in)luo $is $ere $)lu+i $)luctu& dese&bocar in)rin,o $is $ere $)re,i $)ractu& ro&per anular in,eniu& $i n in,enio in,ens $ntis in,ente enor&e in,enuus $a $u& ad( nativo ind4,ena ' nacido libre ' noble ini&icus ini&icis6 s"&" ene&i,o ini&icus $a $u& ad( ene&i,o adverso iniquus $a $u& ad( desi,ual 'des)avorable %ostil ' in(usto initiu& $initii n principio co&ienzo inicio ' ori,en )unda&ento iniuratus $a $u&"2 que no %a prestado (ura&ento inuria $ae )"2 in(usticia a)renta in(uria ' des%onor violacin da*o ' dureza ri,or severidad ' ven,anza iniuriose in(usta&ente iniuriosus $a $u&2 in(usto ' nocivo )unesto iniurius $a $u& in(usto inicuo iniustus $a $u&6 ad( in(usto in&oderatus $a $u& des&edido sin l4&ite in&ortalis $e in&ortal

in&unis $e adv in&une e+ento de i&puestos innatus $a $u&6 ad( natural innato inicio !&e(or que iniicio# $ieco $iectu& 3 !in iacio# tr"2 ec%ar arro(ar iniquus iniqua iniquu& ad( desi,ual 'des)avorable %ostil ' in(usto" innuptus $a $u& soltero no casado inopia inopiae s")" inopia escasez 'pobreza necesidad inops $opis & pobre inqua& inquis $ $ $ v" de)ectivo decir
1L

inquies inquietis ad( inquieto insania $ae ) locura insanio $is ire $ivi $itu& estar loco inscriptio $inis ) inscripcin insidiae $aru& ) insidia traicin insi,ne insi,nis s"n" se*al distintivo ' insi,nia inspectus $a $u& parti de pret" inspicio inspe+i per)ecto de inspicio inspicio $is $ere inspe+i onspectu&6 &irar atenta&ente &irar ' inspeccionar investi,ar institui per)ecto de instituo instituo $is $ere institui institutu& poner disponer preparar ' instituir e&prender institutu& $i n6 disposicin re,la de conducta costu&bre ' plan desi,nio proyecto ' or,anizacin
!pol4tica civil &oral reli,iosa# instituciones ' ideas re,las principios !)ilos)icos#

instructus $a $u&6 partic" de per)ecto instruo instruo instruis instruere instru+i instructu&6 construir ' proveer ' equipar ' instruir instru+i per)ecto de instruo insula $ae )" isla ' casa de vecindad &anzana de casa ' barrio de Siracusa te&plo insulsitas insulsitatis s")" )alta de ,usto tonter4a inte,ritas inte,ritatis s")" Inte,ridad pureza inter prp" de acu" entre en &edio de ' &ientras durante inter)icio $)eci $)ectu& 3 !inter )acio# tr"2 destruir arrastrar ' &atar asesinar interii per)ecto de intereo interi& adv entretanto en el intervalo ' a veces interi&o $e&i e&!p#tu& 3. !inter e&o# tr"2 quitar de en &edio abolir destruir &atar quitar la
vida

interior $ius ad( cp"6 &-s adentro interior ' &-s in&ediato vecino ' &-s personal 4nti&o ' &-s estrec%o restrin,ido ' que no es del do&inio co&5n oculto recndito secreto interiora $oru& n"pl"6las parters interiores !de una casa ciudad# tierra del cuerpo %u&ano2 intestinos intercedo $is $ere intercessi intercessu&6 oponerse a intervenir contra intercessi per)ecto de intercedo intercessus $a $u& parti" de per)ecto intercedo intercessio $onis ) interposicin ' oposicin ' intercesin ' )ianza insto $as $are $stiti $stu& insistir insu& ines inesse in)ui estar en tender %acia lanzar intendo $is $ere $$tendi $tentu& entre inter !prep" de acusativo# pro%ibir vedar interdico $is $ere di+i $dictu& entre tanto interea !adv# interseu& interesse inter)icio inter)eci per)ecto de asesino inter)ector inter)ectoris ad( asesino inter)ector inter)etoris ad( inter)ectus $a $u& participio de per)" inter)icio
11

inter)icio $is $ere $)eci $)ectu& &atar inter)ui per)ecto de intersu& inter&itto $&isi $&issu& tr" entre&eter de(ar en &edio de ' de(ar pasar un intervalo de tie&po transcurrir ' interru&pir suspender ' espaciar sepa rar ' intr" Interru&pise pararse intersu& interest interesse inter)ui ir" estar en &edio de ' %aber di)erencia entre ' estar
presente

interi&o $is $ere $e&i $e&ptu& interro,o $as $are $avi $atu& intestina $oru&n pl intestinus $a $u&

&atar pre,untar instestinos interno do&0stico

intructus $a $u& )or&ado dotado intro 1. entrar penetrar intuli per)ecto de in)ero inuenio inuenis inuenire inueni inuentu&6 encontrar descubrir ' conse,uir adquirir 'darse cuenta enterarse de inuentus $a $u&6 pp" de inuenio inuideo $es $ere inuidi inuisu& envidiar ' odiar inuidia $ae6 s")" odio ' envidia ' celos inuisus $a $u& pp de inuideo inu+i per)ecto de invenio $veni $ventu&2 1. tr Iun,o encontrar %allar '' conse,uir adquirir '' inventar descubrir '' enterarse de" iocor iocaris iocari iocatus su& !v" dep#6 bro&ear iocus ioci s"&" rro&a ,racia ' slo en plural2 (ue,os diversiones Iouis Iuppiter ipse $a $u&6 de&ostratv" 0l &is&o 0l en persona 0l propio inter)ici per)"de inter)icio inter)icio $)eci $)ectu& 3 !inter )acio# tr"2 destruir arrastrar '' &atar asesinar intra prep" de acus" 2 dentro de en el interior de al interior de sin e+ceder de dentro de inutilis $e in5til inveteratus $a $u& ad( arrai,ado invidia$ ae ) envidia invito $as $are $avi $atu& invitar invitus $a $u&6 de &ala ,ana que obra a pesar suy obli,ado )orzado ' involuntario ipse $a $u&6 de&ostra" el &s&o ira $ae ) ira ire eo iratus $a $u& )urioso airado irdens $ntis ardiente irreparabilis irreparabile ad( irreparable irrecuperable irruo irruis irruere irrui arri(arse lanzarse is ea id6 de&ostrativo 0ste 0l aquel !)recuente&ente2 is"""qui ; 0ste que#
17

de

iste ista istud de&ostrativo ese irri,uus $a $u& provisto de a,ua irrito $as $are $avi $atu& irritar e+citar is $is ea id6 prono y ad( de&ostrativo6 0l 0ste""" le les ita !adv# as4 de tal &anera Italia $ae s") Italia italicus $a $u& ad( it-lico de Italia itaque con( as4 pues por consi,uiente por tanto itaque adv y de este &odo ite& adv del &is&o &odo i,ual&ente iter itineris n via(e ruta It%aca $ae s")" \taca isla del &ar Fnico y patria de Ulises" iterque utraque utru&que uno y otro los dos iteru& !adv# de nuevo por se,unda vez itus $a $u&6 pp de eo iubeo $es $ere iussi iussu& &andar iucundus $a $u& ad( a,radable a&eno iude+ iudicis6 s"&" (uez -rbitro iudico iudicas iudicare iudicavi iudicatu&6 (uz,ar sentenciar iu,eru& $i n !o $a $u& n pl# yu,ada !&edida a,raria#" iui per)ecto de eo iu&entu& $i n (u&ento ani&al de car,a iunctus $a $u& pp de iun,o iun,o iun,is iun,ere iun+i iunctu&6 (untar unir ' uncir !iun,ere boves; uncir los bueyes# Iuppiter Iuis s"& F5piter !dios principal de los ro&anos# iur,iu& iur,ii s"n" ri*a disputa iuro iuras iurare iuravi iuratu& (urar %acer un (ura&ento Iura $ae & &onte Fura ius iuris n derec%o autoridad iussi per)ecto de iubeo iussus iussus6 s"&" &andato orden iussus $a $u&6 participio de per)ecto iubeo iustitia $ae ) (usticia iutus $a $u& pp de iuuo iuvencus $a u& (ven !d4cese de los ani&ales# iuuencus iuuenci s"&" novillo iuuenis iuuvene ad( (oven iuuvenis iuuvenis s"&")" (oven iuventus $utis ) (uventud iuui per)ecto de iuuo iuuo iuuvas iuuare iuui iutu& ayudar 'i&personal; ser 5til valer para""" iuvo iuvi iutu& !i&personal# ayudar ser 5til iu+ta adv por i,ual labana labatis ad( que se ta&baslea que se va a caer labe)acto $as $are $avi $atu& debilitar labor $oris & traba(o labor ' )ati,a cansancio ' su)ri&iento des,racia labor laberis labi lapsus su& !v"dep# deslizarse caer resbalar ' des)allecer ' vacilar
13

laboro 1. traba(ar es)orzarse ' padecer sentir dolor !capite laboro; &e duele la cabeza# lacri&a $ae ) l-,ri&a lacuna $ae s") la,una lacus $us & la,o laetitia $ae ) ale,r4a canto laetus $a $u& ad( contento ale,re )eliz divertido laeva laevae s")" &ano izq]uierda lanua $ae ) puerta lapillus $i & perla lapis lapidis6 s") ,ui(arro piedra lapsus $a $u& pp labor late adv a&plia&ente anc%a&ente latus lateris6 s"n" costado )lanco ' ala lado latus $a $u& ad( anc%o a&plio ,rande latus $a $u& pp )ero laudo $as $are $avi $atu& alabar laudis laus laudo 1. alabar elo,iar 'atesti,uar declarar aura aurae6 )"2 sopolo li,ero brisa aura 'aire aires6 cielo 'per)u&e e&anacin 'brillo ' luz del d4a" laura $ae ) laurel laus laudis s")" alabanza elo,io Lavinia la+o 1. de(ar libre desatar ' dar un reposo rela(ar' abrir la+us $a $u& ad( a&plio ensanc%ado 'rela(ado )lo(o lectica $ae s") litera silla de &ano !litera &vil llevada a %o&bros""" lectus $i & lec%o !triclinio# ca&a lectus $a $u& pp le,o le,i per)ecto de le,o le,atus $i & le,ado e&ba(ador le,io $onis ) le,in !unidad que )or&a la base del e(0rcito ' e(0rci to le,io le+ le,iti&us $a $u& ad( le,4ti&o con)or&e a derec%o le,al le,o $is $ere le,i lectu& ele,ir leer le,o $as $are $avi $atu& le,ar leo leonis s"&" len Lepidus Lepidi s"&" L0pido !uno de los c&pa&entos del se,uno triunvirato lenis $e"2 dulce suave &oderado ben0volo apacible lento )-cil&ente con&ovible !c" In)" 9oet"# lenio 1 tr"2 ablandar &iti,ar aliviar cal&ar lenitas $atis ) lentitud leua&en leua&inis s"n" alivio consuelo leuis leue ad( leve li,ero )-cil trivial leuitas leuitatis s")" levedad li,ereza le+ le,is s")" ley ' nor&a precepto libellus $i & librito liber $bri & libro
11

liber $a $u& ad( libre independiente Liber Liberis s"&" Liber !<aco# liber liberoru& s"&"pl" %o(os libero 1. librar libre libertas $atis ) libertad independencia ' licencia libertus liberti s"&" liberto !esclavo liberado# libet libere libuit$ v"i&personal place ,usta a,rada liceor depn" 7. intr" o)recer un precio !en subasta# pu(ar el precio o postura de otros licet $uit !o $it& est# 7. intr" Q ,ralte" i&pers"6 est- per&itido se puede """"M licet con( !con sub(untivo# aunque a pesar de que por &uc%o que"""M

licentia $ae s")" licencia per&iso ' libertad poder para licet licere licuit licitu& v" i&personal es l4cito est- per&itido se puede licet con( !M sub(untivo# aunque a pesar de licuit per)ecto de licet li,nu& li,ni s"n &adera ' tronco de -rbol lilu& lilii s"n" lirio li&en $inis n u&bral &ansin lin,ua $ae ) len,ua linu& linis s"n" lino ' %ilo red liquo 1. %acer liquido liquar littera litterae s")" letra litterae litteraru& s")"pl" carta litus $oris n litoral costa playa loca $locoru& n pl lu,ares locatio locationis s")" alquiler contrato de alquiler loculentus $a $u& brillante locus $i s"& !no&" pl" loci o loca# lu,ar sitio 'posicin social consideracin ' estado situacin locutus $a $u& pp loquor lon,us $a $u& lar,o prolon,ado en !el tie&po o en el espacio# lon,issi&e2 lon,e !super" Lon,issi&e# le,4si&os loqua+ loquacis ad( locuaz %ablador c%arlat-n loquor loqueris loqui locutus su& !v"dep# %ablar luceo $es $ere lu+i $ lucir brillar lucesco lucescis lucescere lu+i $ a&anecer ludo ludis ludere lusi lusu& (u,ar distraerse ' burlarse de""" ludis $i & (ue,o ' bro&a ' escuela lu,eo $es $ere lu+i luctu& llorar lupus lupi s"&" lobo lusi per)ecto de ludo lustratio lustrationis s")" puri)icacin lustracin Lusitania $ae ) Lusitania !%oy 9ortu,al# lusus $a $u& pp ludo lutu& $i s"n" barro lodo lu+ lucis s")" luz
1@

lu+i per)ecto de lu+iries lu+uriei s")" !@.# lu+us lu+us s"&" Lydius Lydia Lydiu& ad( lyra $ae )

luceo y lucesco e+ceso lu(o lu(o )asto ' desen)reno lidio de Lidia !re,in de As4a Denor# lira ' poesia l4rica

Dacedonia $ae s") Dacedonia !re,in del norte de Grecia# &ac%ina $ae ) &-quina &acula $ae s")" &arca punto ' &-cula &anc%a &a,is !adv# &-s !&a,is"""qua&; &-s que# ' &-s bien &a,ister &a,istris6 s"&" conductor (e)e ' &aestro &a,istra $ae ) &aestra &a,istratus $us & &a,istrado &a,nani&us $a u& &a,n-ni&o &a,nitudo $inis ) ta&a*o &a,nus $a $u& ad( ,rande &a,no ' poderoso Da,o Da,onis s"&" Da,n !(er&ano de An4bal# Daia $ae ) Daya &aior &aius6 !,en" sin," &aioris# co&parativo de &a,nus &ala $ae &ala &ale adv &al ' &ala&ente des,raciada&ente &alle &alo &alo &auis &alle &alui $ v" Irr" pre)erir &alui per)ecto de &alo &alus $a $u& ad( &alo sin calidad ' &alo perverso ' per(udicial &alus &ali s")" &anzano &andatus $us & recado encar,o &anceps $ipis &"2 co&prador !en p5blica subasta de bienes del 8stado# '' arrendatario ''e&presario contratista de servicios p5blicos'' )iador'' due*o propietario" &aneo $es $ere &ansi &anssu& per&anecer Danlius $i & Danlio &ansi per)ecto de &aneo &ansus $a $u&6 participio de per)ecto de &aneo &anus $us ) &ano !in &anus &are &aris s"n" &ar &ariti&us $a $u& de &ar &arino &ar4ti&o &ariti&a $oru& n"pl" las costas el litoral &ar&or &ar&oris6 s"n" &-r&ol Dars Dartis s"&" Darte !dios de la ,uerra asi&ilado al Ares ,rie,o# ' planeta Darsi $oru&6 &"pl Los &arsos !p" del Lacio ' 6 p" ,er&-nico# &ater &atris s")" &adre ' )uente ori,en &ateria $ae6 s")" &adera &ateria sustancia ' asunto te&a &atri&oniu& &atri&onii6 s"n" &atri&onio Datrona $ae ) el Darne !r4o de la Galia# &aturesco rui $ 3. intr" &adurar lle,ar a la sazn ' alcanzar su pleno desarrollo
1B

&aturitas $atis )" &adurez sazn ' pleno desarrollo per)eccin 'oportunidad &aturo 1. tr" %acer &adurar ' llevar r-pida&ente a t0r&ino apresurar ' intr" &adurar
apresurarse

&aturui per)eccto de &aturesco &aturus $a $u& &aduro en sazn ' oportuno ' precipitado r-pido &a+i&e !adv# &uc%4si&o sobre todo &a+i&us $a $u& ad( &-+i&o &e e,o &ea &eoru&6 s"n"pl" &is cosas lo &4o &i patri&onio &ecu& /u&M&e &ediocriter !adv# &ediana&ente &editerraneus $a u&6 que se %alla en el interior de las tierras del interior ale(ado de las costas &edius $a $u& ad( de en &edio que est- en &edio !in &edio )oro; en &edio del )oro# &ei e,o &ei &eoru& s"&"pl" los &ios &is )a&iliares &el &ellis n &iel &elior &elius !,en" Sin, &elioris# co&parativo de bonus &e&ini &e&inisti &e&inisse $ v" de)ectivo recordar acordarse ' &encionar &e&oria $ae ) &e&oria &enda+ &endacis ad( &etiroso &endaz ' e&bustero )also &ens $ntis ) &ente &entior &entiris &entiri &entitus su& v" depon6 &entir ' )in,ir i&itar &ensis $is & &es &ercatus $a $u&6 pp de &ercor &ercatores2 &ercator $oris ) &ercancia co&ercio &ereo &eres &erere &ervi &ervitu& &erecer &erecer ' ,anar rendir traba(ar bien &eritu& $i n servicio &0rito &eritus $a $u&6 pp de &ereo &etuo &etuis &etuere &etui $ te&or tener &iedo &etus $us & &iedo &eus $a $u&6 posesivo &4o &i%i e,o &iles $itis & soldado &iliariu& $ii n"2 9iedra &iliar !que se*ala las &illas en los ca &inos" &iliarius $a $u& de un &illar" &ilitaris e6 &ilitar de soldado de ,uerra !res &6 arte de la ,uerra# &ilitia $ae s")" servicio &ilitar &ilicia ' ,uerra &ilitis &iles &ille nu&" indeclinable &il &ilia $iu& n pl &illar &iles &i&us $i & &i&o Dinerva $ae ) Dinerva &ina $ae )" &ina &oneda ,rie,a y peso de 1LL drac&as# &inae $aru& ) "pl" a&enazas &ineo $ $ 7. intr" avanzar
1E

&ini&us $a $u& ad( &4ni&o &ini&eque2 adv o ad( !parvus# poqu4si&o lo &enos posible &ini&us adv !&e(or que &inu&us# a" $u& !dp de parvus# &uy peque*o &4ni&o el&-s pe que*o el &enor &ini&u& adv lo &enos posible &uy poco al &enos por lo &enos &ini&u& $i n"2 la &-s peque*a cantidad &uy poco !qua& &" Je&poris el &enor tie&p# &inor &inus !,ens" sin," &inoris# co&parati" parvus &inor $aris $ari &inatus su& !v"dep# a&enazar &inuo $uo $utu& 3. tr" &er&ar a&inorar ac%icar reducir ' debilitar &inus adv !cp" de paru&# &enos &irabilis &irabile6 ad( ad&irable &aravilloso e+traodrdinario &iraculu& $i s"n" &ila,ro &aravilla %ec%o )auloso portento &iror $aris $ari &iratus su& !v"dep# ad&irarse de sorprenderse de ' ad&irar &irus $a $u& ad( ad&irable e+traordinario di,no de ad&iracin &isceo $es $ere &iscui &i+tu& &ezclar ' unir reunir &iser $a $u& ad( triste &iserable des,raciado ' pobre &iseret &isereri &iservit !v"i&per# &e da pena &e da co&pasin !se construy2 Acu" y Gen"# &isereo !$or dep# $ui $eritu& o $ertu& 7. intr" tener co&pasin de co&padecerse de !,en"#" Disericordia $ae s")" &isericordia piedad co&pasin &isi pp de &itto &issus &issa &issu& participio de per)ect" &itto &itis &ite ad( blando suave &itto $is $ere &isi $&issu& enviar &andar ' de(ar de lado apartar &i+tus $a $u& pp de &isceo &oderatus $a $u& prudente &oderado &odestia $ae ) &oderacin di,nidad &odestia &odo adv al &enos slo ' non &odo""" sed etia& ; no slo""" sino ta&bi0n &odus $i & &odo &oenia $iu& n pl &urallas &oneo &ones &onere &onui &onitu& advertir recordar ' saconse(ar reco&endar &oles $is ) &ole &oni&entu& $i n &onu&ento recuerdo &ons &ontis & &onte &onu&entu& $i n sepulcro &ora $ae )" tardanza de&ora retraso ' obst-culo &ora $ae )" unidad &iltar espartana &oralis $e relativo a las constru&bres &oral 0tica &orans $ntis p" 9resente de &oror ' ad( tardo perezoso lento &orator $oris &" el que retarda o de&ora ' abo,ado subalterno &oratus $a $u& !&os#2 que tiene tal constu&bre ' adaptado a las costu&bres &orbidus $a $u& en)er&izo &alsano &orbosus $a $u&6 en)er&o &orbus $i & en)er&edad &ordaciter a &ordiscos &orda+ &ordacis ad( que &uerde que %iere ' ca5stico %iriente
1G

&ordeo &o&ordi &orsu& 7.tr" &order %incar el diente en ' clavarse en &orior &oreri &ori &ortus su& !v"dep# &orir ' e+tin,uirse ' desaparecer &oror $atus su& 1. !v"dep# !&ora# intr" detenerse entretenerse a,uardar ' quedarse residir ' tr" Retrasar detener &ors &ortis s"&" &uerte &ortalis $is & %o&bre &ortalis &ortale ad( &ortal %u&ano &ortuus $a $u& ad( &uerto &os &oris s"&" costu&bre nor&a ' !&os &aioru&; las nor&as de los antepasados# &otus &otus6 s"&" &ovi&iento ' a,itacin turbulencia ' rebelin &otus $a $u&6 pp &oveo &oveo $es $ere $&ovi $&otu& &over pro&over &ovi per)ecto de &oveo &o+ !adv# lue,o ense,uida &ulier &ulieris s")" &u(er &uliebris $e !&ulier#2 )e&enino &u(eril ' a)e&inado pusil-ni&e &ultu& adv &uc%o &uy &ultitudo $inis ) &ultitud &ultus $a $u& &uc%o &unio $is $ire $ivi $itu&6 1" Jr" construir )orti)icar
&unicipio2 &uniceps &unicipi !&unus capio# &" y )" >ecino de un &unicipio 'co&patriota conciudado"

&unus &uneris6 s"n" &urus $i & &uto $as $are $avi $atu& &utuus $a $u&

car,o )uncin obli,aciones ' re,alo )avor &uro ca&biar &utuo

ratn &us &uris6 s"&" &osca &usca &uscae6 s")" &5sico &usicus &usici6 s"&" &uto &utas &utare &utavi &utatu& ca&biar &udar na& !con(#6 pues porque en e)ecto ' e)ectiva&ente vea&os en verdad en realidad ' en cuanto a ' por lo que respecta a na&que con( Carbo $onis & Carbonensis $e narro $as $are $avi $atu& nas $aris ) nascor $eris nasci natus su& natio $onis ) natiuus $a $u& ad( natura $ae s")" naturalis naturale ad( natus $i & natus $a $u& pues porque Carbona !c" =e la Galia# de Carbona narrar nariz nacer nacin pa4s nativo del lu,ar naturaleza ' &anera de ser natural %i(o nacido
1?

navi,o $as $are nave,ar nauis nauis s")" nave e&barcacin nasu&ac%ia $ae S")" nau&aquia !representacin de un co&bate naval# nauta $ae s"&" &arinero nave,ante ne con( !M sub(untivo' 1;!ut non# queno para que no" 7 !con verbos de te&or pro%ibicin o i&pedi&ento# que2 !ti&eo ne; te&o que# $ne particula encl4tica" 1 !en interro,ativa directa#" OacasoN 7 !en interro,ativa indirecta; si" ne !adv# no nec !o neque# con( ni necesse indeclinable ZMest[ es necesario necessu& necesse neco 1. &atar ne)astus $a u& ne)asto ne,le,entia $ae ) ne,li,encia ne,o1. decir que no ne,ar ne,otiu& ne,otii s"n" traba(o ocupacin ' ne,ocio ne,ro $as $are $avi $atu& ne,ar ne&o ne&inis nadie nepos $otis & nieto nepotes nepotu& s"&"pl" !3# los descendientes neque !con("# ni nequeo $is $ire nequivi!o nequii# nequitu& v"irre" Co poder no ser capaz de nequissi&us $a $u& ad( el que &enos vale &uy in5til sin la &4ni&a i&prtancia" neu neve neue !o neu# con(uncin y no para que no neuter $a $u& inde)inido ni uno ni otro nin,uno de los dos ni,er $a $u& ad( ne,ro nequior $oris p4caro desver,onzado nescio $is $iri $ivi $itu& no saber ni%il n" Ideclinable nada ni%ilo a&plius !adv# no &-s ni&is !adv# de&asiado ni&ius $a $u& ad( de&asiado e+cesivo nin,it non,ere nin+it $ $ v"i&personal nieva nin+it per)ecto de nin,et nisi con( si no ' a no ser que nisus $us & es)uerzo nobilis $e ad( )a&oso conocido ' noble nobilitas nobilitatis s")" nobleza aristocracia ' nobleza de esp4ritu ' )a&a reno&bre nobis nos nobiscu& cu&Mnobis noceo $es $ere $ui $itu& da*ar nocitus $a $u& pp de noceo noctis no+
@L

nodus nodi s"&" nudo nolle nolo nolo nonvis nolle nolui !v" Irre # no querer ' !en i&p]erativo; no6 noli &e tan,ere# no&en $inis n no&bre no&inatus $a $u& ad( deno&inado lla&ado ' desi,nado no&inado no&ino $as $are $avi atu& lla&ar non solu&"""sed etia& !con(# no solo sino ta&bi0n non adv no nona,esi&us $a $u&6 nu&eral nona,0si&o nona,inta nu&eral indeclinable noventa nondu& adv a5n no nonne adv Oes que no"""N Oacaso no"""N nonus $a $u&6 nu&eral noveno nos pron"per" !Ac" nos 'Gen" nostri o nostru& ' =at" y Abl" nobiscu&# nosotros noster nostra nostru& Ad( nuestro nostri $a $u&6 posesivo nuestro nostri nos nostru& nos notitia $ae s")" notoriedad )a&a ' conoci&iento notus $a $u&6 ad( conocido acostu&brado ' )a&oso notable nove& nu&eral indeclinable nueve nouus $a $u&6 ad( nuevo reciente ' desconocido ' sin lina(e sin alcurnia" novo 1. tr" renovar %acer de nuevo ' )or(ar inventar ' ca&biar innovar novus $a $u&6 nuevo (oven no+ noctis s")" noc%e ' oscuridad noctu 9or la noc%e de noc%e nubilus $a $u&6 ad( nublado nullus $a $u& inde)inido !,en" sin," nullius dat" sin," nulli#6 nin,uno nadie nu& parti" Interro" !8n inte" direct" # Oacaso"""N Oes que"""N' introduce una interr" Indirect" si Cu&a6 Cu&a $ae &" Cu&a 9o&pilio 7. rey de Ro&a nu&en nu&enis s"n" voluntad deseo ' deseo divino ' divinidad nu&ero adv aprisa de&asiado aprisa nu&erose en ,eneral n5&ero ' en cadencia6 r4t&ica&ente nu&eroso en ,ran n5&ero &5ltiple variado ' r4t&ico nu&erosus $a $u& candencioso n5&ero ' contar nu&erus $i & nunca nu&qua& !adv# los n5&idas !)a&osos por su caballer4a# Cu&idae $aru& &"pl" Cu&idia Cu&idia $ae ) nu&ern nu&inis ,en de Cu&itor !rey de Aslba# Cu&itor $oris & no&is&a nu&is&a ver de dinero venal nu&&arius $a u& adinerado rico nu&&atus a$ u& &al banquero nu&&ulariolus $i &" nu&&ulus $i & di&" de nu&&us nu&&us !no nu&us# $i &" &oneda dinero ' insi,ni)icacia poca cantidad
@1

nunc !adv# a%ora nuncupi $as $are $avi $atu& desi,nar nunqua& nu&qua& nusqua& adv en nin,5n lu,ar en nin,una parte nuntio 1. anunciar procla&ar nuntiae $aru& s")"pl" boda nupcias nuntius $i & nuncio &ensa(ero Cu&idaru&2 Cu&idae $Cu&idaru& & pl" los n5&idas !)a&osos por su caballer4a# Cu&idia $ae ) Cu&idia Cu&itor $oris & Cu&itor !rey de Alba# nutrio $is $ire nutrir ob prp de ascusativo a causa de por obduco $du+i $ductu& 3. tr"2 conducir o e&pu(ar delante alrededor o contra obductio $onis )"2 accin de cubrir tapar obductus $a $u&"2 pp"de obduco" !e&pu(ar delante# oblitus $a $u& pp de obliuiscor obliuio obliuionis s")" olvido obliuiscor obliuisceris obliuisci oblitus su& !v"dep# 3.6 olvidar olvidarse de !se construye con ,enitivo !oblita est &ei6 ella se olvid de &4# obicio !&e(or que oblicio# $ieci $iectu& 3. !ob iacio# tr"2 %ec%ar ' e+poner o)recer ' colocar delante ' in)undir obitus $a u& pp de obeo obitus us & puesta ocaso &uerte obpu,no obsecratio obsecrationis s")" rue,o s5plica a los dioses accin de i&plorar obsedi per)ecto de obsideo obseruo obseruas obseruare obseruaui obseruatu&2 observar vi,ilar ' respetar obses obsidis6 s"&" y )" re%0n obsessus $a $u& pp obsideo obsideo obsides obsidere obsedi obsessu&2 asediar poner cerco sitiar obsidio $onis ) asedio obtentus $a $u& pp de obtineo obtineo $tinui $tentu& 7. tr poseer ' &antener conservar ',anar sostener obtrecto obtrectas obtrectare obtrectaui obtrectatu&2 atacar criticar obuius $a $u&6 ad(2 que est- en el ca&ino que se encuentra que sale al encuentro ' accesible a &no ' obvio )-cil obvia& !adv# al encuentro de !con dativo# occasus $us &" ocaso ca4da ' occidente 'ruina decadencia &uerte occido occidis occidere occidi occisu&2 &atar asesinar occisus $a $u& pp de occido occupo 1. ocupar to&asr posesin de 'apoderarse de occurro pcurro Z$cu[curri $cursu& 3 !ob curro# intr" correr al encuentro ' atacar" oceanus $i & s"&" el ceano6 el oc0ano Atl-ntico ' con &ay5scula el Oc0ano" R4o que rodeaba la Jierra ' !esposa de Jetis dios del &ar# Octavianus $a $u& ad( Octavino
@7

Octavianus $i s"&" octavus $a $u& nu&eral octo nu&eral indeclinable octo,esi&us $a $u& nu&eral octo,inta nu&eral indeclinable oculos $i & odi odisti odisi $ $ v"de)ectivo odisse odiu& odii s"n Oec%alla $ae s")" o))ensa $ae s")" o))ero obstuli oblatu& o))erre6

Octaviano !no&bre de Au,usto antes de ser e&perador octavo oc%o octo,0si&o oc%enta o(o odiar odi odio ira 8calia !ciudad de Jesalia# desa,rado ene&istad ' o)ensa in(uria poner delante presentar &ostrar '' oponer presentar co&o obst-culo '' abandonar a e+poner '' procurar dar o)recer o))iciu& o))icii s"n" obli,acin deber ' car,o ocupacin o)icio oleo $es $ere oler oleu& $i n aceite oli& adv en otro tie&po ' en el )uturo un d4a o&en o&inis s"n" presa,io au,urio se*al ' deseo o&nis o&ne ad( todo ' cada o&nino2 co&pleta&ente entera&ente ' en verdad o&nipotens $ntis o&nipotente onus oneris s"n" peso car,a ' deber ' di)icultad proble&a opera $ae s") obra traba(o actividad servicio operis opus opes opu& s")"pl riquezas recursos opinor opinaris opinari opinatus su& v"dep2 opinar creer opinio $onis ) opinin opis ops oportet oportere oportui $ $ v" I&per" conviene es conveniente es preciso ' debe %ay que oppleo $plevi $pletu& 7. tr" Llenar co&pleta&ente col&ar opploro 1. intr" i&portunar aturdir con su llanto !con dativo# oppono $posui positu& 3. tr" 2 poner colocar delante e+poner ' aducir ale,ar ' oponer en )rentarse ' replicar ob(etar ' co&parar opportune oportuna&ente opportunitas $atis ) oportunidad venta(a situacin o &o&ento )avorable oppositus $a $u& pp de oppono oposicin accin de poner delante oppositus $us &"2 oppidu& $i n oppresi per)ecto de oppressio $onis )"2 oppressor $oris &"2 oppressus $a $u& pp de oppressus $us &"2 plaza )uerte ciudadela oppri&o opresin ' supresin destruccin destructor oppri&o presin
@3

oppri&o $is $ere $pressi $pressu&6 !ob pri&o# tr" Apretar opri&ir co&pri&ir a%o,ar ' cubrir ocultar ' abru&ar %acer caer aplastar ' caer sobre sorprender opprobriu& $ii n"2 oprobio des%onor ver,uenza oppu,natio oppu,nationis s")" atacar ' asediar oppu,no 1. tr"2 atacar !una ciudad# sitiar asaltar ' en sentido )i,"2 atacar tentar ops opis s")"6 )uerza poder ' !slo en sin,ular2 ayuda# ' !slo en plural2
recursos riqueza &edios poder#

opson """ ver obson""" optabilis $e deseable optatio $onis )"2 deseo opcin6 !ret# optacin optato se,5n el deseo optatus a $u& pp de opto '' A=F"2 a,radable deseado querido optatu& $i n" deseo voto cosa deseada opti&as $atis"2 aristocr-tico de los opti&ates opti&ates $u& o $iu& &"pl" los nobles los aristcratas los opti&ates ' el partido conser vador o del senado" opti&e !sp"de bene# &uy bien e+celente&ente opti&us $a $u& !&e(or que $tu&us6 superlativo de bonus"2 pti&o lo &e(or per)ecto optio $onis )"2 desear ele,ir ' &"2 ayudante o asistente de un centurin optivus $a $u& esco,ido opto 1. tr"2 desear ' ele,ir optu&us ver opti&us opulens ntis ver opulentus opulenter opulenta suntuosa&ente opulentia $ae )"2 opulencia riqueza &a,ni)icencia ' poder opulento 1. tr"2 enriquecer opulentus a$ $u& !ops#2 opulento rico ' poderoso in)luyente ' suntuoso abundante Opuntius $a $u& ver Opus opus $eris n obra !>er diccionario# Opus $untis"2 Opunte !c"de Lcrida en Grecia# Opuntius $a $u&"2 de Opunte opusculu& $i n"2 obrita op5sculo ora orae )" borde contorno l4&ite ' costa ribera ' re,in ora $ae )"2 &aro&a cable oraculu& $i n"2 or-culo respuesta de un dios orarius $a $u&"2 de la costa costero orata $oru& n"pl"6 peticiones rue,os de&andas" oratio $onis ) )acultad de %ablar palabra ' discurso elocuencia estilo prosa ' e+posicin oral 'inti&acin i&perial ' ple,aria oracin

oratiuncula $ae )"2 orator oratoris s"&" oratoria $ae ) 2 oratoriu& $ii n" oratorius $a $u& oratri+ $icis )""

discurso orador ' e&ba(ador arte oratoria oratorio oratorio de orador intercesora que rue,a
@1

oratus $us &"2 rue,o oratio $onis )"2 privacin orbator $oris &"2 el que priva a al,uien de sus %i(os orbiculatus $a $u&6 orbicular redondeado orbis $is & c4rculo ' el orbe la tierra el &undo el planeta ordo $inis ) orden clase social Or,etori+ $i,is & Or,etri,e Orien Orientis s"&" el Oriente !las provincias orientales del i&perio ro&ano# orior oriris oriri ortus su& !v"dep# levantarse salir nacer e&pezar ornatus $a $u& adornado orno 1. equipar ar&ar ' adornar oro 1. ro,ar pedir orar ' decir %ablar Orp%eus Orp%ei s"&" Or)eo !cantor &4tico# ortus $a $u& part" 9er)ec" orior2 nacido levantado salido os ossis n %ueso os oris n boca cara rostro oscito 1. bostezar osculor $is $ari osculatus su& v" dep"6 besar osculu&" osculii s"n" beso obsequela $ae )" !ver obsequiu&# obsequens $entis p" pres de obsequor"2 obediente co&placiente )avorable" obsequenter con condescendencia obediente&ente" obsequentia $ae )"2 condescendencia docilidad" obsequiae obsequiaru& )" pl"2 )unerales" obsequiu& $ii n"2 co&placencia condescendencia de)erencia'' obediencia su&isin" obsequor $secutus su& dep 3. intr &ostrarse co&placiente con condescender obede cer" obsidiu& $ii n"" Sitio asedio peli,ro '' calidad o condicin de re%0n obsido sedi $sessu& 3 tr"2 asedio sitiar ocupar to&ar" ostendo $is $ere ostendi ostentu& &ostrar presentar e+%ibir ostentus $a $u& pp de ostendo otiosus $a $u& ad( ocioso sin ocupacin libre ' in5til otiu& $i n ocio ostiu& $ii n"2 puerta entrada !de una casa#A=OD de un puerto6 dese&bocadura !de un r4o#" ostrea $ae )"2 Z$u& $i n[6 ostra ostri)er $era $eru&2 ostr4)ero abundante en ostras ostrinus $a $u&2 de p5rpura6 vestido de p4rpura" Ot%o $onis &"2 It4n Zsobreno&bre ro&ano['' Ot%onianus $a $u& de Otn otiolu& $i n"2 ratito de descanso otior dep" 1 intr"2 estar ocioso descansar reposar otiose2 sin %acer nada tranquila&ente" otiosus $a $u&2 ocioso desocupado '' neutral indi)erente sose,ado '' otiosus $i &"2 %o&bre ale(ado de la pol4tica"
@@

otiu& 4i n"2 ovis $is )

Ocio descanso retiro tie&po libre ove(a

pabulu& $i n )orra(e pasto paci)icus $a $u& ad( pac4)ico pacis pa+ pactio pactionis paene !adv# casi paeninsula $ae s")" pen4nsula paenitet paenitere paenitui " >" I&per &e parece &al &e dis,usta &e sabe &al ' &e arre piento" !Se construye con acusativo y ,enitivo6 &e paenitet levitatis tuae; De dis,usta tu li,ereza" aldea pa,os2 pa,us $i & el 9alatino !uan de las siete colinas de Ro&a donde 9alatiu& 9alatiii s"n" estaba el palacio de los e&peradores ' 9alacio del e& perador" pa(a 9alas Atenea 9alea $ae s")" 9allas $adis ) p-lido l4vido blanco pallens pallentis ad( palleo palles pallere pallui $ estar p-lido te&blar de &iedo pallidus $a $u& p-lido par $is i,ual an-lo,o parco parcis parcere peperci parsu& econo&izar ser parco ' &irar por cuidar de '
abstenerse"

paratus $a $u&6 pp de paro2 a punto a disposicin ' preparado ' bien preparado provisto de lo necesario parens parentis s"&" y )" padre o &adre parentes parentu& s"&" y )"pl" los padres ' los antepasado pareo $ui $itu& 7 intr"2 aparecer &ostrarse de(arse ver '' obedecer so&eterse a !M dativo# '' ceder entre,arse a '' %allarse so&etido a %allarse ba(o la dependencia de ''ID98RS es &ani)iesto es evidente est- de&ostradoo" paro 1. tr preparar disponerse a ' con o sin sibi; adquirir proveerse de paro 1. tr" i,ualar equiparar ' poner de acuerdo pario 1. tr i,ualar nivelar pario peperi partu& !pariturus# 3. tr" =ar a luz paris producir ' en,endrar causar ' procurar adquirir ,ran(earse parta $oru& n"pl" adquisiciones las cosas bien adquiridas 9aris $idis !ac" $ide& $in o $i&# & 9aris o Ale(andro !%i(o de 9r4a&o# pando $is $ere pandi pansu& parata $ae parentes $u& & ) pareo $es $ere $ui $itu& abrir )in,ida padres parientes obedecer
@B

pario $is $ere parir producir pario $is $ire peperi partu& pari conse,uir paro $as $are $avi $atu& preparar paro $as $are $avi $atu& preparar pars partis ) parte parsi&onia $ae s")" a%orro parquedad parsi&onia sobriedad paru& !adv# poco parsus $a $u& pp de parco parti& adv en parte ' parti&""" parti& unos""" otros partio ver partior partior dep !y partio# 1. tr" =ividir repartir ' co&partir partus parta partu& pp de pario partus $us &"2 parto alu&bra&iento pareo peperci parsurus !parsu& y parcitu&# 3 intr"tr"2 a%orrar ser parco''conservar intacto ''respetar tener consideracin &irar por paru& adv poco escasa&ente paruus parua paruu& ad( peque*o corto passer $eris & ,orrin p-(aro passio passionis s")" su)ri&iento accin de su)rir ' pasin" passiuus $a $u& ad( ,eneral co&5n passus passus s"&" paso !&edida de lon,itud de 1 @L &" apro+i&ada&ente# pastor $oris &"2 pastor ,uardi-n" pastoralis $e"2 pastoril de pastor" 9astoricius !o $torius# $a $u&2 pastoril de pastor" pate)acio $is $ere $)eci $)actu& 3. tr abrir ' descubrir poner en claro revelar descubrir pate)actus $a $u&6 pp de pate)acio abierto patens $ntis abierto libre pater $tris & padre pro,enitor ' senador !pattres conscripti los senadores# paternus $a $u& paterno patientia $ae s")" su)ri&iento capacidad de su)ri&iento ' paciencia patior $eris $i passu& su& su)rir tolerar patria $ae )" patria patricii patricioru& s"&"pl" los patricios los nobles patri&oniu& patri&onii s"n" patri&onio bienes patrius $a $u& paterno del padre '' de la patria nacional" patrociniu& patrocinii s"n" patrocinio proteccin 'patronaz,o patronus patroni s"&" valedor protector ' patrn pauci $oru& & pl pocos paucus $a $u& poco paulati& !adv# poco a poco paulatina&ente pauli& adv un poco &-s poco al,o pauper $eris pobre pa+ $acis ) paz peculiu& peculii s"n" )ortuna personal propiedad ' dinero perteneciente a un esclavo pectus $oris n pec%o
@E

pecunia $ae ) dinero pecus pecoris s"n" ,anado ove(a pecus pecudis s")" ani&al pedes peditis s"&" in)ante soldado de a pie soldado de in)anter4a peditis pedes pedester $tris $tre6 que va a pie que est- en pie !estatua#6 pedestre ' de in)anter4a de soldado de in)anter4a ' de tierra que se %ace en tierra ' escrito en prosa que est- en prosa 'prosaico peior peius ad( !Gen"de sin," peioris# co&parativo de &alus pela,us pela,i s"&" alta &ar pi0la,o &ar !en ,eneral# pellis $is ) piel pello $is $ere pepuli pulsu& rec%azar i&pulsar penso 1. pesar ' &editar pensar peperci per)ecto de parco peperi per)ecto de pario per prep" de acusativo por a trav0s de ' durante ' por &edio de ' por peractus $a $u& pp de pera,o pera,o pera,is pera,ere pere,i peractu&6 atravesar per)orar 'ter&inar concluir 'pasar !la
noc%e#

perdidici per)ecto de perdisco perdisco $is $ere perdidici $ aprender &uy bien perdi+ perdicis s")" perdiz 'no&bre propio 9erdiz" perdo&o $do&ui $do&itu& 1." tr"2 do&ar subyu,ar so&eter reducir enter&anete" perduco $is $ere perdu+i perductu& llevar conducir %acer lle,ar %asta ' construir tender perduco perdu+i per)ecto de llevar %asta un sitio per)ero $tuli $latu& 3. tr"2 llevar a t0r&ino una accin ter&inar %acer per)icio $)eci $)ectu& 3. tr"" per)ecta&ente pera,o pere,i per)ec de pere,rinor pere,rinaris pere,rinari pere,rinatus su&6 pere,rinar via(ar perecer &orir pereo $is $ire $ii $itu& prose,uir %asta el )in llevar a cabo '' ontr" /ontinuar per,o perre+i perrectu& 3. tr"2 prose,uir peli,roso periculosus $a $u& peli,ro periculu& $i n peri&o $e&i $e&ptu& 3 !per e&o# tr"6 destruir &atar %acer &orir''%acer )racasar peritus $a $u& ad( e+perto e+peri&entado perito conocedor per)ectus $a $u& pp de perie,o perie,i per)ecto de perie,o perie,o $is $ere perie,i periectu& recorrer con la vista ' leer co&pleta&ente perlatus $a $u& pp de per)ero per&aneo $es $ere per&ansi per&ansu&6 per&anecer ' durar resistir per&isceo $es $ere per&iscui per&i+tu&6 &ezclar desordenar resolver ' con)undir per&iscui per)ecto de per&isceo per&i+tus $a $u& per)ecto de per&isceo perniciosus $a $u& ad( pernicioso &alo )unesto per&aneo $&ansi $&ansu& 7. intr"6 per&anecer %asta el )in durar ' persistir perseverar
@G

per&aneo 1. intr"6 deslizarse en o a trav0s &anar insinuars cundir di)undirse per&ansi per)ecto de 9er&aneo per&ansio $onis )"6 accin de per&anecer de residir per&anencia residencia ' persistencia que aco&pa*a o prote,e en el &ar per&arinus $a $u& &adurar del todo entera&ente per&aturesco $rui $ $ 3. intr" &uy &ediano per&ediocris $e per&etior per&ensus $a $u& pp de Lle,ar a penetrar en ' tr" atravesar pasar por per&eo 1. intr" per&etior $&ensus su&6 v"deponente tr"6 &edir entera&ente ' recorrer pasar per&irus $a $u& &uy aso&broso per&isceo $&iscui $&istu& o $&i+tu& 7. tr"6 &ezclar revolver unir ' con)undir turbar de sordenar trastornar per&isi per)ecto de per&itto per&isio $onis ) entre,a rendicin incondicional ' per&iso licencia concesin per&issus $a $u& pp de per&itto per&issu& $i n" per&iso per&issus $us &" per&iso licencia per&istus o $&i+tus $a $u& pp de per&isceo per&itto $&isi $&isu& 3. tr" de(ar pasar %acer lle,ar lanzar ' abandonar""" per&i+ pernicis ad( r-pido -,il ' resistente per&oveo $&ovi $&otu& 7. tr"" a,itar '' con&over i&presionar e&ocionar '' e+citar suscitar perpetuus $a u& perpetuo eterno 9ersae $aru& &"pl"2 los persas !pueblo del As4a6 los partos# persono 1. %acer sonar %acer o4r %acer escuc%ar personui per)ecto de persono perspicuus $a $u& ad( claro li&pio evidente persequor $eris $qui persecutus su& perse,uir persuadeo $es $ere $suasi $suasu& persuadir decidir persuasi per)ecto de persuadeo persuasus $a $u& pp de persuadeo perterreo $ui $u& 7. !$terre)acio $ $ 3.# tr"2 aterrar llenar de espanto perterricrepus $a $u&6 qie %ace un ruido aterrador perterritus $a $u& pp de perterreo perterrui per) de perterreo pertersi per)ecto de perter,eo perte+o" $te+ui $te+tu& 3. tr"2 te(er %asta el )in acabar 'e+poner adornar pertica $ae )" p0rti,a estaca palo ' &edida a,raria perti&e)actus $a $u&"2 asustado perti&esco $is $ere pertinui te&er pertineo tinui6 7. !per teneo# intr" e+tenderse lle,ar ' concernir pertenecer ' re)erirse ' i&pers" conviene pertinui per)ecto de perti&esco pervenio $is ire $veni $ventu& lle,ar pes pedis & pie peditus $us & in)anter4a pessi&us $a $u& superlativo de &alus
@?

9etreius $i & 9etreyo !vencedor de /atilina en pistoya &-s tarde lu,arteniente de 9o&peyo en 8spa*a vencido or /0sar# petrus !o petrinus# $a $u& p0treo de piedra !o de San 9edro# petrini $oru& &"pl %abitante de 9etra !en Sicilia# 9etrinu& $i n petrino !aldea de la /a&pania# petro $onis duro co&o una piedra petiui per)ecto de peto peto petis petere petui petitu& pedir 'diri,irse %acia ir ' atacar petulans $ntis petulante descarado petulanter con petulancia petelcus $a $u& que topa o que da cornadas petus ver paetus pe+i per)ecto de peto pe+us $a u& pp de pecto ' A=F2 nuevo !d4cese de un vestido no ra%4do 9%aeaces $u& &"pl" los )ezcios !pueblo cuyo rey Alcinoo aco,i a Ulises 9%aedos !o $don# $onis &""Iedn !t4tulo de un di-lo,o de 9latn 9%aedra $ae )" Iedra !%i(a de Dinos rey de /reta y esposa de Jeseo 9%aedrus $dri &" Iedro !disc4pulo de Scrates6 t4tulo de un di-lo,o de 9latn6 )abulista
c0lebre#

9%aet%on $onis & Iaetn !%i(o del Sol el sol 9%aet%nteus $a u&6 de Iaetn del sol 9%aet%tias $adis ad( )" de Iaetn las %er&anas de Iaetn 9%aetia $des $u& )" )alan,e !)or&acin de co&bate en el e(0rcito &acedonio# p%alan+ p%alan,is s")" Iilipos !ciudad de Dacedonia#" 9%ilippi $oru& s"&"pl" Iilipo !no&bre propio# 9%ilippus $is s"&" )iloso)4a doctrina )ilos)ica" p%ilosop%ia $ae s")" )ilso)o p%ilosop%us $i s"&" )iltro pocin &-,ica p%iltru& i6 s"n" la pintura ' pintura cuadro pictura $ae s")" cu&pli&iento de los deberes sa,rados ' piedad pietas $atis ) pi,et pi,ere pi,uit $ $ v"i&per" estoy a dis,usto con &e la&ento de !se cons truye con acusativo para la persona y ,enitivo para la cosa2 &e pi,et estultitiae &eae; &e la&ento de &i es tupidez" pi,uit per)ecto de pi,et pi,ritia $ae ) pereza pila $ae ) pelota pin,uis pin,ue ad( ,ordo ,rasiento ' pin,Ve rico abundante pio 1. %acer sacri)icios propiciatorios a los dioses ' e+piar pirus piri s"&" peral piscosus $a $u& lleno de peces pius $a $u& ad( p4o piadoso %onesto bueno placeo $es $ere placui placitu& ,ustar a,radar ' decidir ' i&per; a,rada ,usta pla,a $ae s")" ,olpe lesin ' pla,a cala&idad planctus $us s"&" llanto
BL

planta $ae s")" planus $i s"n" plaudo $is $ere plausi plausu& plausi per)ecto de plausus $a u& pp de plebis plebs $bis ) plenus $a $u& plerique $aeque $aque ploro 1. plus !adv# pluit pluere plut $ v"i&personal plu&bu& is s"n" pluri&u& pluri&i s"n" pluri&u& adv pluri&us $a u& superlativo de plus adv plus pluris co&parativo de pluula $pluuiae s")" poena $ae s")" 9oenus $a $u& ad( 9oeni $oru& & pl poeta $ae s"&" y )" polus "i & 9o&peianus $a $u& ad(
>esubio"#

planta ve,etal ' planta del pie llano llanura ' suelo ,olpear batir ' aplaudir plaudo plaudo pleb la plebe el pueblo lleno &uc%os la &ayor4a llorar sollozar ' la&entar &-s llueve plo&o lo que &-s &uc%4si&o lo &-s &uc%4si&o plus &-s &ultus !plures %o&ines &-s personas# lluvia casti,o pena 'ven,anza co&pensacin carta,in0s p5nico carta,ineses poeta poetisa polo e(e del &undo ' el norte' cielo bveda celeste"
po&peyano de 9o&peya !ciudad italiana sepultada por el

po&eriu& $ii n"2

po&u& $i s"n" po&us $i )" pondero 1. tr" pnderosus $a u& pondo !indeclinable# pondus $eris n6 pesa !de pesar# ' peso cosa pesada cuerpo pesado ' &asa ' i&portancia in)luencia pone adv detr-s pone prep" de acus" detr-s de pono posui positu&6 3. tr"6 poner colocar disponer deponer las ar&as""" 9o&peii $oru& &"pl"6 9o&peya !c" Dar4ti&a de la /a&pania sepultada por el >esubio el a*o E? 9o&peiani $oru& &"pl" po&peyanos !%abitantes de 9o&peya# 9o&peius $ii & 9o&peyo el Grande !rival de /0sar vencido por 0ste en Iarsalia 9o&peius o $ianus $a $u& !partidario# de 9o&peyo pons pontis s"&" puente ponti)e+ ponti)icis s"&" pont4)ice !sacerdote ro&ano# pontis pons pons $tis & puente populus $i & pueblo
B1

po&erio !espacio libre in&ediato a las &urallas de Ro&a por dentro y )uera en el que no estaba per&itido edi)icar ni cultivar" )ruta ' -rbol )rutal -rbol )rutal pesar ' apreciar (uz,ar pesado de &uc%o peso de peso ' libra

populatus $a $u& populo !$or dep# 1. tr

populor devastar asolar saquear '' %ec%ar a perder arruinar destruir" porrectus $a $u& pp de porti,o porre+i per)ecto porri,o porri,o $is $ere porre+i porrectu&6 e+tender alar,ar ' tender o)recer dar portentu& $i n portento presa,io porto $as $are $avi $atu& llevar portus $us & puerto posco $is $ere poposci pedir posse possu& possedi per)ecto de possideo y possido possessus $a $u& pp de possideo y possido possideo $es $ere possedi possessu& poseer tener possido $is $ere possedi possessu& ocupar to&ar possu& potes posse potui" v"irr poder ser capaz de ser poderoso ser in)luyente" positio $onis )"2 situacin colocacin ' desinecia ter&inacin positiones $u& )"pl2 /ircunstancia !de una cosa# accidente positor $oris &"2 )undador positura $ae )"2 colocacin disposicin ordenacin positus $a $u&6 pp de pono2 puesto situado positus us6 &" posicin situacin sitio 'arre,lo a(uste post adv detr-s %acia atr-s 'despu0s lue,o post prepo de Acu" detr-s despu0s de post &eridie& !p"&"# despu0s del &ediod4a post &orte& tras la &uerte post data despues de )ec%ada postea !adv# despu0s posteaqua& !adv# despu0s que posterior posterius co&parativo de posterus posterus $a $u& ad( de atr-s postes $iu& & pl puerta postqua& con( despu0s que despues de que postre&o adv por )in postridie !adv# al d4a si,uiente posui per)ecto de pono postulo $as $are $avi $atu& pedir potens $ntis & ) poderoso in)luyente potente ' due*o potentia $ae ) poder potestas potestatis s)" poder potestad autoridad ' posibilidad potior potiris potiri potitus su& v"depn6 %acerse due*o de apoderarse de potior potius ad( el &e(or pre)erible !co&parativo de potis# potis pote ad( capaz de poderoso poto 1. beber potui per)ecto de possu& potitus $a $u& !p"p" del potior# adue*ado de
B7

prae prep" de ablativo6 delante de )rente a ' !en oraciones ne,ativas# a causa de por a consecuencia
de

praebeo $es $ere praebui praebitu& o)recer proporcionar dar ' dar ori,en a praecipio $cepi $ceptu& 3. !prae capio# tr"2 preocupar anticipar adelantar prevenir praeclare adv clara neta&ente ' con brillantez ilustre distin,uida e,re,ia&ente ' bien &uy
bien praeclarus $a $u& &uy claro lu&inoso brillante ' preclaro esclarecido ilustre ad&irable praecludo $clusi $clusu& 3. !prae claudo# tr6 cerrar atrancar taponar obstruir ' i&pedir estorbar
cerrar

praeda $ae ) bot4n praesse praessu& prae)ero $tuli $latu& irr" 3 tr" Llevar delante adelantar prae)ui per)ecto de praessu& prae&itto $is $ere $cubui $cubitu& enviar por delante venta(a pre&io bene)icio presa prae&iu& $prae&ii n presente que est- presente praesens praesentis ad( presencia praesentia $ae ) proteccin de)ensa ,uardia escolta praesidiu& $i n s"n" destacado distin,uido superior con praestans praestatis ad( prestancia praesto praestastus $a $u& pp de praesto praestiti per)ecto de praesto praestitus $a $u& pp de praesto $as $are $stiti $stitu& !o praestatu&#6 estar por delante aventa(ar distin,uirse 'so bresalir ',arantizar ase,urar ' !i&personal#; es pre)e rible es &e(or praesu& praees praeesse prae)ui6 v"irre" estar al )rente de !con dativo# praeter prep" de acusativo delante de ' e+cepto con e+cepcin de ' &-s all- de )uera de praeteritus $a $u& ad( pasado pret0rito praete+tu& praete+ti s"n" prete+to praetor $oris &"2 pretor !en ,ral# el que &arc%a a la cabeza el pri&ero el (e)e" pratu& $i n prado pravus $a $u& depravado preces precu& s")"pl" s5plicas ple,arias rue,os preces precor $is $ari precari precatus su& v"depn" ro,ar pedir ro,ando suplicar pre&o pressi pressu& 3. tr"2 apretar estrec%ar opri&ir '' cubrir ''ocultar disi&ular '' detener do&inar" pressus $a $u& ad( co&pri&ido apretado pretiosus $a $u& ad( de valor precioso prodii per)ecto de prodeo proditio $inis ) delacin denuncia revelacin traicin proditus $a $u& pp de prodo !&ostrar# prodi+i per)ecto de prodico prodo prodidi proditu&6 3. tr" &ostrar sacar ec%ar )uera e+%alar ' publicar procla&ar no&brar revelar dar a conocer ' descubrir ' traicionar ' abandonar"""

B3

pro)li,o 1. tr"2 abatir derrotar entera&ente desbaraar destruir '' causar la p0rdida de arruinar '' llevavar una cosa a un punto decisivo pro)iciscor $)ectus su& dep 3. intr"2 partir &arc%ar salir pretiu& $i n precio pa,a pridie adv el d4a anterior pri&u& adv pri&ero en pri&er lu,ar por pri&era vez pri&us $a $u& ad(" el pri&ero ' el pri&ero que '' el principal ' in pri&is ; en pri&er lu,ar el pri&ero (e)e principe princeps $ipis & anterior de antes de delante ' el pri&ero!de dos# ' superior prior prius ad( anti,uo priscus $a $u& pri&itivo anterior pristinus $a $u& prius antes !adv# antes que priusqua& con( privado privatus $a $u& antes que priusqua& con( privado particular priuus priua priu& ad( pro en)rente de ' por a )avor de ' en lu,ar de en vez de prep" de abl" probar &irar ' aprobar probo 1. 9roca rey deAlba" Abuelo de R&ulo y Re&o" 9roca"$ 9roca $ae &" 9rocedo $cessi $cessu& 3 intr"2 adelantarse avanzar presentarse procuro 1. ocuparse de cuidar de procreo $as $are $avi $atu& procrear en,endrar procul !adv# le(os procu&bo $is $ere $cubui $cubitu& postrarse prodo $is $ere $didi $itu& &ostrar trans&itir proeliu& $proelii n luc%a co&bate batalla pro)ecto adv cierta&ente pro)ectus $a $u& part" de per)t" pro)iciscor pro)ero pro)ers pro)ere protuli prolatu&6 v"irr"6 llevar ' &ostrar ' prolon,ar e+tender ' llevar adelante e&pu(ar pro)erre pro)ero pro)iciscor $ris $ci $pro)ectus si& v"depn" Ir ir %acia &arc%ar diri,irse a ' partir &arc%arse pro)luens pro)luentis ad( que corre corriente pro)ui per)ecto de prosu& pro)u,io $is $ere $)u,i $l)u,itu& %uir pro,enies pro,eniei s")" raza pro,enie ' descendencia pro,redior pro,rederis pro,redi pro,resus su& v"dep"!3. &i+ta# &arc%ar ir avanzar ' ir ade lante pro,resar pro,resus $a $u& pp de pro,redior prolatus $a $u& pp de pro)ero 9ro&et%eus 9ro&et%ei s"&" 9ro&eteo !%i(o del tit-n I-peto y creador de los %o&bres" prode,i per)ecto de prodi,o prodes prosu& prodesse prosu& prodi,iu& $prodi,ii n prodi,io &ila,ro ' presa,io
B1

produco $is $ere produ+i productu&6 llevar %acia adelante ' estirar alar,ar ' presentar sacar a
luz

productus $a $u& pp de produco productus $a $u& ad( e+tendido prolon,ado produ+i per)ecto de produco pro%ibeo $ui $itu& 7Y !pro %abeo# ale(ar rec%azar ' oponerse i&pedir ',uardar preservar propter prep" de acus"2 por causa de ' cerca de al lado de (unto a ' propter adv cerca all4 cerca al lado de propterea2 adv por esto por esta causa !p" quod ; porque# propudiosus a $u& desver,onzado i&p5dico in)a&e propudiu& $ii n"2 in)a&ia ' cosa o persona in)a&e propu,naculu& $i n"2 obra de de)ensa atrinc%era&iento &uralla )orti)icacin ' a&paro de )ensa baluarte ' &edio de de)ensa de (usti)icacin prueba propu,natio $onis ) de)ensa propu,nator $oris & de)ensor co&batiente !que de)iende# ' protector ca&pen propu,no 1. intr"2 luc%ar co&batir para de)enderse para rec%azar ' luc%ar pelear 'tr" de)ender ca&batir propello propuli per)ecto de procnsul proconsul $is & &ezclado sin pureza ' co&5n vul,ar poco distin,uido pro&iscuus $a $u& ad( pro&itto pro&isi per)ecto de pro&esa pro&issu& pro&issi s"n" pro&itto !pro&etido# pro&issus $a $u& pp de pro&itto $is $ere pro&isi pro&issu& de(ar crecer ' pro&eter %acer una pro&esa pro&ptus $a $u& dispuesto pronto prope !adv# casi cerca propero 1. apresurarse darse prisa propere !adv# r-pida&ente propior ad(" co&parativo de prope propius $a u& propio propono $is $ere $posui $positu&6 poner delante e+poner ' proponer pro&eter ' i&a,inarse prpositus $a $u& pp de propono prposui per)ecto de propono propositu& $i n propsito propinquitas $atis6 pro+i&idad vecindad cercan4a ' parentesco propinquo 1. intr" apro+i&arse acercarse ' tran" apro+i&ar acelerar apre surar" propinquus $a $u& cercano pr+i&o vecino ' in&inente ' parecido se&e(ante propter !prep" de acusativo# por a causa de ' cerca de prosu& prodes prodesse pro)ui ser 5til aprovec%ar prospere prspero )eliz&ente a pedir de boca protuli per)ecto de pro)ero provideo $es $ere providi provisu& ver de le(pos ver antes prever ' cuidar de provincia $ae ) provincia provisus $a $u& pp de provideo
B@

provoco $as $are $avi $atu& provocar pro+i&e adv &uy cerca pro+i&us $a $u& cercano vecino pr+i&o !en el espacio y en el tie&po# prudens prudentis ad( conocedor avisado sa,az ' prudente prudenter adv con prudencia prudente&ente ' sa,az&ente puber pubes pubes !o puber# $eris6 viril p5ber puberes $u& &"pl" (venes pubes !&e(or que pubis# $is )" (uventud ,ente (oven ' pueblo ' pubis publicanus $a $u& ad( relativo a la %acienda p5blica publicanus $i s"&" recaudador de i&puesto publicano publicus $a $u& ad( p5blico co&5n del 8stado !res publica la rep5blica# publice !adv# o)icial&ente p5blica&ente pudeo $es $ere pudui puditu&6 aver,onzarse ' i&personal; &e aver,Venza es ver ,onzoso puella $ae s")" ni*a ca (ovencita puer pueri & ni*o pueritia pueritiae s")" ni*ez in)ancia pu,na $ae ) luc%a pu,no $as $are $avi $atu& luc%ar pulc%er $c%ra $c%ru& %er&oso pulc%erri&us $a $u& superlativo de pulc%er pulc%er adv bien ' &uy bien de &aravilla ' de &anera %onrosa pullulo 1. pulular &ultiplicarse pulso $as $are $avi $atu& lla&ar punio punis puniri puniui punitu& casti,ar ven,ar 9unicus $a $u&6 /arta,ines de /arta,o p5nico ' ro(o purp5reo pupa pupae s")" &u*eca pupillus pupillis s"&" (oven pupilo &enor pur,o $as $are $avi $atu& (usti)icar li&piar purus $a $u& puro puto 1. pensar creer considerar 9yrenaeus $a u& pirenaico !9yrenaei &ontes o 9irenaeus ssltus los irineos# 9yrr%us $i &"2 9irro !%i(o de Aquiles6 rey de 8piro# qua2 adv relativo por donde ' interro,ativo por dnde quacu&que"$ por dondequiera que por cualquier parte que quadra,esi&us a$ $u& nu&eral cuadra,0si&o quadra,inta nu&eral cuarenta quadri,a $ae s")" cuadri,a !carro tirado por cuatro caballos# quadratus $a $u& cuadrado quaero $is $ere quasivi quaesitu&6 buscar ' pre,untar inda,ar pedir in)or&acin ' investi,ar quaesitus $a $u& pp de quaero quaesiui per)ecto de quaero quaeso $ $ $ d"de)ectivo ro,ar pedir por )avor

BB

quaestor $oris &"2 cuestor !&a,istrado ro&ano encar,ado de la custodia y ad&inistracin del tesoro p5blico6 pri&er escaln de la carrera pol4tica#" qualis quale6 interro,ativo qu0 cu-l qualis quale6 relativo cual co&o !talis""" qualis ; tal"""cual# qua& con( !introduciendo el se,undo t0r&ino de la co&paracin# que ' !superlativo# lo &-s
posible"

qua& con( cuanto co&o !ta&""" qua& ; tanto"""co&o# qua& onterro,ativo y e+cla" qu0 cu-n cu-nto qua& pri&us lo antes posible qua&obre& con( por lo que por lo cual qua&obre& interro,ativo por qu0 qua&qua& con( aunque qua&vis con( aunque quantus $a $u&6 interro,ativo cu-n ,rande ' cu-nto quare con( por lo que a causa de lo cual por tanto quartus $a $u& nu&eral cuarto quasi con( co&o si quasi !adv# casi quater adv cuatro veces quaterni $ae $a distrib" cuatro a cada uno cuatro cada vez quattuor nu&eral indeclinable cuatro quattuordeci& nu&eral indeclinable catorce $que con(uncin !encl4tica# y queo quis quire quiui " v"de)ectivo poder quercus quercus s")" encina queror quereris queri questus su&6 v"depon"6 que(arse la&entarse questus $a $u& pp de queror qui quae quod prn" relativo que el cual quien el que lo que quicu&que quaecu&que quodcu&que6 inde)inido6 cualquiera que quida& quaeda& quodda& !quidda&# inde)inido6 un tal un cierto ' !en plural# al,unos quide& !adv# e)ectiva&ente cierta&ente sin duda quies quietis s")" descanso reposo ' tranquilidad cal&a quiesco $is $ere quieui quietu& descansar reposar quietus $a $u& inactivo quieto quieui per)ecto de quiesco quini $ae $a de cinco en cinco6 cinco cada uno" quinqua,esi&us $a $u&6 nu&eral quincua,0si&o quinqua,inta nu&eral indeclinable cincuenta cinco quinque nu&" indecli" cinco vences quinques !o $iens# adv" quinto quintus $a $u& nu& cierta&ente quippe adv queo quire Xuirites !ciudadanos ro&anos# Xuirites Xuiritu& s"&"pl"
BE

quis !qui# quae quid !quod# interro" e indeclinable6 qui0n cu-l ' inde)inido2 al,uien al,uno quisna& quaena& quodna& !quidna&# interro" e inde)ini" qui0n pues quispia& quaepia& quodpia& !quidpia&# inde)" Al,uien al,uno quisqua& quaequa& quidqua& al,uien al,uno quisque quaeque quodque ide)" cada cada uno ' !con superlativo# os &-s quisquis $ quidquid !quicquid# inde) cualquiera que sea sea cual sea quiui per)ecto de queo quo interro," a dnde %acia dnde quod !con(# !valor co&pletivo# que el que el %ec%o de que en cuanto a ' !valor causal# ya que porque a causa de que quonda& !adv# una vez en cierta ocasin ' en otro tie&po en el pasado quonia& con( ya que porque quoque !adv# ta&bi0n quot indecinable cu-ntos ' cuantos !tot""" quot tantos""" cuantos# quotannis2 adv todos los a*os

rado $ia $ere rasi rasu& a)eitar rasurar rapina $ae ) robo rapi*a rapio $is $ere rapui raptu& !3. &i+ta# llevarse consi,o quitar ' arrebatar robar pillar raptu& $is s"n" rapi*a depredacin raptus $us s"&" rapto ' rapi*a raptus $a $u& pp de rapio rapui per)ecto de rapio rapu& rapis s"n" r-bano raro adv rara&ente rara vez rarus $a $u& ad( raro no %abiatual desacostu&brado ' poco nu&eroso rasi per)ecto de rado rasus $a $u& pp de rado ratio rationis s")" cuenta c-lculo ' disposicin &0todo plan ' razn (uicio raciocinio Ravenna $ae )"2 Ravena !c" =e la Galia /isalpina# Ravennas $atis de Ravena rebellis rebelle ad( rebelde rebello 1. rebelarse volver a ,uerrear recedo $cidi $edsu& 3. tr"2 cortar '' reducir abreviar recedo $cessi $cessu& 3. intr" retroceder retirarse ale(arse '' deponer las ar&as quitarse la vida recepi per)ecto de recipio receptus $a $u& pp de recipio recipio $is $ere $cepi $ceptu& !3. &i+to# sacar rescatar ' recibir to&atr' reto&ar recobrar recipio $cepi $ceptu& 3. !re capio# tr sacar retirar a los %o&bres sanos y salvos ' retirarse" rectus $a $u& ad( recto correcto rectus $a $u& pp de re,o redidi per)ecto de reddo
BG

redditus $a $u& pp de reddo reddo $is $ere $didi $ditu& devolver volver a dar ' re&itir entre,ar ' convertir volver %acer redi,o $is $ere $e,i $actu& obli,ar rediit2 redeo $ii $itu&6 irr" 1. intr volver re,resar reduco $du+i $ductu& 3. tr" llevar %acia atr-s %acer volver conducir de nuevo re)ero $)ers $)erre $tuli $latu&!v"irr"# %acer volver restablecer ' llevar llevarse ' relatar re)erir
contar

re)erre re)ero re)ert re)erre retuli $ v"i&pers"irre" I&porta interesa re,io $onis ) re,in territorio ' direccin l4nea re,is re+ re,no $as $are $avi $atu& reinar ser rey ' do&inar re,o $is $ere re+i rectu& ,uiar conducir ' re,ir ,obernar reinar re,redior re,rederis re,redi re,resus su&6 !v"depn" 3. &i+ta#6 re,resar retirarse volver re,resus $a $u& pp de re,redior re,nu& $i n reino R%enus $i & el Rin '' $ani $oru&6 los renanos reicio $is $$ere $ieci $iectu& arro(ar relatus $a u& pp de re)ero relictus $a $u& part" de 9er) relinqui abandonado de(ado reli,io $onis ) reli,in reli,iosus $a $u& reli,ioso relinquo $is $ere $liqui $lictu& de(ar abandonar reliqui per)ecto de relinquo reliquus $a $u& ad( abandonado de(ado ' restante sobrante que queda re&aneo $es $ere re&ansi re&ansu& retrasarse pararse ' per&anecer quedarse re&ando 1. tr"2 noti)icar en respuesta" re&ando $$ 3. tr &ascar o &asticar de nuevo ru&iar" re&ansi per)ecto de re&aneo re&ansus $a $u& pp de re&aneo re&itto $&issi $&issu& 3. tr" %acer volver ' devolver ' de(ar volverse ' derretir ' intr" A&ainar
cal &arse cesar

re&issus $a $u&6 pp de re&itto Ad(2 )lo(o suelto ' dulce suave !re&issiora )ri,ora; )r4os &enos vivos# re&isse adv d0bil&ente dulce&ente re&oror re&oraris re&orari re&oratus su& !v"dep# esperar detenerse de&orarse re&otus $a $u& ad( re&oto apartado le(ano re&oueu re&oues re&ouere re&oui re&otu&6 retirarse ale(arse Re&o !%er&ano de R&ulo# Re&us $i s"&" ablandarse re&ollesco $is $ere in)or&ar renuntio !no renuncio# tr" 9reparar de nuevo reparar renovar '' re%acer reparo 1 tr"2 reponer '' adquirir a ca&bio ca&biar" reperio $pperi !no peri# $pertu& 1. tr"2 encontrar %allar descubrir encontrar buscando""inventar"
B?

repello $is $ere repuli repulsu& rec%azar repeler repente !o $tino#2 s5bita&ente de repente repentinus $a $u& S5bito i&previsto repo $is $ere repsi reptu& arrastrarse deslizarse repsi per)ecto de repo reptus $a $u& pp de repo repudio 1. repudiar rec%azar requies requietis s")"2 ^acu" si,"requiete& y requie&6 abla" sin," requiete y requie_ descanso reposo res rei6 )" cosa %ec%o ' causa &otivo ' asunto ' res publica; el estado la rep5blica ' puede traducirse o no" respectus $a $u& pp de respicio respe+i per)ecto de respicio respicio $is $ere respe+i respectu& volverse a &irar &irar ' considerar tener en cuenta respondeo $spondi $sponsu& 7. intr y tr" responder responder en (usticia acudir ante un tri bunal ' corresponder ' ser proporcionado a estar a la altura de responsio $onis ) respuesta r0plica responsito 1. !)rec" =e responsio# tr" e ontrn"6 responder a consultas !de derec%o# responso 1. !)rec" de respondeo# intr"6 responder replicar ' satis)acer ' resistir en)rentarse con luc%ar contra responsor responsoris & el que puede responder responsus $a $u& pp de respondeo responsu& $i n2 respuesta ' or-culo auspicio ' consulta (ur4dica res publica ver res !no respublica# respuo $spulo $ 3. tr" 8scupir ec%ar de la boca ' rec%azar desec%arresta,no 1. intr" =esbor darse inundarse estar inundado )or&ar un la,o restauro 1. tr" restaurar reedi)icar restablecer resticula $ae )" cordel bra&ante reticulus $i &" cuerda restillo 1. intr" salir de ,otas en ,ota !un &etal# restinctio $onis )" e+tincin restin,uo !no restin,o# $stin+i $stinctu& 3. tr"e+tin,uir ' apaci,uar te&plar do&ar las pa siones ' destruir aniquilar ata(ar ' &atar restio $onis &" cordelero restipulatio $onis )" estipulacin rec4proca restipulor depon" 1. tr" estipular rec4proca&ente restis $is )" cuerda so,a cordel ' ristra de !a(os o cebollas# restiti per)ecto de resisto y de resto restito 1. !)rec" =e resisto# intr"2 tratar de resistir restituo $ui $utu& 3. tr" restablecer volvera a su estado antrior ' reparar ' restituir devolver restitutio $onis )" reparacin restauracin reinte,racin a la situacin pri&itiva restitucin restitutor oris &2 restaurador ' salvador restitutus $a $u& pp de restituo
EL

'

resto $stiti $ 1. intr"2 resistir oponer resistencia ' quedar subsistir restricte con reserva ' estricta ri,urosa&ente restrictio $onis )6 &oderacin restriccin restrictus $a $u& pp de restrin,o ' A=F"2 estrec%o apretado corto ce*ido ' &odesto reser vado ' a%orrador avaro ' ri,uroso severo restrin,o $strin+i $strictu& 3Y tr" apretar atar atr-s ' li,ar opri&ir ' entreabrir de(ar ver restruo $ $ 3. tr" reedi)icar reconstruir ' restablecer resudo 1. intr" transpirar ' devolver evacuar resultatio $onis )"2 repercusin sonido ' resistencia resulto 1. !re salto# intr"6 saltar %acia atr-s rebotar ' oponerse resistir repu,nar resu&o $su&psi $su&ptu& 3. tr"2 volver a to&ar recobrar ' volver a e&pezar reanudar resuo $utu& $ 3.tr" descoser resupino 1. tr"2 poner boca arriba derribar destruir !resupinari; yacer de espaladas estar tu& bado acostarse boca arriba resupinus $a $u& tendido boca arriba tu&bado o ec%ado de espaldas ' soberbio or,ulloso altanero ' a)e&inado resur,o $surre+i $surrectu& 3. intr"2 levantarse ponerse en pie alzarse ' restablecerse ani &arse volver a recobrar las )uerzas o poder ' resur,ir renacer ' resucitar resurrectio y resuscitatio $onis )"2 resurreccin accin de volvera al avida resuscitator $oris &"2 el que resucita ! a los &uertos# resuscito 1. tr" suscitar de nuevo ' resucitar retardatio $onis )" retardo dilacin retardo 1. tr"2 retardar detenerse retrasar ' repri&ir ata(ar contener reta+o 1. tr" censurar a su vez rete $is n red AD9 y RUS" rete,o $te+i tectu& 3. tr" descubrir poner al descubierto ' revelar publicar rete&pto 1. tr" ver retento retendo $tendi $tensu& !o $tentu&# 3 tr"2 a)lo(ar distendir retentator $oris &" detentador retentio $onis )2 retencin suspensin detencin retento 1. !)rec" de retineo# tr" retener contener ' &antener ale(ado ' conservar ' preservar retento 1. tr" tocar de nuevo !la lira# ' intentar probar ensayar de nuevo ' repasar volver so bre una cuestin retentorius $a u& que tiene poder para retener retentus $a $u& pp de de retendo y de retineo retineo $es $ere retinui retentu& conservar &antener retener retuli per)ecto de re)ero resistentia $ae )" resistencia resisto $is $ere $stiti6 intransitivo6 detenerse quedarse donde estoy en)rentarse oponerse resistir reuoco 1. volver a lla&ar lla&ar de nuev ' llevar atr-s retirar ' traer re)erir reus $i & reo acusado reverto $is $ere $verti $versu& !v"dep# volver sobre sus pasos ' re,resar re+ re,is6 & rey soberano pr4ncipe &onarca re+i per)ecto de re,o R%enus R%eni s"&" el Rin !r4o europeo# rideo $is $ere risi risu& reir sonreir ' reirse de ripa $ae s")" orilla ribera costa
E1

risi per)ecto de risus $a $u& pp de risus risus s"&" ritus ritus s"&" ro,o 1. Ro&a $ae s")" Ro&ulus $i &" Ro&anus $a u& rostra rostroru& s"n"pl" rostru& rostri s"n" rota $ae ) rubeo $es $ere rubui $ rudis rude ad( rudis rudis s")" ru,osus $a $u& rui per)ecto de ru&or $oris & ru&po $is $ere rupi ruptu& ruo ruis ruere rui ruptu& precipitarse rupi per)ecto de ruptus $a $u& pp de ruri rursu& rursus !adv# rus ruris n rusticanus $a $u& ad( rusticus $a $u& ad( rutus $a $u& pp de

rideo rideo risa riro cere&onia ' costu&bre ro,ar i&plorar ' pre,untar interro,ar Ro&a R&ulo !%i(o de Darte y &4tico )undador de Ro&a# ro&ano tribuna de los oradores pico de ave ' espoln de una nave rueda estar ro(o enro(ecer ' ruborizarse aver,onzarse rudo bruto inculto i,norante vara bastn ru,oso ruo ru&or cr4tica ro&per destruir lanzarse abalanzarse caer sobre ' correr ru&po ru&po rus rursus %acia atr-s ' de nuevo otra vez nueva&ente ' en ca&bio ca&po ' ca&pos propiedad rural ' ruro; en el ca&po r5stico aldeano propio del ca&po& r5stico ruo

sacer sacra sacru& ad( sacerdo sacerdotis s"&" y ) sacratus a $u& ad( sacri)ico 1. sacrile,us $a $u& ad( sacro 1. saeculu& $i s"n" sacculus $i & sacerdotiu& $i n saepe adv saevus $a $u& sa,itta $ae s")" Sabinis2 Sabina ae ) Sabinus $a $u& Sabinu& $i n Sa,untu& $i n

sa,rado !sacro ; consa,rado a# sacerdote sacerdotisa sa,rado sacro venerable o)recer un sacri)icio sacri)icar sacr4le,o consa,rar santi)icar ,eneracin !33 y 1 &ese# ' tie&po edad 0poca ' si,lo bolsa !&onedero# sacerdocio a &enudo con )recuencia &uc%as veces )urioso violento col0rico )lec%a saeta Sabina !sobreno&bre de 9opea# de los sabinos sabinos sabino !vino del pa4s de los sabinos# Sa,unto
E7

Sala&ina !isla pr+i&a al 9eloponeso y c" de esta isla# Sala&is $inis )"2 de Sala&ina" Sala&inius $a $u&2 sal sal $is & Salios !sacerdote de Darte# Salii $oru& & pl saltar salio $is $ire $salui $saltu& bailar danzar en una panto&i&a ' i&itar salto $as $are $avi $atu& selva bosque des)iladero saltus $us & salubridad buena salud salubritas salubritatis s")" salue R%olaS RsaludS !i&perativo de slaueo# salueo salies saluere $ v"d)ect" sasular salus $tis ) salud bienestar )4sico ' )elicidad ' saludo ' salvacin salutis salus saluti)era $ae salut4)era sancio $is $ire san+i sanctu&6 consa,rar ' sancionar establecer !)oedus sancire; establecer un
pacto

sanctus $a $u& pp de sancio sanctus $a $u& ad( sa,rado santo san,uis $inis & san,re raza parentesco sanus $a $u& ad( sano san+i per)ecto de sancio santtus $a $u& sa,rado sapientia $ae ) sabidur4a sar&entu& $i n"2 sar&iento sar&anta $oru& n"pl"" Ia(ina de sar&ientos ' sar&iento seco p-&pano" satio $as $are $avi atu& saciar satira $ae s-tira !,0nero literario con intencin cr4tica# satis !adv# bastante satis)acio $is $ere satis)eci satis)actu&6 satis)acer ' cu&plir un deber satis)actus $a $u& pp de satis)acio satis)eci per)ecto de satis)acio satus $a $u& pp de sero saucio 1 tr"2 %erir %erir &ortal&ente '' arar" scaena $ae s")" escena escenario scando $is $ere scandi scansu& subir sceleris scelus scelestus $a $u& ad( &aldito ' cri&inal scelus $eris n cri&en asesinato ' &aldad scil scio scilicet adv sin duda natural&ente por supuesto scientia $ae ) ciencia conoci&iento scio $is $ire seivo !scii# scitu& saber Scipio $onis & 8scipin sciun,o $is $ere $iun+i $iunctu& separar scribo $is $ire scripsi scriptu& escribir redactar scripsi per)ecto de scribo scriptus $a $u& pp de scribo6 escrito scritptu& $i & escrito
E3

sculu& $i n beso scutu& scuti s"n" escudo se pron"persol" y re)le+" !Gen" sui6 dat" sibi abl" se y secu&# se a si &is&o s4 !las )or&as para el prual son las &is&as# seco 1. cortar a&putar ' dividir separar secu& se !cu&Mse# secundus $a $u& ad( que va en la &is&a direccin ' )avorable propicio secludo $is $ere $clusi $clusu& ale(ar secretus $a $u& secreto secundo 1. tr" secundar )avorecer ayudar secundo por se,unda vez en se,undo u,ar secundu& adv detr-s ' en se,undo lu,ar ' in&ediata&ente despu0s de secundus $a $u& que si,ue a otro se,undo securus $a $u& ad( se,uro sin preocupaciones sin peli,ro tranquilo secutus $a $u& pp de sequor sed con( pero ' !detr-s de ne,acin;sino# sedeci& nu&eral indeclinable diecis0is sedeo $es $ere sedi sessu& estar sentado posarse ' asentarse seditio seditionis s")" divisin desunin ' sedicin revuelta sella sellae s")" silla se&el adv una vez slo una vez ' de una vez por todas se&ino 1. se&brar se&ita $ae ) senda ata(o se&per !adv# sie&pre se&piternus $a $u& ad( se&e(ante eterno senator $oris & senador senatus $us s"&" senado !asa&blea de nobles de Ro&a# senatusconsultu& $i decreto del senado senadoconsulto senectus $utis ) ve(ez senectud ancianidad senectus $a $u& ad( vie(o anciano senectutis senectus sene+ senis & y ) %o&bre vie(o &u(er vie(a seni $ae $a nu&eral indeclinable de seis en seis senior senius !Gen" Sin,u" senioris# co&parativo de sene+ senior $iris & %o&bre &-s vie(o senis sene+ sensi per)ecto de sentio sensus $a $u& pp de sensio sensus sensus s"&" sentido ' senti&iento 'opinin sententia $ae s")" opinin parecer ' sentencia ' &ea sententia; se,5n &i opinin septe&trio $onis !,enralte" en pl"# $triones $u& !&"2 las siete estrellas de la Osa Dayor ' el Septentrin !viento del norte pa4ses del norte sentio $is $ire sensi sensu& sentir co&prender separabilis $e separable separate aparte separada&ente separati& separada&ente aparte aislado independiente particular&ente
E1

separatio $onis )" separacin separatus $a $u& pp de separo separatus $a $u& ad( separado distinto separo 1. tr" poner aparte separar aislar ' distin,uir sepelio $pelivi !o pelii# $pultu& 1" Jr" Sepultar enterrar" septe& nu&" indeclinable siete Septe&ber $bris & el &es de septie&bre septe&deci& nu&" indeclinable diecisiete septe&)luus $a $u& de siete bocas !el Cilo# septe&,e&inus $a u& o septe&ple+ $plicis s0ptuplo septe&pliciter adv al s0ptuplo septe&trio $onis !,ralte en pl" $triones $u&# & las siete estrellas de la Osa Denor ' el Sep tentrin !viento del norte6 pa4ses del norte# septe&vir $viri &"6 septenviro !&ie&bro de una co&is" de siete encar,ados del reparto de las tierras septenviral septe&viralis $e septenvirato do,nidad del septenviro que consta de siete septe&viratus $us &" s0pti&o septenarius $a $u& setecientos septi&us $a "u& nu&eral septin,enti $a $u& nu&eral septua,0si&o setenta septua,esi&us $a $u& nu&eral sepulcro septua,inta nu&" indeclinable el Sena !r4o de la Galia# sepulcru& $i s"n" Sequana $ae ) Sequani oru& &"pl2 los secuanos !%abitantes de la re,in del Sena sequor $sequeris sequi secutus su& se,uir prose,uir 'buscar intentar perse,uir 'resultar ser&o $onis & %abla conversacin c%arla ' len,ua len,ua(e sero $is $ere seui satu& se&brar plantar ' procrear crear serra $ae s")" sierra sertu& $i s"n" ,uirnalda serua $ae s")" sierva esclava seruitus $is s")" esclavitud servidu&bre serueo 1. salvar conservar servilis $e servil de esclavos servus $i & siervo esclavo severitas $atis ) severidad seriedad sessus $a $u& pp de sedeo seu siue seuere adv severa&ente ri,urosa&ente seuerus $a $u& ad( severo ,rave ' serio seui per)ecto de sero se+ nu&" indeclinable seis se+a,esi&us $a $u& nu&" indecli" se+a,0si&o se+a,inta nu&" indeclin" sesenta se+centi $ae $a nu& seisciento
E@

se+tus $a $u& nu&eral si2 con(" condicional si vis pace& para bellu& sibi Sibylla $ae ) sic !adv# sicco 1. tr" siccus $a $u&

Sicoris $is & sicut !adv# sidu $eris n si,nu& $i n silentiu& $ii s"n" sileo $es $ere $ui silva $ae s")" siluester siluestris siluestre ad(

se+to si a condicion de que sie&pre que""" si quieres la paz prepara la ,uerra se la Sibila as4 Secar %acer secar '' en(u,ar li&piar vaciar co&pleta&ente apurar" Seco sin %u&edad '' te&peratura seca '' sano robusto '' estilo -rido si&ple '' sobrio que no %a bebido '' )r4o indi)erente insensible" Se,re co&o as4 co&o astro estrella si,no se*al silencio silenciar bosque del bosque silvestre ' salva(e

si&ilis $e se&e(ante si&ilis $i si&ilar se&e(ante si&ul !adv# al &is&o tie&po si&ul con(" !Mac o atque# al &is&o tie&po que al tie&po que si&ulacru& $i s"n" i&a,en represetacin ' retrato estatua si&ulo 1. i&itar ' si&ular )in,ir si&ulator $oris & si&ulador sincere adv sincera&ente sine !prep" de ablativo# sin sine die sin )ec%a sine nobilitate sin nobleza uno a cada uno uno por uno !in sin,ulos annos de a*o en a*o# sin,uli $ae $a6 per&itir sino $is $ere sivi situ& sed ' deseo ardiente o si ' o bien o !sive"""sive ; o"""o# sue,ro a,itar re&over preocupar '' provocar e+citar soliviantar '' atraer seducir spatiu& $ii n"2 e+tensin ' espacio ' plaza paseo lapso de tie&po ' plazo specio espe+i espectu& !ant# 3. tr" &irar specto 1. !)rec" de specio# tr" Int" conte&plar &irar considerar spectru& spectris s"n" visin o&-,en &uestra speculor specularis speculari speculatus su& !v"dep#6 observar &irar ' &irar desde arriba observar desde le(os speculu& speculi s"n" espe(o spelunca $ae s") caverna antro ,ruta" sitis sitis s")" siue !o seu# con( socer $eri &"2 sollicito !sollicitus# 1 tr"
EB

spe&"$ spes spei )" esperanza sp%aera $ae s")" es)era ,lobo spiritus spiritus s"&" aore soplo de aire ' esp4ritu al&a spondeo $es $ere spondi spondu& pro&eter con sole&nidad co&pro&eterse o)reciendo ,arant4as ' casarse sponsa $ae s")" novia pro&etida sponsus sponsa sponsu& pp de spondeo spopondi per)ecto de spondeo stabilitas stabilitatis s")" estabilidad stadiu& stadii s"n"6 estadio !&edida de lon,itud equivlaente a unos 7LL &# estadio !lu,ar para la carrera pedestre# stannu& stanni s"n" esta*o statua $ae s")" estatua statui per)ecto de statuo statuo statuis statuere statui statu& establecer asentar ' decidir status $a $u& pp de statuo y sto steti per)ecto de sto stipendiarius $a $u& ad( so&etido a tributo tributario ' pa,ado a sueldo &ercenario societas atis ) sociedad socio 1. unir asociar li,ar socius $a $u& ad( co&5n aliado asociado socius $i & aliado socio sol $is & el sol ' con &ay5scula# el dios Sol !Apolo# soleo $es $ere solitus su& se&ideponente6 soler acostu&brar solitudo solitudinis s")" soledad solitus $a $u& pp de soleo sollertia $ae ) %abilidad astucia sollicitus $a $u& ad( a,itado an,ustiado ' preocupado solu& adv slo sola&ente soluo $is $ere solui solutu& desatar ' pa,ar ' cu&plir solus $a u& solo 5nico solutus $a $u& pp de soluo6 libre liberado solvo $is $ere solvi solutu& librar de so&nus $i & sue*o sopor sonitus $a $u& pp de sono sono 1. sonar resonar sonui per)ecto de sono soror sororis s")" %er&ana sort sortis s")" suerte ' sorteo sortior $is $iri sortitus sortitus su& !v"depon#6 sortear ec%ar a suertes sortitus $a $u& pp de sortior spartu& sparti s"n" esparto spatiu& spatii s"n" espacio e+tensin ' espacio duracin specialis speciale ad( di)erente species speciei s")" aspecto )or&a ' prete+to apariencia ' tipo especie
EE

speciosus $a $u& ad( spectaculu& $i n specto 1. speratus $a $u& spes $ei ) spiritus $a $u& spolio 1 tr"2 spoliu& $ii n"2 stabulu& $i & stati& !adv# statuo $is $ere $ui $tu& statuo $is $ere $ui $utu& status $us & sto $as $are steti statu& stratu& $i n strenue strenuus $a $u&

de buena apariencia bien parecido %er&oso espect-culo Dirar conte&plar ' considerar

esperado esperanza soplo de aire aliento despo(ar desnudar '' desposeer robar despo(o o piel !de un ani&al# '' bot4n presa velln" establo in&ediata&ente al instante establecer decidir colocar situacin estado estar estar de pie pavi&ento e&pedrado viva dili,ente activa&ente dili,ente activo vivo pronto resuelto '' turbulento sedicioso '' valiente en0r,ico es)orzado strepitus $us & ruido estr0pito stipendiu& stipendii s"n" sueldo pa,a ' i&puesto stipes stipitis s"&" palo tronco ra&a de -rbol stirps stirpis s" )" ra4z ori,en estirpe raza ci&iento base" sto stas stare steti statu& v"irr" estar de pie ' estar en pie alzarse ' estar encontrarse strenuus $a $u& ad( valiente osado ' activo vivo strictus $a $u& ad( estrec%o apretado ' severo estricto strop%a $ae s")" estro)a a)-n e&pe*o ' deseo intencin preocupacin ' estudio studiu& studii s"n" estupidez stultitia $ae s")" tonto bobo ' loco insensato stultus $a $u& ad( quedarse estupe)acto quedarse atnito stupeo $es $ere stupui $ estudiar studeo $es $ere es)uerzo preocupacin studiu& $i n de estopa stuppeus $a $u& suadeo $es $ere suasu suasu& aconse(ar sub prep" de abla" ba(o deba(o de sub iudice ba(o el (uez subactus $a $u& pp de subi,o sube,i per)ecto de subi,o subi,o $e,i $actu& 6 3. !sub a,o# tr" %acer subir ' suyu,ar so&eter ' arrastrar obli,ar subito adv s5bita&ente de i&proviso sublatus $a $u& pp de tollo subli&is $e ad( subseco $secui $sectu& 1. tr"2 subsecutio $onis )" subsedi per)ecto de alzado en el aire elevado ' subli&e cortar por deba(o por la ra4z continuidad subsido
EG

subselliu& $ii n"2 banquillo asiento poco elevado ' esca*o ' (uicio la (usticia subsequenter adv en se,uida subsequor secutus su& dep" 3 tr"2 se,uir de cerca ' venir lue,o ' aco&pa*ar subsicivus !no subsecivus# $a $u& restante no principal subsidiarius $a $u& que )or&a la reserva subsidiarii $ioru&6 &"pl" tropas de reservas reserva subsidiu& subsidii s"n" tropas de reserva ' ayuda subsidio subsisto subsistis subsistere subtiti $ pararse detenerse ' per&anecer resistir subsu& $ esse" intr"2 estar deba(o '!)i,# estar en el )ondo ser la base de ' estar cerca substiti per)ecto de subsisto subtilliter adv sutil&ente )ina&ente con in,enio successus $us s"&" venida lle,ada ' 0+ito succedo $is $ere sucessot sucessu& suceder Suevi Suevoru&6 &"pl" Los suevos !p" de Ger&an4a# suesco suevi suetu& 3. intr" acostu&brarse %abituarse ' tr" Kabituar acostu&brar sudo 1. sudar sudolus $a $u& astuto su))ero sustuli $ 3 tr"2 poner colocar deba(o so&eter ' presentar sui se sui suoru& s"&"pl" los suyos sus )a&iliares sulcus $i n surco su& es esse )ui !v" Irr# ser estar %aber e+istir su&&us $a $u& ad( el &-s alto el de &-s arriba ' el &-s i&portante su&&a cu& laude con la &ayor alabanza la &-+i&a cali)icacin su&o $is $ere su&psi su&ptu& to&ar co,er ' asu&ir su&psi per)ecto de su&o su&ptu& $a $u& pp de su&o superbus $a $u& soberbio or,ulloso insolente ' ,rande &a,n4)ico super)luus $a $u& ad( super)luo superior $ius !Gen" sin,u"" superioris# /o&p" de superus6 superior anterior supero 1. superar sobrepasar vencer superstitio superstitionis s")" supersticin superus $a $u& ad( de arriba supra !adv# arriba enci&a suppeto $ivi Zo $ii[ $itu& 3 intr"2 estar a disposicin %aber a &ano ' %aber en abundancia ' ser su)ucuente bastar %aber bastante supple+ supplicis ad( suplicante que i&plora que rue,a suppliciu& supplicii s"n" suplicio tortura ' s5plica suppressi per)ecto de suppri&o suppressus $a $u& suppri&o suppri&o $is $ere supresi suppressu& supri&ir ' parar detener ' %undir %acer desaparecer supre&us $a $u& ad( supre&o el &-s alto susceptu& suscepti s"n" e&presa intento suspectus $a $u&6 pp de per)ecto suspicio suspendo $is $ere suspendi suspensus col,ar tender ' sostener apoyar
E?

suspensus $a $u& pp de suspendo suspe+i per)ecto de suspicio suspicio $is $ere suspe+i suspectu& ad&irar respetar ' sospec%ar suspicor suspicaris suspicari suspicatus su&6 !v"dep#6 sospec%ar suponer suus $a $u& suyo !re)" al su(eto de la oracin o un no&bre in&ediato# suscipio $is $ere suscepi susceptu& recibir asu&ir sustentus $a $u& pp de sustineo sustineo $es $ere $tinui $tentu& sostener &antener su(eto contener sustinui per)ecto de sustineo sustuli per)ecto de tollo suu& sui s"n" suus sua su& posesivo stupeo stupes stupere stupui Syp%a+ $cis & sy&pat%ia $ae s")" lo suyo su patri&onio suyo de 0l quedarse estupe)acto quedarse atnito Si)a+ a)inidad entre dos personas ' si&pat4a

' &antener

tabella $ae s")" tablilla !para escribir# ' docu&ento pintura tabula tabulae s")" tabla tabla de (ue,o ' anuncio taberna $ae ) c%oza caba*a taceo $es $ere $cui $citu& callar callarse taciturnitas taciturnitatis s")" silencio accin de callarse discrecin taciturnidad tacitus $a $u& ad( callado t-cito silencioso tactus $a $u& pp de tan,o taedet taedere taeduit $ v"i&per da asco es desa,radable ' &e aburre &e %ast4a talentu& talenti s"n" talento !peso ,rie,o de unas @L libras# talea $ae )" estaca palo !con punta de %ierro# ' renuevo v-sta,o ' barra talis $e ad( tal de este tipo de este &odo !talis""" qualis tal""" co&o# ta& adv tan !ta& qua&6 tan""" co&o# ta&en adv sin e&bar,o no obstante ta&en !con(# sin e&bar,o ta&etsi con( aunque ta&qua& adv co&o i,ual que tande& adv )inal&ente Ja&esis $is & J-&esis tan,o $is $ere testi,i tactu& tocar ' ,olpear a)ectar %erir tantisper2 adv &ientras tanto entre tanto ' por tanto tie&po tantu& !adv# slo sola&ente tantus $a $u&6 tan ,rande ' tantus""" quantus tan ,rande""" co&o6 tantus""" ut6 tan ,rande """ que Jarentu& Jarenti s"n" Jarento !coudad del sur de Italia# Jarquinius $i & Jarquino te tu tectu& $i n tec%o casa tectus $a $u& pp de te,o
GL

tecu& cu&Mte te,o $is $ere te+i tectu& cubrir tapar ' esconder ocultar Jele,onus 8le,oni s"&" Jel0,ono !%i(o de Ulises y /irce# telu& teli s"n" ar&a arro(adiza ' dardo ' ar&a Je&nitas Je&nitaru& s"&"pl" %abitantes de Je&nos !ciudad ,rie,a de Asia Denor# te&pestas te&pestatis s")" tie&po 0poca 'tie&po &eteorol,ico ' tor&enta %urac-n te&peratus $a $u&6 pp de te&pero 'ad(6 bien dispuesto bien re,ulado !loca sunt te&peratoria; el cli&a es &-s apacible te&pestas $atis ) te&pesatad te&pestivus $a u& oportuno te&plu& $i n te&plo te&pto 1. palpar ' intentar probar te&pus te&poris s"n"6 tie&po ' circunstancias coyuntura ' pro te&pore; se,5n las circunstancias te&pus $oris n" sien !sobre todo en pl" $ora $u&# tendo $is $ere tendi tensu&6 estirar tensar ' tender e+tender 'diri,irse a enca&inarse %acia tender a teneo $es $ere tenui tentu& tener &antener su(etar ' &antener retener tener $a $u& tierno suave delivado ' (oven desde la in)ancia tensus $a $u& pp de tendo tentus $a $u& pp de teneo ter adv tres veces ter,u& $i n espalda ter&ino 1. li&itar poner t0r&ino ' ter&inar acabar terni ternae terna nu&eral de tres en tres ter&inus $i & l4&ite terra $ae ) tierra suelo ' pa4s terrenus terreni s"n" terreno ca&po terrenus $a u& ad( de tierra propio de la tierra terrestre tertius $a u& nu&eral tercero terra $ae )"2 tierra ' la tierra )ir&e ' la super)icie de la tierra el suelo ' tierra pa4s co&arca Jerracina ver Jarracina terrenus $a $u&"2 )or&ado de la tierra de tierra de arcilla ' de la tierra terrestre ' terrenal
&ortal

terreo $es $ere $ui $itu& asustar casti,ar terrenu&" $ii n"2 terreno tierra ca&po terrena" $oru& n"pl" ani&ales terrestres ! en oposicin a los acu-ticos# terreo ui $itu& 7. tr"2 aterrar aterrorizar a&edrantar ' asustar espantar poner en )u,a ' i& pedir %acer desistir por el terror terrestris $tre"2 terrestre de la tierra del ,lobo terr-queo ' terrestre de tierra )ir&e ! en oposicin
a &ar4ti&o#

terreus $a $u& terribilis $e terricula $ae ) terriculu& $ii n" terri)ico 1. tr"

%ec%o de tierra terrible espantoso %orrendo %orrible espanta(o espanta(o espantar ate&orizar
G1

terricus $a $u& espantoso terrible terri,ena $ae &" y )" terr4,ena nacido o %i(o de la tierea terriloquus a$ $u&"2 aterrador !len,ua(e# territo 1. !)rec" de terreo# tr" Aterrar a&edrentar )reciente&ente territoriu& $ii n"2 territorio territus $a $u& pp de terreo terror terroris &"2 terror espanto !en pural; aconteci&iento terror4)ico terrui per)ecto de terreo terrulente adv de una &anera terrestre terulentus $a $u&6 terrestre tersi per)ecto de ter,eo tersus $a $u& pp de ter,eo tersus $a $u& ad( li&pio puro terso ' ele,ante cuidado correcto intac%able tertiadecu&ani $iru& &"pl"2 soldado de la deci&otercia le,in tertianus $a $u& terciano !que aparece cada tres d4as# terciani $oru& &"pl" soldados de la tercera le,in tertio !o tertiu&#6 por tercera vez en tercer lu,ar tertius $a $u& tercero teruncius $ii &" La cuarta parte de un as o de una cantidad de dinero !en ,en" desi,na un valor &4ni&o# tesqua !no tesca# $oru& n"pl" lu,ares desiertos re,iones salva(es tessella $ae ) tesela !pieza c5bica para obra de &osaico o taracea tessera $ae )"2 dado ' &il" Santo y se*a tablilla en la que se consi,naba las rdenes ' contrase*a tesserarius $ii &"2 soldado que lleva la contrase*a tesserula $ae )"2 piedrecitas para obras de &osaico testa $ae )"6 ladrillo te(a ' vasi(a de arcilla ' cac%arro ' te(uela o conc%a !q]ue serv4a en Grecia para votar# testis testis s"&" y )" testi,o testudo testudinis s) tortu,a ' caparaz tetendi per)ecto de tendo teti,o per)ecto de tan,o te+i per)ecto de te,o te+o $is $ere tesui te+tu& te(er te+tus $a $u& pp de te+o te+ui per)ecto de te+o t%ala&us t%ala&i s"&" dor&itorio ' t-la&o lec%o nupcial ' boda %i&eneo J%ales J%aletis s"&" Jales !)ilso)o ,rie,o de la ciudad de Dileto# t%eatru& t%eatri s"n" teatro t%e&a t%e&atis s"n" te&a t%elo,ia t%eolo,iae s")" teolo,4a J%e&istocles $is &"2 Je&4stocles !c0lebre ,eneral ateniense# t%eoria t%eoriae s")" %iptesis teor4a t%er&opoliu& t%er&opoli s"n" tienda de bebidas calientes t%esaurus t%esauri s"&" tesoro riquezas testor $aris $ari $atus su& atesti,uar certi)icar Jeucri $oru& & pl troyanos tibi tu Jicinus $i &"2 el Jesino !r4o de la Galia /isalpina#"
G7

ti&eo $es $ere ti&ui te&er ti&or ti&oris s"&" te&or &iedo tolero $as $are $avi $atu& tolerar tollo $is $ere sustuli sublatu&6 irr" levantar elevar ' quitar llevarse tonitus $a $u& pp de tono tono 1. tronar %acer estr0pito %acer ruido ' i&per" truena tonui per)ecto de tono tor&entu& tor&enti s"n6 catapulta &aquinaria b0lica !en ,eneral# ' tortura tor&ento torqueo $es $ere torsi tortu& torcer ,irar dar vueltas ' ator&entar torturar torsi per)ecto de torqueo tortus $a $u& pp de torqueo torreo $es $ere $ui $itu& que&ar abrasar tostar tot indeclinable tantos !tot""" quot6 tantos """ cuantos# totus $a $u& ad( todo todo entero entero tracto 1. ocuparse de tratar ' llevar arrastrar tractus $a $u& !p"p" del v" tra%o# !tra%o# &ovido llevado tradidi per)ecto de trado traditor traditoris s"&" traidor traditus $a $u& pp de trado trado $is $ere $didi $itu& entre,ar dar con)iar ' trans&itir traduco $is $ere $du+i $ductu& trasladar tra%o $is $ere tra+i tractu& arrastrar tirar de ' sacar deducir ' atraer captar Jraianus $i & Jra(ano tranquilitas tranquilitatis s")" tranquilidad cal&a trans !adv# al otro lado de trans prep" de acu" &-s all- de al otro lado de transeo $is $ire $ivi !ii# $itu& !v"irr# pasar de un lado a otro pasar ' pasar a trav0s de cruzar
atraversar ' trans)or&arse

transi,o $e,i $actu& 3. !trans a,o# tr"2

atravesar traspasar '' ter&inar concluir '' tratar transi,ir"

transii per)ecto de transeo transitus $a u& pp de transeo transiui per)ecto de transeo tra+i per)ecto de tra%o trans)ero $)ers $)erre $tuli $latu& trans)erir transladar trescientos trecenti $ae $a nu&eral trece tredeci& nu&" indeclinable los tr0veros Jreveris $iru& & tres tres tria6 nu&eral tribuno tribunus $i & distriburi repartir ' dar otor,ar conceder ' atribuir tributo tribuo $is $ere $ui $utu& i&puesto tributu& tributi s"n" tri,0si&o tricesi&us $a u& nu& de tres a*os triennalis triennale ad( trienio trieniu& $i n
G3

tri,inta nu&" indeclinable treinta triquetrus $a u& que tiene tres -n,ulos trian,ular !triqueta insula; isla trian,uar# tristia $ae ) tristeza tristis triste ad( triste triticeus $a u& de tri,o candeal triticu& $i n"2 tri,o candeal triuialis triuiale ad( trivial vul,ar banal triuiu& triuii s"n" cruce de tres ca&inos Jroia Jroiae s")" Jroya !ciudad de Asia Denor# trop%aeu& trop%aei s"n" tro)eo triun)o trucido 1. despedazar destrozar ' &atar asesinar tu pron" pers" !Acu" Sin, te6 ,en" sin, tui6 dat" Sin, tibi abl" Sin, te y tecu&# t5 tueor tueris tueri tuitus !o tutus# su&6 v"depn"6 prote,er &irar por tui tu tuli per)ecto de )ero tru&p%o $as $are $avi $atu& triun)ar celebrar el triun)o tru+ trucis )iero cruel tuba $ae ) tro&peta tuba tueo $ $ 7. tr" velar por prote,er tueor tuitus o tutus su& dep" 7.tr" &irar !c" acusativo iterno# ' prote,er velar por &irar por ' &antener ' diri,ir ,obernar tu& !adv# entonces despu0s tu&ultuor tu&ultuaris tu&ultuari tu&ultuatus su&6 v"dep"6 alborotar ar&ar alboroto crear un tu&ulto ' estar desconcertado tu&ultus tu&ultus s"&" tu&ulto desorden tu&ulus $i & elevacin colina ' t5&ulo tu&ba turbo 1. turbar a,itar revolucionar perturbar turbo turbinis s"&" torbellino tor&enta ' desorden revuelta turpis turpe ad( )eo desa,radable ' in&oral ver,onzoso turpitudo $inis )" ver,Venza turris $is ) torre &ansin Jusculo2Jusculu& $i6 n" J5sculo !c" =el Lacio6 %oy Irascati# tutela !no tutella# $ae )" proteccin de)ensa a&paro 'salva,uardia ' tutela tuus tua tuu& posesivo tuyo tutus $a $u& se,uro uaco 1. estar vacio estar vacante estar libre ualeo $es $$ere valui $ ,ozar de buena salud estar )uerte estar saludable ualetudo ualetudinis s")" estado de salud salud ' bienenstar >arro >arronis s"&" >arrn uasto 1. devastar asolar& arrasar uastus $a $u& ad( desolado arrasado ' e+tenso vac4o uates uatis s"&"y )" pro)eta vaticinador ' poeta ubi !adv#6 !relat2 donde all4 donde# ' !interro,ativo# dnde en qu0 lu,ar !dnden est-n# ubi con(" uuando ' Mpri&u&; tan pronto co&o ubicu&que adv en todas partes donde dondequiera que ubique adv en todas partes
G1

$ue con( !encl4tica# o uecti,al uecti,alis s"n" i&puesto tributo uecti,alis uecti,ale ad( que pa,a i&puestos so&etido a tributo ' relativo a los i&puestos ue%&enter adv violenta&ente v%e&ente&ente ue%iculu& ue%iculi s"n" ve%4culo &edio de transporte >eientanus >eientana >eie&tanu& ad(6 de >eyes !ciudad etrusca# uel con( o o bien velle volo velocitas velocitatis s")" velocidad rapidez uelu& ueli& s"n" vela !de un barco ' toldo uelut adv co&o ' !Msi# co&o si uenatio uenationis s")"6 cacer4a ' (ue,o de cacer4a !espect-culo p5blico con cazadores y )ie ras# uendindi per)ecto de uendo uendo $is $ere uendidi uenditu& vender ueneror ueneraris uenerari ueneratus su& !v"depn"#6 venerar adorar %onrar uenia uenia s")" venia indul,encia ' per&iso ' )avor ,racia uenio $is $ire ueni uentu& lle,ar venir ' acontecer suceder uenter uentris s"&" vientre ' co&ida uentus $a u& pp de uenio >enus >eneris s")" >enus !diosa del a&or asi&ilada a la A)rodita ,rie,a ' a&or uer ueris s"n" pri&avera uerbu& uerbis s"n" palabra uere adv verdadera&ente en verdad uereor $is $eri veritus su& v"depn" te&er ' respetar venerar ueritus $a $u& pp de vereor uernacu`us $a $u& ad( vern-culo uero adv verdadera&ente real&ente >erres >erris s"& >erres !,obernador de Sicilia acusado por /iceron de corrupcin# uersus uersus s&" uersus $a $u& pp de uerto $is $ere uerti uersu& ueru& ueri s"n" ueru& ad( uerus $a $u& ad( uestallis uestale ad( >estalis >estale s")" uester $a $u& posesivo uesti,iu& uesti,ii s"n" uestri uestru& ueteranus ueterani s"&" ueteranus $a $u& ad( ueteres ueteru& s"&"pl" uetitus $a $u& pp de l4nea )ila ' verso uerto torcer %acer ,irar ' darse la vuelta volverse %aci ' diri,irse a ' traducir la verdad lo verdadero sino ' non silu&""" veru& etia&; no slo sino ta&bi0n cierto verdadero de >esta !diosa ro&ana del %o,ar asi&ilada a la Kestia ,rie,a# vestal !sacerdotisa de la diosa >esta# vuestro %uella del pie ' vesti,io resto uos uos veterano de ,uerra veterano vie(o anti,uo los anti,uos los %o&bres de la anti,Vedad ueto
G@

ueto 1. uetui per)ecto de uetulus $a $u& ad( uetus ueteris ad( uetustus $a $u& ad( ui uia uiae s")" uiaticu&" uiatici s"n" uicesi&us $a u& nu&eral uici per)ecto de uicinus $a $u& ad( uictor uictoris s"&" uictor uictoris ad( uictoria $ae s")" uictus uictus s"&" uictus $a $u& pp de uideo uides uidere uidi uisu& uideor $eris $eri uisus su& uidi per)ecto de ui,ilantia $ae s")" ui,ilia ui,iliae s")"

vetar pro%ibir ueto al,o vie(o enve(ecido vie(o anti,uo vetusto vie(o uis ca&ino v4a ' calle bolsa de via(e dinero para el via(e via(ero vi,0si&o uinco vecino pr+i&o cercano vencedor triun)ador vencedir triun)ador victoria co&ida sustento ' &odo de vida uinco y uico ver observar parecer !&i%i videtur &e parece# uideo capacidad de estar atento ' vi,ilancia atencin cuidado vi,ilia accin de estar en vela ' ,uardia nocturno

ui,inti nu&" indeclinable veinte uilla uillae s") v"illa !t4pica casa ro&aana de ca&po# ui& uis vinco vici victu& 3"tr vencer ,anar ' triun)ar de superar unde !adv# desde donde undique !adv# por todas las parte un,uis $is & u*a universus $a $u& entero todo unqua& !adv# al,una vez en oraciones ne,ativas2 nunca (a&as unus $a $u& uno uno solo urbanitas $atis ) ele,ancia cortes4a urbanus $a u& urbano de ciudad urbs urbis ) ciudad usus $a $u& pp de utor usus $us & uso e&pleo ' utilidad provec%o ' ocasin ' necesidad ' trato inti&idad ut !con(# para para que utor usus su& dep 3. intr"2 servirse de usar utilizar e&plear utilis $e 5til utor $eris uti usus su& usar uter utra utru& !,en" utrius# pron"relat" aquel de los dos que ' inde)inido uno de los dos" uva $ae ) uva u+or $oris ) esposa vacca $ae ) vaca valeo $es $ere $ui tener salud estar bien

GB

vallu& $in"2 e&palizada vallado ' atrinc%era&iento trinc%era ' de)ensa res,uardo a&paro vallus $i &"2 estaca rodri,n ' estaca de e&palizada ' e&palizada vallado valetudo $inis ) salud vantas $atis ) vanidad varius $a $u& variable >arro $onis & >arrn vastitas $atis ) ruina desolacin vastus $a $u& enor&e ,rande ver,o $$ $$ 3. intr" estar inclinado &irar %acia !ver,it ad septentrionees2 se e+tiende %acia el norte#" ve%o $is $ere ve+i vectu& arrastrar vendito 1 !)recuentativo de vendo# tr tratar de vender poner en venta '' vender ne,ociar tra)icar '' ostentar %acer alarde venditor $oris & vendedor venditu& $i n venta vendo vendidi venditu& 3 tr"2 vender venatio onis )"6 caza ARUS ' caza co&o espect-culo en el circo 'producto de la caza presa ani&al cazado ventus $i & viento >enus $eris ) >enus verbero $as $are $avi $atu& ,olpear %erir verbu& $i & palabra !verba dare ; en,a*ar# ver,o $ $ 3. intr" estar inclinado estar vuelto %acia &irar a ' declinar6 ! ver,it ad Kispania&; se e+tiende %acia 8spa*a# verecundia $ae ) respeto pudor ver,Venza vero"$ adv"'' con( por otra parte versus $us & verso versatus2 verstus $a $u&6 pp de verso y de versor '' ad(" versado pr-ctico e+peri&entado veru& vero !/on(" Adv# pero sino verus $a $u& verdadero >esta $ae vestalis $e =e >esta diosa ro&ana del %o,ar asi&ilada a la Kes tia ,rie,a" >estalis >estalis $e s" )" !3# >estal !sacerdotisa de la diosa >esta#" vestio $is $ire $ivi $itu& vestir cubrir veteres $u& & los anti,uos veto $as $are $avi $atu& pro%ibir vetus veteris ad( >ie(o anti,uo vetustu& vetustus vetusta vetustu& al,o vie(o enve(ecido ve+o 1 tr"2 ator&entar perse,uir ve(ar &altratar '' sacudir a,itar con&over '' &altratar de palabra in(uriar atacar" ve%o ve+i vectu& 3 tr"2 llevar transportar '' intr"2 !en p"presente y y en el ,erundio# ir ser llevado" vicinus $a $u& vecino pr+i&o victoria $ae ) victoria victus $a $u& vencido
GE

vicus $i &2 barrio de una ciudad calle ' aldea lu,ar pueblo ' propiedad rural alquer4a quinta %acienda video vidi visu&" 7 tr"2 ver videor visus su& 7. !pas" de video# ser visto" vi,ilia $ae ) vi,ilia vela inso&nio vilis $e vil despreciable villa $ae ) casa de ca&po villula $ae ) casita vinco $is $ere vici victu& 3." Jr" >encer ,anar ser vencido ' convencer ' probar de&ostrar atadura vinculo cuerda" vinculu& $i n recla&ar ven,ar vindico $as $are $avi $atu& vi*a parra vinea $ae ) vino vinu& $i n violencia violentia violentiae s")" violento violentus $a $u& %o&bre varn ' persona vir viris s"&" vir vires vara bastn vir,a $ae s")" vir,en doncella vir,o vir,inis s")" ad( vir,en sin casar vir,o vir,inis ad( vir,inidad vir,initas $atis ) vir,en vir,o $inis ) vis viribus viril &asculino de %o&bre de adulto virilis $e virilitas virilitatis s")" virilidad viriu& vis virtus $tis ) valor val4a virilidad !vir $i# vis vis "$ s")" irr," )uerza potencia poder 'violencia ' solo en pliral2 tropas Acu s vi& ' abl" s" visito 1. visitar )recuentar vi ' no&" y acu" pl" vires ' ,en" visus $a u&6 pp de video pl" visus $us &"2accin o )acultad de ver vista visin viriu& ' dat" y abl" pl" viribus vita $ae ) vida vitalis vitale ad( de la vida que da vida vital vitiosus $a $u& ad( &alo de)ectuoso ' vicioso corru&pto vitio $as are estropear vitiu& $i n vicio vitis vitis s")" vid vi*a vito $as $are $avi $atu& evitar vitupero 1. considerar &al encontrar de)ectuoso ' criticar vituperar viua+ vivacis ad( de lar,a vida lo,evo ' vivaz con vitalidad vivo $is $ere vi+i victu& vivir vivus $a $u& ad( vivo vi+ !adv# apenas di)icil&ente vi+i per)ecto de viuo

GG

uicero 1. %erir ulciscor ulciscere ulcisci ultus su& !v" depn"#6 ven,ar casti,ar ulcus ulceris s"n" %erida lla,a Uli+es Uli+is s"&" Ulises !%0roe ,rie,o# ullus $a u&6 inde)inido al,uno ' !en oraciones ne,ativas# nin,uno ulterior ulterius ad( que est- &-s all- del otro lado ulterior ulti&us $a $u&6 ad( 5lti&o el que est- &-s le(os ultra adv &-s allultra preposicin de acu" &-s all- de al otro lado de ultus $a $u& pp de ulciscor u&erus u&eris s"&" %o&bre u&qua& adv al,una vez en al,una ocasin unda $ae s")" ola ' a,ua ' &ar unde adv de donde ' de dnde undeci& nu&" indeclinable once undeci&us $a $u& nu&eral und0ci&o undecu&que adv de cualquier parte que de dondequiera que undevi,inti nu&" indeclinable diecinueve undique adv de todas partes de todos lados unicus $a $u& ad( 5nico sin i,ual unus $a $u& !,en" unius6 dat" uni# uno uno slo ' 5nico slo 0l llevar transportar" Intr" 8n part"de presente y ,erundio2 ser ve%o ve+i vectu& 3 tr"2 llevado" vetus veteres ver relativo a las bestias de car,a veterinario veterinarius $a $u&"2 veterinario veterinarius $ii &"2 vetus veterior cp de vetus veteris ,enotovo de veternosus $a $u&"6 aletar,ado ador&ilado a&odorrado ' sopor4)ero deca4do indolente veternus $i &"2 vie(os oropeles anti,uallas ' &odorra )laqueza e+tenuacin so&nolencia vetero 1. tr"2 volver vie(o veterri&us sp de vetus vetitus $a $u& pp de veto vetu& $ii n cocsa vedada pro%ibida ' pro%ibicin interdiccin veto 1. tr"6 pro%ibir ' i&pedir detener ' oponerse poner el veto >ettones $u& &$pl$ los vetones !p" de Lusitania# vetui per)ecto de veto vetulus a$ u&"2 al,o vie(o vetulus $i &" vie(o vetula $ae ) vie(a vetus eris"2 vie(o anciano anti,uo de otro tie&po a*oso vetures $u& pl" los anti,uos vetura $oru& n"Ul los sucesos o los %ec%os anteriores el pasado vetustas $atis ) " >e(ez anti,Vedad ' los tie&pos anti,uos la anti,Vedad ' lar,a duracin ' du racin del tie&po pasado el tie&po la edad ' posteridad ve+a&en $inis n"2 con&ocin sacudida ve+atio $onis )"2 a,itacin sacudida con&ocin ' tor&enta pena su)ri&iento 've(acin
G?

vobis vos vobiscu& cu&Mvobis vocis vo+ voveo vovi votu& 7. tr" %acer un voto o)recer pro&eter sole&ne&ente ' desear vo+ vocis )"2 voz !del %o&bre o de los ani&ales# ' sonido tono !&usical# ' acento !prosdico# ' pronunciacin !vo+ rustica pronunciacin r5stica# ' en pl" palabras e+presiones !voces contu&eliosae; palabras in(uriosas# en sin,ular6 palabra vocablo t0r&ino voco $as $are $avi $atu& lla&ar volo $as $are $avi $atu& volar volo vis velle volui querer voluntas $tis ) voluntad >ulcanus ver >olcanus vul,aris $e vul,ar re)erente al vul,o ordinario co&5n vulpes $is ) zorra aa&a $ae ) aa&a

?L

Anda mungkin juga menyukai