Anda di halaman 1dari 120

YS% ,xldf ia;S% iu,sx.

sl"
oa ,sx.sl" g%dkaia mqoa.,hska
m%ldY lrk m fjkiafldg
ie,lSu iy ysxikh ms<sn|
w;alS

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

ug u;lhs ms fokafkla udj Wrysiska ;olr,d


w,a,df.k" ;a;shlg ;olrf.k nvg ;ka
.eyqjd' uu fldfydu y ta f.d,a,kaf.ka f,d"
tlaflfkl=f.a uQKg .y,d thdf.a f;d, mejd'
Bg miafia ;uhs ta wh udj od,d .sfha' zwd" thdk
kslu mrdch ndr.kak flfkla fkfZ lshka
''' ud fmr<d igka lrk nj ta f.d,af,da k .;a;g
miafia udj od,d ;S% ,a tllg ke.,d mek,d .shd
hehs mejiqjd h'
p,d iu. l< iuqL idlPdj"
ldka;d ls%hdld lKavdhu"
2010 iema;en 18" Y%S ,xldj'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

YS% ,xldf ia;S% iu,sx.sl" oa ,sx.sl" g%dkaia mqoa.,hska


m%ldY lrk m fjkiafldg ie,lSu iy ysxikh ms<sn|
w;alS

m%:u uqKh - ud;= 2014" fld<U" Y%S ,xldj'


ldka;d ls%hdld lKavdhu

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ #01 wka;.;h ]
ia;=;sh
fmrjok
01' yekau
02' l%ufoh
03' mdNdIs; fh
04' iuqL idlPdjg nka jQ mqoa.,hskaf.a f;dr;=re
05' YS% ,xldf udkj ysl ms<sn| miqu
06' rdcH fkdjk mdYjhkaf.ka isjk

ysxikh iy fjkiafldg ie,lSu
a] ;a;f.sl ysxikh

i jdl wmfhdackh

ii ixialD;sl$ia;S%-mqreI iudcNdh

iu;hka ys n,meje;au iy neKq ysxikh
b] Ydl ysxikh
c] ,sx.sl m%pKav;ajh
d] im;u iylrejdf.ka isjk m%pKav;ajh
e] /lshd ia:dkfha isjk fjkiafldg ie,lSu
07' rdcH ks,Odka u.ska isjk m%pKav;ajh iy

fjkiafldg ie,lSu
08' iyk ,nd.ekSf ud.
09' il%Sh f,i m%;spdr lau" uqyqKu
a] n,mEula iys; m%;spdr
b)
bjid isfuka olajk m%;spdrh'
c) ilS%h$ls%hdld m%;spdr

9
14
18
20
24
29
29
33
36
36
38
42
45
50
53
56
56
60
62

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

10'

YS% ,xldf ia;S% iu,sx.sl" oa,sx.sl iy g%dkaia


mqoa.,hskag n,mdk kS;s
a) oKav kS;s ix.%yfha 365A j.ka;sh
nrm;, wiNH;dj
b)
399 j.ka;sh - oKav kS;s ix.%yh -
mqoa.,drEvh u.ska /ju
c) 1842 whd, wd{d mk;
d) uQ,sl whs;sjdisl
e) cd;Hka;r .siq
11' ksfoaY
12' wdY%s; .%ka:
13' Wm .%ka:

Wm .%ka: A - mqoa., f;dr;=re

Wm .%ka: B - mdNdIs; jpk ud,dj

Wm .%ka: C - ,sx.sl;ajh ms<sm| udOH ;=<ska jd;dj

jQ ,sms$f,aLk

68
68
70
71
72
74
75
78
81
82
85
92

fuu mfhaIKh id:l lr.ekSu i|yd bm;a


" n,dfmdfrd;a;= iys;" wfmaCId iqka jQ" wNS; iy
i;H is we;=<;a l;kaor" wm iu leue;af;ka
fnod.;a iuqL idlPdjg iyNd.s jQ ishu fokdg"
ldka;d ls%hdld lKavdhf ia;=;sh m< lruq' tfukau
mfhaIKh i|yd odhl jQ" Wkkajla oela jQ mdYjhkag
o wmf.a lD;{;djh ys f' fuu mfhaIKh mqrdjgu
u.fmkajka iy iyfhda.h ,ndka mqreI iu,sx.sl iy
ia;S% iu,sx.sl whs;sjdisl ms<sn| cd;Hka;r fldiug

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ ia;=;sh ]

(International Gay and Lesbian Human Rights Commission


- IGLHRC) ldka;d ls%hdld lKavdhf fYaI ia;=;sh

m< lrk w;ru fujeks mfhaIKhla ms<sn`oj wm ;=<


jQ woyi h:d:hla lr.ekSug wmg uQ,Huh iydh
,ndka Yaj ldka;d wruqo, ^Globle Fund for Women&"
mqreI iu,sx.sl iy ia;S% iu,sx.sl whs;sjdisl ms<sn|
cd;Hka;r fldiu iy ol=Kq wdishdkq ldka;d
wruqo,g ^South Asian Women's Fund& wmf.a yDohdx.u
ia;=;sh mskuuq'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

,sx.sl keUqrej" ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh"


m%ldYkh iy w:l:khka u; mok jQ m%pKav;ajh
iy fjkiafldg ie,lSj,ska f;drj isf whs;sh
Wfoidjk l%shdld;ajhkays wmg u fmkajka
ksrka;rfhka u kejq woyia ,ndka" iq;r
,sx.sl whs;sjdisl ms<sn| l;sldj iudc.; lsfuys
,d mqfrda.d l%shdldkshl jQ o ldka;d ls%hdld
lKavdhf m%drNl idudldjl jQ o wdorKSh

lr ifydaohg ]
[ iqks,d wffia
^1952-2013&
fuu mfhaIK lD;sh ms<s.kajkafkuq'

,sx.sl keUqrej ms<sn| fYaIhla fkdfldg fmdf


iudkd;au;djh i|yd we;s whs;sh" uQ,sl udkj whs;sjdislula
nj je jefhka f,dalhd iska wo ms<s.kska is' uE;
b;sydifha" ,sx.sl keUqrej iy ia;%S-mqreI iudcNdh
wkkH;djh inkaO whs;Ska ms<sn| .egj, ie,lsh hq;=
jeula" cd;Hka;r udkj ysl WoafoaIK l%shdj,sh ;=<
olakg ,ef' 2008 jIfha fhdackd lrk ,o ia;%S iy mqreI
iu,sx.sl" oa ,sx.sl iy g%dkaia mqoa.,hskaf.a ,sx.sl whs;Skag
iydh fok fhdackdj,sh i|yd kg w;aikafldg we;af;a
rgj,a 94 la muKls'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ fmrjok ]

2011 jIfha udkj ysl ljqkais,h iska ia;%S iy


mqreI iu,sx.sl" oa ,sx.sl iy g%dkaia mqoa.,hskaf.aa (LGBT)
whs;sjdisl inkaOj fhdackdj,shla iu; lrk ,'
^ol=Kq wm%sldj iska fhdackd lrk ,o&' 2006 jIfha
bkakSishdf fhda.Hdl;d kqjrg /iajQ udkj ysl
fCIa;%fha m%uqLhska jk f frdkaika" wiaud fcydka.s"
*%s,a w,aiaka" uekaf*%a fkdjdla iy fmda,a yka iska ,sx.sl
keUqrej iy ia;%S-mqreI iudcNd wkkH;djh inkaOfhka
cd;Hka;r udkj ysl kS;sh fhdod.ekSu ms<sn| uQ,sl
isoaOdka; 29 la ilia lrk ,' fuu.ska mmQK cd;Hka;r
iuq;shla ksudKh lsfuys ,d w;d,ula ,nd we;ehs
Yajdi flf'
o~qj ,ndu iy iuyr wjia:dj, uyck iyfhda.h we;sj
LBT iudchg uqyqK mEug isjk m%pKav;ajh fuu m%Yakfha
fYaIjk tla me;slvls' 2011 jIfha fkdjen ui
m%ldYhg m;a jQ udkj ysl ms<sn| uyflduidiaf.a jd;dj
u.ska f,dalfha fndfyda m%foaYj, ia;%S iu,sx.slhska" mqreI
7

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

iu,sx.slhska" oa,sx.slhska iy g%dkaia mqoa.,hskag w;aoelSug


isjk Nhdkl m%pKav;ajh iy ysxikh inkaOfhka
iia;rj i|yka f'
Y%S ,xldf ldka;d l%shdld lKavdhu iska uE;l ksudlrk
,o Y%S ,xldf LBT mqoa.,hska uqyqK fok m%pKav;ajh
inkaOfhka .=Kd;aul mfhaIKh ;=< Ydl ysxikh"
,sx.sl m%pKav;ajh" ;a;f.sl m%pKav;ajh" im;u
iylref.ka isjk m%pKav;ajh iy /lshd ia:dkfha isjk
m%pKav;ajh ms<sn|j isoa wOHkhka u.ska ia;r lr we;' th
i;H jYfhkau lmd lrjk jd;djls' LBT mqoa.,hskaf.a
uQ,sl whs;Ska W,a,x>Kh lrka Tjqka wmrdOlrejka
njg m;alrk mj;sk kS;s rduqj ms<sn| fpkhla o fuu
jd;dfj ys wvx.= f'
fuu wOHkh" LBT mqoa.,hska uqyqK fok fjkiafldg ie,lSu
iy ysxikh ms<sn|j oekqj;aNdjhla ,ndu i|yd wdOdrjkq
we;ehs uu Yajdi lr' oekqj;aNdjh we;s jQ miq th l%shdjg
kexh hq;=h' fuu jd;df i|yka ksfoaY inkaOfhka
.eUqka is;d ne,sh hq;=jk w;r udkj whs;Ska iy ck;djf.a
uQ,sl f.!rjh ms<sn|j Yajdi lrk mqoa.,hska iska fuu
kHdh m;%h bhg f.k hd hq;=j we;'

wdpdh rld l=udriajd


ldka;djkag tfrys m%pKav;ajh ms<sn| ysgmq iy tlai;a cd;Skaf.a
uyf,al hgf;a tla j;djla is fYaI jd;dlre iy <uqka iy
hqo .egq inkaOfhka tlai;a cd;Skaf.a uyf,alf.a fYaI
ksfhda;

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ # 01 yekau ]
zzud ys;k yg ug f.dvdlau fjkia fldg ie,l=f
uf.a mjqf,a wh' Tjqka ug udkislj jdlj fjkia fldg
ie,l=jd' Tjqka ud ia;S% iu,sx.slfhl= f,i ms<sfkd.;a;d
fiau" ud mqreIhl= iu. isu werekqfldg fjk fohla
ms<s.ekSu m%;sfCIam l<d' Tjqka Wmufhkau uf.a ,sx.sl;ajh
ms<s.ekSu m%;sfCIam lsu iy jika lsu lrkq ,enqjd' ug
we;a;gu m%Yak tkafka uf.a mjqf,a whf.ka' ;ju;a fjd
isfjka mj;skjd'ZZ
u,a,sld ( y;,sia he;s" ia;S% iu,sx.slhl= f,iska ;udj
ykajd .kshs'
zzuf.a iyldhf.a mjqf,a wh iska weh iqj lsug" wehg
nf,ka fm;s iy fnfy;a ;sfnkjd' Tjqka wehj Iu
,sx.sl mqoa.,hl= lsug W;aidyhl fhKd' foj;djla
wehg ,sier f m%;sldrh o lrkq ,enqjd'ZZ
frdIa ( ;siakj ye ia;%S iu,sx.slfhl= f,ig ;uka
ykajd .kshs'

1. ixl%dka;s ,ssx.slhska ye`kau i`oyd Nd;d lrkq ,nhs ^ia;S% isg mqreI lrd g%dkaia mqoa.,hska& we;=,;a f'
fm!oa.,sl;ajh iy ryis.;Ndjh iq/lSu i`oyd kskdl k . Nd;dfldg we;'

]
9

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

2010 jIfha isg 2012 jIh olajd ld,h ;=<" ia;S%


iu,sx.slhska" oa ,sx.slhska iy g%dkaia ^LBT& mqoa.,hska3
ms<sn|j WoafoaYk l%shdldrl ys fhfok iy iydh imhk
fld<U msys rdcH fkdjk ixOdkhlajk ldka;d l%shdld
lKavdhu ^WSG) iska LBT 2 mqoa.,hskag iqfYaIfhka
uqyqK ug isjk ysxikhka iy fjkia fldg ie,lSu ms<sn|
w;alS f,aLk.; lrk ,'
mqreI iy ia;%S iu,sx.sl udkj whs;sjdisl ms<sn| cd;Hka;r
fldif (IGLHRC) uQ,sl;ajfhka rgj,a 5 la inkaOfldg
f.k wdrN lrk ,o jHdmD;shla jk fuu mfhaIKh"
,sx.sl keUqrej" ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh fyda
ia;S% - mqreI iudcNdh w:l;kh iy m%ldYkh u;
mokj Iu ,sx.sl iu;hg mgyeks ia;S%ka iy ixl%dka;s
,sx.sl mqoa.,hskag tfrysj isjk ysxikhka ms<sn|j idlPd
lsf wdishd;sl ls%hdldrl hk f;audj hgf;a fuu
mfhaIKh wdrN lrk ,' ldka;d ls%hdld lKavdhu"
LBT mqoa.,hka iu ia;rd;aul iuqL idlPd 33 la
o" wod< mdYjhka ^Wod( kS;s{hka" ffjoHjreka" ufkda
WmfoaYljreka" udOH ksfhda;hska" ydmq;=ka" wd.l
kdhlhska" wOHdmk wdh;k ksfhda;hska" rdcH fkdjk
ixOdk iy rdcH fiajlhka& iu. ia;rd;aul iuqL
idlPd 54 la o mj;ajk ,' my; lafjk f;audjka
hgf;a m%Yak jHqy.; lrk ,' udkisl ysxikh" Ydl
ysxikh" ,sx.sl ysxikh" im;u iylrejkaf.ka isjk
ysxikh" /lshd ia:dkfha isjk fjkiafldg ie,lSu"
rch u.ska isjk ysxikh" iyk ,nd .ekSf yelshdj iy
uevmeje;af ls%hdud.'

[
10

fuu iuqL idlPdj uska LBT mqoa.,hskaf.a udkj ysl


inkaOfhka fuf;la YS% ,xldf jd;d.; fkdjqKq b;du
;SrKd;aul oYl wkdjrKh h'
2. fuu mfhaIKh i|yd wm iska ms iy ia;S% ixl%dka;s ,sx.slhka fhdod f.k
we;' fuu mq,a mohg ia;S% iu,sx.slhska' ia;S% oa ,sx.slhska iy g%dkaia ^ia;%S isg mqreI
lrd ixl%dka;s jQ mqoa.,hska& we;=,;af' ia;S% iu,sx.slhska" oa ,sx.slhska iy g%dkaia
mqoa.,hska ye`kau i`oyd fu;eka isg fuu ,sh,af,ys LBT hkqfjka Nd;d
lrkq ,nhs'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

YS% ,xldf LBT mqoa.,hska fndfyda g ;a;f.S iy


udkisl ysxikhkag ,lajkafka Tjqkaf.a ,sx.sl keUqrej
iy ia;S%-mqreI iudcNdjh u; ;SrKh jk wkkH;djh
fyda ia;S%-mqreI iudcNdjh u; ;SrKh jk w:l;kh
iy m%ldYkh fya;=fldg f.k nj mfhaIKfha m%Odk
fidhd.ekSuls' iuqL idlPdjg Ndckh lrk ,o 33
fokdf.ka ish,a,kau mdfya lsish wdldrhl ;a;f.S iy
udkisl ysxikhla w;aolsk ,o w;r thg jdl fkdjk$ksy~
kskaodj" fy,slrk njg ;ckh lsu ^blackmail) zzia;S%mqreI iudcNdh iu;hka nf,ka megu" wd.l jYfhka
my;afldg ie,lSu" fm!oa.,sl;ajh weysu" iudc.; ug
ndOd meKu" fkdi,ld yeu" mjqf,a wh iy hyjka
iu`. ;sfnk inkaO;d | u iy yeisu md,kh lsu
we;=<;a h'
fojk fidhd.ekSu k" iuqL idlPd mj;ajk ,o
ishfokdu mdfya ms<s.;a m" ;a;f.S ysxik is lrk
m%Odk;u (perpetrators) wmrdOlrejka mjqf,a idudlhska
njhs' iuyr is j," iuqL idlPdjg Ndckh lrk
,o mqoa.,hska ;a;f.S ysxikh w;aolsk ,oafoa mjqf,a
idudlhskaf.ka nj fy<slsug miqng fkdjQ w;r mjqf,a
idudlhl= yekaf iy ysxikh ms<sn|j t;rj l;d
lsf zwmrdOlreZ hk moh Tjqka iska ta i|yd Nd;d
fkdlrk ^Nd;d lsug wlue;s& ,' fuu wlue;a; i|yd
fya;= jQ lreKq ms<sn|j fuu mfhaIKh wkdjrKh lrk
w;r" th fuys tk fidhd.ekSj, tla jeo.;a wx.hla o f'
fuu fidhd.ekS u.ska fmkS hkafka" YS% ,dxlsl ia;S%ka
idCIr;djh iy wOHdmkh jeks ixjOk b,lalhka
w;r" by<ska isk kuq;a" Tjqkag mS;D uQ,sl wdl,amj,g
hg;a jQ .;dkq.;sl iudchSh mirhl j;aug ;jrg;a
is ;sfnk nj h' tfukau ,dxlsl iudcfha Iu ,sx.sl
jdyhka Wkka lrkjd fukau fjkau iy lalidoh
wffOhh lrjk w;r" mjqf,ka isjk ysxikh fukau
iylrejdf.ka isjk ysxikh ijd ;nhs' fuu mirh
ia;S% ksoyi" fYaIfhka u ,sx.sl iajdk;ajh iy ia;S%-mqreI
iudcNdh fjkial fkdi,ld yk fyda wffOhhu;a
lrk" ia;S%kag iudchg msiSug we;s bvlv iSud lsu iy ia;S%ka

11

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

md,kh lsu i|yd mjqf,a fm!oa.,sl mirh m%Odk jYfhka


fhdod.kakd w;r th fndfyda g Tjqkag ;sfnk jvd;a mSvdld
wdh;kh jkq we;' LBT mqoa.,hskag fjk;a wdldrhl iydhla
,nd.ekSug fkdyelsu fuu ;;a;ajh jvd;a W;aikak ug
fya;= ;sf' ^Wod( Tjqkag" Tjqkaf.a hyjkaf.ka Wo
b,a,Sug fkdyels w;r" wd.l ia:dk fyda fmd,Sish iy
ia;%Skag iyk i,ik ia:dk" wdh;k jeks rcfha wdh;k
fj; <dug o fkdyel'&
;a;f.S ysxikhg wu;rj" iuqL idlcdjg ,la
jQ mqoa.,hkaf.ka ;=fkka tllg jvd je msila ^33
fofkl=f.ka 26 fofkl=& Ydl ysxikh w;a| w;ehs
jd;d h' lreKq ;=kla mokj fuu jHdmD;sh u.ska Ydl
ysxikh inkaOfhka jQ w;aoelSj, ia;r ,nd.kakd ,'
ia;S%-mqreI iudcNdh iy ,sx.sl keUqrej ms<sn| wkdjrKh
u (Coming out) inkaOfhka ndysr iudch olajk m%;spdr"
;u ;ukaf.a ,sx.sl iy ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh
m%Yak lrk inkaO;djhl / isu inkaOfhks' iuqL
idlPdjg Ndckh jQ LBT mqoa.,hska l=uk fyda wdldrfha
Ydl ysixkhlg ,lajQf hs mfhaIlhska iska
Tjqkaf.ka fYaIfhka u m%Yak lrk ,' fuys" wvlg jvd
je msila ^33 fofkl=f.ka 18 fofkl=& Ydl ysxikh
w;a| we;s nj fuu iuqL idlPd j,ska fy<su fYaI
lreKls' fohdldrhlska isjk ysxikh ^Ydl jYfhka
iy ,sx.sl jYfhka& Tjqkaf.a ,sx.sl keUqrej jQ ia;S%-mqreI
iudcNdjh u; mok jQ wkkH;djh u; ;SrKh jk
w:l;kh iy m%ldYkh iu ne mj;S' iuqL idlPdjg
nka jQ mqoa.,hskaf.ka Yauhg m;alrjk ;r by<
m%udKfhka ^33 fofkl=f.ka 31 fofkl=& Tjqkaf.a udkisl
fi!LH flfrys fuu ysxikh n,md we;s nj jd;d lrk
,' fuys olajd we;s udkisl fi!LH .eg w;r" udkisl
wjmSvkh" idxldj" fldamh" fkdreiaik nj" ysxikh ms<sn|
w;alS iy wkd.;fha ish yels ysxikhka ms<sn|j we;s
h hkdh h' iuqL idlPdjkag iyNd.s lr.kakd
,o mqoa.,hskaf.ka ;=fkka mx.=jla u ^33 fofkl=f.ka 20
fofkl=& iudcfhka" hyjkaf.ka iy mjqf,a whf.ka
fldkaf h fya;=fldg f.k ;ukaf.a ,sx.sl keUqrej

12

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

ms<sn|j wka whg fy<s fkdlsug ;SrKhfldg ;snqKs'


;ukagu ysxid lr.ekSf isoa 20 fofkl= iska jd;d lrk
,o w;r" iuqL idlPdjg NdckhjQ mqoa.,hkaf.ka ie,lsh
hq;= ixLHdjla" tk ;=fkka mx.=jla ^33 fofkl=f.ka 11
fofkl=& ish ydkslr .ekSug W;aidy lsu ms<sn|j jd;d
lrk ,' YS% ,xldf mqj;am;aj, ish ydkslr.kakd ia;%S
fcdavq inkaOfhka jd;d m< we;s nj ldka;d ls%hdld
lKavdhu kslaIKh lr we;'3
O mdYjlrejkaf.aa ^rdcH iy rdcH fkdjk& iuqL
idlPdj,ska j;udk YS% ,dxlsl iudcfha O me;slvhka
ys ;sfnkakd jQ iu,sx.slhskag reoaO wdl,amh iy ;Hdjka
ys ;Sj%;djh ms<sn| .eUqre wjfndaOhla ,enqKs' ffjoH" udkisl
fi!LH" wOHdmk" wd.l iy udOH hk fCIa;% iuQyhla w;ka
;% mdYjhla hyels msila ykd.ekSug fuu iuqL
idlPd Wmld h' WodyrKhla f,ig" '''LBT mqoa.,hska
iuQyhla iu`. jevlr we;s weh fYaIfhkau ixl%dka;s
,sx.sl m%Yak ms<sn| ,xldf udkisl fi!LH fCIa;%fha ;sfnk
.eg inkaOfhka g%dkaia mqoa.,hska iu`. jev lsu i`oydjk
idhksl ufkda oHd{hkaf.a wjYH;djh ykdf.k we;s w;r
,sx.sl keUqrej iy ia;S%-mqreI iudcNdjh u; ;SrKhjk
wkkH;djh ms<sn|j wjOdrKh lrhs'4

3' 2005 cQ,s udifha " .my ia;s%lalfha msld iy pdksld hk 15 ye ;reKshka
fofokd tlsfkld je<|f.k bhg mefKk hlg mekafka h' ^22'07'2005 ,xldm jd;d lrhs'& 2002 wf.daia;= ui ud;f,a ia;s%lalfha 18 ye iqcdks iy
16 ye wfkdaud rn .il f.,je, od .;af;a h' ish ydks lr.kakg fmr ,shk
,o igykl fufia ;snqKs' wmg tlg j;aug fkdyels ksid wms tlg uefrkafkuq'
^23'08'2002-jhsk jd;d lrhs'& 2001 Tlaf;dan ui .d,a, ia;s%lalfhka 30
ye kkaokSf.a iy 21 ye Ydksldf.a uD;Yr fr lene,a,lska w;atlg
.eg.id ;sh uqyq fjr<g .idf.k wjq;a ;sKs' kSuereul" IKhl fyda
,sx.sl w;jrhl ,CIK tys fkd;snqKs' tlsfkldg ,shk ,o wdor yiqka lsysmhla
fmd,sia mCIKj, yuq h' ^05'11'2001-,xldm jd;d lrhs'&
4' udkisl fi!LH inkaOfhka jk jD;a;slfhl= iu. iuqL idlPdj" ldka;d
ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj" 14 cQ,s 2011'

13

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ # 02 l%ufoh ]
ldka;d ls%hdld lKavdhu iska LBT 5 mqoa.,hka 33 fofkl=
iu. m%udKd;aul iuqL idlPd mj;ajk ,o w;r" ish
fokdu wmf.a ixOdk cd,h yryd ykd.;a mqoa.,hska
h' fuu mfhaIKh i|yd mq,a mrdihla .ekSug wmg
wjYH;djh ;snqK o" wmf.a cd,fhka msg; isk LBT
mqoa.,hska iuqL idlPdjkag iyNd.sug leue;a;la
fkdla jQ ksid th ls%hd;aul lsu wiSre lghq;a;la h'
LBT mqoa.,hskag wu;rj Wkkaj olajk O mdYjhka 54
fofkl= iu. wm iska iuqL idlPd mj;ajk ,'
LBT mqoa.,hska iy Wkkaj olajk O mdYjhka iu.
iuqL idlPd meje;au i|yd m%Yakdj,shla Nd;d lrk
,oafouq' LBT mqoa.,hska iu. meje;a jQ iuqL idlPd i|yd
meh foll ld,hla ^o< jYfhka& .; jQ w;r" Wkkajk
mdYjhka iu. meje;a jQ iuqL idlPd i|yd mehl muK
ld,hla .;h' iyNd.s jQ mqoa.,hdf.a NdIdj" {dKh wkqj
iuqL idlPd isxyf,ka fyda bx.S%isfhka mj;ajk ,' iuqL
idlPdjkag uqyqK ka o< cd;sl mqoa.,fhda ish fokdu
mdfya bx.S%is NdIdfjka ms<s;=re ug leue;a;la lajQy' ^o<
NdIdfjka iuqL idlcd meje;aug o iQodkula ;snqKs'&

iuqL idlPdj wdrN lsug fmr ta i|yd leue;a;


oelajQ iEu flfkl=u fuu mfhaIKfha wruqKq iy b,lal
ms<sn|j kqj;a lrk ,o w;r" Tjqyq ish leue;a; m%ldY

[
14

5' ia;S% iu,sx.sl" oa,sx.sl iy ixl%dka;s ,sx.sl hk moh fuys Nd;hg .ekqK
o iuqL idlPdjg iyNd.s jQ iuyr mqoa.,hka zia;%S iu,sx.slZ" zoa,sx.slZ
fyda zixl%dka;s ,sx.slZ mqoa.,hl= f,ig ;ukaj ykajdug wlue;s h' iuqL
idlPdjkag Ndckh jQjkaf.a f;dr;=re i|yd lreKdlr #04 fldgi n,kak'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

lsf m;s%ldj w;aika ;enQy' fuys kskdlNdjh iy


fm!oa.,sl;ajh ms<sn| ;yjqre l< w;ru" leue;a; m%ldY
lsf m;%h u.ska fuu mfhaIK jHdmD;shg iajleue;af;ka
bm;a iyNd.sf iajNdjh ms<sn|j o wjOdrKh lrk
,' ms<s;=re fokakkag ;ukaf.ka wik kEu m%Yakhlg
ms<s;=re ,ndfkd ish yels jQ w;r" iuqL idlPdj
w;r;=r fyda Bg miqj fyda meye,s lsulska f;drj iuqL
idlPdfjka bj;aug ;SrKh lsf whs;sh o Tjqka i;=
h' iuqL idlPdj mj;ajd udi 3 l ld,iSudjla we;=<;
;u iuqL idlPdj wj,x.= lsf wjia:dj o Tjqkag
;snqKs' tu ld,iSudj we;=<; iuqL idlPdjg iyNd.s
jQ fofofkl= iska Tjqkaf.a iuqL idlPdjka wj,x.=
lr.kakd ,' ^thg fya;= i|ykafldg fkdue;'&
m%pKav;ajh inkaOfhka flfrk fuu mfhaIK lghq;a;g
;uka iqiq mqoa.,hl= fkdf hehs iuyr ms<s;=re fokakka
lshd ish o" ,sx.sl keUqrej fya;=fjka Tjqka m%pKav;ajh
w;a| we;s nj iuqL idlPdf fy<sor h' ;jo"
ie,lsh hq;= ixLHdjlg ;ukaf.a foudmshka fyda mjqf,a
idudlhska ksid ;a;f.sl iy udkisl$m%pKav;ajhg
uqyqKug Tjqkag isjqj o" fuf,i yeisfrk ;u mjq,aj,
idudlhska zzwmrdOlrejkaZZ f,ig ykajdug o Tjqyq
wlue;s jQy'
mfhaIlhska fofofkl= iska lrk ,o" Wkkajk mdYjhka
i|yd jQ iuqL idlPd fndfyda wNsfhda.d;aul h'
iu,sx.slhskag reoaO fyda iuqL idlPdjg iyNd.sug
wlue;s mqoa.,hskaf.a mQj ksYaphkag ,laug mfhaIlhska
fofokdgu ish' Wkkajla olajk mdYjhka iu. iuqL
idlPd mj;ajkafka ljqreka o hkak ;SrKh lsf
^Tjqkaf.a wdl,am ms<sn|j fkdk isu fya;=fjka& Wml%uYS,S
wkaoka ndysr fmkqfuka ia;S%-mqreI iudcNdjh fyda
,sx.sl;ajh ms<sn|j l=;=y,hla we;s fkdjk mqoa.,hska wm
iska mfhaIlhska f,ig f;dard.kakd ,' fuu Wml%uh
flfia jqj;a" Wkkajla olajk mdYjhka iu`. iuqL
idlPd meje;af my; lafjk kqiqiq m%Yak Tjqka
fofokd fj;u bm;a ;snqKs'

15

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

Tng fldmuK i,a,s ,efnkjd o@ fuu


mfhaIKh i|yd Tng fldmuK f.jkjd o@ZZ
zzfuu mfhaIKhg uqo,a fokafka fudk rg o@ZZ
zzThdg . fldKavhla ;sfhkafka wehs@ZZ
zzThdg fmjf;la bkakjd o@

iuqL idlPd meje;a jQ fuu mfhaIlhska fofokdg


Tjqkaf.a w;alS igyka lrk f,ig Wmfoia fok ,'
Wkkajk mdYjhkaf.a wdl,am ms<sn|j meye,s msx;+rhla
,ndu i|yd Tjqka iska igyka lr.kakd ,o w;alS
lsysmhla fufia Wmqgd oelah yel'

Wkkajla olajk mdYjh( kS;s{hd


mfhaIlhdf.a ia:dkh ( kd.l m%foaYhla
zzfuu mfhaIKfha ku k.;a miq Tyq b;du wiykhg
m;ah' Tyqf.a ku iy wxlh uu ,nd.;af;a flfia o hkak
Tyqg k.ekSug wjYH h' Tyq m.; lsug wlue;s nj
lshd isfha h' ug fmjf;la ishs Tyq uf.ka uik ,o
w;r" uu ke; hehs ms<s;=re kafka h' th mquhla fkdf
hehs Tyq mejiqfh' tu.ska Tyq woyia lrk ,oafoa fujeks
wkaof mfhaIKj, ;jrg;a fh ishfyd;a" fmj;l=
fidhd.ekSug ug wmyiqjk nj h' iu,sx.sl;ajh wm
iudcfha jika ;sfnkakla nj;a" wm l=Kq wjqiaid ;j;a
m%Yak we;slr.; yels nj ;jrg;a Tyq lshd isfhah'
lalidof kvq Yd, m%udKhl iajdmqreIhd iu,sx.sl
mqreIhl=u olakg ,enqK nj lshd is Tyq wjidkfha
iuqL idlPdjla ,ndug leu;s jQ kuq;a Tyqf.a u;hka
iy wdl,am iuqL idlPdfjka msg mejiSug Tyqg wjYH
h'

16

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

Wkkajla olajk mdYjh ( ffjoH ks,Odjrhd


mfhaIlhdf.a ia:dkh ( .%dh m%foaYhla
ia;%sla ffjoH ks,Odjrhd iska ud yg fodia mjrk ,' ta
fYaIfhkau Tyq uf.a iylrejdf.a ;=frl= jQ neks' Tyqf.a
;=rdf.a iyldh fujeks mfhaIKhla lsu ms<sn|j Tyq
lK.dgqj m< lrkq ,enqfh' fujeks mfhaIK fuf,i
wmf.a .udkj,g f.k tau ngysr ixialD;sh .ug f.k
taula nj;a th wmf.a ixialD;sh kdY lrk nj;a Tyq
jerg;a lshd isfha h' ud fuhg ms<s;=re kafka fuh
^iu,sx.sl;ajh& rc iufha mgka meje;s bmerKs b;sydihla
iys; idudkH fohla nj mejiSfuks' tg Tyqf.a ms<s;=r
jQfha tu hq.fha ud j;aj fkdis neka ud ta inkaOfhka
yhgu fkdokakd njhs'ZZ

Wkkajla olajk mdYjh( ffjoHjrhd


mfhaIlhdf.a ia:dkh( .%dh m%foaYhla
zziu,sx.sl;ajhg leue;a;la olajk <uqka" Tjqkaf.a foudmshka
iy .=rejreka iska WmfoaYkh i|yd Tyq fj; tjk nj
ffjoHjrhd lshd isfha h' WmfoaYkh u.ska Tjqka ksjer
u.g .; yels nj Tyqf.a woyi h' fuu ffjoHjrhd
kHdhd;aul jYfhka iu,sx.sl;ajhg tl;djhla lajqj o
ta i|yd iyfhda.h m< lsug wlue;s h'ZZ

17

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ # 03 mdNdIs; fh ]
mdNdIs; fhj,g wod, m%Yak ms<sn|j idlPd lsf "
zz,sx.sl keUqrejZZ" zzia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djhZZ" zzia;S%mqreI iudcNdjh u; ;SrKh jk w:l;kh iy m%ldYkhZZ
hk mo iajNdIdfjka ^isxy, iy fou<& Nd;d lsu
wNsfhda.d;aul h' WodyrKhla f,ig" zzHeteronormativeZZ
hk mofha isxy, f;areu jdlHhlska ia;rjk w;r" ^Wod(Iu ,sx.sl iu;h& ta i|yd ;ks mohla ke;'
g iudk jYfhka" Sexual OrientationZZ ia;r lsug wm iska
fhdod.kakd ,o isxy, moh z,sx.sl keUqrejZ hkakhs' flfia
fj;;a iuqL idlPd meje;af fuu moh Nd;d lsu
w;yeug isjQfha ms<s;=re imhkakka fuys f;areu ms<sn|j
fkdk isu fya;=fjks' u;a jd.a ud,djla Nd;d fkdlr
ms<s;=re imhkakka ,sx.sl iy Ndjuh inkaO;d meje;aug
leue;a;la olajkafka .eyeKq" ms fydaa fof.d,a,ka iu o
hkak weiSu jvd;a m%fhdackj;a h'
Gender Indentity hk fhfuys isxy, mj;kh zzia;S%
-mqreI iudcNdjh u; mok jQ wkkH;djhZZhkakhs' iuqL
idlPdj, fuu u;a fhu" isxy, idudkH jHydr
NdIdj iu iumd; fkdjqKq w;r" tys f;areu .%y fkdlr
tu moh Nd;d lsug fkdyels h' f ms<sn|j meye,s
lsu i|yd iuyr mfhaIlhska" ;uka u WodyrKhlg
f.k ;ud ldka;d fkdjk$ms we weug leu;s
.eyeKq <uhl= f,i olskafka o hkd jYfhka ms<s;=re
fokakkaf.ka uid isk ,'
YS% ,xldj inkaOfhka fukau" ngysr fkdjk ikaoNhl
Iu ,sx.sl iu;hg mgyeks ,sx.sl iy ia;S%-mqreI
iudcNdh wkkH;djh ms<sn| lreKqq fiu wNsfhda.hla

18

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

h' g%dkaia mqoa.,hskaf.a wkkH;djh inkaO .eg fuhg


fyd|u WodyrKhls' ngysr ikaoNhl zg%dkaia mqoa.,hl= hkq
Wm;ska ia;S% ,sx.h yslr.;a" tfy;a mqreIhl= f,i ;u ia;S%mqreI iudcNdh wkkH;djh" w:l;kh iy m%ldYkh
ykd.kakd
mqoa.,hl=gh
Y,Hluhla
islrf.k$
islrfkdf.k Tyq mqreIhl= f,i ;u wkkH;djh
mj;ajdf.k hhs' flfia kuq;a" YS% ,xldf mqreIhska f,ig
fjiaj,d.;a 6 ia;%Ska ms<sn| mqj;am;a jd;d ;snqK o tu
isj, ia;S%-mqreI iudcNdh w:l;kh iy m%ldYkh
g%dkaia mqoa.,hskaf.a wkkH;djh fuka meye,s o hkak
mejiSug wmyiq h' WodyrKhla f,ig" ldka;d ls%hdld
lKavdhu jd;dlr we;s iuyr jd;djkag wkqj Tyq$weh
mshl= f,ig fmkS isg we;af;a tfkod ;fha ia;%Ska
uqyqKfok ,sx.sl w;jrj,ska isu i|yd h' fuu ;;a;ajh
;j;a ixlSK jkafka Tjqka tfkod ;h mj;ajdf.k hdu
i|yd tfia j;ajk w;r" Wm;ska ia;%shl u inkaOfhka
wik m%Yak ksid Tjqka wjodkug ,laug we;s bvlv
jeh' flfia fj;;a" miq.sh wjqre lsysmhl ld,hla ;=<
fYaIfhka u ffjoH jD;a;slhska w;r" ixl%dka;s ,sx.sl m%Yak
inkaOfhka we;s kqj;aNdjh je we;'7

6' ,xldm n,kak zms <uhl= wjqre 18 isg .eyeKq <uhl= fia
fjiaj,df.kZ" 2010 wf.daia;= 31 ,xldm" zhqo yuqod ks,Odfhl= fia fjiaj,d.;a
ldka;djla rl;k weu;=ula ksid we;sjQ fm%au inkaOhlska miqj ldka;djla
iu. jdy fjhs" 2010 wf.daia;= 23 jhsk" zfl,af,da" fld fl,a,ka f,ig
fjiaj,df.k" 2009 uehs 17 ,xldm" zwjqre 20la mshl= fia fjiaj,d.;a mqoa.,hl=
fmd,Sisfha ldka;djl fjhsZ" 2009 ckjd 3 ,xldm" zmsfhl= fia fjiaj,d.;a 16
ye wysl=Kal ;reKsh kSuereulg ielmsg w;awvx.=jgZ 2005 uehs 11 ,xldm
zoUq,a, mkaif,a ms <uhd .eyeKq <uhl= fjhsZ" 2004 ud;= 10 ,xldm" zhqo
yuqod ks,Odkshl f,i fjiaj,d.;a hqo yuqod ks,Odhdg fydr ye`kqm;la u
inkaOfhka fldia;dm,ajh w;awvx.=jgZ 2003 ckjd 18 bod ,xldm" z.eyeKq
fjia.;a mshl= inkaO isoahlaZ 2003 cQ,s 20' b Wm.%ka:h n,kak'
7' fuu wOHhkh u.ska biau;= lrk ,o m%pKav;ajh iy fjkiafldg ie,lS
ms<sn| f;dr;=rej,g ms<shula jYfhka" m%;sm;a;s imdolhskag" rcfha wdh;kj,g"
wOHdmksl wdh;k" fm!oa.,sl wxYhg" is,a iudchg iy wfkl=;a wod< mdYjhkag
,ndu i|yd my; i|yka ksfoaY ykd.kakd ,'

]
19

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ # 04 iuqL idlPdjg

NdckhjQ mqoa.,hska ms<sn|
f;dr;=re ]
,sx.sl keUqrej ( ldka;d ls%hdld lKavdhu u.sska LBT
mqoa.,hska iu mj;ajk ,o iuqL idlPd 33 ka mqoa.,hska
22 la ;uka iu,sx.sl ia;s%hla hehs ykdf.k is w;r"
oa ,sx.sl ldka;djka fofofkl= iy ;ud Iu ,sx.sl
mqoa.,hl= f,ig is;d is tla mqoa.,fhla o h' b;s iuqL
idlPdlrejka wgfokd Tjqkaf.a ,sx.sl keUqrej" mqreI
iu,sx.sl" ;ukaf.a ,sx.sl;ajh m%Yak lrk" nUir rlsk fyda
iy;sl fkdjk msila h' iuyr msila Tjqka zldka;djkag
leu;shsZ hkak muKla lSug leue;s jQ w;r" ;j;a iuyre
Tjqkaf.a ,sx.sl keUqrej ms<sn|j wjOdrKh lrk ,'
ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh fyda ia;S%-mqreI
iudcNdh w:l;kh iy m%ldYkh ( ia;S%-mqreI iudcNdh
wkkH;djh hk mokug wkqj" iuqL idlPdjg uqyqK
ka mqoa.,fhdaa fofofkl= ;uka mska f,ig yekajQy'
;sfofkl= iska Tjqka ms fyda .eyeKq f,ig ykajkq
fkd,enQ w;r" Tjqka zueo iskZ mqoa.,hska f,iska yekaug
ms%hlrk ,' 15 fofkl= iska ;uka ia;%S .;s,laIK (femme)
j,ska hq;a ldka;djka f,iska ;uka iskau ykajk ,' g
wu;rj 13 fofkl= ia;%Ska f,i ;uka ye`kajqj;a Tjqka ms
.;s,laIK ^butch) we;s wh f,iska ;uka iskau y`kajd
fok ,'
jhi ( iuqL idlPdlrejkaf.ka 14 fofkl= jhi wjqre
20-29 ;a w;r jhia ldKavhg wh;a jQfjda fj;s' 12 fofkl=
jhi wjq' 30-39 ;a w;r h' 7 fofkl= wjq' 40 g jvd je
whjka jQy'

20

Yajdih ( iuqL idlPdjg nka jQ msfika wvlg jvd


je msila ^16& fn!oaO mjq,a ys Wm; ,nd we;s uq;a" uq
kshe`fhka u fn!oaOd.u woykq ,nkafka 10 fofkl= muKs'
thg iudk f,i iuqL idlPdjg NdckhjQ msfika 13
fofkl= ls%ia;shdks mjq,aj, Wm; ,nd we;s w;r fuhska
8 fofkl= muKla wd.u woykq ,nkafkda jQy' wfkl=;a
msi w;r yska" wfoajjd" wf{hjd (agnostics) fyda lsis
wd.ula Yajdi fkdlrkafkda jQy' uqia,s cd;sl mqoa.,hska
inkaOlr .ekSug W;aidyhla rEj o th wid:l h'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

ckj.h ( ckj. moku wkqj .;al, fuu kshe`hg


f;dard .kakd ,o mqoa.,hska w;r isxy, ^19& Y% j.j,g
wh;a mqoa.,hska 9 fofkl=" ^isxy,$n. fyda isxy,$fou<&
n. f,ig ;uka ykd.;a mqoa.,hska 3 fofkl= iy fou<
cd;sl mqoa.,hska fofofkl= o h' je m%h;akhla rejo
fou< NdIdfjka lrk ,o iuqL idlPdjg nka jQ ixLHdj
b;du wvq w.hla .kq ,eh'

wOHdmkh ( iuqL idlPdjg NdckhjQ msfika 14 fofkl=


;D;Sl wOHdmkh wjika lrk ,oafoda jQ w;r 8 fofkl=
Wmdh o 11 fofkl= mYapd;a Wmd iqiql o ,nd ;snqKs'
/lshdj ( iuqL idlPdjg NdckhjQ mqoa.,hska 33
fokdf.ka 30 fofkl=u u;a fCIa;%hka ys /lshd lrkafkda
h' udisl wdodhu wkqj" iuqL idlPdjkag nka jQ 4
fofkl= udislj remsh,a 27"500 g wvq wdodhula Wmhkakka
jQ w;r 9 fofkl= udislj remsh,a 27"500-45"000 w;r o" 7
fofkl= udislj 45"000-91"000 g w;r iy 8 fofkl= udislj
91"000 g jgd je wdodh ,enQfjda o jQy' iuqL idlPdjg
NdckhjQ fofofkl=g iar wdodhula fkd;snqKs'
Wkkaj olajk mdYjhka iu iuqL idlPd (
Wkkaj olajk mdYjhka iu meje;a jQ iuqL idlPd
51 ka 7 la islrk ,oafoa rcfha wdh;khka ys jevlrk
mqoa.,hska iu jk w;r fuhska 11 fofkla udkj ysl
fjkqfjka ls%hdlrkafkda o ^kS;s{hska iy ia;%S whs;sjdisl
ms<sn| ls%hdldka we;=j& 7 fofkl= fiajd imhkafkda o
^udkisl fi!LH iy ffjoH jD;a;slhka we;=j& 26 fofkl=
21

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

fiajdodhlfhda o udOH" wd.l iy wOHdmk wdh;k


ksfhdackh lrkafkda o jQy' ld,h ms<sn|j meje;s ndOl
fya;=fjka ishu Wkka mdYjhka iu meje;s iuqL
idlPdj,ska Yaf,aIKh lrk ,oafoa" 30]l m%udKhla
muKls' ^Wod( Wkka mdYjhka iu meje;a jQ iuqL idlPd
16 la& fuu iSudlrKh" fuys tk fjk;a ks.ukj,g n,mE
yel' flfia kuq;a" f i|yd Tjqka f;dard .ekSf Wkka
mdYjhkaf.a yrialvla yiqlr .ekSug yelsjk f,ig wju
jYfhka tla fCIa;%hlska tla wfhl=j;a ksfhdackh jk m
^Wod( wOHdmkfka" fiajdodhlhska" udOH" wd.l& fuh
ie,iq lrk ,' ishu iuqL idlPd isxy, iy bx.S%is
NdIdfjka mj;ajk ,o w;r" fou< cd;slfhda bx.S%is niska
l;d lsug leue;a;la lajQy'
,xldf iu,sx.sl;ajh inkaOj we;s ;Hd u; iy
>DKd;aul iudc wdl,am ms<sn|j b;d meye,s ;%hla
Wkka mdYjhkaf.a iuqL idlPd u.ska ,enqKq w;r"
tu.ska WoafoaYk Wmdh ud. iy fiajd jehqKq lsu i|yd
wjYHjk M,odhS oDIahla o ,enqfKa h' iu,sx.sl;ajh" <ud
lduh ^peadophillia& iu. inkaO lsu" f;dard.kq ,enQ
Wkkaj olajk mdYjhkaf.ka ,enqKq iq,n ms<s;=rla jQ
w;r" fujeks Yajdi u.ska jD;a;Shuh mqyqKqj W,a,x>Kh jQ
wjia:d o yuqjQy' ffjoH ,larejka k jQ ffjoH jD;a;slhd
iu,sx.sl mqoa.,hl=g Tyq ljqo lshd ykajd fokak ne
^Tyqg" Tyqf.a ,sx.sl;ajh ms<snoj jD; fjkak neye'& Tyqj
tu.ska ms<sl=,lg ,lajk ksid hs' f ish foaj,a fjkafka
ryfia''' ^tys m%;sM,hla jYfhka& Tjqka ^mqreI iu,sx.slhska&
l=vd <uqka miqmi o hkjd hehs mejiqfh'8

22

;j;a iq,n m%;spdrhla jQfha" iu,sx.sl;ajh" t'whs''$taia$


iudc frda. wh iu. inkaO lsuh' fohka jykafia
ishhg ishhlau ikd: lr,d ;sfhkjd .eyeKq iy ms
w;r" fujeks fohla ;sfnkjd k'''' fidhd.ekSug fkdyels"
fnfy;a ke;s f,v me;sfrkjd lsh,d' l=rdkhg wkqj" tjeks
foaj,a ms<s.kak wh uefrkafka kskaod iy.;j iy wmjdo
8' ffjoH ,larejka iu. mej;s iuqL idlPdj" ffjoH jD;a;slhd" ldka;d
ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011 wf.daia;= 13'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

|,d hehs fudfydu k uqia,s u,;=ful= ^bia,d


wd.l kdhlhl=& iska mjik ,'9
iu,sx.sl;ajh iqiq fohla fkdjk nj;a" th rf ixialD;sh
iy wd.l ixf;djhg reoaOj .uka lrk nj;a" ;=kajk
m%;spdrh h' ueKsld k y,am;skshg wkqj ^isxy,
iy fou< hk ixialD;Ska iy wd. folu inkaOj& hehs
mejiSh'10
LBT mqoa.,hska l=uk fyda wdldrhg ,sx.sl fyda
wdndOhla we;s mqoa.,hska f,ig iy idudkH
.;lsug ne mqoa.,hska" Tjqkag fjk;a l,amhla
ksid Tjqka iu,sx.slhska f,ig yeisfrkjd 11 hehs
h'

udkisl
;hla
fkdue;s
olskafka

flfia kuq;a" fuu wjfndaOh mok lr .ekSug m%Odk


ixialD;sl u;jdo j,ska Wmqgd .; yels foa m%udKfhka
b;du w,amh' WodyrK jYfhka" YS% ,dxlslhska nyq;rhla
wkq.ukh lrk rf rdcH wd.u jk fn!oaOd.f nqka iska
iu,sx.sl;ajhg reoaOj foaYkd lrk ,oahs i|yka lsu
jd;djk f,aLk yuq fkdf12 lshd ishy' kh msglfha
i|yka jk m" NslaIQka iy NslaIqKSkag ;ukaf.a Yrfha
wjhj iy ,sx.sl wjhj iamY lsug wjir ke;s w;r" tys
iu,sx.sl iy Iu ,sx.sl ls%hd hkqfjka fjkila o ke;'
;jo tu ;yku we;af;a Ydikhg we;= tu YsCId moh
iudoka jQjkag muKs'

9' fudfydu iu. iuqL idlPdj" uqia,s u," ldka;d ls%hdld lKavdhu"
YS% ,xldj" 2011 wf.daia;= 01'
10' ueKsfla iu. meje;s iuqL idlPdj" y,am;sks" ldka;d ls%hdld
lKavdhu" YS% ,xldj -2011 cQks 16'
11' iqo;a iu. meje;s iuqL idlPdj" udOH wdh;khla ksfhdackh lrkafkls"
ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj 2011 wf.daia;= 9'
12' fn,a,ka, iqo;a; ys iy fiis,a fvka' Bellanvila Sudaththa Thero and Cecil J.
Dunne, http://groundviews.org/2007/08/28/homosexuality-buddhism-and-sri-lankan-society/

23

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

udkj ysl
[ # 05 msYS<% ,xldf
sn| miqu ]
YS% ,xldj jHjia:dkql+, nyq mdCIsl ckrchla jk w;r 2010
ckjd ui fojk j;djg wjqre 6 la i|yd f;a m;a jQ
uyskao rdcmCI ckdm;sjrhd u.ska md,kh f' jhsfka
W;=re iy kef.kysr m<df;ka iajdk rdcHhla b,a,d
igka jka is t,a'''B' ixOdkh iu. is,a hqoaOhl
ksr; fjka is YS% ,xld rch" wjqre 30 lg wl ld,hla
wNHka;r hqo .egqulg uqyqK kafka h' fuu hqoaOh iska
YS% ,dxlslhska 70"000 lg je msilf.a ; wys lrk
,o w;r" ;j;a oyia .Kkla wj;eka lrk ,'13 2009 uehs
ui t,a'''B' h mrdch u;a iu. hqoaOh wjika jQ w;r"
fou< jeisfhdaa 40"000 la muK urKhg m;ajQ w;r" 60"000 g
wl fou< jeisfhdaa ixLHdjla ;=jd, ,enQy' 2010 uehs ui
ckdm;sjrhd iska m;alrk ,o W.;a mdv iy m%;sixOdk
fldiu j.lsj hq;= cd;sl hdka;%Khla f,ig w:l:kh
lr we;' flfia kuq;a" W.;a mdv iy m%;sixOdk fldiu
cd;Hka;r iu;hkag wkql+, fkdf' ta fYaIfhka u"
j.u inkaOfhka jk w;r" wNHka;r .egq meje;s iufha
udkj ysl W,a,x>Kh u ms<sn|j l%udkql+,j mCIK
meje;aug fkdyels jQ ksid udkj ysl inkaOfhka
ls%hdlrk cd;Hka;r iy wka; wdKavq ixOdk iska
th b;du fodaI iy.; fldiula f,ig ykajkq ,nhs'14
fmdf is jQ udkj ysl W,a,x>Khka ms<sn|j lghq;=
lsug foaYmd,k wNsu;h fkdue;su W.;a mdv iy
m%;sixOdk fldif wid:lNdjh olajk lreKls'

[
24

13. http://www.bbc.co.uk/news/world-south-asia-11393458 n,kak


14.http://www.ohchr.org/Documents/HRBodies/HRCouncil/RegularSession/
Session22/A-HRC-22-38_en.pdfandhttp://www.hrw.org/news/2011/12/16/srilanka-report-fails-advance-accountability n,kak.

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

hqoaOhg miq" ia;%Ska we;= ish ckhdf.a wkkH;djhkag


iy whs;Skag .re lrk" tu whs;Ska ms<s.kakd iduld iy
hqla;s iy.; iudchla f.dvke.Sf wNsfhdaa.hg ;ju;a rg
uqyqK foka is' is,a ck;dj" udkj ysl iqrlskakka"
udOHfka iy foaYmd,k p;j,g tfrysj is jQ udkj
ysl W,a,x>Kh - kS;s frda >d;k" w;=reoyka"
w;a;fkdau;sl r|jd ;e" jO iy ia;S%-mqreI iudcNdjh
u; mok jQ m%pKav;ajh ms<sn| jd;d we;' tjeks
udkj ysl W,a,x>Khka" wdrCIl wxY iy rchg iydh
imhk wdhqO ikakoaO lKavdhj,g wdfrdamkhlr we;s
w;r" ;ju;a jd;d fjka mj;S'15 fYaIfhka u" rcfha
ks,Odka fpdaokd ,enQ wjia:djkays fpdaokd ,enQjkaf.a
ixLHdj b;du wvq w;r jrolrejka jQ ixLHdj Bg;a jvd
wvq w.hla olajhs' iuia;hla jYfhka .;a l< rg uqyqKmdk
mdl fuu.ska lafjk w;r tajd kvq Nd.hg fmr lrk
> r|jd ;e" idOdrK kvq Nd.hla lsug bv fkdu"
wlrKfha iajdk;ajh msySu" hqo wmrdO inkaOfhka
lsis inkaOhla fkdue;s jqj;a widOdrK f,i rojd ;nd
.ekSu" kS;suh ls%hdud. ms<sn|j mmd,khla fkdue;su
iy foaYmd,k wNsu;hla fkdue;su hkd lreKq u.ska
fuh oHdudk f' NdIKhg we;s ksoyi" /iaug we;s
ksoyi" wdY%h lsug iy .uka lsug we;s ksoyi we;=
uQ,sl udkj yslj,g ndOd muqKqjd we;s wdldrh jd;d
u.ska fmkajd fokq ,ef'16

iuia;hla jYfhka .;al<" mCIj olajk ,o kEu


woyilg rch u.ska olajk m%;spdrh ks.%y iq fyda
fkdms<s.kakd iajrEmhla .kq ,ef' WodyrKhla f,ig"
2011 jIfha iy Bg miqj" tlai;a cd;Skaf.a udkj ysl
ljqkais,fha YS% ,xldj ms<sn|j tlai;a cd;Skaf.aa udkj
ysl iuq;shg wod, jd;dj 2012 ud;= ui idlPdjg
15. US Department of State (2011) Human Rights Report, Sri Lanka [online]
Available from: wefuldkq rdcH fomd;fka;=j ^2011& udkj ysl jd;dj"
YS% ,xldj ^wka;cd,h& http://www.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/2011/sca/186475.htm
n,kak ^msiqk kh 2012 Tlaf;dan 11&
16. http://www.ohchr.org/Documents/HRBodies/HRCouncil/RegularSession/
Session22/A-HRC-22-38_en.pdf n,kak

25

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

.ekSug ksh; jQ wjia:df " YS% ,dxlsl udkj ysl


iqrlskakkag fkdkj;ajd ;ck t,a, jQ w;r mSvdjka
o w;akakg ish'17 fndfyda wjia:dj, rch fpkh
lrkakka" udOHfka iy udkj ysl iqrlskakka zzfldZZ
^t,a'''B' hg iyfhda.h olajk nj& ;%ia;jdka" fnjdkaa
iy mdjd fokakka f,ig f,an,a lrkq ,ef' udkj ysl
iqrlskakkaf.a ldhhkaj,g fuu m%;spdr b;d ;ka
n,mEfh' Tjqkag" Tjqkaf.a ls%hdldrl rch zzixfZZ f,ig
fkdolsk ls%hdldrlj,g muKla iSud lsug n,lrk ,'18
b;d mq,a mrdihl me;sr we;s udkj ysl ms<sn| m%Yak
inkaOfhka udOHfkag jdrKhlg uqyqKug isjk
w;r fndfydag ; ;ck iys; wjodk ;;a;ajhkaj,g
o uqyqKug isf'19 r|jd .ekS inkaOfhka .;a l<
fou< cd;sl mqoa.,hska b;d Yd, ixLHdjla Tjqkag tfrysj
we;s fpdaokdj,g u;a mshjr fkdf.k udka Ndrfha
r|jd we;' g wu;rj" wod, n,Odka iska f;dr;=re ,nd
fkdue;s ksid ckj. inkaOfhka we;s o;a;hkaf.a wvqjla
mj;sk w;r rdcH fkdjk ixOdkj,g ,ndh yelafla
wkqudk lrk ,o o;a; muKls'
'''fn!oaO NslaIQka lKavdhula fufyhjk wkH wd.
fkdbjiSf wka;jd ls%hdjka me;srhdu b;du ixfokd;aul
jOkhla we;'20

17' iqks,d wffialr' ksu,ald m%kdka" mdlHfida;s ijkuq;a;= hk whf.a


taldnoaO ksfokh" 2012 ud;= 23" fld<U" YS% ,xldj n,kak' wka;cd,fha
http://www.scribd.com/doc/86440203/joint-statement-sunila-abeysekara-nimalkafernando-and-dr-paikiasothy-saravanamuttu
18' WodyrKhla f,ig" hqoaOhg inkaO h lreKla fyda fou< cd;slhkag
reoaO mYapd;a hqo iuh ;=< jQ udkj ysl W,a,x>Khka inkaO lreKq rch
iska zzixfZZ m%Yak hehs i,lkq ,ef'
19' wo forK ^i;H m%:ufhka& 2012 ud;= ^wka;cd,h& http://www.adaderana.
lk/news.php?nid=17473&mode=beauti ^msiqk kh 2012 iema;en 25&
20' je ia;r i|yd ( n,kak' http://groundviews.org/2013/01/15/bodubala-sena-and-buddhisms-militant-face-in-sri-lanka/ and http://groundviews.
org/2013/03/19/bodu-bala-sena-a-threat-to-sri-lankas-future/ and http://www.
lankastandard.com/2013/01/the-muslims-are-the-new-tamils/

26

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

uyckhdf.a ukfiys ufkdauh hla cks; lsug iy


uqia,s cd;slhska fkdbjiSu ms<sn|j fuu lKavdhf
f;dr;=re me;srug kj udOH l%u jk zgqgZ iy zf*aianqlaZ
fhdod.kq ,nhs' 2011 wjika jrg mj;ajk ,o ix.Kkh
u.ska uqia,s cd;slhskaf.a Wm;a ixLHdf lemSfmfkk
jOkhla we;s nj;a" ta ms<sn|j ls%hd l<hq;= hehs nyq;rhla
fokd wkqudk lrk lreKls' Tjqkaf.a ls%hdldrlj,g
Yd, jYfhka b,lal we;af;a iq cd;slhka iy
iq wd. jqjo rch u.ska m;=rejkq ,nk isxy, fn!oaO
ixl,amhg iydh f ;;a;ajh Tjqyq m%fhdackhg .;af;da
h' Tjqka uqia,s cd;slhskag tfrysj" oafY iy.; f,i
isxy, cd;sh jHdma; lsug .kakd W;aidyhkays isxy,
mqreIhl=g ia;%Ska miafofkl= iu. jdyug wjir fok
f,ig YS% ,xldf kS;sh fjkia h hq;=hehs b,a,d we;'21
uqia,s cd;slhska" isxy, cd;slhska wNsnjd hkq we;ehs is;k
fuu ufkda-ldruh h ;;a;ajh ksid iajleue;af;ka iy
iar mjq,a ie,iq l%u" ffjoHuh fya;=jla yereKqfldg
k;r lrk f,ig rcfha frday,aj,g ksfokhla ksl=;a
lsu olajd jOkh we;' Wm;a md,kh" ,sx.sl fi!LH iy
mjq,a ie,iqlrKh inkaOfhka jevlrk rdcH fkdjk
ixOdkj,g tu fCIa;%h ;=< l%shd;aul u kj;ajk f,ig
rch Wmfoia we;ehs jd;d we;'
wdKavql%u jHjia:df 18 jk ixfYdaOkfha wvx.= j.ka;shla
u.ska fmd,sia fldiu' udkj ysl fldiu iy
wlrKfha iajdk;ajh wk;=reodhl ;;a;ajhlg m;alrk
,o w;r tu.ska" fuu rcfha wdh;k i|yd mqoa.,hska
m;alsf n,h ckdm;sjrhd fj; ,enqKs' ta is jQf
flfiao h;a fuhg fmr jHjia:df 17 jk ixfYdaOkfhka
^mkf;ys 2 jk j.ka;sh& lshd isfha udkj ysl fldiug
idudlhka m;alrkq ,nkafka jHjia:dodhl ksfoaYh u;
ckdm;sjrhd iska njhs' 2010 iema;en 9 jk k isg
n,.kajk ,o 18 jk jHjia:d ixfYdaOkfhka msysgqjkq ,enQ
md,sfka;= WmfoaYl iNdj" w.ue;s" l;dkdhl" mCI
kdhl" w.ue;s iska k lrk ,o md,sfka;=f uka;S%jrhl=

21' je ia;r i|yd (http://dbsjeyaraj.com/dbsj/archives/15219 n,kak'

27

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

iy mCI kdhl iska klrk ,o md,sfka;=f


uka;sS%jrfhl=f.ka iuka; h' fuys udkj ysl fliug
mqoa.,hka m;a lsf ckdm;sjrhdg we;af;a zzmd,sfka;=
WmfoaYl iNdf ksfoaY ms<sn|j i,ld ne,SugZZ ^wkque;sh
.ekSug fkdj& muKs'
iuia;hla jYfhka fuu mdlhka ys ;;a;ajh iy
wlrKfha iajdk;ajh fkdue;s u iu,sx.sl" LBT
mqoa.,hska iy iuia;hla jYfhka iq;r ,sx.sl m%cdj
;j ;j;a wirK iy woDYHudk lrjkakls' Tjqkaf.a
,sx.sl;ajh" fjk;a wjdis iy.; idudl;ajh iu. wka;
fokh u;a iu. Tjqkaf.a wirKNdjh iy woDYHudk
;;a;ajh ;j;a je f' WodyrKhla jYfhka LBT whs;Ska
fjkqfjka jevlrk ixOdk w;ka fou< cd;shg wh;a
LBT mqoa.,hskaf.a idudl;ajh wvq nj jd;d lrkq ,ef'
flfhka lshf;d;a" rg uqyqKfok udkj ysl wnqoh
iska ixlSK jd;djrKhla ksudKh we;s neka iq;r
,sx.sl m%cdjg Tjqkaf.a whs;sjdisl ,nd.ekSu i|yd jev
lsu jvd;a wmyiq we;'22

28

22' wfkl=;a ol=Kq wdishd;sl rgj,aj, fuka YS% ,xldf foaYmd,lhka iy wfkl=;a
m%isoaO mqoa.,hska" jeyshkaf.a leue;a; we;sj fm!oa.,sl mirhl isjk
,sx.sl ls%hdldrl wmrdOhla f,ig fmkau ;jrg;a idOdrKSlrKh lsu i|yd
iu,sx.sl inkaO;d ngysr ixl,amhla f,ig i,ld neyer lrkq ,ef'
WodyrKhla f,ig 2003 wf.daia;= ui YS% ,xld rch wdishdkq *eismsla l,dmfha taia
ms<sn| cd;Hka;r iuqf i;aldrlhd h' fuu jevigyk i|yd i;aldrl rgug
.kakd ,o uQ,sl;ajhg wu;rj fuys ,sx.sl;ajh" ,sx.sl fi!LH iy iq;r ,sx.sl
m%cdjf.a whs;sjdisl ms<sn| ieisjdr fndfyduhla mj;ajk ,' iuqj wjidkfha
fuu iuqf jd;dlrejd iska iyNd.sjkakkag ,nd.ekSug fldKav fkdue;su
ms<sn|j k.k ,o m%Yakhlg ms<s;=re jYfhka" fi!LH weu;sjrhd iska fok ,o
ms<s;=r jQfha zzuu leue;s keye" ksiaiq ys;kjdg uu f ishfokdu fuys f.kdf
,xldf iu,sx.sl;ajh iy ia;%S iu,sx.sl;ajh m%jOkh lsug hs lsh,d' YS% ,xldf
,iaik .eyeKq iy lvji ms kE;r bkakjd' ol=Kq wdishd;sl ksiaiq ;ks
,sx.sl iylrefjl= iu. fyd| ,sx.sl yeisul fhfokjd' ngysr f,dalfha ckhd
le,Ej, j;ajk ldf,a wms YsIag imkak ;hla .; l<d'ZZ m%kdka we' ^2008&
Vagrant Voice" Himal South Asia" 21 fju ^3& n,kak' ^wka;cd,h& http://www.
himalmag.com/Vagrant-voices_nw2138.html

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ # 06 rdcH fkdjk

mdYjhkaf.ka isjk
ysxikh iy fjkiafldg
ie,lSu

a. ;a;f.sl23 ysxikh - imotional violance 24

fuu mfhaIK i|yd iuqL idlcdjg nka jQ ishu LBT


mqoa.,hska ;a;f.sl ysxikh w;a| we;' fuys yekaf
i|yka lrk ,o m" iyk ,nd.; yels ud. fkdue;s ksid
LBT mqoa.,hskag fuu ysxikh jvd;a m%n, f,ig w;aug
isf' ,dxlsl im%odhg wkqj jdy ug fmr ;uqkaf.a
mjqf,a wh iu. j;af m%jk;djh ^iuyr wjia:dj,
jdyfhka miq o& kgu;a ;a;f.sl ysxikh w;ak
LBT mqoa.,hskaf.a mSvkh je lsug fya;=jla h yelsh'
tuksid Tjqka f.oka msgj hdug zfya;=jlaZ f,ig /lshdj
fyda wOHdmkh fhdod.ekSu widudkH fkdf' ^f ms<sn|j
je ia;r k.ekSu i|yd zls%hdld$ls%hldkaf.a ms<s;=reZ
fldgi n,kak'&
23' s;a;f.sl hkq # nh" ;ry" fldamh fyda i;=g hkd ye.S m%ldY lrk
wdldrh hs'
24' ;a;f.sl ysxikh hkq ( fndfydag udkisl iy Ydl wmfhdackh iu. Y%j
Nd;d jk mohls' iuqL idlPdjkag nka jQ we;e msia ;u wOHd;auhg fyda
wNsu;hg we;sjk ysxikhla f,i th yekau ms%h lrhs' fuys jeo.;a jkafka
w;agq phdj fyda ls%hdj ;udg ;a;f.slj$wOHd;alj m%pKavld w;alSula
jQjd o hkakh' fuu mfhaIKfha i|ykajk ;a;f.sl ysxikh islrkq ,nk
phd iy ls%hd k jdl wmpdr ^kskaod" iup,hg ,la lsu" wiNH jpkfhka
neK jeu" my;a lsu" wj;lafiarejg m;a lsf m%ldYk" widudkH hehs yxjvq
.eiSu& ;ck ^;udg fyda wka whg ydks lrk njg" w;ayk njg" neyer lrk
njg" isr.; lrk njg" fjk;a whg fy,sslrk wd& md,kh lsf ls%hdud.
^WodryK jYfhka mjqf,a wh$wi,ajdiSka$hyjka iu. ld,h .;lsu iSud
lsu" fm!oa.,sl;ajh weysu& ksYaYo i;=rel ^WodyrK jYfhka( ks.%y lsug
jdl fkdjk phd Nd;h" ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh iy m%ldYkh
fkdms<s.ekSu iy$fyda m%;slafIam lsu& w;yer u ^WodyrK jYfhka ( uqo,a u"
keje;au" udkqISh inkaO;d wjysr lsu& h'

]
29

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

;a;f.sl ysxikh isug O m%;sls%hd fya;= f' flfia


kuq;a" mqoa.,hl=f.a ,sx.sl keUqrej fyda ia;S%-mqreI iudcNdh
wkkH;djh fyda tu mqoa.,hd iska z;uka ms<sn|j lrk
fy<slsuZ ^Tyqf.a$wehf.a ,sx.sl;ajh fyda ia;%S-mqreI
iudcNdh wkkH;djh ms<sn| fy<sslsu ms<sn| k.ekSu
iy ;a;f.S ysxikhka isu tlg ne ;sfnkakla nj
fmdf olakg ,enqKq idOlhls'
isoaka lSmhl " iuqL idlcdjg nka jQ mqoa.,hd
ia;s%hlu iy wehf.a ,sx.sl keUqrej ms<sn|j wmrdOlre
kf.k isu ysxikhg idOl ;snqKs'
;a;f.sl ysxikh islrk wmrdOlrejka O h' fndfyda
g wmrdOh islrkakd m%;spdrh la jQ mqoa.,hdf.a mjqf,a
iudlhska fyda m%;spdr la jQ mqoa.,hdf.a iylrejdf.a
mjqf,a idudlhska h' iuyr isoakaj, ysxikh islrk ,o
wmrdOlrejka jQfha fmr iylre" j;udk iylref.a fmr
iylrejl= fyda iu jhfia ;=rka h' iuqL idlPdjg nka
jQ mqoa.,hska iq msila wd.ka;=lhka w;ska ysxikhg ,la
fyda ysxikhg m;a lr;ehs ;ck t,a, we;s mqoa.,fhda jQy'
LBT mqoa.,hska lror" kskaod" n,h iy md,kh iu.
;a;f.sl ysxikh w;aolsk wdldrhka fndfydauhla we;'

fm!oa.,sl;ajh weysu ^y;frka ;=klg jvd je-m%;spdr


la jQ 33 fokdf.ka 26 fofkl= iska jd;d l< m& jdl
fkdjk fyda ksYaYo ks.%y lsu (silence& fyda i;=rel
^wvlg jvd je msila - m%;spdr la jQ 19 fofkl= iska
jd;d lrk ,& iy ;a;f.sl wjuka iy.; ;ckhka
^Emotional blackmail) fuu ysxikfha ^wvlg jvd je m%;spdr la jQ 19 fofkl= iska jd;d lr ;snqKs& m%Odk
,CIK f'
wvlg jvd je msila ^m%;spdr la jQ 18 fofkl= iska
Tjqkaf.a rl:k weu;= iy ,sms mCIdjg ,lalsu jeks
iuc.; ug we;s ndOdjka Tjqkaf.a ,sx.sl;ajh iel lrk
wjia:djkays Tjqkag msg;g hdug bv fkdu" Tjqka miqmi
30

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

hdu iy Tjqkaf.a ,sx.sl keUqrej fyda ia;S% mqreI iudcNdh


wkkH;djh ksid ksji ;=< isrlr ;eu jeks w;alS w;a|
we;s njg jd;d lrk ,' o< jYfhka 1$3 g ^13 fofkl=
Tjqkaf.a iu,sx.sl inkaO;djh kj;k f,ig n,lr we;s
w;r" ksy~ i;=relj,g ,la jQ njg Yajdi lrhs' ^WodyrK
jYfhka( Tjqyq ldurfha isk g" fkdiskjd fuka Tjqkag
ie,lSu iy$fyda m%:u mqreIfhka Tjqkag wduka;%Kh lsu&
iu jhfia ;=rkaf.ka" .=rejrekaf.ka" /lshd ia:dkfha
mqoa.,hskaf.ka" md,ljrekaf.ka iy rcfha mqoa.,hskaf.ka
jk ;a;f.S wmfhdackhg wu;rj ;u ;=rkaf.ka isjk
Wiq" iq" jdl ysxikh iup,a lsu olajd hEu b;d by,
w.hla olajk nj iuqL idlcdjg nka jQ mqoa.,hskaf.ka
jd;d h'
DKS, wjqre 28 la jhie;s" ia;s% iu,sx.slfhl= jk w;r"
fld<U k.rhg kqka" wehf.a uD ms fmkque;s iyldh
iu. jdih lrhs' wd.l ia:dkhl wehg w;aug is jQ
ks.%yhka iy Wl=iq weiaj,g ,laula ms<sn|j weh wm iu.
mejiqjd h' zzuu m,a,s hkjd' uu t;k ysgf.k l,amkd
l<d''' okakjdfka" f Tlafldu ksiaiq wms yd n,df.k
bkakjd' ta f.d,af,da fyd|gu okakjd wms iu,sx.sl fcdavqjla
fyda wms idudkH fkdjk wh lsh,d' ug fyd|gu Yajdihs
iuyr wh ys;kak we;s" zf wh fudk tllg fuydg wdjoZ
lsh,dZZhehs weh mejiSh'25

iuqL idlPdjg n`ka jQ tla mqoa.,hl= wehg" wehf.a


fmr iyldhf.a umshkaf.ka t,a,jqk jdl fkdjk
fyda ksYaYo ks.%yhla ms<sn|j lshd ishd h' 39 ye
pdkaokS" fld<U jdih lrk w;r weh" ;ud uD fmkque;s
iu,sx.sl ldka;djla f,i ykajhs' wehf.a fmr iyldhf.a
foudmshka weh Tjqkaf.a hKsh zkrla lrkjdZ hehs is;+ nj;a
wehj woDYHudk f,ig i,ld m%;spdr la jQ nj;a lshd ishd
h'

25. DKS iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2010
iema;en 18'

31

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

zzfuh ug fndfyda wjia:djkaj, isfj,d ;shkjd''' ta


foumshka iu. uu rd;%s lEu ld,;a ;shkjd' ta;a Tjqka
udj ms<s.ekSu m%;sfCIam l<d'ZZ26
21 ye O" isxy, fn!oaO jk w;r" fld<U k.rhg
kqka jdih lrhs' wehf.a ,sx.sl keUqrej ykajdug
weh ksYa; jpkhla Nd;d lsug wlue;sh ta fjkqjg
weh zfohgu isuZ g leue;s w;r wehf.a ia;s%-mqreI
iudcNdh wkkH;djh zueo udjf;aZ ;sfnkakla f,ig
.%y lrhs' Of.a ifydaorhd weh iu,sx.sl ldka;djla
hehs k.;a miq weh ;a;f.d;aulj md,kh lsug fyda
lmam .ekSug ls%hd l< wdldrh ms<sn|j weh mejiqjd h'
zzTyq ug uf.a fhfy<sh iu. ;sfnk inkaOh keje;a;=f
ke;s k thd ud;a iu. l;d lrkafka kE lsh,d;a wfma
wug f .ek lshkjd lsh,d;a ug ;ckh l<dZZ hehs weh
;jrg;a lshd ishd h'27
p,d 36 jk fha miqjk w;r wef.a foudmshka iu. fld<U
k.rhg kqka jdih lrhs' weh ia;S% iu,sx.sl mqoa.,fhl=
f,ig ;udj ykajd .kakd w;r" ms we weu ms%h lrhs'
uj iska wehf.a ia;%S iu,sx.sl;ajh ziqj lsuZ i|yd ufkda
ffjoH jD;a;slhl= fj;g wehj /f.k .sh wdldrh ms<sn|j
weh i|yka l<dh' zzthd lsjd ^wud& uf.a Tj lelal=u
iqjlsug ud ffjoHjrhl= <g ?f.k hkjd lsh,d' uu
nejd f Tj lelal=u fudlla o lsh,d''' uu uql=;a lsf
kE' kuq;a ug miafia f;areKd thd udj wrf.k .syska
;sfhkafka ufkda ffjoHjrfhl= <g lsh,dZZ hehs weh lshd
ishd h'28

26' pdkaokS iu. meje;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj"
2010 fkdjen 17'
27' O iu. meje;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011
ckjd 19'
28' p,d iu. meje;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj"
2011 wf.daia;= 08'

32

jdl wmfhdackh" tlmsg tl t,a, lrk wmydi u.ska


my;a fldg ie,lSu iy wjuka lsf l%u" wmydid;aul
m%ldY iy oafY iy.; l;d ny" ish jhia lKavdhj,
mqoa.,hska w;a`k ,o fmd w;alSula jQ w;r jdl wmrdO
lrk wmrdOlrejka" mjqf,a idudlhskaf.a isg wi,ajdiSka
olajd;a fjkia jQ w;r" LBT m%cdf wfkl=;a idudlhska"
fmr iylrejka" fiajdodhlhska iy wkd.; fiajdodhlhska
h'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

' jdl wmfhdackh (Verbal Abuse)

l=ud" 47 ye jk w;r fld<U k.rhg kqka jdih lrhs'


weh ia;S% iu,sx.sl mqoa.,fhl= f,iska ;ud ykajd .kakd ,o
w;r" ms we weug leue;s nj mjihs' wehf.a ia;S%-mqreI
iudcNdh mqreI w:l;kh iy m%ldYkh fya;=fjka wehg
uyd ud.fha w;aug is jQ jdl ysxikhka ms<sn|j weh
mejiqjd h' zztl ojila uu .EKq <ufhl=f.a w;ska w,a,df.k
fldgqf weof.k .shd' ta we;a;gu weh uf.a hdjd ksid;a
wehj fik`. w;r w;rux fjhs lshk nhg' ug weyqkd tl
;reKhl= lshkjd ztahs upx f.dvla ldf,lska uu wdmamhla29
lEf kE' woj;a tlla lkak mqjka fjhsZZ lsh,d hehs weh
mejiqjd h'30
pdkaokS iy wehf.a iyldhg wi,ajdiSka lsysmfofkl=f.ka
t,a, jqKq jdl wmfhdack isoahla ms<sn|j weh mjid ishd
h' zzuu f <uhd tlal hdfj,d ysfha' uu thdf.a f.org
.shd" t;fldg f.dvla ? fj,d' fj,dj ? 11 g fyda 12 g
we;s' b;ska wms f.g we;=,a jqkd' wms f.agqj jeyqj .ukau
;reKfhda lhla mdr Wv b|,d we,a,d f.agqjg .ykak
mgka .;a;d wdmam" wdmam lsh,d'ZZ31 hehs lSjd h'

29' wdmam - ia;S% iu,sx.slhka yekaug wmydid;aulj Ndj;d lrkq ,nk


mohls'
30' l=ud iu. meje;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj"
2011 uehs 10'
31' pdkaokS iu. meje;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj"
2010 fkdjen 17'

33

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

fuu iuqL idlPdjg nka jQ iuyr msia lshd isfha"


Tjqqkaf.a ia;S% - mqreI iudcNdh w:l;kh fyda m%ldYkh
u; jk ,sx.sl keUqrej fya;=fjka zzfrda.SZZ mqoa.,hska iy
zzm%;sldrZZ wjYH mqoa.,hska f,ig Tjqkaj f;are .kakd ,o
njhs'
WodyrKhla f,ig" 34 ye ialsk" fld<U k.rfha
j;a fjhs' j oHd;aulj ia;%shl jk Tyq" Tyqf.a ,sx.sl
keUqrej iy ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh zidudkH
msZ hk jpk fol fhdodf.k .%y lrhs' zzljqrey uu
fjkia hehs is;=fjd;a" ta f.d,af,da tl tl k lshkjd' ug
fmdkakhd32 lsh,d lshkjd' tfyu ke;ak" zf msfhla
o@ .eyeKshla o@Z ZZ lsh,d wykjd33 hehs mejiqf h' Tyqf.a
uj" Tyq nf,kau wd.l$ffjoH mqoa.,hka <g /f.k
f.dia we;' zzYS% ,xldf fn!oaOhka 90] la u jdf.a yska
Nla;slhka' ta f.d,af,da flakaor jf.a foaj,a wrf.k
idia;rldrfhda fydhdf.k yeu ;eku hkjd' okakjdfkaf idia;rldrfhda .ek' ta mqoa.,hdu fyda fjk;a flfkl=
fyda t;ku whqfo fnfy;a fokjd' .sh udfi;a udj tjeks
;eklg wrf.k .shdZZ hehs Tyq mejiSh'
wjidk jYfhka" iuqL idlPdjg nka jQ mqoa.,hska
y;rfofkl= lshd isfha" Tjqkaf.a ,sx.sl keUqrej fyda
ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;dj" Tjqkaf.a leue;a;lska
f;drj" hyjkag" mjqf,a whg" uyckhdg ^Wod( udOH ;=<ska&
wOHdmk wdh;khka ys wfkl=;a isiqkag" tlg /lshdf
fhfokakkag iy ;j;a fkdokakd mqoa.,hskag wdkdjrKh
lrk ,o ksid /lshd ,nd.ekSf " mjqf,a iydh ,nd.ekSu"
ksjdi ,nd.ekSu we;= wfkl=;a fndfyda lreKqj, Tjqka
wirK ;;a;ajhg m;ajQ njhs'

[
34

32' iaa;%shl fuka yeis fyda fmkqula iys; msfhl= yekaug fhdok
wmydid;aul mohls'
33' ialsk iu. iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011
Tlaf;dan 7'

iskj ye fou< oa,sx.sl ia;%shl jk wkQ" wmg lshd


isfha wehg ;ckhlr we;s mqoa.,hska" ^uf.a& hyjka f.a
^m%ux.yrKh castration) jDIK fldaI lmdouk nj ksiaiq
lshkjd' wmg fydlS fmdj,ska .id" .sks ;shkjd jf.a foaj,a
taf.d,af,da wmsg lsh,d ;shkjd' 34

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

iuqL idlPdjg nka jQ mqoa.,hska 21 fofkl=g Ydl


ydks islrk njg jdlj ;ck lr we;s w;r fuh Tjqkag
fyda Tjqkaf.a iylrejka fyda Tjqkag im mqoa.,hska fj;
isfldg we;' fujeks isoaka myf<djl " luq,g .eiSu
iy myr jeks Ydl ysxik fukau jdl ;ck ms<sn|
lreKq o wkdjrKh h'

p,df.a iyldhf.a mjqf,a wh" wehg yuq fkdue;s


nj;a" wehg Rcqju lsis;a lshd ke;s nj;a weh lSjd h' kuq;a
Tjqka wehg ^uf.a iyldhg& lsh,d ;snqKd" taf.d,a,kag
udj uqK.eyqfkd;a ug luq,g .ykjd lsh,d' 35
1999 cQ,s ui ldka;d ls%hdld lKavdhu" ia;S%
iu,sx.slhska i|yd iuqjlA mj;ajkakg hk nj ksfokh
lsu;a iu. th uyckhdf.a n,j;a frdaOhg ,la h'
tla frdaO;djhla" mqj;am;l l;Dg hjk ,o ,smshla
u.ska isjQ w;r" th zo whs,kaZ k bx.S%is mqj;amf;a m<
h' th fld;r r . .sfhahs lshf;d;a fuu iuqjg
iyNd.sjk ldka;djka" IKhg jrolrejka jQ wmrdOlrejka
lKavdhula fhdojd IKh lrjk njg mqj;a me;sr .sfha
h' fuu mqj;am;g reoaOj meKs,a,la bm;a lrk ,o
w;r" YS% ,xldf mqj;am;a uKav,h tu mqj;am; fjkqfjka
fmkS isg ia;S% iu,sx.sl;ajh mrmSvl ^sadistic and salacious)
lduql;ajh iy lduql fohla f,ig fy<d olsk ,'36

34' wkQ iu`. iuqL idlcdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011 uehs 13'
35' ialsk iu`. iuqL idlcdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011
Tlaf;dan 8' m%kdka t' ^2008& Va g r a n t v o i c e s , ysud,a ol=Kq wdishdk" ;.d,j
21^3&' h t t p : / / h i m a lma g. c o m / c o m p o n e n t / c o n t e n t / a r t i c l e / 1 0 1 0 - v a g r a n t - v
o i c e s . h t m l ( a c c e s s e d Fe b 2 0 1 3 )

35

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

' ixialD;sl$ia;S%-mqreI iudcNdh iu;hka ys


n,meje;au u; we;slrkq ,nk ysxikh
(Violence of cultural norm/gender norm enforcement)
iuqL idlPdjg ,la jQ mqoa.,hska 33 fokdf.ka 12
fofkl= fmkajd ka m nq37 iu,sx.slhska iy g%dkaia
mqoa.,hskag ixialD;sh u.ska n,dfmdfrd;a;=jk ia;%S-mqreI
iudcNdh iu;hkag wkqj jD;ug n,lsu" iu;
wdldrhg we weug isu iy iu; wdldrhg fldKavh
ieliSug" j;aug iy fmkS isug isu fya;=fjka
ksrka;r mSvkhlg ,lajk w;r" f ish w;alS ufkdauh
iy udkisl ysxikh f,ig w;a| we;' iuqL idlPdj,g
uqyqK ka fuu mqoa.,hska lshd isfha fmd jeisls,s
Nd;fha Tjqkaf.a ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh iy
w:lkh ms<sn|j m%Yak lrk ,o njhs' fuf,i ixialD;sl
iy ia;S%-mqreI iudcNdh iu;hka /l.ekSug isu o
Tjqyq w;ak ,o ysxikhka nj lshd ishy' ta yd iudk
f,i" iuqL idlPdjkag Ndckh jQ we;e mqoa.,hskag
Tjqkaf.a lS;sh wdrCId lr.ekSu i|yd ziu,sx.sl mska
f,i jemqr fkdfmkaug fyda fkd isugZ iy Tjqkaf.a
;;a;ajh ryila f,ig ;nd.ekSug n, lrk ,o mirhla
h' ;j;a iuyr iuqL idlPdjg nka jQ mqoa.,hskaf.a
ia;S%-mqreI iudcNdh w:l;kh iy m%ldYkh zzldka;d
fmkqula ke;suZZ hk lreK mokj /lshdjkaj,g
fkd.ekSu" /lshdf Wiia wysu iy yekqmf;a
we;s rej Tjqkaf.a rej iu. fkd.e,mSu hkdh fya;=fjka
/lshdj wysu inkaO is Tjqka iska jd;d lrk ,'
b. Ydl ysxikh (Physical Violence)

[
36

iuqL idlPd Yaf,aIKh lsu u.ska b;d jeo.;a


fidhd.ekS lssysmhla ia:dmkh lsug yels h' mjq, iy
.Dyia: wjldYh hk m%Odk idOl fol u.ska" m%:ufhka
LBT mqoa.,hska" Tjqkag tfrysj isjk Ydl ysxikfha

37' nq (butch) lreKdlr mdNdIs; joka ud,dj n,kak'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

wdldrh fyda yevh ksYaph lrk ,o w;r" fojkqj Tjqka tu


ysxikh jd;d lrkjdo@ keoao@ hk ldrKh ms<sn|j lshd
isk ,' ^ysxikh jd;d lsu ms<sn|j je ia;r i|yd" iv
fldgfiys tk iyk ud.j,g msiSu n,kak'&
iuqL idlPdjg nka jQ 33 fokdf.ka" 12 fofkl= iska
Tjqkaf.a ;fha w;ak Ydl ysxikh inkaOfhka
m%ldY lrk ,'38 iuqL idlPdjg nka jQ mqoa.,hska 33
fokdf.ka 26 fofkl= myr inkaOfhka lshd isfha h'
fuu myrf jd;d 26 ka 12 lA u iq is jQ w;r" 14 la
oreKq is h'
mjqf,a <u {d;Ska" wd.ka;=lhska" iujhfia ;=rka"
iylrejka" fmriylrejka iy wi,ajdiSka jerlrejka
w;r h' ie,lsh hq;= m%udKhlska tk tjeks is
12 lau iylre iska islrk ,o ysxikhka inkaOfhka
jk is nj y`kajd .kakd ,'
DKS wehf.a iyldh iu. rd;S% iudc Yd,djl kgka isk
w;r;=r uqyqK ka isula u;la lr ishd h' zzokakjdfka
ksiaiq fldfydu;a wms yd n,df.k bkakjd" wms t;k
kgkfldg'''' f fld,a,d" we;a;gu" wdjd" we,a,d uf.a
ll=, md.,d yemafmkak wdjd'''' uu ys;kafka thd tal lf<a
ys;,uhs lsh,d fudlo" uu fld,af,la jf.a fmak fl,a,la
iu. kgka ysshd" talg thd wlue;af;ka ysfha'''' uu
ys;kafka thdg rKavqjla we;s lrkak k jqkd" fudlo uf.a
iyldh mqreI iu,sx.sl mqoa.,hl= f,i fmkqk ksidZZ hehs
weh lshd ishd h'39

;siay;r ye iekav%d" ;ud ia;S% iu,sx.sl mqoa.,hl= f,ig


ykajd .kakd w;r" zms .;s we;s ldka;djlZ f,ig ;ukaj
olS' weh" ;j;a ;reKshl iu. kgka isk ksid m%isoaO rd;S%
iudc Yd,djl" r:.d,l fkdokakd mqoa.,hska lKavdhula
iu. .egqula we;s jQ wdldrh ms<sn|j weh ia;r l<dh'
38' iuqL idlPd w;r;=r" kg Ydl ysxikh w;ak mSvkhl$lrorhl isk mqoa.,hl=
is g" ldka;d ls%hdld lgqj" iuqL idlPd fufyhjkakg Wmfoia ,nd ;snqfKa
fuu ka;hkag ;u mSvdjka i`oyd m%;sldr fyda iykhla ,nd.; yels ffjoHjrhl=f.a
inkaO;djh Tjqka fj; f.dvk.d fok f,ig h'
39' DKS iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lgqj" YS% ,xldj" 2010 iema;en 18'

37

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

zug u;lhs ms fokafkla udj Wrysiska ;olr,d w,a,df.k"


;a;shlg ;olrf.k nvg ;ka .eyqjd' uu fldfydu y
ta f.d,a,kaf.ka f,d" tlaflfkl=f.a uQKg .y,d thdf.a
f;d, mejd' Bg miafia ;uhs ta wh udj od,d .sfha' zzwd"
thdk kslu mrdch ndr.kak flfkla fkfZZ lshka
''' ud fmr<d igka lrk nj ta f.d,af,da k .;a;g miafia
udj od,d ;S% ,a tllg ke.,d mek,d .shdZ hehs mejiqjd h'
p,d wm iu lshd isfha" wehg jhi wjqre 25 weh ia;S%
iu,sx.slfhl= nj ;u mshd k.;a miq" Tyq ;udg ;kau
myr ka nj h'

C. ,sx.sl m%pKav;ajh (Sexual Violence)


iuqL idlPd o;a;j,g wkqj" iuqL idlPdjkag ,la
jQ 33 fofkl=f.ka 18 fofkl= lshd isfha ;uka ljr
wkaoul fyda ,sx.sl m%pKav;ajhlg ,laj we;s njhs'
,sx.sl m%pKav;ajh" ia;S% IKfha isg ,sx.sl wmfhdackh olajd
jHdma; f' ;u mjqf,a idudlhska" hyjka" fiajd odhlhska
fyda Wiia ks,Odka' fkdykk mqoa.,hska iy ;ud iu.
/lshdf kshq;= msia wmrdOlrefjda jQy'

38

hful=g ;uka ,sx.sl IKhg ,lalrk njg ;ck t,a,


lsu u.ska" tu mqoa.,hdg ;ukaf.a Yrh ms<sn| wkdrCIs;
njla yefk w;r" ;ukaf.a Yrh ;ud ms<sn|j jk b;du
im yeSu iy m%Odk;u foh f' WodyrKhla f,i" 39
ye frdIa ia;S% iu,sx.slhl= hehs ykajd .kakd w;r"
kg ;u iyldh iu. fld<Ug kqka mxj is' fudjqka
fofokd W;=re ueo m<df;a j;ajk ld,fha zzwi,ajeishka
iu. iqyoj ish o wm iu,sx.slhska nj k.;a miq Tjqka mjd
wmg lshd isfha n,y;aldrfhka wmj IKh lrk njZZ hehs
weh lshd ishd h'40 fuu ;ck ls%hd;aul fkdjQjo" frdIa
iy wehf.a iyldh b;d nfhka j;a jQ nj;a" wjidkfha
tu m<d; w;yer fld<U mxhg taug is jQ nj ;jrg;a
weh m%ldY l<d h'
40' frdIa iu. l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2012 ckjd 06'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

ia;%shlf.a
l,ska
fmj;d'
wehf.a
w;S;
ia;S%
iu,sx.sl w;alS" weh kej; kej; IKh lsug iy th
idOdrKSlrKh lr.ekSug fhdodf.k we;' 28 ye ls%ia
^ia;S%-mqreI iudcNdjh u; ;SrKh jk w:l;kfha iy
m%ldYkfha oa ,sx.slfhl= f,i ;ud ykajd we;& lshd
isfha ;ukaf.a fmj;d" Tyq iu. ,sx.slj yeisfrk f,ig
iuyr wjia:dj, ;ukag ;ckh l< njhs'
Tyq yeu fudfyd;l u ,sx.slj yeiqreKd' ug kqfka
udj IKh lrk njhs' Tyq ug ;ckh lrka ,sx.slj
yeisreKd' iuyr wjia:dj, uu th m%;sfCIam l< g" Tyq
ug n,lrka zwehs@Z oehs lshd uikjd' uu m%;sfCIam l<
iuyr wjia:dj, Tyq lshd isfha" zThd ug ka leue;s
keyeZ" zThd ug ka wdof keyeZ" zkuq;a ug kEZ hkqfjkqhs'
iuyr wjia:dj, Tyq ug lshd ishd" uu uf.a fmj;sh
iu. isk nj ujd.kakd f,i;a" Tyq ud yd yeisfrk ye
weh okakd fyda n,d isk nj ys;k f,i;a' 41
YS% ,xldf kS;shg wkqj wUqiehka w;r isjk
,sx.sl IK" wmrdO .Khg wh;a fkdjk w;r" tuksid im
inkaO;djhl isjk ,sx.sl IKh" fkdykk mqoa.,hl=
w;ska isjk ,sx.sl IKh ;r nrm;,j ms<sfkd.kS'

fuu wjia:df " ls%ia ia;%Ska iu. fmr meje;a jQ


iu,sx.sl ne b;d myiqfjka ;ukag jdis ,nd.ekSu i|yd
fhdod.ekSug wef.a fmj;d iska lghq;= l< w;r mqreIjd
oDIahlska fukau Tyq ;=< ;snQ" ia;%Ska fofofkl= tlg
iskjd lSf udkisl lD;sNdjhla iys; wdYdj o imQK
lr.kakd ,' Ydl m%pKav;ajh fukau fuys meye,s jk
;j;a lreKla k ^wehf.a iuqL idlPd wkqj& Tyq ;=< jQ
mqreIdm;Hhsl yeis iy Iu,sx.sl ls%hdjka" weh md,kh
lsu ioyd Tyq iska fhdod.;a njhs' wehf.a w;alS Tyqf.a
wjYH;d bgqlsug iy Tyqf.a wdYdjka ika;mkh lsug
fhdod.;a nj fuys wm wu;l fkdl< hq;=h'

41' ls%Ia iu. l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011 fmnrjd 16'

39

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

H g jhi 23 la jk w;r weh" ziu,sx.sl ;reKfhl=Z


f,i ;udj ykdf.k we;' wehf.a ia;S%-mqreI iudcNdjh
u; ;SrKh jk w:l;kh iy m%ldYkh mqreI f' rd;S%
iudc Yd,djl isg ;u ksji fj; hk w;ru uqyqK ka
wkjYH ,sx.sl iamYhla inkaO isoahla ms<sn|j H wm
iu. mejiqjd h'

40

uu zwuqishZ ^amuseum) ys W;aijhlg 42 iyNd.S " ;S%frdao


r:hlska ksji n,d hka ishd' ;S% frdao r: hrd ud iu.
l;d lsug mgka .;a;d' idudkHfhka uu ms <ufhl= jf.a
fmak ksid ug lrorhla fjkafka kE' kuq;a f f,df"
uu ys;k hg" f mqoa.,hd uu .EKq <ufhl= nj jgyd
.kakg we;s' ^kuq;a Tyqg th ielyer k.ekSug wjYH jqkd"
uu .EKq <ufhl= jf.a fkdfmfkk ksid& ta ksid" Tyq wuq;=
hg yeisreKd' uu Tyqg remsh,a 500 la kakd' uf.a ksji
msysgd ;snqfKa zweuqishZ tl wi,uhs' mhska .uka l< yels
rl' ;%S,a .dia;=j jkafka remsh,a 100 la ;r' iuyr g Tyq
ud iu,sx.sl ;reKfhl= f,ig ys;kakg we;s ta ksid Tyq
wuq;= yg yeisreKd' Tyq ug lSjd zu,a,s lgg .kakjdo@"
t;fldg fokak lsh,d lsjd' uu lsjd remsh,a 500 la
wrf.k hkak lsh,d' t;fldg Tyq udj w;ska we|" uf.a we
w;.dkak mgka .;a;d' uu t;kska mek,d jd' 43

im%odhslj ms fyda .eyeKq hk ia;%S mqreI hk


,sx.sl jYfhka fjkia jQ fldGdY folg wh;a fkdjk
mqoa.,hska fj; mj;sk ysxikhg f.dref wjodku
ms<sn|j fuu isu lshdmdhs' wehf.a fmr<sldr ia;%SmqreI iudcNdh bm;a lsug wu;rj H g wdrlaIdld
ye`.Sula we;sjkafka ;uka f,i fyda wfkld f,i fmkS isf
is;=,a,;a iu.h' fndfydag msfhl= f,i H f.a we;s ia;%S
mqreI iudcNdjh ms<sn| wia:djrNdjh fuys m%Odkj fmkqk
neka fuh Wmydid;aul isula f,ig fmkqk o th tfia
fkdjkafka fuu wjia:dj weh ,sx.sl wmfhdackhlg ,la
lsug fhdod.;a wjia:djla neks' ;%Sfrdao r: hrdf.a

42' weuqish (Amuseum) hkq fld<U k.rfha msys i%m%isoaO rd;S% iudc Yd,djls'
43. H iu. l< iuqL idlcdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011 fmnrjd 12'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

wNsu;h jQfha l=ulao hkak yhgu meye,s ke;' ^jdKsc fyda


,sx.sl wruqKla fyda wruqKq folu& kuq;a Tyqf.a l%shdl,dmh
meye,s jYfhka u wjia:djdh' ZmqreIZ fyda Zia;%SZ muKla
jYfhka muKla meye,sj LdKav follg fnug wjYH
hehs is;k iudh ikaoNhl fuu isu ia;%S - mqreI
iudcNdjh ms<sn| jHdl+<;ajh ^jdis ,nd .ekSug& ksid
isjk wmyrKhg ,lau lshdmdk isuls' fuu fldgia
folgu wh;a fkdjk fyda wh;ajk mqoa.,hska iEugu
Tjqkag uqyqKmEug isjk wjodk iy.; ;;a;ajhka iy
tjeks ;;a;ajhkaf.ka .e,ug we;s b;du iS; bvlv fyda
bvlvla fkdue;su ms<sn|j oekgu;a oekqj;a h'
fld<Ug wdikak k.rhl j;ajk 32 ye ia;%S
iu,sx.slfhl= jk bkadKs g f yd iudk isulg
uqyqK ug ish' bkadKs wehf.a ia;%S - mqreI iudcNdh
wkkH;djh Zueo udjf;aaZZ mj;sk fohla f,ig y`kajhs'
ia;%S fyda mqreI fkdjk wehf.a ia;%S - mqreI iudcNdjh
ms<s.ekSug we;s wlue;a; fya;=fjka weh w;aolsk ,o ,sx.sl
m%pKv;ajhla ms<sn| isula weh wm iu. mejiqjd h'
bkadKs ( tl ojila ksfyla we;a uf.a mshhqre l=jd'
wms ysfha ieKfl<s N+hl' wE; boka ms <uhska lhla
wmg ys lrka ishd' wms ysfha hdfjda f.dvdla tlal'
^fuu isu isjk wjia:df& kuq;a tal lf<a ljqo lsh,d
uu ye,d nej;a ug wkd .kak ne jqKd' wms ysfha
f,dl= fik`.la ueoafoa'

iuqL idlPdj fufyhjkakd ( Thd ys;kjo tal jqfka


Thd fjkia hg fmkqk ksid lsh,d@

bkadKs ( T ta f.d,a,kag wmsj fmakak neye' wms l,si


w|,d im;a;= odkjd iy wms is.r fndkjd'

H f.a isf fuka bkadKs o ,sx.sl m%pKav;ajhg ,la


jqfka wehf.a ia;%S - mqreI iudcNdh m%ldYkh Z.eyeKq Z fyda
ZmsZ fkdjQ neks'
wehf.a ia;%S - mqreI iudcNdh wkkH;djh ;yjqre lsug
fkdleue;s fukau weh iy wehf.a hyjka kslaIKh
41

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

lrkjd hehs hk mKsvh ug leue;s wd.ka;=lfhda iska


weh ,sx.slj iamY lrk ,'
,sx.sl m%pKav;ajhg H g uqyqKug isjQfha weh ;udf.a ia;S%mqreI iudcNdjh ;yjqre fkdlsu fya;=fjks'
tfiau ls%ia ;uka ms<sn|j wef.a kekaodg fy<slrk ,o g
wehg uqyqKmEug isjQ ,sx.sl m%pKav;ajhla inkaOfhka
f;dr;=re wm iu. mejiqjd h' zz^uf.a kekaod& thd f ms<sn|j
l=;=y,hlska isfha' uu thdg tal lsjyu thd zzwd fyd|hs"
uu Thdf.a fmj;sh lsh,d ys;kak' Thd ka fudlo lrkak
hkafka@ZZ lsh,d lsjd' uu thdf.ka weyqjd zzfudkjo Thd
f lshkafka@ZZ lsh,d' tg weh lsjd zzThd ism .kakjd o@
ism .kafka fldfydu o@ZZ lsh,d' ta iu.u thd udj ism.kak
yejd' uu zzwfka tmdZZ lsh,d lSj;a thd uf.a w; wrf.k
thdf.a ryia m%foaYfha ;shdf.k zzThd ug lrkak hk foa
fmkajkakZZ lsh,d lsjd'
d. im;u iylrejdf.ka isjk m%pKav;ajh
(Intimate Partner Violence)

;udg im;u iylrejdf.ka isjk m%pKav;ajh"


;a;f.sl" Ydl iy ,sx.sl f,ig j. l< yels f'
iu,sx.sl;ajh iy ixl%dka;s ,sx.sl;ajh ms<sn| YS% ,xldj ;=<
we;af;a wmlS;s iy.; yeSula neka" LBT inkaO;d ;=<
im;u iylrejdf.ka isjk ysxikh ms<sn|j fidhd .ekSu
b;d wmyiq h' tla whl=f.a iylrejd wmfhdackfha fhko"
ta i|yd Wo b,a,Su l< fkdyelalls' oa ,sx.sl mqoa.,hl=
reoaO ,sx.slhl= iu. isk g Tyqf.a iu,sx.sl w;alS
thg reoaOj fhdod.; yel' iuqL idlPdjg ,lajQ
idudlhska 33 fofkl=f.ka 26 fofkl=u lshd isfha" Tjqka
;u im;u iylrejd$iyldhf.ka ,sx.sl m%pKav;ajhlg
,laj we;s njhs' tu 26 fokdf.ka 11 fofkl=u ;u iylref.
ka ;a;f.sl" Ydl yd$fyda ,sx.sl m%pKav;aj w;alSulg
uqyqK we;s nj lshd isfha h'
lsysmfofkl=" im;u iylrejdf.ka isjk ysxikh
tlajrla w;au;a iu.u Tjqka w;yer f.dia we;' 36
42

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

ye wks" fld<Ug kqka j;ajk iu,sx.sl ia;s%hla


jYfhka ;udj ykd.kafkls' ;u iu,sx.sl iyldh iu.
;snQ iunkaO;djh |jeu;a iu. weh uy;a f,i Ydl
m%pKav;ajhlg ,la jQ nj;a meh lsysmhla wehj ldurhl
isrfldg ;enQ nj;A weh wm iu. lshd ishd h'
uu ysfha ldurhl ^weh& we;=<g meK fodr.= ud'
ug t<shg hkak ne fjkak' ta uu thd iu. l;d fkdl<
ksid''' thd ldurh jeiqf ug t<shg hkak nefjkak hs'
thd udj we| Wvg ;,a l<d''' thd ta fj,df nqoau;a
hg yeisrefka kE' ta jf.au ug f;areK yg weh yqla
,d ysfha' ta ksid uu meye,s l<d" wms myqjod Wfoa l;d
lruq lsh,d '' kuq;a thd tal ms<s.;af;a keye' 44
;j;a whg" m%pKav;ajh hkq fndfyda l,a isg w;akakla'
WodyrKhla f,i" iekav%d" wef.a ;=ka wjqre inkaO;djh
;=< uqyqK ka Ydl iy udkisl m%pKav;ajhka ms<sn|j
wmg lshd ishd h'
zzweh b;du;a BIHd iy.;hs' ta jf.au hg;a lrf.k isfha'
ta lshkafka" ug lsisjl= foi ne,Sugj;a bv kafka kE'''
lsisjl= ud foi nefjd;a''' ug luq,a mdrla ,efnkjd'''' th
ksjfia fyda ldhd,fha ''' lrorhlska bkak wjia:djl '''
fyda is jQjd' ud ksjig meKsug kd 5 la fyda m%udo jqj;a
thd ug neK jekd''' j,alf hkjd lsh,d' thd f.dvla
m%pKav fjkjd''' h h foaj,a j,ska ug oud .ykjd''' udj
yQrkjd''' ymkjd''' thd Tfjka .y,d uf.a kyh;a levqjd'''
kuq;a uu tu inkaO;djh jir ;=kyudrla mj;ajdf.k
.shd'ZZ45

;j;a whg m%pKav;ajhg" ysxidjg m;aug isj we;af;a


Tjqkaf.a iylrejka > ld,hla mqrdjg u;ajHj,g
weneys isk ksid h' fld<Ug kqka mxj isk 59
ye lu,d lshd iskafka" wehf.a ,sx.sl keUqrej jQfha

44' wks iu. l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011 wfm%a,a 4'
45' iekav%d iu. l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2010 iema;en
18'

43

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

Iu ,sx.sl nf isg ia;S% iu,sx.sl njg m;au olajd njhs'


wehf.a fojk inkaO;djh ms<sn|j weh wmg mejiQ w;r"
th b;du;a ysyerld jQ nj lshd ishdh' weh kej; u;la
lr issfha uu fudavfhla jf.a Yajdi l<d" fnlu
wdorh u.ska hgm;afldg iqj l<yels fohla nj''' kuq;a'''
uu fldf;la W;aidy l<;a u;alu keje;aug ne jqkd'''
b;sx''' ta mqoa.,hd b;du;a m%pKavld fn mqoa.,fhla''' thd
ug wk;=re lsug yejd' ta jf.au thdg;a wk;=re lr.kak
yejd' jgd msgdf whg;a lror l<d'' tal b;du;a kdYld
isula jqkd' 46
ls%ia ;uka oa ,sx.sl nj k is ;reKfhl= iu. meje;a
jQ weiqrla ms<sn| w;alSu wmg lshd ishd h'
ojila uu ldka;djka muKla tk rd;S% W;aijhlg f.dia
f.or wdjd' Tyq uf.ka weiQ m<uq m%Yakh jqfka ld;a tlalo
ksod .;af;a@ lsh,d' t;fldg uu weyqjd fudlla .eko Th
lshkafka lsh,d' tg thd lsjd zThd ysfha Thdf.a hdjka
tlal' lsisu msfhl=g ta iudc Yd,djg tkak neye lsh,d
Thd okakjd' b;sx" Thd ld;a tlal o ksod.;af;aZ uu lsjd ld
iu.j;a tjeks fohla fkdl< nj' tg Tyq ug luq,a mdrla
.eyqjd' th wfma ikaOlf wjidkh jqkd' tal uf.a uqyqK
mqrd jeKq ;o myrla' Bg miafia thd uf.a yqiau ysrlsug
mjd ;e;a l<d' 47
2005 jIfha" .Dyia: m%pKav;ajh je<elaf mkf;a 23
jk j.ka;shg wkqj" tlg jdih lrk iylrejkag tu
mk; u.ska msysgla ,eh yels kuq;a" by; i|yka l<
iuqL idlcdjg iyNd.s jQ lsis mqoa.,fhl=" Tjqkag
iu,sx.sl inkaO;djhla we;s neka o oKav kS;s ix.%yfha
365 A j.ka;shg wkql+<j" jeys leue;a; we;sj islrk
iu,sx.sl ls%hd wmrdOhla f,i w:l;kh l<yels neka
o" ;uka uqyqK ka lsis` isula fmd,Sishg jd;dfldg
ke;' .Dyia: m%pKav;ajh je<elaf mk;" 365 A j.ka;shg

46' lu,d iu. l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011 uehs 31'
47' ls%ia iu. l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011 fmnrjd 16'

44

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

tfrysj mCIdlr ke;' 365 A j.ka;sfhkaa Iu ,sx.slhska


wdjrKh jqjo fft;sydisl jYfhka 365 A u.ska b,lal lrk
,oafoa mqreIhska iu. ,sx.slj yeisfrk mqreIhska h' tk
mqreI iu,sx.sl;ajhg tfrysjh' fuu kS;sfha wvx.= NdIdj
ia;S% iu,sx.sl;ajh o wmrdOhla njg m;alsu i|yd fjkia
lrkq ,enqjdg miq" iu,sx.sl inkaO;djhka mj;ajk
tfy;a m%pKav;ajh w;ak ia;S%kag" lsish wdldrhlg
kS;suh jYfhka /ljrKhla fidhd fjk;a wdldrhlska
meKs,s lsug fyda .Dyia: m%pKav;aj mk; hgf;a wdrCIK
ksfhda.hla .ekSf jd;djrKh fuu ixfYdaOkh lrk,o
kS;s ksid ;j;a rg;a hgm;a h'
e. /lshd ia:dkfha isjk fjkiafldg ie,lSu
(Discrimination at the Workplace)
fuu mfhaIKfha wjYH;djh i|yd fjkiafldg ie,lSf
ls%hdj m%pKav;ajhlska wjika jkafka k fjkiafldg
ie,lSu m%pKav;ajhla f,i i,ld we;s my; i|yka wjia:d
WodyrK f,ig .; yelsh'
tu fjkiafldg ie,lSf ls%hdj fya;=fjka isjk
Ydl fyda udkisl ydksh fyda Ydl m%pKav;aj isjk
wjia:d .Kk jeu'

tu fjkiafldg ie,lSu fya;=fjka lsish
m%pKav;ajhla isu fyda tjekaklg isulg u. mEu'

tu fjkiafldg ie,lSu lsish wdldrhl
m%pKav;ajhlg fyda$yd m%pKavldkag wkqn, u'
rch fyda mqoa.,sl wxYh u.ska islrk m%pKav;ajhka
idOdrKSlrKh lsu i|yd fjkiafldg ie,lSu'
tu fjkiafldg ie,lSu u; m%pKav;ajhla we;s jQ
g rcfha wl%l;djhla i|yd fya;= mdolu'
m%pKav;ajhg f.dre jQ LBT mqoa.,hska wdh;k.;
lsf Tjqkag oafY iy.; wdldrhg ie,lSf m%;sM,hla
f,ig fjkiafldg ie,lSu'

45

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

iuqL idlcdjg iyNd.s jQ ;sfofkl= iska fjkiafldg


ie,lSu fya;=fjka ;u /lshd ia:dkfha Tjqka uqyqKka
;a;f.slZZ Ydl iy ,sx.sl wmfhdack w;alS ms<sn|j
wm iu. m%ldY lrk ,' l%siaf.a Odhl wOHlaIl iska
wehg ,sx.sl wmfhdack islrk ,o whqre iy jevlrk
f,df fyda msg wehf.a n,j;a wlue;a; fkd;ld weh
Tyqf.a ldurhg f.kajd .;a wdldrh ms<sn`oj l%sia wm iu.
mejiqjd h' wehf.a wOHlaIljrfhl= weh inkaOfhka
Odhl wOHlaIljrhdg Zfy,slrk ,oZ miq Tyqf.a
wdYajdoh msKsi" l%sia ldka;djla iu. ,sx.slj yeisfrk
whqka yeisfrk f,ig Odhl wOHlaIjrhd iska wehg
wdrdOkdfldg ;sf'
l%sia g wkqj"
Tyq ud fjk;a .eyeKq <ufhl=g ykajd ka miqj ud weh;a
iu. ,sx.slj yeisfrk wdldrh Tyqg n,dish yelso hkak
oek.ekSug Tyqg wjYH jqkd' tal yu kska; l%shdjla' ta
fya;=j ksid ug uf.a /lshdj tmd jqKd' uu mskag jvd
je jefhka ldka;djkag wdorh lrk nj oek.;a miq
Tyq yeufjf,au fujeks fhdackd ud fj; f.k tkakg
mgka .;a;d' Tyq olsk yeuglu jf.a ug jkakhs fk
jqfKa' fudlo Tyq uf.a yd n,df.k ysh jqk;a tafla yu
wuq;a;la ;snqKd' iuyr fj,djg thdg uf.a cx.u rl;k
wxlh ;snqK ksid ug fl mKsv tjd' Thdf.a ;=hg
fldfyduo@ fyda Zthdf.a msx;+rhla ug tjkjdo@ iy Thdf.a
,sx.sl wjhj fudk jf.ao@ jeks foaj,a tu mKsvj, ;snqKd'
f ksid" ud wmfhdackhg ,lajQ w;r udkisl jYfhka o
j, fj,d ug we;a;gu jevlrk tl tmd jqkd' okakjdfka"
ZThd l<ukdlre iu. ksod.;af;a ke;ak lsisfohla
ynfjkafka kEZ lsh,d lg l;djla uf.a ldhd,fha
;sfhkjd' jegqma jeula keye" Wiiaula fyda lsisu fohla
,efnkafka keye' ta ksid uyck inkaO;d ks,Odfhl=
f,ig ug tu ;;a;ajfhau bkak isjqKd' uu n,af,la jf.a
jev lrkjd' ta;a uu wks;a wh tlal ksod .;af;a ke;s ksid
uf.a jegqma jeula lrkafka keye' taf.d,af,da yefudagu
uf.a fm!oa.,sl ;h inkaOfhka f;dr;=re oek.ekSug
wjYH jqkd' ;;a;ajh f.dvdla nrm;, jqkd' ug uf.a ;=h

46

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

uf.a ZiylrejdZ f,ig ykajd ug fyda ta ms<sn|j Tjqkag


lshkakg ne jqkd' fudlo ta whg oek.ekSug wjYH jqkd
ta whg Zn,kakZ mqjkso fyda Zwms;a tlal tl;= fjkakZ
mqjkso lsh,d' f jf.a foaj,a ;uhs thd,d wyk m%Yak'
/lshd ia:dkfha ,sx.sl m%pKav;ajh ms<sn| l%siaf.a w;aoelSu
nyq;rhla ldka;djka i|yd fmdh' flfia kuq;a weh tu
wjia:df ldka;djl iu. inkaO;djhla ;sfnk oa
,sx.sl ldka;djl u fuu ;;a;ajh W.%ug meye,s fya;=jla
h' f ksid wehg ;j ;j;a ,sx.sl m%pKav;ajhg iy
wmfhdackj,g ,la fkd iykh ,nd.ekSf ud. fidhd
.ekSug wmyiq h'
weh Iu ,sx.sl ldka;djla fkdu iy fmd iy fm!oa.,sl
,sx.sl m%pKav;ajh inkaOfhka we;s kS;s" ,sx.sl w:l;kh
iy m%ldYkh u; isjk m%pKav;ajh ie,ls,a,g fkd.ekSu
o fuhg fya;= h'
bkadKs ( ;u ,sx.sl wkkH;dj ykajkafka zuOHiA:z
f,ihs' imQKfhkau ms fyda .eyeKq fkdjk - weh
32 ye fld<Ug kqka j;ajk iu,sx.sl ldka;djls'
wehf.a fmr /lshd ia:dkfha fiajlhskag ksjdi ,ndf
wehg fjkiafldg ie,lSulg uqyqKug is jQ nj weh
iska jd;d lrk ,' ;jrg;a weh mjid isfha jev lrk
f,djg .eyeKq ms ishfokdu tlg jev l<d' kuq;a
ksod.ekSu" we fidaod .ekSu iy ldur fjkalr .ekSf
l<ukdlrejka iska wmsj wfkl=;a .eyeKq <uqkaf.ka fjka
l<d lshd h' wms widudkHhhs lsh,d Tjqka wm iu. isug
leu;s keye" Tjqka wmg leue;s ke;s ksid wmsg fjku
ia:dkhla kakd' 48

Tyqf.a g%dkaia ;;a;ajh ( FTM$Femaile to Male&49 ksid


Yd, jYfhkau ;ukag iqiq /lshdjla fidhd.ekSug wmyiq
jQ nj ialsk mejiqjd h'
48' bkadKs iu. l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011 wfm%a,a 28'
49' je ia;r i`oyd wka; cd,fha n,kak kslf,dia weka%shd ^2010&'

]
47

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

uf.a ish ,shlsh,sj, uf.a ku fjkia ^.eyeKq& iy


,sx.h fjkia ^ms& f,ighs i|yka fjkafka' ta ksid uu
Tjqka bfha fmkS isk g ^wkd.; fiajdodhlhd& Tjqka
olskafka fjku mqoa.,fhla' ta ksid iuyr fiajdodhlhska
O j, fya;= foka zlK.dgqhs wmg Tn n|jd .kak
neyeZ fyda zwms Thdg okajkakZ hkqfjka lsjd' kuq;a
iuyr fofkla yqla kmqre hg zThdg f hg ljodj;a
/lshdjla fydhd .kak ne fjhs'Z fyda zwehs Thd mqreIfhla
hg we|f.k bkafka@Z fyda zwehs Thdg idudkH flfkla
fjkak ne@Z lsh,d weyqjd' 50
p,d kue;s rdcH fiajfha kshq;= ks,Odksh ;u wCIK
ks,Odka ksid wjia:d foll fjka fjkaj uqyqK ka
fjkiafldg ie,lS iy ,sx.sl ysyerhka ms<sn|j wm iu.
mjid ishd h'
m<uq wjia:df ;u wCIK ks,Odhd ^jhi 59 la muK
jQ& p,dg Tyqf.a | iu. ,sx.slj yeisfrk f,i lshd
isfha h' Tyq lshQ m" Tyqf.a | iu,sx.sl ldka;djls'
Tyq ug l;d lr,d lsjd Tyqf.a | iu. iu,sx.slj
yeisfrk f,i' ud lsjd zuu kEu jhil ldka;djla
iu. hk flfkla fkfjhsZ lsh,d iy Tjqkaf.a wdYdjka
ixis|jkak uu ,eyeia;s keye iy leue;s keye lsh,d' 51

48

Tyq ug ia:dk udrejla ,ndfok njg fmdfrdka jqkd'ZZ


tu ld,fha p,d fld<ka neyerj /lshd l< w;r"
weh fld<Ug ia:dk udrejla n,dfmdfrd;a;=fjka ishd
h' wehf.a m%Odkshd iska tu wjia:dj ,sx.sl b,a,Sula
,nd.ekSu olajd fya;= mdol lrf.k we;sjd fukau Tyqf.a
| o ta i|yd fhdodf.k" tu ,sx.sl yssyerhg lreKq olajd
isk ,' fuys " ;u m%Odkshdg ,sx.sl wdYdjka bgqlrug
wjk; fkdu fya;=fjka fuu ,sx.sl w;jrh" /lshdjl
ia:dk udrejla ,ndfkdu yd Wiia wdh ,ndfkdu hk
fjkiafldg ie,lSf iajrEmhla .;af;a h'
50' ialsk iu. l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011 Tlaf;dan
07'
51' p,d iu. l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011 wf.daia;= 08'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

tfukau" p,d lshd ishd wehf.a ;j;a m%Odkshl= wehg


jdlj wmfhdackhla l< nj;a th isjQfha h mqoa.,fhl=g
^Tyqf.a& zwjOdkhZ .ekSug wjYH jQ ksid nj;a' zzuu
oek.;a;d''' ljqfoda ux .ek l;djla f.d;,d Tyqg lshd
;snqKd' b;sx" Tyq udj le|j,d" y;r mia fofkla bmsg
;ka neK jekd' Tyq l=Kqyrem iy zwdmamz jeks jpk
lsjd'ZZ 52
/lshd ia:dkhl isjk ,sx.sl w;jr ms<sn| u;a kS;s
ud,djla rdcH wdh;k u.ska ms<sf.k ke;' tfukau mqoa.,sl
wdh;k ;=< o tjeks u;a kS;s ud,djla ilia ke;suq;a" th
iud. iska ixOdkhlr fhdod.kakd m%.;sYS,S hdka;%Khla
f,ig lah yelsh' flfia fj;;a lsis wfhl=g" ,sx.sl
keUqrej" ia;S%-mqreI wkkH;djh fyda ia;S% mqreI iudcNdh
wkkH;djh ksid jk ysxikhka je<elaug meye,s
Odk ke;'

52' p,d iu. l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011 wf.daia;= 08'

]
49

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ #07

rdcH ks,Odka u.ska isjk


m%pKav;ajh iy fjkiafldg
ie,lSu

iuqL idlPdj,ska fy<s jQ m 33 fofkl=f.ka 13 fofkl=


u" rdcH ks,Odkaf.ka" fYaIfhka u wdrCIl wxYfha
iy fmd,sia ks,Odkaf.a m%pKav;ajhg ,laj we;' rdcH
ks,Odka w;ska isjk m%pKav ls%hd ksid" LBT mqoa.,hska
O wdldrhg wkdrCIs; we;' WodyrK jYfhka" tjeks
wjia:djl m%pKav;aj isoahla ms<sn| meKs,s lsug hdu
t;r kqjKg yqre ls%hdjla f,i fkdi,lhs' ukao" Tjqkag
iu,sx.sl nj fyda ia;S%-mqreI wkkH;djh fyda ia;S%-mqreI
iudcNdh w:l;kh iy m%ldYkh wmrdOhla fia olajka
o~qj ,eug fyda jrolrejl= ug we;s wjia:dj ksid h'
bkadKs ^ia;S%-mqreI iudcNdh w:l;khg iy m%ldYkhg
wkqj ms yeis iys; iu,sx.sl ldka;djls& lshd isfha"
uqyq fjr< wi, wdmk Yd,djlska rd;S% wdydr f.k wdmiq
tk wjia:df " wehg iy wehf.a ^ia;S%-mqreI iudcNdh
w:l;kh iy m%ldYkh u; ldka;djl jk& .eyeKq
hdjdg" fmd,Sish ksid uqyqK mEug is jQ w;alSuls' fjr<
wdYs%; m%foaYh Iu ,sx.sl fcdavq uqK.eiSug fhdod.kakd
yqremqre ia:dkhla neka ks;ru fmd,Sisfha jeg,Sj,g
m%isoaOh'52

[
50

52' YS% ,xldj ;=< fndfyda ;reK ;reKshka ;u mjq,a iu j;ajk w;r" jdyhg fmr
,sx.slj yeisu iudcfhka ms<sl=,a lrk lreKls' ^Iu ,sx.slhka& ;reK ;reKsfhda
mqoa.,slj yuqug ia:dkhla fidhd.; fkdyels wjia:dj," uqyq fjrf<a yuqfj;s' Wmqgd
.ekSf zzmre <ZZ hk fhu Iu ,sx.sl fcdavq fuu m%foaYfha mre wi, fyjk
,nka isu woyia lsug fhdod .kakd ,oaols'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

bkadKs lshQ m"


wms rd;S% wdydrh /f.k' ? 8'00 muK fjk;=re l;d lrka
isg wdmk Yd,dfjka t<shg wdjd' wms t<shg tkfldg"
fmd,sia ks,Odka msila" uqyqo wi, is ish,a,kau mCIdjg
,lalrka ishd' Tjqka fYaIfhka mCId lrka isfha
mre wi, .ejiqkq ^Iu ,sx.sl& fcdavqhs' wms uqyq fjrf<a
isg mdr me;a;g .uka lrka ishd' wms wdmk Yd,dfjka
t<shg tkjd;a iu.u fmd,sia ks,Odka fofofkla wmsj
kj;a;,d fldfyo hkafka lsh,d weyqjd' wms lsjd wms wdmk
Yd,dfjka rd;S% wdydrh f.k" ka f.or hkjd lsh,d' wms
^wdmk Yd,df& , mjd fmkakqjd' Tjqka" wms uqyq fjrf<a
ria;shd .yka ysh nj lshka m%Yak lsug wmsj fmd,Sishg
wrf.k .shd' 53
1842 iu; lrk ,o whdf,a hkakkaf.a wd{d mk;g wkqj
lsish mqoa.,hl= zzfmd ia:dkj, wkjYH f,i .ejiSuZZ"
bkadKsf.a isug iudk f,ig fmd,Sish u.ska m%Yak l<
yel' fuu kS;sh" fYaIfhka u Nd;djkafka fmd,Sisfhka
wmfhdackhg ,laf je iNd;djla we;s wvq wdl
yd iudc ;;a;ajhla we;s nq iu,sx.sl ia;%Ska iy g%dkaia
mqoa.,hska b,lal lrf.k h' tjeks fmd,sia jeg,Sj,
wjidk m%;sM,h w;awvx.=jg .ekSulska ^w;awvx.=jg .;a
miq Ydl iy ,sx.sl wmfhdackhg ,laf& fyda w,a,ia
ksoyiaulska fl<jr f'54
g%dkaia mqoa.,hska iy nq iu,sx.sl ldka;djka jd;dfldg we;s
wkaoug" wdrCIl uqrfmd<j,aj, Tjqkaf.a cd;sl yekqmf;a
we;s ku iy rEmh iu. tu ks,Odka n,dfmdfrd;a;= jk
ms fyda ldka;d rEmh iu. fkd.e,fmk wjia:dj, "
Tjqka wik kska; m%Yak fya;=fjka Tjqkag wdrlaIl wxYj,
ks,Odkaf.ka ysyer is we;'

53' bkadKs iu. l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011 wfm%a,a 28
54' YS% ,xldf ,sx.sl fiajfha fhfok ixl%dka;s ,sx.sl fiajlhskag tfrysj isjk fmd,sia
jeg,S ms<sn|j je ia;r k .ekSu i|yd wka;cd,fha n,kak http://fcx.sagepub.
com/content/5/2/195( Nichols, Andrea (2010) Dance Ponnaya, Dance! Police Abuses
Against Transgender Sex Workers in Sri Lanka, Feminist Criminology 2010 5: 195, Available
online at: s

51

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

fld<U wdrCIl uqrfmd,j,a wi, ks;ru ;udj mqreIhl=


f,ig jer f,i jgyd.kakd nj iekav%d mjid ishd h'
zzyqla ks,Odka uf.a cd;sl yekqm; mCId lr,d wykjd
wehs ug .eyeKq kula ;sfhkafka lsh,d' tg uu Tjqkag
lshkjd" zT uy;a;hd" ta uu .eyeKq <ufhla ksidZ lsh,d'
iuyreka wy,d ;shkjd" zThd uy;ahla o@" uy;aufhla
o@ Zlsh,d' t;fldg uu lshkjd" uf.a yekqmf;a lsh,d
;sfhkjd uu .eyeKq o ms o lsh,d' ta ksid tal biairfj,du
n,kakZ lsh,d' fujeks ls%hd ksid ug yqla flaka;s hkjd'
ta ksid uu Tjqkag f ms<sn|j uq, b|,d fyd`ogu lsh,d
fokjd'55
tfiau" Y%du jegqma iy ;u iu,sx.sl iylre iu. yjq,a wodh
ud. hgf;a nexl= Kh ,nd.ekSu jeks rdcH fiajdjka ,nd
.ekSug fkdyels jQ wjia:d o ;sfnk nj iuqL idlcdjg
iyNd.S jQ we;eyq m%ldY l<y' Tjqka fuu m%;sfCIam lsu
ykajkafka rch u.ska isjk wdh;k.; fjkiafldg
ie,lSul wjia:djla f,ig h'
iuqL ilPdj,g Ndckh jQ y;afofkl= lshd isfha ;uka
udkisl fi!LH iy ffjoH jD;a;slhka we;= rdcH wxYfha
fiajd imhkakkaf.ka m%pKav ls%hdj,g ,la jQ nj h' iuyr
m%pKav ls%hdj, iajrEmh jQfha" fndfydag Tjqka zziqjm;a
lsugZZ lshd ;u uj fyda mshd iu. mQckSh ia:dk" wdfrda.H
Yd,d" ffjoH fiajd iy udkisl fi!LH fiajd jeks ia:dkj,g
n,y;aldrfhka /f.k hduhs'56 iuqL idlcdjg iyNd.s jQ
tla wfhl= lshd isfha" ;ukaf.a iyldhf.a foudmshka iy
mjqf,a idudlhska weh iqj lsf wruqfKka oHq;a iamkaok
m%;sldr l%u i|yd mjd fhduq l< njhs'57

55' iekav%d iu. l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2011 iema;en
18'
56' iuqL idlPdjg nka jQ mqoa.,hkaj iqj lsug iy nf,ka mQckSh iy fi!LH wdh;k
i|yd fhduq l< whqre ms<sn| ia;r k.ekSu i|yd msgq wxl 10 iy 11 ys i|yka p,d iy
ialsk iu. meje;s iuqL idlPdj n,kak'
57' frdIa iu. is l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2012 ckjd
06'

52

iyk ,nd.ekSf ud.

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ #08

ug fmd,Sishg hkak ne nj uu k.;a;d'


uu fudllao ka lshkafka@ - zta wh myr kafka uu
.eyeKq <uhs tlal kgmq ksidZhs lsfjd;a"
ug ;j;a m%Yakj,g uqyqKfokak fjkjd' uu ;ks jqkd''''
ta ksid uu ;S% frdao r:hl ke,d f.org .shd' 58
iekav%d" 34 ye nq (Butch)
iuqL idlPdjg Ndckh jQ fndfyda fofkla uqyqK
ka m%Odk .egj jQfha iykhla ,nd.ekSug ud.hla
fkdue;su h' by; i|yka m" ;u mjqf,a idudlhka
w;ska is jQ m%pKav ls%hd ia;r lsf " fYaIfhkau tu
m%pKav ls%hdj ;u mjqf,a mqoa.,sl mirh ;=< is we;s
k fndfyda fofkl= ;u mjqf,a idudlhd wmrdOlrefjl=
f,i yekaug ue,s jQ w;r" th fmd,Sishg fyda fjk;a
ixOdkhlg o jd;d lsug wlue;ssh' ta w;ru iuyr
iuqL idlPdj,g nka jQ idudlhka lshd isfha m%pKav
ls%hd fmd,Sishg jd;d lsug ue,sjk ;j;a lreKla jkafka
;u mjqf,a idudlhkaj kS;sh bhg f.k taf wlue;a;
nj h' tfiau Tjqka tuska ;u mjq,g ,efnk wkjYH
m%isoah" mjqf,a wh iudch bfha ,cdjg yd wmyiq;djhg
,la lsug o wlue;sh'

tfiau" Tjqka O fmd ia:dkj, tk" uyd ud.fha fmd


ckhd .ejfik ia:dkj," fmd m%jdyk fiajd ;=<" /lshd
ia:dkj," m%pKav;ajfha f.drla njg m;a jQ g Tjqkaf.a ia;S%
mqreINdjh ms<sfkd.kakd ;;a;ajh ksid fyda ,sx.sl keUqrej
ksid Tjqka iudch bfha LBT mqoa.,hska f,i wkdjrKh
58' iekav%d iu. l< iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lKavdhu" YS% ,xldj" 2010 iema;en
18'

53

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f hehs ;sfnk h fya;=fjka th jd;d fkdlsug W;aidy


fkd.kS'59
tneka fndfyda fmd fyda mqoa.,sl ia:dkj, isjk Ydl
ysxikh ms<sn| is jd;d.; fyda f,aLk.; fkdjk
w;r Ydl ysxikh w;a`k ,o LBT mqoa.,hka jkahla
fyda iykhla n,dfmdfrd;a;= fkdu iy m%pKav;ajhg ,la
jQ ia;S%ka Wfoid jev lrk ^.Dyia: m%pKav;aj jevigyka
iy iyfhda.S;d lKavdh jeks& udkisl fi!LH WmfoaYk
fiajd ,ndfok mqoa.,hskaf.ka mjd iykhla n,dfmdfrd;a;=
fkdu iuqL idlPd j;dj,g wkqj meye,s h'
ia;sS% ,sx.sl iy g%dkaia mqoa.,hskaf.a idudkH Od;djh iy
wmrdO jd;d lsf m%jk;djh ms<sn|j okakd f;dr;=re
iu. fuu fidhd .ekS tlsfklg imj .,md ne,sh hq;=
jkafka fuu wmrdOh Tjqkaf.a ,sx.sl;ajhg fyda ia;%S-mqreI
iudcNdh wkkH;djhg inkaO fkdjQj o" Tjqka fj;
mek k.sk iqfYaIS jQ wjYH;d ;sfnk ksid fYaIfhka u
jeys leue;a; we;sj isjk iu,sx.sl ls%hdjla wmrdOhla
f,ig w:.ekah yels f,ig olajd we;s oKavkS;s ix.%yfha
Odk u.ska LBT mqoa.,hska wjodkulg ,lalrhs' wm
iu. l;d lrk ,o fndfyda fofkl= oKav kS;s ix.%yfha
305 A j.ka;sh iy whdf,a hkakka ms<sn| wd{d mk; Wmqgd
olajk ,o w;r" th Tjqka w;awvx.=jg .ekSug iy lror
lsu i|yd b,lal lr.kakd nj mejiSh' LBT m%cdj fmd,Sish
olskafka Tjqkag tfrysj ysxikh islrk iy lmam .kakd
wdh;khla f,ig h'
thg wu;rj" YS% ,xldf wlrK moaO;sfha idudkH fyda
jxpdjlg yiq jQ ;eke;a;dg iydh laula isfkdjk w;r'
kvq jdr fmd ck;djg o jD; ksid fndfyda fokd ;u
,sx.sl keUqrej fyda ia;%S-mqreI wkkHd;djh iudchg
ksrdjrKh u je<elaug fmd,Sishg tu is jd;d
59' iuqL idlPdjg Ndckh jQ idudlhska O fya;= u; ;uka ms<sn|j wkdjrKh
lsug h jQy' iuyre ;u ,sx.sl keUqrej ms<sn| mjqf,a idudlhska k.ekSu .ekSu
inkaOfhka h jQy' tfukau iuyreka is;=f ;uka fmd,Sisfha ;dvk mSvkj,g f.dre
f hehs lshd iy$fyda oKav kS;s ix.%yfha 365 A j.ka;sh hgf;a w;awvx.=jg .kq we;s
njh'

54

fuu miqfuys" iuqL idlPdj, o;a;hkag wkqj fy<sjQfha


LBT mqoa.,hskag ysxikfhka u i|yd iykhla rcfha
ks,Odkaf.ka ,efn;ehs isS;Ssu iel iy.; njhs'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

lsfuka je<lS ishs' tfiau udkj ysl fldiu" fmd,sia


fldiu" rdcH fiajd fldiu iy wlrK fiajd fldiu
jeks wdh;k ms<sn|j je Yajdihla ;eh fkdyelafla tu
wdh;k iajdkj lghq;= fkdlrk ksid;a" tajd ckdm;s;=ud
iska m;a lrk ,o fldIka iNd u;a fya;=fjks'

55

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ #09

m%;spdr lau" uqyqKu

(Reacting, Coping and Fighting Back)

LBT mqoa.,hska m%pKav;ajhg la jQ m%;spdr fuu


mfhaIKfhka mCId lr.kakd ,' iuqL idlcdjg
iyNd.s jQ iuyr LBT mqoa.,hskag wkqj m%pKAv;aj isjk
ia:dkj,ska wE;aa isu fyda fjkiafldg i,lk wjia:d
w;ayeu$fkdi,ld isu jvd W; h' tfiau ;j;a
iuyreka" is jQ isoahg uqyqK u u.ska m%;spdr la h'
fuu mfhaIKfha wjYH;djh i|yd LBT mqoa.,hka ,ndka
ms<s;=re fldgia 3 g fnod we;( 1& n,mE iys; m%;spdr$;ud
;=<skau fjkia wdldrfhka m%;spdr u;=u 2& bjid isfuka
m%;spdr lau iy 3& ls%hdld$ilS%h m%;spdr'
a. n,mE iys; m%;spdr$;ud ;=<skau fjkia wdldrfhka
m%;spdr u;=u (Affctive Responce)
iuqL idlPdjg Ndckh jQ ishfokdu" Tjqka uqyqK we;s
m%pKav;ajh iy fjkiafldg ie,lSf w;alS fya;=fjka
m%n, iy l,amj;sk ;a;f.S n,mEj,ska mSvdk
,oy' fofofkl= yer wka ishfokdu mjid isfha" tu
m%pKav;aj ls%hd ;u udkisl fi!LHhg >DKd;aulj n,md
we;s njhs' Tjqyq udkisl wjmSvkh" ldkaidj" flaka;s hk
udkisl ;;a;aj" bcdNx.;ajh iy h hk ;;a;aj j,ska
mSvd k nj lshd ishy' Tjqkag ks;ru zzf.dvdla my<ZZ
^udhd&" zzudkisl;ajh |jegqKqZZ ^frdIa& iy zzwe`ug
wjYH" ;a;sj,g myrug wjYH" ;ry tkZZ ^pdkaokS& yeS
we;sh' ls%ia lshd isfha wehg ks;ru zzudkisl wjmSvk
;;a;ajZZ we;s jQ nj;a" tg ffjoHjrhd kshulrk zzkEu
fm;a;laZZ f.k zzi;H ;;a;ajfhka l f,djla fyda .;
lsug ;ud leu;s nj;aZZ h' udhd o wm iu. lshd issfha
weh ms<sn|j wef.a foumshkag wlue;af;ka mejiSug is

56

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

jQ g tys wd;;sl m%;sls%hdjl f,iska wehf.a ;a;f.S


mSvdjYrfhys me;sreKq l=Iaghl iajrEmh .;a njhs'60
iuqL idlcdjg Ndckh jQ isfofkl=" iudcfhka"
hyjkaf.ka iy mjqf,a idudlhskaf.ka ;ud m%;sfCIam f
hehs is;+ ksid ;u ,sx.sl keUqrej jikalr isug leue;a;
oelajQ msila h' ;j;a 18 fofkl=g ye=fka ;u ffojh
bjiSfuka ord isu u.ska m%pKav;ajh wju lr.ekSug W;aidy
lsu" m%pKav ls%hd idudkHlrKh lsu fyda iud.%yKh
^internalisation) lsug yels jQ njhs' iuqL idlcdjg
fhduq jQ ;=fkka folla u" ;uka uqyqK ka m%pKav ls%hdj,g
;ukagu fodia mjrd .;ay' Tjqka ;=< ;udf.a ia;S%-mqreI
iudcNdh wkkH;djh iy ,sx.sl keUqrej ms<sn| ;uka
iu.u ffjrhla we;s ;snqKq w;r" lmd .ekS" .sks ;nd
.ekS jeks ls%hd u.ska ;u Yrhg ydks islr.;a nj;a lshd
iskakg h' idudkHhfhka uu ldgj;a .ykak" nKskak
leu;s flfkla fkfuhs' kuq;a uf.a l wvq lr.kak uu
tfyu lrkjd' uu udju lmdf.k |jkjd' thska ug
iykhla ,e" uf.a l wvq lr.kak W;aidy orkjd hehs
fckS mjid ishd h'61 fmkqfuka jhi wjqre 28 la jk w;r"
W;=re ueo m<df;a ye jevqKq weh kg fld<U k.rhg
kqka j;a fjhs' weh ;uka nq ^butch) mqoa.,fhl= f,ig
ykdf.k we;'

iuqL idlPdjg fhduq jQ mqoa.,hska tfldf,dia fofkl=


mjid isfha ;ukaf.a ;hg uqyqKf ls%hdj,shla f,ig
;uka ;fha l=uk fyda wjia:djl ish kid .ekSug
;e;alr fyda ish kid .ekSf woyi my< we;s nj;a h'62
60' udhd iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2011 ckjd 22'
frdIa iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2012 ckjd
6" iy pdkaokS iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2010
fkdjen 17'
61' fckS iu. meje;a jQ iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2011'
62' 2011 jif f,dal fi!LH ixOdkfha mfhaIK jd;dj,g wkqj" ldka;d iy ms ish
kid .ekSj,ska YS% ,xldj" f,dalfhau fojk ia:dkfha miqjk nj fidhdf.k we;' f,dal
fi!LH ixOdkh - n,kak ^2012 Tla' 11 1998 jir jk;=re ish kid.ekSu nrm;,
o~qj ,efnk je/oaola jqjo" wo YS% ,xldf th ;jrg;a wmrdOhla f,ig fkdie,fla'
f,dal fi!LH ixOdkh wka;cd,hg msiss kh - 2012 Tla'11 k http://www.who.int/
mental_health/prevention/suicide_rates/en/ (Accessed 11 Oct 2012 ^2004&

World Health Organizetion (2004)Suicide Prevention:Emerging from D World Health


Organization (2004) Suicide Prevention: Emerging from Darkness [online] Available from:
http://www.searo.who.int/en/Section1174/Section1199/Section1567/Section1824_8089.
htm (Accessed 11 Oct 2012)

57

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

p,d lshd isfha ud tlajrla ish kid .ekSug ;e;a l<d'


ta fokdj ;jrg;a ordf.k bkak ne ksid' uu ;h
.ek yqla l,ls,hs ysfha' ug ta ;;a;ajfhka f.dvtkak
yqla l,a .shd hkqfjks'63 ;j;a ms<s;=rla''' jYfhka ialsk
lshd isfha ;uka nia r: fndanhlg yiq h hkq we;ehs
uk#l,ams;j is;+64 njhs'
tfiau kshefhka iq ixLHdjla ^5 fofkl=& jd;dlr isfha
wmpdrd;aul jH fhdod .ekSu ^u;a jH" is.r iy u;a
l=vq& iy rd;S% iudc Yd,dj, .ejiSu" fuu ;;a;ajh md,kh
lsf ls%hdud.hla f,i fhdod .kakd njhs' frdIa lshd
isfha weh zz;on, udkisl wjmSvkhlskaZZ fmK ld,fha
weh ;ka mdkh l< nj;a klg is.r mel 15-20 w;r"
m%udKhla wjYH jQ nj;a" zzyqiau .kafk;a ke;sj tl .gu
is.r jd' Bg miafia wikSm jqkdZZ hkqfjks'65
/lshd ia:dkfha fjkiafldg ie,lSu udkisl fi!LH
flfrys ;ka n,mdk ,o ;j;a lreKla h' ialsk lshd
isfha Tyqg" Tyqf.a ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;dj
fya;=fldg f.k /lshdjla fkd,eu ksid Tyq fndfyda g
;on, udkisl wjmSvkhlg ,la jQ njhs' zzug kE /lshdjla
lr, uqo,a Wmhd.kak' uu lshkafka" ug mskg j;afjkak
wjYH keye' ug oCI;d ;sfhkjd''' uu leu;shs" /lshdjla
lr,d ta i|yd mhla .kak - tprhs'ZZ hkqfjka Tyq mjid
isfha h'66

;u ,sx.sl keUqrej fyda ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh


ms<sn|j ;u hyjkag lshd isu uska ;uka m%;sfCIam
lsula isjk nj fndfyda fokd is;+y' DKS lshd isfha"
;uka m%;sfCIam jQ nj ;ukag kqfKa zzyisfhau Tjqka ug
fjkia wdldrhg i,lkak mgka .;a;d''' fjkia mqoa.,fhl=g
63' p,d iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2011 wf.daia;= 8'
64' YS% ,xld rch yd t,a'''B' h iu. mej;s .egq iuh ms<sn| ioyk`ls' th nia r:j,
fndan mqmqrejd" idudkH ck;dj urKhg m;a lrk ,o ld,hls' ialsk iu. mej;s iuqL
idlPdj" ldka;d ls%hdld lgqj" 2011 Tlaf;dan 07'
65' frdIa iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2012 ckjd 6'
66' ialsk iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld lgqj ldka;d ls%hdld "
2011 Tlaf;dan 7'

58

wkq" oa,sx.sl ldka;djla jk w;r" wehf.a hyfjl=g


iu,sx.slhska inkaOfhka NS;shla ;sfnk nj k.;a miq
fia lg m;a jQ nj lshd ishd h' zzuu yqdla ;ryska
iy l<lsfuka ishd' ug f;are.kak neye" wehs wksla wh
ksiaiqkag f yg i,lkafka lsh,d' wms;a idudkH yg
j;afjkak leu;shs' ta f.d,af,da wdorh lrk whg wdorh
lrkak leu;shsZZ hkqfjka weh mjid ishd h'68

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

i,lk yg''' kuq;a uu fjkia keye''' uu ysgmq mrK


mqoa.,hduhs'''' kuq;a ug f;afrkafka kE' ta wh ud;a tlal
wdY%h lsu m%;sfCIam l<d''' hkqfjka mejiqfh'67

iuqL idlcdjg Ndckh jQ ;sia tlafofkla lshd isfha"


Tjqka fndfyda wjia:dj, udkisl wjmSvkhlska iy
jrold yeSulska fmfka" Tjqkag ;u iar fkdjk
,sx.sl;ajh fyda ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh
ms<s.ekSug iy wjfndaO lr.ekSug" igka lr.ekSug is jQ
ksid njhs' flfia fj;;a" RKd;aul iudh iy udkisl
n,mEj,g ,laug wu;rj" nyq;rhla fokd mjid isfha
;u hyjkaf.ka" iylrejkaf.ka" mjqf,a idudlhskaf.ka"
LGBT 69 ixOdkj,ska" wd.l kdhlhskaf.ka iy /lshd
ia:dkfha iydhlhskaf.ka ;ukag ,efnk Okd;aul yeS
ms<sn|j h'
oYs kue;s y;,sia yh ye" fld<U j;ajk ia;%S
f,an,aj,g wlue;s w;r" ;uka zzldka;djka iu. ksod.kakd
njZZ muKla mejiSug leu;s h' weh mjikq ,enQf" wehf.a
,sx.sl keUqrej ms<sn|j fndfyda ld,hla ord ish fkdyels
jQ njhs' zzkuq;a ug yuqjqkd f ms<sn|j fndfydu idudkH
yg ys;k mqoa.,hska' flka l fuh ug idudkH fohla
njg m;ajqkd' Bg miafia uu yqla i;=ka yd myiqfjka j;a
jqkdZZ hehs weh mejiqjd h'70

67' DKS iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " 2010 iema;en 18'
68' wkq iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld , 2011 uehs 13'
69' ldka;d iu,sx.sl" mqreI iu,sx.sl" oa,sx.sl iy g%dkaia mqoa.,hska

70' oYS iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2010
Tlaf;dan 30'

59

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

bkadKs;a wm iu. tjeks u isula ms<sn|j ;u w;alS


mjid ishd h' zzudj f;are .kak mqjka wh uf.a f.or
fkdish;a" ug yuqjqKq hyjka udj f;are .;a;d' Tjqka
ido meje;ajQjd' yefudau ud;a tlal l;d l<d' lsisflfkla
ug yskd jqfka kE' ljqre;a weyef keye wehs uu lrdnq
odkafka ke;af;a lsh,d' uu Tjqka iu. fndfydu myiqfjka
ld,h .; l<d' iudch fudkjo ys;kafka lsh,d uu lror
fjkafka kE' yq`.dla mqoa.,hska bkakjd udj ms<s.kak leu;s'
ta ksid uu bkafka i;=kaZZ hehs weh mejiqjd h'71
iuqL idlPdjg Ndckh jQ fndfyda fofkla ;ukag O
wdldrhg O udOHhkaj,ska iyfhda.hla ,efnk nj lshd
ish;a" ;uka ms<sn| wdvnr iy Yla;su;a yeS m%ldY
lrk ,oafoa tu mqoa.,hkaf.ka ;=fkka tlla muKla nj;a
wjOdrKh l< hq;= lreKls'

b. bjid isfuka olajk m%;spdrh' (Passive responce)


wm l;d l< fndfyda fokd" m%pKav;ajhg" fjkia fldg
ie,lSug fyda wmpdrhg ,la jQ g" Bg tfrysj jdlj fyda
Ydlj igka fkdl< wh jQy' iuqL mCIKhg Ndckh
jQ ismia fofkl= mjid isfha ;uka l=uk wkaof fyda
.egqula uyer hk nj;a" ;uka wm%dKsl ;;a;ajhlg m;ajqk
njla yefk nj;a" tuksid tu m%pKav;ajh w;r;=r fyda
miqj ta .ek ls%hd fkdlrk njhs' bkadKs mjid isfha tl
ojila uu fiajh lrk ia:dkfha ms <uqka fofofkl=
iu rKavqjlg megKd' Bg miafia uu oj,a lEu lk
fj,dfj Tjqka" yefudagu wefyk yg lE .y,d" zwdya'''
wo wdmam ;dh ms,d jf.aZ lsh,d lsjd' uu ug fkfuhs
jf.a kEiqqKq yg yshdhkqfjks'72

[
60

iuqL idlcdjg iyNd.s jQ iuyreka wd;au ixhufhka


hq;=j fYaIfhkau ;u mjqf,a idudlhska iy kEoEhska iu.
.;lrk nj mejiQy' WodyrK jYfhka ialsk" ta y
yqdla fyd|hs lsh,d ysf;kjd ^yskdfjka&' ud ta foaj,a .ek
71' bkadKs iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " 2011 wfm%a,a 28'
72' tu

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

fndfyda fj,djg ys;kafka ke;sj" tajd ysrlrf.k bkak


yokjd mqjka ;r' fjk fudkjd lrkak o@ hkqfjka
mejiS h'73
fYaIfhka u iu,sx.sl ldka;djka" ;u ,sx.sl keUqrej fyda
ia;S%-mqreI iudcNdjh u; ;SrKh hk wkkH;djh ksid
Tjqka fj;g t,a, h yels iu,sx.sl;ajhg tfrys m%pKav
ls%hd yd$fyda wmpdrj,ska je<lS isug" m%isoaO ia:dkj,
.ejiSfukaa je<lS isk nj wmf.a iuqL idlcdj,ska
wkdjrKh jQ lreKla h' iu,sx.sl ldka;djka iy mska
j;ajk fndfyda ia:dk iq;r ,sx.sl m%cdj j;ajk
jgmsgdjla ieliSug iy meje;aug" wNsfhda.hg ,lalrk
iu,sx.slhkag tfrys n,f. ;sfnk zwNsfhda.d;aul m%foaYZ
nj W.;=ka iska fidhdf.k we;'74
25 ye wksIald fld<U j;ajk w;r" ;ud
zzoa,sx.sl fyda iu,sx.sl ldka;djla' kuq;a" 80] lau iu,sx.sl
ldka;djlaZZ f,ig ;uka ykdf.k we;' wehf.a ia;S%-mqreI
iudcNdh wkkH;djh ia;S% f' weh iy wehf.a iyldh
ys;du;du fmd ia:dkj, .ejiSfuka je<lS isk wdldrh
weh wmg mejiS h' zzwms yqla miai fjkjd" tfy fufy
hkfldg'''' wms okakjd wmf.a m%foaY fudkjdo lshd''' fmd
uy,a' tfyu ke;ak wms f.or lEu .kakjd' wms wfma
hyjkaf.a f.j,aj,g hkjd' kuq;a fmd ;ekaj,g hkafka
kEZZ hkqfjka mejiqjd h'75

fndfyda wjia:dj, LBT mqoa.,hskag m%pKav ls%hdj,ska


wdrCIdug ;udf.a iudh yd wdl miqu bjy,a we;'
mfhaIKfhka ;yjqre jQ m LBT mqoa.,hskaf.a wdl
miqu Wiia ;;a;ajhl we;s g Tjqkag ;u zzwdrCIdj ,g
f.kZZ wkdrCIs; m%foaYj,g hdfuka je<lS isug yelshdj
we;' udhd mjik wdldrhg" weh ;udg zzhdug iqiq ia:dk
muKla f;dard frdf.kZZ .uka uka hkakS h' weh ;jrg;a
73' bkadKs iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " 2011 wfm%a,a 28'
74'
bka.%" f.davka fn%ka" wEka-u fnd;sf,;a" fhd,kavd frg ^tia& ^1997& l=hsia bka
iafmaia( fldhqksia$m,sla maf,aiia$ihsia T*a frisiagkaia" f fm%ia" hQ'tia'ta'
75' wksIald iu`. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2011 ckjd
22'

]
61

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

lshd isfha zzfuys m%;sM,hla f,ig" uu iuyr ls%hdj,ska


je<lS iskjd' uu k.rfha iuyr m%foaYj,g hkafka kE' uu
mdf wkak hkafka kE' yeu;eku hkafka uf.a fudag
r:fhka' fmd m%jdyk fiajdj, hkafka keye' fldaj,;a
hkafk;aa kE' ta yg ;uhs j;afjkafkaZZ lshd h'76
iu,sx.sl;ajhg tfrysj islrk fkdfhl=;a l;dj,ska ;uka
wdrCId lr.ekSu i|yd /lshd ia:dkfha ;u mqoa.,sl;ajh
wdrCId lr.ekSug ;uka j.n,d .kakd nj iuqL
idlcdj,g iyNd.s jQ msia iska mjid isk ,' fidaud
jhi wjqre 40 la jk w;r" fld<U Wm; ,nd we;' kuq;a
kg foaY.;j ;u iyldh iu j;a fjhs' weh lshk
m wehf.a ia;%Ss-mqreI iudcNdh wkkH;djh ia;%S jk w;r'
wehf.a ,sx.sl keUqrej iu,sx.sl f' wehf.a j;udk /lshd
ia:dkfha " weh ;u iylref.a ia;S%-mqreI iudcNdjh jD;j
m%ldY lsfuka yels;dla je<lS is' zzuu /lshdj lrk ;ek"
uu yqdla r. n,,d" fndfyda W;aidy lr,d ^uf.a ,sx.sl
keUqrej& jika lr.kakjd' ug iylrefjl= bkak nj lsh,d
;shkjd' ta;a thdf.a ia;S%-mqreI iudcNdjh .ek uu lsh,d
kEZZ hehs weh mejiqjd h'77

C. ilS%h$ls%hdld m%;spdr
fuu ldKavhg ,enqKq m%;spdrj,g" ;u mjq," m%foaYh" k.rh
fyda rg w;yer hdu zidudkHZ f,i j;au fyda idudkH
ia;S%-mqreI iudcNdjh wkqj j;au LBT lKavdh iy
m%cdj fj;ska iyfhda.h me;Su ksjiska neyerj ksoyi fiu
^lS%vdj, ksr; u" ldh jOk uOHia:dk$mqia;ld,j, ld,h
.; lsu jeks f.oka neyerj isk ls%hdj, ksr; u& iy
Ydlj iy jdlj h<sfmr,d igka lsu wh;a h'78

[
62

76' udhd iu mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2011 ckjd 22'
77' fidaud iu mej;s iuqL idlPdj' ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2011'
78' iu; ia;S%-mqreI iudcNdjhg fyda$iy ,sx.sl keUqrejg wod, wdl,amj,g wkqj j;au
ta;a;= .kajk fia fmd ia:dkj, .ejiSf fuu.ska woyia lrkq ,ef'

;u m%foaYj,ska neyerug leu;s ishfokdgu tfia


lsug fkdyels we;af;a wdl wmyiq;d ksid h'
mjq, ;=< isjk m%pKav ls%hd fyda iuyr wjia:dj,
iu,sx.slhskaj wkdpdrfha yeisfrkakka f,i olsk ksfjia
yshkaf.ka" isjk ;dvk-mSvk ksid ;ukag ;u foudmshkaf.a
ksfjiaj,ska yd ;uka j;a jQ ksjdij,ska neyerj j;aug
is jQ nj ;j;a mqoa.,hska iska mjid isk ,'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

iuqL idlcdjg iyNd.s jQ yhfofkl= mjid isfha"


fjkiafldg ie,lS iy m%pKav ls%hdj,g uqyqK ug we;s
wlue;a; ksid ;uka mjq,aj,ska" k.rfhka fyda rka neyerj
.sh njla fyda neyerj j;aug b;d leue;a;la olajk nj;a
h' ls%ia" zzuf.a ;h ug wjYH yg .; lrkak yu
wudrehs' ug iuyr fj,djlg ysf;kjd''''' lsisu i<l=Kla
b;=re fkdlr whskafj,d hkak''' iuyr fj,djg rka
msgfjkak y" uefrkak y ysf;kjdZZ hehs mejiqjd h'79

;u tfkod ;fha isjk m%pKav;ajhg;a wmpdr yd ;dvkmSvk j,ska je<lSf b;du m%fhdackj;a Wmdhud.hla
iy is;a.kakd iq ls%hdud.hla f,ig iuqL idlcdjg
,laflrek iu,sx.sl iy ixl%dka;s ,sx.sl mqoa.,hska 7
fofkl= mska wdldrfhka fmkS isu iy yeisu u.ska
m%pKaav;ajfhka fug W;aidy f.k ;snqKs'

msfhl= f,i ieriSu fyda tjeks wdldrfhka we` weu


u.ska ;u ia;S%-iu,sx.sl wkkH;dj fmkaug yelshdjla
,efnk w;r" jemqr mska .ejfik iy ms wdm;H
/ ;sfnk ia:dkj, f ksid jvd iqrCIs; njla ,ef'
WodyrKhla f,i" tla iu,sx.sl ldka;djla m%ldY lrk
,oafoa weh fudag ihsl,fha rd;S% ld,fha .uka lsf
;u wdrCIdj i|yd ms <ufhl= f,i we| me<|f.k hdug
leu;s njhs'80

79' ls%ia iu mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2011 fmnrjd
16'

80' bkaKs iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2011 wfm%a,a 28'

63

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

iuqL idlcdjg fhduq jQ iuyr mqoa.,hka lshd isfha


;uka iu; ia;S%-mqreI iudcNdjhg wkql+,j j;ajk njhs'
^ms f,i bmfka k msfhl= f,ig;a" .eyeKshl
f,i bmfka k .eyeKshl f,ig;a& 81 ta w;r" ;j;a
iuyreka mjid isfha ;ukaj ykdf.k ;sfnk wdldrhg
g%dkaia mqoa.,fhl= f,i j;au fyda iudch zjer f,iZ g
ykd.kakd wdldrhg j;au ;ukag myiq nj h' weh lshd
isfha" zzfmd jeisls<s - yeu;siafiau jeisls<shg hkfldg
zu,a,s u,a,s" jer,d wks;a tlZ lsh,d lshkjd' t;fldg ug
zwfmda fohfkaZ lshd isf;kjd' kuq;a" miqj zwhsfhda uu
.sfha jer tlg lsh,dZ ms jeisls<shg hkjd ''' fudlo
yefudau ys;kafka uu ms <ufhla lsh,dZZ hehs lSjd h'82
udhd" ia;s%hla f,ig ieriS l ld,hla .;lrka" km;du
fmd ia:dkj, weh foi wkjYH f,i mrka n,k
mqoa.,hkaf.ka je<lS ishd h' udhd 37 ye nq iu,sx.sl
ldka;djla f,ig ;udj ykd f.k we;s w;r" YS% ,xldf
jdih lrhs' weh mejiQ wkaoug" zzuu uf.a fmkqu fjkia
lr.;a;d" fldKavh jejqjd" we lla uy;a lr.;a;d" tg
uu fndfyda rg ldka;djla f,ig fmkqKd' tg mquhlg
fuka ljqre;a udj .Kka .;af;a kE' ug nexl=jlg fyda kEu
wdh;khlg hkak mqjka jqkd' kuq;a Bg l,ska yefudau
uf.a yd wuq;= yg n,kjd' ^kuq;a ta j;df& tfyu keye'
b;sx tal ug iykhla jqkd' kuq;a ta tlalu ug fjkak jqkq
mqoa.,hd ksid ug wuq;a;la kqKd' ug ys;=kd" uu bkak y
uf.a ienE ;;a;ajh fmkajkafka kE lsh,d'ZZ83

81' we wef NdIdj Yaf,aIKh lsug ix{d iy i<l=Kq m%fhdackj;a jk nj rE;a


rEnka;aghska ^1995& i|yka lrhs' zix{dZ hkq ix{djla ,ndfok" meye,s f;areula we;s
fohla nj mjik weh" thg reoaOj zi<l=KqZ hkq f;are .Kkdjla we;s fohla nj lshhs'
^msgqj 7& i<l=Kq iy ix{d okakd fm%aCIlhska iska ykdf.k w:l;kh lsug yelsk
fudaia;r iy we id:l ikaksfok udOHhla f,ig ykd.; yelsh' tfia lsug
neu u.ska jer f,ig w:l;khla fyda jer ykd.ekSula h yelsh' WodyrKhla
f,ig" YS% ,xldf zms .;s we;s ia;S% iu,sx.slhskaZ ykajkafka ms f,ig we wk
iudc mirhla ;=< zms .;s we;sZ mqoa.,hska f,ig h' fuhg reoaOj" YS% ,xldf .ul
zms .;s we;s ia;S% iu,sx.slhl= fndfyda myiqfjka zmshl=Z fyda zmshl= fuka fmkS
isk .eyeKq <uhl=Z fia ^jerhg& ykd.kakjd we;'
82' H iu mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2011 fmnrjd 12'
83' udhd iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj' 2011 ckjd 22'

64

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

iuqL idlcdjg iyNd.s jQ isfofkl= mjid isfha ;uka


b;du;a kElka ;ukag wjYH iykh iy udf.damfoaYh
,nd.ekSu i|yd Iu fyda ldka;d lKavdh$jHdmdrh ;=< jQ
fkdfhl=;a iyfhda.S;d lKavdh" mqoa.,hska fyda wdh;kj,
msysg me;+ njhs' udhd ksje/j fmkajd ka m" ztal yu
mqu fohla" we;a;gu fuu iyfhda.s;d lKavdh ^fYaIfhka
ldka;d ls%hdld lKavdh .ek i|yka lrka& Tjqkag O
ls%hdldrl ,shk oyhla ;sfhkak mqjka' kuq;a Tjqka
iu. tlg .ejiSu" oj,a wdydr .ekSu u wmg ,efnk Yd,
WojlaZZ hkqfjks'84
pdkaokS ia;r l< wkaoug" weh jir .Kkdjlau ;ud
zzf;dard.;a mjqf,kaZZ ^;uka hemqKq hyjka& iykh iy
iyfhda.h n,dfmdfrd;a;= jQ nj;a" ;ukaf.a j oHd;aul
mjqf,ka iyfhda.hla n,dfmdfrd;a;= fkdjQ nj;a h'85
iuqL idlcdjg iyNd.s jQ tlf,dia fofkl= i|ykaa lr
isfha" m%pKav;ajfhka" wmpdr iy jer f,ig ie,lSu
jeks wmyiq;dj,ska " iekiq iy.;j j;au i|yd
;uka ksjiska neyerj ls%hdldrlj, ksr;jk nj h' ;u
udkisl iqjh i|yd ix.S;hg ijkau" ;%mg keru iy
mqia;ld,hg hEu jeks ls%hdj,g Tjqka fhduq we;' ta w;r"
iuyreka fndfyda fia lh fjfyid lrk ls%hdldrlj,g
fhduq " ldh jOk uOHia:dk lrd hEu" weu" u jeks
ls%hd i|yd o fhduq we;'

fndfyda iu,sx.sl ldka;djkag iy g%dkaia mqoa.,hskag


fjkiafldg i,lk wjia:djl fyda m%pKav;aj ;;a;ajhl
;ud fjkqfjka igka lsf b;du idudkH l%uh
jkafka" jdlj ;u frdaOh m< lsuhs' iuqL idlcdjg
iyNd.s jQ 33 fokdf.ka 22 fofkl= mjid isfha" ;u
foudmshkaf.ka isjk udkisl ysyerj,ska ug we;s tlu
u yels;dla rg jdlj igka lsu njhs'
84' tu
85' pdkaokS iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2010
fkdjen 17'

65

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

;siayh ye fydfy keue;s iu,sx.sl ldka;dj uD


ms .;s we;s ldka;djla f,ig ;udj ykajd .kS' fld<U
j;ajk weh lshd isfha zzuf.a wudg ud jdy lrug
wjYH jqkd' thd wehf.a hyjkaf.a mq;=ka .ek ug fhdackd
l<d' Tjqka ;uhs ug .e,fmk iqiqu iajdmqreIhska lsh,d'
t;fldg uu lsjd''' Th woyi w;yer .kak tl fyd|hs"
fudlo uu ys;kafka uu mskag jeh .eyeKq whg leu;shs
lsh,dZZ hs'86
bfkdald kue;s 29 ye" fld<U mxj isk" ms .;s
we;s iu,sx.sl ldka;djla f,i ;ud ykajd .kakd w;r
weh o f iudku m%;spdr olajd ishd h' weh ia;r l<
wkaoug weh ;uka iu,sx.sl ldka;djla nj ujg lSfuka
miq wehf.a m<uqjk m%Yakh fl,skau t,a, jQfha''' ,sx.sl
yeisu inkaOjhs'''' weh weyqjd zzThd fldfyduo ;j;a
ldka;djla tlal ,sx.slj tlafjkafka@ZZ''' flda zzThd ;j;a
.eyeKq flfkla tlal ,sx.slj yeis,d ;sfhkj o@" Thd
iu,sx.sl lsh, lshkak@ZZ lsh,d''' t;fldg uu lsjqjd '''
fyd|hs Thd iu,sx.sl keye lsh, lshkafka" mssfhla tlal
,sx.slj yeisreKdg miafi o@ZZ87 hkqfjka mejiqjd h'
;u /lshd ia:dkfha ;ukag is jQ Ydl w;jr ms<sn|
ls%ia wm iu. lshd ishd h' tu w;jr jdl tajdg muKla
iSud " Ydl ysyer olajd jOkh fkdjqfka weh ;udg
ysyer lrkakdg reoaOj ls%hd l< ksid h' weh zzuu
uf.a m%Odk Odhl ks,Odhdg ;rjgq lr lsjqjd" Tyq" ug
fudlla y lrkak wdfjd;a" uu wksjdhfhkau llre
fomd;fka;=jg hkjd lsh,d' ta jf.au uu Tyqg lsjqjd"
Tyq udj w,a,kak yefjd;a' uu Tyqg luq,a myrla .ykjd
lsh,;a" tal yefudau biairy lrk nj;aZZ lSjd hehs lshd
ishd h'88

86' fydfy iu. mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2010
iema;en 18'
87' bfkdald iu mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2010
Tlaf;dan 14'
88' ls%ia iu mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2011 fmnrjd
16'

66

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

kfhda" 20 ye jk w;r" ;u foudmshka iu. fld<U


mx iskakshls' tfukau weh ;ukaj ykajd ug fYaI
f,an,a fhdod .ekSug wlue;a;la olajkakS h' ;uka fj;g
kkakdkk mqoa.,hskaf.ka t,a,jk jdl wmjdoj,ska
je<lS isug bx.S%is NdIdj fuj,ula f,ig fhdod.kakd
nj weh wm iu. mejiqjd h' zzuu Tyqg bx.S%is NdIdfjka
l;d l<d' fudlo uu okakjd" tg fndfyda mqoa.,hka nh
nj''' Bg miafia" Tyq lgmshdf.k hkak .shdZZ hkqfjka weh
mejiqjd h'89

89' kfhda iu mej;s iuqL idlPdj" ldka;d ls%hdld " YS% ,xldj" 2011 iema" 22'

]
67

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ #10

YS% ,xldf LBT


mqoa.,hskag n,mdk kS;s

oKav kS;s ix.%yfha 365A j.ka;sh nrm;, wiNH;dj


1995 YS% ,xldf oKav kS;s ix.%y mkf;a wxl 22 uehs
ixfYdaOkfha 365A j.ka;sh" jeys leue;a; we;sj islrk
iu,sx.sl inkaO;d wmrdOhla f,ig Nd;d lsug
Wmfhda.S lr.kq ,ef' 90
YS% ,xldf oKav kS;s ix.%yfha 1995 jQ ixfYdaOkhg fmr"
365A j.ka;sh u.ska wmrdOhla hehs i,lk ,oafoa mqreIhska
w;r isjk ,sx.sl ls%hdldrl muKs' fuu Odk uOHia:
ia;S%-mqreI iudcNdjhkag iy fjkiafldg fkdie,lSug;a"
fjkia lsug orK ,o whym;a ml,amk m%h;akh;a u.ska"
365A j.ka;sh ixfYdaOk zzmqoa.,hka fofofkl= w;r jk
ls%hdjlaZZ f,ig fjkia jQ w;r" fuu ixfYdaOkh u.ska
ldka;djka w;r isjk ,sx.sl ls%hdldrl o tu kS;sh hg;g
f.k tk ,'91

90' tys fufia i|yka f( zzfmd ia:dkhl fyda fm!oA.,sl ia:dkhl jro islrk kEu
mqoa.,hl= fyda jrog mx.=lrejl=jk fyda ;j;a ;eke;af;l=g jer ls%hdj lsug ;e;a lrk
fyda iydh ,ndu i|yd fjk;a mqoa.,hl= iu`. lrk nrm;, wiNH ls%hdjlg jrolrejkq
we;s w;r" tu ;eke;a;dg wjqre 2 olajd ld,hlg nkaOkd.dr .;lsu u.ska fyda ovhla
fyda ta folu iys;j o~qj muqKqjkq ,nk w;r" wjqre 18 g je mqoa.,hl= iska wjqre 16
g wvq mqoa.,hl=yg jro lrkq ,enqf k ovhla iys;j tu mqoa.,hd wjqre 10 g fkd wvq
iy wjqre 20 g fkdje ld,hlg nrm;, jev iys;j nkaOkd.dr .;lrk w;r" wmrdOh
is jQ mqoa.,hdg" Tyqg is jQ ydksh fjkqfjka wlrKh kshu lrk jka uqo,la f.ug o
ksfhda. lrkq we;'ZZ
91' je ia;r i|yd( ;nhshd" jhs' ^2004& ^IM& Moral Citizens: Sexuality and the Penal Code in
Sri Lanka in A.J. Canagaratna (Ed.) Neelan Tiriuchelvam Commemoration Conference Papers
(pp.107-141) Colombo, ICES.

68

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

zznrm;, wiNH;djhZZ hkq l=ulaoehs ksjpkhfldg


fkdue;s w;r" tu.ska" tu Odkh Iu ,sx.sl
inkaO;d i|yd o fhdod .; yelso@ hkak inkaOfhka
meye,s ke;' foaYmd,ksl iy wfkl=la uyck kdhlhska
mqreoaola jYfhka LBT m%cdjg reoaOj lrkq ,nk m%ldY
olakg ,efnk iudc jgmsgdjl" uyck ml,amkh wkqj
zznrm;, wiNH;djhZZ fndfyda g iu,sx.sl inkaO;d
yekaug fhdod .;a;la nj lsj yelsh' 365A j.ka;sh
hgf;a tk kvq" Widhl l,d;=rlska Nd.lr ke;;a" tjeks
wkqudk w.hka u; mok jQ Odk fmd;aj, i|yka
;su u iq;r ,sx.slhskag fmd,Sish iska lrkq ,nk
wmfhdack iy wfkl=;a n,mEj,g iy Tjqkaf.a ;fha
f;aj, fyda ,sx.sl ls%hdldrlj, muKla fkdj
,sx.sl whs;sjdisl i|yd lrk ls%hdldrlj, 92 Tjqka
f.drla lr.ekSug fya;=jla f'
fm!oa.,sl mqrjeishka th wfkl=;a whg tfrysj" fndfyda g
mjqf,a idudlhkag tfrysj fhdod.kakd njg ;ckhlr
miqj" th kS;sh ls%hdlrjkakkamsg oukq ,enQ isoaka o jd;d
we;'93

iu,sx.sl" ,sx.sl ls%hdjka idmrd ls%hdjla f,ig ie,lSu u.ska


fmd,Sishg iy iu,sx.sl;ajhg reoaO lKAvdhj,g ish
ia;S% LBT mqoa.,hkag zldu lD;SkaAZ iy wmrdOlrejka f,ig
k lsug u. mEfokq we;' Iu ,sx.sl fkdjk mqoa.,hka
f,ig ykd.ekSu iy w,a,d.ekSu ms<sn|j jk h" LBT
mqoa.,hka" Tjqkaf.a mjq,a" hyjka iy iuia;hla jYfhka
92' zznrm;, wiNH;ajh i|yd mqoa.,hska fofofkl=g ovZZ" f,s ," 16'2012" YS% ,xldj
wka;cd,fha m< lr we;' fldgqf h fmdf,a fmd jeisls,shl iu,sx.sl ls%hdjl
fh is mqreIhka fofofkl=g fld<U uydlrKh iska tla wfhl=g re'1500$} ne.ska
jQ ov uqo,la kshu lrk ,' uqL ,sx.sl ls%hdjl fh ish fldgqj fmd,Sish iska 40
ye mqreIhl= yd 50 ye mqoa.,hl= w;awvx.=jg .kakd ,' tla mqoa.,hl= rcfha
ks,Odhl= f,ig ykdf.k we;' fld<U fldgqf ufyaia;%d;a" lKsIal fr;ak bossfha
f.dkq lrk ,o fpdaokd m;%fha iellrejka oKav kS;s ix.%yfha 365 A j.kA;sh hgf;a
o~qj ,eh yels jrola islr we;s nj meKs,s mCIh iska i|yka lrk ,' iellrejka
fmd jeisls<shl nrm;, wiNH ls%hdjl ksr; jQ njg fmd,Sish fpdaokd lf<a h' ;a;sfha
kS;s{hd" chr;ak m;srK lshd isfha fiajdodhlhd fuu fpdaokdj,g jrolre f,ig
ms<s.kakd
njhs'ZZ
http://www.dailymirror.lk/news/23546-two-men-fined-for-grossindecency-.html"
93 je ia;r i|yd( ;nhshd jhs' ^2003& Man-made Laws and Feminine Feelings: A Lesbian
Encounter with the Law in Sri Lanka,Lines, 2(1) May 2003 YS% ,xld" fma<s 2^1& uehs 2003
n,kak'

69

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

uq iudchu inkaOlr.;a ksy~ pl%hlg uq, mqrkq we;'


fuu.ska n,ls" hjeoa" kS;s frda w;awvx.=jg .ekS
iy r|jd ;e" Ydl iy ,sx.sl ysyer iy iup,a ls"
jOysxid" IKh iy ,sx.sl keUqrej" ia;S%-mqreI iudcNdh
wkkH;djh fyda ia;S%-mqreI iudcNdh w:l;kh iy
m%ldYkh fya;=fjka iajdk mqoa.,hska we;=j" rcfha
iy rdcH fkdjk msia iska lrkq ,nk kSue we;=
O udkj ysl W,a,x>k rdYshla u.ska LBT mqoa.,hka
wjodk ;;a;ajhlg m;alrkq ,ef'
b. 399 j.ka;sh - oKav kS;s ix.%yh - mqoa.,drEvh
(Personation) u.ska /ju
YS% ,xld oKav kS;s ix.%yfha 399 jk jk.ka;sh jk mqoa.,drEvh
u.ska /ju" fndfyda g g%dkaia mqoa.,hskag reoaOj Nd;d
jkakls'94 zmqoa.,drEvhZ iy zfjk flfkl= fia fmkS isuZ
iska lsysmhla Widhg meK we;s w;r" tys ldka;djka
mqreIhka fia fjiaj,df.k isu iy Tjqkaf.a zi;H
,sx.sl wkkH;djZ uyckhdg fy,sh' g iudk f,i
uyckhd fkdu`. heu inkaOfhka ixl%dka;s
,sx.sl ldka;djka w;awvx.=jg f.k we;'95

94' zzfjk;a mqoa.,hl= f,ig fmkS isug ;e;a lsu fyda wkqkqu we;sj fjk;a mqoa.,hl= f,ig
fmkS isu fyda fmkS isk ,o mqoa.,hd fyda Tyq i;H jYfhkau fjk;a mqoa.,hd fkdu"
mqoa.,hl= zzmqoa.,drEvh u.skaZZ /ju fZZ hkqfjka lshef' w:l;kh ( mqoa.,drEvh
lrkq ,nk mqoa.,hd i;H fyda uk#l,ams; mqoa.,hl= jQ g th je/oaola f,ig ms<s.efka'
fuu je/oaog jrolrejl= jQ kEu mqoa.,hl=g o`vqj jYfhka ovhla fyda wjqre 3la olajd
ld,hlg isr o`vqjula fyda hk folu kshu l< yel'
95' ,xldm n,kak zms <uhl= wjqre 18 isg .eyeKq <uhl= fia fjiaj,df.kZ" 2010
wf.daia;= 31 ,xldm" zhqo yuqod ks,Odhl= fia fjia j,d.;a ldka;djla rl:k weu;=ula
ksid we;sjQ fm%au inkaOhlska miqj ldka;djlaa iu. jdy fjhsZ" 2010 wf.daia;= 23
jhsk" zfl,af,da" fld fl,a,ka f,ig fjiaj,df.kZ" 2009 uehs 17 ,xldm" zwjqre
20la mshl= fia fjiaj,d.;a mqoa.,hl= fmd,Sisfha ldka;djl fjhsZ" 2009 ckjd 3
,xldm" zmsfhl= fia fjiaj,d.;a 16 ye wysl=Kal ;reKsh kSuereulg ielmsg
w;awvx.=jgZ 2005 uehs 11 ,xldm zoUq,a, mkaif,a ms <uhd .eyeKq <uhl= fjhsZ" 2004
ud;= 10 ,xldm" zhqo yuqod ks,Odkshl f,i fjiaj,d.;a hqo yuqod ks,Odhdg fydr
ye`kqm;la u inkaOfhka fldia;dm,ajh w;awvx.=jgZ 2003 ckjd 18 bod ,xldm"
z.eyeKq fjia .;a mshl= inkaO isoahlaZ 2003 cQ,s 20'

70

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

c. 1842 whd, wd{d mk;


fmd ia:dkj, ria;shdjkakka f,ig ykajk mqoa.,hska
r|jd ;eug n,Odkag n,h meju 1842 iu;
Y%S ,xldf whd, wd{d mk;g wkqj wog;a isf'96
kslrefKa ld,h .; lrk mqoa.,hd wioaNdjfhka hq;=j
whdf,a hkafkl= f,ig w:l;kh lsf wNsu;h iy
kS;sh l%shd;aul lsf n,h fmd,Sishg we;' fuh fndfyda
g whd, w{d mk; wksisf,i Nd;d lsug iy jer
f,ig fhdod .ekSug Nd;d lrk w;r" fuu.ska Iu
,sx.sl fkdjk ldka;djka" g%dkaia mqoa.,hska iy kd 97 m%cdj
jer f,ig w;awvx.=jg .efkkafka Tjqka fjkia f,ig
olsk neka h' wvq iudc wdl ;;a;ajhla we;s" fmd,Sisfha
ysxikhg ,laf wjodku we;s ixl%dka;s ,sx.sl mqoa.,hska
w,a,d .ekSug whd, wd{d mk; fnfyka Nd;hg .efka'98
fndfydag Tjqka w`k m<`k wdldrh ^Tjqkaf.a j
oHd;aul ,sx.hg reoaOj& Tjqkaj ,sx.sl Y%lhka f,ig
ks.ukh lsug fya;=jla f - whd, wd{d mk; u.ska
,sx.sl Y%lhkag ysyer lsu" w;awvx.=jg .ekSu iy
fpdaokd bm;a lsu idOdrKSlrKh lrhs'99

kS;shg wkqj fpdaokd ,o mqoa.,hska ^jfrka;=jla fkdue;sj


w;a wvx.=jg .;a& fmd,Sish iska meh 24 la we;=<;
ufyaia;%d;ajrhd fj;g bm;a l< hq;=h' kuq;a" fpdaokd,o
96' fmd j, fyda uyd ud.fha fyda uyckhd .ejfik ia:dkhl whdf,a .ejfik
fyda wixjr f,ig yeisfrk fyda wfYdaNk f,ig yeisfrk iEu fmd .Ksldjlau''''
kslrefka ld,h .;lrk fyda fkdyslauqKq mqoa.,fhl= f,i ksYaph lrkq ,nk w;r
kS;sh bfha jrolrejl= fldg nrm;, jev iys;j fyda fkdue;sj ojia 14lg fkdje
ld,hla i`oyd isr o~qj fyda ovhla kshu lrkq ,ef' hkqfjka j.ka;s wx. 3 ^1& ^wd&
u.ska wjOdrKkh lrkq ,ef' tjeks mqoa.,hl= n,m;%hla fkdue;sj w;awvx.=jg .ekSug
yelsh' hkak j.ka;s wxl 3 ^2& u.ska wjOdrKh lrkq ,ef'
97' .eyeKq f,ig fmkS isug leu;s tfy;a Tjqkaf.a m%Odk zmqreIZ nj w;yeug
wjYH;djhla ke;s iy mska inkaOj ,sx.sl wdYdjla we;s ms Yrhla iys;
mqoa.,hka f,ig ;udj y`kajk kd m%cdj iska tla;rd fldgila ye`kaug Nd;d
lrk isxy, fhuls' ^, iy ksfld,ia" 2012 ( 555&
98' je ia;r i`oyd ( ksfld,ia' ta ^2010& Nichols A. (2010) Dance Ponnaya Dance Feminist
Criminology April 2010, Volume 5, No.2 wfm%a,a ldKav 5" wxl'2 lshjkak' http://fcx.
sagepub.com/content/5/2/195
99' kslf,dia' ta ^2010& Nichols A. (2010) Dance Ponnaya Dance Feminist Criminology April
2010, Volume 5, No. f*ksia l%sfkdf,d" 2010 wfm%a,a ldKav 5" wxl'2 http://fcx.
sagepub.com/content/5/2/195

71

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

mqoa.,hska isl=rdod khl w;awvx.=jg m;a jqjfyd;a


ufyaia;%d;ajre i;s wka;fha rdcld fkdlrk neka" Tyq fyda
weh meh 48g jvd je ld,hlg r|jdf.k ;nkq ,nkakg
yelshdjla we;' w;awvx.=jg .ekS rd;%S ld,fha islsu iy
fpdaokd ,o mqoa.,hska rd;%shla fmd,Sish ndrfha ;nd .ekSf
iuyr isoaka w;awvx.=jg .;a fuu mqoa.,hska wmfhdackhg
,la inkaOfhka jd;d.; we;'100
d. uQ,sl whs;sjdisl
YS% ,xld wdKavql%u jHjia:df ;=kajk mfofha YS% ,dxlsl
mqrjeishdf.a whs;Ska ms<sn|j i|yka f'101
,sx.sl keUqrej fyda ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh u;
wdrCIdj ;yjqre lsu ms<sn|j jHjia:df i|yka fkdf'
fuu ;yjqre ls" fjkiafldg fkdie,lSu hg;g .efkk
Odk u.ska wdjrKhjk nj;a" kS;sh bfha ish
mqoa.,hska tl iudk nj;a" ms<sn|j ;l l< yel' Wmf;a
ms fyda .eyeKq f,ig j oHd;aul j. lsula lsu
wereKqfldg fjk;a lsisjl=g z,sx.hZ hk moh Nd;d lsug
jHjia:dj u.ska wjia:dj i,id fkdue; flfia kuq;a"
fjkiafldg ie,lSu wdjrKh lrk Odk zztjeks fya;+ka
u;ZZ fjkafldg ykd.ekSu ;yk lrkq ,ef' tjeks
wjia:djl th cd;Hka;r kS;sh iu. ikaikaokh lsug
k" ,sx.sl keUqrej iy ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh
u; fjkiafldg ie,lSug reoaOj Odk we;=<;alr th
w:l;kh l<hq;= w;r" iu,sx.sl ls%hdldrl wmrd ls%hd
jYfhka k lsu kg mj;sk kS;sh hgf;a isf'

[
72

,sx.sl keUqrej iy ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh


inkaOj ksYa; fjkiafldg fkdi,lk NdIdjla
jHjia:df ke;s nj iq;r ,sx.sl m%cdjg n,mEula we;s lsug

100' ^tu .%ka:fhys u&


101' tu mfofha 12 jk jHjia:djg wkqj" cd;sh" wd.u" NdIdj" l=,h" ,sx.h" foaYmd,k
leue;a;" Wmka ia:dkh fyda tjeks fya;+ka u; lsisu mqrjeisfhl=g fjkiafldg ie,lsh
fkdyel'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

fya;=jla jkafka" whs;Ska N=la;sf wdrCIdf iy kS;s


ls%hd;aul lsf Tjqkag Yd, jYfhka wjdis isjk ksid
h' jHjia:df i|yka whs;Ska W,a,x>kh jQ fyda Odhl fyda
mmd,kuh ls%hd u.ska kEu fudfyd;l W,a,x>khug
;ckhla mj;sk mqoa.,hl=g we;s i ms<sn|j YS% ,xldf
jHjia:df 17 jk j.ka;sfha i|yka f' i|ykaj we;s
i hg;g wlrKh u.ska iykh me;Su" jka ,nd.ekSu
fyda m%;sixia:dmkh" mqkhqla; lsu iy /lshdf Wiia
,ndu we;=<;a h' rfgys we;s by,u Widfhka hqla;sh
mis|,Sug wjYH YS% ,dxlslhskag l lSug we;s hdka;%Khla
jYfhka ykajk uQ,sl whs;sjdisl Wmfhda.S lr.kska"
fY%aIaGdlrKh o we;=<;aj Widj,g kvq Yd, ixLHdjla
,e we;' flfia kuq;a kS;sh u.ska ,ndfok fuu i"
,sx.sl keUqrej iy ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh
u; fjkiafldg ie,lSj, mqoa.,hska iska l,d;=rlska
Wmfhda.S lr.efka'
YS% ,xldf udkj ysl fldiu iska udkj ysl
W,a,x>kh inkaOfhka uYk islrk w;r" th i
ls%hdud. i|yd wkq.ukh lrk jeo.;a hdka;%Khls' flfia
kuq" udkj ysl fldIka mk; mslaid ne,Sf wdjrKh
jQ ldrKh k" mj;sk kS;sh u.ska" mCId lsf jmih
iSudlsu iy zzuQ,sl whs;sjdislZZ hgf;a muKla Nd.
lsu isjk njhs' tk jHjia:dfjka wdrlaId lrk udkj
ysl lv i|yd muKls' fuhg" ,sx.sl keUqrej iy ia;S%mqreI iudcNdh wkkH;djh u; fjkiafldg ie,lSu wh;a
fkdjk w;r" tu.ska cd;Hka;r kS;shg hg;aj udkj ysl
wdrCId lsug iy bgqlsug YS% ,xldj we;s fmdfrdka
W,a,x>kh f'102 udkj ysl fldIka mk; u.ska" cd;sl
;,fha kS;s iy mmd,k ls%hdud. cd;Hka;r udkj ysl
m%;sm;a;s iy iu;hkaj,g wkql+, njg iar lsug wjYH
ls%hdud. ms<sn|j rchg ksfoaY bm;a lsug cd;sl udkj

102' n,kak kS;sh iy iudcNdrfha 2010 (Law and Society Trust) (2010) Sri Lanka Atrophy
and Subversion of the Human Rights Commission, ANNI Report on the Performance and
Establishment of National Human Rights Institutions in Asia, fld<U"" Y%S ,xldj

73

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

ysl fldiug n,h ,ndfokq ,ef'103 flfia kuq;a" LBT


mqoa.,hska iy wfkl=;a iq;r ,sx.sl m%cdj fjkiafldg
ie,lSj,g Ndckhjk kS;S m%;sixialrKh lsu Wfoid
udkj ysl fldiu iska .kakd ,o ls%hdud. ms<sn|j
jd;d yuq ke;'
e. cd;Hka;r .siq
YS% ,xldj" tlai;a cd;Skaf.a m%Odk udkj ysl .siq iy
l,am .siq rdYshlg w;aika fldg we;'104 YS% ,xldjg" LBT
mqoa.,hska hk wfkl=;a iq ,sx.sl m%cdjf.a whs;sjdisl
wdrCId lsu inkaOj we;s cd;sl kS;s iy m%;sm;a;s
ixfYdaOkh lsug iy tajd cd;Hka;r udkj ysl kS;shg
iudk ;,hlg f.k tau i|yd Yd, ldhNdrhla bgq lsug
we;'

[
74

103' n,kak kS;sh iy iudcNdrfha 2010 (Law and Society Trust) (2010) Sri Lanka Atrophy
and Subversion of the Human Rights Commission, ANNI Report on the Performance and
Establishment of National Human Rights Institutions in Asia, fld<U" Y%S ,xldj'
104' ishu wdldrfha cd;sjd fjkiafldg ie,lS ;=rka lsu i|yd jk cd;Hka;r iuq;sh
wdl" iudc iy ixialD;sl whs;sjdisl ms<sn| cd;Hka;r m%{ma;sh is,a yd foaYmd,k
whs;sjdisl ms<sn| cd;Hka;r m%{ma;sh ia;S%kag tfrys ishu wdldrfha fjkiafldg
ie,lS ;=rka lsu i|yd jk m%{ma;sh jO u iy wfkl=;a wudkqIsl ls%hd fyda my;afldg
ie,lSu fyda o~qj ug reoaO u ms<sn`o iuq;sh <ud whs;sjdisl ms<sn| iuq;sh <uqka
lsKSu inkaO <ud whs;sjdisl ms<sn| iuq;shg wod<jk l,am .siqu iy ixl%uKsl
whs;sjdisl wdrCId lsf cd;Hka;r iuq;sh'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ #11 ksfoaY ]
fuu wOHhkh u.ska biau;= lrk ,o m%pKav;ajh iy
fjkiafldg ie,lS ms<sn| f;dr;=rej,g ms<shula jYfhka"
m%;sm;a;s imdolhskag" rcfha wdh;kj,g" wOHdmksl
wdh;k" fm!oa.,sl wxYhg" is,a iudchg iy wfkl=;a
wod< mdYjhkag ,ndu i|yd my; i|yka ksfoaY ykd.
kakd ,'
105

2011 fmnrjd ui CEDAW lgqf 48 jeks


ieisjdrfha YS% ,xld rcfha iudf,dapk ieisfha bm;a
flreKq CEDAW lgqf wjika ksCIK ls%hd;aul lsu
zziu,sx.sl jeys mqoa.,hska w;r iajleue;af;ka isjk
,sx.sl inkaO;d idmrd ls%hdjla fkdlssug;a" iuq;sh
hgf;a fjkiafldg fkdie,lSug ne isk nj;aZZ wjika
ksCIKj, CEDAW lgqj iska rchg wjOdrKh
lrk ,'
tlai;a cd;Skaf.a udkj whs;sjdisl i|yd jk
uyflduidiaf.a jd;dfjys" fjkiafldg i,lk
kS;s iy ls%hdjka fukau ,sx.sl keUqrej iy ia;S%-mqreI
iudcNdh wkkH;djh u; mqoa.,hskag tfrysj isjk
ysxikhka ms<sn| olajd we;s wjika ks.uk iy ksfoaY
ls%hd;aul lsu'
fmd yd fm!oa.,sl ia:dkj, iu,sx.sl jeyshka w;r
isjk ls%hdjka idmrd ls%hdjla fia i,lk oKav kS;s
ix.%yfha 356A j.ka;sh mkak lsu'

YS% ,xldf Iu ,sx.sl fkdjk ia;%Skag" g%dkaia


mqoa.,hskag iy kd m%cdjg tfrysj whd, wd{d mk;
w;a;fkdau;slj Nd;d lsug tfrysj ls%hdud. .ekSu'
105' ldka;djkag tfrys ish wdldr fjkial msgqoelSf cd;Hka;r iuq;sh" tlai;a cd;Skaf.a
ixOdkh iska 1979 foien 16 jk k iu; lrk ,' Y%S ,xld rch iska 1981
Tlaf;dan 05 k fuhg w;aika ,nk ,'

75

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

g%dkaia mqoa.,hskag tfrysj oKav kS;s ix.%yfha 399 jk


j.ka;sh" ^zmqoa.,drEvh u.ska /ju& fmd,Sish iska
w;a;fkdau;slj Nd;d lsu je<elaug ls%hd lsu'
fjkiafldg fkdie,lSu inkaOj i|yka jk"
jHjia:df 12^2& jHjia:dj ixfYdaOkh lsu u.ska
,sx.sl keUqrej iy ia;%S-mqreI iudcNdh wkkH;djh u;
mokj fjkiafldg ie,lSu ;yk lsu tys meye,sj
wka;.; lsu'
jHjia:dfjkau fm!oA.,sl;ajh wdrCId lsu" ms<s.ekSu
inkaOj ls%hdlsug wjYH fjkial islsu' bkahdj
we;= ;j;a rgj, jHjia:d fuka" fm!oa.,sl;ajh
wmf.a jHjia:df uQ,sl whs;sjdislula fkdf' LBT
mqoa.,hska iq,n jYfhka Tjqkaf.a leue;a;lska f;drj
zzksrdjrKhZZjk w;r" ta i|yd Tjqkag lsis iula
ke;' fm!oa.,sl;ajhg we;s whs;sh W,a,x>kh lsu
wka;cd,h yryd jOkh we;'106
,sx.sl keUqrej" ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh"
ia;S%-mqreI iudcNdh w:l;kh iy m%ldYkh u;
mok ysxikhka meye,sj ykd.kska" fjkiafldg
fkdie,lSf m%;sm;a;s wdrCId lsug" /lshd ia:dkfha
jk ,sx.sl ysxikh inkaOfhka tl yd iudk m%;sm;a;sa
f.dvke.Sug rdcH wxYh iy fm!oa.,sl wxYh u;a
lsu'
LBT mqoa.,hskag uqyqKug isjk .egj,g ixf
m%;sm;a;Ska ls%hd;aul lsu iy jOkh lsf wruqKska"
LBT mqoa.,hska iy wfkl=;a iq;r ,sx.sl m%cdj iu.
jevlrk ixOdk iu. tl;=ug ls%hd lsu'

76

106' ;jo fm!oa.,sl;ajh inkaOj jHjia:d whs;sjdislula fkdue;sj" cd;sl wdrCIdj inkaO
fya;+ka ksid rch iska iqmlaIdld ksCIK ls%hdud. f.k we;s w;r" fm!oa.,sl
;j,g ndOd lsu i|yd ;dlaIKh fhdodf.k we;'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

m%;sm;a;s
imdokfha

iydh
.ekSug
107
udf.damfoaYlhla jYfhka fhda.Hl;d uQ,Ou
wkq.ukh lsu' ysxikh" fjkiafldg ie,lSug iy LBT
mqoa.,hska idmrd mqoa.,hska f,ig lSu ms<sn|j ls%hd
lsu i|yd jk wdishdkq meismsla ixiofha kS;sfkaf.a
WmfoaYl ljqkais,h u.ska olajd we;s ksfoaYhka id:lj
ls%hd;aul lsu i|yd cd;sl udkj ysl fldiug
im;a iemhSu'
iia;rd;aul ,sx.sl wOHdmksl ksKdhlj,g wkqj
mdi,aj, ,sx.sl wOHdmkh ls%hd;aul lsu'

107' ^2007& ,sx.sl keUqrej iy ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh inkaOj cd;Hka;r udkj
ysl kS;sh fhdod.ekSf .;yels fhda.Hl;d uQ,Ou ^fhda.Hl;d uQ,Ou hkq"
ia;S% iu,sx.sl mqoa.,hska inkaOfhkajk udkj ysl W,a,x>kh ls iy wka;
,sx.sl;ajh inkaO .eg ms<sn| ls%hdldug cd;Hka;r udkj ysl kS;s m%;Skaj,g
wod,j fhdod .ekSug wfmaCIs; ,sx.sl keUqrej iy ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;dj
inkaOj we;s uQ,Ou moaO;shls' kS;sfkaf.a cd;Hka;r fldiu" udkj ysl
inkaOfhka cd;Hka;r fiajh iy f,daal udkj ysl fYaI{hka iu. 2006 jIfha
bkakSishdf fhda.Hl;d kqjr mej;s iuqjl fuu uQ,Ou iuQyh ksudKh lrk
,'&

]
77

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

[ wdY%s; .%ka: ]
Aizura, Aren, Jenny Walsh, Ash Pike, Roz Ward and Jak (2011) Gender
Questioning: A Joint Project of Trans Melbourne Gender Project,
Gay and Lesbian Health Victoria and Rainbow Network Victoria,
Melbourne, Australia.
Ada Derana (Truth First) March 2012 [online] Available from: http://
www.adaderana.lk/news.php?nid=17473&mode=beauti
BBC News (2012) Q & A Post War Sri Lanka, 13 November 2012.
Available online at: http://www.bbc.co.uk/news/world-southasia-11393458
Bastians, Dharisha (2013) Bodhu Bala Sena Wants Law Changed
to Permit a Sinhalese Man to Marry Five Wives to Propagate the
Sinhala Race, 23 January 2013, www.dbsjeyaraj.com Available online
at: http://dbsjeyaraj.com/dbsj/archives/15219
Bellanvila Sudaththa Thero and Dunne, C. J., (2007) Homosexuality,
Buddhism and Sri Lankan Society, Groundviews 28 August
2007: Colombo [online] Available from: http://groundviews.
org/2007/08/28/homosexuality-buddhism-and-sri-lankan-society/
Bruce-Jones E., & Itaborahy L., (2011) State Sponsored Homophobia: A
World Survey of Laws Criminalizing Same Sex Sexual Activity between
Consenting Adults, An ILGA Report, The International Lesbian, Gay,
Bisexual, Trans and Intersex Organization.
Colombage, Dinouk (2013) Bodu Bala Sena: A Threat to Sri Lanka's
Future, Groundviews, 19 March 2013, Colombo, Sri Lanka. Available
online at: http://groundviews.org/2013/03/19/bodu-bala-sena-athreat-to-sri-lankas-future/
Daily Mirror, Two men fined for gross indecency, 16 November 2012,
Sri Lanka. Available online at: http://www.dailymirror.lk/news/23546two-men-fined-for-gross-indecency-.html

78

http://www.himalmag.com/Vagrant-voices_nw2138.html
Gunasekara, Tisaranee (2013) The Muslims are the new Tamils, Lanka
Standard, 27 Jauary 2013, Colombo, Sri Lanka. Available online at:
http://www.lankastandard.com/2013/01/the-muslims-are-the-newtamils/
Human Rights Watch (2011) Sri Lanka: Report Fails to Advance
Accountability, 16 December 2011, New York. Available online at:
http://www.hrw.org/news/2011/12/16/sri-lanka-report-fails-advanceaccountability

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

Fernando, M. (2008) Vagrant Voices', Himal South Asia, Vol. 21 (3),


Available online at:

Human Rights Watch (2008) This Alien Legacy: The Origins of


Sodomy" Laws in British Colonialism. www.hrw.org/sites/default/
files/reports/lgbt1208_webwcover.pdf.
Human Rights Commission of Sri Lanka Act No. 21 of 1996
Ingram, Gordon Brent, Anne-Marie Bouthilette, Yolanda Retter
(Eds) (1997). Queers in Space: Communities / Public Places / Sites of
Resistance, Bay Press, USA.
Law and Society Trust (2010) Sri Lanka Atrophy and Subversion of
the Human Rights Commission, ANNI Report on the Performance
and Establishment of National Human Rights Institutions in Asia,
Law and Society Trust: Colombo.
Miller, J and Nichols, A (2012) Identity, sexuality and commercial
sex among Sri Lankan nachchi. Sexualities, Special Section, 15
(5/6) pp.554 569, Sage Publications, Available online at: DOI:
10.1177/1363460712446120
Nichols, Andrea (2010) Dance Ponnaya, Dance! Police Abuses Against
Transgender Sex Workers in Sri Lanka, Feminist Criminology 2010 5:
195, Sage Publications, Available online at: http://fcx.sagepub.com/
content/5/2/195
The Sunday Leader, Don't Abandon the Gay Men", 6 June 2010.
Rubinstein, Ruth (1995) Dress Codes: Meanings and Messages in
American Culture. Boulder: Westview Press.
79

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

Raghavan, Suren (2013) Bodu Bala Sena and Buddhism's Militant


Face in Sri Lanka, Groundviews, 15 January 2013, Colombo Sri Lanka.
Available online at: http://groundviews.org/2013/01/15/bodu-balasena-and-buddhisms-militant-face-in-sri-lanka/
Section 10 (d) Human Rights Commission of Sri Lanka Act No. 21 of
1996
Section 365A, Sri Lanka Penal Code (Amendment) Act No.22 of 1995,
31 October 1995
Section 399, Cheating by Personation, Sri Lanka Penal Code 1883
Tambiah, Y. (2004) (Im)moral Citizens: Sexuality and the Penal
Code in Sri Lanka. In A.J. Canagaratna (Ed.), Neelan Tiruchelvam
Commemoration Conference Papers (pp. 107 141) Colombo, ICES
Tambiah, Y. (2003 May).Man-made Laws and Feminine Feelings: A
Lesbian' Encouvg;t

80

[ Wm .%ka: ]

81

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

Wm .%ka: A ( mqoa., f;dr;=re


ia;S% iu,sx.sl" oa,sx.sl iy ixl%dka;s ,sx.sl mqoa.,hka iu.
meje;ajQ .=Kd;aul iuqL idlPd 33 lska Wmqgd .kakd ,o
fofofkl=f.a ia;r we;=<;a f;dr;=re my; oelaf'

p; igyk 1 ( ls%ia
uykqjr Wm; ,enQ 28 ye ls%ia" kg wehf.a iyldh iu.
fld<U jdih lrhs' cd;sfhka isxy, jk weh frdaudkq lf;da,sl
mjq,l Wm; ,nd we;s w;r" zl,d;=rlska m,a,shg hk w;r
zwehf.a hgZ wd.u woykq ,nhs' weh kg fld<U fm!oa.,sl
iud.ul mdfNda.sl i;aldrl Odhl ks,Odkshl
f,i fiajh lrkq ,ef' weh ykdf.k isk wdldrhg
wef.a ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;dj 75] la ia;%S jk
w;r 25] la ms .;s we;s ldka;djlf.a f' wehf.a
,sx.sl keUqrej .%y lsug ksYa; mohla Nd;d lsug
fkdleue;s kuq;a weh lshd iskafka zzmqreIhl= iu
iskjdg jvd ldka;djl iu isu" ug 100] la i;=g
f.kfokaklaZZ njhss'
wjqre 4 lg fmr" ls%ia 24 ye fha miq jQ g weh
,sx.sl iylrejl= jYfhka mskag jvd .eyeKqkag
leu;s nj wehf.a ifydaorhdg mjid we;' uq,a wjia:df
Tyq fuh t;r .Kka fkd.;a w;r" ta ms<sn|j l;d
lsug wlue;s h' kuq;a l,ah;au wef.a umshka wehj
nf,ka jdylrug ieriqk g Tyq ^wef.a ifydaorhd&
zwehf.a leue;a;laZ hehs lshd we;s w;r wehf.a
f;dard.ekSj,g iydh olajd ;sf' wjqre 21 ls%ia weh
ms<sn|j wehf.a kekaodg fy<slrk ,o wjia:df fkdis;+
wjia:djlg wehg uqyqKug isj we;' ls%iaf.a f;dard.ekSug
iydh olajkjd fjkqjg" kekaoKsh wehg ,sx.sl leue;a;la
lajQjdh' fuu isfuka wjqre lsysmhlg miq" ls%ia g ms
hyfjl= fjkqjg .eyeKq hyjl= isk nj wehf.a udud
k.;a g" Tyq wehg nf,ka wiNH ;%mg fmkaug W;aidy

82

fuu Ydl" ,sx.sl iy udkisl iy ;a;f.sl ysxik


w;alSj,g wu;rj" ls%iaf.a merKs fmj;d iska weh
ldka;djka iu. ;snQ fmr inkaOl ms<sn|j k.;a miqj
wehg ksrka;rfhka ,sx.slj tlaug n,lrk ,o w;r" weh
;,a lsu iy fn,a, lSu jeks ls%hd u.ska o Ydl iy
,sx.sl ysxikhg ,lalrk ,' /lshd ia:dkfha " wehf.a
merKs m%Odk Odhl ks,Odhd wehf.ka zzwehf.a ,sx.sl
bkashkaZZ flfia msysgd we;a o iy weh" wehf.a fmj;sh iu.
,sx.sl ls%hdldrlj, fhfok whqre Tyqg zne,SugZ fyda thg
ziyNd.ssugZ mqjka o jeks lreKq wid wehg wiNH fl
mKsv (SMS) tu u.ska wehg ksrka;rfhka ysyer lrk
,' fuu Ydl" ,sx.sl" ;a;f.sl ysxikhka ys m%;sM,hla
f,ig" weh ;udf.au Yrh lmd.ekSu" is.r fldgj,ska
mqpd .ekSu jeks ;udgu ydkslr.ekSf ls%hd lsug W;aidy
ord we;' weh lshk wkaoug wog;a" zoe wmyiqZ wjia:dj,
wehg ish ydkslr .ekSug isf;k w;r" wehf.a kekaod
iy udud iu. wehg we;s ysxik w;alS ksid ta .ek l;d
lsug ;r lsisjl= Yajdi l< fkdyels ;;a;ajhla weh
fj; mj;S'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

rE w;r" kmqre jpk fhdoka wehf.a f*aia nqla msgqj Tiafia


weh fj; ;ck t,a,fldg ;sf'

p; igyk 2 ( p,d
36 ye ;kslv mqoa.,hl= jk p,d fld<U k.rhg kqka
wehf.a foudmshka iu jdih lrhs' weh isxy, fn!oaO jk
w;r" ;D;Sl wOHdmkh imQKlr we;' weh rdcH wdrCIl
wxYfha /lshdjl kshq;= w;r" uilg remsh,a 27"500 lg wvq
wdodhula ,nhs'
p,d" nq iu,sx.sl ldka;djl f,i ;udj ykd.kS' weh"
ldka;djkag leue;a;la lau;a iu weh wjqre 22 ;ud
iu,sx.sl ia;s%hla njg k.;a;d h' wehg tla ldka;djla
iu im inkaO;djhla ;snqKq w;r" wjqreoaolg miq
th ,sx.sl w;alSula olajd jOkh h' wehg wjqre 25
la jkg wehf.a ,sx.sl keUqrej ms<sn|j weh f;dard.;a
hyjka lsysmfofkl=g iy wehf.a m%Odkshdg mejiqjdh'
83

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

84

wehf.ka yisfha fjkajqk fmj;sh wehf.a ksji bmsg


l< l,n.Ekshlska miqj p,df.a ,sx.sl;ajh iy Tjqkaf.a
inkaO;djh ms<sn|j wi,ajeishka k.;a w;r" weh iudchg
ksrdjrKh h' wehf.a mjqf,a Woh fuu isfuka Yd,
f,i l,n, jQ w;r" p,dg mshdf.ka .=lEug mjd ish'
p,df.a ysfia lelal=ug m%;sldr lrk uqjdfjka wehf.a
uj iska weh ufkda ffjoHjrhl= fj;g le|jdf.k hk
,' g wu;rj p,dg wjqre 30 la jk g weh im;u
iyldhf.a ysxikhg ,la h' wehg /lshd ia:dkfha
,sx.sl w;jr is ;sf' weh fjkiafldg ie,lSj,g
o ,la we;s kuq;a ta ms<sn|j flklj;a meKs,a,la
bm;afldg ke;af;a kS;sfhka wdrCIdj ,eu inkaOfhka
weh ;=< ielhla mj;sk ksid h' lS%vd lKavdhj,g weh
f;dardf.k ke;s w;r" foj;djla fcHIaGhka wehf.a
ldhd,hg meK Tjqkaf.a hka iy .eyeKq hyjka iu.
,sx.sl ls%hdldrlj, fhfok f,ig n, lr we;'
weh iu. tlg fiajfha kshq;= fcHIaGhl=" ;uka iu.
,sx.slj yeisfrk f,ig wehg lshd we;' /lshd ia:dkfha
wehg" wehf.a fcHIaGhkaf.a Wiq iqj,g ,laug is
;sf' LBT mqoa.,hska iu. jevlrk ixOdkj,ska iy
/lshdf kshq;= hyjkaf.ka p,d iydh m;hs'

wdmam ( ia;S% iu,sx.slhska i|yd fhdok wmydid;aul mohls'


oa ,sx.sl (Bisexual) : ;ukaf.a u iy reoaO ,sx.slhkag
is;ska iy$fyda ,sx.sl jYfhka leu;s wh'
nq (Butch) : mqreI iu,sx.sl ia;%shls' mqreI yeis" mqreI
we` iy$fyda fldKav fudaia;r ;=<ska wehf.a mqreINdjh
m%ldY lsug yelsf' wehf.a .eyeKq Yrh iy ldka;djl
f,iska wehg we;s wkkH;djhg weh leue;s h'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

Wm .%ka: B ( mdNdIs; jpk ud,dj

isiafckav (Cisgender) : isiafckav mqoa.,fhl= hkq


W;am;a;sfhkau yslr.kakd ,o ia;%S-mqreI iudcNd
,sx.sl;ajh iu. ;uka y`kajd .kakd mqo.,fhls'
f* (Femme) : ldka;d iu,sx.slfhls' rEm,djkH NdKav
Nd;h u.ska w Wi im;a;= iy .jq u.ska wehf.a .eyeKqlu
w:l;kh iy m%ldYkh lsug fyda fkdlsug mqjk' weh
ysj iy y`v fkdk`.d l;d lrk fyda jD;j b;d r
whqka l;d lrkq ,nk mqoa.,fhl= h yelsh' wehg we;s
.eyeKq Yrh iy ia;%shl f,iska wehg we;s wkkH;djhg
weh o leue;sh'
mqreI iu,sx.sl (Gay): ;ukaf.au ,sx.slhkag is;ska iy$fyda
,sx.sl jYfhka wdlYkhla olajk wh' ishfokd we;=<;ajk
mohla jqj;a fuh m%Odk jYfhka mqreIhka inkaOfhka
fhfokakls'
ia;S%-mqreI iudcNdjh (Gender) : h yeis" p; ,CIK
iy ia;S%Ndh fyda mqreINdh jYfhka iudcuh f,i j.
lsu fuh iudch iska ksudKh lrk ,o ixl,amhls'
O ixialD;Skag wkqj ia;S%Ndh jkafka l=uk yeis o"
mqreINdh jkafka l=uk yeis o hk lreKq fjkia hyels
kuq;a" ;fha iEu wxYhlu flfkl= yeish hq;= wdldrh
inkaOfhka h iSudjka yd ;Ska f u.ska mkjkq ,ef'
85

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

86

ia;S%-mqreI iudcNdh hq.,h (Gender Binary) : ia;S%-mqreI


nj iy ia;S%-mqreI iudcNdh" ia;S%Ndh iy mqreINdh f,i
fjkia LdKav follg j.SlrKh lsuhs' fndfyda iudchka
iska" mqoa.,hska fuu ksYa; LdKav folg j. lrkq ,nk
w;r" tu.ska fuu LdKav folg fkd.e,fmk mqoa.,hska
w;yeula is f'
ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh Gender Identity) :
;udg Wm;ska ,ndfok ,o ,sx.h iu. .e,msh yels fyda
fkdyels" flfkl= ;=< jkakd jQ ia;S%-mqreI iudcNdjh ms<sn|
wNHka;r iy fm!oa.,sl w;alSuhs' fuhg Yrh ms<sn| ish
yeS o we;=<;a f' ^ksoyfia f;dard .efkhs k" ffjoH
l%u" Y,Hlu wdh u.ska jqj Yrfha fmkqu iy$fyda
ls%hdld;ajh fjkia lsu o fuhg we;=<;a hyelsh'&
weu" l;d ny iy yeis u.ska o ia;S%-mqreI iudcNdh
wkkH;djh m%ldY l< yelsh'

ia;S%-mqreI iudcNdh w:l;kh iy m%ldYkh (Gender
Expression) : ;u ia;S%Ndjfha fyda mqreINdjfha ndysr
w:l;kh iy m%ldYkhhs' fuh ia;S%;ajh fyda mqreI;ajh
fyda m%ldY lrk" ke;ak ia;S%-mqreI iudcNdh kshuhka g
wNsfhda. lrk wdldrfhka u ;u weu" fmkqu" yeisu" l;d
rgdj" .;s ,CIK yryd is l<yelsh' ia;S%-mqreI iudcNdh
w:l;kh iy m%ldYkh yryd flfkl=f.a ,sx.sl keUqrej
fyda ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh ms<sn| Wml,amkhka
f.dvk.d .; fkdyel'

Iu ,sx.sl iu;hka (Heteronormativity) : ishu
mqoa.,hska" ia;S%-mqreI iudcNdj foflka ^Wod( mqreI
fyda ia;S%& tllg jefgk nj iy ms iy .eyeKq iska
wkq.ukh l<hq;= ksYa; ldhNdrhka we;s nj;a" Iu
,sx.sl;ajh ^Wod( reoaO ,sx.slhkag$ia;S%-mqreI iudcNdjhg
we;s wdlIKh& hkq tlu zzidudkH ,sx.sl;ajhZZ hk nj
woyia lrk wdl,amhls'

Iu ,sx.sl (Heterosexual) : reoaO ,sx.slhkag ,sx.slj"


wOHd;aufhka iy$fyda fm%aufhka wdlYKhla we;s wh'
iu,sx.sl (Homosexual) : ;ukaf.au ,sx.slhskag" ,sx.slj"
wOHd;aufhka iy$fyda fm%aufhka wdlYKhla we;s wh'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

Iu ,sx.sl;ajh (Heterosexism) :,sx.sl wdYdj" im;djh


iy mjq,a ;h m%ldY lsu i`oyd we;s tlu zidudkHZ iy
kS;Hdkql+, m%ldYkh nj yekaug fhdod.efka'

iu,sx.sl;ajhg tfrys NS;sldj (Homophobia):


iu,sx.sl;ajhg tfrysj we;s ifya;=l h" ffjrh fyda
w.;s.d;ajh'
wka;,sx.sl (Intersex) : W;am;a;sfha ia;S% iy mqreI
,sx.sl iy m%ckk wjhj iY%Khla we;sj Wm; ,nk
flfkla' fndfydag wka; ,sx.sl mqoa.,hkag ia;%S iy mqreI
,sx.hkays j oHd;aul p; ,laIK we;' ms Yrhla"
.eyeKq Yrhlska fjkiaf fl%daufidak" fydafudak
fjkial iy ,sx.sl wjhjj, ;;ajhka ys Yd, O;ajhla
wka;,sx.sl;aj j.j, .%y f' wka; ,sx.sl
O;ajhka Wmf;a fyda miqj jOkhu u.ska lsh yel'
wka;,sx.sl hk moh zkmqxilZ hk mohg iudk mohla
jk w;r th wmydid;aul iy$fyda wdpdrYS,S fkdjk mohla
my;afldg i,lk mohla f,ig ie,fla'
LGBTIQ : ia;%S iy mqreI iu,sx.sl" oa,sx.sl" ixl%dka;s
,sx.sl" wka; ,sx.sl" ,sx.sl;ajh m%Yak lrkakka iy
;ukaf.au ,sx.sl iy ia;%S - mqreI wkkH;djh m%Yak lrk
wh y`kajdug Nd;d lrk fl mohls' ^kg je we;s
wkkH;d LdKavhkag wkqj fuu moh LGBBHHTTQQI
olajd ldYkh fjka" ia;%S iu,sx.l" ms iu,sx.sl"
oa ,sx.sl" oa ,ssx.slug l=;=y,hla olajk" Iu ,sx.sl"
iu,sx.sl" g%dkaia mqoa.,hska" ixl%dka;s ,sx.sl'

87

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

ia;%S iu,sx.sl (Lesbian) : Ndjuh jYfhka iy$fyda Ydl


jYfhka ish leue;a; fjk;a ia;s%hla fj; m%ldY lrk
ia;%shla'
Iu ,sx.sl iu;hg mgyeks ldka;djka$ms (Nonheteronormative women/men): Iu ,sx.sl;aj iy Iu
,sx.sl;aj rduqfjka ndysrj j;aug leu;s ldka;djkaa$
mska y`kajdug Nd;d lrk mohls'
fmdkakhd( iu,sx.sl mqreI$ms .;s ke;s mqoa.,hl=
ye`kaug Nd;d lrk wmydid;aul isxy, fhuls'
fuu fhug O w:l;k we;s w;r Y%S ,xldf ms
nj ;SrKh lrk wdm;Hhsl iu;hkaj,g wkql+, fkdjk
mska" wj{dfjka y`kajd ug o Nd;d flf' wkdpdr
.eyeKshlf.a iefhl=" ;ukaf.a mjq, n,d.ekSug fkdyels
msfhl=" ms .;s ke;s mqreIhl=" mskag ,sx.sl leue;a;la
olajk mska ^, iy ksfld,d" 2012:557&
Queer: mj;sk
ia;%S-mqreI
iudcNdh
iy$fyda
,sx.sl wdl,am w;sl%uKh lrk mqoa.,hd' fuu fhu Iu
,sx.sl iu;hkaf.ka ndysrj j;ajk Iu ,sx.sl
mqoa.,hskag fukau ia;%S iy mqreI iu,sx.sl" oa,sx.sl" g%dkaia
mqoa.,hska iy wka; ,sx.sl mqoa.,hka ye`kaugo Nd;d
flf' ;ukaf.a ia;%S mqreInj iy wkkH;djh m%Yak lrk
wh" ,sx.sl;ajh m%Yak lrkakka iy wka;,sx.sl mqoa.,hska
y`kajd ug o Nd;d lrkq ,ef"
,sx.h (Sex) :
Yrfhka ia;%S fyda mqreI f,i j. lsuhs' W;am;a;sfha
<s`okag ,sx.hla kshu lrkafka ia;%S mqreI iudcNdjh mok
lrf.k iudch iska ms<s.kakd jQ h j oHd;aul ,laIK
u;h' f ,laIK w;rg fl%daufidau" fydafudak" wNHka;r
m%ckk wjhj iy ,sx.sl wjhj w;=<;a f'
,sx.sl keUqrej (Sexual Orientation): ;ukaf.a ,sx.hg$
iudcNdjhg fyda Bg reoaO jQ ,sx.hg$iudcNdjhg fyda
O jQ ,sx.hkag$iudcNdjhka g fyda wh;a flfkl= ms<sn`oj

88

g%dkaia mqoa.,hska (Trans gender) : fmdf Wm;ska ;udg


,ndfok ,sx.hg iy idudkHfhka ne`kq yeis yd wkkH;d
m%ldYhkag fjkia jQ" yeis wkkH;d m%ldYkhka m%oYkh
lrk wh i`oyd Nd;d lrk fmd mohls' f msi w;r
reoaO ,sx.fha we` w`k msia" tla ,sx.sl wkkH;djhlska
fjk;a ,sx.sl wkkH;djhla lrd mj;kh fjka isk
msia iy ms<s.;a ia;%S-mqreI iudcNdh rgdjka wNsfhda.
lrk msia h yelsh' g%dkaia mqoa.,hskaf.aa ,sx.sl leue;a;
wkqj Tjqka ia;%S iu,sx.sl fyda mqreI iu,sx.sl fyda
oa,sx.sl fyda Iu ,sx.sl h yelsh' ngysr iudchkays Nd;d
lrk zixl%dka;s ,sx.slZ hk fhug wfkl=;a fndfyda rgj,
we;af;a iS; m%;skdohls' ixl%dka;s ,sx.slhka ,sx.sl wdYdj
yd im;djh wdh m%ldY lrkafka w;sYhska ixlSK nyqO
iy ms<s.;a rgdjkag wNsfhda. lrk wkaoughs' WodyrKhla
f,i" fkamd,fha zfu;sZ ^Meti&" mlsia:dkfha zikdkdZ
^Zanana&" wdckakdf zg%ejiaZ ^Travesti& wd moj,ska
y`kajk msia" ia;%S iajNdjhka Odldrfhka je<`o.;a
mska h' Tjqyq ie;a;l wdh u.ska ish Yrh fjkia
lsug l,amkd fkdlr;s' bkahdf ysrd (Hijra) m%cdj w;r"
iuyrg ish mqreI ,sx.sl wjhj ie;alulska bj;a fldg uQ
fyda fkduQ wh iu,sx.sl fkdjk mqreIhka iu. ,sx.slj
yeisf' iuyr ixialD;Ska" ixl%dka;s ,sx.slhskaj yekaf
;=kajk ,sx.h (Third Sex) fyda ;=kajk ,sx.sl iudcNdjh
(Third Gender) f,i yekaug leue;a;la olajkq ,ef'
YS% ,xldf" kd f,ig ykajkakkag ixl%dka;s ,sx.sl
iy iu,sx.sl mqoa.,hka foj.hu wh;a f Tjqka ia;S%Ndh
iudcNdjhka wkq.ukh lrk kuq;a Tjqkaf.a m%Odk zmqreIZ
,CIK lsisjla w;ayeug wdYdjla fkdolajk w;r" mska
inkaOfhka Tjqkag fkdief,k ,sx.sl wdYdjla o we;'
^, iy ksfld,d" 2012(555&

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

yg.kakd jQ Ndjuh ,sx.sl wdlIKhg yeuflfkl=


;=< we;s YlHNdjh; fuh w;sYhska im;r iy ,sx.sl
inkaO;djhla olajd jHdma; h yelsh'

89

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

g%dkaia (Trans*) ;drld ,l=K iys;j : ia;S%-mqreI iudcNdh


wkkH;dj,sfha we;s ishu wkkH;djka yekaug fhfok
fmd fhuls' fuhska ,sx.ssl iy iudcNdh w;alS Yd,
m%udKhla yekah yel( g%dkaia mqoa.,hska" ixl%dka;s ,sx.sl
mqoa.,hska" iudcNdh wdl,am m%Yak lrk mqoa.,hska'
g%dkaia mqreIhd ^ia;S% isg mqreI lrd& (Transgender Man
(Female-to-Male/FTM) : Wm;ska ia;S% ,sx.h yslr.;a"
tfy;a mqreI fyda mqreINdh wkkH;djhla m%ldY lrk iy
.eyeKq <uhl= f,ig ye jevqKq fyda fkdjevqKq mqoa.,hl=
Transman, FTM fyda F2M f,ig o ykajkq ,ef'
g%dkaia ia;s%h g%dkaia ^mqreI isg ia;S% lrd& (Transgender
Woman (Male-to-Female/MTF) : Wm;ska mqreI ,sx.h
yslr.;a' tfy;a ia;S% fyda ia;S%Ndh wkkH;djhla m%ldY
lrk iy ms <uhl= f,ig ye jevqKq fyda fkdjevqKq
mqoa.,hl=' (Transwoman, MTF fyda M2F f,ig o ykajkq
,ef'
g%dkaia mqoa.,hkag tfrys NS;sldj (Transphobia) : g%dkaia
mqoa.,hkag fyda ixl%dka;s ;;a;ajhl isk kEu mqoa.,hl=g
tfrysj we;s h fyda w.;s.d ;;a;ajh' fuu NS;sldjg"
m%pKav;ajh" ysyer iy fjkiafldg ie,lSu fukau iEu
flfkl=u ms fyda .eyeKq h hq;=hs hk fmd ms<s.ekSu
wh;a h yelsh' idudkH ;fha ls%hdldrlj,g o fuu
NS;sldj we;=<;a h yelsh' WodyrKhla f,ig mskag
muKla fyda .eyeKqkag muKla we;s jeisls<s md lsug
n,lsu fyda ksrka;rfhka m;s%ld msrf zmqreIZ fyda zia;%SZ
nj ,l=Kq lsug isu" iu,sx.slhkag tfrys NS;sldj o f
yd iudk jk kuq;a th Iu,sx.sl nfjka msg; iskakka
b,lal lr.kS'

90

ixl%dka;sh (Transition) : wefuys iajrEmh fjkia lsu"


w;a kula f;dard .ekSu iy ksje/ ij kduh Nd;d
lrk f,ig ksiqkaf.ka b,a,d isu" ixl%dka;shg wh;a f'
fuhg fydafudak m%;sldrh" WmfoaYkh yd$fyda Y,Hlu
jeks ffjoH m%;sldr we;=<;a fyda we;=<;a fkdh yelsh'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

ixl%dka;s ,sx.sl (Transsexual) : Wmf;a ,ndfok ,o ,sx.hg


fjkia ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djhla we;s mqoa.,hska
yekaug Nd;d lrkq ,ef' fndfyda g ixl%dka;s ,sx.sl
mqoa.,hska Tjqkaf.a ia;S%-mqreI iudcNdh wkkH;djh iu.
mEySu i|yd Tjqkaf.a Yr fydafudak fyda Y,Hlu u.ska
fjkia lrkq ,nk fyda fjkia lsug leu;s wh f'

reoaO ,sx.slhskaf.a we weug ms%h lrk mqoa.,hska


(Transvestite) : reoaO ,sx.slhskaf.a we wefuka ,sx.sl
i;=gla ,nk mqoa.,fhl=" fndfydag msfhl= yekaug
fhdod .efka' fuu mqoa.,hska" wfkl=;a wh fukau mqreI
iu,sx.sl" ia;S% iu,sx.sl" oa,sx.sl" Iu ,sx.sl" ;ukaf.a
,sx.sl wkkH;djh m%Yak lrk fyda fjk flfkl= fyda h
yelsh'

91

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

wd' Wm.%ka:h C ( ,sx.sl;ajh inkaO isxy, iy


bx.S%is udOH jd;d ixrCIs;h ^1993 - 2013&


f;audj

bx.S%is udOH

[
92

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh
^1999 - 2013&

^& Okd;aul ,sms yekaf'


ia;rh

iu
,sx.sl
NS;sldj
.ek

2013'09'07

Gay star
news
^f.a iagd
ksia&

fmd

2012'11'20

Daily Mirror
(f,s r&

mqreI
iu,sx.sl

2012'11'16

Daily
Mirror

mqreI
iu,sx.sl

2012'11'14

Daily
Mirror

kqf.af.dv iu,sx.sl ksjdihla


hehs iel lrk ia:dkhla jg,hs'
http://www.dailymirror.lk/
news/22679-alleged-gay-brothelraided-in-nugegoda.html

fmd

2012'01'29

Sunday
Times
^ikaf
ghsia&

km;d <uqka 3-5 w;r ixLHdjla


IKh f'
http://www.sundaytimes.lk/120129/
News/nws_12.html

YS% ,xldj u;a f,ig mqreI


iu,sx.slhka b,lal lrhs'
http:/www.gaystarnews.
com/article/sri-lanka-begins%E2%80%98systematictargeting%E2%80%99-g ays070913
.Ksld jD;a;sh kS;s.; lsu - m<d;a
iNd iNdm;s
http://www.dailymirror.lk/
news/23626-legalize-prostitutionprovincial-councillor.html
nrm;, wiNH;dj inkaOfhka
mqoa.,hka fofofkl=g ov'
http://www.dailymirror.lk/
news/23546-two-men-fined-forgross-indecency-.html

108' fuh mmQK ,ehsia;=jla fkdjk nj lreKdfjka i,lkak' 1999 jIfha ixOdkh
mgka.;a od isg" YS% ,xldf ldka;d ls%hdld lKavdhu" ,sx.sl;ajh inkaOj m<jk
^fYaIfhkau mqj;am;a udOHfhka& bx.S%is iy isxy, jd;d ksCIKhfldg tu mqj;am;a
,sms /ialr .kakd ,' fou< NdIdj o;a flfkl= ldhuKav,fha fkdis neka fou<
udOH jd;d ksCIKh fkdlf<uq' ialEka lrk ,o fuu udOH jd;dj, msgm;a" b,a,Sula
bm;a l<fyd;a ,ndh yelsh'

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

ia;rh

fmd

2011'06'29

BBC

fmd

2012'02'19

Lakbima
News
^,lau
ksia&

mqreI
iu,sx.sl

2007'06'26

http://www.youtube.
com/watch?v=WCiPgrozzE&feature=player_embedded

mqreI
iu,sx.sl

2011'10'27

LGBT
Asylum
News
^weis,
ksia&
LGBT
Asylum
News

mqreI
iu,sx.sl

2012'01'18

mqreI
iu,sx.sl

2011'11'26

fmd

2011'11'09

LGBT
Asylum
News
LGBT
Asylum
News
Daily
Mirror

http://madikazemi.blogspot.
com/2012/01/video-persecution-ofgay-people-in-sri.html
http://madikazemi.blogspot.
com/2011/11/video-sri-lankan-gayactivist-speaks.html
iu,sx.sl whs;sjdisl inkaOfhka
wms bkafka fldfya o@
http://www.dailymirror.lk/
opinion/14644-where-do-we-standon-gay-rights.html
zzleurkaf.a ;ckh YS% ,xldjg lSug we;s foaZZ ^ialEka
msgm;la we;'&

fmd

^&

2011'11'04

Daily
Mirror

wiNH cdhdrEmj,g fmkS is


.eyeKq <uqka YS% ,xldf ol=Kq
wdishdkq uqia,s m,a,sh u.ska ksoyia
lrhs'
http://www.bbc.co.uk/
news/world-south-asia13959901?print=true#story_
continues_1
zzudkj ysl ls%hdld ie,eiau
fyd| m%h;akhla kuq;a''''''ZZ
http://www.lakbimanews.lk/index.
php?option=com_content&view=ar
ticle&id=3953:human-rights-actionplan--nice-try-but&catid=35:newsfeatures&Itemid=37

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

http://madikazemi.blogspot.
com/2011/10/sri-lankan-gay-mangranted-asylum-in.html

93

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

94

f;audj

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

fmd

2011'11'03

Daily
Mirror

fmd

2011'10'30

The
Guardian
^o .dhka&

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'09'22

www.
lankasri.com

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'09'21

www.
adaderana.lk

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'09'21

www.
philstar.com

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'09'14

www.lankae
news. com

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'09'14

www.lanka
puvath.lk

ia;rh

zzleurkaf.a iyk lmk ,ehsia;=f


YS% ,xldj o iu,sx.slhskag reoaO
rgj,a w;rZZ
http://www.dailymirror.lk/
news/14463-sl-among-anti-gaynations-on-camerons-aid-cut-list.
html#comments
iu,sx.sl;ajh ;yk lrk rgj,a
iyk ,nd.ekSf wjodkul" f
leurka wk;=re w`.jhs
http://www.guardian.co.uk/
politics/2011/oct/30/banhomosexuality-lose-aid-cameron
YS% ,xldf iu,sx.slhska ixLHdj
by< hhs'
http://eng.lankasri.com/view.php?22
BmSac3CA34e4Y5203lOKdd3Oln2
0T5Y3e4SMMca3mB52
YS% ,xldf iu,sx.slhska je
fjhs' - http://www.adaderana.
lk/news.php?nid=15105&utm_
source=twitterfeed&utm_
medium=twitter
YS% ,xldf iu,sx.slhskaf.a
jOkhla'
http://www.philstar.com/Article.aspx
?articleId=729496&publicationSubC
ategoryId=200
.Ksld jD;a;sh iy
iu,sx.sl;ajh w;ska YS% ,xldj
bfhka - http://www.lankaenews.
com/English/news.php?id=12247
iCIKh ( .Ksldjka 40"000"
iu,sx.slhska 35"000 iy .Kka
fkdl< ia;S% iu,sx.slhska ixLHdjla'
http://www.lankapuvath.lk/index.
php/home/behind-the-curtain/
behind-the-curtain-2/18389survey-40000-prostitutes-35000homosexuals-a-unaccountedlesbians-

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

ia;rh

fmd ^-&

2011'09'11

Sunday
Times

whdf,a

2011'08'04

Daily
Mirror

FTM

2011'04'05

The Island
^o whs,ka&

wka;
,sx.sl

2011'08'25

Lanka News
papers.com

fmd ^&

2011'05'15

The Sunday
Leader
^o ikaf
,Sv&

fmd ^&

2011'05'08

The
Sunday
Leader

zuf.a l;djZ Iuka weka;kS o


frdaia isks'
http://www.thesundayleader.
lk/2011/05/08/my-story/

iu,sx.sl
NS;sldj

2010'07'29

Daily
Mirror

fidndj Ouhg tfrys /,a,


l;=jelsh - pmsld ,shkwdr
isks' ^ialEka msgm; we;'&
wka;cd,fha o we;'
http://www.dailymirror.lk/
print/index.php/editorial/106editorial/16941.html

fmd ^&

2010'06'25

Daily
Mirror

,xldj iu,sx.sl msia iu.


l;dnyl ^fuu ,smsh ms<sn|
Okd;aul iy >DKd;aul woyia
i|yd n,kak& http://www.
dailymirror.lk/index.php/news/4626lanka-for-dialogue-with-gays.html

"MR iu,sx.sl whs;Ska ;yk


lrhs'
http://www.sundaytimes.lk/110911/
Columns/cafe.html
whdf,a hk ldka;dfjda
w;awvx.=jg
http://print.dailymirror.lk/news/
news/52088.html
mqreIhl= f,ig fmkS isk
ldka;djla w;awvx.=jg
http://www.island.lk/index.
php?page_cat=articledetails&page=article-details&code_
title=22479
YS% ,xldf ia;S% Wm;aj,ska 500 lg
je ixLHdjla ms wjhj iu`.
http://www.lankanewspapers.com/
news/2011/8/70079.html
,sx.sl whs;sjdisl ms<sn|
ls%hdldkshl jk WfmaCIdf.a jk
u - http://www.thesundayleader.
lk/2011/05/15/the-life-journey-of-asexual-rights-activist-upeksha/

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

95

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

ia;rh

mqrjeisNdjh" iu,sx.sl;ajh iy
iudk wjia:djka'
http://catseyesrilanka.wordpress.
com/2010/06/16/citizenshiphomosexuality-and-equalopportunities/
we;a; we;af;a t;khs ud;r ls%Idka jl chrela isks'
http://print.dailymirror.lk/news/
front-page-news/19277.html
;udf.a ziajdmqreIhdZ ldka;djla
nj yisfhau k.;a 23 he;s
ldka;djla ta .ek fmd,Sishg
meKs,s lsu inkaOfhka ,smshls'
mshl= f,i fmkS ish
ldka;djla wem msg ksoyia - ud;r
ls%Idka jk chrela isks'
http://print.dailymirror.lk/news/
news/29338.html
udka ndrfha ish "
/ju islrk ,oahs iel lrk
mqoa.,hdf.a ,sx.h ms<sn|j wlrK
ffjoHjrhd iska mCId lrk ,o
w;r zwehgZ tfrysj ;snQ fpdaokd
mok rys; neka wem msg ksoyia
lsu inkaOj m< jQ miq kvq
Nd.h fmnrjd 15 fjksod olajd
l,aouk ,'
mqrjeisNdjh" wNsudkh iy w.;s.
d;ajh - leia whs ;Srej
http://www.island.lk/index.
php?page_cat=articledetails&page=article-details&code_
title=1777 iu,sx.sl inkaO;d
iy mqrjeisNdjh inkaO Okd;aul
,smshls' wka;cd,fhka o ,nd.;
yel'

mqrjeis
Ndjh ^&

2010'06'16

Cat's Eye
^leia whs&

FTM

2010'08'23

Daily Mirror
^wka;
cd,fhks&

2010'12'08

Daily Mirror
^wka;
cd,fhks&

2010'07'11

The Sunday
Island
^o ikaf
whs,ka&

kS;s ^&

96

kh

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

,sx.sl;ajh$
MTF

2010'06'06

The Sunday
Leader
^wka;
cd,fha
msgm;&

m%hs ^&

2010'07'09

Ground
Views
^.%jqka
ia&

fmd ^&

2010'07'07

iu,sx.sl
NS;sldj

2010'08'03

fmd ^&

2009'02'03

The Sunday
Times

kS;s ^&

2008 ud;=

kS;s ^&

2008'12'28

Himal South
Asia
^ysud,a ol=Kq
wdishd&
The Sunday
Leader
^wka;
cd,h&

ia;rh

zziu,sx.sl mqreIhka ;ks fkdlrkqZZ


rdKS fufydu isks'
fuu m%Yakh inkaOfhka
wkqlmdj Wmojkakls' MSM kka
ykajk reoaO
,sx.slhskaf.a we wk mqreIhkag
tfrys m%pKav;ajh inkaO
l;dkaor'
YS% ,xldf m%hs ieuu'
http://www.groundviews.
org/2010/07/09/celebrating-pride-insri-lanka/
YS% ,xldf ia;S% iy mqreI
iu,sx.sl" oa,sx.sl" ixl%dka;s
,sx.sl iy wkkH;djh m%Yak lrk
mqoa.,hka ieuu'
http://www.groundviews.
org/2010/07/07/celebrating-alesbian-gay-bisexual-transgenderinquiring-and-queer-sri-lanka/
iu,sx.sl NS;sldj inkaO
l;=jelsh( jD;a;Suh meyeryeula
fyda ksjHdc Yajdihla o@
http://www.groundviews.
org/2010/08/03/a-homophobiceditorial-professional-negligence-orgenuine-belief/
zziu,sx.sl kid .ekS" iu,sx.sl
.eg( fuu mqoa.,hska msgia;rhka
o@ZZ - http://sundaytimes.lk/030209/
plus/13.html (scroll down to second
article)
whdf,a hkakkaf.a y~
http://www.himalmag.com/Vagrantvoices_nw2138.html

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

iu,sx.slhska o ukqIHhka h' - l;=


jelsh' YS% ,xldj tlai;a cd;Skaf.a
SOGI iuq;sh w;aika lsu je<lSu
inkaOfhka jQ isug ms<s;=re
,smshls'
97

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

98

f;audj

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

fmd ^&

2008'07'21

Pink News
^mskala
ksjqia&

kS;s ^&

2008'03'08

Daily
Mirror

fmd

1999'08'15

The Sunday
Leader

ia;rh
make or break iuqf
ro.=re;=ud" iu,sx.slhska ndr
.kakd f,ig m,a,shg lshhs
http://www.pinknews.co.uk/news/
articles/2005-8427.html
YS% ,xldf iu,sx.sl
whs;sjdislj, wvqmdvq uks m%kdka isks'
ol=Kq wdishdkq ysud,a irdf
ZVegrant VoicesZ ys m%:ufhka m<
h' ^2008 ud;= l,dmh& m%Odk
,smsh' YS% ,xldf
iu,sx.sl whs;sjdisl ms<sn|
Okd;aul ,smshls'
o ia%fjdala (The Streetwalk)
;Srej-nkaOq, chfialr isks'
zziu,sx.sl ia;S%kaf.ka lrE wm
frd.kSZZ
,xldf m<uq ia;S% lKavdhu
fld<U " ol=Kq wdishdkq ia;S%
iu,sx.slhkaf.a iuqjla meje;aug
hdu inkaOfhka m< jQ ,smshlg
ms<s;=re ,smshla jYfhka m< jQ
iu,sx.sl NS;sldjla okjk ,smshls'
tu ,smsfhys zztl .gu je
Wrk ldka;djka fkdjk whZZ
iy ldka;d mdi,a wi, zud.
ndOlZ oud ia;S% iu,sx.slhskaf.
ka mdi,a isiqka wrCId lr.ekSu
ms<sn|j i|yka f' fuu ,smsh
;ckd;aulj ksudfjk w;r"
fmd,siam;s iy ckdm;s wdrCIl
wxYfha ks,Odka ksis mshjr .kq
we;ehs i|yka lrhs'
^ialEka lrk ,o msgm;la ;sf'&

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

ia;rh

fmd

1999'08'16

The Sunday
Leader

;ckd;aul rl:k weu;=


iu`. ia;%S iu,sx.slhska mek hhs' wuka; fmfrd isks' ^ialEka lrk
,o msgm;a ;sf'

fmd

1999'08'20

The Sunday
Island

l;Dg ,sms mS' w,ia iska ,shk ,o


zzia;S% iu,sx.sl iuqj fld<U o@ZZ
^ialEka lrk ,o msgm;la ;ssf'&

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

fhda; fld<U ia;S% iu,sx.sl


iuqjg ms<s;=re ,smshls'
zuf.a u;hg wkqj ia;S%
iu,sx.s-lhska wd.ula ke;s" wkS;"
iajNdjOuhg tfrys wmrdO lrk
msila jk w;r" YsIag iudch
iska fujeks wmrdOlrejka lrk
ls%hdjka bjid ish hq;= ke;'
Tjqka iudcfhka neyer lrk
,o mqoa.,hka fia ie,lsh hq;=hZ
hkqfjka ,smsfhys i|yka f' ,smsh
wjidkfha zh fyhlska fuu ia;S%
iu,sx.slhskag fuu iuqj
meje;aug wjir ,enqfKd;a
,xldf isk ia;S% Ilhka
ksoyia lrk f,ig uu fmd,sia
ks,Odkaf.ka b,a,'
tfia lsfuka fuu whdf,a hk wh"
ienE rih l=ulahs jgyd.kq we;'Z
wka;cd,fhka fuu ,smsh n,d.;
yelsh'
http://iglhrc.org/cgi-bin/iowa/article/
takeaction/globalactionalerts/769.
html)

99

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

isxy, udOH jd;d ^2001 - 2013&


iu,sx.sl
2013'09'25
fk;a FM
NS;sldj
^.=jka ,sh

Okd;aul
(+)

100

kh

2013'09'14

l,am

ia;rh

ne., .=jka,s jevigyk(


zzfydafuda,sx.sl iy NGO"
https://www.youtube.com/
watch?feature=player_
embedded&v=5cUTT9UjFe0
wd.l kdhlhska iu l;d
nyl fhfuka iu,sx.sl;ajhg
myr .ik jevigykls' fn!oaO"
lf;da,sl" yska iy bia,d
kdhlhska iu,sx.sl;ajhg reoaOj
lreKq olajhs' iuyr NGO's iska
fuh jHdma; lrk nj fuys i|yka
flreKs' ksfolhska lshd isfha
iu,sx.sl;ajfhka j.hd fndau
isfkdjk fyhska th yqfola u
rd.h u; mok jQjla njh fuh
lsish flfkl= IKh lsug fyda
urd ug we;sjk wdYdjla iy
iudkh' ufkdauh m%Yakhla f,ig
iu,sx.sl;ajh ykajd ;snqKs'
th iudc frda. m;=rejkakls f
u.ska ldka;d ixOdkj,g o myr
t,a, lrk ,o w;r ,xldf iuyr
NGO's iu,sx.sl;ajhg tfrysj
mj;sk kS;s;s fjkia lsug Wo
lrkq ,nk w;r" Tjqka keje;ah
hq;=hehs fuys wjOdrKh flreKs'
foudmshka" <uqka wdrCId lr.;
hq;=h' iu,sx.sl;ajhg tfrysj we;s
kS;s ms<sn|j kS;s{hl= lreKq olajd
we;'
zzlnf,ka ,smgZZ http://www.
vikalpa.org/?p=17678
ziu,sx.sl jdyZ inkaOfhka
fk;a FM ys .=jka,s jevigykg
Okd;aul ms<s;=rla ,nd we;'

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

ia;rh

wO
Okd;aul

2013'09'07

,lau

<ud wmpdr" taia iy


iu,sx.sl;ajh mg,jd .;hq;= ke;'
^2013 wf.daia;= 13 fjksod ldYk
jQ ne., .=jka,s jevigykg
ms<s;=rls'&
https://www.facebook.com/photo.ph
p?fbid=707944952555117&set=a.16
3900603626224.39614.1472039486
29223&type=1&theater
fuu ,smsh mqj;am; iska
ixialrKh lrk ,o w;r"
mqj;am;g wkqj ziudh iy
ixialD;slZ fya;+ka u; fuys i|yka
fldgia m< lsug fkdyelsh'
ixialrKh fkdlrk ,o ,smsh
http://www.vikalpa.org/?p=17589 ys
,nd.; yelsh'

Okd;aul
(+)

2013'09'09

l,am

iu,sx.sl
NS;sldj

2013'08'19

fk;a FM
^.=jka ,sh

iu,sx.slhska
http://www.vikalpa.org/?p=17589
iu ,sx.sl jdyZ ms<sn| fk;a FM
.=jka,s jevigyk Okd;aul
ms<s;=rls'
iu,sx.sl jdy inkaOfhka
ne., .=jka,s jevigyk'
http://www.youtube.com/
watch?v=vkhwORxsa5E#t=505
fjiaj,d.;a udOHfhl= 17 ye
ixl%dka;s ,sx.sl ;reKhl= iu`.
udi 3 l weiqrla mj;ajd f.k .sh
wmydid;aul jevigykls'
Tjqka w;r" we;s jQ l;dny ryfika
m.;fldg iu,sx.sl;ajh hkq <ud
wmfhdackh njg jer f,ig f
u.ska w:l;kh lrk ,'

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'11'06

www. rivira.
lk

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

f leurkaf.a %;dkH wdOdr


;;a;ajh iy wmrdOhla f,i
fkdie,lSu inkaO ksfokh
inkaOj uyck;djf.a woyia'
^ialEka msgm;la we;$bx.SS%is
mj;kh ;sf'&

101

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

102

f;audj

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

ia;rh

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'11'06

www.rivira.
lk

ixl%dka;s
(FTM)

2011'10'29

,xldoSm

^&

2011'09'30

www.sama
bima.info

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'09'25

www.rivira.
lk

iu,sx.sl;ajh ms<sn|j fpdaokd


lrka" hqo yuqodj wmlS;shg
m;alsu i|yd NGO jEhula
^Bg tfrysj& http://www.rivira.
lk/2011/09/25/vimarshana.html
^ialEka msgm; ;sf$bx.S%is
mj;kh ;sf'&

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'09'18

www.rivira.
lk

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'09'18

www.rivira.
lk

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'09'18

www.rivira.
lk

ryfia o,k iu,sx.sl


ixialD;sfha fkdgq me;slv
http://www.rivira.lk/2011/09/18/
vimarshana.html
^ialEka msgm; ;sf$bx.S%is
mj;kh ;sf'&
iu,sx.sl ixOdk" r mqj;am;
inkaOj" ckdm;s;=udf.ka fYaI
ksfokhla'
http://www.rivira.lk/2011/09/18/
puwath9.html ^ialEka msgm;
;sf$bx.S%is mj;kh ;sf'&
iu,sx.sl uOHia:dkj,g tfrysj
rg y~ k.hs'
http://www.rivira.lk/2011/09/18/
vishesha1.html

%;dkH wdOdr i|yd idmrd


fkdlsu inkaOj f
leurkaf.a ksfokh inkaOfhka
l;=jelsh' ^ialEka msgm; we;'
bx.S%is mj;kh ;sf'
mshl= fia fjiaj,d.;a
ldka;djla w;awvx.=jg
^ialEka msgm; we;'&
YS% ,xldf iu,sx.slhska is o@
wms zfldkavZ hk jpkh Nd;d
lsug ,ecd wehs@
^r mqj;amf;ys m< jQ
iu,sx.sl NS;sldjla okjk ,smsj,g
ms<s;=re ,smshla f,ig fuh m< h'&
http://www.samabima.info/?p=826

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

ia;rh

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'09'14

www.
dinamina.lk

YS% ,xldf mqreI iu,sx.slhska


35"000 la - cd;sl taia yd iudc
frda. md,k tallh'
http://www.dinamina.lk/epaper/art.
asp?id=2011/09/14/pg09_4&pt=p&h

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'09'11

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'09'11

www.rivira.
lk

iu,sx.sl
NS;sldj

2011'09'10

iu,sx.sl uOHia:dk 24 la
jD; lr we;' 2011'09'10 k
r wka;cd, mqj;amf;a m< jQ
,smsh' ^ialEka msgm; we;'$ bx.S%is
mj;kh we;'&
PdhdrEmhla iys; fl ,smshla'
http://www.rivira.lk/2011/09/11/
puwath15.html
bx.S%is mj;kh we;'
iu,sx.sl;ajhg tfrys
iu,sx.sl NS;sldj iy uv jHdmdrh
http://www.puvathlanka.com/
NEWS/img/rivira/samalingika/
samalinga.html
^2011 iema;en 27 k isg
fuu wka;cd, msgqj bj;a lr
we;'& .ukauf.ys iylrefjda
ixOdkh ms<sn|j f.k .sh b;d
by, iu,sx.sl NS;sldjla okjk
,smshls' l;=jrhd iu,sx.slhl=
fia fmkSiska fuu lKavdhu
yuq miqj fuu ,smsh ,shd we;'
foudmshkag wk;=re weug iy
Tjqkaf.a mq;=ka fuu frda.fhka
wdrCId lsug fuu ,smsh u.ska
W;aidy lr ;sf'
^bx.S%is mj;kh we;&

ms .;s
we;s ^nq&

2011'05'28

jhsk

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

isiqka w;awvx.=jg'''''
iq fydrlula inkaOfhka 17
ye isiqhl= iy <dnd, isiqhka
fofofkl= w;awvx.=jg' fuu
lKavdhf kdhlhd ms <uhl=
fia fldKavh lmk ,o jeuy,a
isiqhl h' ^ialEka msgm; ;sf'&

103

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

104

f;audj

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

wka;
,sx.sl

2011'08'25

,xldm

MTF

2011'05'30

,xldm

fmd

2011'05'08

bod ,lau

ia;rh

ie;alfuka miq <uqka fofofkl=g


w;a ;
yhsfmdkahdia k wka;
,sx.sl ;;a;ajh ksje/ lsf
Y,Hluh lrk ,o 8 ye
<uhl= ms<sn|j fuu m%jD;a;sfha
i|yka h' ^wehf.a ,sx.sl$m%ckk
wjhj zksje/Z lrk ,'& fuu
<uhd ndysr jYfhka .eyeKq orejl=
fia fmkqk;a" wehf.a ,sx.sl wjhj
ikd: lsug wmyiq nj f
wdhd <ud frdayf,a wOHCIjrhd
iska mjid ;snqfKka Y,Hluhla
lsu u.ska weh zimQKZ ia;S%
,sx.slhl= njg m;alrk ,'
ffjoHjrhdg wkqj ,xldf fujeks
is 500 la muK we;' ^ialEka
msgm; we;'&
.eyeKshl fia fjia.;a foore
mshl= w;awvx.=jg
.eyeKq we we|" fudag
ihsl,fhka hka ish
zldka;djlZ fmd,Sish iska
w;awvx.=jg .kakd ,'
fmd,Sish iska m%Yak lsf Tyq
foore mshl= nj k.;a w;r fufia
lrk ,oafoa wehs hs Tyqf.ka uiQ
g lshd we;af;a Tyq fufia .uka
lsug leue;a;la la jQ njhs'
^fkdaohg th l< njhs'& fmd,Sish
mjikafka Tyq m%foaYfha is jQ iq
uxfld,a,lEj,g ^ldka;djkaf.a
r;a;rka ud,& inkaO mqoa.,hl=
njhs' ^ialEka msgm; we;'&
iu,sx.sl;ajh hkq l=ula o@$ th
fyd| lrkafka ^udi 3 lska& flfia
o@ hkak ms<sn|j m< jQ fYaIdxY
,smshls'

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

ia;S%
iu,sx.sl

2010'03'14

,xldm

fmd

2010'05'02

bod jhsk

fmd$
MTF

2010'05'09

bod jhsk

MTF

2010'08'31

,xldm

ia;rh

fla, ;Srej - fl,a,ka fld,a,ka n,d .kS'


cd;sl ,amka lKavdhu
inkaOjhs' foudmshka iska
tys idudl;ajh orK <uqka
fld,a,kaf.ka fkdj fl,a,kaf.ka
m%fY lr.; hq;af;a flfia o@
^ialEka msgm; we;'&
mqx fndasx" idka fndax iy pu
fndax - ;% YS% lreKdkdhl isks'
ldka;d fkajdisld.dr
inkaO ,smshls'
ia;S% iu,sx.slhskag ldka;d
fkajdisld.dr lu ia:dkhla
nj fuys tla fohlska lshef'
l,a.;ug u;af;ka fuh
kshfmd;af;ka lvd h hq;a;la
nj l;Djrhd fmkajd fokq ,nhs'
80 fyda 90 oYlhg iu.dj wo
ldka;d iu,sx.sl ls%hdldrlj,
wvqjla olakg ,efnk w;r"
foudmshka iska ish orejka
fujeks wiajdNdl ls%hdldrlj,
fhu ms<sn|j fidhd ne,Su iy
kqj;aNdjh g fya;=jla hyelsh'
^ialEka msgm; we;'&
fndaxj, ;yk f. lk
b,kaod ;% YS% lreKdkdhl isks'
ms fkajdisld.dr ms<sn| ,smshls'
zfl,s fld,a,kag ldur l=,shg
fok iu,sx.sl fkajdisld.dr
whs;slrejka ms<sn|j tl fohla
wvx.= h' ^ialEka msgm; we;'&
wjqre 18 isg .eyeKq <uhl= fia
fjiaj,d.;a ms <ufhla
mdf isjqKq rKavqjl " wjq'27
fha t<sfjhs' ^ialEka msgm; we;'&

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

105

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

106

f;audj

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

FTM

2010'08'23

,xldm

ia;S%-mqreI
iudc
Ndjh

2010'08'17

jhsk

ia;rh

cx.u rl:k fm%au


inkaO;djhlska miqj yuqod
ks,Odhl= f,ig fjiaj,d.;a
ldka;djla" ldka;djla lido
nhs - ^ialEka msgm; we;'& yuqod
ks,Odhl= f,ig fjiaj,d.;a 30
ye ldka;djla cx.u rl:kh
ud.fhka ;j;a ldka;djl iu`.
fm%au inkaO;djhla wrUhs' 2009
fkdjen 29 k fpdaokd ,enQ
fuu mqoa.,hd wehf.a z| iu`.
jdy we;' wehf.a chdrEm hehs
lshka fpdaokd ,enQ mqoa.,hd
hqo yuqod ks,Odhl=f.a cdhdrEm
fmkajd ;sf' fpdaokd ,enQ mqoa.,hd
mshl= fkdjk nj fy<s we;af;a
wehf.a z| iu`. u;aj ksjig
meKSfuka miq we;s jQ isoahl h'
fpdaokd ,enQ mqoa.,hd jdyl foore
ujla njg fmd,Sia mCIKj,
wkdjrKh h'
ykd fjkalr.; fkdyels we
fya;=fjka ms jdgqjg we;=<;a
lrhs' - n,msfha isjQjls' weh
mshl= fia yeisug o leu;s h'
fldgg fldKavh lmd Ighla
iy . l,siula whs' hKshka 4
l=f.a ujla jk wE rCIK iud.
ul /lshdjl kshq;= w;r fudag
ihsl,hla mojhss' /lshdjg hk
w;r;=rl wehg fkl wk;=rla
is we;' fuu isu olsk ,o
wi,ajeishka iy m%foaYfha msi
weh frday,g /f.k .sh w;r" weh
ms jdgqjg we;=<;a lrk ,'
;=jd,j,g m%;sldr lrk w;r;=r
fyhkag weh mshl= fkdjk
nj;a ldka;djla jk nj;a f;are
.sh w;r" jydu Tjqka iska weh
.eyeKq jdgqjg we;=<;a fldg we;'
mshl=f.a we fkdue;sj" .eyeKq
we wekafoa k fufia isfkdjk
nj fyfhda fmkajd kay'

kh

oa;aj
ish
kid
.ekSu$
iel iys;
urK

2009'08'24

,xldm

2009'08'28

jhsk

2009'09'15

,xldm

2009'07'23

,xldm

ish
ydkslr
.ekS

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

ia;rh

fld<U fufyldr fiajfha kshq;=


j;=lrfha ;reK .eyeKq <uqka
fofokdf.a iel iys; urK'
f;a j;a;l tlg yek jevqKq
.eyeKq <uqka fofofkl=" mm;alu
fya;=fjka fld<U tl < msys
f.j,a foll fufyldr fiajfha
fh isg iEu rd;s%hlu fofokdg
tlg isug fkdyelsu fya;=fjka
ish ydkslr .ekSu inkaOfhka
ksudKd;aul ;Sre ,smshls'
2009 wf.daia;= 15 k fn!oaOdf,dal
udjf;a we,l ;sh yuq jQ
;reK .eyeKq <uqka ^jhi 14 iy
13& fofokdf.a ieliys; urKh
inkaOj m%jD;a;shls' fofokdu
f;a j;a;l isg meK tl < msys
ksjdi foll fufyldr fiajfha
fh isg we;' .eyeKq <uqkaf.a k"
f,p iqu;s ^14& iy uOqrrka
jrdKs ^13& f' Tjqka fofokdf.a
urKh iel iys; nj foudmshka
mjihs'
by; isu inkaOj m%jD;a;shls'
m%Yak lsu i|yd ydmq;=kaj
le|jhs' fuu isoah ms<sn| jemqr
mCIK bhg'
YsIH kdhlhska iska cx.u
rl:kh ,nd.;a ksid fld<U
mdie,l hl ish ydkslr .kS'
mdief,a jeisls<sh ;=< ;u ghsmh
Nd;dlr f.,je< od ish
kid.ekSug ;e;a lsu ms<sn|
m%jD;a;shls'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

107

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

108

f;audj

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

2009'07'27

,xldm

2009'07'27

,xldm

2009'07'09

,xldm

2009'07'29

jhsk

2009'08'02

rdjh

2009'08'02

,lau

2009'08'25
2009'09'03
2009'09'16

,xldm
,xldm
jhsk

ia;rh

frdayf,a tu isiqhf.a urKh


ms<sn| m%jD;a;sh
urKh inkaOj ufyaia;%d;a;=udf.a
m%Yak lsu inkaO m%jD;a;sh
wOHdmk wud;HdxYh"
mdief,a y,am;skshf.ka meye,ss
lsula b,a,Su inkaO m%jD;a;sh
idCIslrejka Widhg le|u
inkaOj m%jD;a;sh
my; lafjk lreKq inkaOfhka
urKhg m;ajqk isiqh inkaOj
me;sr .sh lgl;d ms<sn`oj fYaIdx.
,smsh wehg krl p;hla ;snqKs
cx.u rl:kfha wiNH
,sx.sl fhda oYk ;snqKq neka
th wef.ka .kakd , weh tu
wiNH ,sx.sl ;%mgj, ishd h
weh widudkH ;hla f.k .sh
w;r" wOHdmkh ms<sn|j Wkkajla
fkdlajQjd h'
by; isu inkaOj miqmr
,sms'
tu isu inkaOfhka miqmr
,sms'

w;=re
oyka$
meyer
.ekS

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

2009'06'30

jhsk

2009'07'02

,lau

ia;rh

zz.eyeKq <ufhl=g w;jr lrk ,o


ldka;djla w;awvx.=jgZZ
20 ye ldka;djl iska 14
ye .eyeKq <ufhl=g w;jrlr
meyerf.k hdf isu" lgqkdhl
mx 20 ye .eyeKq <uhl=
iska 14 ye .eyeKq <ufhl=g
,sx.sl w;jr islsu inkaOj
m%jD;a;shls' fmd,Sisfha <ud yd
ldka;d wxYhg fuu isu jd;d
we;' 20 ye ;reK ldka;dj"
14 ye <uhdf.a ifydaohlf.a
hyjl= f' jeuy,a .eyeKq <uhd
wehf.a hyjdf.a f.or mej;s
mshdf.a odkhlg rd;s%h tys .;lrk
,o w;r" fuu <uhd meyerf.k
wkqrdOmqrhg f.dia fhda.
ksIamdokh lrk ludka; Yd,djl
/lshdjla o fidhdf.k we;'
zz.eyeKq <uhl=g ysxid lrk ,o
ldka;dj udka ndrfhaZZ
14 ye ldka;djla ms<sn|
m%jD;a;shls' jeuy,a .eyeKq
<uhdg nd, .eyeKq <uhd yuq
we;af;a wehf.a f.or mej;s
mshdf.a odkhl h' k lsysmhlau
fofokdu tlu wef|ys ksodf.k
;sf' tla kla mdi,a hk uqjdfjka
jeuy,a <uhd;a iu wkqrdOmqrhg
f.dia we;' uil muK ld,hla
Tjqka ryfiau wkqrdOmqrfha j;a
we;' jeuy,a .eyeKq <uhd wehf.a
;=rka iu
iu,sx.sl ls%hdldrlj, fh ish
nj mCIKj, wkdjrKh we;'
Bg m%:ufhka wehg fmj;l= isg
we;' Tyqf.ka fjkau;a iu weh
iu,sx.sl ls%hdldrlj,g fhduq
we;ehs lshef' <ud yd ldka;d
ldhdxYhg fujekakla jd;d jQ
m<uq j;dj fuh nj lshhs'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

109

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

110

f;audj

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

ia;rh

ms f,ig we|.;a .eyeKq iy


ms f,ig fjiaj,d.;a .eyeKq ;% YS% lreKdkdhl isks'
ia;S% iu,sx.slhska ms<sn| NS;sldjla
okjk ,smshls' l;=jrhd th
udkisl iy ufkdauh frda.
hla f,ig ykajhs' Tyq udkj
oHd{fhla f,ig ;udj ykajd
.kakd w;r" fld,a,ka f,ig
yeisfrk ia;%S iu,sx.slhska iy
Tjqkaf.a ; ms<sn|j imj
wOHhkh lr we;s nj;a" Tyq i|yka
lrhs' ishfokdu m;d,lrejka
iska fhdod.kakd fkdkj;ajd
mdkh lrk msila nj lshd is'
,d nd, jhfia mgkau fld,a,ka fia
yeisfrk hKshka ms<sn|j fidhd
n,k f,ig foudmshkag f,aLlhd
wjjdo lrhs'
jir 20 la mshl= f,ig
fjiaj,df.k is mqoa.,hl=
fmd,Sisfha ldka;djl fjhs'
wjqre 20 g wl ld,hla mshl=
f,ig fjiaj,df.k is ldka;djl
ms<sn| m%jD;a;shls' iq uxfld,a,hla
inkaOfhka Tyq w;awvx.=jg m;a
jQ w;r" tys weh ldka;djl nj
wkdjrKh h' wehf.a ms we
ta fj,dfjyssu Wkd uQ fmd,Sish
wehg .eyeKq we wkaojd weh
.eyeKshl njg m;a lrk lf<ah'
fuys islrk ,o mfhaIKj,
wkdjrK we;af;a weh imQK
ldka;djl f,ig Wm; ,nd we;s
nj;a lsis ,sx.sl m%Yakhla ke;s
nj;a h'

FTM

2009'05'17

bod jhsk

FTM

2009'01'03

,xldm

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

ia;rh

kauls

2008'12'28

,lau

iu,sx.sl;ajhg weneysu
^ialEka msgm; we;'&
Tn iu,sx.sl;ajhg weneys
we;a o@ reoaO ,sx.slhskag Tn
ms%h fkdlrhs o@ f ksid Tn
mSvd kjd o@ fuhska .e,ug
Tn leu;s o@ iu,sx.sl;ajh
imQKfhka iqj l< yel' th
lsug yels ,xldf isk tlu
idhkh wmhs' frda. ksYaph
m<mqre ffjoHjreka iy ufkda
ffjoHjreka u.sks'
YS% fi;a idhkh - 071-8303030

fmd

2005'09'05

bod ,lau

wka;cd, Nd;h fya;=fjka


wiajdNdl ls%hdj, jOkhla
zwiajdNdl ls%hdZ jkays fhu
fya;=fjka w;awvx.=jg m;a we;s
mqoa.,hkaf.a jeula we;s nj
lshfjk ,smshls' ms fofofkl="
.eyeKq fofofkl= fyda msfhl="
ldka;djl iy if;l= w;r isjk
wiajdNdl ,sx.sl ls%hdldrl
yekaug fuh fhdodf.k
we;' fuu ,smshg wkqj iuyr
wjia:dj, my; lafjk oE tu
ls%hdldrlj, Nd;d lr we;'
msys lefmk wdhqO ,S fmd ;=jlal=
msiaf;da, 56 ueIska ;=jlal= mqmqrK
jH 1995 iy 2003 w;r 11 fofkl=
urKhg m;a we; 23 fofkl=
wiajdNdl ,sx.sl ls%hdldrl
fya;=fjka nrm;, ;=jd, ,nd we;'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

111

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

112

f;audj

oa;aj
ish
kid
.ekS

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

ia;rh

2005'07'22

,xldm

.my mdie,a isiqhka


fofofkl= ydks lr.kshs'
msld ms%hoYkS w,aia ^15& iy
pdksld p;=rx.s m%kdka ^15& <uqka
fofokd tlsfkld nodf.k bhg
tk hg mekafka h' uefrk
wjia:df msld we|f.k isfha
pdksldf.a we h' f,a mdr whi
Tjqka fofokdu Tjqkaf.a mdie,a
ks, we" ghs m" im;a;= iy
nE.a ;nd ;snqKs' msldg udrelr
.ekSug weula fkdue;s ksid weh
pdksldf.a f.or f.dia weula
we|f.k ;snQ nj lshef' fufia
isug fya;= jQ lreKq inkaOfka
fomdYjfhau foudmsfhdaa fkdk
ishy'

2005'07'24

f inkaOj fYaIdx. ,smshla'

FTM

2005'05'11

bod
,xldm
,xldm

ish
kid
.ekSu

2005'05'19

,xldm

MTF

2004'03'10

,xldm

,sx.sl;ajh (+)

2004'12'12

rdjh

ms fjia.;a 16 ye wysl=Kal
ia;s%h kSuereulg ielmsg
w;awvx.=jg'
ji tlu .f fhfy<shka
fofofkl= ish ydks lr .kS' tla
wfhl= 24 ye jk w;r wfkld
20 ye h'
oUq,a, ydrfha ms <uhd
.eyeKq <uhl= fjhs'
,sx.sl wmpdr inkaOfhka ms
<uhl= w;awvx.=jg .kakd ,'
miqj wkdjrKh jQ m Tyq .eyeKq
<uhl= jQ w;r" tfia wjqre 2
l ld,hla ms <uhl= f,ig
fjiaj,df.k isg we;' Tyq 18
ye jk w;r" .,jd .ekSf
yuqodjg ndrfok ,'
ldka;d ls%hdld lKavdhu iska
,sx.sl whs;sjdisl ms<sn|j ,shk
,o msgqjl ,smshls'

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

ia;rh

MTF

2003'01'18

,xldm

ms yuqod ks,Odhl= fia fjia.;a


ldka;d yuqod ks,Odhlg jHdc
yekqm;la u inkaOfhka
fldia;dm,ajh w;awvx.=jg'
fldia;dm,ajhl iu`. meje;a
jQ hylu ksid yuqod fin,shl
fia fjiaj,d.;a ldka;djla Tyqf.a
ia;%S-mqreINdjh zia;%SZ f,ig klr
jHdc yekqm;la ,nd.ekSug
;e;a lrhs' fuu .eyeKq yuqod
ks,Odhd l=reKE., ;j;a yuqod
ks,Odhl= yd inkaOlula meje;a
jQ nj;a" Tyqf.a z|Z j;a jQ nj;a
wkdjrKh h' zwehZ .f wjqre
W;aijfha lS%vdj,g o iyNd.s
we;' ^Wod( ldka;d md me ;rh"
l=Uqrej, f.dh me, isgqu&

MTF

2003'07'20

bod
,xldm

.eyeKq fjia.;a msfhl=


fyfrdhska u;a jH .kqfokqjl "
frdaysKS$ksu,a w;awvx.=jg m;ah'
fmd,Sisfha Tyq we;a; ldka;djl
fkdf h lshd ,enQ fydavqjdjla
wkqj fmd,sia ks,Odka iska Tyqf.a
we .,jd mCId lrk ,' tys
weh mshl= nj fy<s h' jydu
Tyqg ms we wekao jQfh'
Tyqf.a l;dj( ;reK wjfhys Tyqg
wuq;a;la kS we;s w;r" ks;ru
,sx.sl w;jrj,g ,la jQ nj
lshejqKs' Tyqf.a .u wiaidf,a,
hs' jhi wjqre 14 Tyq hyjl=f.a
ud.fhka fld<Ug meKsfha
h' tys Tyq .eyeKq fjia.;a
w;r" ifydaohf.a ku jQ frdaysKS
hkak ;ud iska o Nd;d lrk
,' uqo,a Wmhd.ekSu i|yd Tyq
ms .Ksldjl jQ w;r" fyfrdhska
Nd;hg weneys h' g by;
u;ajH Nd;hg iy fnodyeug
tfrysj Tyq w;awvx.=jg .kakd ,o
w;r" wjqre 4 1$2 lau
nkaOkd.dr .;j isk ,o w;r"

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

113

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

114

f;audj

MTF

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

2003'05'31

,xldm

2003'06'08

bod
,lau

ia;rh

Tyqf.a fjiaj,d.ekSu .gu mj;ajd


.ekSug yels h' Tyq mCId lsu
i|yd iy Tyqf.a i;H ,sx.h fidhd
.ekSu i|yd Tyq ffjoHjrhl=
fj;g heug fmd,Sish iska
;SrKhfldg ;sf'
wehf.a ,sx. udrej iy cd;sl
yekqmf;ys z,sx.hZ fjkia lsug
;e;a lsu'
MTF ms<sn| fYaIdx. ,smsh'
ffjoH iqNdIa fkkao iurisxy"
ffjoH iqNdIsKS fkka iurisxy
jQ isu
;reKhl= fia Tyq fld<U mdie,l
wOHdmkh ,nd fld<U Yaj
oHd,hg we;= ffjoH oHdj
yoErefh' miqj Tyq tkan.a
ys rdclSh ffjoH lgqf
idudlhl=u i|yd msg;a h'
ffjoH oHdj bf.k .ekSu Tyq
,enQ jdikdjla nj lshef' Tyq
kdfoh iy m%ijfoh inkaO
fYaI{ ffjoHjrhl= jQfh' ^Tyq
n,a, uy frdayf,a ffjoHjrhls'&
Tlaiaf*da Yaj oHd,fhka
wOHdmkh ,enqf h' %;dkHfha
,sx.h fjkia lsf Y,Hluhla
lrf.k ;sf' Tyqf.a isoah
ms<sn`oj YS% ,xld rchg myod
Tyqf.a yekqm; Tyqf.a fjkia jQ
,sx.hg tk ia;%shla f,iska fjkia
lsug yelshdjla ,enqKS' fuu
,smsfhys ;Srejl ,sx.h fjkia
we;sjkafka flfia o iy
ta ms<sn|j ia;r wvx.= h'
fuu ,smsh ffjoH R.N.P. rdcmCI
^j;= fCIa;%fha m%ij iy kdffjoH
fYaI{& iska ,shd we;'

oa;aj
ish
ydkslr
.ekSu

fmd (+)

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

2002'08'23

jhsk

2002'08'23

,xldm

2002'04'28

klr

ia;rh

;reK .eyeKq <uqka fofokd


tlaj ish ydkslr .kS'
iqcdks y|mdkaf.dv ^18& ud;f,a
m;sksf.d,af,ka iy bvf.or
;drld ^wfkdaud f,i o
yeka f& ^16& ud;f,a" iaifj,
udi 6 g fmr jeyshka iska
iqcdks mqreIfhl=g jdy lrfok
,' jdyh w;r ;=r weh ;ud
wi,g fkdmeKs nj wehf.a
iehd mjihs' wf.daia;= 21 fjks
k ;reKshka fofokd ksjfika msg
idhla Nd;dlr rn j;a;l
f., je<odf.k ;sf' Tjqka wi,
jQ nE.hl ;s yuqjQ ,smsh u.ska
lshjqfka wmg tlg j;aug
fkdyels ksid tlg hhkjd
hkqfjks'
by; m%jD;a;shu f' ish ydks lr
.ekSf ,smsh ms<sn| i|yka f' k
. o fjkia lr we;'
iqkS;d y|mdkaf.dv ^20 ye& iy
whs'' wfkdaud ^16 ye&
whs;sjdisl rduqjla ;=< ia;S%
iu,sx.sl;ajh iy iu,sx.sl;ajh
ms<sn| Okd;aul msgqjla mqrd m< jQ
,smsh' WSG, IGLHRC, COJ i|yka
lr we;' iqks,a .dKS uy;d iska
,shd we;'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

115

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

116

f;audj
FTM

kh

2001'03'26

mqj;am;$
udOH
wdh;kh
,xldm

ia;rh

bmug fmr weh yd wehf.a mjqf,a


wh w;yer oud .sh mshd fiu
i|yd ldka;djla mshl= fia fjia
udre lr .kS'
.,f.or ^l=reKE., ia;s%lalfha&
isuls' jhi wjq'23 wehg lsisod
yuq fkdjqk mshd fiug hEf
wdYdj ms<sn|j weh mejiqjd h' f
ms<sn|j weh ish ujg mjik g
weh o lshd isfha Tyqj fidhd
.ekSug k wehg ms fjia
.ekSug isjk njhs' bkamiqj weh
;u Wmka .u w;yer fr ludka;
Yd,djl jev lsug mgka .;a;d
h' jevlrk w;r;=r weh ;j;a
;reKshka fofofkl= iu. ksjil
k;r is w;r Tjqyq wehf.a
zmsZ fmkqu ms<sn|j ks;ru mjik
,oaody' bkamiqj ms fjia .ekSug
weh ;=< jQ ;snQ leue;a; kej;
biau;= jQ w;r" weh mshl= fia
we weug iy yeisug mgka
.;a;d h' weh f.or f.dia wehf.a
ujg mjik ,oafoa weh
,sx.sl jYfhka mSvdjlg m;aj
we;s nj h' tu fkka miq weh
;reKhka wdY%h lsug mgka
.;a;d h" ls%l fi,a, l<d h"
.ia ke.a.dh" is.r mdkh l<d
h" l l,lg miq" wehf.a mshd
fiug .sh miq wehg wd.l
wdh;khla n,d.;af;l= yuq Tyq
iu`. j;aug mgka f.k we;' Tyq
iu j;ajk w;r ;=r weh iska
ld;a;d fkdjk ls%hdldrl rdYshla
lrk ,'

ish
ydks$
wNsryia
urK

kh

2001'11'05

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

,xldm

ia;rh

wehg" wehf.a ;=rdf.ka fuh


;j;a rg ieug fkdyels jQ
g" wehf.a ,sx.sl wkkH;djh
ms<sn|j Tyqg mjid we;' ta ms<sn|j
lsisfjl=g fkdlshk f,i;a"
tfia lsfjd;a ;ud ish ydks
lr.kakd nj;a Tyqg lshd ;sf'
fuu m%jD;a;sh uj k.;a miq weh
fmd,Sishg meKs,s lrka lshd
isfha ,sx.sl m%Yakhla ;sfnk ;u
zmq;dZ iu,sx.sl mqreIhl=g yiq
isk njhs' bkamiq" wehf.a zmq;dZ
iy Tyq n,d.kakd fmd,Sishg iska
le|jk ,' fuu ldka;djf.a zmq;dZ
ffjoH mCIK i|yd bm;a lrk
,o w;r" tu.ska k.kakg ,enqfKa
weh tjeks ,sx.sl m%Yakhlska mSvd
fkd`k nj;a" wehj IKhlg
,laj we;s nj;a h'
jhi wjqre 21 iy 30 ye
;reKshka fofofkdf.a wNsryia
urKh - fYaIdx. ,smsh'
.d,a, ia;s%lalfha" fodvxj uqyq
fjr<g fr lvlska w;a ne| uQ
kkaokS ^30& iy Ydksld ^21& f.a
u< isrere f.dv .id ;sh
yuqh' fmd,Sishg iy mjqf,a whg
fuu urK wNsryils' kSuereul"
IKhl fyda ,sx.sl wmpdrhl
,CIK fkdh' Tlaf;dan 16 jk
k fofokdu ;u mjqf,a whg lshd
isfha fkdao pdldjla i|yd
ud;rg hk njhs' k 4 g miqj o
Tjqkaf.ka lsis mKsjqvhla ke;s
jQ g foudmshka iska ta ms<sn|j
fmd,Sishg okajk ,'

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

117

ldka;d ls%hdld lKavdhu" Y%S ,xldj

f;audj

FTM

118

kh

mqj;am;$
udOH
wdh;kh

2001'01'28

bod ,lau

2001'02'04
2001'02'11

bod ,lau
bod ,lau

ia;rh

Tjqkaf.a isrere k lsysmhlg miqj


yuq ;sf' ;reKshka fofokdu
we ly,l
/lshdfjys kshq;= h' kkaokS
iqmjhsijhl jYfhka
/lshdfjys kshq;=j we;' Tjqka b;du
im ;=rka nj /lshd ia:dkfhys
wfkla fiajl msia lshd ishy'
tla wfhl=g wikSm jQ g wfkla
mqoa.,hd wehj fydka n,d.kakd
nj;a' lEu fok nj;a fuu fiiq
fiajl msia iska m%ldY lrk ,'
fmd,Sish Tjqka tlsfkldg ,shk
,o ,sms fidhd .kakd ,o w;r" tajd
fm yiqka iajrEmhla .kakd ,o
nk lshjqKs' Ydksldf.a foudmshka
mjid isfha weh ks;ru fldg
l,si wk njhs' Tjqka Yd,sld
jdy lru i|yd iqiq ukud,hl=
fidhd we;' ldka;djka fofokd
ms<sn|j jerg ia;r imhk
f,ig uyckhd f.ka b,a,ka
fuu ,smsh ksudlr we;'
msshl= fia fjiaj,d.;a
ldka;djla wjqre 1 1$2 la wehf.a
| iu j;a fjhs'
jhi wjqre 25 foaka" nqoaud
^13& jdy lr.kS' kS;sfhka jdy
ke;s jqjo" th jdyhla f,ig
mjqf,a wh iska iy wi,ajdiSka
iska ms<s.kakd ,'
msgqjla mqrd m< jQ miq mr ,smsh fYaIdx. ,smsh'

Anda mungkin juga menyukai