Tujuan

Mengukur panjang gelombang sinar laser dengan menggunakan kisi difraksi

Alat
1.
2.
3.
4.
5.

Piranti laser dan catu daya

Piranti pemilih otomatis kisi difraksi (50 slit/ 1mm)
Piranti scaner beserta detektor fotodioda
Camcorder
Unit PC beserta DAQ dan perangkat pengendali otomatis

Teori
Kisi difraksi atau dapat pula disebut kisi interferensi terdiri dari banyak kisi paralel yang
dapat mentransmisikan berkas cahaya melewati kisi-kisinya. Kisi seperti ini disebut pula
sebagai kisi transmisi. Jika kisi difraksi disinari dengan berkas cahaya paralel maka sinarsinar yang ditransmisikan oleh kisi dapat berinteferensi (Gbr.1). Sinar-sinar yang tidak
mengalami deviasi ( = 0) berinterferensi konstruktif menghasilkan berkas yang tajam
(maksimum/ puncak) pada pusat layar. Interferensi konstruktif juga terjadi pada sudut
ketika sinar-sinar mempunyai selisih panjang lintasan l = m, dimana m merupakan
bilangan bulat. Jadi jika jarak antar kisi adalah d (Gbr.1.) maka l = d sin , sehingga

[1]
dengan m = 1, 2, 3, ...

Gbr.1. Diagram difraksi pada kisi difraksi

Cara Kerja
Eksperimen pengukuran panjang gelombang sinar laser denganmenggunakan kisi difraksi
pada rLab ini dapat dilakukan denganmeng-klik tombol link rLab di halaman jadwal.
Selanjutnya:
1.
2.
3.
4.
5.

Mengaktifkan webcam.
Mengklik icon set.
Menghidupkan catu daya ( power supply ).
Melakukan scanning intensitas pola difraksi dengan mengklikicon ukur.
Memindahkan data dari R-Lab ke dalam Excel dengan mengklik simpan ke Excel

Tugas & Evaluasi

Dari data eksperimen yang diperoleh, buatlah grafik intensitas pola difraksi ( I, pada
eksperimen dinyatakan dalam arus sebagai fungsi dari posisi (x), I vs x ).
Berdasarkan spektrum yang diperoleh, tentukan letak terang pusat (m = 0), intensitas
maksimum orde pertama (m = 1) , orde ke-2, orde ke-3 dst. Berilah bilangan orde pada grafik
tersebut untuk setiap intensitas maksimum pola difraksinya.
Ukurlah jarak antara terang pusat dan intensitas maksimum setiap orde untuk menentukan
sudut difraksi tiap-tiap orde. Pada eksperimen ini, jarak antara kisi difraksi dengan detektor
sebesar L = (130 1 ) cm
Buatlah grafik sin sebagai fungsi orde difraksi (sin vs m) dan hitunglah panjang
gelombang () sinar laser berdasarkan gradien garis yang diperoleh.
Jika sin didekati oleh tan , hitunglah dengan cara yang sama seperti pada evaluasi no. 4.
Berapa penyimpangan relatif hasil pendekatan ini terhadap perhitungan yang diperoleh
pada evaluasi no.4.

Data Percobaan
Posisi (mm)

Intensitas

0.2

0.44

0.21

0.88

0.19

1.32

0.2

1.76

0.21

2.2

0.2

2.64

0.2

3.08

0.21

3.52

0.2

3.96

0.2

4.4

0.21

4.84

0.2

5.28

0.19

5.72

0.21

6.16

0.2

6.6

0.19

7.04

0.21

7.48

0.21

7.92

0.2

8.36

0.21

8.8

0.22

9.24

0.2

9.68

0.22

10.12

0.22

10.56

0.21

11

0.22

11.44

0.27

11.88

0.31

12.32

0.41

12.76

0.5

13.2

0.54

13.64

0.55

14.08

0.53

14.52

0.45

14.96

0.34

15.4

0.29

15.84

0.24

16.28

0.22

16.72

0.22

17.16

0.22

17.6

0.2

18.04

0.21

18.48

0.21

18.92

0.2

19.36

0.21

19.8

0.21

20.24

0.2

20.68

0.21

21.12

0.21

21.56

0.2

22

0.2

22.44

0.21

22.88

0.2

23.32

0.2

23.76

0.21

24.2

0.2

24.64

0.2

25.08

0.21

25.52

0.2

25.96

0.2

26.4

0.21

26.84

0.2

27.28

0.2

27.72

0.21

28.16

0.21

28.6

0.2

29.04

0.21

29.48

0.21

29.92

0.19

30.36

0.21

30.8

0.21

31.24

0.19

31.68

0.2

32.12

0.21

32.56

0.19

33

0.2

33.44

0.21

33.88

0.2

34.32

0.2

34.76

0.21

35.2

0.2

35.64

0.2

36.08

0.21

36.52

0.2

36.96

0.2

37.4

0.21

37.84

0.2

38.28

0.2

38.72

0.21

39.16

0.21

39.6

0.2

40.04

0.21

40.48

0.21

40.92

0.2

41.36

0.21

41.8

0.21

42.24

0.2

42.68

0.21

43.12

0.21

43.56

0.2

44

0.2

44.44

0.22

44.88

0.2

45.32

0.2

45.76

0.21

46.2

0.2

46.64

0.2

47.08

0.22

47.52

0.21

47.96

0.2

48.4

0.22

48.84

0.21

49.28

0.2

49.72

0.22

50.16

0.22

50.6

0.23

51.04

0.27

51.48

0.31

51.92

0.33

52.36

0.36

52.8

0.42

53.24

0.53

53.68

0.83

54.12

1.91

54.56

3.5

55

4.49

55.44

4.74

55.88

4.79

56.32

4.83

56.76

4.82

57.2

3.22

57.64

1.62

58.08

0.86

58.52

0.59

58.96

0.47

59.4

0.42

59.84

0.36

60.28

0.31

60.72

0.29

61.16

0.26

61.6

0.23

62.04

0.23

62.48

0.23

62.92

0.21

63.36

0.22

63.8

0.22

64.24

0.21

64.68

0.21

65.12

0.22

65.56

0.21

66

0.21

66.44

0.22

66.88

0.21

67.32

0.2

67.76

0.22

68.2

0.21

68.64

0.2

69.08

0.22

69.52

0.21

69.96

0.2

70.4

0.21

70.84

0.21

71.28

0.2

71.72

0.21

72.16

0.21

72.6

0.2

73.04

0.21

73.48

0.22

73.92

0.2

74.36

0.21

74.8

0.22

75.24

0.2

75.68

0.21

76.12

0.22

76.56

0.2

77

0.2

77.44

0.22

77.88

0.2

78.32

0.2

78.76

0.22

79.2

0.2

79.64

0.2

80.08

0.21

80.52

0.21

80.96

0.2

81.4

0.21

81.84

0.21

82.28

0.2

82.72

0.21

83.16

0.21

83.6

0.2

84.04

0.21

84.48

0.22

84.92

0.2

85.36

0.21

85.8

0.22

86.24

0.2

86.68

0.21

87.12

0.22

87.56

0.21

88

0.21

88.44

0.22

88.88

0.21

89.32

0.21

89.76

0.22

90.2

0.22

90.64

0.21

91.08

0.22

91.52

0.22

91.96

0.22

92.4

0.25

92.84

0.31

93.28

0.42

93.72

0.55

94.16

0.71

94.6

0.79

95.04

0.93

95.48

1.02

95.92

1.37

96.36

3.47

96.8

4.65

97.24

4.76

97.68

4.81

98.12

4.85

98.56

4.85

99

4.86

99.44

4.73

99.88

2.12

100.32

1.19

100.76

0.92

101.2

0.82

101.64

0.75

102.08

0.65

102.52

0.53

102.96

0.43

103.4

0.35

103.84

0.29

104.28

0.25

104.72

0.24

105.16

0.24

105.6

0.22

106.04

0.22

106.48

0.23

106.92

0.22

107.36

0.22

107.8

0.23

108.24

0.21

108.68

0.21

109.12

0.22

109.56

0.21

110

0.21

110.44

0.22

110.88

0.21

111.32

0.21

111.76

0.22

112.2

0.21

112.64

0.21

113.08

0.22

113.52

0.22

113.96

0.21

114.4

0.22

114.84

0.22

115.28

0.2

115.72

0.21

116.16

0.22

116.6

0.2

117.04

0.21

117.48

0.22

117.92

0.21

118.36

0.21

118.8

0.22

119.24

0.21

119.68

0.21

120.12

0.22

120.56

0.21

121

0.21

121.44

0.22

121.88

0.21

122.32

0.21

122.76

0.22

123.2

0.21

123.64

0.2

124.08

0.22

124.52

0.22

124.96

0.2

125.4

0.22

125.84

0.22

126.28

0.21

126.72

0.22

127.16

0.22

127.6

0.21

128.04

0.22

128.48

0.23

128.92

0.22

129.36

0.22

129.8

0.23

130.24

0.22

130.68

0.22

131.12

0.23

131.56

0.22

132

0.22

132.44

0.24

132.88

0.23

133.32

0.23

133.76

0.26

134.2

0.27

134.64

0.37

135.08

0.58

135.52

0.83

135.96

1.1

136.4

1.23

136.84

1.35

137.28

1.44

137.72

1.58

138.16

2.44

138.6

3.59

139.04

4.51

139.48

4.76

139.92

4.81

140.36

4.83

140.8

3.99

141.24

2.86

141.68

1.81

142.12

1.36

142.56

1.18

143

1.14

143.44

1.12

143.88

0.99

144.32

0.77

144.76

0.65

145.2

0.46

145.64

0.32

146.08

0.28

146.52

0.26

146.96

0.24

147.4

0.24

147.84

0.25

148.28

0.23

148.72

0.24

149.16

0.25

149.6

0.23

150.04

0.23

150.48

0.24

150.92

0.22

151.36

0.23

151.8

0.24

152.24

0.23

152.68

0.22

153.12

0.24

153.56

0.22

154

0.22

154.44

0.23

154.88

0.22

155.32

0.22

155.76

0.23

156.2

0.22

156.64

0.22

157.08

0.22

157.52

0.22

157.96

0.21

158.4

0.22

158.84

0.23

159.28

0.21

159.72

0.22

160.16

0.23

160.6

0.22

161.04

0.22

161.48

0.23

161.92

0.22

162.36

0.22

162.8

0.24

163.24

0.23

163.68

0.22

164.12

0.24

164.56

0.23

165

0.23

165.44

0.24

165.88

0.24

166.32

0.24

166.76

0.25

167.2

0.26

167.64

0.25

168.08

0.27

168.52

0.28

168.96

0.3

169.4

0.34

169.84

0.4

170.28

0.4

170.72

0.39

171.16

0.4

171.6

0.38

172.04

0.39

172.48

0.41

172.92

0.41

173.36

0.44

173.8

0.48

174.24

0.52

174.68

0.58

175.12

0.68

175.56

0.8

176

1.69

176.44

4.04

176.88

4.69

177.32

4.78

177.76

4.84

178.2

4.87

178.64

4.87

179.08

4.89

179.52

4.9

179.96

4.88

180.4

4.89

180.84

4.9

181.28

4.89

181.72

4.9

182.16

4.91

182.6

4.89

183.04

4.9

183.48

4.91

183.92

4.9

184.36

4.9

184.8

4.91

185.24

4.9

185.68

4.9

186.12

4.92

186.56

4.37

187

1.72

187.44

0.73

187.88

0.54

188.32

0.47

188.76

0.49

189.2

0.56

189.64

0.6

190.08

0.65

190.52

0.67

190.96

0.64

191.4

0.6

191.84

0.52

192.28

0.43

192.72

0.42

193.16

0.43

193.6

0.39

194.04

0.37

194.48

0.38

194.92

0.34

195.36

0.27

195.8

0.26

196.24

0.24

196.68

0.23

197.12

0.24

197.56

0.23

198

0.22

198.44

0.23

198.88

0.23

199.32

0.22

199.76

0.23

200.2

0.23

200.64

0.22

201.08

0.23

201.52

0.23

201.96

0.22

202.4

0.22

202.84

0.23

203.28

0.22

203.72

0.22

204.16

0.23

204.6

0.22

205.04

0.22

205.48

0.23

205.92

0.22

206.36

0.22

206.8

0.23

207.24

0.22

207.68

0.22

208.12

0.23

208.56

0.22

209

0.22

209.44

0.23

209.88

0.23

210.32

0.22

210.76

0.23

211.2

0.23

211.64

0.22

212.08

0.23

212.52

0.23

212.96

0.22

213.4

0.22

213.84

0.24

214.28

0.22

214.72

0.22

215.16

0.24

215.6

0.23

216.04

0.23

216.48

0.25

216.92

0.24

217.36

0.25

217.8

0.31

218.24

0.42

218.68

0.54

219.12

0.73

219.56

0.82

220

0.86

220.44

1.03

220.88

1.15

221.32

1.3

221.76

1.51

222.2

1.59

222.64

1.57

223.08

1.55

223.52

1.39

223.96

1.44

224.4

1.55

224.84

1.5

225.28

1.34

225.72

1.23

226.16

226.6

0.9

227.04

0.79

227.48

0.7

227.92

0.64

228.36

0.54

228.8

0.37

229.24

0.28

229.68

0.24

230.12

0.25

230.56

0.24

231

0.24

231.44

0.25

231.88

0.25

232.32

0.24

232.76

0.25

233.2

0.25

233.64

0.23

234.08

0.23

234.52

0.24

234.96

0.22

235.4

0.22

235.84

0.23

236.28

0.22

236.72

0.22

237.16

0.22

237.6

0.21

238.04

0.21

238.48

0.22

238.92

0.21

239.36

0.21

239.8

0.22

240.24

0.22

240.68

0.21

241.12

0.22

241.56

0.22

242

0.21

242.44

0.22

242.88

0.22

243.32

0.2

243.76

0.21

244.2

0.22

244.64

0.2

245.08

0.21

245.52

0.22

245.96

0.21

246.4

0.21

246.84

0.22

247.28

0.21

247.72

0.21

248.16

0.22

248.6

0.21

249.04

0.21

249.48

0.22

249.92

0.21

250.36

0.21

250.8

0.22

251.24

0.21

251.68

0.21

252.12

0.22

252.56

0.22

253

0.21

253.44

0.22

253.88

0.22

254.32

0.21

254.76

0.22

255.2

0.22

255.64

0.21

256.08

0.22

256.52

0.22

256.96

0.21

257.4

0.22

257.84

0.23

258.28

0.22

258.72

0.22

259.16

0.26

259.6

0.3

260.04

0.37

260.48

0.48

260.92

0.56

261.36

0.64

261.8

0.7

262.24

0.83

262.68

0.9

263.12

1.04

263.56

1.16

264

1.18

264.44

1.2

264.88

1.19

265.32

1.13

265.76

1.23

266.2

1.29

266.64

1.19

267.08

1.1

267.52

0.97

267.96

0.79

268.4

0.73

268.84

0.67

269.28

0.59

269.72

0.54

270.16

0.44

270.6

0.31

271.04

0.25

271.48

0.24

271.92

0.23

272.36

0.22

272.8

0.23

273.24

0.23

273.68

0.22

274.12

0.23

274.56

0.23

275

0.22

275.44

0.22

275.88

0.23

276.32

0.21

276.76

0.22

277.2

0.23

277.64

0.21

278.08

0.22

278.52

0.22

278.96

0.21

279.4

0.21

279.84

0.22

280.28

0.21

280.72

0.21

281.16

0.22

281.6

0.21

282.04

0.2

282.48

0.22

282.92

0.21

283.36

0.2

283.8

0.21

284.24

0.21

284.68

0.2

285.12

0.21

285.56

0.21

286

0.2

286.44

0.21

286.88

0.22

287.32

0.2

287.76

0.21

288.2

0.22

288.64

0.2

289.08

0.21

289.52

0.22

289.96

0.2

290.4

0.2

290.84

0.22

291.28

0.2

291.72

0.2

292.16

0.22

292.6

0.21

293.04

0.2

293.48

0.22

293.92

0.21

294.36

0.2

294.8

0.21

295.24

0.21

295.68

0.2

296.12

0.21

296.56

0.22

297

0.2

297.44

0.21

297.88

0.22

298.32

0.2

298.76

0.21

299.2

0.22

299.64

0.2

300.08

0.21

300.52

0.22

300.96

0.21

301.4

0.22

301.84

0.24

302.28

0.24

302.72

0.25

303.16

0.27

303.6

0.27

304.04

0.28

304.48

0.31

304.92

0.32

305.36

0.33

305.8

0.36

306.24

0.36

306.68

0.34

307.12

0.36

307.56

0.38

308

0.37

308.44

0.37

308.88

0.35

309.32

0.32

309.76

0.3

310.2

0.3

310.64

0.27

311.08

0.27

311.52

0.26

311.96

0.23

312.4

0.22

312.84

0.22

313.28

0.21

313.72

0.21

314.16

0.22

314.6

0.21

315.04

0.2

315.48

0.22

315.92

0.21

316.36

0.2

316.8

0.21

317.24

0.21

317.68

0.2

318.12

0.21

318.56

0.22

319

0.2

319.44

0.21

319.88

0.22

320.32

0.2

320.76

0.21

321.2

0.22

321.64

0.2

322.08

0.2

322.52

0.22

322.96

0.2

323.4

0.2

323.84

0.22

324.28

0.2

324.72

0.2

325.16

0.21

325.6

0.21

326.04

0.2

326.48

0.21

326.92

0.21

327.36

0.2

327.8

0.21

328.24

0.21

328.68

0.2

329.12

0.21

329.56

0.21

330

0.2

330.44

0.21

330.88

0.21

331.32

0.2

331.76

0.2

332.2

0.22

332.64

0.2

333.08

0.2

333.52

0.21

333.96

0.2

334.4

0.2

334.84

0.21

335.28

0.2

335.72

0.2

336.16

0.21

336.6

0.21

337.04

0.2

337.48

0.21

337.92

0.21

338.36

0.2

338.8

0.21

339.24

0.21

339.68

0.2

340.12

0.21

340.56

0.21

341

0.2

341.44

0.2

341.88

0.21

342.32

0.2

342.76

0.2

343.2

0.21

343.64

0.2

344.08

0.2

344.52

0.21

344.96

0.2

345.4

0.2

345.84

0.21

346.28

0.21

346.72

0.2

347.16

0.21

347.6

0.21

348.04

0.2

348.48

0.21

348.92

0.21

349.36

0.2

349.8

0.21

350.24

0.21

350.68

0.2

351.12

0.21

351.56

0.21

352

0.2

352.44

0.2

352.88

0.21

353.32

0.2

353.76

0.2

354.2

0.21

354.64

0.2

355.08

0.2

355.52

0.21

355.96

0.2

356.4

0.2

356.84

0.21

357.28

0.2

357.72

0.2

358.16

0.21

358.6

0.2

359.04

0.2

Pengolahan Data
a. Grafik posisi vs intensitas

Posisi VS Intensitas
6
5
4
3

Intensitas

2
1

1
42
83
124
165
206
247
288
329
370
411
452
493
534
575
616
657
698
739
780

b. Posisi terang pada grafik

Posisi VS Intensitas
6

4
3

Intensitas

1
42
83
124
165
206
247
288
329
370
411
452
493
534
575
616
657
698
739
780

c. Jarak terang pusat dengan terang orde 1:

Jarak 1

= |x pusat xorde 1|
= |415-319|
= 96 mm

Jarak 2

= |x pusat xorde 1|
= |415-511|
= 96 mm

Jarak (y) = (96+96)/2

= 96
Sin

= Y/L
= 0.096 / 1.3
=0.0738461538
=4.23o

jarak terang pusat dengan orde 2 :

jarak 1

= |x pusat xorde 2|
= |415-223|
= 192

Jarak 2

= |x pusat xorde 2|
= |415-607|
= 192

Jarak (Y) = (192+192)/2

= 192
Sin

= Y/L
= 0.192/1.3
= 0.148
= 8.49o

jarak terang pusat dengan orde 3 :

jarak 1

= |x pusat xorde 3|
= |415-128|
= 287

Jarak 2

= |x pusat xorde 3|
= |415-702|
= 287

Jarak (Y) = (287+287)/2

= 287

Sin

= Y/L
= 0.287/1.3
= 0.22070692308
= 12.75o

d.

Sin
1 0.07376
2 0.14764
3 0.2207

Grafik m vs Sin
3.5
3
2.5
2
x

1.5
1
0.5
0
1

x
1
2
3

y
0.07376
0.14764
0.2207

0.442095

x2
1
4
9
14

y2
xy
0.005441 0.07376
0.021797 0.295274
0.048707 0.662092
0.075945 1.031126

maka m= ((3 x 1.03113)-(6 x 0.44209)) / ((3x14)-(6)2)

= 0.073469
jarak antar celah (d) = 2 x 10-5 m
maka = m x d
= 3.67 x *10-6 m
=3670 nm

e.

tan
1 0.07396
2 0.14927
3 0.22628

grafik tan vs m
3.5
3
2.5
2
m

1.5
1
0.5
0
1

x
1
2
3

y
0.07396
0.14927
0.22628

0.44951

x2
1
4
9
14

y2
0.00547
0.022282
0.051203
0.078954

xy
0.07396
0.29854
0.67884
1.05134

maka m= ((3 x 1.05134)-(6 x 0.44951)) / ((3x14)-(6)2)

= 0.07616
jarak antar celah (d) = 2 x 10-5 m
maka = m x d
= 3.81 x10-6 m
= 3808 nm

Analisis
Pada percobaan ini praktikan melakukan percobaan pengukuran panjang gelombang laser
melalui media Rlab. Percobaan ini dilakukan dengan