0 penilaian0% menganggap dokumen ini bermanfaat (0 suara)
28 tayangan48 halaman
O documento discute as noções de "diferença" que surgiram em debates recentes sobre a categoria "negro" e como ela operou como sinal contingente em diferentes circunstâncias políticas. Também aborda como questões de "diferença" foram enquadradas na teoria e prática feminista nas décadas de 1970 e 1980, focando no debate britânico. Conclui examinando categorias conceituais usadas na teorização da "diferença" e sugerindo um novo quadro analítico.
O documento discute as noções de "diferença" que surgiram em debates recentes sobre a categoria "negro" e como ela operou como sinal contingente em diferentes circunstâncias políticas. Também aborda como questões de "diferença" foram enquadradas na teoria e prática feminista nas décadas de 1970 e 1980, focando no debate britânico. Conclui examinando categorias conceituais usadas na teorização da "diferença" e sugerindo um novo quadro analítico.
O documento discute as noções de "diferença" que surgiram em debates recentes sobre a categoria "negro" e como ela operou como sinal contingente em diferentes circunstâncias políticas. Também aborda como questões de "diferença" foram enquadradas na teoria e prática feminista nas décadas de 1970 e 1980, focando no debate britânico. Conclui examinando categorias conceituais usadas na teorização da "diferença" e sugerindo um novo quadro analítico.
codornos pogu (26), jonolro-junho do 2006: pp.32-376.
Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo *
Avtor Broh **
Rosumo A prlmolro porto do toxto troto dos vrlos nooos do dllorono quo surglrom no roconto controvrslo sobro o cotogorlo nogro (block) como slnol comum poro o oxporlnclo do grupos olrlconos- corlbonhos o do sul do slo no Gro-Brotonho do pos-guorro. O objotlvo osslnolor como nogro oporou como slnol contlngonto om dllorontos clrcunstnclos politlcos. A sogundo sooo consldoro os monolros como quostoos do dllorono lorom onquodrodos no toorlo o no prtlco lomlnlstos duronto os dcodos do 170 o 180, tondo como loco prlnclpol o doboto brltnlco. A outoro conclul com um brovo oxomo do olgumos cotogorlos concoltuols usodos no toorlzooo do dllorono, sugorlndo um novo quodro poro onllso.
* Dllloronco, Dlvorslt,, Dlllorontlotlon. ln: BRAH, Avtor. Cortogrophlos ol Dlosporo: Contostlng lndontltlos. Longon/Now York, Routlodgo, 16, copitulo 5, pp.5-127. O comlt odltorlol dos codornos pogu ogrodoco os outorlzooos do outoro o do odltoro poro troduzlr osto copitulo. ** Prolossoro do Soclologlo om Blrkbock, Unlvorsldodo do Londros. o.broh_bbk.oc.uk Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 330
Dllloronco, Dlvorslt,, Dlllorontlotlon
Abstroct Tho llrst port ol toxt odrossos tho vorlous notlons ol dllloronco thot hovo omorgod ln tho rocont controvors, obout tho cotogor, block os o common slgn lor tho oxporlonco ol Alrlcon-Corlbboon ond South Aslon groups ln post-wor Brltoln. Tho olm ls to slgnol how block hos oporotod os o contlngont slgn undor dllloront polltlcol clrcumstoncos. Tho socond soctlon ls concornod wlth tho wo,s ln whlch lssuos ol dllloronco woro lromod wlthln lomlnlst thoor, ond proctlco durlng tho 170s ond 180s. Tho prlmor, locus ls on tho Brltlsh doboto. Tho outhor concludos wlth o brlol oxomlnotlon ol somo concoptuol cotogorlos usod ln tho thoorlsotlon ol dllloronco, ond suggosts o now onol,tlcol lromowork.
Avtor Broh 331 Dllorono, dlvorsldodo, plurollsmo, hlbrldlsmo - ossos soo olguns dos tormos mols dobotldos o contostodos do nosso tompo. Quostoos do dllorono ostoo no contro mosmo do multos dlscussoos dontro dos lomlnlsmos contompornoos. No compo do oducooo no Gro-Brotonho, quostoos do ldontldodo o comunldodo contlnuom o domlnor os dobotos quo corcom o multl- culturollsmo o o ontl-roclsmo. Nosto copitulo, consldoro como ossos tomos podom nos ojudor o comproondor o roclollzooo do gnoro. lndopondonto dos vozos quo o concolto oxposto como vozlo, o roo olndo otuo como um morcodor oporontomonto lnorrodlcvol do dllorono soclol. O quo torno possivol quo osso cotogorlo otuo dosso monolro Quol o noturozo dos dlloronos soclols o culturols, o o quo lhos d loro Como, ontoo, o dllorono roclol so llgo o dlloronos o ontogonlsmos orgonlzodos om torno o outros morcodoros como gnoro o closso Tols quostoos soo lmportontos porquo podom ojudor o oxpllcor o tonoz lnvostlmonto dos possoos om nooos do ldontldodo, comunldodo o trodloo. Um problomo rocorronto nosso roo o do ossonclollsmo: lsto , umo nooo do ossnclo ultlmo quo tronscondorlo llmltos hlstorlcos o culturols. Argumonto oqul contro um concolto ossonclollsto do dllorono oo mosmo tompo om quo problomotlzo o quostoo do ossonclollsmo. Em quo ponto o do quo monolros, por oxomplo, o ospoclllcldodo do umo oxporlnclo soclol portlculor so torno slnol do ossonclollsmo Ao rovlsor dobotos lomlnlstos, suglro quo os lomlnlsmos nogro o bronco noo dovom sor vlstos como cotogorlos ossonclolmonto llxos o om oposloo, mos ontos como compos hlstorlcomonto contlngontos do contostooo dontro do prtlcos dlscurslvos o motorlols. Do modo somolhonto, orgumontorol quo o onllso dos lntorconoxoos ontro roclsmo, closso, gnoro, soxuolldodo ou quolquor outro morcodor do dllorono dovo lovor om conto o posloo dos dllorontos roclsmos ontro sl. Aclmo do tudo, subllnho o lmportnclo do umo mocro- onllso quo ostudo os lntor-rolooos dos vrlos lormos do dlloronclooo soclol, ompirlco o hlstorlcomonto, mos som nocossorlomonto dorlvor todos olos do umo so lnstnclo Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 332 dotormlnonto. Em outros polovros, tontorol tombm ovltor o porlgo do roduclonlsmo. Ao mosmo tompo, chomo o otonoo poro o lmportnclo do onollsor o problomtlco do subjotlvldodo o ldontldodo poro comproondor o dlnmlco do podor do dlloronclooo soclol. O copitulo so dlvldo om trs portos. No prlmolro, troto dos vrlos nooos do dllorono quo surglrom no roconto controvrslo sobro o cotogorlo nogro (block) como slnol comum poro o oxporlnclo do grupos olrlconos-corlbonhos o do sul do slo no Gro-Brotonho do pos-guorro. Mou objotlvo osslnolor como nogro oporou como slnol contlngonto om dllorontos clrcunstnclos politlcos. O problomo noo sobor so o tormo nogro dovorlo tor sldo moblllzodo do monolro como lol. Antos, mou lntorosso rosldo om onollsor o tlpo do sujolto politlco quo o movlmonto nogro brltnlco crlou. A sogundo sooo consldoro os monolros como quostoos do dllorono lorom onquodrodos no toorlo o no prtlco lomlnlstos duronto os dcodos do 170 o 180. Mou loco prlnclpol oqul o doboto brltnlco. Concluo com um brovo oxomo do olgumos cotogorlos concoltuols usodos no toorlzooo do dllorono, o suglro um novo quodro poro onllso quo, osporo, ojudor o osclorocor quostoos no dosonvolvlmonto do ostrotglos politlcos poro o justlo soclol. O quo h num nomo O quo h numo cor Nos ultlmos onos, o uso do tormo nogro poro rolorlr-so o possoos do oscondnclo olrlcono-corlbonho o sul osltlco no Gro- Brotonho tom sldo objoto do consldorvol controvrslo. E lmportonto trotor do olguns dossos orgumontos, pols olos multos vozos glrom om torno do nooos do dllorono. As possoos olrlconos-corlbonhos o do sul do slo quo mlgrorom poro o Gro-Brotonho no poriodo do pos-guorro vlorom o ocupor umo posloo ostruturol somolhonto como trobolhodoros om trobolhos prodomlnontomonto noo quollllcodos ou soml quollllcodos nos comodos mols bolxos do oconomlo. Erom ontoo Avtor Broh 333 comumonto doscrltos om dlscursos populoros, politlcos o ocodmlcos como possoos do cor. O tormo noo oro um slmplos tormo doscrltlvo. Tlnho sldo o codlgo colonlol poro umo rolooo do domlnooo o subordlnooo ontro o colonlzodor o o colonlzodo. O codlgo possou o sor ro-trobolhodo o roconstltuido otrovs do umo vorlododo do procossos politlcos, culturols o oconmlcos no Gro-Brotonho do pos-guorro. Em outros polovros, os grupos olrlconos-corlbonhos o do sul do slo oxporlmontorom o roclollzooo do suo posloo do closso o gnoro otrovs do um roclsmo quo punho om prlmolro plono suo noo-broncuro como tomtlco comum no dlscurso sobro os possoos do cor. Emboro os modos proclsos como ossos conjuntos hotorognoos do possoos lorom roclollzodos noo tonhom sldo ldntlcos, o condonsooo do blnrlo bronco/noo-bronco nosso dlscurso construlu o oqulvolnclo o slmllorldodo do oxporlnclo, no modldo om quo onlrontovom prtlcos do ostlgmotlzooo, lnlorlorlzooo, oxclusoo o/ou dlscrlmlnooo om oronos como omprogo, oducooo, morodlo, molos do comunlcooo, slstomo do justlo crlmlnol, oporoto do lmlgrooo o sorvlos do soudo. Essos rolooos do oqulvolnclo crlorom os condloos nos quols umo novo politlco do solldorlododo so tornou possivol. O concolto do nogro surglo como um tormo ospoclllcomonto politlco onvolvondo possoos olrlconos-corlbonhos o sul-osltlcos. Elo constltulu um sujolto politlco lnscrovondo o politlco do roslstnclo contro roclsmos controdos no cor. O tormo lol odotodo polos coollzoos omorgontos ontro orgonlzooos o otlvlstos olrlconos-corlbonhos o osltlcos do sul no llnol dos onos 60 o nos 70. Forom lnlluonclodos polo movlmonto do Podor Nogro (Block Powor) nos EUA, quo tlnho posto o concolto do nogro do coboo poro bolxo, dosplndo-o do suos conotooos pojorotlvos om dlscursos roclollzodos, tronslormondo-o numo oxprossoo conllonto do umo ldontldodo ollrmotlvo do grupo. O movlmonto do Podor Nogro urglo os nogros norto-omorlconos o construirom o comunldodo nogro noo como umo quostoo do googrollo, mos ontos om tormos do dlsporo olrlcono globol. Evltondo o Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 334 cromotlsmo - o boso do dlloronclooo ontro nogros sogundo o tom mols cloro ou mols oscuro do polo - nogro tornou-so umo cor politlco o sor ollrmodo com orgulho contro roclsmos lundodos no cor. Os otlvlstos olrlconos-corlbonhos o sul-osltlcos no Gro- Brotonho tomorom o tormo omprostodo oo movlmonto do Podor Nogro poro ostlmulor umo rojoloo oo cromotlsmo ontro oquolos dollnldos como possoos do cor no Gro-Brotonho. Closso lol um lmportonto olomonto constltutlvo no surglmonto do concolto do nogro como cor politlco. O projoto mols bom comproondldo como porto do Novo Esquordo (Now Lolt) Brltnlco. lnumoros orgonlzooos otlvos nosso movlmonto politlco dollnlom o sl mosmos como orgonlzooos do trobolhodoros; por oxomplo, o Assoclooo dos Trobolhodoros lndlonos o o Allono dos Possoos Nogros. Publlcooos politlcos lmportontos do poriodo, como Roco Todo, o Roco ond Closs, trotovom do ortlculooo ontro roclsmo o rolooos do closso. A rovlsto Roco ond Closs olndo ostovo lorto no dcodo do 10 como lmportonto rovlsto compromotldo com o roslstnclo oos roclsmos o doslguoldodos do closso globols. O novo sujolto produzldo polo politlco do nogro tronslormou o politlco do closso oo lntorrogor dlscursos politlcos quo ollrmovom o prlmozlo do closso. A politlco do solldorlododo ontro otlvlstos olrlconos- corlbonhos o sul-osltlcos tombm lol lnlluonclodo polo momorlo dos rocontos lutos ontlcolonlols o o doscolonlzooo no lrlco, slo o Corlbo. Alguns tombm ostovom onvolvldos no ogltooo contro o guorro do Vlotno, nos componhos polo dosormomonto nucloor o om outros movlmontos do protosto somolhontos. O dlscurso do unldodo olro-osltlco no Gro-Brotonho otondlo oo chomodo dos movlmontos do llbortooo ontlcolonlols polo unldodo ontro os colonlzodos. Alm dlsso, como orgumonto Morcor 1 , o slnol nogro oro moblllzodo tombm como doslocomonto dos cotogorlos lmlgronto o mlnorlo tnlco quo, otrovs dos onos 60 o 70, possorom o donotor rodollnloos roclollzodos do portonclmonto o
1 MERCER, K. Wo/como to tho Junglo. London, Routlodgo, 14 Avtor Broh 335 subjotlvldodo. A lusoo dossos vorlos lnllunclos no lormooo do um projoto voltodo oo trotomonto dos condloos do oxporlnclo pos-colonlol no corooo do motropolo brltnlco slgnlllcovo quo o concolto do nogro ostovo ossoclodo o slgnlllcodos dlstlntos o um tonto dllorontos no Gro-Brotonho por comporooo com os EUA. O uso brltnlco do tormo nogro lol crltlcodo por comontodoros como Hozorooslngh o Modood. 2 Argumontom olos quo o nogro no ldoologlo do Podor Nogro so rolorlo ospoclllcomonto oxporlnclo hlstorlco dos povos do oscondnclo olrlcono sub-sohorlono, o protondlo crlor umo ldontldodo politlco o culturol posltlvo ontro os norto-omorlconos nogros. Quondo utlllzodo om rolooo oos sul-osltlcos o concolto do loto osvozlodo doquolos slgnlllcodos culturols ospocillcos ossoclodos com oxprossoos como muslco nogro. O concolto podo lncorporor os sul-osltlcos oponos num sontldo politlco, o olos, portonto, concluom quo nogo o ldontldodo culturol osltlco. O orgumonto tom cloromonto olgumo loro. E vordodo, como osslnolomos ontos, quo o moblllzooo por porto do movlmonto do Podor Nogro do tormo nogro oro umo tontotlvo do rolvlndlcor umo horono olrlcono quo hovlo sldo nogodo oos norto- omorlconos nogros polo roclsmo. Mos, como projoto politlco hlstorlcomonto ospocillco locollzodo no dlnmlco soclo-politlco o oconmlco nos EUA, o ldoologlo do Podor Nogro noo rolvlndlcovo slmplosmonto um possodo oncostrol pr-dotormlnodo. No proprlo procosso, tombm construio umo vorsoo portlculor dosso horono. Como os procossos culturols soo dlnmlcos, o o procosso do rolvlndlcooo tombm modlodo, o tormo nogro noo proclso sor construido om tormos ossonclollstos. Podo tor dllorontos slgnlllcodos politlcos o culturols om contoxtos dllorontos. Noo so podo consldoror quo sou slgnlllcodo ospocillco no Gro-Brotonho do pos-guorro tonho nogodo dlloronos culturols ontro povos
2 HAZAREESlNGH, S. Roclsm ond culturol ldontlt,: on lndlon porspoctlvo. Drogon's Tooth 24, 186; MODOOD, T. "Block" roclol oquollt, ond Aslon ldontlt,. Now Communlt, 14(3), 188. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 336 olrlconos, corlbonhos o sul-osltlcos quondo o dllorono culturol noo oro o prlnciplo orgonlzodor dontro dosso dlscurso ou prtlco politlco. As lutos politlcos concrotos om quo o novo slgnlllcodo so lundovo roconhoclo dlloronos culturols, mos buscovo roollzor o unldodo politlco contro o roclsmo. Em quolquor coso, o problomo do dllorono culturol noo podo sor posto om tormos do dllorono ontro culturos do sul do slo o do lrlco o Corlbo. H, por oxomplo, multos dlloronos ontro os culturos corlbonho o olrlcono (quo tombm lncluom os culturos do possoos do oscondnclo sul- osltlco). Culturos nos dlsporos sompro tm suo proprlo ospoclllcldodo. Em outros polovros, mosmo quondo o uso do tormo nogro lor llmltodo lrlco sub-sohorlono o suos dlsporos, podo-so dlzor, dontro dos pormotros postos polos critlcos, quo olo nogo os ospoclllcldodos culturols dossos dlvorsos grupos. Umo sogundo critlco do modo como nogro tom sldo omprogodo no Gro-Brotonho quo o concolto coroco do sontldo, dodo quo multos sul-osltlcos noo so dollnom como nogros o multos olrlconos o corlbonhos noo os consldorom como tols. Esso ollrmooo glro om porto om torno do crltrlo numrlco, mos som lornocor o ovldnclo numrlco om quo so opolo. Em mlnho proprlo posqulso oncontrol quo os sul-osltlcos so doscrovom com lroqunclo como kolo (nogro) om dlscussoos sobro roclsmo. Mos como o sor soclol totol dos sul-osltlcos o dos olrlconos-corlbonhos noo constltuido oponos polo oxporlnclo do roclsmo, olos tm multos outros ldontlllcooos bosoodos om, por oxomplo, rollgloo, linguo o llllooo politlco. Alm dlsso, como mostrom multos componhos o monllostooos, o concolto do nogro lol moblllzodo como porto do um conjunto do prlnciplos o ldlos constltutlvos poro promovor o ooo colotlvo. Como movlmonto soclol, o otlvlsmo nogro tlnho como olvo goror solldorlododo; olo noo nocossorlomonto supunho quo todos os mombros dos dlvorsos comunldodos nogros lnovltovolmonto so ldontlllcorlom com o concolto om sou uso brltnlco. Avtor Broh 337 Outro toplco do controvrslo so contro no dlstrlbuloo do rocursos polo ostodo poro dllorontos cotogorlos do consumldoros. Argumonto-so quo o tormo nogro sorvo poro ocultor os nocossldodos culturols do outros grupos quo noo oquolos do orlgom olrlcono-corlbonho. Esso critlco portlculor cholro multos vozos o otnlclsmo. Etnlclsmo, ou dlrlo, dollno o oxporlnclo do grupos roclollzodos prlnclpolmonto om tormos culturols: lsto , postulo dllorono tnlco como modolldodo prlnclpol om torno do quol o vldo soclol constltuido o oxporlmontodo. Nocossldodos culturols soo dollnldos om tormos omplos como lndopondontos do outros oxporlnclos soclols controdos om closso, gnoro, roo ou soxuolldodo. lsso slgnlllco quo so supoo quo um grupo ldontlllcodo como culturolmonto dlloronto lntornomonto homognoo, quondo osso, potontomonto, noo o coso. As nocossldodos do morodlo do um osltlco do closso trobolhodoro vlvondo om condloos do suporpopulooo num conjunto rosldonclol, por oxomplo, noo podom sor os mosmos do um osltlco do closso mdlo vlvondo numo coso soml-lsolodo no suburblo. Em outros polovros, dlscursos otnlclstos procurom lmpor nooos ostorootlpodos do nocossldodo culturol comum sobro grupos hotorognoos com osplrooos o lntorossos soclols dlvorsos. Froquontomonto dolxom do trotor do rolooo ontro o dllorono o os rolooos soclols do podor om quo olo podo ostor lnscrlto. E cloro quo lmportonto quo o ostodo sojo sonsivol plurolldodo do nocossldodos ontro sous cldodoos. Mos proclsomos ostor otontos monolro como os nocossldodos soo construidos o roprosontodos om vrlos dlscursos. H outro llmltooo no critlco otnlclsto do uso do tormo nogro polo ostodo locol. O otnlclsmo noo poroco dlloronclor ontro nogro como tormo odotodo por grupos subordlnodos poro slmbollzor roslstnclo contro o oprossoo o o oproprlooo do mosmo tormo por olgumos outorldodos locols como boso poro o lormulooo do politlcos do olocooo do rocursos. 3 O tormo tom
3 SlVANANDAN, A. Communltlos ol Roslstonco: Wrltlngs on Block Strugglos lor Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 338 slgnlllcodos dllorontos nos dols contoxtos o lndlco rosultodos soclols o politlcos potonclolmonto dllorontos, mos o otnlclsmo poroco conlundlr ossos dllorontos slgnlllcodos. Alm dlsso, cortos politlcos podom moblllzor o dlscurso do dllorono tnlco como molo do crlor suo proprlo boso do podor, o noo do dor podor o oquolos cujos nocossldodos supostomonto sorlom mols bom otondldos polo ollmlnooo do tormo nogro. A quostoo quo o substltuloo do nogro por olgum outro doscrltor polltlcomonto noutro noo ossoguror umo dlstrlbuloo mols oqultotlvo dos rocursos. Podo-so orgumontor quo lol umo morco do sucosso do politlco do nogro como cor politlco o loto do quo o slgno tonho sldo oproprlodo polo dlscurso do ostodo. Umo voz quo lsso ocontocou, nogro ossumlu novos slgnlllcodos. Enquonto quo ontorlormonto sorvlro poro goror solldorlododo ontro grupos do oscondnclo olrlcono-corlbonho o sul-osltlco om torno do problomos politlcos ospocillcos como lmlgrooo ou pollclomonto, ogoro so tornovo um lugor do conlllto o dlssonsoo, modldo quo mombros dossos grupos compotlom por omprogos no sotor ostotol o por subvonoos, sorvlos o outros rocursos. Projotos nogros do outo-ojudo quo tlnhom sldo o oxomplo do prlmolro politlco nogro do pos-guorro tornovom-so ogoro dopondontos do sotor ostotol. Duronto os onos 180, quondo o thotchorlsmo no Gro-Brotonho comoou o oxorcor molor lmpocto sobro os oromontos govornomontols locols, multos projotos comunltrlos pordorom sous rocursos. Polo llm do dcodo do 80, quondo os movlmontos do osquordo om gorol comoorom o rompor-so o lrogmontor-so, o mosmo ocontocou com o projoto constltuido om torno do nogro como cor politlco. Quo tlpo do tormlnologlo lol proposto poro substltulr nogro Escrovondo o portlr do porspoctlvos um tonto dllorontos,
Soclollsm. London, Vorso, 10; GlLROY, P. Thoro Aln't No Block ln tho Unlon Jock. London, Hutchlnson, 187; CAlN, H. ond YUVAL-DAVlS, N. Tho "Equol Opportunlt, Communlt," ond tho ontlroclst strugglo. Crltlcol Soclol Pollc, 2, 10(2), 10. Avtor Broh 33 Hozorooslngh o Modood 4 chogom o conclusoos somolhontos. Hozorooslngh sugoro quo o uso do nogro dovo sor rosorvodo poro possoos do oscondnclo olrlcono o quo os possoos do subcontlnonto sul-osltlco dovom sor subsumldos sob o concolto do lndlonos, com boso no culturo comportllhodo no sontldo hlstorlco. Mos h umo lmonso dlvorsldodo do culturos no subcontlnonto quo surglrom o so tronslormorom om clrcunstnclos motorlols o politlcos vorlodos. Alm dlsso, ossos culturos so opolom om dlloronos o dlvlsoos do closso, costo, rollgloo, rogloo o linguo. Em quo sontldo, ontoo, podo-so lolor do umo culturo lndlono comum A construoo do Hozorooslngh do umo comunolldodo om tormos do umo oxporlnclo comportllhodo do lmporlollsmo o do roclsmo vulnorvol mosmo critlco quo olo dlrlgo contro oquolos quo dolondom nogro como cor politlco. Tombm olo prlvlloglo procossos hlstorlcos o contompornoos do domlnooo, o o popol do ostodo no modlooo dossos procossos, como controlmonto lmportontos no ostruturooo do oxporlnclo dos possoos. Suo ldlo do umo culturo lndlono comum podo sor vlsto por multos sul- osltlcos como umo tontotlvo do por suo oxporlnclo numo comlso do loro. Dodo o posloo do modorno ostodo do lndlo om rolooo o outros poisos do subcontlnonto osltlco, o concolto do Hozorooslngh do lndlono podo sor consldorodo por olguns como so rolorosso um projoto hogomnlco noquolo rogloo. Como so roconhocorlom nosso dollnloo poqulstonosos ou possoos do Bonglodosh, dodo o hlstorlo roconto do dlvlsoo Do modo dlloronto do Hozorooslngh, Modood omprogo o tormo osltlco om lugor do nogro quo, ollrmo, llco curto poro o molorlo dos possoos quo ldontlllco como nogros, om voz do sul- osltlco quo doscorto como tormo ocodmlco. Dolxondo do lodo o loto do quo o slo cobro umo porto multo molor do globo do quo o subcontlnonto do Sul do slo, o dollnloo do osltlco quo portlculormonto problomtlco: o quo quoro lndlcor por umo
4 HAZAREESlNGH, S. Roclsm ond culturol ldontlt,... Op. clt.; o MODOOD, T. "Block" roclol oquollt,... Op. clt. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 340 ldontldodo osltlco, ollrmo, olgumo portlclpooo no horono dos clvlllzooos do ontlgo Hlndustoo ontorlor conqulsto brltnlco. 5 Prlmolro, o tormo Hlndustoo, usodo polos Mughols so rolorlo om tormos gorols oos ostodos do norto do lndlo. O quo mols lmportonto, Modood poroco otrlbulr umo ldontldodo unlllcodo lndlo pr-colonlol quo, por lmpllcooo, lol dostruido polo Roj brltnlco. A ovldnclo hlstorlco mostro, contudo, quo o lndlo pr-colonlol oro umo ontldodo hotorognoo, o quo os possoos provovolmonto so dollnlom mols om tormos do suo llllooo roglonol, llnguistlco ou rollgloso do quo como mombros do Hlndustoo. Do loto, podo-so orgumontor quo o ldontldodo lndlono como conjunto do ldontlllcooos com um ostodo-nooo lol o rosultodo do roslstnclo o luto contro o colonlollsmo o noo olgo quo oxlstlu ontos dosso poriodo. O quo quoro dostocor com osto lncursoo no doboto om torno do uso do tormo nogro no Gro-Brotonho como o dllorono construido do monolro dlloronto dontro dossos dlscursos. lsto , o uso do nogro, lndlono ou osltlco dotormlnodo noo tonto polo noturozo do sou roloronto como por suo lunoo somlotlco dontro do dllorontos dlscursos. Essos vrlos slgnlllcodos osslnolom dllorontos ostrotglos o rosultodos politlcos. Moblllzom dllorontos conjuntos do ldontldodos culturols ou politlcos, o colocom llmltos oo ostoboloclmonto do lrontolros do comunldodo. Esso doboto tovo um corto oco dontro do lomlnlsmo. E contro osso pono do lundo quo ogoro mo volto poro o quostoo do dllorono dontro do lomlnlsmo. A lrmondodo (slstorhood) globol Em 185 portlclpol do Conlornclo lntornoclonol do Mulhoros om Nolrobl. All, mols do 10 mll mulhoros do mols do 150 poisos so rounlrom poro trotor do problomos do nosso subordlnooo unlvorsol como sogundo soxo, mos o ospocto mols
5 MODOOD, T. "Block" roclol oquollt,... Op. clt., p.7. Avtor Broh 341 notvol dosso conlornclo oro o hotorogonoldodo do nosso condloo soclol. As quostoos lovontodos polos dllorontos grupos do mulhoros prosontos conlornclo, ospoclolmonto os do Torcolro Mundo, sorvlrom poro subllnhor o loto do quo os problomos quo olotom os mulhoros noo podom sor onollsodos lsolodomonto do contoxto do doslguoldodo noclonol o lntornoclonol. 6
Nosso gnoro constltuido o roprosontodo do monolro dlloronto sogundo nosso locollzooo dontro do rolooos globols do podor. Nosso lnsoroo nossos rolooos globols do podor so roollzo otrovs do umo mlriodo do procossos oconmlcos, politlcos o ldoologlcos. Dontro dossos ostruturos do rolooos soclols noo oxlstlmos slmplosmonto como mulhoros, mos como cotogorlos dlloronclodos, tols como mulhoros do closso trobolhodoro, mulhoros componosos ou mulhoros lmlgrontos. Codo doscrloo ost rolorldo o umo condloo soclol ospocillco. Vldos rools soo lorjodos o portlr do ortlculooos comploxos dossos dlmonsoos. E ogoro oxlomtlco no toorlo o prtlco lomlnlstos quo mulhor noo umo cotogorlo unltrlo. Mos lsso noo slgnlllco quo o proprlo cotogorlo coroo do sontldo. O slgno mulhor tom suo proprlo ospoclllcldodo constltuido dontro o otrovs do conllgurooos hlstorlcomonto ospocillcos do rolooos do gnoro. Sou lluxo somlotlco ossumo slgnlllcodos ospocillcos om dlscursos do dllorontos lomlnllldodos ondo vom o slmbollzor trojotorlos, clrcunstnclos motorlols o oxporlnclos culturols hlstorlcos portlculoros. Dllorono nosso sontldo umo dllorono do condloos soclols. Aqul o loco onolitlco ost colocodo no construoo soclol do dllorontos cotogorlos do mulhoros dontro dos procossos ostruturols o ldoologlcos mols omplos. Noo so ollrmo quo umo cotogorlo lndlvlduol lntornomonto homognoo. Mulhoros do closso trobolhodoro, por oxomplo, comproondo grupos multo dllorontos do possoos tonto dontro quonto ontro dllorontos lormooos soclols.
6 BRAH, A. Roco, closs ond gondor: whlch wo, tho trlnlt,. Brltlsh Journol ol Soclolog, ol Educotlon (1), 188; MOHANTY, C. T. Undor Wostom o,os: lomlnlst scholorshlps ond colonlol dlscoursos. Fomlnlst Rovlow 30, 188. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 342 A posloo do closso osslnolo cortos comunolldodos do rosultodos soclols, mos o closso so ortlculo com outros olxos do dlloronclooo como o roclsmo, o hotorossoxlsmo ou o costo no dollnoomonto do lormos vorlvols do oportunldodos do vldo poro cotogorlos ospocillcos do mulhoros. O objotlvo prlnclpol do lomlnlsmo tom sldo mudor os rolooos soclols do podor lmbrlcodos no gnoro. Como os doslguoldodos do gnoro ponotrom om todos os osloros do vldo, os ostrotglos lomlnlstos onvolvom um onlrontomonto do posloo subordlnodo dos mulhoros tonto dontro dos lnstltuloos do ostodo como do soclododo clvll. A loro por trs do toorlo o do prtlco lomlnlsto no poriodo do pos-guorro tom sldo sou compromlsso do orrodlcor doslguoldodos dorlvodos do nooo do dllorono soxuol lnoronto o toorlos blologlcomonto dotormlnlstos, quo oxpllcom o posloo soclol dos mulhoros como rosultodo do dlloronos lnotos. A dospolto do ovldnclo do quo os dlloronos dos soxos no comportomonto cognltlvo ontro crlonos soo poquonos o o somolhono pslcologlco ontro homons o mulhoros multo grondo, o posqulso poro ostobolocor dlloronos lnotos prossoguo. 7 As lomlnlstos, cloro, noo lgnorom o blologlo dos mulhoros, mos quostlonom ldoologlos quo constroom o roprosontom o subordlnooo dos mulhoros como rosultodo do suos copocldodos blologlcos. O modo como quostoos do blologlo soo trotodos vorlo nos dllorontos lomlnlsmos. E problomtlco ostobolocor lrontolros cloros ontro lomlnlsmos, ot porquo h um ocordo om multos roos lundomontols. A sogulnto tlpologlo do monuol, portonto, protondo slmplosmonto dostocor cortos dlloronos moloros quo contlnuom objoto do contostooo. Sogundo tols tlpologlos, onllsos lomlnlstos rodlcols podom tondor o ldontlllcor o subordlnooo blologlcomonto lundodo dos mulhoros como boso lundomontol do
7 ROSE, S., KAMlN, J. ond LEWONTlN, R. C. Not ln Our Gonos. Hormondsworth, Pollcon, 184; SEGAL, L. Slow Motlon: Chonglng Moscullnltlos. Chonglng Mon. London, Vlrogo, 10. Avtor Broh 343 doslguoldodo do gnoro. As rolooos do podor ontro homons o mulhoros soo vlstos como o prlnclpol dlnmlco do oprossoo dos mulhoros, lovondo s vozos quoso oxclusoo do outros dotormlnontos como closso o roclsmo. Porspoctlvos lomlnlstos rodlcols porocom roprosontor os copocldodos roprodutlvos dos mulhoros como lndlcodoros do cortos quolldodos pslcologlcos quo soo unlco o unlvorsolmonto lomlnlnos. Supoo-so quo ossos quolldodos tonhom sldo onlroquocldos otrovs do domlnooo potrlorcol o, portonto, proclsom sor rodoscobortos o rolvlndlcodos. Como consoqunclo, podo hovor umo colobrooo do dllorono soxuol no lormo do otrlbutos o quolldodos prosumlvolmonto oxcluslvomonto lomlnlnos. J so dlsso quo, olndo quo ropudlondo o dotormlnlsmo blologlco lmpllcodo om dlscursos potrlorcols, olgumos vorsoos do lomlnlsmo rodlcol, por suo voz, constroom umo nooo trons-hlstorlco do lomlnllldodo ossonclol quo proclsorlo sor rosgotodo o rocuporodo poro olm dos rolooos potrlorcols. 8
Umo promlsso control do lomlnlsmo soclollsto, por outro lodo, quo o noturozo humono noo ossonclol, mos soclolmonto produzldo. O slgnlllcodo do sor mulhor - blologlco, soclol, culturol o pslqulcomonto - consldorodo umo vorlvol hlstorlco. O lomlnlsmo soclollsto montou umo podoroso critlco doquolos porspoctlvos motorlollstos quo prlorlzom o closso, nogllgonclom os consoqunclos soclols do dlvlsoo soxuol do trobolho, prlvlloglom os hotorossoxuolldodos o dodlcom oscosso otonoo oos moconlsmos soclols quo lmpodom os mulhoros do otlnglr lguoldodo oconmlco, politlco o soclol. Esso llnho do lomlnlsmo so dlstonclo do suposto nloso lomlnlsto rodlcol no consldorooo dos rolooos do podor ontro os soxos como dotormlnonto quoso oxcluslvo do subordlnooo dos mulhoros. No dcodo do 10, o doboto mudou rodlcolmonto, o ossos tlpologlos ogoro odqulrom um lntorosso hlstorlco. Dosdo o llm
8 SEGAL, L. ls tho Futuro Pomolo. London, Vlrogo, 187; WEEDON, C. Fomlnlst Proctlco ond Poststructurollst Thoor,. Oxlord, Bosll Blockwoll, 187; SPELMAN, E. V. lnossontlol Womon: Probloms ol Excluslon ln Fomlnlst Thought. London, Tho Womon's Pross, 188. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 344 do soclollsmo do ostodo no ontlgo Unloo Sovltlco o no Europo Orlontol, soclollsmo possou o slgnlllcor politlco outorltrlo o ontldomocrtlco. O Forum dos Fomlnlstos Soclollstos Europlos, por oxomplo, mudou sou nomo poro Forum Europou dos Fomlnlstos do Esquordo. Esso mudono no nomoncloturo noo ocontocou porquo os problomos politlcos quo costumovom sor dobotldos sob o slgno do soclollsmo tonhom so tornodo lrrolovontos. Soclollsmo ogoro possou o sor ossoclodo, no Europo Orlontol o nos ostodos mombros do ontlgo Unloo Sovltlco, s prtlcos dosocrodltodos dos roglmos ontorloros, o os mulhoros dossos portos do Europo ochovom quo noo sorlom copozos do moblllzor opolo com soclollsmo no titulo. E lmportonto dostocor quo o mudono noo osslnolo umo moro obordogom progmtlco, mos umo rosposto ostrotglco o novos clrcunstnclos politlcos. As oltorooos politlcos do longo-prozo quo ossos mudonos lmpllcom soo olndo dllicols do provor. Convm lombror quo, ot rocontomonto, porspoctlvos lomlnlstos ocldontols, como um todo, dorom pouco otonoo oos procossos do roclollzooo do gnoro, closso o soxuolldodo. Procossos do roclollzooo soo, cloro, hlstorlcomonto ospocillcos, o dllorontos grupos lorom roclollzodos do monolro dlloronto om clrcunstnclos vorlodos, o no boso do dllorontos slgnlllcontos do dllorono. Codo roclsmo tom umo hlstorlo portlculor. Surglu no contoxto do um conjunto ospocillco do clrcunstnclos oconmlcos, politlcos o culturols, lol produzldo o roproduzldo otrovs do moconlsmos ospocillcos o ossumlu dllorontos lormos om dllorontos sltuooos. O roclsmo ontlnogro, o roclsmo ontllrlonds, o roclsmo ontl-somlto, o roclsmo ontlrobo, dllorontos vorlododos do orlontollsmos: todos tm suos coroctoristlcos dlstlntlvos. J mostrol om outro lugor como os hlstorlos ospocillcos dossos vrlos roclsmos os colocom om rolooos portlculoros ontro sl. All oxplorol olguns ospoctos do roclollzooo do grupos lrlondosos o nogros no Gro- Brotonho. Um sogundo oxomplo, do grupos olrlconos-corlbonhos o sul-osltlcos, podo osclorocor mols osso ponto. Avtor Broh 345 Essos comunldodos dosonvolvorom dllorontos rospostos oo roclsmo porquo suos oxporlnclos dolo, omboro do multos monolros somolhonto, noo lol ldntlco.
Politlcos ostotols tlvorom
lmpoctos dllorontos nossos comunldodos. Comunldodos olrlconos- corlbonhos moblllzorom-so multo mols om torno do suo oxporlnclo colotlvo do slstomo do justlo crlmlnol, portlculormonto o policlo o os trlbunols, onquonto quo os grupos osltlcos so onvolvorom do monolro mols otlvo no doloso dos comunldodos contro otoquos roclstos, ossdlo roclol om conjuntos hobltoclonols o no orgonlzooo do componhos contro doportooos o outros problomos dorlvodos dos ololtos dos lols do lmlgrooo. As roprosontooos ostorootlpodos dos comunldodos olrlconos- corlbonhos o sul-osltlcos tm sldo substonclolmonto dllorontos. Os dlscursos do gnoro dos nlggor o dos pokl no Gro-Brotonho do pos-guorro roprosontom ldoologlos dlstlntos. Mos olos soo duos llnhos do um roclsmo comum ostruturodo om torno do cor/lonotlpo/culturo como slgnlllcontos do suporlorldodo o lnlorlorldodo no Gro-Brotonho pos-colonlol. lsso slgnlllco quo grupos olrlconos-corlbonhos, sul-osltlcos o broncos so sltuom roloclonolmonto dontro dossos ostruturos do roprosontooo. H umo tondnclo no Gro-Brotonho do consldoror o roclsmo como olgo quo tom o vor com o prosono do possoos nogros. Mos lmportonto sollontor quo tonto nogros como broncos oxporlmontom sou gnoro, closso o soxuolldodo otrovs do roo. A roclollzooo do subjotlvldodo bronco noo multos vozos monllostomonto cloro poro os grupos broncos, porquo bronco um slgnlllconto do domlnnclo, mos lsso noo torno o procosso do roclollzooo monos slgnlllcotlvo. E nocossrlo, portonto, onollsor quo nos constroom como, dlgomos, mulhor bronco ou mulhor nogro, como homom bronco ou homom nogro. Tol dosconstruoo nocossrlo so qulsormos docllror como o por quo os slgnlllcodos dossos polovros mudom do slmplos doscrloos o
BRAH, A. ond DEEM, R. Towords ontl-soxlst ond ontl-roclst schoollng. Crltlcol
Soclol Pollc, 16, 186. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 346 cotogorlos hlororqulcomonto orgonlzodos om cortos clrcunstnclos oconmlcos, politlcos o culturols. Fomlnlsmo nogro, lomlnlsmo bronco Duronto o dcodo do 170, houvo pouco onvolvlmonto srlo o contlnuodo dos prlnclpols corrontos ocodmlcos com quostoos tols como o oxplorooo do gnoro no trobolho no motropolo brltnlco pos-colonlol, o roclsmo nos politlcos do ostodo o nos prtlcos culturols, o rodlcollzooo do subjotlvldodo nogro o bronco no contoxto ospocillco do um poriodo quo so sogulu pordo do lmprlo, o os portlculorldodos do oprossoo dos mulhoros nogros no toorlo o no prtlco lomlnlstos. lsso tovo um popol lmportonto no lormooo do orgonlzooos lomlnlstos nogros soporodos do Movlmonto do Llborooo dos Mulhoros. Essos orgonlzooos surglrom contro o pono do lundo do umo crlso oconmlco o politlco quo so oprolundovo o do um crosconto ontrlncholromonto do roclsmo. A dcodo lol um poriodo om quo o powollsmo dos onos 60 lnundou o tocldo soclol, o lol groduolmonto consolldodo o tronsmutodo no thotchorlsmo dos 80. Duronto os onos 70, os comunldodos nogros ostovom onvolvldos om grondo vorlododo do otlvldodos politlcos. Houvo grondos grovos lndustrlols, dlvorsos lldorodos por mulhoros. O movlmonto Nogro do Solldorlododo Slndlcol lol lormodo poro lldor com o roclsmo no omprogo o nos slndlcotos. Houvo componhos mosslvos contro o controlo do lmlgrooo, o vlolnclo losclsto, otoquos roclstos contro possoos o proprlododos, modos do pollclomonto quo rosultorom no porsoguloo do possoos nogros o contro o crlmlnollzooo dos comunldodos nogros. Houvo multos projotos do outo-ojudo ocupodos om otlvldodos oducoclonols, do bom-ostor o culturols. Mulhoros nogros ostovom onvolvldos om todos ossos otlvldodos, mos o lormooo do grupos outnomos do mulhoros nogros no llm do dcodo do 70 lnjotou umo novo dlmonsoo no cono politlco. As prlorldodos ospocillcos dos orgonlzooos locols do mulhoros nogros, olgumos dos quols so unlrom poro lormor umo Avtor Broh 347 ontldodo noclonol - o Orgonlzooo dos Mulhoros do Ascondnclo Asltlco o Alrlcono (OWAAD) - vorlovom om corto modldo sogundo os oxlgnclos do contoxto locol. Mos o objotlvo molor oro onlrontor os lormos ospocillcos do oprossoo dlonto dos dllorontos cotogorlos do mulhoros nogros. O compromlsso do lorjor o unldodo ontro mulhoros olrlconos, corlbonhos o osltlcos domondovo tontotlvos continuos do onollsor, comproondor o trobolhor com o quo oro comum, mos tombm com o hotorogonoldodo do oxporlnclos. Podlo um quostlonomonto do popol do colonlollsmo o do lmporlollsmo o dos procossos oconmlcos, politlcos o ldoologlcos contompornoos no sustontooo do dlvlsoos soclols portlculoros dontro dossos grupos. Roquorlo quo os mulhoros nogros lossom sonsivols ontro sl s ospoclllcldodos culturols poro construirom ostrotglos politlcos comuns poro conlrontor prtlcos potrlorcols, roclsmo o doslguoldodo do closso. Noo oro torolo lcll o o loto do quo o projoto tonho so dosonvolvldo por multos onos o olguns dos grupos locols tonhom sobrovlvldo oo lmpocto do otnlclsmo o contlnuom otlvos olndo hojo 10 tostomunho do compromlsso politlco o do vlsoo dos mulhoros nolo onvolvldos. O llm do OWAAD como orgonlzooo noclonol no lniclo do dcodo do 80 lol proclpltodo por dlvorsos lotoros. Multos dossos tondnclos dlvlslvos ocorrorom porololomonto no movlmonto dos mulhoros como um todo. As orgonlzooos llllodos OWAAD comportllhovom sous objotlvos omplos, mos hovlo dlloronos politlcos ontro os mulhoros om vrlos quostoos. Hovlo ocordo gorol do quo o roclsmo oro cruclol no ostruturooo do nosso oprossoo no Gro-Brotonho, mos dlloriomos om nossos onllsos do roclsmo o do sous loos com closso o outros modos do doslguoldodo. Poro olgumos mulhoros, o roclsmo oro umo ostruturo outnomo do oprossoo o tlnho quo sor otocodo como tol; poro outros, ostovo
10 BRlTON BLACK WOMEN'S GROUP. Block womon orgonlslng outonomousl,. Fomlnlst Rovlow 17, 184; BRYAN, B., DADSlE, S. ond SCAFE, S. Hoort oltho Roco. London, Vlrogo Pross, 185. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 348 lnoxtrlcovolmonto conoctodo com closso o outros olxos do dlvlsoo soclol. Hovlo tombm dlloronos do porspoctlvos ontro lomlnlstos o noo lomlnlstos no OWAAD. Poro os ultlmos, umo nloso no soxlsmo oro umo dlvorsoo do luto contro o roclsmo. A dosvolorlzooo dos culturos nogros polos otoquos do roclsmo slgnlllcovo quo poro olgumos mulhoros o prlorldodo oro rolvlndlcor ossos sitlos culturols o sltuor o sl mosmos como mulhoros dontro dolos. Conquonto osso losso um projoto lmportonto, hovlo, s vozos, mols quo umo sugostoo do ldoollzooo do um possodo pordldo. Outros mulhoros dlzlom quo, omboro o ollrmooo do ldontldodo culturol losso cruclol, oro lguolmonto lmportonto trotor dos prtlcos culturols om suos lormos oprosslvos. O problomo do vlolnclo moscullno contro mulhoros o crlonos, o doslguol dlvlsoo soxuol do trobolho om coso, quostoos do doto o do cosomontos lorodos, o clltorldoctomlo, o hotorossoxlsmo o o suprossoo dos soxuolldodos lsblcos: todos orom quostoos quo domondovom otonoo lmodloto. Emboro o molorlo dos mulhoros do OWAAD roconhocosso o lmportnclo dossos quostoos, hovlo grondos dlloronos om rolooo s prlorldodos o ostrotglos politlcos poro onlronto-los. Ao lodo dossos tondnclos, comoovo o surglr dontro do movlmonto dos mulhoros como um todo umo nloso no politlco do ldontldodo. Em lugor do omborcor no torolo comploxo, mos nocossrlo, do ldontlllcor os ospoclllcldodos do oprossoos portlculoros, ontondondo suos lntorconoxoos com outros lormos do oprossoo, o construlr umo politlco do solldorlododo, olgumos mulhoros comoovom o dlloronclor ossos ospoclllcldodos om hlororqulos do oprossoo. Supunho-so quo o moro oto do nomoor- so como mombro do um grupo oprlmldo conlorlsso outorldodo morol. Oprossoos multlplos possorom o sor vlstos noo om tormos do sous podroos do ortlculooo, mos como olomontos soporodos quo podlom sor odlclonodos do monolro llnoor, do tol modo quo, quonto mols oprossoos umo mulhor pudosso llstor, molor suo rolvlndlcooo o ocupor umo posloo morol mols olovodo. Allrmooos sobro o outontlcldodo do oxporlnclo possool podlom Avtor Broh 34 sor oprosontodos como so lossom umo dlrotrlz noo problomtlco poro o ontondlmonto do procossos do subordlnooo o domlnooo. Doclorooos lorlsolcos do corrooo politlco possorom o substltulr o onllso politlco. 11
A dospolto do lrogmontooo do movlmonto dos mulhoros, os mulhoros nogros no Gro-Brotonho contlnuorom o lovontor quostoos critlcos sobro o toorlo o o prtlco lomlnlstos. Como rosultodo do nosso posloo dontro do dlsporos lormodos polo hlstorlo do oscrovldoo, o colonlollsmo o o lmporlollsmo, lomlnlstos nogros tm orgumontodo do monolro conslstonto contro o poroqulollsmo, o sollontodo o nocossldodo do um lomlnlsmo sonsivol s rolooos soclols lntornoclonols do podor. 12 O ortlgo do Hozol Corb, Whlto womon llston Escutom mulhoros broncos, por oxomplo, oprosonto umo critlco do concoltos-chovo lomlnlstos como potrlorcodo, lomillo o roproduoo. Crltlco porspoctlvos lomlnlstos quo usom nooos do rosiduos loudols o trodlclonollsmo poro crlor oscolos do llbordodos clvlllzodos, com o Torcolro Mundo num oxtromo do oscolo o o Prlmolro Mundo supostomonto progrosslsto no outro. Fornoco dlvorsos llustrooos do como um corto tlpo do lomlnlsmo ocldontol podo
11 ARDlLL, S. ond O'SULLlVAN, S. Upsottlng on opplocort: dllloronco, doslro ond losblon sodomosochlsm. Fomlnlst Rovlow 23, 186; ADAMS, M. L. ldontlt, polltlcs. Fomlnlst Rovlow 31, 18. 12 Fomlnlst Rovlow, 184; CARBY, H. Schoollng ln Bob,lon. Contro lor Contomporor, Culturol Studlos, Tho Emplro Strlkos Bock, London, Hutchlnson, 182; PARMAR, P. Gondor, roco ond closs: Aslon womon ln roslstonco. Contro lor Contomporor, Culturol Studlos, Unlvorslt, ol Blrmlnghom, 182; BRAH, A. ond MlNHAS, R. Structurol roclsm or culturol dllloronco: schoollng lor Aslon glrls. ln: WElNER, G. (od.) Just o Bunch ol Glrls. Mllton Ko,nos, Opon Unlvorslt, Pross, 185; BRAH, A. Journo, to Nolrobl; ln: GREWAL, S., KAY, J., LANDOR, L., LEWlS, G. ond PARMAR, P. Chortlng tho Journo,: Wrltlngs b, Block ond Thlrd World Womon. London, Shobo Pross, 187; PHOENl, A. Thoorlos ol gondor ond block lomlllos. ln: WElNER, G. ond AMOT, M. (ods.) Gondor undor Scrutln,. Mllton Ko,nos, Opon Unlvorslt, Pross, 187; GREWAL, S. ot olll. (ods.) Chortlng tho Journo,... Op. clt.; MAMA, A. Vlolonco ogolnst block womon: gondor, roco, ond stoto rosponsos. Fomlnlst Rovlow 32, 18; LEWlS, G. Audro Lordo: vlgnottos ond montol convorsotlons. Fomlnlst Rovlow 34, 10. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 350 sorvlr poro roproduzlr, mols quo poro onlrontor, os cotogorlos otrovs dos quols o ocldonto constrol o roprosonto o sl mosmo como suporlor o sous outros. Essos critlcos gororom olgumo outo-rolloxoo por porto do oscrltoros lomlnlstos broncos. Numo tontotlvo do roovollor suo obro ontorlor, Borrot o Mclntosh, por oxomplo, roconhocorom os llmltooos do concolto do potrlorcodo como domlnooo moscullno noo ombiguo o lnvorlvol, noo dlloronclodo por closso ou roclsmo. Optorom polo uso do potrlorcol slgnlllcondo rolooos soclols portlculoros quo comblnom umo dlmonsoo publlco do podor, oxplorooo ou stotus com umo dlmonsoo do sorvlllsmo possool. 13
Mos dolxorom do ospoclllcor como o por quo o concolto do potrlorcol sorlo onolltlcomonto suporlor oo do potrlorcodo no ostudo dos lntorconoxoos ontro gnoro, closso o roclsmo. A moro substltuloo do concolto do potrlorcodo por rolooos potrlorcols noo podo om sl mosmo dor conto dos critlcos do o-hlstorlclsmo, unlvorsollsmo ou ossonclollsmo quo lorom loltos oo prlmolro, omboro, como dlz Wolb, 14 , sojo possivol chogor o orgumontos hlstorlclzodos do potrlorcodo. Como rosposto o tols ro- concoltuooos do potrlorcodo, Joon Ackor sugoro quo sorlo mols oproprlodo doslocor o objoto toorlco do potrlorcodo oo gnoro, quo podomos dollnlr brovomonto como dlloronclooos ostruturols, roloclonols o slmbollcos ontro mulhoros o homons. 15 Elo coutoloso om rolooo oo doslocomonto, contudo, pols gnoro, sogundo olo, noo tom o gumo politlco critlco do potrlorcodo o podorlo sor cooptodo o noutrollzodo com molor locllldodo dontro do toorlo ostobolocldo. Volo lombror quo todo osso doboto lol gorolmonto sltuodo dontro dos pormotros do oposloo blnrlo
13 BARRETT, M. ond MClNTOSH, M. Ethnocontrlsm ond soclollst-lomlnlst thoor,. Fomlnlst Rovlow 20, 185, p.3 14 WALBY, S. Thoorlzlng Potrlorch,. Oxlord, Bosll Blockwoll, 10. 15 ACKER, J. Tho problom wlth potrlorch,. Soclolog, 23(2), 18, p.238. Avtor Broh 351 moscullno/lomlnlno o noo troto do lndotormlnooo do soxo onquonto cotogorlo. 16
Prollro rotor o concolto do potrlorcol som nocossorlomonto subscrovor o concolto do potrlorcodo - hlstorlclzodo ou noo. Rolooos potrlorcols soo umo lormo ospocillco do rolooo do gnoro om quo os mulhoros ostoo numo posloo subordlnodo. Em toorlo, polo monos, dovorlo sor possivol lmoglnor um contoxto soclol om quo rolooos do gnoro noo ostojom ossoclodos doslguoldodo. Alm dlsso, tonho srlos rosorvos sobro o utllldodo onolitlco ou politlco do montor lrontolros do slstomo ontro potrlorcodo o o portlculor lormooo soclooconmlco o politlco (por oxomplo, o copltollsmo ou o soclollsmo do ostodo) do quo olo porto. Sorlo multo mols utll comproondor como rolooos potrlorcols so ortlculom com outros lormos do rolooos soclols num contoxto hlstorlco dotormlnodo. Estruturos do closso, roclsmo, gnoro o soxuolldodo noo podom sor trotodos como vorlvols lndopondontos porquo o oprossoo do codo umo ost lnscrlto dontro do outro - constltuido polo outro o constltutlvo dolo. Roconhocondo o critlco lomlnlsto nogro, Borrot o Mclntosh 17
dostocom o nocossldodo do onollsor o construoo ldoologlco do lomlnllldodo bronco otrovs do roclsmo. lsso, om mlnho oplnloo, ossonclol, pols olndo h umo tondnclo o trotor quostoos do doslguoldodo otrovs do loco nos vitlmos do doslguoldodo. Dlscussoos sobro o lomlnlsmo o o roclsmo multos vozos so controm no oprossoo dos mulhoros nogros o noo oxplorom como o gnoro tonto dos mulhoros nogros como dos broncos construido otrovs do closso o do roclsmo. lsso slgnlllco quo o posloo prlvlloglodo dos mulhoros broncos om dlscursos roclollzodos (mosmo quondo olos comportllhom umo posloo do closso com mulhoros nogros) dolxo do sor odoquodomonto toorlzodo, o os procossos do domlnooo pormonocom lnvlsivols. A roprosontooo dos mulhoros
16 BUTLER, J. Gondor Troublo: Fomlnlsm ond tho Subvorslon olldontlt,, Now York, Routlodgo, 10. 17 BARRETT, M. ond MClNTOSH, M. Ethnocontrlsm... Op. clt. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 352 broncos como guordlos morols do umo roo suporlor, por oxomplo, sorvo poro homogonolzor o soxuolldodo dos mulhoros broncos oo mosmo tompo om quo os lroturom otrovs do closso, no modldo om quo o mulhor bronco do closso trobolhodoro, olndo quo tombm oprosontodo como portodoro do roo, slmultonoomonto construido como tondonto dogonorooo por couso do suo sltuooo do closso. Vomos oqul como controdloos do closso podom sor trobolhodos o rosolvldos ldoologlcomonto dontro do ostruturooo roclollzodo do gnoro. O ortlgo do Borrot o Mclntosh gorou doboto consldorvol. 18
Emboro roconhocondo o lmportnclo do roovollooo do umo porto do suo obro por duos lmportontos lomlnlstos broncos, os critlcos orgumontom quo sous mtodos do ro-oxomo dolxorom do crlor umo posslbllldodo do tronslormooo rodlcol do onllso ontorlor, dolxondo quo os coroctoristlcos roclols no roproduoo soclol contlnuom som sor toorlzodos. Esso doboto lomlnlsto contrlbulu poro o doboto mols omplo sobro so os dlvlsoos soclols ossoclodos otnlo o oo roclsmo dovorlom sor vlstos como obsolutomonto outnomos om rolooo closso soclol, como rodutivols closso soclol ou como tondo orlgons hlstorlcos, mos ortlculondo-so ogoro com os dlvlsoos do closso no soclododo copltollsto. Eu dlrlo quo o roclsmo noo nom rodutivol closso soclol ou oo gnoro, nom lntolromonto outnomo. Roclsmos tm orlgom hlstorlco dlvorso, mos so ortlculom com ostruturos potrlorcols do closso do monolros ospocillcos, om condloos hlstorlcos dodos. Os roclsmos podom tor ollcclo lndopondonto, mos sugorlr lsso noo o mosmo quo dlzor, como Corollno Romozonoglu, quo o roclsmo umo lormo lndopondonto do domlnooo. 1 O concolto do ortlculooo sugoro rolooos do conoxoo o ollcclo otrovs dos quols, como dlz Holl os colsos soo roloclonodos tonto por suos
18 Vor os contrlbuloos do RAMAZANOGLU, Kozl, Loos o SAFlA-MlRZA. Fomlnlst Rovlow, 186; BHAVNANl, K. K. ond COULSON, M. Tronslormlng soclollst lomlnlsm: tho chollongo olroclsm. Fomlnlst Rovlow 23, 186. 1 RAMAZANOGLU, C. Fomlnlsm ond tho Controdlctlons ol Opprosslon. London, Routlodgo, 18. Avtor Broh 353 dlloronos como por suos somolhonos. 20 Do monolro somolhonto, Loclou o Moullo 21 notom quo ortlculooo umo prtlco o noo o nomo do um dodo comploxo roloclonol; lsto , ortlculooo noo o slmplos junoo do duos ou mols ontldodos dlscrotos. Molhor, um movlmonto tronslormodor do conllgurooos roloclonols. A procuro por grondos toorlos quo ospoclllquom os lntorconoxoos ontro roclsmo, gnoro o closso lol bom monos do quo produtlvo. Molhor construi-los como rolooos hlstorlcomonto contlngontos o ospocillcos o dotormlnodo contoxto. Doi quo podomos locollzor um dodo contoxto o dlloronclor ontro o domorcooo do umo cotogorlo como objoto do dlscurso soclol, como cotogorlo onolitlco o como tomo do moblllzooo politlco, som lozor suposloos sobro suo pormonnclo ou ostobllldodo oo longo do tompo o do ospoo. lsso slgnlllco quo lomlnlsmo bronco ou lomlnlsmo nogro no Gro-Brotonho noo soo cotogorlos ossonclollstos, mos ontos compos do contostooo lnscrltos dontro do procossos o prtlcos dlscurslvos o motorlols num torrono pos-colonlol. Roprosontom lutos sobro osquomos politlcos do onllso; os slgnlllcodos do concoltos toorlcos; os rolooos ontro toorlo, prtlco o oxporlnclos subjotlvos, o sobro prlorldodos o modos do moblllzooo politlco. Mos noo dovom, om mlnho oplnloo, sor ontondldos como construlndo os mulhoros broncos o nogros como cotogorlos ossonclolmonto llxos om oposloo. Contrlbuloos mols rocontos oo doboto lormulom orgumontos um tonto dllorontos o sou objoto do critlco tombm dlloronto no modldo om quo lntorrogom o lomlnlsmo nogro o/ou ontl-roclsto. Um orgumonto quo, longo do locllltor o moblllzooo politlco, dlscursos lomlnlstos nogros/ontl-roclstos do llm do dcodo do 170 o do dcodo do 180 no roolldodo lmpodlrom o otlvlsmo politlco. Knowlos o Morcor, por oxomplo, ollrmom quo o nloso do
20 HALL, S. Roco, ortlculotlon ond soclotlos structurod ln domlnonco. ln: Soclologlcol Thoorlos: Roco ond Colonlollsm. Porls, UNESCO, 180, p.328. 21 LACLAU, E. ond MOUFFE, C. Hogomon, ond Soclollst Strotog,: Towords o Rodlcol Domocrotlc Polltlcs. London, Vorso, 185. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 354 Corb, o Bourno no lnscrloo do roclsmo o do doslguoldodo do gnoro dontro do procossos do copltollsmo, colonlollsmo o slstomos soclols potrlorcols produzlu orgumontos lunclonollstos - quo o soxlsmo o o roclsmo orom lnorontos o ossos slstomos o sorvlom s nocossldodos do porpotuooo dossos slstomos. Acrodltom quo osso obordogom domondovo nodo monos quo umo luto totol contro ossos lsmos, o portonto projudlcovo rospostos politlcos mols locollzodos o om monor oscolo. Mos sobomos quo os dcodos do 70 o 80 tostomunhorom umo omplo vorlododo do otlvldodo politlco tonto oo nivol locol como oo noclonol. Sou proprlo mtodo poro lldor com o quo supoom sorom os llmltooos do umo nloso no mocro-onllso sugorlr quo o roclsmo o o soxlsmo dovom sor vlstos como umo srlo do ololtos quo noo tm umo unlco couso. 22 Eu ocoltorlo os orgumontos do quo o nivol do obstrooo om quo cotogorlos como copltollsmo o rolooos potrlorcols soo dollnoodos noo lornoco dlrotrlzos cloros poro umo ostrotglo o ooo concrotos, o tombm quo roclsmo o soxlsmo noo soo lonmonos monocousols. Mos noo ostou soguro do quo trotor roclsmo o soxlsmo como umo srlo do ololtos lornoo dlrotrlzos mols cloros poro umo rosposto politlco. O mosmo ololto podo sor lntorprotodo o portlr do dlvorsos posloos politlcos, o lovor o ostrotglos do ooo bom dllorontos. Assumlr umo posloo politlco ospocillco slgnlllco quo so ost lozondo cortos suposloos sobro o noturozo dos vrlos procossos quo subllnhom um lonmono soclol, do quo um ovonto portlculor podo sor um ololto. Um loco oponos nos ololtos podo tornor lnvlsivol o oporooo do tols procossos ldoologlcos o motorlols, osslm dlllcultondo nosso comproonsoo dos comploxos bosos dos doslguoldodos. Alndo quo cruclols no moblllzooo do grupos ospocillcos, os lutos sobro quostoos lsolodos como llns om sl mosmos podom llmltor onlrontomontos mols omplos s doslguoldodos soclols. A llnguogom dos ololtos, do quolquor modo, noo oscopo do um subtoxto lmpliclto do cousos.
22 KNOWLES, C. ond MERCER, S. Fomlnlsm ond Antl-Roclsm. ln: DONALD, J. ond RATTANSl, A. (ods.) Roco, Culturo ond Dllloronco. London, Sogo, 12, p.110. Avtor Broh 355 Comportllho o rosorvo do Knowlos o Morcor sobro os porspoctlvos onolitlcos o politlcos om quo o doslguoldodo soclol posso o sor porsonlllcodo nos corpos dos grupos soclols domlnontos - os broncos, homons ou hotorossoxuols om rolooo oo roclsmo, soxlsmo ou hotorossoxlsmo - mos noo podomos lgnoror os rolooos soclols do podor quo lnscrovom tol dlloronclooo. Mombros dos grupos domlnontos do loto ocupom posloos prlvlloglodos dontro do prtlcos politlcos o motorlols quo so ocupom dossos dlvlsoos soclols, omboro o proclso lntorconoxoo dosso podor om lnstltuloos ospocillcos ou om rolooos lntorpossools noo posso sor ostlpulodo do ontomoo, posso sor controdltorlo, o posso sor contostodo. Umo critlco llgolromonto dlloronto do lomlnlsmo nogro contosto suo volldoz sugorlndo quo olo roprosontorlo too somonto os lntorossos dos mulhoros nogros. 23 Por lmpllcooo, o lomlnlsmo nogro construido como soctrlo om comporooo com o lomlnlsmo rodlcol ou o soclollsto. Esso comporooo problomtlco, pols constrol o lomlnlsmo nogro loro do lomlnlsmo rodlcol ou do soclollsto. No prtlco, o cotogorlo lomlnlsmo nogro no Gro-Brotonho so tom sontldo dlonto do cotogorlo lomlnlsmo bronco. So, como orgumontol ontos, ossos duos cotogorlos soo contlngontos o noo ossonclollstos, ontoo noo so podo porguntor, como loz Tong Moln, so o lomlnlsmo nogro ost oborto o todos os mulhoros som porguntor slmultonoomonto o mosmo colso oo lomlnlsmo bronco. A coroctorlzooo quo Tong Moln loz do lomlnlsmo rodlcol o do soclollsto como obortos o todos os mulhoros noo roslsto ovldnclo mosslvo quo mostro quo, polo monos no Gro-Brotonho o nos EUA, ossos lomlnlsmos dolxorom do dor conto odoquodomonto do roclsmo o do oxporlnclo do grupos roclollzodos do mulhoros. A ldoologlo do oborto poro todos podo do loto logltlmor todos os tlpos do oxclusoo do locto. O lomlnlsmo soclollsto, por oxomplo, noo podo roolmonto lnclulr mulhoros
23 TANG MAlN, G. Block womon, soxlsm ond roclsm: block or ontlroclst. Fomlnlst Rovlow 37, 10. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 356 sujoltos oo roclsmo o monos quo sojo um lomlnlsmo soclollsto ontl- roclsto, ou mulhoros lsblcos o monos quo sojo slmultonoomonto noo hotorossoxlsto, ou mulhoros do costos bolxos o monos quo sojo contro os costos. Mos ossos quostoos noo podom sor postos om obstroto, nom podom sor rosolvldos do umo voz por todos, mos oponos otrovs do dosonvolvlmonto do lutos politlcos. Por rozoos somolhontos, o critlco do cotogorlo nogro por Flo,o Anthlos o Nlro Yuvol-Dovls no boso do quo olo dolxou do trotor do dlvorsldodo do oxclusoos o subordlnooos tnlcos poroco oqulvocodo. As lrontolros do um circulo do possoos lormodo om torno do proocupooos ospocillcos dopondom do noturozo dos proocupooos o suo lmportnclo o slgnlllcooo no vldo dossos possoos. O lomlnlsmo nogro construlu umo boso om tormos do oxporlnclo do gnoro do roclsmo ontlnogro. Grupos tnlcos broncos quo noo ostlvorom sujoltos o osso lormo do roclsmo noo podorlom, portonto, lozor porto dosso boso. lsso noo slgnlllco quo suos oxporlnclos do ontl-somltlsmo, dlgomos, sojom monos lmportontos. O roclsmo ontlnogro o o ontl-somltlsmo noo podom sor subsumldos um no outro. lsso llco potontomonto cloro so comporormos o oxporlnclo do umo judlo bronco o do umo judlo nogro. A judlo nogro ost dlonto do dols dlscursos roclollzodos. Anthlos o Yuvol-Dovls lozom olgumos obsorvooos lnclslvos sobro otnlo como umo cotogorlo do dlloronclooo soclol, mos suo ollrmooo do quo o lomlnlsmo nogro podo sor umo cotogorlo omplo ou ostrolto domols poro lutos lomlnlstos ospocillcos 24
problomtlco, pols o surglmonto do movlmonto dos mulhoros nogros como rosposto hlstorlcomonto ospocillco um tostomunho do quo o orgonlzooo om torno do cotogorlo mulhoros nogros possivol. Volo ropotlr quo o lomlnlsmo nogro lol constltuido om ortlculooo com dlvorsos movlmontos: o projoto do Unldodo Alro-Asltlco om torno do slgno nogro; politlco do closso;
24 ANTHlAS, F. ond YUVAL-DAVlS, N. Contoxtuollslng lomlnlsm. Fomlnlst Rovlow 15, 182, p.63. Avtor Broh 357 movlmontos ontlcolonlols; movlmontos lomlnlstos globols; o politlcos go, o lsblco. Multlplos locollzooos morcorom o lormooo do novos subjotlvldodos o ldontldodos dlosporlcos; o olo produzlu um novo sujolto politlco podoroso. Como o molorlo dos sujoltos politlcos, osto tombm corrogovo suo proprlo controdloo - dontro o loro do multlpllcldodo. Como vlmos ontos, suo oporonto coornclo lol porturbodo polo doboto o contostooo lntornos. Mos lol um dos sujoltos politlcos mols hobllltodoros do poriodo. A llgurooo do nogro por porto do lomlnlsmo nogro - como ocontocou om gorol com o politlco do nogro - olostou osso slgnlllconto do possivols conotooos ossonclollstos o subvortou o proprlo loglco do suos codlllcooos roclols. Ao mosmo tompo, onlroquocou dlscursos noutros om rolooo oo gnoro sobro o nogro, ollrmondo os ospoclllcldodos dos oxporlnclos dos mulhoros nogros. No modldo om quo mulhoros nogros comproondlom umo cotogorlo oltomonto dlloronclodo om tormos do closso, otnlo o rollgloo, o lncluiom mulhoros quo tlnhom mlgrodo do lrlco, do subcontlnonto osltlco o do Corlbo, tonto como oquolos noscldos no Gro-Brotonho, o nogro do lomlnlsmo nogro lnscrovlo umo multlpllcldodo do oxporlnclos olndo quo ortlculosso umo posloo portlculor do sujolto lomlnlsto. Alm dlsso, oo trozor poro o prlmolro plono umo omplo gomo do oxporlnclos dlosporlcos om suo ospoclllcldodo tonto locol quonto globol, o lomlnlsmo nogro roprosontovo o vldo nogro om todo suo plonltudo, crlotlvldodo o comploxldodo. O lomlnlsmo nogro osconcorou dlscursos quo ollrmovom o prlmozlo, dlgomos, do closso ou do gnoro sobro os domols olxos do dlloronclooo, o lntorrogovo os construoos do tols slgnlllcontos prlvlloglodos onquonto nucloos outnomos unlllcodos. A quostoo quo o lomlnlsmo nogro noo so roprosontovo um srlo dosollo oos roclsmos controdos no cor, mos suo slgnlllcooo ultroposso osso dosollo. O sujolto politlco do lomlnlsmo nogro doscontro o sujolto unltrlo o moscullnlsto do dlscurso ourocntrlco, o tombm o vorsoo moscullnlsto do nogro como cor politlco, oo mosmo om quo porturbo sorlomonto quolquor nooo do mulhor como Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 358 cotogorlo unltrlo. lsso quor dlzor quo, omboro constltuido om torno do problomtlco do roo, o lomlnlsmo nogro dosollo porlormotlvomonto os llmltos do suo constltuloo. O lomlnlsmo nogro noo lmpodlu coollzoos otrovs do outros lrontolros, o os mulhoros nogros trobolhorom com mulhoros broncos o com homons, o com outros cotogorlos do possoos num omplo ospoctro do oplnloos politlcos om quostoos do lntorosso comum. Roconhoo plonomonto quo o cotogorlo nogro como cor politlco noo tom mols o loro quo costumovo tor. Como porto do projoto do osquordo, solrou dlllculdodos somolhontos s do osquordo brltnlco como um todo. A politlco do novo dlrolto quo otlnglu suo opotooso duronto os onos Thotchor, o llm do soclollsmo do ostodo no Europo Orlontol, o lormooo do Unloo Europlo, o roostruturooo oconmlco, o surglmonto do movlmontos politlcos rollglosos, o rossurglmonto do novos lormos do culturo jovom, otc., tudo lsso tovo lmpocto slgnlllcotlvo om todos os ospoctos do vldo. Essos mudonos podom novos conllgurooos do solldorlododo. A quostoo, contudo, quo quolsquor oltornotlvos cotogorlo politlco nogro, como mulhoros do cor ou outro tormo olndo noo utlllzodo, noo podom sor plonojodos om obstroto ou docldldos por ontoclpooo. Elos so podom surglr otrovs do novos modos do contostooo num novo cllmo oconmlco o politlco. Mlnho proposto do quo os lomlnlsmos nogro o bronco sojom trotodos como prtlcos dlscurslvos noo ossonclollstos o hlstorlcomonto contlngontos lmpllco quo mulhoros nogros o broncos podom trobolhor om conjunto polo crlooo do toorlo o prtlco lomlnlstos noo-roclstos. A quostoo-chovo, ontoo, noo dlz rospolto dllorono om sl, mos o quom dollno o dllorono, como dllorontos cotogorlos do mulhoros soo roprosontodos dontro dos dlscursos do dllorono o so o dllorono dlloronclo lotorol ou hlororqulcomonto. Proclsomos do molor clorozo concoltuol no onllso do dllorono.
Avtor Broh 35 Dllorono: quol dllorono E oxlomtlco quo o concolto do dllorono ost ossoclodo o umo vorlododo do slgnlllcodos om dllorontos dlscursos. Mos como dovomos comproondor o dllorono No osquomo onolitlco quo ostou tontondo lormulor oqul, o quostoo noo prlvlloglor o nivol mocro ou mlcro do onllso, mos como ortlculor dlscursos o prtlcos lnscrovo rolooos soclols, posloos do sujolto o subjotlvldodos. O problomo lntorossonto ontoo como os nivols mlcro o mocro soo lnorontos s lnscrloos oclmo. Como o dllorono doslgno o outro Quom dollno o dllorono Quols soo os normos prosumldos o portlr dos quols um grupo morcodo como dlloronto Quol o noturozo dos otrlbuloos quo soo lovodos om conto poro coroctorlzor um grupo como dlloronto Como os lrontolros do dllorono soo constltuidos, montldos ou dlsslpodos Como o dllorono lntorlorlzodo nos polsogons do pslquo Como soo os vrlos grupos roprosontodos om dllorontos dlscursos do dllorono A dllorono dlloronclo lotorol ou hlororqulcomonto Quostoos como ossos lovontom umo problomtlco mols gorol sobro o dllorono como cotogorlo onolitlco. Eu sugorlrlo quotro monolros como o dllorono podo sor concoltuodo: dllorono como oxporlnclo, dllorono como rolooo soclol, dllorono como subjotlvldodo o dllorono como ldontldodo. Dllorono como oxporlnclo Exporlnclo um concolto-chovo no lomlnlsmo. Movlmontos do mulhoros tm tldo como olvo dor umo voz colotlvo s oxporlnclos possools dos mulhoros com loros soclols o psiqulcos quo constltuom o lmoo om mulhor. O cotldlono dos rolooos soclols do gnoro - dosdo o trobolho domstlco o o culdodo dos crlonos, omprogo mol pogo o dopondnclo oconmlco ot o vlolnclo soxuol o o oxclusoo dos mulhoros do contros-chovo do podor politlco o culturol - gonhou um novo slgnlllcodo otrovs do lomlnlsmo modldo quo dolxou o dominlo Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 360 do tldo como corto poro sor lntorrogodo o onlrontodo. O possool, com suos quolldodos prolundomonto concrotos, mos lugldlos, o suos multlplos controdloos, odqulrlu novos slgnlllcodos no slogon o possool politlco, quondo grupos do consclontlzooo lornocorom os loruns poro oxploror oxporlnclos lndlvlduols, sontlmontos possools o o proprlo comproonsoo dos mulhoros sobro suos vldos dlrlos. Como notou Toroso do Lourotls, osso orlglnol lnslght lomlnlsto proclomou umo rolooo, por comploxo quo posso sor, ontro soclolldodo o subjotlvldodo, ontro llnguogom o consclnclo, ou ontro lnstltuloos o lndlviduos.... 25
Quo h consldorvols llmltooos oo mtodo do consclontlzooo como ostrotglo poro o ooo colotlvo noo ost om quostoo. O quo lmporto quo o consclontlzooo trouxo poro o prlmolro plono um dos mols podorosos lnslghts do lomlnlsmo, quo quo o oxporlnclo noo rolloto do monolro tronsporonto umo roolldodo pr-dotormlnodo, mos umo construoo culturol. Do loto, oxporlnclo um procosso do slgnlllcooo quo o condloo mosmo poro o constltuloo doqullo o quo chomomos roolldodo. Dondo o nocossldodo do ro-onlotlzor umo nooo do oxporlnclo noo como dlrotrlz lmodloto poro o vordodo mos como umo prtlco do otrlbulr sontldo, tonto slmbollco como norrotlvomonto: como umo luto sobro condloos motorlols o slgnlllcodo. Contro o ldlo do um sujolto do oxporlnclo j plonomonto constltuido o quom os oxporlnclos ocontocom, o oxporlnclo o lugor do lormooo do sujolto. Esso nooo multos vozos lolto nos dlscussoos sobro dlloronos ontro possoos ondo o dllorono o o oxporlnclo soo usodos prlnclpolmonto como tormos do sonso comum. 26 Noo do surproondor quo tols dlscussoos lrocossom ou rosultom om dllogos do surdos quondo lldom com os
25 DE LAURETlS, T. (od.) Fomlnlst Studlos/Crltlcol Studlos. Bloomlngton, lndlono Unlvorslt, Pross, 186, p.5. 26 BARRET, M. Tho concopt ol dllloronco. Fomlnlst Rovlow 26, 187. Avtor Broh 361 controdloos do subjotlvldodo o do ldontldodo. Por oxomplo, como lldor com o roclsmo do umo lomlnlsto, o homoloblo do olgum sujolto oo roclsmo, ou ot o roclsmo do um grupo roclollzodo om rolooo o outro grupo roclollzodo, codo um supostomonto lolondo o portlr do ponto do vlsto do suo oxporlnclo, so todo oxporlnclo rollotlsso do monolro tronsporonto umo dodo vordodo Do loto, como podo um projoto como o lomlnlsmo ou o ontl-roclsmo, ou um movlmonto do closso, como podo moblllzor-so como loro politlco polo mudono so noo tlvor comoodo lntorrogondo os voloros o normos tldos como cortos quo podom logltlmor o domlnooo o o doslguoldodo noturollzondo dlloronos portlculoros A otonoo o osso ponto rovolo o oxporlnclo como um lugor do contostooo: um ospoo dlscurslvo ondo posloos do sujolto o subjotlvldodos dllorontos o dlloronclols soo lnscrltos, roltorodos ou ropudlodos. E ossonclol ontoo onlrontor os quostoos do quo motrlzos ldoologlcos ou compos do slgnlllcooo o roprosontooo ostoo om jogo no lormooo do sujoltos dllorontos, o quols soo os procossos oconmlcos, politlcos o culturols quo lnscrovom oxporlnclos hlstorlcomonto vorlvols. Como dlz Joon Scott, o oxporlnclo sompro umo lntorprotooo o, oo mosmo tompo, proclso do lntorprotooo. 27
Ponsor o oxporlnclo o o lormooo do sujolto como procossos rolormulor o quostoo do ognclo. O ou o o nos quo ogom noo dosoporocom, mos o quo dosoporoco o nooo do quo ossos cotogorlos soo ontldodos unlllcodos, llxos o j oxlstontos, o noo modolldodos do multlplo locolldodo, contlnuomonto morcodos por prtlcos culturols o politlcos cotldlonos. Como sugorl no ultlmo copitulo, utll dlstlngulr o dllorono como morcodor do dlstlntlvldodo do nossos hlstorlos colotlvos do dllorono como oxporlnclo possool lnscrovondo o blogrollo lndlvlduol. Essos conjuntos do dlloronos ortlculom constontomonto, mos noo podom sor lldos umo o portlr do outro.
27 SCOTT, J. W. Exporlonco. ln: BUTLER, J. ond SCOTT, J. W. (ods.) Fomlnlsts Thoorlzo tho Polltlcol. Now York, Routlodgo, 12, p.37. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 362 O slgnlllcodo otrlbuido o um dodo ovonto vorlo onormomonto do um lndlviduo poro outro. Quondo lolomos do constltuloo do lndlviduo om sujolto otrovs do multlplos compos do slgnlllcooo ostomos lnvocondo lnscrloo o otrlbuloo como procossos slmultnoos otrovs dos quols o sujolto odqulro slgnlllcodo om rolooos soclooconmlcos o culturols no mosmo momonto om quo otrlbul slgnlllcodo dondo sontldo o ossos rolooos no vldo cotldlono. Em outros polovros, como umo possoo porcobo ou concobo um ovonto vorlo sogundo como olo culturolmonto construido: o mlriodo do monolros lmprovlsivols om quo tols construoos podom so conllguror no lluxo do suo pslquo; o, lnvorlovolmonto, om rolooo oo roportorlo politlco dos dlscursos culturols suo dlsposloo. Hlstorlos colotlvos soo tombm, cloro, culturolmonto construidos no procosso do otrlbulr slgnlllcodo oo cotldlono dos rolooos soclols. Mos, onquonto os blogrollos possools o hlstorlos do grupo soo mutuomonto lmonontos, olos soo roloclonolmonto lrrodutivols. O mosmo contoxto podo produzlr vrlos hlstorlos colotlvos dllorontos, dlloronclondo o llgondo blogrollos otrovs do ospoclllcldodos contlngontos. Por suo voz, o ortlculooo dos prtlcos culturols dos sujoltos osslm constltuidos morco hlstorlos colotlvos contlngontos com novos slgnlllcodos vorlvols. Dllorono como rolooo soclol O concolto do dllorono como rolooo soclol so roloro monolro como o dllorono constltuido o orgonlzodo om rolooos slstomtlcos otrovs do dlscursos oconmlcos, culturols o politlcos o prtlcos lnstltuclonols. lsso quor dlzor quo dostoco o slstomotlcldodo otrovs dos contlngnclos. Um grupo gorolmonto moblllzo o concolto do dllorono nosto sontldo quondo troto dos gonoologlos hlstorlcos do suo oxporlnclo colotlvo. Do loto, dllorono o comunolldodo soo slgnos roloclonols, ontrotocondo norrotlvos do dllorono com oquolos do um possodo o dostlnos colotlvos comportllhodos. Em outros polovros, o concolto do Avtor Broh 363 dllorono como rolooo soclol subllnho o ortlculooo hlstorlcomonto vorlvol do mlcro o mocro roglmos do podor, dontro dos quols modos do dlloronclooo tols como gnoro, closso ou roclsmo soo lnstltuidos om tormos do lormooos ostruturodos. A cotogorlo closso trobolhodoro, por oxomplo, dostoco o poslclonomonto om ostruturos do rolooos do closso. Mos dlzor lsso noo opontor slmplosmonto poro o doslgnooo do umo sltuooo subordlnodo dontro do ostruturos soclooconmlcos o politlcos do podor, mos tombm subllnhor slstomos do slgnlllcooo o roprosontooo quo constroom o closso como cotogorlo culturol. A dllorono como rolooo soclol podo sor ontondldo como os trojotorlos hlstorlcos o contompornoos dos clrcunstnclos motorlols o prtlcos culturols quo produzom os condloos poro o construoo dos ldontldodos do grupo. O concolto so roloro oo ontrotocldo do norrotlvos colotlvos comportllhodos dontro do sontlmontos do comunldodo, sojo ou noo osso comunldodo constltuido om oncontros loco o loco ou lmoglnodo, no sontldo sugorldo por Bonodlct Andorson. 28 E o oco do dllorono como rolooo soclol quo rovorboro quondo logodos do oscrovldoo, do colonlollsmo ou do lmporlollsmo soo lnvocodos; ou quondo o otonoo so volto poro o novo dlvlsoo lntornoclonol do trobolho o o poslclonomonto dlloronclol do dllorontos grupos dontro do sous slstomos do produoo, troco o consumo, om continuo ovoluoo, quo rosultom om doslguoldodos mosslvos dontro o ontro vrlos portos do globo. Mos lsso noo slgnlllco quo o concolto do rolooo soclol oporo om olgum nivol mols olto do obstrooo quondo roloronclo o contoxto mocro por oposloo oo mlcro. Os ololtos dos rolooos soclols noo ostoo conllnodos s oporooos oporontomonto dlstontos dos oconomlos, do politlco ou dos lnstltuloos culturols noclonols ou globols, mos tombm ostoo prosontos nos oronos oltomonto locollzodos do locol do trobolho, do coso (quo, om olguns cosos, como os trobolhodoros domstlcos ou oxocutlvos multo bom pogos, trobolhondo om coso, so torno
28 ANDERSON, B. lmoglnod Communltlos. London, Vorso, 183. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 364 tonto umo unldodo do trobolho - olndo quo com romunorooos dllorontos - quonto do rosldnclo), tonto quonto nos lntorsticlos do monto ondo o lntorsubjotlvldodo produzldo o contostodo. Todos ossos osloros sompro lorom lntorllgodos, mos so ortlculom do monolro unlco no momonto hlstorlco prosonto. Como orgumonto Donno Horowo,:
Lor, locol do trobolho, morcodo, orono publlco, o proprlo corpo - todos podom sor dlsporsos o lntorllgodos do monolros quoso lnllnltos, pollmorlos, com omplos consoqunclos poro os mulhoros o outros - consoqunclos quo soo olos mosmos dllorontos poro possoos dllorontos o quo tornom lortos movlmontos lntornoclonols dllicols do lmoglnor o ossonclols poro o sobrovlvnclo... Tocnologlos do comunlcooo o blotocnologlos soo os lorromontos cruclols quo rolozom nossos corpos. Essos lorromontos lncorporom o rolorom novos rolooos soclols poro os mulhoros om todo o mundo... A lrontolro pormovol ontro lorromonto o mlto, lnstrumonto o concolto, slstomos hlstorlcos do rolooos soclols o onotomlos hlstorlcos do corpos possivols, lncluslvo objotos do conhoclmonto. 2
Rolooos soclols, ontoo, soo constltuidos o oporom om todos os lugoros do umo lormooo soclol. lsso slgnlllco quo, no prtlco, o oxporlnclo como rolooo soclol o como o cotldlono do oxporlnclo vlvldo noo hobltom ospoos mutuomonto oxcluslvos. Por oxomplo, so lolomos dos mulhoros norto-olrlconos no Frono, ostomos nos rolorlndo, por um lodo, o rolooos soclols do gnoro no Frono pos-colonlol. Por outro lodo, tombm lozomos umo doclorooo sobro o oxporlnclo cotldlono dosso pos- colonlolldodo por porto dossos mulhoros, omboro noo possomos ospoclllcor, do ontomoo, o portlculorldodo dos vldos dossos mulhoros lndlvlduols ou como olos lntorprotom o dollnom osso
2 HARAWAY, D. Slmlons, C,borgs, ond Womon: Tho Rolnvontlon ol Noturo. London, Froo Assoclotlon Books, 11, pp.164-5. Avtor Broh 365 oxporlnclo. Em ombos os cosos, o grondo quostoo sobor como o dllorono dollnldo. Atuom os porcopoos do dllorono como molo do ollrmor o dlvorsldodo ou como moconlsmo do prtlcos oxcludontos o dlscrlmlnotorlos Logltlmom os dlscursos do dllorono politlcos do ostodo progrosslstos ou oprosslvos Do quo modo soo roprosontodos dllorontos cotogorlos do mulhoros om tols dlscursos Como rospondom os proprlos mulhoros o ossos roprosontooos Quondo ontondldo dosso monolro, o ldlo do dllorono como rolooo soclol podo noo sor vlsto como prlvlloglondo o ostruturol como contro do comondo do umo lormooo soclol, om lovor do umo porspoctlvo quo poo om prlmolro plono o ortlculooo dos dllorontos olomontos. Dllorono como subjotlvldodo Quostoos do dllorono lorom controls poro o doboto toorlco om torno do subjotlvldodo. Boo porto do doboto contompornoo lovodo om vrlos critlcos s concopoos humonlstos do sujolto: como ponto do orlgom unlllcodo, unltrlo, roclonol o roclonollsto; como controdo no consclnclo; o, om tormos do ldlo do Homom unlvorsol como lncorporooo do umo ossnclo hlstorlco. Essos critlcos surglrom do dlvorsos dlrooos dllorontos. No poriodo do pos-sogundo guorro, os projotos do pos-ostruturollsmo, do lomlnlsmo, do ontlcolonlollsmo, do ontllmporlollsmo o do ontl-roclsmo, todos olos, do umo lormo ou do outro, problomotlzorom sorlomonto o unlvorsollzooo dos ollrmooos do vordodo rolvlndlcodos polos grondos norrotlvos do hlstorlo quo colocom o Homom ouropou om sou contro. Mos omboro ossos projotos so sobropusossom om olguns ospoctos, o problomtlco do quo trotorom noo oro ldntlco. Nom so rolorlrom sompro uns oos outros. Do loto, umo lonto do controvrslo ontro olos o rolotlvo lolto do otonoo ou, om olguns cosos, umo omnslo quoso totol por porto do um projoto om rolooo o quostoos controls poro o outro. Por oxomplo, poucos dos prlmolros Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 366 toxtos connlcos do pos-ostruturollsmo trotom do problomos do colonlzooo ou doscolonlzooo, ou dos quostoos do roclsmo do monolro slstomtlco, o dospolto do monoo rogulor crlso do ocldonto. Doi o lmportnclo do srlos critlcos do dlscurso sobro o Homom Europou quo surglrom dos lutos ontlcolonlols do lndopondnclo, quondo mulhoros, homons o crlonos oxprossovom sou dosollo no lrlco, no slo o no Corlbo, o om outros portos do mundo. Fonon oxompllllco um momonto dosso critlco quondo oxorto sous loltoros o:
Dolxor osso Europo quo nunco ocobo do lolor do Homom, mos moto homons ondo quor quo os oncontro, no osqulno do codo umo do suos proprlos ruos, om todos os osqulnos do globo... Esso mosmo Europo ondo olos nunco ocobom do lolor do Homom, o ondo nunco pororom do proclomor quo ostovom onslosos polo bom ostor do Homom: hojo sobomos com quo solrlmonto o humonldodo pogou por codo um do sous trlunlos do monto. 30
Critlcos somolhontos vlorom tono om movlmontos ontl- roclstos do roslstnclo o dontro do quo s vozos chomodo do toorlo do dlscurso colonlol. Essos corrontos no politlco o no toorlo lntorsoctom com outros dontro do lomlnlsmo, dos movlmontos poclllstos, dos componhos omblontols o do outros projotos somolhontos. Em conjunto, subllnhom o nooo do quo o sujolto noo oxlsto sompro como um dodo, mos produzldo no dlscurso. No ontonto, por mols hobllltodor quo tonho sldo osso lnslght sobro o produoo do sujolto, olo noo podorlo dor conto por sl so dos oporooos noo-logocntrlcos do subjotlvldodo. Como Honrlquos ot olll colocorom o problomo, como ovltor, por um lodo:
umo ospclo do dotormlnlsmo do dlscurso quo lmpllco quo os possoos soo moconlcomonto sltuodos nos dlscursos, vlsoo
30 FANON, F. Tho Wrotchod oltho Eorth. London, Ponguln, 167, p.251. Avtor Broh 367 quo noo dolxo ospoo poro oxpllcor nom os posslbllldodos do mudono nom do roslstnclo lndlvlduol mudono, o quo dosprozo o quostoo do motlvooo om suo totolldodo o, por outro lodo, o nooo do um sujolto dodo do ontomoo quo opto por umo posloo portlculor do sujolto 31
Tol sltuooo lovou lomlnlstos o outros o ro-vlsltor o pslconllso (ospoclolmonto suos vorlontos pos-ostruturollstos o roloclonodos oo objoto), o o roponsor suo rolooo com toorlos do dosconstruoo o do mlcro-politlco do podor. Houvo um roconhoclmonto crosconto do quo os omooos, sontlmontos, dosojos o lontoslos mols intlmos do possoo, com suos multlplos controdloos, noo podorlom sor comproondldos puromonto om tormos dos lmporotlvos dos lnstltuloos soclols. As novos lolturos lorom ossonclols poro um ontondlmonto mols comploxo do vldo psiqulco. A pslconllso porturbo nooos do um ou unltrlo, controdo o roclonol por suo nloso num mundo lntorlor pormoodo polo dosojo o polo lontoslo. Esso mundo lntorlor trotodo como o lugor do lnconsclonto com sous ololtos lmprovlsivols sobro o ponsomonto o outros ospoctos do subjotlvldodo. Ao mosmo tompo, o pslconllso loclllto o comproonsoo dos monolros como o sujolto-om-procosso morcodo por um sonso do coornclo o contlnuldodo, um sonso do nucloo o quo olo ou olo chomo do ou. Jono Flox orgumonto quo, o dospolto dos multos llmltooos quo lorom submotldos o consldorvol doboto, h multos omblguldodos no ponsomonto do Froud quo o tornorom sujolto o dllorontos lolturos. As omblguldodos nos toorlos do llbldo o do lnconsclonto, por oxomplo, llzorom com quo os lrontolros ontro ogo, suporogo o ld, ou ontro o psiqulco, o somtlco o o culturol, lossom comproondldos como noo llxos o pormovols. O duollsmo monto/corpo problomotlzodo quondo o lnstlnto ou pulsoo
31 HENRlQUES, J., HOLLOWAY, W., URWlN, C., VENN, C. ond WALKERDlNE, V. Chonglng tho Subjoct: Ps,cholog,, Soclol Rogulotlon ond Subjoctlvlt,. London, Mothuon, 184, p.204. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 368 concoltuodo slmultonoomonto como psiqulco, somtlco o culturol, quondo umo nocossldodo, vontodo ou dosojo noo nunco puromonto umo sonsooo corporol, mos constltuido o rogulodo dontro do ospoo culturol. A concoltuooo do Froud do monto como noo unltrlo, conllltuoso, dlnmlco, lncorporodo o constltuido do modos quo noo podom sor slntotlzodos ou orgonlzodos numo orgonlzooo pormononto o hlorrqulco do lunoos ou controlo 32 solopo concoltos tonto roclonollstos quonto omplrlclstos do monto o do conhoclmonto. Nosso tlpo do oproprlooo pos-ostrutrollsto/lomlnlsto do Froud, os olomontos constltutlvos do monto - ogo, suporogo o ld - surgom como concoltos roloclonols constltuidos om o otrovs do oxporlnclo lntorlor o oxtorlor. Dondo o sujolto ontondldo como doscontrodo o hotorognoo om suos quolldodos o dlnmlco. A subjotlvldodo ontoo noo nom unlllcodo nom llxodo, mos lrogmontodo o constontomonto om procosso. Poro os lomlnlstos, tol ontondlmonto so tornou ospoclolmonto otroonto, pols olos problomotlzom o dllorono soxuol: o dllorono soxuol olgo o sor oxpllcodo o noo suposto. Algumos so voltorom poro o rololturo quo Locon loz do Froud poro um ontondlmonto noo rodutlvo do subjotlvldodo. Outros ochorom o ro-trobolhor sobro os llnhos do rolooo oo objoto do osquomo do Froud mols utll poro dosonvolvor projotos lomlnlstos. Argumontos convlncontos lorom construidos om lovor do lmportnclo do pslconllso poro o lomlnlsmo, contro os critlcos quo supoom quo o nooo do umo ldontldodo lrogmontodo constontomonto om procosso so choco com o projoto lomlnlsto do construlr umo consclnclo oposltoro otrovs do ooo colotlvo. E olgumos lomlnlstos contlnuom ctlcos sobro o pslconllso como um todo. O doboto contlnuo ocoso. 33
32 FLA, J. Thlnklng Frogmonts: Ps,choonol,sls, Fomlnlsm ond Postmodornlsm ln tho Contomporor, Wost. Oxlord, Unlvorslt, ol Colllornlo Pross, 10, p.60. 33 cl. DE LAURETlS, T. Allco Doosn't: Fomlnlsm, Somlotlcs, Clnomo. Bloomlngton, lndlono Unlvorslt, Pross, 184; HENRlQUES, J. ot olll. Chonglng tho Subjoct... Op. clt.; ROSE, J. Soxuollt, ln tho Flold ol Vlslon. London, Vorso, 186; WEEDON, C. Fomlnlst Proctlco... Op. clt.; Ponlo,, C. Tho Futuro ol on ll/uslon: Fllm, Fomlnlsm Avtor Broh 36 Tol orgumontooo ossonclol o produtlvo dodos os multos dlllculdodos o problomos quo contlnuom o corcor o moto-norrotlvo do pslconllso quo os protogonlstos do doboto procurom conlrontor suo monolro. Os ololtos psiqulcos do roclsmo, por oxomplo, oponos roromonto oporocom nossos dlscussoos omboro o dlscurso do roo tonho sldo um olomonto control no constltuloo do cotogorlo ocldonto. Som consldoror o obro do Fonon, o onvolvlmonto com o problomtlco do roclollzooo do subjotlvldodo olndo llmltodo. Como sorlom porturbodos os lormulooos pslconolitlcos trotondo do roclsmo Hortonso Splllors 34 lntorrogo o pslconllso mosmo quo o uso om suos onllsos. Suo omblvolnclo lnstrutlvo quondo dlz:
Comoo osto toxto, do loto, como tontotlvo do umo lntorrogooo ongronodo do quo so ostou porsuodldo polo motodo. E o polsogom lroudlono um toxto opllcvol (poro noo dlzor oproprlodo) s sltuooos soclols o hlstorlcos quo noo ropllcom momontos do suos proprlos orlgons o movlmontos A prostlgloso doono/comploxo odlplono, quo oporontomonto subsumo o mlto do Eloctro, so onvolvo no lomillo nucloor hotorossoxuol quo dlsporso sous lrutos vortlcolmonto. Noo so um homom, umo mulhor mos ossos dols - o lol - num lugor ospocillco dos molos oconmlcos o culturols. Mos como osso modolo, ou bosto osso modolo poro possoos o comunldodos ocupodos ou cotlvos (dos oscrovos olrlconos nos Amrlcos) om quo os dlroltos o rltos
ond Ps,choonol,sls. London, Routlodgo, 18; FLA, J. Thlnklng Frogmonts... Op. clt.; MlNSKY, R. ''Tho troublo ls lt's ohlstorlcol": tho problom ol tho unconsclous ln modom lomlnlst thoor,. Fomlnlst Rovlow 36, 10. 34 SPlLLERS, H. J. Momo's Bob,, Popo's Mo, Bo: An Amorlcon Grommor Book. Dlocrltlcs, Summor 187; o Tho Pormonont Obllqult, ol on ln(pho)lllbl, Strolght: ln tho Tlmo oltho Doughtors ond Fothors. ln: WALL, C. A. (od.) Chonglng Our Own Words: Esso,s on Crltlclsm, Thoor,, ond Wrltlng b, Block Womon. Rutgors Unlvorslt, Pross, 18. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 370 dos lunoos do gnoro lorom oxplodldos hlstorlcomonto om noutrolldodos soxuols 35
Sou dlscurso subllnho o quostoo lovontodo por Dolol 36 om rolooo oo quo olo closslllco como o cumpllcldodo do porodlgmo jungulono com dlscursos roclollzodos. Elo dostoco o lmportnclo o o nocossldodo do dor molor otonoo o como o subjotlvldodo concoltuodo om culturos outros quo o ocldontol o oo trllco tronsculturol dos ldlos. Ao longo dos onos, houvo tontotlvos do comblnor dllorontos obordogons no ostudo do subjotlvldodo. Toroso do Lourotls, por oxomplo, sugoro quo o somlotlco o o pslconllso podom sor moblllzodos conjuntomonto poro lozor ovonor nosso ontondlmonto do subjotlvldodo. Elo orgumonto o lovor do sltuor o subjotlvldodo no ospoo contornodo polos dlscursos do somlotlco o do pslconllso, noo no prlmolro nom no ultlmo, mos ontos om suo lntorsocoo dlscurslvo. 37 O objotlvo oxploror o rolooo ontro mudono possool o mudono soclol som rocurso o oxpllcooos rodutlvos do dotormlnooo slmplos. Em outros polovros, proclsomos molduros concoltuols quo possom trotor plonomonto o quostoo do quo os procossos do lormooo do subjotlvldodo soo oo mosmo tompo soclols o subjotlvos; quo podom nos ojudor o ontondor os lnvostlmontos psiqulcos quo lozomos oo ossumlr posloos ospocillcos do sujolto quo soo soclolmonto produzldos.
35 SPlLLERS, H. J. Tho Pormonont Obllqult,... Op. clt., pp.128- (nloso odlclonol). 36 DALAL, F. Tho roclsm ol Jung. Roco ond Closs 24(3), 188. 37 DE LAURETlS, T. Allco Doosn't... Op. clt., p.168. Avtor Broh 371 Dllorono como ldontldodo Nossos lutos sobro slgnlllcodo soo tombm nossos lutos sobro dllorontos modos do sor: dllorontos ldontldodos. 38 Quostoos do ldontldodo ostoo lntlmomonto llgodos o quostoos do oxporlnclo, subjotlvldodo o rolooos soclols. ldontldodos soo lnscrltos otrovs do oxporlnclos culturolmonto construidos om rolooos soclols. A subjotlvldodo - o lugor do procosso do dor sontldo o nossos rolooos com o mundo - o modolldodo om quo o noturozo procrlo o controdltorlo do sujolto-om-procosso gonho slgnlllcodo ou oxporlmontodo como ldontldodo. As ldontldodos soo morcodos polo multlpllcldodo do posloos do sujolto quo constltuom o sujolto. Portonto, o ldontldodo noo llxo nom slngulor; olo umo multlpllcldodo roloclonol om constonto mudono. Mos no curso dosso lluxo, os ldontldodos ossumom podroos ospocillcos, como num cololdoscoplo, dlonto do conjuntos portlculoros do clrcunstnclos possools, soclols o hlstorlcos. Do loto, o ldontldodo podo sor ontondldo como o proprlo procosso polo quol o multlpllcldodo, controdloo o lnstobllldodo do subjotlvldodo slgnlllcodo como tondo coornclo, contlnuldodo, ostobllldodo; como tondo um nucloo - um nucloo om constonto mudono, mos do quolquor monolro um nucloo - quo o quolquor momonto onunclodo como o ou. Como vlmos, o rolooo ontro o blogrollo possool o o hlstorlo colotlvo comploxo o controdltorlo. Enquonto os ldontldodos possools sompro so ortlculom com o oxporlnclo colotlvo do um grupo, o ospoclllcldodo do oxporlnclo do vldo do umo possoo osboodo nos mlnuclos dlrlos do rolooos soclols vlvldos produz trojotorlos quo noo slmplosmonto ospolhom o oxporlnclo do grupo. Do monolro somolhonto, ldontldodos colotlvos noo soo rodutivols somo dos oxporlnclos lndlvlduols. ldontldodo colotlvo o procosso do slgnlllcooo polo quol oxporlnclos comuns om
38 MlNH-HA, T. T. Womon, Notlvo, Othor: Wrltlng Post Colonlollt, ond Fomlnlsm. lndlonopolls, lndlono Unlvorslt, Pross, 18. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 372 torno do olxos ospocillcos do dlloronclooo - closso, costo ou rollgloo - soo lnvostldos do slgnlllcodos portlculoros. Nosso sontldo, umo dodo ldontldodo colotlvo porclolmonto opogo troos do outros ldontldodos, mos tombm corrogo outros troos dolos. lsso quor dlzor quo umo consclnclo oxpondldo do umo construoo do ldontldodo num dodo momonto sompro roquor umo suprossoo porclol do momorlo ou sonso subjotlvo do hotorogonoldodo lntorno do um grupo. Mos lsso do nonhumo monolro o mosmo quo dlzor quo os rolooos do podor quo soo porto do hotorogonoldodo dosoporocom. A ovontuol mudono (so houvor) dos podroos do rolooos soclols sorlo contlngonto om rolooo oo podor dos dosollos politlcos quo dlscursos o prtlcos ospocillcos soo copozos do olotuor. A suprossoo porclol do sontldo do umo ldontldodo polo ossoroo do outro noo slgnlllco, contudo, quo dllorontos ldontldodos noo possom co-oxlstlr. Mos so o ldontldodo um procosso, ontoo problomtlco lolor do umo ldontldodo oxlstonto como so olo ostlvosso sompro j constltuido. E mols oproprlodo lolor do dlscursos, motrlzos do slgnlllcodo o momorlos hlstorlcos quo, umo voz om clrculooo, podom lormor o boso do ldontlllcooo num dodo contoxto oconmlco, culturol o politlco. Mos o ldontldodo quo proclomodo umo ro-lolturo, umo construoo contoxto-ospocillco. A proclomooo do umo ldontldodo colotlvo ospocillco um procosso politlco por oposloo ldontldodo como procosso no o do subjotlvldodo. O procosso politlco do proclomooo do umo ldontldodo colotlvo ospocillco onvolvo o crlooo do umo ldontldodo colotlvo o portlr do umo mlriodo do lrogmontos (como cologons) do monto. O procosso bom podo goror consldorvol dlsjunoo psiqulco o omoclonol no dominlo do subjotlvldodo, mosmo quo oumonto o podor om tormos do politlco do grupo. Em outros polovros, o moblllzooo politlco dlz rospolto controlmonto o tontotlvos do ro-lnscrovor o subjotlvldodo otrovs do opolos oxporlnclo colotlvo. Porodoxolmonto, o comunolldodo quo ovocodo podo sor tornodo slgnlllcotlvo Avtor Broh 373 oponos om ortlculooo com um dlscurso do dllorono. As monolros proclsos como o dlscurso do comunolldodo/dllorono lnvocodo, o com quols ololtos poro dllorontos sogmontos do grupo-olvo quo procuro moblllzor (ou ot poro os quo constrol como loro do grupo) vorlom onormomonto. Mos ossonclolmonto tols dlscursos soo oprosontooos do olgumo vlsoo - ro-momorlo, ro-lombrono, ro-trobolho, ro-construoo - do hlstorlo colotlvo o, como tols, ossos dlscursos do ldontldodo (lnvoquom olos nooos do culturo, ou ldlos do clrcunstnclos oconmlcos o politlcos comportllhodos) soo ortlculooos do subjotlvldodo no quo chomol do dllorono como rolooo soclol. Todo lormooo dlscurslvo um lugor do podor, o noo h nonhum lugor do podor ondo o domlnooo, subordlnooo, solldorlododo o llllooo bosoodos om prlnciplos lguolltrlos, ou os condloos do ollnldodo, convlvlolldodo o soclobllldodo sojom produzldos o ossogurodos do umo voz por todos. Antos, o podor constltuido porlormotlvomonto om prtlcos oconmlcos, politlcos o culturols, o otrovs dolos. As subjotlvldodos do domlnontos o domlnodos soo produzldos nos lntorsticlos dossos multlplos lugoros do podor quo so lntorsoctom. A proclso lntorooo dosso podor om lnstltuloos o rolooos lntorpossools ospocillcos dllicll do provor. Mos so o prtlco produtlvo do podor, ontoo o prtlco tombm um molo do onlrontor os prtlcos oprosslvos do podor. Esso, om vordodo, o lmpllcooo do lnslght loucoultlono do quo o dlscurso prtlco. Do modo somolhonto, umo lmogom vlsuol tombm umo prtlco. A lmogom vlsuol tombm produz podor, dondo o lmportnclo do ontondor o movlmonto do podor nos tocnologlos do olho - ortos vlsuols como o plnturo o o osculturo, prtlco do clnomo o dono, o os ololtos vlsuols dos tocnologlos do comunlcooo. O mosmo volo poro o roglstro oudltlvo - muslco o outros sons produzom podor. Do loto, o corpo lntolro, om suo llslcolldodo, montolldodo o osplrltuolldodo produtlvo do podor, o dontro dosso ospoo roloclonol quo dosoporoco o duollsmo monto/corpo. Umo ldontldodo portlculor gonho lormo no prtlco politlco o portlr do roloclonolldodo lrogmontrlo do subjotlvldodo o Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 374 so dlssolvo poro surglr como um troo om outro lormooo do ldontldodo. Como dostoquol oo longo do toxto, o sujolto podo sor o ololto do dlscursos, lnstltuloos o prtlcos, mos o quolquor momonto o sujolto-om-procosso oxporlmonto o sl mosmo como o ou, o tonto consclonto como lnconsclontomonto dosomponho novomonto posloos om quo ost sltuodo o lnvostldo, o novomonto lhos d slgnlllcodo. O concolto do dllorono, ontoo, so roloro vorlododo do monolros como dlscursos ospocillcos do dllorono soo constltuidos, contostodos, roproduzldos o roslgnlllcodos. Algumos construoos do dllorono, como o roclsmo, postulom lrontolros llxos o lmutvols ontro grupos tldos como lnorontomonto dllorontos. Outros construoos podom oprosontor o dllorono como roloclonol, contlngonto o vorlvol. Em outros polovros, o dllorono noo sompro um morcodor do hlororqulo o oprossoo. Portonto, umo quostoo contoxtuolmonto contlngonto sobor so o dllorono rosulto om doslguoldodo, oxplorooo o oprossoo ou om lguolltorlsmo, dlvorsldodo o lormos domocrtlcos do ognclo politlco. Stuort Holl concobo o otnlo como umo modolldodo potonclol do dllorono - morcondo o ospoclllcldodo do oxporlnclo hlstorlco, politlco o culturol colotlvo - quo posslvolmonto podorlo lntorrogor o dosollor construoos ossonclollstos do lrontolros do grupos. Sugoro quo dovorlo sor possivol rocuporor o otnlo do dlscursos noclonollstos roclollzodos:
O loto do quo osso lundomontooo do otnlo no dllorono tonho sldo dlsposto, no dlscurso do roclsmo, como molo do nogor os roolldodos do roclsmo o do roprossoo noo slgnlllco quo possomos pormltlr quo o tormo sojo pormonontomonto colonlzodo. Esso oproprlooo tor quo sor contostodo, o tormo, dosortlculodo do suo posloo no dlscurso do multl- culturollsmo o tronscodlllcodo, do mosmo lormo como Avtor Broh 375 ontorlormonto tlvomos quo rocuporor o tormo nogro do sou lugor num slstomo do oqulvolnclos nogotlvos. 3
No prtlco, contudo, nom sompro lcll dosomoronhor ossos dllorontos movlmontos do podor. Dlscursos noclonollstos podom sorvlr o ombos os llns. Por oxomplo, os otnlos corrom o rlsco do sor oproprlodos como slgnlllcontos do lrontolros pormonontomonto llxos. Dondo o lnglosldodo do umo closso portlculor podo vlr o roprosontor o sl mosmo, vlo roclsmo, como brltonlcldodo contro os otnlos quo subordlno - como o dos lrlondosos, oscocosos, golosos, brltnlcos nogros, ou os otnlos do mundo ontos colonlzodo (omboro, como obsorvomos ontos, otnlos broncos/ouroplos sojom subordlnodos do monolro dlloronto dos otnlos noo broncos, noo ouroplos). Alm dlsso, otnlos sompro tm gnoro o noo h gorontlo do quo suo rocuporooo noo ossonclollsto so opor slmultonoomonto o prtlcos potrlorcols o monos quo osso torolo sojo tornodo um objotlvo consclonto. Do loto, noo podo sor suposto quo o procosso do rocuporooo noo vlr o lnscrovor dlloronos ossonclollstos. lsso podo sor ospoclolmonto problomtlco poro os mulhoros so os voloros culturols quo os grupos om quostoo oscovom, rolormulom o roconstroom lorom oquolos quo subllnhom o subordlnooo dos mulhoros. Emboro ou tonho orgumontodo contro o ossonclollsmo, cloro quo noo lcll trotor dosso problomo. Em suo nocossldodo do crlor novos ldontldodos politlcos, grupos domlnodos multos vozos opoloroo poro loos do oxporlnclo culturol comum o llm do moblllzor sou publlco. Ao loz-lo, podom ollrmor umo dllorono oporontomonto ossonclol. Splvok o Fuss orgumontorom o lovor do tol ossonclollsmo ostrotglco. 40 Sugorom quo o rlsco do ossonclollsmo podo sor ossumldo so lor onquodrodo do ponto do vlsto dos posloos do sujolto domlnodo. lsso
3 HALL, S. Now Ethnlcltlos. ln: DONALD, J. ond RATTANSl, A. (ods.) Roco, Culturo ond Dllloronco. Op. clt. 40 SPlVAK, G. C. ln Othor Worlds: Esso,s ln Culturol Polltlcs. London, Mothuon, 187; FUSS, D. Essontloll, Spooklng. London, Routlodgo, 18. Dllorono, dlvorsldodo, dlloronclooo 376 contlnuor problomtlco so o dosollo o umo lormo do oprossoo lovor oo lortoloclmonto do outro. Poroco lmporotlvo quo noo comportlmontollzomos oprossoos, mos om lugor dlsso lormulomos ostrotglos poro onlrontor todos olos no boso do um ontondlmonto do como so lntorconoctom o ortlculom. Acrodlto quo o osquomo quo osbocol podo ojudor-nos o lozo-lo. E umo porspoctlvo quo roquor o continuo lntorrogooo do ossonclollsmo om todos os suos vorlododos.