H
N
A
R
A
M
Apore
Extremo
Norte Goiano
Baixo
Araguaia
Goiano
Medio
Tocantins - Araguaia
Alto
Tocantins
Rio Vermelho
Alto Araguaia
Goiano
Mato
Grosso
de Goias
Serra do
Caiapo
Sudeste
Goiano
Meia Ponte
Planalto Goiano
Vertente
Goiana
do Paranaiba
ESCALAGRAFICA
0 100 200 300 km 100
DF
Tocantinea
de Pedro AIonso
Serra Geral
de Goias
Chapada dos
Veadeiros
Vo do
Paran
ESTADO DE GOIS: DIVISO REGIONAL - (IBGE-1970)
INFRA-ESTRUTURARESERVADAACADAESTADO NAPOCADAFRAGMENTAO:
91,70 8,30
99,70 0,30
93,90 6,10
92,90 7,10
90,10 9,90
92,00 8,00
2,70 97,30
gua Tratada
Esgoto Sanitrio
Terminais Telefnicos
Leitos Hospitalares
Armazns
Capacidade Armazenadora
Energia Gerada
INFRA-ESTRUTURA TOCANTINS - EM % GOIS - EM %
FONTE: MAA (2005).
MOVIMENTOS SEPARATISTAS
1736 - APrimeira Ciso
C: t|ccc'nccc|e: cc: n|nc: cc nc|te gc|cnc :e 'evcntc|cn ccnt|c c c|:c||n|nccc t||cutc||c cc
cent|c-:u' e cnecc|cn '|gc|-:e cc /c|cnncc cc:c c: |npc:tc: ncc cc|xc::en. F::e: n|ne||c:
||cc|cncc|: cnc: :enpcgc| |npc:tc: e : vc'tc|cnqucncc cct|ve|cn|guc'ccce nc: pcgcnentc:
(FALAC|N. !}.
1809 - ACriao da Comarca do Norte
Dencn|nccc ce Scc Jccc cc 8c||c. c Ccnc|cc cc Nc|te |c| c||ccc pc|c |cc|'|tc| c ccn|n|:t|ccc. c
cp'|cccc cc u:t|c e |ncent|vc| c pcvccnentc cc |eg|cc. CA'vc|c que c|v|c|u c Ccnc|cc encuc:
|c| c ce !8 ce nc|c ce !80 (CAVALCANF. !}.
1821 a 1824 - Movimeto Separatista do Norte de Gois
Ap: unc tentct|vc ||u:t|ccc ce ce||ucccc cc Ccp|tcc-gene|c' /cnce' Scnpc|c |n:tc'cu-:e c
gcve|nc |ncepencenc|:tc cc nc|te ccn ccp|tc' p|cv|:||c en Ccvc'ccnte tencc ccnc cuv|cc|
nectn|c Segu|ccc ct cne||c ce !822. Ap: unpe|ccc ce c||:e pc't|cc. cnce |c|cnc|gcn|zccc:
ncvc: gcve|nc: p|cv|:||c:. c gcve|nc cc nc|te :e en||cquec|c . Ccn |n:tc'ccc cc gcve|nc
p|cv|:||c cc :u' c pcce| ncque'c Ccnc|cc c::un|cc pe'c Fe. Ccnc|gc F'eu|y. :uc n|::cc e|c ce
|e:tcce'ece| c un|ccce pc't|cc cc F|cvnc|c. A::|n. c ncv|nentc teve nc pu':c |c|te ce F'eu|y e nc
ncc |eccnnec|nentc pc| pc|te ce D.Fec|c | cc gcve|nc |n:tc'ccc nc nc|te c: p||nc|pc|: e:tnu'c: ce
||ccc::c (CAVALCANF. !}.
1988 - Criao do Estado de Tocantins
Ccnc |c| !8. A: '|ce|cnc: :cuce|cncp|cve|tc| c ncnentc cpc|tunc pc|c ncc|'|zc| c pcpu'ccc
en tc|nc ce un p|cetc ce ex|:tnc|c quc:e que :ecu'c| e pe'c quc' 'utc|cn nu|tc: ge|ce:. c
cutcncn|c pc't|cc cc nc|te gc|cnc c cct|zccc cccnt|n:. Fnunnc. c ceputccc S|que||c Ccnpc:.
|e'ctc| cc Succcn|::cc cc: F:tccc: cc A::enc'|c Ncc|cnc' Ccn:t|tu|nte. |ec|ge e ent|egc cc
p|e:|cente ce:tc A::enc'|c. c ceputccc U'|::e: Gu|nc|ce:. A |u:cc ce enencc: c||cncc c e:tccc
cc cccnt|n:
O incio do povoamento do territrio goiano-tocantinense a partir da
colonizao, deu-se principalmente atravs de duas vertentes econmicas
(minerao do ouro e pecuria), uma em sucesso outra. Aminerao do
ouro e a pecuria foram os principais agentes de formao das cidades e
influenciaram tambm na formao de identidades regionais na capitania
de Gois, fundamentais para o entendimento do processo de
fragmentao do estado de Gois e da criao do Tocantins.
Antes da chegada do bandeirante, o territrio goiano-tocantinense era
ocupado por inmeros grupos indgenas, espalhados por toda a extenso
territorial e mais concentrados nos vales dos rios e nas plancies. Grupos
como os Carajs, Acros, Xavantes, Xerentes, Canoeiros e outros. Com o
incio da explorao do ouro na capitania de Gois, grande parte desses
grupos nativos foi dizimada, principalmente ao sul da capitania onde o
extrativismo aurfero se deu com maior intensidade, como atesta a
literatura que versa sobre o assunto.
O povoamento do Tocantins, como outrora, apresenta-se bastante
irregular. De acordo com o censo demogrfico de 2000, as microrregies
mais povoadas so Araguana, Porto Nacional e Bico do Papagaio (IBGE,
2001). O ncleo central do povoamento encontra-se na faixa que segue a
BR-153, seja na mdias cidades ou nas pequenas, que so maioria na
rede urbana tocantinense.
GOIS
rea: 340.086.698
PopuIao TotaI: 5.003.228
PopuIao Urbana: 4.396.645
PopuIao RuraI: 606.583
Densidade PopuIacionaI: 14.69
FONTE: BGE (2001)
hab / Km
2
TOCANTINS
rea: 277.620,914 Km
2
2
PopuIao TotaI: 1.157.098
PopuIao Urbana: 859.961
PopuIao RuraI: 297.137
Densidade PopuIacionaI: 4.17 hab / Km
FONTE: BGE (2001)
A FRAGMENTAO
F
O
N
T
:
w
.
s
u
d
o
o
g
a
.h
g
.
g
c
o
m
.b
r
e
s
ta
d
_
2
6
.h
t
A
c
s
a
o
e
0
6
/
7
0
5
E
w
w
e
t
i
I
i
p
i
.
/
o
m
e
s
d
m
0
/
O
T
w
.
s
i
a
h
i
.
m
.
t
o
_
.
m
A
e
a
m
0
0
/
F
N
E
:
w
w
e
t u
d
o
I o
g
i
.
p
g
.
g
c
o
b
r
/ e
s
a
d
8
h
t
c
s
s
d
o
e
6
/
7
0
5
PALMAS - A NOVA CAPITAL
C
xi
o
m
Flores (de Goias)
Natividade
Chapada
Curralinho (Itaberai)
Ouro Fino*
Goarinos*
So Miguel das Tezouras*
Meya Ponte
(Pirenopolis)
Corumba
Montes Claros (Sto. Antonio do Descoberto)
Santa Rosa
Muquem
Santa Rita*
Trayras` So Jose do Tocantins (Niquelandia)
Chapada de So Felix*
(Monte Alegre de Goias)
Arrayas
Conceio (do Tocantins)
s a r i e m l a P
(Paran)
Rio
a
M
noel
Rio
n
Par
aiba
s e lv A Grand e
R
i o
R
i o
d o C o
o c
J
a
v
e
s
a
R i o
d a s
s
M
o
r t e
Rio
Jermelho
R i o
S o
M
arcos
A I
A
U
G A R A
A
I
A
U
G
A
R
A
R
i o
d o
S o n o
O
I
R
S
N
I
T
N
A
C
O
T
O
I
R
O
I
R
R i o
R
i o
R i o
R i o
R
io
A p o r e
R i o
C
l
a
r
o
oi
R
s o d
s i o B
e t
n
o P
a i e
M
o i
R
CAPITANIADE GOYAZ (1809)
DIVISO EM JULGADOS
o i
R
a b m u r o C
VILA BOA
(Goias)
CUYABA
Santa Cruz
Paracatu
Vila de So 1oo de Duas Barras (1)
(So Joo do Araguaia)
(Buenolandia)Barra
Anta*
Anicuns
Catalo
Uberaba
Desemboque (3)
Araxa
Coxim
Uberabinha (Uberlandia)
Jaragua
Mato Grosso(vila Boa)
Couros (Formosa)
Crixs
Pillar
Cavalcante
Ilha
do
Bananal
Piles*
Ferreiro*
BomIim(Silvania)
Santa Luzia
(Lu:iania)
Santa Rita*
Lavrinhas*
So Domingos
Morro do Chapeo
Forte*
Amaro Leite*
So Flix`
Barra da Palma (2)
Porto Real (Porto Nacional)
Principe
Duro (Dianopolis)
Carmo (Monte do Carmo)
Almas
Pontal*
Maranho*
Cocal*
Agua Quente*
Rio
Rio i R o
i
R o Alves
M
anoel
Rio
s a m l A sa d oiR
ohnara
M
Palma
Paran
50WGr.
13 S 13 S
50 100 150 200 250 km 0
A
I
N
A
T
I
P
A
C
S E O D
P
A
A
U
I
L O
N A T I
P
A
C
D
O
O
M
A
T
G
R
O
S
S
O
A
I
N
A
T
I
P
A
C
E
D
S
A
N
I
M
S
I
A
R
E
G
A
I
T
A
N
I
C
P
A
A
D
B
A
H
I
A
P
C
A
I
T
A
N
I
A
O
D
R
P
A
A
C
A
P
I
T
A
N
I
A
D
O
M
A
R
A
N
H
O
CAP. DO
PIAUHY
Pau
S
o
lo
Rio de aner o
J
i
Salvador
Capital da capitania e cabea da Comarca do Sul
e do Julgado de Vila Boa
Vila-sede da Comarca do Norte
Cabeas de Julgado
Arraial subordinado a Julgado
Limite de Comarca
Limite de Julgado
Limite de Capitania
Antigos limites da Capitania de Goyaz
Principais caminhos
Arraiais desaparecidos ou em ruinas
Primeira vila sede da Comarca do Norte (1809)
Vila sede da Comarca do Norte a partir de 1814
Esse Julgado (Desemboque) Ioi anexado a
Minas Gerais em 1816 (atual Tringulo Mineiro)
(1)
(2)
(3)
Territorio reivindicado por Mato Grosso
*
Fonte:
Luiz Antnio SILVAE SOUZA(1812/1967).
O descobrimento da Capitania de Goyaz.
Goinia: Ed. da UFG (republicao).
Pesquisa e concepo graIica:
Antnio TEIXEIRANETO (2001)
Edio digital:
Loandra Borges de Moraes (2003)
R
io
Rio
Crixas-Au
Cai po
a
Pa
do
r
e Grand
Pa
an
r
a
FONTE: http://home.wxs.nI/~roIfpoII/paImaspic.htmI Acessado em 07/07/05 FONTE: http://home.wxs.nI/~roIfpoII/paImaspic.htmI Acessado em 07/07/05
Ccnc p|cnu'gccc cc F:tccc cc cccnt|n: nc Ccn:t|tu|cc ce !88.
entenc|c -:e que pc|c un ncvc F:tccc e|c nece::c||c unc ncvc ccp|tc'
que ctence::e c: pe|:pect|vc: ce:envc'v|nent|:tc: cc pccc.
Fn 20 ce nc|c ce !8 |c| 'cnccc c pec|c |unccnentc' pc|c c
ccn:t|ucc ce Fc'nc:. A c|ec e:cc'n|cc |c| p|x|nc c Fc|tc Ncc|cnc' c
nc|gen c||e|tc cc F|c cccnt|n:. A :ece p|cv|:||c e:tcce'ec|cc ct c
t|n|nc cc: ccn:t|ue: cc ccp|tc'. |c| c c|ccce ce /||ccenc cc Nc|te.
Fc'nc: teve :eu ncne e:cc'n|cc en ncnencgen c p||ne||c :ece cc
ncv|nentc :epc|ct|:tc. en !80. que |c| c Ccnc|cc ce Scc Jccc cc
Fc'nc. A |ncugu|ccc cc ccp|tc' :e ceu nc c|c ! ce Jcne||c ce !0
qucncc c: :ece: cc: pcce|e: ccn|n|:t|ct|vc: |c|cn 'evccc: pc|c c p'cnc
c||etc| cc ncvc c|ccce.
Atuc'nente. Fc'nc: pc::u| !0 n|' ncc|tcnte: cent|c ce unc c|ec ce 2.52
Kn2. A: nc|gen: cc c|ccce |c| ccn:t|ucc unc |ep|e:c nc F|c cccnt|n:
ge|cncc un'cgc c|t|||c|c'. C: cce::c: te||e:t|e: :e ccc ct|cv: cc: |cccv|c:
C- 050 e C- 00 ccn'|gccc pc|c c 8F - !53. (GC/FS. 2004}.
FONTE: www.asbandeiras.hpg.ig.com.br/ brasil.htm Acessada em 07/07/05 FONTE: www.asbandeiras.hpg.ig.com.br/ brasil.htm Acessada em 07/07/05