Anda di halaman 1dari 39

LOS PODERES DEL JUEZ CONSTITUCIONAL Y LAS

MEDIDAS CAUTELARES EN CONTROVERSIA CONSTITUCIONAL


Eduardo FERRER MAC-GREGOR

Si todas las ro!id"#$ias %urisdi$$io#al"s so# u# i#stru&"#to d"l d"r"$'o


susta#$ial (u" s" a$t)a a tra!*s d" "llas+ "# las ro!id"#$ias $aut"lar"s s"
"#$u"#tra u#a i#stru&"#talidad $uali,i$ada+ o s"a "l"!ada+ or as- d"$irlo+ al
$uadrado. so#/ "# r"la$i0# a la ,i#alidad )lti&a d" la ,u#$i0# %urisdi$$io#al+
instrumento del instrumento.
PIERO CALAMANDREI
1
I
Las &"didas $aut"lar"s "st2# -#ti&a&"#t" r"la$io#adas $o# la t"&2ti$a $"#tral
d"l r"s"#t" $o#3r"so4 El %u53ador $o#stitu$io#al+ $o&o u#a &a#i,"sta$i0# d" sus
od"r"s+ atri6u$io#"s 7 d"6"r"s+ otor3a 8tut"las ro!isio#al"s9 ara 3ara#ti5ar la
",i$a$ia d"l ro$"so 7 "!itar da:os irr"ara6l"s+ s"a a "ti$i0# d" art" o 6i"# d"
o,i$io+ $u&li"#do $o# las r"!isio#"s l"3al"s 7 %urisrud"#$ial"s
$orr"so#di"#t"s4
Es $i"rto (u" la s"#t"#$ia $o#stitu$io#al r"r"s"#ta la &2;i&a ";r"si0# d"
los od"r"s d"l %u"5 $o#stitu$io#al4 Co#stitu7" "l $ora50# d" la %urisdi$$i0#
$o#stitu$io#al+ la a$tua$i0# %urisdi$$io#al or ";$"l"#$ia+ al r"sol!"r la $u"sti0#
$o#stitu$io#al la#t"ada $o# r""r$usio#"s %ur-di$as <ol-ti$as 7 so$ial"s ta&6i*#=
d" la &a7or i&orta#$ia "# u# d"t"r&i#ado sist"&a %ur-di$o4 Si# "&6ar3o+ #o
todos los a$tos %urisdi$$io#al"s d"#tro d" u# ro$"so $o#stitu$io#al $o#stitu7"#
8r"solu$io#"s9 7 &"#os a)# 8s"#t"#$ias94 Es &2s+ #o todas las &a#i,"sta$io#"s d"
los od"r"s d"l %u"5 $o#stitu$io#al s" "#$u"#tra# $o#t"#idas+ "# "stri$to ri3or+ "#

I#stituto d" I#!"sti3a$io#"s Jur-di$as d" la UNAM4 Dir"$tor d" la Revista Iberoamericana
de Derecho Procesal Constitucional <>>>4iid$4or3). El r"s"#t" tra6a%o s" 6asa "# la o#"#$ia
r"s"#tada "# "l VI Encuentro Iberoamericano de Derecho Procesal Constitucional+ $"l"6rado "#
Ca#$)#+ M*;i$o+ ?@@A4
1
Introduccin al estudio sistemtica de las providencias cautelares+ trad4 d" Sa#tia3o S"#t-s
M"l"#do+ Bu"#os Air"s+ Editorial Bi6lio3r2,i$a Ar3"#ti#a+ 1CDE+ 4 DE4 La o6ra ori3i#al "# italia#o
,u" u6li$ada "# 1CFG+ $o# "l t-tulo Introduzione allo studio sistematico dei provvedimenti cautelari,
Padua+ C"da&4
las a$tua$io#"s %urisdi$$io#al"s+
?
si 6i"# so# "# "stas do#d" al$a#5a# su &a7or
";r"si0# 7 arti$ular&"#t" "# las 8r"solu$io#"s9 (u" di$ta4
Es ,r"$u"#t" (u" al3u#as r"solu$io#"s d"#tro d"l ro$"di&i"#to
$o#stitu$io#al s"a# d" tal i&orta#$ia (u" s" $o#!i"rt"# "# u#a tut"la ,u#da&"#tal
ara la ","$ti!idad d"l o6%"to &is&o d"l ro$"so4 S" $o#stitu7" u#a 3ara#t-a d" la
3ara#t-a+ al &a#t"#"r !i!a la &at"ria 7 o6%"to d"l ro$"so+ a tal ";tr"&o (u" "#
o$asio#"s r"sulta #"$"sario a#ti$iar los al$a#$"s d" la s"#t"#$ia d",i#iti!a ara
(u" la r"t"#si0# lo3r" su $o&"tido4 D" a'- (u" los od"r"s d"l %u"5 $o#stitu$io#al
s" &a#i,i"sta# dura#t" todo "l ro$"di&i"#to 7 #o solo al r"sol!"r la $u"sti0# d"
&*rito a tra!*s d"l a$to %urisdi$$io#al $o#o$ido $o&o s"#t"#$ia4 U#a d" las
&a#i,"sta$io#"s &2s $laras d" "stos od"r"s d"l %u53ador $o#stitu$io#al
r"$isa&"#t" s" "#$u"#tra# "# las &"didas o ro!id"#$ias $aut"lar"s+ (u"
$o#stitu7" u# tio d" 8r"solu$i0#9 d"#tro d"l ro$"so $o#stitu$io#al4
E# los ro$"sos $o#stitu$io#al"s su6%"ti!os ara la rot"$$i0# d" los
d"r"$'os ,u#da&"#tal"s+ $o&o "l a&aro+ '26"as $orus 7 '26"as data+ la
sus"#si0# d" los a$tos <"# s"#tido a&lio= ro!"#i"#t"s d" autoridad o d"
arti$ular"s <"# $i"rtos $asos=+ $o#stitu7" ,r"$u"#t"&"#t" u#a d"$isi0# ri&ordial+
d" tal su"rt" (u" si# su otor3a&i"#to u"d" la !ul#"ra$i0# s"r irr"!"rsi6l" o
&"r&ar la ",i$a$ia d"l ,allo rot"$tor+ or lo (u" "s #"$"sario "# $i"rtos $asos la
da$i0# d" &"didas $aut"lar"s #o s0lo conservativas+ si#o d" $ar2$t"r innovativas
al $oi#$idir "# art" o "# todo $o# la "!"#tual s"#t"#$ia "sti&atoria4
E# otros ro$"sos $o#stitu$io#al"s+ $o&o "# los $o#,li$tos $o&"t"#$ial"s 7
d" atri6u$io#"s "#tr" od"r"s 7 0r3a#os d"l "stado+ r"sulta d" i3ual i&orta#$ia
"st" tio d" &"didas $aut"lar"s $o#tra a$tos <7 "# o$asio#"s disosi$io#"s
3"#"ral"s=+
F
ara "!itar da:os irr"ara6l"s <a las art"s o a la so$i"dad= 7 lo3rar la
",i$a$ia d"l ro$"so4 La i&orta#$ia d" las &"didas $aut"lar"s "# "stos
i#stru&"#tos ro$"sal"s au&"#ta "# a(u"llos sist"&as (u" r"!*# (u" las
2
E# "l sist"&a %ur-di$o &";i$a#o+ as- su$"d"+ or "%"&lo+ $o# la ,a$ultad d" i#!"sti3a$i0#
d" la Sur"&a Cort" d" Justi$ia d" la Na$i0# r"!ista "# "l art-$ulo CH+ 2rra,o s"3u#do+ d" la
Co#stitu$i0# F"d"ral4 No s" "%"r$" roia&"#t" %urisdi$$i0# $o#stitu$io#al+ si 6i"# $o#stitu7" u#a
3ara#t-a d" la Co#stitu$i0#+ "# la &"dida "# (u" or disosi$i0# d" #u"stra L"7 ,u#da&"#tal s"
a!"ri3ua al3)# '"$'o o '"$'os (u" $o#stitu7"# u#a 3ra!" !iola$i0# d" al3)# d"r"$'o ,u#da&"#tal+
d" tal &a#"ra (u" "l 8di$ta&"#9 (u" s" "&ita $o&o r"sultado d" la i#!"sti3a$i0#+ d"6"r2 s":alar a
las autoridad"s i#!olu$radas "# di$'as !iola$io#"s 7 d"t"r&i#ar los 0r3a#os 7 autoridad"s
$o&"t"#t"s ara a$tuar "# "l $aso+ as- $o&o los d"&2s "l"&"#tos (u" s"a# ro$"d"#t"s <$,r4 la
r"3la ?D d"l A$u"rdo G"#"ral 1GI?@@H d"l Pl"#o d" la Sur"&a Cort" d" Justi$ia d" la Na$i0#+
u6li$ado "# "l Diario !icial de la "ederacin d" ?? d" a3osto d" ?@@H=4
3
3
E# al3u#os ord"#a&i"#tos s" ad&it"# &"didas $aut"lar"s $o#tra disosi$io#"s 3"#"ral"s+
at"#di"#do a $i"rtas arti$ularidad"s4 As- su$"d" "# Esa:a+ "# "l $aso d" los $o#,li$tos d"
$o&"t"#$ia "#tr" "l Estado 7 las Co&u#idad"s Auto#0&i$as+ si"#do auto&2ti$a $ua#do s"
i#!o(u" or "l Go6i"r#o d" la Na$i0#+ d"6i"#do "# u# la5o #o &a7or a $i#$o &"s"s rati,i$ar o #o
la sus"#si0#. o ot"stati!a d"l Tri6u#al Co#stitu$io#al $ua#do s"a la#t"ada or la Co&u#idad
Aut0#o&a 7 s" trat" d" "r%ui$ios d" i&osi6l" r"ara$i0#4 La Co&u#idad Aut0#o&a i#$luso u"d"
"dir "l l"!a#ta&i"#to d" la sus"#si0# i#i$ial&"#t" a$ordada si# a3otar "l la5o d" $i#$o &"s"s
<art-$ulo 1G14? d" la Co#stitu$i0# 7 GD4? 7 F d" la L"7 Or32#i$a d"l Tri6u#al Co#stitu$io#al=4 C,r4
#urisdiccin $ procesos constitucionales, ?J "d4+ CAAMAKO DOMLNGUEZ+ Fra#$is$o+ GMMEZ MONTORO+
N#3"l J4+ MEDINA GUERRERO+ Ma#u"l+ 7 REOUEJO PAJPS+ Jua# Luis+ Madrid+ M$Gra> Qill+ ?@@@+ 4 CD.
VECINA CIFUENTES+ Ja!i"r+ %as medidas cautelares en los procesos ante el &ribunal Constitucional,
Madrid+ Col";+ 1CCF4
2
s"#t"#$ias #o t"#dr2# ","$tos r"troa$ti!os+ $o&o su$"d" "# "l $aso &";i$a#o+ al
o"rar "sta r"3la "# 3"#"ral+ sal!o "# &at"ria "#al (u" ri3"# los ri#$iios 7
disosi$io#"s l"3al"s ali$a6l"s ara "sta &at"ria+ d" $o#,or&idad $o# "l art-$ulo
DE d" la L"7 R"3la&"#taria d" las ,ra$$io#"s I 7 II d"l art-$ulo 1@E $o#stitu$io#al
<"# ad"la#t" LR1@E=
E# $a&6io+ su i&orta#$ia s" r"du$" "# los ro$"sos d" r"3ularidad
$o#stitu$io#al a6stra$ta d" #or&as 3"#"ral"s+ (u" or r"3la #o r"!*# la
sus"#si0#+ $o&o su$"d" "# la a$$i0# d" i#$o#stitu$io#alidad &";i$a#a "# "l (u"
8La ad&isi0# d" u#a a$$i0# d" i#$o#stitu$io#alidad #o dar2 lu3ar a la sus"#si0#
d" la #or&a $u"stio#ada9+ $o&o lo r"di$a "l t"r$"r 2rra,o d"l art-$ulo GD d" la
LR1@E4 R"3la (u" ta&6i*# s" si3u" "# la $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al $ua#do s"
'u6i"r" la#t"ado r"s"$to d" #or&as 3"#"ral"s+ "# t*r&i#os d"l art-$ulo 1D d"l
&is&o ord"#a&i"#to+ $o#,or&" lo a#ali5ar"&os &2s ad"la#t"4
D
E# #u"stro a-s las &"didas $aut"lar"s $o#stitu$io#al"s 'a# sido
62si$a&"#t" d"sarrolladas !-a a&aro+ $o# 6as"s $o#stitu$io#al"s 7 a&lia
l"3isla$i0#+ as- $o&o ta&6i*# a tra!*s d" u#a a6u#da#t" %urisrud"#$ia4
Asi&is&o+ ";ist" u#a ri$a do$tri#a so6r" la 8sus"#si0# d"l a$to r"$la&ado9+ s"a
"# las $l2si$as o6ras 3"#"ral"s so6r" "l %ui$io d" a&aro+
E
al "studiar los
i#$id"#t"s+
G
o d" &a#"ra &o#o3r2,i$a so6r" la i#stitu$i0# d" la sus"#si0#4
H
E#
4
4
E# otros ro$"sos $o#stitu$io#al"s ro$"d"# las &"didas $aut"lar"s "# $o#tra d" l"7"s+
$o&o su$"d" "# "l a&aro "# M*;i$o4 Caso disti#to "s la &"dida $aut"lar utili5ada "# los
ro$"sos d" i#ali$a6ilidad or i#$o#stitu$io#alidad d" l"7"s+ $o&o "l r"!isto "# C'il"+ a artir d"
la r",or&a $o#stitu$io#al d" ?@@E+ do#d" s" atri6u7" al Tri6u#al Co#stitu$io#al 8r"sol!"r la
sus"#si0# d"l ro$"di&i"#to9. $o#stitu7" u#a &"dida $aut"lar la orden de no innovar+ $o# "l
o6%"to d" od"r arali5ar "l ro$"so do#d" s" 3"#"r0 "l $o#,li$to d" $o#stitu$io#alidad d" la l"74
C,r4 COLOMBO CAMPBELL+ Jua#+ %a suspensin del procedimiento como medida cautelar en la
inaplicabilidad por inconstitucionalidad de la le$, Sa#tia3o+ Tri6u#al Co#stitu$io#al d" C'il"+ ?@@A4
5
5
E;ist" u#a a&lia 6i6lio3ra,-a (u" "studia d" &a#"ra 3"#"ral "l %ui$io d" a&aro4 Ad"&2s
d" la $l2si$a o6ra d" I3#a$io Bur3oa+ $u7a ri&"ra "di$i0# "s d" 1CDF <El 'uicio de amparo, D1J
"d4+ M*;i$o+ Porr)a+ ?@@E=+ d"sta$a#+ "#tr" otras+ ARELLANO GARCLA+ Carlos+ El 'uicio de amparo, HJ
"d4+ M*;i$o+ Porr)a+ ?@@1. FIR-ZAMUDIO+ Q*$tor+ Ensa$os sobre el derecho de amparo, Fra4 "d4+
M*;i$o+ Porr)a-UNAM+ ?@@F. 7 NORIEGA+ Al,o#so+ %ecciones de (mparo, FJ "d4+ M*;i$o+ Porr)a+
1CC1+ 4 1@H@-11@E4
6
C,r4+ "#tr" otras+ las o6ras d" POLO BERNAL+ E,ra-#+ %os incidentes en el 'uicio de amparo,
Li&usa+ 1CCF. TRON PETIT+ J"a# Claud"+ )anual de los incidentes en el 'uicio de amparo, DJ "d4+
M*;i$o T'"&is+ ?@@@4
7
7
E#tr" las &o#o3ra,-as so6r" la sus"#si0# d"l a$to r"$la&ado d"sta$a+ "# ri&"r t*r&i#o+
la $l2si$a o6ra d" COUTO+ Ri$ardo+ %a suspensin del acto reclamado en amparo, M*;i$o+ Casa
U#ida d" Pu6li$a$io#"s+ 1C?C. (u" ost"rior&"#t" aar"$i0 "# 1CEH+ a$tuali5ada 7 a&liada+ "#
Porr)a+ $o# la d"#o&i#a$i0# d" &ratado terico*prctico de la suspensin en amparo. Con un
estudio sobre la suspensin con e!ectos de amparo provisional, $o# "di$io#"s ost"rior"s <DJ "d4,
M*;i$o+ Porr)a+ 1CAF=. asi&is&o+ !*a#s"+ CASTRO Y CASTRO+ Ju!"#ti#o V4+ %a suspensin del acto
reclamado en el amparo, HJ "d4+ M*;i$o+ Porr)a+ ?@@G. GMNGORA PIMENTEL+ G"#aro+ %a suspensin
en materia administrativa, 1@J "d4+ M*;i$o+ Porr)a+ ?@@A. d" "st" &is&o autor 7 SAUCEDO ZAVALA+
Mar-a Guadalu"+ +uspensin del acto reclamado, HJ "d4+ M*;i$o+ Porr)a+ II t4+ ?@@D. GONZNLEZ
CQPVEZ+ Q*$tor+ %a suspensin del acto reclamado en amparo, desde la perspectiva de los
principios de las medidas cautelares, M*;i$o+ Porr)a+ ?@@G. MARTLNEZ GARCLA+ Qu3o+ %a suspensin
del acto reclamado en materia de amparo, M*;i$o+ Porr)a-UANL+ ?@@E. OJEDA BOQMROUEZ+ Ri$ardo+
El amparo penal indirecto, -suspensin), EJ "d4+ M*;i$o+ Porr)a+ ?@@E. -d+ &eor.a de la suspensin
del acto reclamado en materia penal, M*;i$o+ Porr)a+ ?@@E. RODRLGUEZ MINAYA+ Jua# Ra&0#+ %a
3
$a&6io+ r"sulta# "s$asos los "studios so6r" "sta ,i3ura $ua#do s" trata d"l
di!"rso ro$"so d" $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al a (u" s" r",i"r" la ,ra$$i0# I d"l
art-$ulo 1@E $o#stitu$io#al+ (u" "# o$asio#"s s" a#ali5a d" &a#"ra su"r,i$ial al
"studiar "st" &"dio d" $o#trol "# su i#t"3ridad+
A
si"#do o$os los "studios
"s"$-,i$os so6r" las &"didas $aut"lar"s4
C
D" a'- (u" #u"stro o6%"ti!o "s 6ri#dar
al3u#as #otas so6r" la sus"#si0# d"l a$to "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al a la lu5
d" los od"r"s d"l %u"5 $o#stitu$io#al+ si# #i#3)# 2#i&o d" ";'austi!idad4
II
Los od"r"s d"l %u"5 $o#stitu$io#al "# "l ro$"so d" $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al s"
&a#i,i"sta# a tra!*s d" las a$tua$io#"s %urisdi$$io#al"s4 No todas "stas
a$tua$io#"s so# roia&"#t" d"l 0r3a#o %urisdi$$io#al+ 7a (u" ta&6i*# las r"ali5a#
las art"s4 E;ist"# ta&6i*# disti#tos tios d" a$tua$io#"s %urisdi$$io#al"s d"l
0r3a#o+ (u" u"d"# r",l"%ars"+ or "%"&lo+ "# a$tos d" $o&u#i$a$i0#+ "# a$tos
d" "%"$u$i0# 7+ or suu"sto+ "# a$tos d" d"$isi0#+ (u" s" r"ali5a# d" &a#"ra
i#di!idual <r"sid"#t" d" la Sur"&a Cort"+ r"sid"#t" d" Sala+ &i#istro i#stru$tor
7 &i#istro "#$ar3ado d"l "#3ros" d" s"#t"#$ia= o 6i"# "# ,or&a $ol"3iada <l"#o+
salas o $o&isi0# d" r"$"so=4
suspensin en el 'uicio de amparo. Cuaderno de traba'o, M*;i$o+ Porr)a-I#stituto d" la Judi$atura
F"d"ral+ ?@@H. SOTO GORDOA+ I3#a$io+ 7 LIPVANA PALMA+ Gil6"rto+ %a suspensin del acto reclamado
en el 'uicio de amparo, M*;i$o+ Porr)a+ 1CEH. TRUEBA+ Al,o#so+ %a suspensin del acto reclamado o
la providencia cautelar en el derecho de amparo, M*;i$o+ Jus+ 1CHE. as- $o&o la o6ra d"l Col"3io
d" S"$r"tarios d" la Sur"&a Cort"+ %a suspensin de los actos reclamados en el 'uicio de
amparo, M*;i$o+ C2rd"#as Editor 7 Distri6uidor+ 1CHE4
8
8
C,r4 ACUKA MPNDEZ+ Fra#$is$o, %a controversia constitucional en )/0ico, M*;i$o+ Porr)a+
?@@D. ARTEAGA NAVA+ Elisur+ %a controversia constitucional, la accin de inconstitucionalidad $ la
!acultad investi1adora de la Corte. El caso &abasco $ otros, M*;i$o+ Mo#t" Alto+ 1CCH. BALTAZAR
ROBLES+ G"r&2#+ Controversia constitucional $ accin de inconstitucionalidad, M*;i$o+ N#3"l Editor+
?@@?. COSSLO DLAZ+ Jos* Ra&0#+ 8El art-$ulo 1@E $o#stitu$io#al9+ "# FERRER MAC-GREGOR+ Eduardo
<$oord4=+ Derecho procesal constitucional, Eta4 "d4+ M*;i$o+ Porr)a+ ?@@G+ t4 II+ 4 CHF-CCC. CASTRO
Y CASTRO+ Ju!"#ti#o V4+ El art.culo 234 constitucional, FJ "d4+ M*;i$o+ Porr)a+ ?@@@. GONZNLEZ
OROPEZA+ Ma#u"l+ %as controversias entre la Constitucin $ la pol.tica, M*;i$o+ UNAM+ 1CCF. GUDIKO
PELAYO+ Jos* d" J"s)s+ %a improcedencia $ el sobreseimiento en controversia constitucional,
Ou"r*taro+ Fu#da+ ?@@?. -d+ Controversia sobre controversia. Discusin en torno al alcance de la
competencia de la +uprema Corte de #usticia de la 5acin en controversias constitucionales+ ?J
"d4+ M*;i$o+ Porr)a+ ?@@?. QERNNNDEZ CQONG CUY+ Mar-a A&aro+ %a de!ensa 'urisdiccional del
municipio $ las controversias constitucionales, Zaoa#+ U#i!"rsidad Pa#a&"ri$a#a+ 1CCA. OROZCO
GMMEZ+ Mi3u"l+ Procedimientos constitucionales, controversia constitucional $ accin de
inconstitucionalidad, M*;i$o+ Porr)a+ ?@@D. SNNCQEZ CORDERO DE GARCLA VILLEGAS+ Ol3a+ %a
controversia constitucional. Elemento t/cnico 'ur.dico de una nueva relacin entre poderes, M*;i$o+
UNAM+ ?@@?.
9
C,r4 COSSLO DLAZ+ Jos* Ra&0#+ 8Suu"stos "# los (u" u"d" ori3i#ars" u#a !iola$i0# a la
sus"#si0# "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al 7 las o6li3a$io#"s d" la autoridad+ M*;i$o+ %e0.
Di$i"&6r" d" ?@@G+ 4 11-1C. NAVA MALAGMN+ P"dro+ 8El i#$id"#t" d" sus"#si0# "# $o#tro!"rsia
$o#stitu$io#al9+ "# FERRER MAC-GREGOR+ Eduardo <$oord4=+ Derecho procesal constitucional, o4 )lt4
$it4+ t4 II+ 4 1@HE-1@CF. PPREZ FERNNNDEZ CEJA+ Ydaria+ %a suspensin en controversia constitucional
$ su interpretacin por la +uprema Corte de #usticia de la 5acin, M*;i$o+ Porr)a-UNAM+ ?@@G.
SOBERANES DLEZ+ Jos* Mar-a+ 8La sus"#si0# "# $o#tro!"rsias $o#stitu$io#al"s r"s"$to d"
r"solu$io#"s #o d",i#iti!as9+ Cuestiones Constitucionales, M*;i$o+ UNAM+ #)&4 1E+ %ulio-di$i"&6r"
d" ?@@G+ 4 FF@-FFH4
4
Las a$tua$io#"s %urisdi$$io#al"s &2s i&orta#t"s so# d" decisin+ "s d"$ir+
las (u" s" $atalo3a# $o&o 8r"solu$io#"s %udi$ial"s9+ do#d" s" d"$id"# as"$tos
"s"#$ial"s d"l ro$"di&i"#to+ $o&o so#+ "#tr" otros+ la ad&isi0# o d"s"$'a&i"#to
d" la d"&a#da+ la ad&isi0# o d"s"$'a&i"#to d" ru"6as+ la $o#$"si0#+ #"3ati!a+
&odi,i$a$i0# o r"!o$a$i0# d" la sus"#si0# d"l a$to 7+ or suu"sto+ la &2s
i&orta#t" d" todas+ do#d" s" d"$id" "l ,o#do d"l asu#to a tra!*s d" la s"#t"#$ia
d",i#iti!a4
E# #u"stro &"dio ";ist" $o#,usi0# t"r&i#ol03i$a 7 $o#$"tual "# los
di!"rsos $0di3os ro$"sal"s+ $o&o "# la (u" i#$urr" "l C0di3o d" Pro$"di&i"#tos
Ci!il"s d"l Distrito F"d"ral4
1@
La do$tri#a &2s s"3ura d"#tro d"l ro$"salis&o
$i"#t-,i$o $o#t"&or2#"o $lasi,i$a las r"solu$io#"s %udi$ial"s "# tr"s tiosS -2)
decretos+ si s" r",i"r"# a si&l"s d"t"r&i#a$io#"s d" tr2&it". -6) autos, $ua#do
d"$ida# $ual(ui"r as"$to d"l #"3o$io+ sal!o "l ,o#do. 7 -7) sentencias+ $ua#do
d"$ida# "l ,o#do d"l #"3o$io4
11
Cr""&os (u" "sta $lasi,i$a$i0# "s la &2s
ad"$uada ara "l d"r"$'o ro$"sal $o#stitu$io#al &";i$a#o+ #o s0lo or s"r
a&lia&"#t" sost"#ida "# la do$tri#a or su s"#$ill"5+ si#o ta&6i*# or(u" la
si3u" "l art-$ulo ??@ d"l C0di3o F"d"ral d" Pro$"di&i"#tos Ci!il"s+ sul"torio d" la
LR1@E+ "# t*r&i#os d" su art-$ulo 1o4 in !ine4
1?
As-+ la d"$isi0# "# "l i#$id"#t" d" sus"#si0# (u" "&it" "l &i#istro
i#stru$tor "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al constitu$e una resolucin 'udicial en !orma
de auto4 No $o#stitu7" u#a &"ra d"t"r&i#a$i0# d" tr2&it"+ 7a (u" ad"&2s d"
"!itar osi6l"s da:os irr"ara6l"s a u#a d" las art"s o i#$luso a la so$i"dad+
tutela tambi/n al propio proceso constitucional $o&o i#stitu$i0# d" i#t"r*s )6li$o+
d" tal su"rt" (u" r"su"l!" u# as"$to "s"#$ial ara (u" la r"t"#si0# ri#$ial
lo3r" su o6%"ti!o "# la s"#t"#$ia d",i#iti!a4 E# otras ala6ras+ 3ara#ti5a la
r"ali5a$i0# d"l ro$"so $o#stitu$io#al+ $u"sti0# (u" i#t"r"sa a la roia ,u#$i0#
%urisdi$$io#al $o&o od"r d"l "stado4
Ta&o$o $o#stitu7" la s"#t"#$ia &is&a+ #o o6sta#t" (u" "# o$asio#"s
udi"ra "#sars" (u" "# r"alidad la &"dida $aut"lar "s u#a 8s"#t"#$ia
ro!isio#al9+ $o&o s" 'a $ali,i$ado "# &at"ria d" a&aro+ $o# la d"#o&i#a$i0# d"
8sus"#si0# $o# ","$tos d" a&aro ro!isio#al94
1F
Esto #o "s as- or "l carcter
temporal d" la d"$isi0#+ "s d"$ir+ la sus"#si0# d"l a$to #o u"d" rolo#3ars"
10
El art-$ulo HC d"l r","rido C0di3o disti#3u" "#tr"S -2) d"$r"tos+ -6) autos ro!isio#al"s+ -7)
autos d",i#iti!os+ -8) autos r"aratorios+ -4) s"#t"#$ias i#t"rlo$utorias 7 -9) s"#t"#$ias d",i#iti!as.
Esta $lasi,i$a$i0# 'a sido $riti$ada do$tri#al&"#t" or su $o&l"%idad (u" $o#,u#d" la #atural"5a
roia d" las r"solu$io#"s4
11
C,r4+ "#tr" otros+ GMMEZ LARA+ Ciria#o+ &eor.a 1eneral del proceso, 1@a4 "d4+ M*;i$o+
O;,ord+ ?@@H+ 4 F?E-F?G. 7 OVALLE FAVELA+ Jos*+ &eor.a 1eneral del proceso+ Ga4 "d4+ M*;i$o+
O;,ord+ ?@@G+ 4 ?CE-?CG4
12
1
C,r4 FIR-ZAMUDIO+ Q*$tor 7 FERRER MAC-GREGOR+ Eduardo+ 8Las s"#t"#$ias d" los tri6u#al"s
$o#stitu$io#al"s "# "l ord"#a&i"#to &";i$a#o9+ (nuario Iberoamericano de #usticia Constitucional,
Madrid+ CEPC+ #)&4 1?+ ?@@A <"# r"#sa=4
13
1
T"sis utili5ada or Couto d"sd" la ri&"ra "di$i0# <1C?C= d" su $l2si$a o6ra+ o4 $it4 sura
#ota H4 E# la s"3u#da "di$i0#+ a$tuali5ada 7 a&liada+ (u" aar"$" !"i#tio$'o a:os d"su*s
<1CEH+ Porr)a=+ l" d"di$a u# aartado "s"$ialS 8D" la sus"#si0# $o# ","$tos d" a&aro
ro!isio#al9 <4 ?1C-?DD=+ (u" "# r"alidad $o#stitu7" la o#"#$ia (u" r"s"#t0 "l 1D d" #o!i"&6r"
d" 1CEG+ "# la ri&"ra s"si0# d"l $i$lo d" $o#,"r"#$ias or3a#i5ado or "l I#stituto Na$io#al d"l
A&aro4
5
&2s all2 d" la s"#t"#$ia d",i#iti!a+ $ara$t"r-sti$a (u" ti"#"# or #atural"5a todas
las &"didas $aut"lar"s+ $o&o !"r"&os &2s ad"la#t"+ d"ri!ada d" su
provisionalidad4 A(u- $o6ra i&orta#$ia las r",l";io#"s d" Cala&a#dr"i+ "# "l
s"#tido d" (u" la ro!isori"dad d" las &"didas $aut"lar"s no tiene cone0in con
el modo de !ormacin de la providencia, d" tal su"rt" (u" la tut"la $aut"lar ti"#"
","$tos ro!isorios #o or(u" 8la $o3#i$i0# so6r" la $ual s" 6asa s"a &"#os l"#a
(u" la ordi#ara 7 d"6a+ or $o#si3ui"#t"+ ir a$o&a:ada d" u#a &"#or "sta6ilidad
d" ","$tos+ sino por:ue la relacin :ue la providencia cautelar constitu$e est, por
su naturaleza, destinada a a1otarse, 7a (u" su ,i#alidad 'a6r-a (u"dado lo3rada
"# "l &o&"#to "# (u" s" rodu5$a la ro!id"#$ia so6r" "l &*rito d" la
$o#tro!"rsia94
1D
Esta $ir$u#sta#$ia r"sulta l03i$a si s" ad!i"rt" (u" "sta&os "# r"s"#$ia d"
u# ro$"so $o#tradi$torio+ d" tal su"rt" (u" "l %u"5 $o#stitu$io#al ti"#" (u"
"s$u$'ar a las art"s+ !alorar las ru"6as+ r"$i6ir los al"3atos+ ara od"r r"sol!"r
so6r" "l ,o#do d" la $u"sti0# d" &a#"ra d",i#iti!a4 Cua#do d"$id" r"s"$to d" la
sus"#si0# d"l a$to+ si 6i"# ";ist" u#a $o3#i$i0# su&aria+ #o s" ti"#" la ,i#alidad
d" r"sol!"r la $u"sti0# ","$ti!a&"#t" la#t"ada "# "l ,o#do+ si#o su o6%"ti!o
$o#sist" "# "!itar da:os irr"ara6l"s a las art"s o a la so$i"dad 7 3ara#ti5ar la
",i$a$ia 7 ,i#alidad &is&a d"l ro$"so $o#stitu$io#al $o&o i#stitu$i0#4 D" a'- (u"
"# #i#3)# $aso los od"r"s d"l %u"5 $o#stitu$io#al al d"$idir so6r" la sus"#si0#
d"l a$to+ u"d"# ll"3ar a $o#stituir u#a situacin 'ur.dica irreversible+ (u" solo "st2
r"s"r!ada a la s"#t"#$ia d",i#iti!a4
La roia %urisrud"#$ia d" la Sur"&a Cort" 'a sost"#ido (u" la
sus"#si0# d"l a$to "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al arti$ia d" la #atural"5a d" las
&"didas $aut"lar"s 7 ad!i"rt" (u" su ,i#alidad $o&o 8i#stru&"#tos ro!isio#al"s9
"r&it"# $o#s"r!ar la &at"ria d"l liti3io 7 "!itar da:os 3ra!"s " irr"ara6l"s a las
art"s o a la so$i"dad $o# &oti!o d" la tra&ita$i0# d"l ro$"so4 Y a3r"3ar-a&os
#osotros ta&6i*# la d" 3ara#ti5ar la ",i$a$ia &is&a d"l ro$"so $o#stitu$io#al4
No d"6" "rd"rs" d" !ista+ $o&o !"r"&os &2s ad"la#t"+ (u" la tra&ita$i0#
d" la sus"#si0# d"l a$to "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al si"&r" s" r"ali5a "# !-a
i#$id"#tal <s"a d" o,i$io o a "ti$i0# d" art"=+ "s d"$ir+ or $u"rda s"arada+ si#
(u" "# #i#3)# $aso s" sus"#da "l ro$"di&i"#to $o#stitu$io#al ri#$ial4 D" a'-
su $ar2$t"r instrumental+ (u" $orro6ora la ,i#alidad &is&a d" la &"dida (u" s"
adot"+ al s"r!ir al ro$"so ri#$ial 7 #o sustituir la d"$isi0# so6r" la r"t"#si0#
(u" s" d"6at" "# "st" )lti&o+ a "sar d" (u" "# al3u#as o$asio#"s udi"ra
$oi#$idir "l $o#t"#ido d" la &"dida $aut"lar $o# la s"#t"#$ia d" ,o#do <al r"%u53ar
so6r" la $o#stitu$io#alidad d"l a$to i&u3#ado=+ 7a (u" la ri&"ra s" r"ali5a #o
ara r"sol!"r la litis $o#stitu$io#al si#o ara 3ara#ti5ar la ",i$a$ia d"l ro$"so 7
"!itar da:os irr"ara6l"s4
Est" ro$"di&i"#to i#$id"#tal $ul&i#a $o# u# auto d"l &i#istro i#stru$tor+
do#d" d"$id" so6r" la sus"#si0# d"l a$to i&u3#ado4 La d"$isi0# $aut"lar ti"#"
"l atri6uto d" s"r mutable+ "# la &"dida "# (u" u"d" s"r &odi,i$ado o r"!o$ado
or "l roio &i#istro i#stru$tor o $o&o $o#s"$u"#$ia d"l r"$urso d" r"$la&a$i0#
(u" r"su"l!" la Sala o "l Pl"#o d" la Sur"&a Cort"+ $o#,or&" lo a#ali5ar"&os
14
1
Introduccin al estudio sistemtica de las providencias cautelares, o4 $it4 sura #ota 1+ 4
D@4
6
&2s ad"la#t"+ do#d" d"ri!a "l $ar2$t"r d" !le0ibilidad 7 d" variabilidad d" la
r"solu$i0# $aut"lar+ (u" #u"!a&"#t" lo al"%a# d"l $ar2$t"r d",i#iti!o d" la
s"#t"#$ia4
E# d",i#iti!a+ l" d"$isi0# $aut"lar d"l &i#istro i#stru$tor "# $o#tro!"rsia
$o#stitu$io#al s" &a#i,i"sta a tra!*s d" u# auto, (u" si 6i"# $o#stitu7" u#a
r"solu$i0#+ #o u"d" "(uiarars" a la s"#t"#$ia+ al s"r "sta )lti&a d",i#iti!a 7 la
otra si"&r" t"#dr2 $ar2$t"r provisional or #atural"5a+ d" tal su"rt" (u" la
&"dida $aut"lar #o os"" $ar2$t"r autosatis!activa #i u"d" $o#stituirs" "# u#
proceso cautelar "# #i#3)# $aso4
1E
III
U#a !"5 r"$isado (u" "l i#$id"#t" d" sus"#si0# d"l a$to "# $o#tro!"rsia
$o#stitu$io#al $ul&i#a $o# u#a r"solu$i0# %udi$ial "# ,or&a d" auto+ asa&os
a'ora a "sta6l"$"r sus caracter.sticas 1enerales+ (u" $oi#$id"# $o# las d"
$ual(ui"r &"dida $aut"lar al $o&artir su &is&a #atural"5a 7 (u" d" $i"rto &odo
r"sulta# $o#$o&ita#t"s4
() Instrumentalidad. Esta $ara$t"r-sti$a $o#stitu7" 8la #ota !"rdad"ra&"#t"
t-i$a d" las ro!id"#$ias $aut"lar"s9+ $o&o lo d"%0 !"r Cala&a#dr"i d"sd" a(u"l
lu&i#oso "studio d" 1CFG+ (u" &ar$0 "l ,uturo d"l "studio d" la i#stitu$i0#
$aut"lar4
1G
A artir d" "#to#$"s s" 'a !"#ido "studia#do las &"didas $aut"lar"s
$o# "st" $ar2$t"r4 Si# "&6ar3o+ d"sarrollos ost"rior"s "# la do$tri#a ro$"sal
'a# $u"stio#ado su i#stru&"#talidad a la lu5 d" #u"!as i#stitu$io#"s+ (u"
r"t"#d"# s"r "#3lo6adas "# u#a $o#$"$i0# a&lia d"#o&i#ada 'usticia cautelar4
Estos #u"!os d"sarrollos+ $o&o las 8&"didas autosatis,a$ti!as9+ 8la ru"6a
a#ti$iada9+ 8la "%"$u$i0# ro!isio#al9+ $o#%u#ta&"#t" $o# los d"#o&i#ados
8ro$"sos ur3"#t"s9+ si 6i"# ti"#"# si&ilitud"s $o# las <aut*#ti$as= &"didas
15
1
Las 8&"didas autosatis,a$ti!as9 7 las 8tut"las a#ti$iadas9 s" "#$u"#tra# a$tual&"#t"
r"$o#o$idas "# !arias l"3isla$io#"s o "# !-a d" %urisrud"#$ia+ si 6i"# #o $o#ti"#"# roia&"#t"
los atri6utos d" las aut*#ti$as &"didas $aut"lar"s+ al tratars" d" ro$"sos r2idos o ur3"#t"s+
do#d" s" $o#$"d" la r"t"#si0# d" &a#"ra d",i#iti!a4 E# 3"#"ral+ so6r" "stas t"#d"#$ias
&od"r#as "# I6"roa&*ri$a+ !*a#s" los i#t"r"sa#t"s tra6a%os $o#t"#idos "# la o6ra GREIF+ Jai&"+
)edidas cautelares, Bu"#os Air"s-Sa#ta F"+ Ru6i#5al-Cul5o#i Editor"s+ ?@@@. "s"$ial&"#t"
r"s"$to d" las &"didas autosatis,a$ti!as !*a#s" los "#sa7os d" Jor3" PEYRANO+ (u" ,u" (ui"#
i#trodu$" "l t*r&i#o 7 l" otor3a i&orta#t"s d"sarrollosS 8La &"dida autosatis,a$ti!aS u#o d" los
ri#$ial"s "%"s d" la r",or&a ro$"sal $i!il9 7 8As"$tos $o#$r"tos d"l ro$"so ur3"#t" 7 d" la
tut"la a#ti$iatoria4 Las r"$i"#t"s i##o!a$io#"s 6rasil":as 7 la r"$"$i0# or la Cort" Sur"&a9+ 4
?@E-??? 7 4 ?GH-?A?+ r"s"$ti!a&"#t"4 So6r" todas "stas &"didas 7 ro$"di&i"#tos+ !*a#s"+
MARTLNEZ BOTOS+ )edidas Cautelares, Bu"#os Air"s+ Editorial U#i!"rsidad+ 1CCC. ARAZI+ Rola#d+
)edidas cautelares, Bu"#os Air"s+ Ast"a+ 1CCH. 7 TIELMANOVICQ+ Jor3" L4+ )edidas cautelares+
Bu"#os Air"s-Sa#ta F"+ Ru6i#5al-Cul5o#i Editor"s+ ?@@@4
16
Introduccin al estudio sistemtico de las providencias cautelares+ o4 $it4 sura #ota 1+ 4
DD4 Su $o#t"&or2#"o+ Fra#$"s$o CARNELLUTTI+ "# u# ri#$iio+ $o#sid"r0 (u" las &"didas
$aut"lar"s $o#stitu-a# u# ro$"so aut0#o&o+ d" tal su"rt" (u" r"r"s"#ta6a# u# tertium 1enus, al
lado d" los ro$"sos d" $o3#i$i0# 7 d" "%"$u$i0#+ $rit"rio (u" $o# ost"rioridad $a&6iara ara
ad'"rirs" a la t"sis d" la i#stru&"#talidad d" las &"didas $aut"lar"s. $,r4 d" "st" autor+
Instituciones de derecho procesal civil, trad4 d" Sa#tia3o S"#t-s M"l"#do+ Bu"#os Air"s+ EJEA+
1CAC+ t4 1+ 4 F?H-F?A4
7
$aut"lar"s+ $ar"$"# d" a(u"lla $ara$t"r-sti$a ,u#da&"#tal d" instrumentalidad
ad!"rtida 'a$" &2s d" s"is d*$adas or "l dis$-ulo d" C'io!"#da4
Trat2#dos" d" la sus"#si0# d"l a$to "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al r"sulta
$lara su instrumentalidad o+ si s" r",i"r"+ subsidiariedad "# r"la$i0# al ro$"so
ri#$ial d"l $ual d""#d"4 I&li$a la &"dida $aut"lar u# 8#";o #"$"sario9 $o# "l
ro$"so ri#$ial4
1H
Pu"d" o$urrir (u" #o ";ista d"$isi0# $aut"lar al3u#a dura#t" "l
ro$"di&i"#to $o#stitu$io#al+ s"a or(u" la sus"#si0# #o s" 'a7a "dido+ o
'a6i*#dos" soli$itado #o s" otor30 o or(u" #o s" 'u6i"s" d"$r"tado d" o,i$io4 Y
a)# ";isti"#do+ su ,i#alidad #o u"d" id"#ti,i$ars" $o# la d"l ro$"so
$o#stitu$io#al+ "# ta#to (u" su ,u#$i0# $o#sist" "# $o#s"r!ar la &at"ria d"l o6%"to
d" la litis 7 "!itar da:os irr"ara6l"s a las art"s o a la so$i"dad or la d"&ora d"l
ro$"di&i"#to+ "s d"$ir+ $o#stitu7" $o&o lo ad!i"rt" Cala&a#dr"i 8i#stru&"#to d"l
i#stru&"#to94 Esta instrumentalidad cuali!icada solo s" ";li$a "# ra50# d"l
ro$"so ri#$ial (u" r"t"#d" as"3urar+ 7a (u" 8#u#$a $o#stitu7"# u# ,i# or si
&is&as+ si#o (u" "st2# preordenadas a la "&a#a$i0# d" u#a ult"rior ro!id"#$ia
d",i#iti!a+ "l r"sultado r2$ti$o d" la $ual as"3ura# r"!"#ti!a&"#t"94
1A
El '"$'o d" (u" "# o$asio#"s s" a#ti$i"# los $o#t"#idos d" la s"#t"#$ia
"# la &"dida $aut"lar <al r"%u53ar so6r" la i#$o#stitu$io#alidad d"l a$to=+ #o
si3#i,i$a (u" d"saar"5$a su carcter instrumental+ toda !"5 (u" si"&r" s"
otor3a "# ,u#$i0# d"l ro$"so (u" r"t"#d" 3ara#ti5ar+ s"a ara "!itar da:os
irr"ara6l"s a las art"s o a la so$i"dad+ s"a ara &a#t"#"r !i!a la litis ri#$ial 7
lo3rar la ",i$a$ia d"l ro$"so $o&o i#stitu$i0# d" i#t"r*s )6li$o+ si"#do "sta
!uncionalidad roia d" las &"didas $aut"lar"s+ (u" s" !i#$ula $o# su s"3u#da
$ara$t"r-sti$a r"lati!a a su auto#o&-a4
B= (utonom.a. Es $o&)# (u" s" a,ir&" (u" "st" ras3o d" las &"didas
$aut"lar"s aar"$" or "l ro$"di&i"#to "s"$ial (u" s" si3u"+ (u" "# 3"#"ral s"
tra&ita# or !-a i#$id"#tal+ "s d"$ir+ "# $uad"r#o s"arado al ri#$ial4
Si# "&6ar3o+ la autonom.a $o&o ras3o $ara$t"r-sti$o d" la sus"#si0# d"l
a$to "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al+ #o s" $o#stitu7" or "l ro$"di&i"#to s"3uido
ara la d"$isi0# $aut"lar+ si#o or su !uncionalidad+ "sto "s+ or su 8auto#o&-a
,u#$io#al9 $o&o i#stitu$i0# ro$"sal4 La ,i#alidad d" la sus"#si0# "# $o#tro!"rsia
$o#stitu$io#al+ $o&o lo 'a d",i#ido la %urisrud"#$ia d" la Sur"&a Cort"+ $o#sist"
"# "r&itir $o#s"r!ar la &at"ria d"l liti3io+ d" tal su"rt" (u" s" as"3ur"
ro!isio#al&"#t" la situa$i0# %ur-di$a+ "l d"r"$'o o "l i#t"r*s d" (u" s" trat" ara
(u" la s"#t"#$ia (u" s" di$t" "!"#tual&"#t" d"$lar" "l d"r"$'o d"l a$tor 7 u"da
s"r "%"$utada ",i$a5 " -#t"3ra&"#t". 7 or otra art"+ su ,i#alidad $o#sist" "#
"!itar u# 3ra!" " irr"ara6l" da:o a las art"s o a la so$i"dad $o# &oti!o d" la
tra&ita$i0# d"l ro$"so $o#stitu$io#al4
1C
17
1
C,r4 D-"5-Pi$a5o Gi&*#"5+ I3#a$io+ Derecho procesal civil. E'ecucin !orzosa. Procesos
especiales <$o# A#dr*s d" la Oli!a Sa#tos 7 Jai&" V"3as Torr"s=+ ?J "d4+ Madrid+ Editorial C"#tro
d" Estudios Ra&0# Ar$"+ ?@@?+ 4 GH4
18
1
CALAMANDREI+ Pi"ro+ Introduccin al estudio sistemtico de las providencias cautelares, o4
$it4 sura #ota 1, 4 DD4
19
1
C,r4 la t"sis aislada LI?@@E d" la Pri&"ra Sala+ $u7o ru6ro "s 8SUSPENSIMN EN CONTROVERSIA
CONSTITUCIONAL4 NATURALEZA Y CARACTERLSTICAS9 <+#";, t4 RRI+ %u#io d" ?@@E+ 4 GDC=4
8
D" "sta &a#"ra su o6%"to "s $o&)# al d" las &"didas o ro!id"#$ias
$aut"lar"s "# 3"#"ral+ (u" di,i"r"# d"l o6%"to d"l ro$"so ri#$ial 7 (u" #u#$a
u"d"# $oi#$idir "# su o6%"ti!o d"6ido al $ar2$t"r i#stru&"#tal "# los t*r&i#os
r"$isados 7 "# su ras3o d" ro!isio#alidad (u" a'ora asa&os a su a#2lisis4
C= Provisionalidad. Al otor3ars" la sus"#si0# d"l a$to i&u3#ado "#
$o#tro!"rsia $o#stitu$io#al+ sus ","$tos si"&r" r"sulta# temporales+ "s d"$ir+
li&itados "# "l ti"&o. Lo so# or la ,i#alidad &is&a d" su #atural"5a (u" #o
r"t"#d"# r"sol!"r so6r" la r"t"#si0# la#t"ada+ or lo (u" #o r"$a"# sus
","$tos "# la r"la$i0# %ur-di$a ri#$ial 7+ or lo ta#to+ $ar"$"# d"l atri6uto d" la
autoridad d" $osa %u53ada4
?@

Esta $ara$t"r-sti$a s" d"ri!a d"l art-$ulo 1G d" la LR1@E (u" "sta6l"$" (u"
8odr2 s"r soli$itada or las art"s "# $ual(ui"r ti"&o 'asta a#t"s d" (u" s"
di$t" s"#t"#$ia d",i#iti!a9+ 7a (u" or su roia #atural"5a la d"$isi0# $aut"lar #o
u"d" rolo#3ars" &2s all2 d" la s"#t"#$ia d",i#iti!a4 A(u- $o#!i"#" disti#3uir
"#tr" "l 8&o&"#to d" soli$itud9 d" la &"dida o 8d"l &o&"#to d" otor3a&i"#to d"
o,i$io9 (u" "# todo $aso ti"#" (u" s"r a#t"s d"l di$tado d" la s"#t"#$ia+ d" a(u"l
otro 8&o&"#to "# (u" los ","$tos d" la sus"#si0# d"l a$to d"%a# d" rodu$irs"94
Lo a#t"rior lo $o#sid"ra&os i&orta#t"+ 7a (u" "# t*r&i#os d"l art-$ulo DE d" la
LR1@E la s"#t"#$ia d",i#iti!a rodu$" sus ","$tos a artir d" la ,"$'a (u" la roia
Sur"&a Cort" d"t"r&i#"+ ra50# or la $ual $r""&os (u" la ",i$a$ia d" la &"dida
$aut"lar d"6" rolo#3ars" "# "l ti"&o 'asta (u" "#tr"# "# !i3or los ","$tos d"l
,allo d",i#iti!o4 D" lo $o#trario+ odr-a# $ausars" da:os irr"!"rsi6l"s a las art"s
<"# al3u#as o$asio#"s i#$luso or &ala ,"= "# "l laso (u" &"di" "#tr" la "&isi0#
d" la s"#t"#$ia 7 la ,"$'a "# (u" s" rodu5$a# sus ","$tos4
El $ar2$t"r ro!isio#al d" la sus"#si0# d"l a$to i&li$a+ or $o#si3ui"#t"+
su $o#di$i0# d" resolucin provisional+ (u" "st2 or "s"#$ia $o#d"#ada a
d"saar"$"r4 S" a3ota la &"dida $aut"lar or #atural"5a+ s"a or t"r&i#a$i0# d"l
ro$"so "# $ual(ui"ra d" sus ,or&as o i#$luso or r"!o$a$i0# o &odi,i$a$i0# d" la
&"dida $aut"lar d"6ido al $ar2$t"r si"&r" !le0ible (u" ti"#"#+ (u" d",i#" su
)lti&a $ara$t"r-sti$a4
D= )utabilidad. Mi"#tras (u" las tr"s $ara$t"r-sti$as a#t"rior"s+
instrumentalidad+ autonom.a 7 provisionalidad $o#stitu7"# $ara$t"r-sti$as (u"
si"&r" "st2# r"s"#t"s "# la sus"#si0# d"l a$to r"$la&ado "# $o#tro!"rsia
$o#stitu$io#al+ la mutabilidad r"r"s"#ta u# atri6uto d" la d"$isi0# $aut"lar r","rida
a su variabilidad+ or lo (u" "# o$asio#"s #o s" da "st" suu"sto4 Esta
$ara$t"r-sti$a #o d"6" $o#,u#dirs" $o# la provisionalidad, (u" ati"#d" a su
$ar2$t"r #o d",i#iti!a d" la &"dida. "# $a&6io+ la mutabilidad s" r",i"r" al $ar2$t"r
,l";i6l"+ s"a or d"$isi0# d"l roio &i#istro i#stru$tor al $a&6iar $i"rtas
$ir$u#sta#$ias ,2$ti$as (u" las &oti!aro# <'"$'o #u"!o o su"r!"#i"#t"= o 6i"#
20
2
Esta&os $o#s$i"#t"s d" (u" #o "s a$-,i$o "# la do$tri#a si la d"$isi0# "# u#a &"dida
$aut"lar ad(ui"r" la $alidad d" $osa %u53ada4 Al3u#os $o#sid"rar i#$luso (u" s" trata d" u#a cosa
'uz1ada provisional, (u" ta&6i*# s" disti#3u" d" la cosa 'uz1ada ase1urativa 7 d" la cosa 'uz1ada
anticipatoria $o&o lo 'a$" !"r "l ro$"salista ar3"#ti#o Adol,o Ri!as+ si 6i"# &ati5a $ua#do s"
r",i"r" al a&aro. $,r4 su tra6a%o 8La satis,a$$i0# a#ti$iada d" la r"t"#si0#9+ "# GREIF+ Jai&"
<$oord4=+ )edidas cautelares, o4 $it4+ sura #ota 1E+ 4 ??F-?GE4 Nosotros #os i#$li#a&os or
$o#sid"rar (u" la $osa %u53ada solo r"sulta d" la s"#t"#$ia d",i#iti!a 7 #o d" las &"didas
$aut"lar"s (u" or #atural"5a so# t"&oral"s 7 ,l";i6l"s4
9
or s"r i&u3#a6l"s a#t" "l Pl"#o o las Salas d" la Sur"&a Cort" <d"
$o#,or&idad $o# los A$u"rdos Pl"#arios EI?@@1 7 FI?@@A+ $o&o r"$isar"&os &2s
ad"la#t"=4
IV
A'ora asa&os al a#2lisis d" las atri6u$io#"s d"l ministro instructor "# &at"ria d"
la sus"#si0# "# $o#tro!"rsias $o#stitu$io#al"s+ (u" s" i#s$ri6"# d"#tro d" los
a&l-si&os od"r"s d" d"$isi0# (u" ti"#" a lo lar3o d"l ro$"di&i"#to
$o#stitu$io#al4
U#a ri&"ra aro;i&a$i0# a la i&orta#$ia d" la ,i3ura d"l &i#istro
i#stru$tor "# los ro$"sos d" $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al 7 a$$i0# d"
i#$o#stitu$io#alidad+ s" ad!i"rt" si s" ti"#" "# $o#sid"ra$i0# (u" "s &"#$io#ado
"# tr"i#ta 7 s"is o$asio#"s "# ?D di!"rsos r"$"tos d" la LR1@E <$asi "# u# t"r$io
d"l total d" los art-$ulos (u" la i#t"3ra#=4 E# &at"ria d" $o#tro!"rsias+
"s"$-,i$a&"#t" s" l" otor3a# !acultades trascendentales de decisinS ad&itir o
d"s"$'ar d" la#o la d"&a#da. r"!"#ir a los ro&o!"#t"s ara (u" su6sa#"# las
irr"3ularidad"s. "&la5ar a la art" d"&a#dada 7 dar !ista a las d"&2s art"s.
s":alar ,"$'a 7 $"l"6rar la audi"#$ia d" o,r"$i&i"#to 7 d"sa'o3o d" ru"6as+
udi"#do d"s"$'ar d" la#o las (u" #o 3uard"# r"la$i0# $o# la $o#tro!"rsia o #o
i#,lu7a# "# la s"#t"#$ia d",i#iti!a. d"si3#ar al "rito o "ritos (u" "sti&"
$o#!"#i"#t". d"$r"tar ru"6as ara &"%or ro!""r. r"(u"rir a las art"s ara (u"
roor$io#"# los i#,or&"s o a$lara$io#"s (u" "sti&" #"$"sarios ara la &"%or
r"solu$i0# d"l asu#to. r"sol!"r so6r" los di!"rsos i#$id"#t"s #o&i#ados "
i##o&i#ados. 7 "la6orar "l ro7"$to d" r"solu$i0# ara so&"t"rlo al Tri6u#al
Pl"#o+ "#tr" otras4 D"#tro d" "stas a&l-si&as ,a$ultad"s+ s" "#$u"#tra# ta&6i*#
las r"lati!as a otor1ar, ne1ar, modi!icar o revocar la suspensin del acto
impu1nado.
Todas "stas ,a$ultad"s #o s" "#$u"#tra# "# disosi$i0# $o#stitu$io#al
al3u#a4 El art-$ulo 1@E $o#stitu$io#al (u" r"3ula "# su ,ra$$i0# I a las
$o#tro!"rsias $o#stitu$io#al"s r"&it" a la l"7 r"3la&"#taria+ $u"sti0# (u"
"sti&a&os $orr"$ta+ $o#traria&"#t" a lo (u" su$"d" "# "l %ui$io d" a&aro+ (u"
";ist" u#a so6r" r"3ula$i0# "# "l art-$ulo 1@H+ "# sus RII ,ra$$io#"s !i3"#t"s+ (u"
6i"# !arias d" sus r"3las udi"ro# 'a6"rs" r"s"r!ado "# la L"7 d" A&aro4
Si 6i"# udi"ra "#sars" (u" ti"#" ali$a6ilidad "# &at"ria d" $o#tro!"rsias
lo disu"sto "# la ,ra$$i0# R d"l art-$ulo 1@H $o#stitu$io#al+ (u" r"3ula la
sus"#si0# "# &at"ria d" a&aro+ #o "s as-+ 7a (u" s" trata d" u# di!"rso
ro$"so $o#stitu$io#al 7 #o ";ist" r"&isi0# al3u#a a "st" disositi!o
$o#stitu$io#al+ #i r","r"#$ia si&ilar "# la LR1@E4
?1
Cu"sti0# disti#ta "s la utilidad d"
la %urisrud"#$ia (u" s" 'a !"#ido $r"a#do d" la i#stitu$i0# d" la sus"#si0# d"l
a$to r"$la&ado "# &at"ria d" a&aro+ (u" r"sulta ri$a 7 a6u#da#t". lo a#t"rior
$o# "l ri"s3o "!id"#t" d" trasladar si# &2s a(u"lla do$tri#a "s"$-,i$a "# a&aro+
21
2
V*as" la t"sis CRVIII?@@@+ d" la S"3u#da Sala+ $u7o ru6ro "sS 8SUSPENSIMN4 ES INAPLICABLE LO
PRECEPTUADO EN LA FRACCIMN R DEL ARTLCULO 1@H DE LA CARTA MAGNA+ TRATNNDOSE DE CONTROVERSIAS
CONSTITUCIONALES9 <SJFG+ t4 RII+ s"ti"&6r" d" ?@@@+ 4 EAA=4
10
si# &"ditar so6r" las $ara$t"r-sti$as roias d" "st" di!"rso ro$"so
$o#stitu$io#al4
Esto )lti&o r"sulta i&orta#t"+ 7a (u" "l ri&"r 2rra,o d" la ,ra$$i0# R d"l
$itado r"$"to "sta6l"$" r"!isio#"s (u" "l %u"5 $o#stitu$io#al d"6" $o#sid"rar
ara "l otor3a&i"#to d" la sus"#si0# d"l a$to+ a sa6"rS <= la naturaleza de la
violacin ale1ada, la di!icultad de reparacin de los da>os $ per'uicios :ue pueda
su!rir el a1raviado con su e'ecucin, los :ue la suspensin ori1ine a terceros
per'udicados $ el inter/s p?blico@. Si 6i"# "stos "l"&"#tos u"d"# $o#sid"rars" "#
"l i#$id"#t" d" sus"#si0# "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al+ $r""&os (u" #o "s or
ali$a$i0# d"l art-$ulo 1@H $o#stitu$io#al+ (u" #o l" r"sulta ali$a6l"+ si#o &2s 6i"#
or s"r $oi#$id"#t"s $o# los ar2&"tros d" las &"didas $aut"lar"s "# 3"#"ral+ $o#
las arti$ularidad"s roias (u" s" d"ri!a# d" la LR1@E 7 d" la %urisrud"#$ial
$o#stitu$io#al4
La r"3ula$i0# d" la sus"#si0# "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al s" "#$u"#tra
r"!ista d" &a#"ra r"$isa "# la LR1@E+ "# los art-$ulos 1D a 1A+ (u" i#t"3ra# la
s"$$i0# s"3u#daS De la suspensin+ d"l Ca-tulo s"3u#do r"lati!o a %os
incidentesA &i"#tras (u" "l art-$ulo 1? s" r",i"r" a la oortu#idad "# la r"solu$i0#
d"l i#$id"#t" d" sus"#si0#+ (u" d"6"r2 r"ali5ars" $o# a#t"rioridad d"l di$tado d"
la s"#t"#$ia d",i#iti!a. &i"#tras (u" "l art-$ulo FE $o&l"&"#ta la osi6ilidad d"
(u" "l &i#istro i#stru$tor u"da d"$r"tar ru"6as ara &"%or ro!""r 7 r"(u"rir a
las art"s i#,or&"s o a$lara$io#"s #"$"sarios ara r"sol!"r so6r" la sus"#si0#
<or r"&isi0# d"l ri&"r 2rra,o d"l art-$ulo 1D d" la &is&a l"7+ (u" s":ala la
ali$a6ilidad d"l r","rido art-$ulo FE=. osi6ilidad (u" s" $o#sid"ra u#a ,a$ultad
(u" u"d" utili5ar "l &i#istro i#stru$tor ara r"sol!"r so6r" la sus"#si0#+ si# (u"
i&li(u" u#a o6li3a$i0#4
??
Asi&is&o+ d"6" t"#"rs" "# $o#sid"ra$i0# los art-$ulos
E1+ ,ra$$i0# IV+ 7 EE+ ,ra$$i0# I+ d" la LR1@E+ r"lati!os a los r"$ursos d"
r"$la&a$i0# 7 (u"%a+ "# as"$tos r"la$io#ados $o# la sus"#si0#4 E# "stos
r"$"tos (u"da r"3ulada la &at"ria sus"#sio#al "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al+
si# (u" s"a #"$"sario r"$urrir al C0di3o F"d"ral d" Pro$"di&i"#tos Ci!il"s d"
&a#"ra sul"toria4
?F
Si# "&6ar3o+ #o d"6" "rd"rs" d" !ista (u" la sus"#si0# d"l a$to "#
$o#tro!"rsia $o#stitu$io#al "s art" d"l debido proceso r"3ulado "# "l art-$ulo
22
2
C,r4 la t"sis 1EICH+ d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s 8CONTROVERSIAS CONSTITUCIONALES4 EL
MINISTRO INSTRUCTOR TIENE FACULTAD+ PERO NO OBLIGACIMN+ DE RECABAR PRUEBAS+ PREVIAMENTE A LA DECISIMN SOBRE
LA SUSPENSIMN9 <+#";, t4 V+ ,"6r"ro d" 1CCH+ 4 E@C=4 E# s"#tido $o#trario+ Castro 7 Castro $o#sid"ra
(u" al #o r"!"rs" "# la LR1@E la su6sta#$ia$i0# d"l i#$id"#t" d" sus"#si0#+ d"6" a$udirs"+ "#
t*r&i#os d"l art-$ulo 1U d" la &is&a l"7 r"3la&"#taria+ a los art-$ulos FEA a FGD d"l C0di3o F"d"ral
d" Pro$"di&i"#tos Ci!il"s+ (u" s":ala# la tra&ita$i0# d" los i#$id"#t"s (u" #o t"#3a# r"$isada
u#a tra&ita$i0# "s"$ial4 C,r4 CASTRO Y CASTRO+ Ju!"#ti#o V4+ El art.culo 234 constitucional, o4 $it4
sura #ota A+ 4 ?1@4
23
2
C,r4 la t"sis %urisrud"#$ial 1DICH d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s 8CONTROVERSIAS
CONSTITUCIONALES4 INTERPS JURLDICO EN MATERIA SUSPENSIONAL+ NO ES SUPLETORIO EL CMDIGO FEDERAL DE
PROCEDIMIENTOS CIVILES9 <+#";+ t4 V+ ,"6r"ro d" 1CCH+ 4 EHC=4
11
1D+
?D
"# r"la$i0# $o# "l 1H $o#stitu$io#al.
?E
d" tal su"rt" (u" "l &i#istro i#stru$tor
d"6" t"#"r r"s"#t" si"&r" (u" s" $u&la $o# "st" d"r"$'o ,u#da&"#tal d"
$ar2$t"r i#stru&"#tal+ 7a (u" $ual(ui"r &"dida $aut"lar $o#stitu7"+ $o&o 'a
s":alado Cala&a#dr"i+ "l 8i#stru&"#to d"l i#stru&"#to9 "# $ua#to a la ,i#alidad
)lti&a d" la ,u#$i0# %urisdi$$io#al4
?G
As- lo d"%a !"r Gar$-a d" E#t"rr-a "# otra
$l2si$a o6ra+ si 6i"# "# &at"ria $o#t"#$ioso-ad&i#istrati!a+ al s":alar (u" "l
tri6u#al $o#stitu$io#al "sa:ol 'a ro$la&ado 8(u" ";ist" u# !"rdad"ro d"r"$'o
,u#da&"#tal a la tut"la $aut"lar9 7 (u" $o#$r"ta&"#t" 'a d",i#ido "l $o#t"#ido d"
"s" d"r"$'o 8$o&o todo lo (u" ";i%a la ","$ti!idad d" la tut"la "# las situa$io#"s
arti$ular"s d" (u" s" trat"+ lo $ual i#$lu7"+ #"$"saria&"#t"+ &"didas ositi!as d"
rot"$$i0#+ 7 #o s0lo sus"#sio#"s d" a$tos ad&i#istrati!os94
?H
D" a'- (u" "l
&i#istro i#stru$tor d"6a $uidar "l "(uili6rio "#tr" las art"s al otor3ar la &"dida
$aut"lar+ lo (u" #o si3#i,i$a (u" d"6a si"&r" otor3ars" audiatur et altera pars
$o&o !"r"&os &2s ad"la#t"4
D""#di"#do d" las ,i#alidad"s d" $ada &"dida $aut"lar ";ist"# di!"rsos
ro$"di&i"#tos d" $o3#i$i0#4
?A
E# "l ro$"di&i"#to $aut"lar "# &at"ria d" a&aro
s" ad!i"rt" $o# $laridad+ t"#i"#do "# $u"#ta la r"$isi0# (u" Fi;-Za&udio ad!i"rt"
d""#di"#do d" la !-a i#dir"$ta <a#t" %u"5 d" Distrito= o dir"$ta <a#t" u# Tri6u#al
Col"3iado d" Cir$uito=4
?C

24
2
So6r" los al$a#$"s d" "st" r"$"to+ !*as" CARBONELL+ Mi3u"l+ 7 FERRER MAC-GREGOR+
Eduardo+ 8Co&"#tario al art-$ulo 1D d" la Co#stitu$i0# Pol-ti$a d" los Estados U#idos M";i$a#os9+
Derechos del pueblo me0icano, )/0ico a trav/s de sus Constituciones, M*;i$o+ Mi3u"l N#3"l
Porr)a+ ?@@G+ t4 RVI+ 4 E@G-E?G4
25
I#$luso s" 'a $o#sid"rado $o&o ,u#da&"#to $o#stitu$io#al d" las &"didas $aut"lar"s "#
3"#"ral+ "l $o#t"#ido d"l art-$ulo 1H $o#stitu$io#al al s":alar+ "# la art" $o#du$"#t"+ (u" 8Las
l"7"s ,"d"ral"s 7 lo$al"s "sta6l"$"r2# los &"dios #"$"sarios ara (u" s" 3ara#ti$" la
i#d""#d"#$ia d" los tri6u#al"s $ la plena e'ecucin de sus resoluciones94 C,r4 GONZNLEZ CQPVEZ+
Q*$tor+ %a suspensin del acto reclamado en amparo, desde la perspectiva de los principios de las
medidas cautelares+ o4 $it4 sura #ota H+ 4 1EA-1G@4
26
As-+ or "%"&lo+ lo 'a $o#sid"rado "l Tri6u#al Co#stitu$io#al "sa:ol+ al $o#sid"rar las
&"didas $aut"lar"s $o&o art" d" la tut"la %udi$ial ","$ti!a4 E# 3"#"ral+ so6r" las &"didas
$aut"lar"s "# Esa:a+ !*as" ORTELLS RAMOS+ Ma#u"l+ %as medidas cautelares+ Madrid+ La L"7+
?@@@. "# $ua#to a los ro$"sos $o#stitu$io#al"s+ !*a#s" CIFUENTES+ Ja!i"r+ %as medidas cautelares
en los procesos ante el &ribunal Constitucional, Madrid+ Col";+ 1CCF. CQINCQILLA MARLN+ Car&"#+ %a
tutela cautelar en la nueva 'usticia administrativa, Madrid+ Ci!itas+ 1CC1. GARCLA DE ENTERRLA+
Eduardo+ %as batallas por las medidas cautelares. Derecho comunitario europeo $ proceso
contencioso*administrativo espa>ol, Fra+ "d4+ Madrid+ T'o&so#-Ci!itas+ ?@@G. 7 MONTAKPS PARDO+
Mi3u"l N#3"l+ %a suspensin cautelar en el recurso de amparo. Prontuario de 'urisprudencia
constitucional, Pa&lo#a+ Ara#5adi+ ?@@14
27
2
GARCLA DE ENTERRLA+ Eduardo+ %as batallas por las medidas cautelares, o4 )lt4 $it4+ 4 1E4 E#
!arios tri6u#al"s $o#stitu$io#al"s s" 'a !"#ido a$"ta#do a las &"didas $aut"lar"s $o&o art" d"
la tut"la %udi$ial ","$ti!a4
28
2
So6r" "stos ro$"di&i"#tos d" $o3#i$i0# d" las &"didas $aut"lar"s at"#di"#do a sus
"s"$ial"s ,i#alidad"s as"3urati!as+ !*as" CALAMANDREI+ Pi"ro+ o4 $it4+ sura #ota 1+ 4 HC-AD4
29
2
Esta r"$isi0# r"sulta i&orta#t" ara $o&r"#d"r los dos s"$tor"s "# (u" o"ra la
sus"#si0# d"l a$to r"$la&ado "# &at"ria d" a&aro+ 7a (u" d""#di"#do d" su tra&ita$i0# "# la
!-a i#dir"$ta o dir"$ta+ ";ist"# r"3las r"$isas so6r" la sus"#si0# d" o,i$io 7 d" i#sta#$ia d" art"4
C,r4 las $l2si$as o6ras d" BURGOA+ I3#a$io+ El 'uicio de amparo, D1J "d4+ M*;i$o+ Porr)a+ ?@@E+ 4
H?@-A1A. FIR-ZAMUDIO+ Q*$tor+ Ensa$os sobre el derecho de amparo, Fra4 "d4+ M*;i$o+ Porr)a-
UNAM+ ?@@F+ 4 EC-GE. 7 NORIEGA+ Al,o#so+ %ecciones de (mparo, FJ "d4+ M*;i$o+ Porr)a+ 1CC1+
12
Por u#a art" ";ist" la suspensin de o!icio+ (u" s" otor3a d" la#o+ si#
u#a su6sta#$ia$i0# "s"$ial 7 si# audi"#$ia d" las art"s+ or lo (u" #o s"
r"(ui"r" a6rir u# $uad"r#o aral"lo al ri#$ial. 3"#"ral&"#t" s" $o#$"d" "# "l
&is&o auto d" ad&isi0# d" la d"&a#da <au#(u" u"d" s"r $o# ost"rioridad=4 E#
$a&6io+ "# la suspensin a peticin de parte+ #"$"saria&"#t" ";ist" u#a
su6sta#$ia$i0# "# !-a i#$id"#tal+ $o# audi"#$ia d" art"s 7 (u" or r"3la 3"#"ral
$o#sta d" dos ,as"sS u#a ri&"ra $o3#i$i0# su&ar-si&a <si# audi"#$ia d" art"s=
do#d" s" r"su"l!" so6r" la suspensin provisional $o&o decisin interina "# "l
ro$"di&i"#to $aut"lar d"6ido a la #"$"sidad d" ur3"#$ia d" la &"dida. 7 otra
,as" ost"rior d" $o3#i$i0# ordi#aria+ $o# l"#a audi"#$ia d" las art"s 7 do#d"
ri3" "l ri#$iio d" $o#tradi$$i0#+ a &a#"ra d" "taa d" $o#!alida$i0# d" a(u"lla
ri&"ra &"dida+ ara r"sol!"r so6r" la suspensin de!initiva.
E# r"alidad las sus"#sio#"s 8ro!isio#al9 7 8d",i#iti!a9 so# a&6as
provisionales "# $ua#to a (u" las dos dura# 'asta (u" a$o#t"$" u# '"$'o o a$to
(u" las a3ota4 A(u- $o6ra r"l"!a#$ia la ad!"rt"#$ia d" Cala&a#dr"i+ so6r" "st"
aar"#t" %u"3o d" ala6ras+ dado (u" 8"l $o#$"to d" provisoriedad <7 lo &is&o "l
(u" $oi#$id" $o# *l+ d" interinidad= "s u# o$o di!"rso+ 7 &2s r"stri#3ido+ (u" "l
d" temporalidad4 &emporal "s+ si&l"&"#t"+ lo (u" #o dura si"&r". lo (u"
i#d""#di"#t"&"#t" d" (u" so6r"!"#3a otro "!"#to+ ti"#" or s- &is&o dura$i0#
li&itada. provisiorio "s+ "# $a&6io+ lo (u" "st2 d"sti#ado a durar 'asta ta#to (u"
so6r"!"#3a u# "!"#to su$"si!o+ "# !ista 7 "# "s"ra d"l $ual "l "stado d"
ro!isiori"dad su6sist" dura#t" el tiempo intermedio4 E# "st" s"#tido+ provisorio
"(ui!al" a interino. a&6as ";r"sio#"s i#di$a# lo (u" "st2 d"sti#ado a durar
sola&"#t" "l ti"&o intermedio (u" r"$"d" al "!"#to "s"rado94
F@

Ad"&2s d" "sta ro!isori"dad ta#to d" la sus"#si0# d"#o&i#ada
8ro!isio#al9 $o&o la 8d",i#iti!a9+ ti"#"# a&6as la $ara$t"r-sti$a d" la mutabilidad,
7a (u" u"d"# s"r i&u3#adas a tra!*s d" los r"$ursos d" r"!isi0# 7 (u"%a
<art-$ulos CE+ ,ra$$i0# RI 7 AF+ ,ra$$i0# II+ d" la L"7 d" A&aro=4
A'ora 6i"#+ V$u2l"s so# los tios d" sus"#si0# (u" u"d"# ";istir "# las
$o#tro!"rsias $o#stitu$io#al"sW El &i#istro i#stru$tor odr2 otor3ar la sus"#si0#
d"l a$to <i= de o!icioA o <ii= a peticin de parte, $o#,or&" lo "sta6l"$" "l art-$ulo 1D
d" la LR1@E4 Si# "&6ar3o+ #o ";ist" $laridad "# "l ro$"di&i"#to a s"3uir ara
a&6os tios d" sus"#si0#+ a di,"r"#$ia d" lo (u" o$urr" "# &at"ria d" a&aro
(u" su r"3ula$i0# "s r"$isa4
Esto 'a &oti!ado $i"rtas dudas d" la do$tri#a4 El 'o7 &i#istro %u6ilado d" la
Sur"&a Cort"+ Ju!"#ti#o Castro 7 Castro+ 'a $o#sid"rado (u" "# r"alidad #o
";ist" la suspensin de o!icio "# la $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al4 Co#sid"ra (u" "st"
tio d" sus"#si0# (u" s" da "# &at"ria d" a&aro+ "# $i"rtos $asos 8r"$"d" al
%ui$io ri#$ial (u" probablemente s" a6rir2+ "ro (u" ta&6i*# #o s" as"3ura (u"
";istir24 As- "sta sus"#si0# "s autnoma. "s d"$ir "s u#a $aut"la "&"r3"#t" (u"
ti"#" !ida or s- &is&a4 El ro$"di&i"#to (u" s" i#staura no es un incidente. Todo
"sto (u" d"&u"stra u#a auto#o&-a d" la ro!id"#$ia $aut"lar+ u"d" o$urrir "# "l
%ui$io d" a&aro4 No "s "s" "l $aso d" las $o#tro!"rsias $o#stitu$io#al"s4 E#
4 1@H@-11@E4
30
Introduccin al estudio sistemtica de las providencias cautelares. o4 $it4 sura #ota 1+
4 FG4
13
"stos ro$"di&i"#tos no ha$ suspensin de o!icioA or lo ta#to+ "# "llas #o $a6"
"#sar "# u#a sus"#si0# aut0#o&a d"l ri#$ial4 En todo momento es un
incidente4 As- lo di$" "l art-$ulo 1G d" la L"7S 8La sus"#si0# s" tra&itar2 or !-a
i#$id"#tal 7 podr ser solicitada por las partes en cual:uier tiempo hasta antes de
:ue se dicte sentencia de!initiva94
F1
Par"$i"ra (u" ";ist" u#a $o#,usi0# d" lo (u" d"6"&os "#t"#d"r or
autonom.a, (u" $o&o '"&os !isto $o#stitu7" u#a $ara$t"r-sti$a d" la sus"#si0#
"# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al (u" "s $o&)# a $ual(ui"r &"dida $aut"lar. so#
aut0#o&as+ #o or "l ro$"di&i"#to or "l $ual s" !"#tila# <(u" "# 3"#"ral s"
tra&ita# or !-a i#$id"#tal=+ si#o or su ,i#alidad $o&o i#stitu$i0# ro$"sal+ "s
d"$ir+ or tratars" d" u#a i#stitu$i0# (u" "rsi3u" "# si &is&a u# o6%"to disti#to al
%ui$io ri#$ial4 E# "st" s"#tido+ la auto#o&-a "s !ista d"sd" su !uncionalidad,
$o&o &"dio (u" 3ara#ti5a la ",i$a$ia d"l ro$"so4
Por lo a#t"rior "sti&a&os (u" la suspensin de o!icio "# "l %ui$io d" a&aro
#o d"%a d" s"r u#a &"dida $aut"lar d" #atural"5a i#stru&"#tal al %ui$io ri#$ial+
or "l si&l" '"$'o d" #o tra&itars" "# !-a i#$id"#tal+ toda !"5 (u" "# #i#3)#
$aso ad(ui"r" la sus"#si0# i#d""#d"#$ia d"l %ui$io ri#$ial4 Ta# "s as-+ (u" #o
odr-a otor3ars" la sus"#si0# d" o,i$io si# (u" s" r"s"#t" u#a d"&a#da d"
a&aro d"6ido al ri#$iio d" i#sta#$ia d" art" a3ra!iada+ d" $o#,or&idad $o# la
,ra$$i0# I d"l art-$ulo 1@H $o#stitu$io#al+ #i ti"#" u#a d",i#iti!idad la d"$isi0#
$aut"lar al "star su"ditada su t"&oralidad a la dura$i0# d"l ro$"so ri#$ial+
i#$lusi!" a la ad&isi0# d" la d"&a#da "# los suu"stos "# (u" s" 'u6i"ra
otor3ado la &"dida $aut"lar r"!ia&"#t"4
La ro$"d"#$ia de o!icio d" la sus"#si0# "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al s"
"#$u"#tra r"!ista ";r"sa&"#t" "# "l art-$ulo 1D d" la LR1@E4 Su tra&ita$i0#
di,i"r" a la (u" s" r"!* "# &at"ria d" a&aro (u" d"6" otor3ars" d" la#o4 E# la
$o#tro!"rsia $o#stitu$io#al+ "# $a&6io+ si"&r" t"#dr2 (u" s"r "# !-a i#$id"#tal "#
t*r&i#os d"l art-$ulo 1G d" la LR1@E $o&o 6i"# lo s":ala Castro 7 Castro. 7
ad"&2s t"#i"#do "# $o#sid"ra$i0# (u" la r"3ula$i0# "s"$-,i$a 8D" la sus"#si0#9
$o#stitu7" u#a s"$$i0# "s"$ial d"l Ca-tulo IIS 8D" los i#$id"#t"s9+ d" do#d" s"
i#,i"r" (u" la sus"#si0#+ s"a d" o,i$io o a "ti$i0# d" art"+ d"6"r2 tra&itars" !-a
i#$id"#tal+ si# (u" "llo s"a o6st2$ulo ara (u" 6a%o "sta ,or&a s" otor3u" la
sus"#si0# d" o,i$io4
VOu* su$"d"r-a si las art"s #o soli$ita# la sus"#si0# 7 "l &i#istro
i#stru$tor ad!i"rt" (u" d"6" otor3ars" al $o#sid"rar a,"$ta$i0# al i#t"r*s )6li$o
$o# i#&i#"#t" da:o a la so$i"dadW Si la roia l"7 "r&it" (u" 8"l &i#istro
i#stru$tor+ de o!icio o a "ti$i0# d" art"+ odr2 $o#$"d"r la sus"#si0# d"l a$to9+
#o ad!"rti&os o6st2$ulo al3u#o (u" u"da "l &i#istro otor3arla "# !-a i#$id"#tal+
7a (u" "l $itado art-$ulo 1G $lara&"#t" s":ala (u" 8la sus"#si0# s" tra&itar2 or
!-a i#$id"#tal9+ d"6i"#do t"#"rs" "# $u"#ta ara $o#$"d"rla 8los "l"&"#tos (u"
s"a# roor$io#ados or las art"s o r"$a6ados or "l &i#istro i#stru$tor9 <art4 1D
d" la LR1@E= 7 at"#di"#do ad"&2s la r"3la 3"#"ral r"!ista "# "l art-$ulo 1A d" la
31
CASTRO Y CASTRO+ Ju!"#ti#o V4+ El art.culo 234 constitucional, o4 $it4 sura #ota A+ 4
?@E-?@G4
14
LR1@E+ r"lati!a a (u" 8d"6"r2# to&ars" "# $u"#ta las $ir$u#sta#$ias 7
$ara$t"r-sti$as arti$ular"s d" la $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al494
F?
No $r""&os (u" "l $itado art-$ulo 1G s" r",i"r" ";$lusi!a&"#t" a la
sus"#si0# a "ti$i0# d" art"+ 7a (u" la ri&"ra art" d" di$'o r"$"to "s
$at"30ri$a al s":alar (u" 8la sus"#si0#9 <si# disti#3uir si "s d" o,i$io o a "ti$i0#
d" art"= 8s" tra&itar2 or !-a i#$id"#tal9+ lo $ual s" $orro6ora ad"&2s $o# "l
art-$ulo 1? d" la &is&a l"7+ do#d" l" otor3a "l $ar2$t"r d" i#$id"#t" a la
sus"#si0#+ $u"sti0# l03i$a si s" ad!i"rt" (u" r"$isa&"#t" la sus"#si0# d"l a$to
s" "#$u"#tra r"3ulado d"#tro d"l $a-tulo 8D" los i#$id"#t"s94
Pudi"ra "#sars" (u" si "# "l a&aro la sus"#si0# d" o,i$io s" otor3a d"
la#o+ i&li$a u#a &a7or $"l"ridad "# la d"$isi0# $aut"lar4 Lo a#t"rior #o "s d"l
todo ";a$to+ 7a (u" si 6i"# "st" tio d" sus"#si0# "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al
d"6" tra&itars" or la !-a i#$id"#tal+ "s d"$ir+ d"6" a6rirs" u# $uad"r#o or
s"arado+ #ada i&id" (u" "l &i#istro i#stru$tor d"$ida so6r" la &"dida d"
i#&"diato "# "l i#$id"#t" r"s"$ti!o <(u" i#$luso #o !"&os i#$o#!"#i"#t"+ si 6i"#
#o "s lo ortodo;o+ (u" s"a a#t"s d" ad&itirs" la d"&a#da si as- s" a&"rita $o&o
su$"d" "# a&aro=+ "# $asos ";tr"&os d" #otoria ur3"#$ia. d" lo $o#trario+ la
dila$i0# odr-a o$asio#ar da:os irr"ara6l"s a la so$i"dad+ &"r&a#do "# todo o
"# art" la ",i$a$ia d"l ro$"so $o#stitu$io#al4
La ur3"#$ia d" la &"dida i&li$a+ or lo ta#to+ (u" s"a inaudita altera parte,
si# (u" "llo r"r"s"#t" !iola$i0# al d"6ido ro$"so+ 7a (u" #o d"6" "rd"rs" d"
!ista (u" "l principio de audiencia s" r"s"tar-a "# u#a ,as" ost"rior+ dado "l
$ar2$t"r !le0ible d" la &"dida adotada+ al od"r s"r &odi,i$ada o r"!o$ada or "l
roio &i#istro i#stru$tor <or '"$'os su"r!"#i"#t"s o #u"!os (u" lo
,u#da&"#t"#= o a tra!*s d"l r"$urso d" r"$la&a$i0# a (u" s" r",i"r" "l art-$ulo E1+
,ra$$i0# IV+ d" la LR1@E+ (u" udi"ra $o#du$ir a r"!o$ar o &odi,i$ar la &"dida4
Ad"&2s+ $o&o '"&os !isto+ la &"dida si"&r" r"sulta provisional+ or lo (u" "#
#i#3)# $aso u"d" resultar irreversible+ u"sto (u" "llo $o#stituir-a u#a situa$i0#
%ur-di$a i#&odi,i$a6l" lo (u" ir-a "# $o#tra d" la ,i#alidad d" la sus"#si0#4
No $r""&os+ or $o#si3ui"#t"+ (u" la s"3u#da art" d"l art-$ulo 1D d" la l"7
r"3la&"#taria+ r"lati!o a (u" la sus"#si0# 8s" $o#$"d"r2 $o# 6as" "# los
"l"&"#tos (u" s"a# roor$io#ados or las art"s o r"$a6ados or "l &i#istro
i#stru$tor "# t*r&i#os d"l art-$ulo FE+ "# a(u"llo (u" r"sult" ali$a6l"9+
#"$"saria&"#t" $o#du5$a# a u#a $o3#i$i0# a&lia "# "l ro$"di&i"#to i#$id"#tal4
Por u#a art"+ "# $ua#to al s"3u#do suu"sto+ la roia Sur"&a Cort" 'a
"#t"#dido (u" "l &i#istro i#stru$tor #o ti"#" obli1acin d" r"$a6ar ru"6as d" las
art"s r"!ia&"#t" a d"t"r&i#ar so6r" la &"dida sus"#sio#al+ 8si#o (u"
r"r"s"#ta u#a !acultad ara 'a$"rlo+ (u" #o ti"#" (u" "%"r$itar $ua#do+ a su
%ui$io+ $u"#ta $o# los "l"&"#tos #"$"sarios ara ro!""r lo r"lati!o al r"s"$to94
FF
Y "# $ua#to a la ri&"ra art" d"l r"$"to+ dada la ur3"#$ia d" la &"dida (u"
d"6" adotars"+ d"6" r"sol!"rs" $o#,or&" los "l"&"#tos (u" 'asta "s" &o&"#to
'u6i"ra# sido roor$io#ados+ i#$luso "# la roia d"&a#da o+ "# su $aso+ "# la
32
3
Los &i#istros i#stru$tor"s 'a# otor3ado la sus"#si0# d" o,i$io "# "l i#$id"#t"
$orr"so#di"#t"+ or "%"&lo+ "# la $o#tro!"rsia AI?@@14
33
3
C,r4 la t"sis %urisrud"#$ial 1EICH d"l Tri6u#al Pl"#o+ o4 $it4 sura #ota ??4
15
$o#t"sta$i0# d" la &is&a+
FD
d" tal su"rt" (u" o"r" "l ri#$iio d" $"l"ridad
at"#di"#do la ur3"#$ia d"l $aso dada las $ara$t"r-sti$as arti$ular"s d" la
$o#tro!"rsia $o#stitu$io#al "# tr2&it"4
As-+ $ua#do "l &i#istro i#stru$tor $o#$"da la suspensin de o!icio+ d"6" s"r
"# !-a i#$id"#tal+ lo $ual di,i"r" a lo r"!isto "# &at"ria d" a&aro+ (u" s" otor3a
d" la#o si# a6rir i#$id"#t" al3u#o4 Cu"sti0# disti#ta "s (u" la LR1@E #o
"sta6l"5$a los suu"stos "# (u" d"6" ro$"d"r+ $o&o s" r"!* "# a&aro "# "l
(u" s" otor3a d" o,i$io $ua#do i&ort" "li3ro d" ri!a$i0# d" la !ida+ d"orta$i0#
o d"sti"rro o al3u#os d" los a$tos ro'i6idos or "l art-$ulo ?? $o#stitu$io#al+ o
$ua#do s" trata d" al3)# otro a$to (u" d" $o#su&ars"+ s"r-a irr"ara6l". o $ua#do
s" trata d" los #)$l"os d" o6la$i0# "%idal o $o&u#al <art-$ulos 1?D 7 ?FF d" la
L"7 d" A&aro=4
E# "l $aso d" la $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al+ "l otor3a&i"#to d" la
suspensin de o!icio d"6" &oti!ars" "# la d"$isi0# $aut"lar $orr"so#di"#t" 7 si
6i"# #o ";ist"# los suu"stos "s"$-,i$os "# (u" d"6" o"rar+ $r""&os (u"
si"&r" d"6" 3ra!itar ara su otor3a&i"#to al3)# "l"&"#to (u" i&li(u" la
ur3"#$ia d" la &"dida ara "!itar da:os irr"ara6l"s 7 3ara#ti5ar la ",i$a$ia d"l
ro$"so+ d" tal su"rt" (u" d" #o otor3ars" s" a,"$tar-a d" al3u#a &a#"ra "l
i#t"r*s d" la so$i"dad. "# "st" s"#tido odr-a# utili5ars" los suu"stos r"!istos
"# "l art-$ulo 1E d" la LR1@E+ (u" si 6i"# so# 'i0t"sis ara #"3ar la sus"#si0#+
o"rar-a# a la i#!"rsa ara otor3ar la sus"#si0# d" o,i$io4
FE
La suspensin a peticin de parte ta&6i*# d"6" tra&itars" or la !-a
i#$id"#tal 7 u"d" soli$itars" "# $ual(ui"r ti"&o 'asta a#t"s d" (u" s" di$t"
s"#t"#$ia d",i#iti!a4 Dado (u" la l"7 3uarda sil"#$io r"s"$to d" la su6sta#$ia$i0#
d"l i#$id"#t"+ r"sulta i#t"r"sa#t" "sta6l"$"r si d"6" ali$ars" la r"3la 3"#"ral d"
tra&ita$i0# d" los i#$id"#t"s #o&i#ados d" "s"$ial ro#u#$ia&i"#to+
FG
a (u" s"
r",i"r" "l t"r$"r 2rra,o d"l art-$ulo 1F d" la LR1@E+ (u" s":alaS 8Los i#$id"#t"s s"
susta#$iar2# "# u#a audi"#$ia "# la (u" "l &i#istro i#stru$tor r"$i6ir2 las ru"6as
7 los al"3atos d" las art"s 7 di$tar2 la r"solu$i0# (u" $orr"so#da94
FH

Esta 8audi"#$ia i#$id"#tal9 "st2 r"3ida or "l ri#$iio d" $o#tradi$$i0#+
do#d" s" r"!* la audi"#$ia d" las art"s 7 ";ist" $o#$"#tra$i0# ro$"sal4 Si#
34
Ca6" r"$isar (u" "# "l i#$id"#t" d" sus"#si0# u"d" o6rar $oia $"rti,i$ada d" la
totalidad d" las $o#sta#$ias (u" i#t"3ra# "l ";"di"#t" ri#$ial4
35
As- su$"di0 "# la $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al AI?@@1+ ro&o!ida or "l E%"$uti!o F"d"ral
"# $o#tra d"l d"$r"to or "l (u" "l J"," d" Go6i"r#o d"l Distrito F"d"ral d"t"r&i#0 (u" s"
$o#s"r!ara "# "sa "#tidad "l huso horario !i3"#t"4 E# "st" $aso s" $o#$"di0 la 8sus"#si0# d"
o,i$io9 "# "l i#$id"#t" r"s"$ti!o+ al $o#sid"rar "l &i#istro i#stru$tor (u" d" #o otor3ars" di$'a
&"dida s" a,"$tar-a la !ida d" los 'a6ita#t"s d" di$'a "#tidad ,"d"rati!a $o# r""r$usio#"s
#a$io#al"s " i#t"r#a$io#al"s o#i"#do "# "li3ro 8la s"3uridad 7 "$o#o&-a d" la so$i"dad9+
"l"&"#to "st" )lti&o (u" aar"$" "#tr" las 'i0t"sis d"l art-$ulo 1E d" la LR1@E $o&o ro'i6i$i0#
ara #"3ar la sus"#si0#4
36
El art-$ulo 1? d" la LR1@E s" r",i"r" a tr"s i#$id"#t"s d" "s"$ial ro#u#$ia&i"#to+ a
sa6"r+ #ulidad d" #oti,i$a$io#"s+ d" r"osi$i0# d" autos 7 "l d" ,als"dad d" do$u&"#tos+
r"$isa#do (u" $ual(ui"r otro i#$id"#t" (u" sur%a "# "l %ui$io+ $o# ";$"$i0# al d" sus"#si0#+
d"6"r2 r"sol!"rs" "# la s"#t"#$ia d",i#iti!a4
37
3
Esta 8audi"#$ia i#$id"#tal9+ #o d"6" $o#,u#dirs" $o# la di!"rsa 8audi"#$ia9 d"l ro$"so
ri#$ial+ r"lati!a al o,r"$i&i"#to 7 d"sa'o3o d" ru"6as a (u" s" r",i"r" "l art-$ulo ?C d" la LR1@E+
7a (u" ti"#"# a&6as ,i#alidad"s di!"rsas4
16
"&6ar3o+ "st" ro$"di&i"#to #o "s ali$a6l" ara la sus"#si0# d"l a$to+ toda !"5
(u" ";ist" u#a s"$$i0# "s"$ial (u" r"3ula "l i#$id"#t" d" sus"#si0#+ or lo (u"
#o #"$"saria&"#t" d"6" s"3uirs" audiatur et altera pars+ "# los t*r&i#os a#t"s
s":alados4 D" "sta &a#"ra+ al i3ual (u" "# la sus"#si0# d" o,i$io+ $r""&os (u"
#o ";ist" o6st2$ulo al3u#o ara (u" "l &i#istro i#stru$tor pueda resolver de
manera inmediata, si $u"#ta $o# los "l"&"#tos su,i$i"#t"s ara "llo
<roor$io#ados or las art"s= 7 dadas las circunstancias $ caracter.sticas
particulares de la controversia constitucional so6r" la (u" s" "st* r"sol!i"#do+ "#
t*r&i#os d"l art-$ulo 1A d" la LR1@E4 E# $aso d" (u" #o $u"#t" $o# "stos
"l"&"#tos (u" l" otor3u"# $o#!i$$i0# ara r"sol!"r so6r" la sus"#si0#+ u"d"
dis$r"$io#al&"#t" d"$r"tar ru"6as ara &"%or ro!""r o r"(u"rir a las art"s (u"
roor$io#" las a$lara$io#"s " i#,or&"s #"$"sarios ara od"r d"$idir <art-$ulo FE
"# r"la$i0# al 1D+ d" la LR1@E=4
Ta&6i*# $o#!i"#" r"$isar+ (u" "# la sus"#si0# a "ti$i0# d" art" "#
$o#tro!"rsia $o#stitu$io#al #o s" r"!*+ $o&o su$"d" "# a&aro+ u#a osi6l"
do6l" "taa su$"si!a r"3ulada "# l"7S la suspensin provisional <si 'u6i"r" "li3ro
i#&i#"#t" d" (u" s" "%"$ut" "l a$to r"$la&ado $o# #otorio "r%ui$ios ara "l
(u"%oso=+ (u" s" otor3a $o# !i3"#$ia interina 'asta "# ta#to s" r"ali5a u#a
$o#!alida$i0# a tra!*s d" la suspensin de!initiva+ $o# u#a $o3#i$i0# $o# l"#a
audi"#$ia d" las art"s+ "# los t*r&i#os 7a r"$isados4 Situa$i0# (u" #o o"ra "#
la $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al $o&o d" &a#"ra $orr"$ta r"$i"#t"&"#t" lo 'a
"#t"#dido "l Pl"#o d" la Sur"&a Cort"4
FA
V
E# $ua#to al resultado d" la d"$isi0# $aut"lar+ "l &i#istro i#stru$tor u"d"
conceder o ne1ar la sus"#si0# d"l a$to4
A= S" u"d" conceder la sus"#si0# d"l a$to ar$ial o total&"#t"+ as- $o&o
d" sus ","$tos 7 $o#s"$u"#$ias+
FC
"# $ual(ui"r &o&"#to dura#t" "l ro$"di&i"#to
38
3
Toda!-a #o s" r"da$ta "l $rit"rio sist"&ati5ado al &o&"#to d" "s$ri6ir "stas l-#"as4 Est"
$rit"rio u"d" !"rs" "# "l r"$urso d" r"$la&a$i0# F@I?@@A-CA+ d"ri!ado d" la $o#tro!"rsia
$o#stitu$io#al AGI?@@H 7 su i#$id"#t" d" sus"#si0#+ r"su"lto "l 1C d" &a7o d" ?@@A+ 6a%o la
o#"#$ia d"l Mi#istro Jos* Ra&0# Coss-o D-a54 R"sulta i#t"r"sa#t" "l $o#sid"ra#do (ui#to+ (u" "#
la art" $o#du$"#t" s":alaS 8D" a$u"rdo $o# "l Ca-tulo II+ 8D" los i#$id"#t"s9+ S"$$i0# I+ 8D" los
i#$id"#t"s "# 3"#"ral9+ 8D" la sus"#si0#9+ art-$ulos 1D a 1A+ d" la L"7 R"3la&"#taria d" la
&at"ria+ la &odalidad d" la sus"#si0# "# la $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al "s )#i$a+ s" r"su"l!"
so6r" "lla otor3a#do d" &a#"ra d",i#iti!aX$o# osi6ilidad d" &odi,i$a$i0# o r"!o$a$i0#+ s"3)# "l
$o#t"#ido d"l #u&"ral 1H d"l ord"#a&i"#to "# $itaX "s d"$ir+ "l Mi#istro i#stru$tor #o ti"#"
osi6ilidad d" otor3ar la sus"#si0# d" &a#"ra t"&oral o r"!ia+ lo (u" "s roio d" otros &"dios
d" $o#trol+ $o&o lo "s "l %ui$io d" a&aro4 E# "sas $ir$u#sta#$ias+ la d"#o&i#a$i0# utili5ada "# "l
auto r"$urrido #o "s $orr"$ta+ u"s la L"7 R"3la&"#taria d" la &at"ria #o $o#t"&la la ,i3ura d" la
sus"#si0# ro!isio#al+ or lo (u" "s oortu#o r"$isar (u" ta&o$o "s ro$"d"#t" $o#$"d"r "#
u#a $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al la &"dida $aut"lar $o# los al$a#$"s o &*ritos roios d" la
sus"#si0# ro!isio#al (u" $o#t"&la# otros ord"#a&i"#tos %ur-di$os9 <23i#a F@ d" la r"solu$i0#=4
39
C,r4 las t"sis II?@@F 7 LII?@@E+ d" la S"3u#da 7 Pri&"ra Sala+ r"s"$ti!a&"#t"+ $u7os
ru6ros so# 8SUSPENSIMN EN CONTROVERSIAS CONSTITUCIONALES4 EL MINISTRO INSTRUCTOR TIENE FACULTADES PARA
DECRETARLA NO SMLO RESPECTO DEL ACTO CUYA INALIDEZ SE DEMANDE+ SINO TAMBIPN RESPECTO DE SUS EFECTOS Y
CONSECUENCIAS9 <+#";, T4 RVII+ FEBRERO DE ?@@F+ P4 HG?=. 7 8SUSPENSIMN EN CONROVERSIA EN CONTRA DEL
PROCEDIMIENTO DE JUICIO POLLTICO4 NO PROCEDE EL OTORGAMIENTO DE PSTA+ TRATNNDOSE DE LA SUSTANCIACIMN DE
17
ri#$ial+ 'asta a#t"s d"l di$tado d" la s"#t"#$ia d",i#iti!a4 A di,"r"#$ia d" lo (u"
o$urr" "# &at"ria d" a&aro+ do#d" ";ist"# ri#$iios $o#stitu$io#al"s <art-$ulo
1@H+ ,ra$$i0# R= 7 r"3las ali$a6l"s "# la &at"ria <art-$ulos 1?F 7 1?D=+ #o s"
"sta6l"$"# "# las $o#tro!"rsias $o#stitu$io#al"s r"suu"stos ara otor3ar la
sus"#si0#4 La LR1@E solo s":ala (u" s" $o#$"d"r2 8$o# 6as" "# los "l"&"#tos
(u" s"a# roor$io#ados or las art"s o r"$a6ados or "l &i#istro i#stru$tor9
<art-$ulos 1D 7 FE+ d" la LR1@E= 7 d"6i"#do t"#"r "# $u"#ta 8las $ir$u#sta#$ias 7
$ara$t"r-sti$as arti$ular"s d" la $o#tro!"rsia9 <art-$ulo 1A LR1@E=4
Par"$i"ra (u" "l l"3islador l" 'a otor3ado al &i#istro i#stru$tor a&lios
od"r"s dis$r"$io#al"s+ or lo (u" "# "sta &at"ria d"6"r-a r",or5ars" la
&oti!a$i0# d" su d"$isi0#4 Es la %urisrud"#$ia d" la Sur"&a Cort" la (u" 'a
!"#ido "sta6l"$i"#do $i"rtos ar2&"tros 7 r"suu"stos #"$"sarios ara "l
otor3a&i"#to d" la sus"#si0# 7 d"t"r&i#ar lo (u" "s roia&"#t" &at"ria d" la
&is&a4
D@
D"6" d"sta$ars" (u" la sus"#si0# "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al <$o&o
as- s" 'a r"$o#o$ido d"sd" 'a$" ti"&o or la &"%or do$tri#a "# a&aro=+ 8"s u#a
"s"$i" d"l 3*#"ro d" las &"didas $aut"lar"s9+ d" tal su"rt" (u"+ "# ri#$iio+ 8l"
so# ali$a6l"s las r"3las 3"#"ral"s d" tal"s &"didas94
T"#i"#do "# $u"#ta lo a#t"rior+ la %urisrud"#$ia d" la Sur"&a Cort" 'a
"#t"#dido (u" o"ra# los si3ui"#t"s r"suu"stosS <i= la aari"#$ia d"l 6u"#
d"r"$'o. 7 <ii= "l "li3ro "# la d"&ora.
D1
a lo $ual a6r-a (u" a3r"3ar <iii= la
ad"$ua$i0# d" la &"dida+ $o&o !"r"&os "# su oortu#idad4
?= El &i#istro i#stru$tor u"d" #"3ar la sus"#si0# d"l a$to $ua#do s" trat"
d" u#a situacin 'ur.dica no cautelable, "s d"$ir+ $ua#do s" i&u3#"#
d"t"r&i#ados a$tos (u" or su roia #atural"5a o or sus ","$tos #o so#
sus$"ti6l"s d" sus"#si0#. o 6i"# "# los suu"stos ro'i6idos or l"74
A= Co&o s" 'a r"$isado d"sd" "l i#i$io d" "stas l-#"as+ la sus"#si0# "#
$o#tro!"rsia $o#stitu$io#al #o ro$"d" $ua#do s" i&u3#"# normas de carcter
1eneral, (u" al$a#5a ta&6i*# a los art-$ulos tra#sitorios or i#t"rr"ta$i0# d"l
art-$ulo 1D+ s"3u#do 2rra,o+ d" la LR1@E4
D?
E# "st" suu"sto+ 6asta $o# a#ali5ar
la #atural"5a &at"rial d" la i&u3#a$i0# ara d"t"r&i#ar si "sta&os "# r"s"#$ia
d" u#a norma 1eneral+ d" tal su"rt" (u" $o#stitu7a u#a situacin 'ur.dica no
cautelable at"#di"#do a la #atural"5a roia d" la i&u3#a$i0#4
DICQO PROCEDIMIENTO+ PERO SL RESPECTO DE SUS EFECTOS Y CONSECUENCIAS9 <+#";, t4 RRI+ %u#io d" ?@@E+ 4
GDA=4
40
As-+ or "%"&lo+ 'a s" 'a d"t"r&i#ado (u" la l"3iti&a$i0# #o u"d" "studiars" "# "l
i#$id"#t" d" sus"#si0#4 C,r4 la t"sis LRRRVIICE d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s SUSPENSIMN EN
CONTROVERSIAS CONSTITUCIONALES4 NO ES MATERIA DE ANNLISIS LA LEGITIMACIMN PROCESAL ACTIVA DEL PROMOVENTE
<+#";, t4 II+ o$tu6r" d" 1CCE+ 4 1GE=4
41
C,r4 la t"sis %urisrud"#$ial 1@CI?@@D d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "sS 8SUSPENSIMN EN
CONTROVERSIAS CONSTITUCIONALES4 PARA RESOLVER SOBRE ELLA ES FACTIBLE QACER UNA APRECIACIMN ANTICIPADA DE
CARNCTER PROVISIONAL DE LA INCONSTITUCIONALIDAD DEL ACTO RECLAMADO <APARIENCIA DEL BUEN DERECQO Y PELIGRO EN
LA DEMORA=9 <+#";, t4 RR+ o$tu6r" d" ?@@D+ 4 1ADC=4
42
4
C,r4 la t"sis RRRII?@@E+ d" la S"3u#da Sala+ $u7o ru6ro "s 8SUSPENSIMN EN CONTROVERSIAS
CONSTITUCIONALES4 LA PROQIBICIMN DE OTORGARLA RESPECTO DE NORMAS GENERALES INCLUYE LOS ARTLCULOS
TRANSITORIOS Y SUS EFECTOS9 <+#";, t4 RRI+ &ar5o d" ?@@E+ 4 C1@=4
18
La %urisrud"#$ia d" la Sur"&a Cort" 'a ido r"$isa#do lo (u" d"6"&os
"#t"#d"r or #or&as 3"#"ral"s4
DF
E# 3"#"ral so# a(u"llas (u" &at"rial&"#t"
t"#3a# los atri6utos d" 83"#"ralidad+ i&"rso#alidad 7 a6stra$$i0#9+ si# (u" s"a
#"$"sario (u" ,or&al&"#t" "&a#"# d" u# 0r3a#o l"3islati!o4 D" tal su"rt" (u" "#
$ada $aso s" t"#dr2 (u" a#ali5ar la naturaleza de la impu1nacin $o#
i#d""#d"#$ia d"l nomen iuris (u" ,or&al&"#t" r"$i6a+ d"6i"#do "l %u"5
$o#stitu$io#al+ or $o#si3ui"#t"+ at"#d"r a su contenido material4
DD
As- su$"d" $o# los r"3la&"#tos ,"d"ral"s 7 lo$al"s (u" $o#stitu7"# #or&as
3"#"ral"s a "sar d" (u" ,or&al&"#t" #o ro!"#3a# d" u# 0r3a#o l"3islati!o.
DE
o
i#$luso $o# $i"rtos decretos (u" si 6i"# ,or&al&"#t" s" "&it"# $o# 6as" "# la
,ra$$i0# I+ d"l art-$ulo AC $o#stitu$io#al+ &at"rial&"#t" r")#"# las $ara$t"r-sti$as
aludidas d" los r"3la&"#tos+ $o&o su$"di0 "# la $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al
EI?@@1+ r"s"$to d"l d"$r"to "&itido or "l "%"$uti!o ,"d"ral ara "sta6l"$"r los
'usos 'orarios "# "l a-s+ toda !"5 (u" di$'o d"$r"to #o s" li&it0 8a "sta6l"$"r
u#a #or&a i#di!idual so6r" u#a "s"$i" arti$ular d" la ad&i#istra$i0# )6li$a+
$o&o "s roio d"l d"$r"to ad&i#istrati!o+ si#o (u" r",iri*#dos" a la ali$a$i0# d"
los 'usos 'orarios (u" $orr"so#d"# a la R")6li$a+ "sta6l"$" normas 1enerales
ara "l i#i$io 7 la t"r&i#a$i0# d"l 8'orario d" !"ra#o94
DG
Lo &is&o su$"d" $o#
d"t"r&i#ados a$u"rdos "&itidos or "l J"," d" Go6i"r#o d"l Distrito F"d"ral+ (u"
si 6i"# ,or&al&"#t" so# a$tos ad&i#istrati!os "# ra50# d"l 0r3a#o d"l (u"
"&a#a#+ &at"rial&"#t" u"d"# $o#stituir #or&as d" $ar2$t"r 3"#"ral4
DH
El &i#istro i#stru$tor <o "# su $aso la Sala o "l Pl"#o= d"6"#+ "# todo $aso+
at"#d"r a la #atural"5a d"l a$to $o&6atido a la lu5 d" los atri6utos d" la
3"#"ralidad+ a6stra$$i0# " i&"rso#alidad (u" os""# las #or&as 3"#"ral"s <(u"
43
4
D"#tro d" "sta $o#$"$i0# s" $o&r"#d"# a los tratados i#t"r#a$io#al"s+ las l"7"s
#a$io#al"s+ ,"d"ral"s 7 lo$al"s+ las $o#stitu$io#"s d" las "#tidad"s ,"d"rati!as+ los r"3la&"#tos
,"d"ral"s 7 lo$al"s+ as- $o&o $i"rtos d"$r"tos o a$u"rdos (u" t"#3a# los atri6utos d" s"r
a6stra$tos+ 3"#"ral"s " i&"rso#al"s4
44
4
Para la ro$"d"#$ia d" la a$$i0# d" i#$o#stitu$io#alidad+ la %urisrud"#$ia 'a disti#3uido
las di,"r"#$ias "#tr" la l"7 7 "l a$to ad&i#istrati!o4 La l"7 r",i"r" u# #)&"ro i#d"t"r&i#ado "
i#d"t"r&i#a6l" d" $asos 7 !a diri3ida a u#a luralidad d" "rso#as i#d"t"r&i#adas "
i#d"t"r&i#a6l"s4 El a$to ad&i#istrati!o+ "# $a&6io+ $r"a situa$io#"s %ur-di$as arti$ular"s 7
$o#$r"tas+ 7 #o os"" los "l"&"#tos d" 3"#"ralidad+ a6stra$$i0# " i&"rso#alidad d" las (u" 3o5a
la l"7. $,r4 la t"sis %urisrud"#$ial ?FICC+ d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s 8ACCIMN DE
INCONSTITUCIONALIDAD4 PARA DETERMINAR SU PROCEDENCIA EN CONTRA DE LA LEY O DECRETO+ NO BASTA CON ATENDER
LA DESIGNACIMN OUE SE LE QAYA DADO AL MOMENTO DE SU CREACIMN+ SINO A SU CONTENIDO MATERIAL OUE LO DEFINA
COMO NORMA DE CARNCTER GENERAL <+#";, t4 IR+ a6ril d" 1CCC+ 4 ?EG=
45
4
C,r4 la t"sis aislada CRVII?@@@+ d" la S"3u#da Sala+ $u7o ru6ro "s 8SUSPENSIMN EN
CONTROVERSIAS CONSTITUCIONALES4 ES IMPROCEDENTE TRATNNDOSE DE REGLAMENTOS <+#";, t4 RII+ s"ti"&6r" d"
?@@@+ 4 EAA=
46
4
C,r4 la t"sis %urisrud"#$ial 1@?I?@@1 d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s 8QORARIO DE VERANO4
EL DECRETO PRESIDENCIAL OUE LO ESTABLECIM+ DEL TREINTA DE ENERO DE DOS MIL UNO+ PUBLICADO EN EL DIARIO OFICIAL
DE LA FEDERACIMN EL PRIMERO DE FEBRERL DEL MISMO AKO+ ES UN REGLAMENTO DESDE EL PUNTO DE VISTA MATERIAL9
<+#";, t4 RIV+ s"ti"&6r" d" ?@@1+ 41@?F=
47
4
C,r4 la t"sis %urisrud"#$ial D1I?@@? d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s 8SUSPENSIMN EN
CONTROVERSIAS CONSTITUCIONALES4 ES IMPROCEDENTE DECRETARLA CUANDO SE IMPUGNE UN ACUERDO ERPEDIDO POR EL
JEFE DE GOBIERNO DEL DISTRITO FEDERAL+ OUE REUNA LAS CARACTERLSTICS DE GENERALIDAD+ ABSTRACCIMN Y
OBLIGATORIEDAD PROPIAS DE UNA NORMA DE CARNCTER GENERAL9 <+#";, t4 RVI+ o$tu6r" d" ?@@?+ 4 CCH=
19
i#$lu7"# ta&6i*# los art-$ulos tra#sitorios 7 sus ","$tos=+
DA
$ara$t"r-sti$as (u" "#
o$asio#"s #o so# ta# $laras4
DC
Asi&is&o+ ta&o$o so# sus$"ti6l"s d" sus"#si0# a(u"llos a$tos $u7os
","$tos #o lo "r&it"#+ $o&o su$"d" $o# los a$tos $o#su&ados+ toda !"5 (u"+
$o&o su$"d" "# "l a&aro+ 8"(ui!aldr-a a darl" a la &"dida $aut"lar ","$tos
r"stitutorios (u" #i si(ui"ra so# roios d" la s"#t"#$ia d" ,o#do+ 7a (u" or
disosi$i0# ";r"sa d"l art-$ulo 1@E+ "#)lti&o 2rra,o+ d" la Co#stitu$i0# Pol-ti$a
d" los Estados U#idos M";i$a#os <disosi$i0# (u" s" r"rodu$" "# "l #u&"ral DE+
s"3u#do 2rra,o+ d" la l"7 r"3la&"#taria d"l r"$"to $o#stitu$io#al $itado=+ la
d"$lara$i0# d" i#!alid"5 d" las s"#t"#$ias #o ti"#" ","$tos r"troa$ti!os+ sal!o "#
&at"ria "#al+ "# la (u" r"3ir2# los ri#$iios 3"#"ral"s 7 disosi$io#"s l"3al"s
ali$a6l"s d" "sta &at"ria4 Por ta#to+ si la s"#t"#$ia d" ,o#do (u" s" di$t" "# "s"
%ui$io $o#stitu$io#al #o ti"#" ","$tos r"troa$ti!os+ &"#os odr-a t"#"rlos la
r"solu$i0# (u" s" ro#u#$i" "# "l i#$id"#t" $aut"lar+ &2;i&" (u" "l o6%"to d" *st"
"s i&"dir la r"ali5a$i0# d" $i"rtos a$tos+ lo (u" l03i$a&"#t" s0lo u"d" "!itars"
$ua#do #o s" 'a# &at"riali5ado94
E@
B= La roia l"7 "sta6l"$" ro'i6i$io#"s (u" ati"#d"# a los ","$tos
d"ri!ados d" la sus"#si0#+ (u" d"6" ta&6i*# t"#"r "# $o#sid"ra$i0# "l &i#istro
i#stru$tor ara #"3ar la sus"#si0#4 Estas situaciones 'ur.dicas no cautelables+ s"
"#$u"#tra# r"!istas "# "l art-$ulo 1E d" la LR1@E+ a sa6"rS <i= s" o#3a "# "li3ro
la s"3uridad o "$o#o&-a #a$io#al"s. <ii= s" o#3a "# "li3ro las i#stitu$io#"s
,u#da&"#tal"s d"l ord"# %ur-di$o &";i$a#o. 7 <iii= u"da a,"$tars" 3ra!"&"#t" a la
so$i"dad "# u#a roor$i0# &a7or a los 6"#",i$ios (u" $o# "lla udi"ra o6t"#"rs"
"l soli$ita#t"4
Las ro'i6i$io#"s a'- "sta6l"$idas o6li3a# al &i#istro i#stru$tor a #"3ar la
sus"#si0# soli$itada+ $o# i#d""#d"#$ia d" los 8,i#"s loa6l"s 7 d" 6u"#a ,"9 (u"
s" "rsi3ui"ra# $o# la sus"#si0#4
E1
Al r"r"s"#tar $o#$"tos a6i"rtos+ s" otor3a
u#a dis$r"$io#alidad i#t"rr"tati!a al %u"5 $o#stitu$io#al+ lo (u" 'a dado lu3ar a
(u" s" ,u"ra# "sta6l"$i"#do sus $o##ota$io#"s !-a %urisrud"#$ial4 As-+ "# $ua#to
al ri&"r suu"sto+ s" 'a $o#sid"rado or "l Tri6u#al Pl"#o d" la Sur"&a Cort"
(u" or econom.a nacional, 8s" id"#ti,i$a $o# la or3a#i5a$i0# d" las a$ti!idad"s
"$o#0&i$as "sta6l"$idas or "l Estado &";i$a#o $o#,or&" a los li#"a&i"#tos d"
48
4
C,r4 la t"sis RRRIII?@@E d" la S"3u#da Sala+ $u7o ru6ro "s 8SUSPENSIMN EN CONTROVERSIAS
CONSTITUCIONALES4 LA PROQIBICIMN DE OTORGARLA RESPECTO DE NORMAS GENERALES INCLUYE LOS ARTLCULOS
TRANSITORIOS Y SUS EFECTOS9 <+#";+ t4 RRI+ &ar5o d" ?@@E+ 4 C1@=4
49
4
As- su$"di0 "# "l r"$urso d" r"$la&a$i0# FH1I?@@D+ r"s"$to d" la $o#tro!"rsia
$o#stitu$io#al r"lati!a al !"to al r"suu"sto d" "3r"sos d" la ,"d"ra$i0#4 U# a#2lisis d"tallado d"
"st" asu#to+ as- $o&o d"l a#2lisis d" la #atural"5a d"l a$to r"$la&ado ara otor3ar la sus"#si0#+
u"d" $o#sultars" "# la o6ra d" GMNGORA PIMENTEL+ G"#aro+ El veto al presupuesto de e1resos de la
"ederacin, M*;i$o+ Porr)a+ ?@@E4
50
5
C,r4 la t"sis LRVIII?@@@ d" la S"3u#da Sala+ $u7o ru6ro "s 8CONTROVERSIAS CONSTITUCIONALES4
NO PROCEDE EL OTORGAMIENTO DE LA SUSPENSIMN EN CONTRA DE ACTOS CONSUMADOS9 <+#";, t4 RII+ %ulio d" ?@@@+
4 EHF4
51
5
C,r4 la t"sis LRRRVIIICE d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s 8SUSPENSIMN EN CONTROVERSIAS
CONSTITUCIONALES4 DEBE NEGARSE CUANDO SE ACTUALICE UNO DE LOS SUPUESTOS PREVISTOS EN EL ARTLCULO 1E DE LA
LEY REGLAMENTARIA DE LAS FRACCIONES I Y II DEL ARTLCULO 1@E DE LA CONSTITUCIMN FEDERAL+ AUNOUE SE ALEGUE
VIOLACIMN A LA SOBERANLA DE UN ESTADO9 <+#";+ t4 II+ o$tu6r" d" 1CCE+ 4 1GD=4
20
la L"7 Fu#da&"#tal "# 6"#",i$io d" todos sus 3o6"r#ados+ (u" "s "l ,i# )lti&o d"l
Estado94 E# "st" s"#tido+ la ro'i6i$i0# s0lo o"rar2 8"# $aso d" $o#$"d"rs" di$'a
sus"#si0#+ s" l"sio#ara# intereses de la sociedad en 1eneral 7 #o "# ,or&a
arti$ulari5ada d" u# d"t"r&i#ado #)&"ro d" sus &i"&6ros94
E?

U# s"$tor d" la do$tri#a 'a s":alado u# $i"rto 3rado d" r"la$i0# d" los
i#t"r"s"s ,"d"ral"s "# d"tri&"#to a los lo$al"s+ al "sta6l"$"rs" "sta ro'i6i$i0#
ara otor3ar la sus"#si0# $ua#do 8s" o#3a "# "li3ro la s"3uridad o "$o#o&-a
#a$io#al9+ lo $ual #o "s a$ord" a la #atural"5a (u" 'o7 ti"#"# las $o#tro!"rsias
$o#stitu$io#al"s4
EF
E# $ua#to al s"3u#do suu"sto+ s" 'a "#t"#dido (u" or instituciones
!undamentales del orden 'ur.dico me0icano+ s" "#ti"#d"# a(u"llos (u" d"ri!a# d"
los ri#$iios 62si$os d" la Co#stitu$i0# ,"d"ral+ (u" ti"#"# o6%"to $o#struir 7
d",i#ir la "stru$tura ol-ti$a d"l Estado &";i$a#o+ as- $o&o rot"3"r 7 'a$"r
","$ti!as las disosi$io#"s $o#stitu$io#al"s. d" tal su"rt" (u" otor3a# "sta6ilidad 7
"r&a#"#$ia a la #a$i0# "# su $o#%u#to+ al r"3ir su !ida ol-ti$a+ so$ial 7
"$o#0&i$a4 As- s" 'a# $o#sid"rado+ "# ,or&a "#u#$iati!a+ los ri#$iios d"l
r*3i&"# ,"d"ral+ d" di!isi0# d" od"r"s+ d"l sist"&a r"r"s"#tati!o 7 d"&o$r2ti$o
d" 3o6i"r#o+ d" s"ara$i0# I3l"sia-Estado+ d" las 3ara#t-as i#di!idual"s+ d"l
sist"&a d" %usti$ia $o#stitu$io#al+ d"l do&i#io dir"$to 7 ori3i#ario d" la #a$i0#
so6r" sus r"$ursos+ as- $o&o "l d" r"$tor-a "$o#0&i$a d"l Estado4
ED
Por lo (u" 'a$" al t"r$"r suu"sto d" ro'i6i$i0# d" la &"dida $aut"lar+ "l
%u"5 $o#stitu$io#al d"6"r2 o#d"rar "# $ada $aso arti$ular si la a,"$ta$i0# 3ra!"
d" la so$i"dad "s d" tal i&orta#$ia (u" r"sult" 8"# u#a roor$i0# &a7or a los
6"#",i$ios9 (u" $o# la sus"#si0# udi"ra o6t"#"r "l soli$ita#t" d" la &"dida4 As-+
or "%"&lo+ "l Pl"#o 'a $o#sid"rado (u" "sta&os "# "st" suu"sto $ua#do d"
$o#$"d"rs" la sus"#si0#+ s" a,"$t" la ,a$ultad d"l &i#ist"rio )6li$o ,"d"ral
r"!ista "# los art-$ulos ?1 7 1@? $o#stitu$io#al"s+ r"lati!as a la "rs"$u$i0# d" los
d"litos 7 la !i3ila#$ia ara (u" los ro$"sos "#al"s s" si3a# $o# r"3ularidad. d"
tal su"rt" (u" "# "st" suu"sto d" ro'i6i$i0# s" "#$u"#tra# $ua#do la
sus"#si0# s" id" $o#tra a$tos $o&o la $o#ti#ua$i0# 7 tr2&it" d" las
a!"ri3ua$io#"s r"!ias+ 7a (u" 8l"sio#ar-a la s"3uridad so$ial d" "rs"3uir los
d"litos+ a,"$ta#do "l i#t"r*s )6li$o d" la $ol"$ti!idad (u" l" 'a "#$o&"#dado d"
&a#"ra ";$lusi!a "sa ,u#$i0# i&"rso#al d" i#!"sti3ar 7 $o&ro6ar la !"rdad d"
52
5
C,r4 la t"sis %urisrud"#$ial DEICC d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s 8SUSPENSIMN EN
CONTROVERSIAS CONSTITUCIONALES4 CONCEPTO DE 8ECONOMLA NACIONAL9 PARA EFECTOS DE SU OTORGAMIENTO
<INTERPRETACIMN DEL ARTLCULO 1E DE LA LEY REGLAMENTARIA DE LAS FRACCIONES I Y II DEL ARTLCULO 1@E
CONSTITUCIONAL=9 <+#";+ t4 IR+ %u#io d" 1CCC+ 4 GG@=4
53
C,r4 ARTEAGA NAVA+ Elisur+ Derecho constitucional, M*;i$o+ O;,ord+ 1CCC+ 4 AD@ 7 ss4.
PPREZ FERNNNDEZ CEJA+ Ydalia+ %a suspensin en la controversia constitucional, o4 $it4 sura #ota C+
4 GC-H14
54
5
C,r4 la t"sis %urisrud"#$ial ?1I?@@? d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s 8SUSPENSIMN EN LOS
JUICIOS REGIDOS POR LA LEY REGLAMENTARIA DE LAS FRACCIONES I Y II DEL ARTLCULO 1@E DE LA CONSTITUCIMN POLLTICA
DE LOS ESTADOS UNIDOS MERICANOS4 8INSTITUCIONES FUNDAMENTALES DEL ORDEN JURLDICO SUPERIOR MERICANO9 PARA
EFECTOS DE SU OTORGAMIENTO9 <+#";, t4 RV+ a6ril d" ?@@?+ 4 CE@=4 Asi&is&o+ !*as" la t"sis RIV d" la
Pri&"ra Sala+ $u7o ru6ro "s 8SUSPENSIMN EN CONTROVERSIAS CONSTITUCIONALES+ CONCEPTO DE INSTITUCIONES
FUNDAMENTALES DEL ORDEN JURLDICO MERICANO PARA LOS EFECTOS DEL INCIDENTE DE <INTERPRETACIMN DEL ARTLCULO 1E
DE LA LEY REGLAMENTARIA DE LA MATERIA=9 <+#";, t4 RII+o$tu6r" d" ?@@@+ 4 1@C1=4
21
las $o#du$tas d"li$ti!as+ lo (u" a,"$ta 3ra!"&"#t" a la so$i"dad "# u#a
roor$i0# &a7or a los 6"#",i$ios (u" $o# "lla udi"ra o6t"#"r "l soli$ita#t"94
EE
Co# 6as" "# "stas d",i#i$io#"s $o#$"tual"s d"l $o#t"#ido d"l art-$ulo 1E
d" la LR1@E+ d" &a#"ra $asu-sti$a s" 'a# !"#ido r"sol!i"#do las &"didas
$aut"lar"s+ d"6i"#do $o#sid"rars" "# su $o#%u#to las ro'i6i$io#"s aludidas4
As-+ or "%"&lo+ lo 'a r"ali5ado la S"3u#da Sala+ al "sti&ar (u" la
suspensin de las obras de ampliacin $ me'oramiento en las carreteras+ #o u"d"
$o#sid"rars" d"#tro d" las ro'i6i$io#"s d"l $itado r"$"to 87a (u" las $arr"t"ras
#o u"d"# s"r $o#sid"radas $o&o u# ri#$iio 62si$o d" la "stru$tura ol-ti$a d"l
a-s o d" rot"$$i0# 7 ","$ti!idad d" las disosi$io#"s $o#stitu$io#al"s (u" d*
"sta6ilidad 7 "r&a#"#$ia a la #a$i0# &";i$a#a+ #i la $o#$"si0# d" la &"dida
$aut"lar sus"#sio#al i&li$a u#a a,"$ta$i0# 3ra!" a la so$i"dad "# roor$i0#
&a7or a los 6"#",i$ios (u" udi"ra o6t"#"r "l soli$ita#t"+ u"s &i"#tras (u" $o# la
sus"#si0# d" la o6ra r","rida s" d"%a d" 6"#",i$iar a los usuarios d"l tra&o
$arr"t"ro r"lati!o 7 s" r"s"r!a la &at"ria d" la $o#tro!"rsia+ $o# la #"3ati!a a
otor3arla s" r"s"#ta "l ri"s3o d" (u" $"s"# los ","$tos d"l a$to $u7a i#!alid"5 s"
d"&a#da 7+ or ta#to+ (u" (u"d"# ,u"ra d" $o#trol a$tua$io#"s autoritarias
$o#trarias al ord"# $o#stitu$io#al94
EG
Por )lti&o+ $r""&os (u" ta&6i*# "l &i#istro i#stru$tor u"d" #"3ar la
sus"#si0# soli$itada $ua#do "sti&"+ dada las $ara$t"r-sti$as arti$ular"s d" la
$o#tro!"rsia $o#stitu$io#al+ (u" #o s" satis,a$"# los r"suu"stos &at"rial"s
r"lati!os a la aari"#$ia d"l 6u"# d"r"$'o 7 "l "li3ro "# la d"&ora. "l"&"#tos
(u" d"6"# $o#t"&lars" ara "l otor3a&i"#to d" la &"dida $aut"lar "# los
t*r&i#os 7 $o#di$io#"s r"$isados or la roia Sur"&a Cort" 7 (u" a'ora
asa&os a su a#2lisis4
VI
A#t"s d"l a#2lisis d" "stos r"suu"stos &at"rial"s "# &at"ria d" $o#tro!"rsia
$o#stitu$io#al+ $r""&os #"$"sario+ au#(u" s"a 6r"!"&"#t"+ r","rir#os a la &a#"ra
"# la (u" "l ri&"r r"suu"sto r"lati!o a la apariencia del buen derecho ,u"
a$o3ido $o&o u# a!a#$" "# la %urisrud"#$ia d" la sus"#si0# d"l a$to r"$la&ado
"# &at"ria d" a&aro+ 7a (u" r"$isa&"#t" d" a'- ,u" to&ada ara la
$o#tro!"rsia $o#stitu$io#al4
E# ri#$iio+ d"6"&os &"#$io#ar (u" "l $rit"rio tradi$io#al (u" s" &a#tu!o
a lo lar3o d"l si3lo RR+ sost"#-a (u" los ","$tos d" la sus"#si0# $o#sist-a#
";$lusi!a&"#t" "# &a#t"#"r las $osas "# "l "stado (u" 3uarda6a# al &o&"#to
d" otor3ars"+ "s d"$ir+ los ","$tos t"#-a# (u" s"r &"ra&"#t" conservativos+ si#
(u" "# #i#3)# $aso s" udi"ra r"stituir al "stado (u" t"#-a# a#t"s d" la !iola$i0#
55
5
C,r4 la t"sis LRRRVIIIICE d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s SUSPENSIMN EN CONTROVERSIAS
CONSTITUCIONALES4 DEBE NEGARSE CUANDO SE AFECTA LA FACULTAD DEL MINISTERIO PYBLICO FEDERAL DE PERSEGUIR LOS
DELITOS Y VIGILAR OUE LOS PROCESOS PENALES SE SIGAN CON TODA REGULARIDAD+ POROUE SE AFECTARLA GRAVEMENTE A
LA SOCIEDAD9 <+#";, t4 II+ o$tu6r" d" 1CCE+ 4 1GD=4
56
5
C,r4 la t"sis III?@@F d" la S"3u#da Sala+ $u7o ru6ro "s 8SUSPENSIMN DE LAS OBRAS DE AMPLIACIMN
Y MEJORAMIENTO DE UN TRAMO CARRETERO4 SU OTORGAMIENTO NO PONE EN PELIGRO A LAS INSTITUCIONES
FUNDAMENTALES DEL ORDEN JURLDICO MERICANO+ NI IMPLICA UNA AFECTACIMN GRAVE A LA SOCIEDAD EN PROPORCIMN
MAYQOR A LOS BENEFICIOS OUE PUDIERA OBTENER EL SOLICITANTE9 <+#";, to&o RVII+ ,"6r"ro d" ?@@F+ 4 HFH=4
22
$o#stitu$io#al+ (u" d"6"r-a# r"s"r!ars" ";$lusi!a&"#t" a la s"#t"#$ia "# la (u"
s" $o#$"di"ra "l a&aro "# "l ,o#do4 Est" $rit"rio si3ui0 su !i3"#$ia "# la
%urisrud"#$ia+ #o o6sta#t" los a!a#$"s 7 rou"stas d" la do$tri#a (u" ad!"rt-a#
la #"$"sidad d" otro tio d" &"didas d" $ar2$t"r i##o!ati!as4
U#o d" los &2s i&orta#t"s s":ala&i"#tos "# "st" s"#tido ,u" r"ali5ado
or Ri$ardo Couto+ "#to#$"s Ju"5 S";to d" Distrito "# "l Distrito F"d"ral4 E# su
$l2si$a o6ra d" 1C?C as- lo ad!"rt-a4
EH
Esta aorta$i0# do$tri#al si 6i"# $o# &a7or
*#,asis "# la s"3u#da "di$i0# aar"$ida &2s d" dos d*$adas d"su*s <1CEH= "#
!"rsi0# a$tuali5ada 7 a&liada+ $o# u# 8Jui$io $r-ti$o9 a &a#"ra d" r0lo3o (u"
r"ali5a Maria#o A5u"la Ri!"ra <adr" d"l a$tual &i#istro Maria#o A5u"la GZitr0#=+
"# "s" &o&"#to &i#istro d" la Sur"&a Cort" 7 ro,"sor d" la Fa$ultad d"
D"r"$'o d" la UNAM+ 7 $o# 8r"2&6ulo9 d"l d"sta$ado ro$"salista Jos* Castillo
Larra:a3a+ "#to#$"s Ma3istrado d"l Tri6u#al Su"rior d" Justi$ia d"l Distrito
F"d"ral4
EA
Est" )lti&o %urista a,ir&a6a $o# $o#tu#d"#$ia la #"$"sidad d" o6ras
$o&o las d" Couto (u" s" aarta# d"l 8$o#$"tualis&o i#)til9 7 (u" "sti&ula# a
"studiar 87 $o#t"&lar las !"rdad"ras $o#stru$$io#"s d"l Derecho Procesal
Constitucional, ho$ en plena e0ploracin@.
4B
D"sd" las ri&"ras 23i#as d" "sta s"3u#da "di$i0#+ A5u"la d"%a "# $laro
la tras$"#d"#$ia d" la o6ra d" Couto "# do6l" !"rti"#t"+ al s":alarS 8Dos so# las
&2s i&orta#t"s do$tri#as (u" sust"#ta+ a #u"stro &odo d" !"r+ do# Ri$ardo
57
A lo lar3o d" su o6ra d"%a $lara su ostura4 Di$" CoutoS 8Los dos r"(uisitos a#t"s
&"#$io#adosS "r%ui$io ara "l (u"%oso d" di,-$il r"ara$i0# $o# la "%"$u$i0# d"l a$to 7 ,alta d"
"r%ui$io ara la so$i"dad o ara "l Estado $o# la sus"#si0#+ so# las $o#di$io#"s #"$"sarias ara
"l otor3a&i"#to d" *sta. "ro #o "st2 or d"&2s i#sistir "# (u" #o 6asta (u" di$'as $o#di$io#"s s"
satis,a3a#+ ara (u" la sus"#si0# d"6a $o#$"d"rs"+ u"s $o&o r""tidas !"$"s lo '"&os di$'o+
la $o#$"si0# d" la sus"#si0# "s u#a ,a$ultad dis$r"$io#al ara los %u"$"s+ (ui"#"s ara #or&ar su
$rit"rio+ habrn de tomar en consideracin, en cuanto !uere posible, el probable resultado del
amparo, para :ue as. la suspensin llene sus !ines de proteccin provisional+ (u" "st2 lla&ada a
ll"#ar9 <las $ursi!as so# #u"stras=4 C,r4 %a suspensin del acto reclamado en amparo, o4 $it4 sura
#ota H+ 4 1@@4
58
La s"3u#da "di$i0# ,u" u6li$ada or la Editorial Porr)a "# 1CEH+ $o# "l t-tulo &ratado
terico*prctico de la suspensin en el amparo. Con un estudio sobre la suspensin con e!ectos de
amparo provisional, $o# "di$io#"s ost"rior"s4
59
S"3ura&"#t" "sta as"!"ra$i0# d" Castillo Larra:a3a so6r" "l 8D"r"$'o Pro$"sal
Co#stitu$io#al9 s" d"6" a (u" t"#-a l"#o $o#o$i&i"#to d" la t"sis d" li$"#$iatura d" Q*$tor Fi;-
Za&udio d"l a:o d" 1CEE+ 7a (u" ,u"+ "# u# ri&"r &o&"#to+ dir"$tor d" "sa i#!"sti3a$i0# (u"
lu"3o+ or rou"sta su7a al %o!"# Fi;+ diri3i"ra Ni$"to Al$al2-Za&ora 7 Castillo. 7 ad"&2s Castillo
Larra:a3a arti$i0 "# "l ";a&"# d" li$"#$iatura d"l 1A d" "#"ro d" 1CEG+ do#d" Fi; d","#di0 su
"&6l"&2ti$a t"sis (u" ll"!a "l #o&6r" d" %a 1arant.a 'urisdiccional de la Constitucin me0icana.
Ensa$o de una estructuracin procesal del amparo. si"#do (u" !arios d" sus $a-tulos aar"$i"ro#
u6li$ados "s" &is&o a:o "# r"!istas "s"$iali5adas+ $o&o "l (u" r"$isa&"#t" ll"!a "l t-tulo
8D"r"$'o ro$"sal $o#stitu$io#al9 <%a #usticia, t4 RRVII+ #)&s4 F@C-F1@+ "#"ro 7 ,"6r"ro d" 1CEG+
4 1?F@@ 7 ss4+ as- $o&o 4 1?FG1 7 ss4=+ (u" $orr"so#d" al $a-tulo III d" su t"sis d" 3rado4 Por
otra art"+ "# "s" &is&o a:o Fi;-Za&udio u6li$a su ri&"r art-$ulo disti#to a su t"sisS 8La
aorta$i0# d" Pi"ro Cala&a#dr"i al d"r"$'o ro$"sal $o#stitu$io#al9 <Revista de la "acultad de
Derecho, t4 VI+ #)&4 ?D+ o$tu6r"-di$i"&6r" d" 1CEG+ 4 1C1-?11=4 Todo lo a#t"rior i#di$a $o#
$laridad (u" la ";r"si0# d" Castillo Larra:a3a so6r" "l D"r"$'o Pro$"sal Co#stitu$io#al "# la
o6ra d" Ri$ardo Couto+ s" d"6" $lara&"#t" a (u" $o#o$-a "l tra6a%o d"l %o!"# Fi;-Za&udio4 C,r4+
#u"stro li6ro+ Derecho procesal constitucional. ri1en cient.!ico -2B6C*2B49), Madrid+ Mar$ial Po#s+
?@@A+ "s"$ial&"#t" 4 1?@ 7 ss4 <"# r"#sa=4
23
Couto "# tor#o a la sus"#si0#S la (u" r"(ui"r" d" !i#$ula$i0# d" los ro6l"&as
d" la sus"#si0# $o# la lla&ada $u"sti0# d" ,o#do 7 la (u" !al"rosa&"#t"
ro$la&a la #"$"sidad d" atri6uir a la sus"#si0# ","$tos d" a&aro ro!isio#al94
Pr"$isa&"#t" "# la "di$i0# d" 1CEH+ Couto r",u"r5a su ar3u&"#ta$i0# $o# ao7o
"# la r",or&a "# 1CE@ al art-$ulo 1@H+ ,ra$$i0# R+ $o#stitu$io#al+ r"lati!a a la
#"$"sidad d" $o#sid"rar la naturaleza de la violacin ale1ada ara d"$idir so6r" la
sus"#si0#4 Cu"sti0# (u" A5u"la Ri!"ra #o $o&art"+ si 6i"# a$"ta (u" la
rou"sta "s sus$"ti6l" d" ali$ars" ";$lusi!a&"#t" a la $ali,i$a$i0# d"l i#t"r*s
so$ial "# la "%"$u$i0# d"l a$to r"$la&ado4
G@

Couto s" "#$ar30 d" di,u#dir su ostura "#tr" los %uristas d" la *o$a+ $o&o
da $u"#ta su o#"#$ia r"s"#tada "l 1D d" #o!i"&6r" d" 1CEG+ "# la ri&"ra
s"si0# d"l $i$lo d" $o#,"r"#$ias or3a#i5ado or "l I#stituto Na$io#al d"l A&aro+
(u" d"#o&i#a 8D" la sus"#si0# $o# ","$tos d" a&aro ro!isio#al9+ (u" aar"$"
u6li$ado $o&o ri&"r a#";o d" la s"3u#da "di$i0# d" su o6ra <(u" ad"&2s
adota $o&o su6t-tulo= 7 ta&6i*# aar"$" "# "l Dolet.n de In!ormacin #udicial d"
"s" &is&o a:o4
G1
La rou"sta d" "st" autor #o s" li&ita6a a u#a &"ra aorta$i0#
do$tri#al+ si#o a 8ll"!ar al 2#i&o d" los %uristas &";i$a#os la $o#!i$$i0# d" (u" 'a7
"l"&"#tos+ #o s0lo "# los r"$"d"#t"s %urisdi$$io#al"s+ si#o "# la l"7 &is&a+ a
,a!or d" la t"sis (u" sost"#"&os9. d" tal su"rt" (u" la ,i#alidad ri#$ial d" Couto
"ra 86us$ar u#a r",or&a l"3islati!a9+ si 6i"# "l $a&i#o odr-a a6o#ars" 8si la
%urisrud"#$ia $o&"#5ara a ori"#tars" "# "l s"#tido i#di$ado94
G?
Y "# ","$to+
d*$adas d"su*s as- su$"di04
La aari"#$ia d"l 6u"# d"r"$'o <!umus boni iuris) ,u" r"$o#o$ida or los
tri6u#al"s ,"d"ral"s "# &at"ria d" a&aro 'asta la )lti&a d*$ada d"l si3lo asado
(u" s" i#t"rr"t0 d" &a#"ra disti#ta "l art-$ulo 1@H+ ,ra$$i0# R $o#stitu$io#al+
$o&o lo rouso Couto4 El art"a3uas d" "sta &uta$i0# $o#stitu$io#al lo
$o#stitu7" "l $rit"rio d"l T"r$"r Tri6u#al Col"3iado "# Mat"ria Ad&i#istrati!a d"l
Pri&"r Cir$uito+ r"su"lto "l ?1 d" o$tu6r" d" 1CCF+ or &a7or-a d" !otos+ $u7o
o#"#t" ,u" "l "#to#$"s &a3istrado G"#aro Da!id G0#3ora Pi&"#t"l4
GF
D" la
"%"$utoria d" "st" r"$urso d" r"!isi0# <7 d" la sist"&ati5a$i0# d" la t"sis aislada
$orr"so#di"#t"= s" d"sr"#d" lo si3ui"#t"S
14- Los ","$tos d" la sus"#si0# #o s0lo s" r",i"r"# a la arali5a$i0# d" los
a$tos r"$la&ados+ si#o a otras &"didas $aut"lar"s+ tal"s $o&o o#"r a u# r"o "#
li6"rtad o l"!a#tar u# "stado d" $lausura 7a "%"$utada+ a$tos (u" ll"!a# i&l-$ito
u# ad"la#to d" la ","$ti!idad d" la s"#t"#$ia d" ,o#do (u" u"d" u# d-a s"r
,a!ora6l"4
60
C,r4 AZUELA RIVERA+ Maria#o+ 8Jui$io $r-ti$o9+ "# la o6ra d" Ri$ardo Couto+ &ratado terico*
prctico de la suspensin en el amparo. Con un estudio sobre la suspensin con e!ectos de
amparo provisional+ o4$it4 sura #ota H+ 4 H-1H+ "# 4 1@4
61
C,r4 Ensa$os $ con!erencias di!undidos en el Dolet.n de In!ormacin #udicial -2B8E*2B98),
M*;i$o+ Sur"&a Cort" d" Justi$ia d" la Na$i0#+ ?@@G+ to&o II+ 4 GFH-GG@4
62
&ratado terico*prctico de la suspensin en el amparo, o4 $it4 sura #ota H+ 4 ?FC4
63
6
R"$urso d" r"!isi0# RA- ??FFICF+ r"lati!o al i#$id"#t" d" sus"#si0# d"l %ui$io d" a&aro
#)&"ro ?FHICF+ ro&o!ido or Jua# Ma#u"l L#i3u"5 Ru"da4 La t"sis aislada (u" s" ori3i#0 d" "st"
asu#to+ ll"!a or ru6ro "l si3ui"#t"S 8SUSPENSIMN DE LOS ACTOS4 PROCEDE CONCEDERLA+ SI EL JUZGADOR DE
AMPARO SIN DEJAR DE OBSERVAR LOS REOUISITOS DEL ARTLCULO 1?D DE LA LEY DE AMPARO+ CONSIDERA OUE LOS ACTOS
SON APARENTEMENTE INCONSTITUCIONALES9 <+#", t4 RIII+ &ar5o d" 1CCD+ 4 DHF=4
24
?4- Esta sus"#si0# d" los a$tos (u" ad"la#ta la ","$ti!idad d" la s"#t"#$ia
d" a&aro+ au#(u" s"a d" &a#"ra ar$ial 7 ro!isio#al+ s" "#$u"#tra
"r,"$ta&"#t" %usti,i$ada $o# la r"s"r!a$i0# d" la &at"ria d" a&aro 7 "l "!itar
(u" s" $aus"# da:os 7 "r%ui$ios d" di,-$il o i&osi6l" r"ara$i0# al (u"%oso4
F4- Para (u" s" otor3u" la sus"#si0# "s #"$"sario (u" s" d"# los
r"(uisitos d"l art-$ulo 1?D d" la l"7 d" la &at"ria+ a sa6"rS <i= (u" la soli$it" "l
(u"%oso. <ii= (u" #o s" si3a "r%ui$io al i#t"r*s so$ial #i s" $o#tra!"#3a#
disosi$io#"s d" ord"# )6li$o. 7 <iii= (u" s"a# d" di,-$il r"ara$i0# los da:os 7
"r%ui$ios (u" s" $aus"# al a3ra!iado $o# la "%"$u$i0# d"l a$to4 Cua#do s" d"#
"stos tr"s r"(uisitos la &"dida $aut"lar d"6"r2 $o#$"d"rs"+ ro$ura#do "l
%u53ador d" a&aro ,i%ar la situa$i0# "# (u" 'a6r2# d" (u"dar las $osas 7 to&ar2
las &"didas "rti#"#t"s ara $o#s"r!ar la &at"ria d"l a&aro 'asta la t"r&i#a$i0#
d"l %ui$io "# t*r&i#os d" la )lti&a art" d" di$'o r"$"to4
D4- Para la da$i0# d" la &"dida $aut"lar+ "l %u"5 d"6" to&ar "# $u"#ta todo
lo (u" $o#ti"#" "l $uad"r#o i#$id"#tal (u" s" ,or&a or s"arado d"l ri#$ial+
or(u" d"#tro d" las disosi$io#"s (u" r"3ula# "l i#$id"#t" d" sus"#si0#+ s"
$o#t"&la la osi6ilidad d" ro6ar+ $o# $i"rtas li&ita$io#"s roias d" u#
ro$"di&i"#to su&ario+ "ro ";ist"# ru"6as d"#tro d"l i#$id"#t" (u" d"6"# s"r
to&adas "# $o#sid"ra$i0#+ si3ui"#do los ri#$iios (u" ri3"# $ual(ui"r
ro$"di&i"#to4
E4- Qa7 i##u&"ra6l"s "%"&los d" a$tos <r"su&i6l"&"#t" il"3al"s= $o#tra
los (u" la Sur"&a Cort" d" Justi$ia d" la Na$i0# 'a "sti&ado ro$"d"#t" la
&"dida $aut"lar+ i#sirada si# lu3ar a dudas+ "# "l ri#$iio do$tri#al !umus boni
iuris o aari"#$ia d" 6u"# d"r"$'o+ "sto "s+ (u" "l d"r"$'o l"3-ti&a&"#t" tut"lado
d" (ui"# soli$ita la sus"#si0# ";ist" 7 l" "rt"#"$"+ au#(u" s"a "# aari"#$ia.
G4- Cua#do u# a$to r"$la&ado "s i#$o#stitu$io#al "# s- &is&o+ $o&o odr-a
s"r la ord"# ara torturar al (u"%oso+ la sus"#si0# s" otor3ar2 d" i#&"diato ara
(u" $"s" o s" sus"#da "l a$to i#$o#stitu$io#al r"$la&ado+ $ua#do "l a$to #o s"a
i#$o#stitu$io#al "# s- &is&o+ $o&o la ord"# d" ar"'"#si0#+ s" $o#$"d"r2 la
sus"#si0# $ua#do ar"$ia#do "l a$to 7 t"#i*#dolo or $i"rto o r"su#ti!a&"#t"
$i"rto+ las $ara$t"r-sti$as (u" lo rod"a# lo 'a$"# i#$o#stitu$io#al+ $o&o s"r-a (u"
di$'a ord"# 'u6i"s" sido "&itida ,u"ra d" ro$"di&i"#to %udi$ial or autoridad (u"
$ar"$" d" ,a$ultad"s ara "&itirla4
H4- E;ist" otra $las" d" a$tos r"$la&ados (u" ta&6i*# so# sus$"ti6l"s d"
sus"#d"rs" (u" so# a(u"llos $u7a il"3alidad (u"da ro6ada "# la tra&ita$i0# d"l
i#$id"#t" d" sus"#si0#+ au#(u" s"a d" &a#"ra r"su#ti!a+ i#di$iaria o aar"#t"+
il"3alidad (u" ara "l %u53ador d" a&aro+ (u" "s "rito "# d"r"$'o+ "s &u7
ro6a6l" o $"rt"ra+ or lo (u" t"#i"#do a su $ar3o ro!""r so6r" la sus"#si0#
ara $o#s"r!ar la &at"ria d"l %ui$io d" 3ara#t-as 7 "!itar (u" s" l" $aus"# al
(u"%oso da:os 7 "r%ui$ios d" i&osi6l" o di,-$il r"ara$i0#+ d"6"r2 r"ali5ar u#
%ui$io d" ro6a6ilidad 7 !"rosi&ilitud d"l d"r"$'o d"l soli$ita#t" (u"+ odr2
$a&6iars" al di$tar la s"#t"#$ia d" ,o#do4
Esto "s+ "l %u53ador d" a&aro al a#ali5ar las $o#sta#$ias (u" o6ra# "# "l
$uad"r#o i#$id"#tal+ ara d"$idir so6r" la $"rt"5a d"l a$to 7 la sus"#si0# d"
a(u*l al r"sultar $i"rto+ #o u"d" d"%ar d" "r$atars" d" la il"3alidad (u" r"!ist" "l
a$to r"$la&ado+ u"sto (u" #"$"saria&"#t"+ ara od"r d"$idir so6r" "l
25
otor3a&i"#to d" la &"dida $aut"lar+ t"#dr2# (u" 'a$"rs" $o#sid"ra$io#"s so6r"
8"l ,o#do d"l #"3o$io9+ au#(u" *stas s"a# li&itadas 7 $o# las r"s"r!as ro6atorias
l03i$as (u" u"da# dars"+ $o#sid"ra$io#"s (u" u"d"# s"r ro!isio#al"s 7
si"&r" si# r"%u53ar so6r" la r"solu$i0# ,i#al+ "ro (u" ara ","$tos ";$lusi!os
d" la sus"#si0#+ #o "s l03i$o #i %ur-di$o #i %usto (u" s" r"s"r!" la $o#!i$$i0#
<ro!isio#al 7 a#ti$iada "ro al ,i# $o#!i$$i0#= d" (u" "l a$to r"$la&ado "s il"3al
7 (u" los da:os 7 "r%ui$ios d" di,-$il o i&osi6l" r"ara$i0# (u" su,ra "l (u"%oso+
si s" l" #i"3a la sus"#si0#+ s" d"ri!ar2# r"$isa&"#t" d" la "%"$u$i0# d"l a$to
ad&i#istrati!o il"3al4
A4- Es $i"rto (u" la ar"$ia$i0# #"$"saria so6r" "l 6u"# d"r"$'o d"l
ro&o!"#t" <ara (u" u"da d"$irs" (u" s" !" a,"$tado or u# a$to ar6itrario=+
a#ti$ia "l ,o#do d"l %ui$io ri#$ial+ "ro #o 'a7 (u" ol!idar (u" lo ad"la#ta s0lo
provisionalmente+ "s d"$ir+ sin pre'uz1arlo+ 7 ad"&2s+ #o lo ad"la#ta &2s (u" "#
la roia $o#$"si0# d" la sus"#si0#+ (u" si"&r" t"#dr2 u# carcter temporal.
Qasta a(u- las ar3u&"#ta$io#"s "s"#$ial"s d" "st" 'ist0ri$o ,allo4 Est"
$rit"rio aislado "#tr0 "# $o#,ro#ta$i0# dir"$ta $o# la do$tri#a tradi$io#al (u"
'a6-a# s"3uido los tri6u#al"s ,"d"ral"s+ (u" "sti&a6a# (u" $o# la sus"#si0# #o
od-a 'a6"r ro#u#$ia&i"#to al3u#o so6r" "l ,o#do 7 (u" sus ","$tos t"#-a#
#"$"saria&"#t" (u" s"r $o#s"r!ati!os4
E# la a$tual #o!"#a *o$a+ s" r"sol!i"ro# "# 1CCG las $o#tradi$$io#"s d"
t"sis 1?IC@ 7 FICE+
GD
a$o3i"#do la "s"#$ia d" a(u"lla io#"ra r"solu$i0# d" 1CCF+
"# la (u" su o#"#t" 7a i#t"3ra6a la Sur"&a Cort" $o&o &i#istro4 E# las
"%"$utorias+ 'o7 r"$"d"#t"s o6li3atorios+ s" $o#$lu7" (u"S
a= La sus"#si0# d" los a$tos r"$la&ados+ arti$ia d" la #atural"5a d" u#a
&"dida $aut"lar $u7os r"suu"stos so# la aari"#$ia d"l 6u"# d"r"$'o 7 "l
"li3ro "# la d"&ora4
6= El ri&"ro d" "llos s" 6asa "# u# $o#o$i&i"#to su"r,i$ial diri3ido a
lo3rar u#a d"$isi0# d" &"ra ro6a6ilidad r"s"$to d" la ";ist"#$ia d"l d"r"$'o
dis$utido "# "l ro$"so4
$= Di$'o r"(uisito+ ali$ado a la sus"#si0# d" los a$tos r"$la&ados+
i&li$a (u"+ ara la $o#$"si0# d" la &"dida s" r"(ui"r" la $o&ro6a$i0# d" la
aari"#$ia d"l d"r"$'o i#!o$ado or "l (u"%oso+ d" tal &odo (u" s"3)# u# $2l$ulo
d" ro6a6ilidad"s s"a osi6l" a#ti$iar (u" "# "l a&aro s" d"$larar2 la
i#$o#stitu$io#alidad d"l a$to r"$la&ado4
d= El ";a&"# d" la aar"#t" i#$o#stitu$io#alidad d"l a$to r"$la&ado+
"#$u"#tra ad"&2s su ,u#da&"#to "# "l art-$ulo 1@H+ ,ra$$i0# R+ $o#stitu$io#al+ "#
$ua#to "sta6l"$" (u" ara "l otor3a&i"#to d" la &"dida sus"#sio#al d"6"r2
to&ars" "# $u"#ta+ "#tr" otros ,a$tor"s+ 8la #atural"5a d" la !iola$i0# al"3ada9+ lo
(u" i&li$a (u" d"6" at"#d"rs" al d"r"$'o su6%"ti!o (u" s" di$" !iolado4
"= E# todo $aso+ tal ";a&"# d"6" r"ali5ars" si# r"%u53ar so6r" la
$o#stitu$io#alidad o i#$o#stitu$io#alidad d" los a$tos r"$la&ados+ (u" s0lo u"d"
64
C,r4 las t"sis %urisrud"#$ial"s 1E 7 1GICG+ d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7os ru6ros so#S
8SUSPENSIMN4 PARA RESOLVER SOBRE ELLA ES FACTIBLE+ SIN DEJAR DE OBSERVAR LOS REOUISITOS CONTENIDOS EN EL
ARTLCULO 1?D DE LA LEY DE AMPARO+ QACER UNA PARECIACIMN DE CARNCTER PROVISIONAL DE LA INCONSTITUCIONALIDAD
DEL ACTO RECLAMADO9. 7 8SUSPENSIMN4 PROCEDENCIA EN LOS CASOS DE CLAUSURA EJECUTADA POR TIEMPO INDEFINIDO9
<+#";, t4 III+ a6ril d" 1CCG+ 41G 7 FG+ r"s"$ti!a&"#t"=4
26
d"t"r&i#ars" "# la s"#t"#$ia d" a&aro+ $o# 6as" a u# ro$"di&i"#to &2s a&lio
7 $o# &a7or i#,or&a$i0#+ t"#i"#do "# $u"#ta (u" la d"t"r&i#a$i0# to&ada "#
r"la$i0# $o# la sus"#si0# #o d"6" i#,luir "# la s"#t"#$ia d" ,o#do+ toda !"5 (u"
s0lo ti"#" "l $ar2$t"r d" ro!isio#al 7 s" ,u#da "# &"ras 'i0t"sis+ 7 #o "# la
$"rt"5a d" la ";ist"#$ia d"l d"r"$'o4
,= Di$'o ";a&"# d"6"r2 so"sars" $o# los otros "l"&"#tos r"(u"ridos ara
la sus"#si0#+ or(u" si "l "r%ui$io al i#t"r*s so$ial o al ord"# )6li$o "s &a7or a
los da:os 7 "r%ui$ios d" di,-$il r"ara$i0# (u" u"da su,rir "l (u"%oso+ d"6"r2
#"3ars" la sus"#si0# soli$itada+ 7a (u" la r"s"r!a$i0# d"l ord"# )6li$o d"l
i#t"r*s d" la so$i"dad "st2# or "#$i&a d"l i#t"r*s arti$ular a,"$tado4 Co# "st"
ro$"d"r+ s" "!ita "l ";$"so "# "l ";a&"# (u" r"ali$" "l %u53ador+ "l $ual si"&r"
(u"dar2 su%"to a las r"3las (u" ri3"# "# &at"ria d" sus"#si0#4
E# r"alidad "sta #u"!a $o#$"$i0# (u" $o#solida !-a %urisrud"#$ial la
aari"#$ia d"l 6u"# d"r"$'o "# "l sist"&a d" la sus"#si0# d"l a$to r"$la&ado "#
"l a&aro+ si3u" las t"#d"#$ias d" la t"or-a $aut"lar (u" s" 'a !"#ido
$o#stru7"#do or la do3&2ti$a ro$"sal4 S" d"6" ,u#da&"#tal&"#t" a Fi;-
Za&udio "#$au5ar "l "studio d" la sus"#si0# d"l a$to r"$la&ado d"#tro d"l
&ar$o d"l d"r"$'o ro$"sal+ 6a%o la di&"#si0# d" lo (u" *l 'a d"#o&i#ado $o&o
reinvindicacin procesal del amparo <1CEG=.
E# ","$to+ d"sd" la d*$ada d" los s"s"#ta d"l si3lo asado as- lo ad!"rt-a
ara la i#stitu$i0# d" la sus"#si0# "# "l a&aroS 8Si# "&6ar3o+ #o s" 'a
i#t"#tado u#a "la6ora$i0# d" la &at"ria $o# 6as" "# los ad"la#tos (u" la roia
$i"#$ia d"l D"r"$'o Pro$"sal 'a al$a#5ado "# la r"la$i0# $o# la do$tri#a d" las
ro!id"#$ias+ &"didas o ro$"di&i"#tos $aut"lar"s+ lo (u" #o sola&"#t" ti"#"
i#t"r*s do$tri#ario+ si#o (u" s" tradu$" ad"&2s "# r"sultados r2$ti$os4 D"sd"
"st" u#to d" !ista es indudable :ue la suspensin de los actos reclamados
constitu$e una providencia cautelar+ or $ua#to si3#i,i$a u#a ar"$ia$i0#
r"li&i#ar d" la ";ist"#$ia d" u# d"r"$'o $o# "l o6%"to d" a#ti$iar
ro!isio#al&"#t" al3u#os ","$tos d" la rot"$$i0# d",i#iti!a 7 or "st" &oti!o+ #o
s0lo ti"#" ",i$a$ia ura&"#t" $o#s"r!ati!a+ si#o (u" ta&6i*# u"d" asu&ir "l
$ar2$t"r d" una providencia constitutiva, o parcial $ provisionalmente restitutoria+
$ua#do tal"s ","$tos s"a# #"$"sarios ara $o#s"r!ar la &at"ria d"l liti3io o
i&"dir "r%ui$ios irr"ara6l"s a los i#t"r"sados94
GE
65
C,r4 su "#sa7o 8La %urisdi$$i0# $o#stitu$io#al &";i$a#a9 (u" aar"$" $o&o a*#di$" al
li6ro d" Mauro Ca"ll"tti+ %a 'urisdiccin constitucional de la libertad+ M*;i$o+ UNAM+ 1CG1+ 4
1F1-?DH. (u" r"rodu$" "# 1CGD "# su li6ro El 'uicio de amparo <Porr)a+ 4 1CE-F@1+ "# 4 ?HH-
?HA=4 Si 6i"# al3u#os autor"s 'a$-a# r","r"#$ia d" la sus"#si0# $o&o &"dida $aut"lar+ or
"%"&lo+ los %uristas SOTO GORDOA+ I3#a$io+ 7 LIPVANA PALMA+ Gil6"rto <%a suspensin del acto
reclamado en el 'uicio de amparo, o4 $it4 sura #ota H+ 4 FG-FH=+ s" d"6" a Fi;-Za&udio la l"#a
!i#$ula$i0# d" la sus"#si0# d"l a$to r"$la&ado $o# la t"or-a $aut"lar $o&o $o#stru$$i0# d"l
ro$"salis&o $i"#t-,i$o+ "rs"$ti!a (u" ,u" s"3uida or !arios autor"s+ $o&o or "%"&lo TRUEBA+
Al,o#so <%a suspensin del acto reclamado o la providencia cautelar en el derecho de amparo, o4
$it4 sura #ota H=. CASTRO Y CASTRO+ Ju!"#ti#o V4+ %a suspensin del acto reclamado en el amparo,
o4 $it4 sura #ota H. 7 GONZNLEZ CQPVEZ+ Q*$tor+ %a suspensin del acto reclamado en amparo,
desde la perspectiva de los principios de las medidas cautelares, o4 $it4 sura #ota H4 E# s"#tido
$o#trario+ #"3a#do la #atural"5a d" la sus"#si0# $o&o &"dida $aut"lar+ BURGOA+ I3#a$io+ El 'uicio
de amparo, o4 $it4 sura #ota E+ 4 H11-H1?4
27
T"#d"#$ia $o#t"&or2#"a (u" ar"$i"ra s"3uir la i#stitu$i0# d"l a&aro "#
"l d"r"$'o $o&arado4
GG
Est" !umus iuridicus "# &at"ria $aut"lar ta&6i*# s"
roo#" "# "l Pro$ecto de 5ueva %e$ de (mparo+
GH
a "sar d" $i"rto s"$tor d" la
do$tri#a (u" &a#i,i"sta $lara oosi$i0# $ali,i$2#dola d" 8"s#o6is&o94
GA
As- s" ad!i"rt" la &a#"ra "# (u" las "#"tra#t"s aorta$io#"s d" Couto
i#i$iadas 'a$" o$'"#ta a:os+ r"$o#du$idas or Fi;-Za&udio "# la d*$ada d" los
s"s"#ta a la lu5 d" la do$tri#a ro$"sal d" las &"didas $aut"lar"s+ or ,i# so#
a$"tadas a artir d" la d*$ada d" los #o!"#ta !-a %urisrud"#$ial "# "l %ui$io d"
a&aro+ si 6i"# ,alta toda!-a la a#'"lada r",or&a l"3al4
VII
66
6
E# 3"#"ral so6r" "stas t"#d"#$ias $o#t"&or2#"as+ !*as" FIR-ZAMUDIO+ Q*$tor+ 7 FERRER
MAC-GREGOR+ Eduardo <$oords4=+ El derecho de amparo en el mundo, M*;i$o+ Porr)a-Fu#da$i0#
To#rad Ad"#au"r+ ?@@G4
67
El art-$ulo 1?G "sta6l"$"S 8Co# ";$"$i0# d" los $asos "# (u" ro$"da d" o,i$io+ la
sus"#si0# s" d"$r"tar2 "# todas las &at"rias+ si"&r" (u" $o#$urra# los si3ui"#t"s r"(uisitosS I4
Ou" la soli$it" "l (u"%oso. II4 Ou" #o s" si3a "r%ui$io al i#t"r*s so$ial #i s" $o#tra!"#3a#
disosi$io#"s d" ord"# )6li$o. 7 III4 Ou" d" "r&itirlo la #atural"5a d"l $aso+ opere a !avor del
:ue'oso la apariencia del buen derecho. La sus"#si0# s" tra&itar2 "# i#$id"#t" 7 or duli$ado49
<las $ursi!as so# #u"stras=4 E# la ";osi$i0# d" &oti!os s" %usti,i$a la $o#sa3ra$i0# d" "st"
r"(uisito al s":alar (u" "s 8/r"$o#o$ido or la Sur"&a Cort" d" Justi$ia 7 (u" $o#stitu7" u#o d"
los a!a#$"s &2s i&orta#t"s "# la "!olu$i0# d"l %ui$io d" a&aro "# las )lti&as d*$adas4 Si#
"&6ar3o+ ara as"3urar su $orr"$ta ali$a$i0#+ s" "sta6l"$" la o6li3a$i0# d"l %u"5 d" r"ali5ar u#
a#2lisis o#d"rado "#tr" la #o a,"$ta$i0# d"l i#t"r*s so$ial 7 "l ord"# )6li$o 7 la aari"#$ia d"l
6u"# d"r"$'o4 Co# "sto s" lo3ra (u" la &"dida $aut"lar s"a ",i$a5 7 (u" #o s" $o#$"da#
sus"#sio#"s (u" &ol"sta# la s"#si6ilidad so$ial94
Est" ro7"$to d" #u"!a L"7 d" A&aro+ as- $o&o los $o&"#tarios d"l "#to#$"s
$oordi#ador d" la Co&isi0#+ Qu&6"rto Ro&2# Pala$ios+ "# $ola6ora$i0# d" Ni$ol2s L"r&a+ u"d"
!"rs" "# FERRER MAC-GREGOR+ Eduardo <$oord4=+ Derecho procesal constitucional, EJ "d4+ M*;i$o+
Porr)a+ ?@@G+ t4 IV+ 4FAAC 7 ss 4 Asi&is&o+ "# 3"#"ral so6r" "st" ro7"$to+ !*as" ZALDLVAR LELO DE
LARREA+ Facia una nueva %e$ de (mparo+ ?J "d4+ M*;i$o+ Porr)a-UNAM+ ?@@D4
68
E#$a6"5ada "sta $orri"#t" or I3#a$io Bur3oa+ s":ala (u"S 8Bi"# s" !" (u" la ";r"si0#
"(u-!o$a &"#$io#ada s" i#s"rt0 "# la disosi$i0# i#!o$ada or &"ro a,2# d" 8"s#o6is&o9+ u"s "#
!"5 d" la lo$u$i0# "#i3&2ti$a 8aari"#$ia d"l 6u"# d"r"$'o9+ d"6i0 'a6"rs" "&l"ado "l
$o&r"#si6l" $o#$"to d" 8i#t"r*s %ur-di$o r"su#ti!o9 $o&o lo "sta6l"$" la L"7 d" A&aro !i3"#t"
(u" r"t"#d" sustituir or "l &a&otr"to d" la Sur"&a Cort"9. $,r4 GHna 5ueva %e$ de (mparo o
Renovacin de la Vi1enteI, M*;i$o+ Porr)a+ ?@@1+ 4 ?4 E# 3"#"ral+ "st" d"sta$ad-si&o %urista
&";i$a#o si"&r" s" 'a &a#i,"stado "# $o#tra d" $o#sid"rar a la sus"#si0# d"l a$to r"$la&ado
"# "l a&aro $o&o u#a 8&"dida $aut"lar94 As- s" lo 'a sost"#ido d"sd" 'a$" d*$adas "# su
$l2si$a o6raS 8/ "sti&ar a la sus"#si0# $o&o &"dida o ro!id"#$ia $aut"lar $o# las &odalidad"s
(u" a "stas i#stitu$io#"s atri6u7" la do$tri#a d" D"r"$'o Pro$"sal+ se anto'a un despropsito :ue
atenta contra su naturaleza 'ur.dica=@ Y $o#ti#)a di$i"#do al r","rirs" a la $o#$"$i0# d" Fi;-
Za&udio (u" 8Esta $o#$"$i0# d" #u"stro disti#3uido tratadista es inadmisible 7 s0lo u"d"
";li$ars" or su a,2# d" ali$ar a las i#stitu$io#al"s ro$"sal"s d"l %ui$io d" a&aro las oi#io#"s
d" do$tri#as ";tra#%"ras (u" lo d"s$o#o$"+ #o lo $o&r"#d"# o #o s" r",i"r"# a *l49 C,r4 BURGOA+
I3#a$io+ El 'uicio de amparo, o4 $it4 sura #ota E+ 4 H11-H1?4
28
El ri#$iio !umus boni iuris adotado or la %urisrud"#$ia "# &at"ria d" a&aro+
ta&6i*# ,u" r"$o#o$ido "# *o$a r"$i"#t" or la Sur"&a Cort" ara la
sus"#si0# "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al4
GC
S" art" ta&6i*# d" la id"a ,u#da&"#tal d" (u" 8la sus"#si0# "s u#a
"s"$i" d"l 3*#"ro d" las &"didas $aut"lar"s9+
H@
or lo (u" si 6i"# sus
$ara$t"r-sti$as s" "r,ila# d" &a#"ra si#3ular 7 $o#$r"ta+ l" so# ali$a6l"s las
r"3las 3"#"ral"s d" tal"s &"didas "# lo (u" #o s" oo#3a# a su "s"$-,i$a
#atural"5a4 D" "sta &a#"ra s" a$"ta (u" 8so# dos los ";tr"&os (u" d"6"#
a$tuali5ars" ara o6t"#"r la &"dida $aut"lar+ a sa6"rS 1= la aari"#$ia d"l 6u"#
d"r"$'o. 7 ?= "l "li3ro "# la d"&ora94
H1
E# $ua#to al ri&"r r"suu"sto+ la 8aari"#$ia9 "s+ $o&o lo r"di$a "l
ada3io lati#o+ solo u# 8'u&o9 d" 6u"# d"r"$'o+ (u" $o&o todo 8'u&o9 "#
o$asio#"s aar"$" #"6uloso 7 u"d" i#$luso d"saar"$"r $ua#do "# "l ro$"so
ri#$ial s" ll"3a al $o#!"#$i&i"#to l"#o d" su aus"#$ia "# la s"#t"#$ia
d",i#iti!a4 D" a'- (u" "# r"alidad #u#$a u"d" la &"dida $aut"lar $o#stituir+ "#
ri3or+ u# ad"la#to d" la s"#t"#$ia $o#stitu$io#al+ toda !"5 (u" #o u"d" sa6"rs"
$o# l"#a $"rt"5a "l r"sultado d"l a#2lisis d" i#$o#stitu$io#alidad+ al od"r
d"saar"$"r lo (u" aar"#t"&"#t" r",l"%a6a "s" 8'u&o9 d" $"rt"5a d"l d"r"$'o4 A
lo su&o u"d" 'a6"r 8u#a ar"$ia$i0# de carcter provisional@ a la lu5 d" u#a
$o3#i$i0# su&aria d"l i#$id"#t" r"s"$ti!o+ $o# la ,i#alidad d" as"3urar la ",i$a$ia
d"l ro$"so o "!itar da:os irr"ara6l"s <a las art"s o a la so$i"dad=+ si# (u" "#
#i#3)# $aso la d"$isi0# $aut"lar t"#3a $o&o ,i#alidad satis,a$"r la r"t"#si0# d" la
$ausa ri#$ial4
E# otras ala6ras+ si 6i"# la &"dida $aut"lar u"d" $oi#$idir <"# todo o "#
art"= $o# la s"#t"#$ia $o#stitu$io#al d",i#iti!a+ al i&li$ar la ri&"ra u# a#2lisis
su"r,i$ial d" la i#$o#stitu$io#alidad d"l a$to i&u3#ado <7 d" sus ","$tos 7
$o#s"$u"#$ias= siempre se realiza de manera provisional ara $o#s"r!ar "l o6%"to
d"l ro$"so o "!itar da:os irr"!"rsi6l"s. "# $a&6io+ "# la s"#t"#$ia $o#stitu$io#al
s" r"su"l!" d" &a#"ra d",i#iti!a so6r" la r"t"#si0# o r"t"#sio#"s sost"#idas a
lo lar3o d"l ro$"so ri#$ial+ t"#i"#do "# $o#sid"ra$i0# lo ro6ado 7 al"3ado or
las art"s+ 7 (u" al r"sol!"rs" so6r" la litis "# la s"#t"#$ia ad(ui"r" la $alidad d"
$osa %u53ada+ "l"&"#to ,u#da&"#tal (u" $ar"$" la d"$isi0# $aut"lar4
H?
D" tal su"rt" (u" "st" !umus boni iuris 8au#ta a u#a $r"di6ilidad o6%"ti!a 7
s"ria (u" d"s$art" u#a r"t"#si0# &a#i,i"sta&"#t" i#,u#dada+ t"&"raria o
$u"stio#a6l"+ lo (u" s" lo3ra a tra!*s d" u# $o#o$i&i"#to su"r,i$ial+ diri3ido a
lo3rar u#a d"$isi0# d" &"ra ro6a6ilidad r"s"$to d" la ";ist"#$ia d"l d"r"$'o
dis$utido "# "l ro$"so4 Di$'o r"(uisito+ ali$ado a la sus"#si0# d" los a$tos
i&u3#ados+ i&li$a (u" ara la $o#$"si0# d" la &"dida+ si# d"%ar d" o6s"r!ar los
r"(uisitos $o#t"#idos "# "l art-$ulo 1E d" la l"7 r"3la&"#taria d" la &at"ria+ 6asta
la $o&ro6a$i0# d" la aari"#$ia d"l d"r"$'o i#!o$ado or "l soli$ita#t" d" &odo
69
6
C,r4 la t"sis %urisrud"#$ial 1@CI?@@D+ o4 $it sura #ota D14
70
7
O4 )lt4 $it4
71
7
Id"&4
72
7
V*as" lo ad!"rtido "# la #ota 11+ r"s"$to al d"6at" "# la do$tri#a so6r" "l t"&a d" la
$osa %u53ada "# las &"didas $aut"lar"s4
29
tal (u"+ s"3)# u# clculo de probabilidades+ s"a osi6l" a#ti$iar (u" "# la
s"#t"#$ia d",i#iti!a s" d"$larar2 la i#$o#stitu$io#alidad d"l a$to i&u3#ado94
HF
Esta !"rosi&ilidad d"l d"r"$'o #o i&li$a 8$"rt"5a9 d"l &is&o4 I&li$a+ &2s
6i"#+ u# $2l$ulo d" ro6a6ilidad"s so6r" la !ia6ilidad d" la r"t"#si0# ri#$ial4 Si
6i"# "st" r"suu"sto d" la aari"#$ia d"l 6u"# d"r"$'o u"d" s"r $o#sid"rado
or "l &i#istro i#stru$tor ara la da$i0# d" la &"dida $aut"lar+ #o i&li$a
#"$"saria&"#t" (u" "# todos los $asos do#d" s" otor3u" la sus"#si0#+ s" t"#3a
(u" r"%u53ar so6r" la i#$o#stitu$io#alidad d"l a$to i&u3#ado+ a &a#"ra d"
ad"la#to ro!isio#al d" la s"#t"#$ia "# "l ro$"so ri#$ial4 Esta situa$i0# r"sulta
e0cepcional 7 d"6" ali$ars" $ua#do as- s"a #"$"sario ara la ",i$a$ia d"l
ro$"so+ t"#i"#do "# $o#sid"ra$i0# "l r"suu"sto d" la ad"$ua$i0# d" la &"dida
$aut"lar $o&o !"r"&os &2s ad"la#t". d" tal su"rt" (u" $o&o r"3la 3"#"ral o"ra
"l ","$to conservativo 7 solo $ua#do s"a i#su,i$i"#t"+ u"d" ad"la#tars" d"
&a#"ra ro!isoria "l d"r"$'o $u"stio#ado "# "l ,o#do4
VIII
E# $ua#to "l s"3u#do "l"&"#to (u" %urisrud"#$ial&"#t" s" 'a "sta6l"$ido $o&o
r"suu"sto ara las $o#tro!"rsias $o#stitu$io#al"s+ ta&6i*# ,u" r"$o3ido d" la
do$tri#a 3"#"ral $aut"lar4 El periculum in mora, $o&o lo a,ir&a Cala&a#dr"i "# su
$l2si$o "studio+ 8$o#stitu7" la 6as" d" las &"didas $aut"lar"s9 "# ta#to (u" #o "s
8"l "li3ro 3"#*ri$o d" da:o %ur-di$o+ al $ual s" u"d"+ "# $i"rtos $asos+ o6!iar $o#
la tut"la ordi#aria. si#o (u" "s+ "s"$-,i$a&"#t"+ "l "li3ro d"l ult"rior da>o
mar1inal (u" odr-a d"ri!ar d"l r"tardo d" la ro!id"#$ia d",i#iti!a+ i#"!ita6l" a
$ausa d" la l"#titud d"l ro$"di&i"#to ordi#ario4 Es la i&osi6ilidad r2$ti$a d"
a$"l"rar la "&a#a$i0# d" la ro!id"#$ia d",i#iti!a+ la (u" 'a$" sur3ir "l i#t"r*s or
la "&a#a$i0# d" u#a &"dida ro!isoria. "s la mora d" "sta ro!id"#$ia d",i#iti!a+
$o#sid"rada "# s- &is&a $o&o osi6l" $ausa d" ult"rior da:o+ la (u" s" trata d"
'a$"r r"!"#ti!a&"#t" i#o$ua $o# u#a &"dida $aut"lar+ :ue anticipe
provisoriamente los e!ectos de la providencia de!initiva49
HD

A(u- $o6ra i&orta#$ia los dos tios d" "li3ro "# la d"&ora (u" ad!"rt-a "l
ro,"sor ,lor"#ti#o4 U#o r"lati!o al peli1ro de in!ructuosidad 7 otro r"lati!o al
peli1ro en la tardanza de la providencia principal4 E# "l ri&"ro la &"dida $aut"lar
#o trata d" a$"l"rar la satis,a$$i0# d"l d"r"$'o $o#tro!"rtido+ si#o d" su&i#istrar
a#ti$iada&"#t" los &"dios id0#"os ara $o#s"3uirlo. &i"#tras (u" "# "l s"3u#do
la ro!id"#$ia $aut"lar 6us$a a$"l"rar "# !-a ro!isoria la satis,a$$i0# d"l d"r"$'o+
d" tal su"rt" (u" "# "st" )lti&o $aso la ro!id"#$ia ro!isoria s" r"la$io#a $o# la
r"la$i0# susta#$ial $o#tro!"rtida <or "%"&lo+ d"r"$'o a ali&"#tos "# &at"ria
,a&iliar=4
HE
73
7
R"$ursos d" r"$la&a$i0# ?1C 7 ??1I?@@D+ r"su"ltos or "l Tri6u#al Pl"#o+ (u" "# "s"#$ia
si3u"# los li#"a&i"#tos a$o3idos or "l l"#o ara la sus"#si0# "# &at"ria d" a&aro+ al r"sol!"r
las $o#tradi$$io#"s d" t"sis 1?IC@ 7 FICE4
74
7
Introduccin al estudio sistemtica de las providencias cautelares+ o4 $it4 supra #ota 1+ 4
D?4
75
7
I6-d"&+ 4 H14HF4
30
E# r"alidad "sta di!isi0# "# "l "li3ro "# la d"&ora $o#stitu7" dos $aras d"
la &is&a &o#"da+ "s d"$ir+ d" la e!icacia del proceso4 A&6as r"r"s"#ta#
i#stru&"#tos (u" 3ara#ti5a# la ,i#alidad &is&a d" la ,u#$i0# %urisdi$$io#al+ $o#
i#d""#d"#$ia d" (u" "# al3u#as o$asio#"s la &"dida $aut"lar $oi#$ida $o# las
r"t"#sio#"s d"l a$tor 7 "# otras #o s"a as-4 No 'a7 (u" "rd"r d" !ista (u" "#
todo $aso las &"didas $aut"lar"s ti"#"# u# $ar2$t"r i#stru&"#tal 7 su ,i#alidad #o
u"d" sustituir la s"#t"#$ia d",i#iti!a+ $o&o '"&os r"$isado $o# a#t"la$i0#+
au#(u" "# o$asio#"s s"a #"$"sario (u" $oi#$ida "# art" o "# todo $o# la &is&a+
d" tal su"rt" (u" s" a#ti$i" d" &a#"ra ro!isoria "l r"sultado d" la litis4
HG

Esta $o#$"$i0# (u" 'a sido "l ,u#da&"#to d" toda &"dida $aut"lar+ la 'a
a$"tado la Sur"&a Cort" ara la sus"#si0# "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al+ al
$o#sid"rar (u" "l "li3ro "# la d"&ora 8$o#sist" "# la osi6l" ,rustra$i0# d" los
d"r"$'os d"l ro&o!"#t" d" la &"dida+ $o&o $o#s"$u"#$ia d" la tarda#5a "# "l
di$tado d" la r"solu$i0# d" ,o#do94
HH

Co&o u"d" ar"$iars"+ la Sur"&a Cort" i#$orora los r"suu"stos d" la
aari"#$ia d"l 6u"# d"r"$'o 7 "l "li3ro "# la d"&ora ara la sus"#si0# "#
$o#tro!"rsias $o#stitu$io#al"s+ utili5a#do si&ilar"s $o#sid"ra$io#"s (u" "# 1CCG
'a6-a "sta6l"$ido ara la sus"#si0# d"l a$to r"$la&ado "# "l %ui$io d" a&aro
<(u" a su !"5 to&0 d"l 'ist0ri$o ,allo d" 1CCF d" u# Tri6u#al Col"3iado d"
Cir$uito+ utili5a#do la do3&2ti$a ro$"sal d" la t"or-a $aut"lar=4
HA
IX
U# t"r$"r r"suu"sto &at"rial $r""&os d"6" ta&6i*# adotars" ara la
sus"#si0# "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al+ r","rido a la adecuacin de la medida.
Est" r"suu"sto o#" "# $o#";i0# la &"dida $aut"lar $o# "l o6%"to d"l ro$"so
ri#$ial+ d" tal su"rt" (u" $o# la ri&"ra s" lo3r" r"al&"#t" la ",i$a$ia d" la
s"3u#da4
Si la roia %urisrud"#$ia d" la Sur"&a Cort" 'a r"$o#o$ido (u" la
,i#alidad d" la sus"#si0# "# "st" ro$"so $o#stitu$io#al+ $o#sist" "# $o#s"r!ar la
&at"ria d"l o6%"to d"l liti3io 7 "!itar da:os irr"ara6l"s a las art"s o a la
so$i"dad+ r"sulta l03i$o (u" la &"dida (u" s" adot" s"a ",i$a5 ara $u&lir $o#
76
7
E# "st" s"#tido $oi#$idi&os $o# la ostura d" Jua# Jos* Mo#ro7 Pala$ios+ (u" ad!i"rt"
$o&l"&"#tarias los dos suu"stos "# la &ora d" Cala&a#dr"i+ "s d"$ir+ las &"didas (u"
#"utrali5a# "l "li3ro d" i#,ru$tuosidad 7 a(u"llas (u" 6us$a# "#"r!ar "l "li3ro d" tarda#5a d" la
ro!id"#$ia ri#$ial4 Est" autor lla&a medidas cautelares no coincidentes a a(u"llas (u"
as"3ura# la ","$ti!idad d" la r"t"#si0# si# (u" los ","$tos r2$ti$os s"a# los &is&os (u" los
soli$itados "# la d"&a#da. 7 medidas cautelares coincidentes a las (u" i&li$a#+ ar$ial o
tatal&"#t"+ u#a a$tua$i0# &at"rial si&ilar a la (u" o$urrir-a si s" d"$laras" ,u#dada la d"&a#daA
c!r. su o6ra Dases para la !ormacin de una teor.a cautelar, Li&a+ Co&u#idad+ ?@@?+ 4 1AF4
77
7
C,r4 la t"sis %urisrud"#$ial 1@CI?@@D+ o4 $it4 sura #ota D14
78
7
La roia Sur"&a Cort"+ "# los r"$ursos d" r"$la&a$i0# ?1C+ ??1 7 ??CI?@@D+ lo
r"$o#o$" d" &a#"ra ";r"sa4 S" r"$isa (u" si 6i"# ro!i"#"# d" ra5o#a&i"#tos "s3ri&idos "#
%ui$ios d" a&aro+ so# ali$a6l"s a la "s"$i" or tratars" ta&6i*# d" la sus"#si0# ro!"#i"#t"
d" u# &"dio %urisdi$$io#al d" $o#trol d" $o#stitu$io#alidad (u"+ si 6i"# #o "s id*#ti$a #i &u$'o
&"#os a la (u" s" otor3a "# los %ui$ios d" 3ara#t-as+ 3uarda $o#sid"ra6l"s s"&"%a#5as $o# "lla94
31
"sa ,u#$io#alidad+ d" do#d" d"ri!a la #"$"saria adecuacin de la medida a la
situacin 'ur.dica cautelable.
EB
S" 'a s":alado (u" at"#di"#do a la ur3"#$ia 7 d" la aari"#$ia d"l 6u"#
d"r"$'o u"d" "l &i#istro i#stru$tor otor3ar &"didas $aut"lar"s (u" #o s0lo
i&li(u" u#a sus"#si0# roia&"#t" d"l a$to i&u3#ado+ "sto "s+ &a#t"#i"#do
las $osas "# "l "stado "# (u" s" "#$u"#tra+ si#o (u" "# $asos ";$"$io#al"s
u"d"# i&li$ar la ro!id"#$ia $aut"lar u# ad"la#to d" la r"t"#si0# d" ,o#do d"
&a#"ra ro!isio#al+ lo $ual r"sulta l03i$o d"6ido al sist"&a (u" adota "l s"3u#do
2rra,o d"l art-$ulo DE d" la LR1@E+ do#d" 8La d"$lara$i0# d" i#!alid"5 d" las
s"#t"#$ias #o t"#dr2 ","$tos r"troa$ti!os+ sal!o "# &at"ria "#al+ "# la (u"
r"3ir2# los ri#$iios 3"#"ral"s 7 disosi$io#"s l"3al"s ali$a6l"s d" "sta
&at"ria9.
A@
d" do#d" d"ri!a (u" la &"dida $aut"lar (u" s" adot" s"a r"al&"#t"
ad"$uada $o# "l o6%"to &is&o d"l ro$"so4
Lo a#t"rior si3#i,i$a+ or u#a art"+ (u" la &"dida $aut"lar (u" "l &i#istro
i#stru$tor "# ri&"ra i#sta#$ia o "l Pl"#o o las Salas "# su $aso adot"#+ d"6"#
$o#sid"rar $o&o r"suu"sto (u" $o# "llas s" lo3r" la situa$i0# %ur-di$a
r"t"#dida "# la a$$i0# $o#stitu$io#al+ 7a (u" d" #ada sir!" "# al3u#os $asos+ or
"%"&lo+ &"didas $o#s"r!ati!as $ua#do "stas #o s"a# ad"$uadas ara as"3urar
"l o6%"to d"l ro$"so. 7 or otra art"+ ta&6i*# si3#i,i$a (u" la &"dida
$orr"so#da a "sa ,i#alidad sin dese:uilibrar a las partes en el proceso. Esto
)lti&o r"sulta i&orta#t"+ 7a (u" u"d" su$"d"r (u" or "!itar u# da:o a u#a d"
las art"s+ s" otor3u" u#a &"dida $aut"lar d"s&"dida (u" i&li(u"
$o#s"$u"#$ias 3ra!"s " irr"ara6l"s ara la $o#traart"4
D" a'- (u" s"a #"$"sario &a#t"#"r la i3ualdad d" las art"s "# lo (u" s"a
osi6l" 7 "!itar "r%ui$ios i##"$"sarios4 E# "st" s"#tido+ la ad"$ua$i0# a la
situa$i0# %ur-di$a $aut"la6l" $orr"so#d" a la #"$"sidad d" (u" s" otor3u"#
&"didas $aut"lar"s con1ruentes $o# "l o6%"to (u" $o# la ro!id"#$ia $aut"lar s"
r"t"#d" 3ara#ti5ar4
A1
Los a#t"rior"s r"suu"stos &at"rial"s (u" o"ra# ara la $o#$"si0# d" la
&"dida $aut"lar "# $o#tro!"rsias $o#stitu$io#al"s+ #o d"6"# $o#,u#dirs" $o# "l
contenido de la resolucin cautelar, $u7os "l"&"#tos s" "s"$i,i$a# "# la s"3u#da
79
7
Por situa$i0# %ur-di$a $aut"la6l" s" "#ti"#d"+ si3ui"#do a I3#a$io D-"5-Pi$a5o
Ji&*#"5+ 8a(u"lla situa$i0# %ur-di$a ara $u7o as"3ura&i"#to o ","$ti!idad s" id" la &"dida
$aut"lar+ "s d"$ir+ la a$$i0# a,ir&ada (u" $o#stitu7" "l o6%"to d"l ro$"so ri#$ial9. Derecho
procesal civil. E'ecucin !orzosa. Procesos especiales, <$o# A#dr*s d" la Oli!a 7 Jai&" V"3as
Torr"s=, ?a "d4+ Madrid+ Editorial C"#tro d" Estudios Ra&0# Ar"$"s+ ?@@?+ 4 FAC. !*as" d" "st"
&is&o autor+ 8M"didas $aut"lar"s9+ "# Enciclopedia #ur.dica Dsica+ Madrid+ Ci!itas+ !ol4 III+ 4
D??A-D??C4
80
D" &a#"ra ";traordi#aria+ la Sur"&a Cort" 'a a$"tado los ","$tos r"troa$ti!os "#
$ual(ui"r &at"ria+ ara los ","$tos d" (u" s"a ","$ti!a a artir d" la ,"$'a d" la r"s"#ta$i0# d" la
d"&a#da+ $ua#do or !irtud d" la sus"#si0# d" los a$tos r"$la&ados s" 'a7a# &a#t"#ido las
$osas "# "l "stado "# (u" s" "#$o#tra6a# al &o&"#to d" la ro&o$i0# d" la $o#tro!"rsia+ o 6i"#
d"sd" "l &o&"#to "# (u" s" 'u6i"s" otor3ado "sa &"dida $aut"lar+ $ua#do su $o#$"si0# o$urri0
$o# ost"rioridad a la r"s"#ta$i0# d" a(u*lla4 C,r4 la t"sis H1I?@@G d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro
"s 8CONTROVERSIA CONSTITUCIONAL4 LA SENTENCIA DE INVALIDEZ ERCEPCIONALMENTE PUEDE SURTIR EFECTOS A PARTIR
DE LA FECQA DE PRESENTACIMN DE LA DEMANDA9 <+#";, t4 RRIII+ &a7o d" ?@@G+ 4 1FHH=4
81
8
C,r4 MONROY PALACIOS+ Jua# Jos*+ Dases para la !ormacin de una teor.a cautelar, o4 $it4
sura #ota HG+ 4 1AG-1CC4
32
art" d"l art-$ulo 1A d" la LR1@E4 D" $o#,or&idad $o# "s" r"$"to+ "# "l auto d"
$o#$"si0# d" la sus"#si0# d"6"r2 s":alar $o# r"$isi0# <i= los al$a#$"s 7 ","$tos
d" la sus"#si0#. <ii= los 0r3a#os o6li3ados a $u&lirla. <iii= los a$tos sus"#didos.
<i!= "l t"rritorio r"s"$to d"l $ual o"r". 7 <!= "l d-a "# (u" d"6a surtir sus ","$tos4
Estos "l"&"#tos d"6"# si"&r" r"$isars" "# "l auto d" sus"#si0#4
Cu"sti0# disti#ta r"r"s"#ta# 8los r"(uisitos ara (u" s"a ","$ti!a9 a (u" alud" la
)lti&a art" d"l &is&o r"$"to (u"+ "# su $aso+ d"6"# s":alars" at"#di"#do 8las
$ir$u#sta#$ias 7 $ara$t"r-sti$as arti$ular"s d" la $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al9+
$o&o lo r"!* la ri&"ra art" d"l s":alado r"$"to4 Estas condiciones de
e!ectividad d" la &"dida $aut"lar adotada $o#stitu7"# 8u#a 3ara#t-a d"sd" "l
u#to d" !ista l"3al+ or lo (u" odr2 o,r"$"rs" "# $ual(ui"ra d" las ,or&as
r"!istas "# l"7 <,ia#5a+ 'iot"$a+ r"#da o d"0sito=94
A?

La 3ara#t-a d" #i#3u#a &a#"ra d"6" !"rs" $o&o u# r"(uisito d"
ro$"d"#$ia d" la &"dida $aut"lar do#d" o"ra# otros r"suu"stos4 La 3ara#t-a
$o#stitu7" u# "l"&"#to $o#ti#3"#t" (u" u"d" dars" o #o+ s"3)# la $ara$t"r-sti$a
"s"$ial d"l asu#to+ d" tal su"rt" (u" la 3ara#t-a "st2 diri1ida a reparar los
posibles da>os $ per'uicios (u" udi"ra# o$asio#ars" $o# "l otor3a&i"#to d" la
&"dida $aut"lar+ si"#do u#a $ar3a ara "l a$tor 7 #o ara la art" d"&a#dada4
AF
E# todo $aso+ "sta 3ara#t-a $o&o $o#di$i0# d" ","$ti!idad d" la
sus"#si0#+ debe ser e0cepcional si s" $o#sid"ra (u" las art"s a$tora 7
d"&a#dada "# "st" tio d" ro$"so $o#stitu$io#al so# od"r"s 7 0r3a#os d"l
"stado.
AD
si 6i"# ara u# s"$tor d" la do$tri#a or "sta $ir$u#sta#$ia #o d"6"
#u#$a o"rar+ 7a (u" 8las "#tidad"s so# sol!"#t"s "# s-. ,ia#5as 7 $o#tra,ia#5as
ara 3ara#ti5ar $u&li&i"#tos o r"s"tos l"s so# a%"#as94
AE

82
8
NAVA MALAGMN+ P"dro+ 8El i#$id"#t" d" sus"#si0# "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al9+ o4 $it4
sura #ota C+ 4 1@AC4
83
C,r4 la t"sis 1DI?@@D d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s 8SUSPENSIMN EN CONTROVERSIA
CONSTITUCIONAL4 EN EL AUTO EN OUE SE CONCEDE DEBE PRECISARSE+ ENTRE OTROS REOUISITOS+ EL OTORGAMIENTO DE
UNA GARANTLA CUANDO PSTA SEA NECESARIA PARA OUE SURTA EFECTOS9 <+#";, t4 RIR+ &ar5o d" ?@@D+ 4 1FED=4
84
E# o$os $asos s" 'a "dido 3ara#t-a $o&o $o#di$i0# d" ","$ti!idad d" la sus"#si0#4
As- 'a su$"dido+ or "%"&lo+ "# la $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al ?FI?@@F+ do#d" s" soli$it0 ";'i6ir
3ara#t-a d" 6ill"t" d" d"0sito ";"dido or Na$io#al Fi#a#$i"ra+ S4N4C4 E# "l r"$urso d"
r"$la&a$i0# 1@EI?@@F d"ri!ado d" "sta $o#tro!"rsia+ r"sulta i#t"r"sa#t" (u" s" $o#sid"r0 (u" la
3ara#t-a ara r"arar osi6l"s da:os 7 "r%ui$ios #o "s ara la art"s+ si#o ara r"arar los da:os
$ausados a la $arr"t"ra4 La art" r"lati!a d" "sta r"solu$i0# s":alaS 8E# "l $aso+ la 3ara#t-a ";i3ida
o6"d"$" a (u" ta#to "l Go6i"r#o F"d"ral $o&o "l Estado a$tor al"3a# t"#"r %urisdi$$i0# so6r" la
!-a d" $o&u#i$a$i0# "# $o#tro!"rsia+ la $ual s" "#$u"#tra usu,rutuada or "l Estado r","rido+
$ir$u#sta#$ias (u" odr-a# dar lu3ar a (u"+ al r"sol!"rs" la $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al+ "l Estado
a$tor tu!i"ra (u" "#tr"3ar la $arr"t"ra 7 lo 'i$i"ra "# u# "stado total d" d"stru$$i0#+ lo (u" a su !"5
ro!o$ar-a (u" la F"d"ra$i0# tu!i"ra (u" r"arar "sos da:os+ or "rt"#"$"rl" di$'a !-a+ lo $ual
i#duda6l"&"#t" l" a,"$tar-a si tu!i"ra (u" diso#"r d" su "$ulio ara r"arar tal"s da:os. or
ta#to+ si "l Estado a$tor s" 6"#",i$i0 d"l $o6ro d" las $uotas $orr"so#di"#t"s+ /ste debe pa1ar los
da>os $ per'uicios ocasionados a la carretera o por lo menos devolverla en el estado en :ue la
encontr. D"6" a$larars" (u" a tra!*s d" la "#tr"3a d" la 3ara#t-a al d"&a#dado+ las $uotas
r"$audadas or "l Estado a$tor no ser.an para el peculio de la "ederacin, sino :ue servir.an para
reparar los posibles da>os causados a la carretera9 <las $ursi!as so# #u"stras=4
85
C,r4 CASTRO Y CASTRO+ Ju!"#ti#o V4+ El art.culo 234 constitucional, o4 $it4 sura #ota A+ 4
?1@4
33
X
La d"$isi0# d"l &i#istro i#stru$tor do#d" otor3a o #i"3a la &"dida $aut"lar ti"#"
u# $ar2$t"r &uta6l"+ $o&o '"&os !isto "# su oortu#idad al "studiar las
$ara$t"r-sti$as 3"#"ral"s d" "st" i#stituto4 Esto (ui"r" d"$ir (u" u"d"
"!"#tual&"#t" s"r &odi,i$ado o r"!o$ado "l auto d" sus"#si0#+ al s"r ,l";i6l" la
&"dida adotada4
Por u#a art"+ "l &i#istro i#stru$tor u"d" 8&odi,i$ar o r"!o$ar "l auto d"
sus"#si0# or *l &is&o di$tado+ si"&r" (u" o$urra u# '"$'o su"r!"#i"#t" (u"
lo ,u#da&"#t"9 <art4 1H LR1@E=4 Esto su$"d" $ua#do $a&6i"# las $ir$u#sta#$ias
,2$ti$as (u" d"t"r&i#aro# "l r"sultado d" la d"$isi0# $aut"lar+ d"ri!ado d"l
ri#$iio rebus sic stantibus <$u7a tradu$$i0# lit"ral "s 8si"#do as- las $osas9) 7
u"d" dars" 'asta "# ta#to #o s" di$t" la s"#t"#$ia d",i#iti!a "# t*r&i#os d"l
roio r"$"to4
La a$tua$i0# d"l &i#istro i#stru$tor "st2 a$otada+ or $o#si3ui"#t"+ a (u"
o$urra 8u# '"$'o su"r!"#i"#t"9 (u" ,u#da&"#t" la #"$"sidad d" !ariar "l auto d"
sus"#si0#4 A'ora 6i"#+ Va (u* s" r",i"r" or '"$'o su"r!"#i"#t"W La Sur"&a
Cort" 'a "#t"#dido (u" "l suu"sto #or&ati!o #o solo s" r",i"r" al 8'"$'o
su"r!"#i"#t"9 si#o ta&6i*# al 8'"$'o #u"!o9 si"&r" 7 $ua#do "st*#
i#$ororados a la litis4
AG

A&6os $o#$"tos los 'a d",i#ido al i#t"rr"tar "l art-$ulo ?H d" la LR1@E+
AH
al r","rirs" a la oortu#idad ro$"sal d" la a&lia$i0# d" la d"&a#da+ "#t"#di"#do
or 8'"$'o su"r!"#i"#t"9 a(u"l (u" s" rodu$" $o# ost"rioridad a la
r"s"#ta$i0# d" la d"&a#da 7 a#t"s d"l $i"rr" d" i#stru$$i0#. "# ta#to (u" "l
8'"$'o #u"!o9 "s a(u"l r"s"$to d"l $ual la art" a$tora ti"#" $o#o$i&i"#to d" su
";ist"#$ia $o# &oti!o d" la $o#t"sta$i0# d" la d"&a#da $o# i#d""#d"#$ia d"l
&o&"#to "# (u" s" rodu$"4 Esta disti#$i0# $o6ra i&orta#$ia si s" ti"#" "#
$u"#ta (u" trat2#dos" d"l 8'"$'o #u"!o9 s" $u"#ta $o# u# la5o d" 1E d-as
si3ui"#t"s al d" la $o#t"sta$i0# d" la d"&a#da+ "# ta#to (u" si "s u# 8'"$'o
su"r!"#i"#t"9 s" u"d" a&liar la d"&a#da 'asta a#t"s d" la ,"$'a d"l $i"rr" d"
i#stru$$i0#4 E# &at"ria d" la sus"#si0# d"l a$to+ si# "&6ar3o+ s"a '"$'o #u"!o o
su"r!"#i"#t"+ u"d" &oti!ar la r"!o$a$i0# o &odi,i$a$i0# d"l auto d" sus"#si0#
si"&r" (u" "st*# i#$ororados a la litis+ 'asta "# ta#to #o s" di$t" la s"#t"#$ia
d",i#iti!a4
Di,"r"#t" suu"sto "s la osi6ilidad d" i&u3#a$i0# a (u" so# su%"tas las
d"$isio#"s $aut"lar"s d"l &i#istro i#stru$tor a tra!*s d"l recurso de reclamacin, a
(u" s" r",i"r" la ,ra$$i0# IV d"l art-$ulo E1 d" la LR1@E+ (u" ro$"d" 8Contra los
autos del ministro instructor en :ue se otor1ue, nie1ue, modi!i:ue o revo:ue la
suspensin@. D"l r"$urso d" r"$la&a$i0#+ "# ri#$iio+ $orr"so#d" $o#o$"r al
86
8
V*as" la t"sis %urisrud"#$ial LRRICA d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "sS 8CONTROVERSIA
CONSTITUCIONAL4 PARA DECIDIR SOBRE LA SUSPENSIMN POR QECQO SUPERVENIENTE O POR QECQO NUEVO ES PRESUPUESTO
NECESARIO OUE ESTPN INCORPORADOS A LA LITIS9 <+#";, t4 VIII+ di$i"&6r" d" 1CCA+ 4 HC1=4
87
8
Est" r"$"to diso#" [Art-$ulo ?H4 El a$tor odr2 a&liar su d"&a#da d"#tro d" los
(ui#$" d-as si3ui"#t"s al d" la $o#t"sta$i0# si "# "sta )lti&a aar"$i"r" u# '"$'o #u"!o+ o 'asta
a#t"s d" la ,"$'a d" $i"rr" d" la i#stru$$i0# si aar"$i"r" u# '"$'o su"r!"#i"#t"4 La a&lia$i0#
d" la d"&a#da 7 su $o#t"sta$i0# s" tra&itar2# $o#,or&" a lo r"!isto ara la d"&a#da 7
$o#t"sta$i0# ori3i#al"s4[
34
Pl"#o d" la Sur"&a Cort"4 As- s" d"sr"#d" d" los art-$ulos 1H+ s"3u#do
2rra,o+ 7 EF in !ine+ d" la LR1@E4 Si# "&6ar3o+ cuando se estime no ser
necesaria la intervencin del Pleno+ s"r2 r"su"lto or las Salas+ d" $o#,or&idad
$o# "l A$u"rdo G"#"ral EI?@@1 d"l Pl"#o d" la Sur"&a Cort"+ "# r"la$i0# $o# "l
A$u"rdo FI?@@A (u" lo &odi,i$a4
AA
Si 6i"# la osi6ilidad dada a la Sur"&a Cort" ara "&itir a$u"rdos
3"#"ral"s 8a ,i# d" lo3ar u#a ad"$uada distri6u$i0# "#tr" las Salas d" los asu#tos
(u" $o&"t" $o#o$"r a la Cort"9+ "# t*r&i#os d" la r",or&a al 2rra,o s*ti&o d"l
art-$ulo CD $o#stitu$io#al d" 1CCC+ $o&r"#d"+ "# ri#$iio+ a la &at"ria d"
$o#tro!"rsias $o#stitu$io#al"s <$o&o s" ad!i"rt" d" la ";osi$i0# d" &oti!os d"
di$'a r",or&a=+ los a$u"rdos r"lati!os deben prever con claridad los supuestos
competenciales, lo $ual ar"$i"ra #o lo3ars" "# los A$u"rdos $itados "# "l 2rra,o
a#t"rior+ do#d" #o s" "sta6l"$" al3)# ri#$iio ara "sta6l"$"r "# (u* $asos "s
#"$"saria la i#t"r!"#$i0# d"l l"#o4
AC
E# "l $aso d" (u" la sus"#si0# s" 'u6i"s" $o#$"dido or "l Pl"#o d" la
Sur"&a Cort" "# los t*r&i#os i#di$ados+ "s d"$ir a tra!*s d"l r"$urso d"
r"$la&a$i0#+ d" r"s"#tars" $a&6ios "# las $ir$u#sta#$ias ,2$ti$as (u"
d"t"r&i#aro# su otor3a&i"#to <'"$'os su"r!"#i"#t"s o #u"!os=+ #"$"saria&"#t"
la &odi,i$a$i0# o r"!o$a$i0# d" la &"dida $aut"lar t"#dr2 (u" r"ali5ars" or "l
roio Tri6u#al Pl"#o+ a tra!*s d" las $o#sid"ra$io#"s (u" l" so&"ta al r"s"$to
"l &i#istro i#stru$tor. "sto "s as-+ toda !"5 (u" "s ri#$iio 3"#"ral "# #u"stro
sist"&a %ur-di$o (u" los 0r3a#os d" ri&"ra i#sta#$ia o los ,u#$io#arios %udi$ial"s
i#stru$tor"s #o u"d"#+ r"s"$ti!a&"#t"+ &odi,i$ar o r"!o$ar las d"t"r&i#a$io#"s
d" los 0r3a#os su"rior"s d" s"3u#da i#sta#$ia o d" los 0r3a#os $ol"3iados a los
(u" "rt"#"$"#+ (u" so# los (u" ti"#"# $o&"t"#$ia ara "&itir ,allos d",i#iti!os
ta#to "# los asu#tos d" ,o#do $o&o "# los r"$ursos ro$"d"#t"s4
C@
E# $ua#to al ro$"di&i"#to d"l r"$urso d" r"$la&a$i0#+ s" d"6" ro&o!"r
a#t" "l Pr"sid"#t" d" la Sur"&a Cort" d"#tro d"l la5o d" $i#$o d-as4 E# "l
r"$urso s" d"6"r2# ";r"sar a3ra!ios 7 s" a$o&a:ar2# las ru"6as (u" s"
"sti&"# "rti#"#t"s4 El Pr"sid"#t" $orr"r2 traslado a las art"s ara (u" d"#tro
88
8
El u#to Y#i$o d"l A$u"rdo FI?@@A+ (u" r",or&a la ,ra$$i0# I 7 adi$io#a u#a ,ra$$i0# II+
asa#do la a$tual II a s"r III d"l u#to T"r$"ro d"l A$u"rdo G"#"ral Pl"#ario EI?@@1+ "# la art"
(u" i#t"r"sa di$"S 8TERCERO4 El Tri6u#al Pl"#o d" la Sur"&a Cort" d" Justi$ia d" la Na$i0#
$o#s"r!ar2 ara su r"solu$i0#S I4 Las $o#tro!"rsias $o#stitu$io#al"s+ sal!o "# las (u" d"6a
so6r"s""rs" 7 a(u*llas "# las (u" #o s" i&u3#"# #or&as d" $ar2$t"r 3"#"ral+ as. como los
recursos interpuestos en /stos en los :ue sea necesaria su intervencin94
89
8
I&a3i#"&os u# r"$urso d" r"$la&a$i0# r"su"lto "# Sala+ $o# !ota$i0# di!idida d" tr"s
$o#tra dos4 D" 'a6"rs" r"su"lto "# "l Pl"#o ";istir-a u#a osi6ilidad r"al d" (u" la r"solu$i0# d"l
r"$urso "!"#tual&"#t" s"a "# s"#tido $o#trario al ,allo d" la Sala4 VOu* "s lo d"t"r&i#a#t" ara
(u" s"a #"$"saria la i#t"r!"#$i0# d"l Pl"#oW Si at"#d"&os a la $ir$u#sta#$ia d" (u" s"a
i#,u#dado+ au# r"sulta#do u#2#i&" la d"$isi0# d" la Sala+ si s" r"sol!i"ra or "l Pl"#o odr-a
"!"#tual&"#t" !ariar la r"solu$i0# ara s"r ,u#dado "l r"$urso <$o# los s"is &i#istros (u" #o
i#t"3ra# di$'a Sala=4
90
9
C,r4 la t"sis %urisrud"#$ial LRIRICA d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s 8CONTROVERSIA
CONSTITUCIONAL4 DE LA SOLICITUD DE MODIFICACIMN O REVOCACIMN DE LA SUSPENSIMN POR UN QECQO SUPERVENIENTE+
COMPETE CONOCER AL TRIBUNAL PLENO DE LA SUPREMA CORTE DE JUSTICIA DE LA NACIMN+ CUANDO PSTE+ PREVIAMENTE YA
RESOLVIM SOBRE LA MEDIDA CAUTELAR SOLICITADEA EN LA DEMANDA RELATIVA+ A TRAVPS DE UN RECURSO DE
RECLAMACIMN9 <+#";, t4 VIII+ di$i"&6r" d" 1CCA+ 4 HAH=4
35
d"l la5o d" $i#$o d-as al"3u"# lo (u" a su d"r"$'o $o#!"#3a 7+ $o#$luido di$'o
la5o+ s" tur#ar2# los autos a un ministro distinto del instructor a ,i# d" (u"
"la6or" "l ro7"$to d" r"solu$i0# (u" d"6a so&"t"rs" al Pl"#o4 Cua#do "st"
&"dio d" i&u3#a$i0# s"a i#t"ru"sto si# &oti!o+ s" i&o#dr2 u#a &ulta d" di"5
a $i"#to !"i#t" d-as d" salario al r"$urr"#t" o a su r"r"s"#ta#t"+ a su a6o3ado o
a a&6os <art-$ulos E? a ED=4 Ca6" r"$isar (u" la i#t"rosi$i0# d" "st" r"$urso #o
sus"#d" "l ro$"di&i"#to ri#$ial+ or lo (u" si s" di$ta la s"#t"#$ia "# "l ,o#do
o 6i"# "l &i#istro i#stru$tor &odi,i$a o r"!o$a "l auto+ #"$"saria&"#t" (u"da si#
&at"ria "st" &"dio d" i&u3#a$i0#4
C1
Ta&6i*# ro$"d" el recurso de :ue'a (u" s" "#$u"#tra r"3ulado "# los
art-$ulos EE a EA d" la LR1@E4 Est" &"dio d" i&u3#a$i0# odr2 i#t"ro#"rs"
a#t" "l roio &i#istro i#stru$tor 'asta "l di$tado d" la s"#t"#$ia+ $o#tra la art"
d"&a#dada o $ual(ui"r otra autoridad, por violacin, e0ceso o de!ecto en la
e'ecucin del auto de resolucin or "l (u" s" 'a7a $o#$"dido la sus"#si0#4
El ro$"di&i"#to "# "st" r"$urso "r&it" (u" la autoridad $o#tra la $ual s"
'u6i"r" i#t"ru"sto "l r"$urso+ d"#tro d" los 1E d-as d"%" si# ","$tos "l a$to (u"
di"r" lu3ar al r"$urso o 6i"# ri#da u# i#,or&" 7 o,r"5$a ru"6as4 S" r"!* la
$"l"6ra$i0# d" u#a audi"#$ia ara "l d"sa'o3o d" las ru"6as 7 s" ,or&ul"#
al"3atos or "s$rito+ d"6i"#do "l &i#istro i#stru$tor "la6orar ro7"$to d"
r"solu$i0# ara so&"t"rlo al Pl"#o d" la Sur"&a Cort"4 E# $aso d" "#$o#trars"
,u#dado "l r"$urso+ s" dar2 !ista al Mi#ist"rio P)6li$o F"d"ral ara (u" "%"r$it"
a$$i0# "#al4 La r"solu$i0# d"6" r"$isar (u" la autoridad s"a sa#$io#ada "# los
t*r&i#os "sta6l"$idos "# "l C0di3o P"#al or "l d"lito d" a6uso d" autoridad+ or
$ua#to 'a$" a la d"so6"di"#$ia $o&"tida+ i#d""#di"#t"&"#t" d" $ual(ui"r otro
d"lito "# (u" i#$urra o r"so#sa6ilidad a (u" s" r",i"r"# los art-$ulos 1@A al 11D
d" la Co#stitu$i0# F"d"ral4
C?
D" tal &a#"ra (u" "# la r"solu$i0# (u" d"$ida so6r" "l r"$urso d" (u"%a+
d"6"r2 i#t"rr"tar los ","$tos d" la &"dida sus"#sio#al 7 su !iola$i0#+ $u"sti0#
(u" r"sulta i&orta#t" $ua#do la art" a,"$tada or la !iola$i0# a$ud"
dir"$ta&"#t" al Mi#ist"rio P)6li$o a d"#u#$iar la ro6a6l" $o&isi0# d" u# d"lito.
as- "st" r"r"s"#ta#t" so$ial t"#dr-a los "l"&"#tos ara i#t"3rar la a!"ri3ua$i0#
r"!ia $orr"so#di"#t"4
CF

91
9
C,r4 las t"sis LRRVIII?@@1 7 CCRVI?@@E+ a&6as d" la Pri&"ra Sala+ $u7os ru6ros so#
8RECLAMACIMN EN CONTRA DEL AUTO OUE DECIDE SOBRE LA SUSPENSIMNEN CONTROVERSIA CONSTITUCIONAL4 OUEDA SIN
MATERA SI DURANTE SU TRAMITACIMN SE RESOLVIM EL REFERIDO MEDIO DE CONTROL CONSTITUCIONAL9 <+#";, t4 RVI+
a3osto d" ?@@1+ 4 CH1=. 7 8RECLAMACIMN EN CONTRA DEL AUTO OUE DECIDE SOBRE LA SUSPENSIMN EN
CONTROVERSIA CONSTITUCIONAL4 OUEDA SIN MATERIA SI DURANTE SU TRAMITACIMN EL MINISTRO INSTRUCTOR REVOCA O
MODIFICA TAL PROVELDO9 <+#";, t4 RRIII+ "#"ro d" ?@@G+ 4 ?1FF=4
92
9
C,r4 la t"sis ?GI?@@A d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s 8CONTROVERSIAS CONSTITUCIONALES4
RPGIMEN DE RESPONSABILIDADES DE LAS PARTES OUE INTERVIENEN EN ELLAS9 <+#";, t4 RRVII+ &ar5o d" ?@@A+ 4
1DGC=4
93
9
C,r4 la t"sis %urisrud"#$ial ?AI?@@A d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s 8OUEJA RELATIVA AL
INCIDENTE DE SUSPENSIMN EN CONTROVERSIA CONSTITUCIONAL4 CORRESPONDE A LA SUPREMA CORTE DE JUSTICIA DE LA
NACIMN FIJAR LOS EFECTOS DE LA RESOLUCIMN RELATIVA Y SI ERISTIM VIOLACIMN A AOUELLA9 <+#";, t4 RRVII, &ar5o
d" ?@@A+ 4 1DH@=4
36
U# as"$to i&orta#t" (u" 'a sido &oti!o d" d"6at" "# la Sur"&a
Cort"+
CD
$o#sist" "# d"t"r&i#ar a artir d" $u2#do d"6" surtir ","$tos la
sus"#si0# d"l a$to r"$la&ado <$o#di$i0# d" ","$ti!idad a (u" s" r",i"r" la )lti&a
art" d"l art-$ulo 1A d" la LR1@E=+ lo $ual "s r"l"!a#t" ara d"t"r&i#ar si ";isti0
!iola$i0# a la sus"#si0#4 Esta ro6l"&2ti$a aar"$" $ua#do "# los autos d"
sus"#si0# s" su"l" "sta6l"$"r (u" surt" ","$tos 8d"sd" lu"3o94 VOu* su$"d" si
u#a !"5 otor3ada la sus"#si0# 7 a#t"s d" (u" s" #oti,i(u" a las autoridad"s
o6li3adas a $u&lirlas "l auto $orr"so#di"#t"+ "stas r"ali5a# a$tua$io#"s (u"
i&li(u"# !iola$i0# a di$'a sus"#si0#W Al r"s"$to+ r"sulta i#t"r"sa#t" las
$o#sid"ra$io#"s d"l &i#istro Coss-o+ al s":alar (u" d"6"# ad!"rtirs" dos
&o&"#tos disti#tos "# $ua#to a los ","$tos d" la sus"#si0#4 Por u# lado la ,"$'a
s":alada "# "l auto d" sus"#si0# ara (u" la &"dida $aut"lar surta ","$tos. or
otro+ la ,"$'a "# (u" surt" ","$tos la #oti,i$a$i0# "# t*r&i#os d"l art-$ulo G d" la
LR1@E+ (u" s"r2 a partir del d.a si1uiente al en :ue hubieren :uedado le1almente
hechas@. D" tal su"rt" (u" 8#o "s osi6l" "sti&ar (u" u#a autoridad 'a !iolado la
sus"#si0# si#o 'asta (u" a$t)a "# u# &o&"#to ost"rior al (u" la #oti,i$a$i0# 'a
surtido sus ","$tos+ "s d"$ir+ al d-a si3ui"#t" d" su #oti,i$a$i0#94
CE

Por )lti&o+ d"6" r"$isars" (u" a di,"r"#$ia d"l r"$urso d" r"$la&a$i0#+ "#
"l d" (u"%a #o (u"da si# &at"ria si dura#t" su tra&ita$i0# s" r"su"l!" "l ro$"so
ri#$ial+ 7a (u" 8"s aut0#o&a a la su6sist"#$ia d"l 6i"# %ur-di$o tut"lado
ro!isio#al&"#t" $o# a(u"lla &"dida $aut"lar+ u"s la r"so#sa6ilidad d" la
autoridad #a$" "# "l &o&"#to "# "l (u" #o s" a$ata la r"solu$i0# "# la (u" s"
otor3a la sus"#si0#. de ah. :ue aun en el caso de :ue ha$an cesado los e!ectos
de la suspensin por resolverse el 'uicio en lo principal, tal circunstancia no obsta
para determinar si e0isti contumacia de la autoridad 7+ d" r"sol!"rs" "# s"#tido
a,ir&ati!o+ s" "sta6l"5$a su r"so#sa6ilidad 7 s" adot"# las a$$io#"s "rti#"#t"s
ara (u" s"a sa#$io#ada94
CG
XI
No o6sta#t" (u" "# "l si3lo RIR s" 'a$-a r","r"#$ia a la i&orta#$ia d" la
sus"#si0# d"l a$to r"$la&ado "# "l %ui$io d" a&aro or disti#3uidos %uristas
<I3#a$io L4 Vallarta+ F"r#a#do V"3a+ "#tr" otros= 7 a ri#$iios d"l si3lo asado
<Sil!"str" Mor"#o Cora= s" r"la$io#ara su #atural"5a $o# las &"didas $aut"lar"s+
la o6ra d" Ri$ardo Couto d" 1C?C &ar$a #u"!os d"rrot"ros "# "l "studio d" la
i#stitu$i0# 7 ro!o$a u#a at"#$i0# "s"$ial or la do$tri#a &";i$a#a4
Su do$tri#a r"lati!a a la sus"#si0# $o# ","$tos d" amparo provisional+
&oti!0 (u" los %uristas a lo lar3o d"l si3lo RR "studiara# la !i#$ula$i0# d" la
sus"#si0# $o# la s"#t"#$ia d",i#iti!a4 A artir d" la rou"sta so6r" la
94
Al r"sol!"rs" "l r"$urso d" (u"%a d"ri!ado d"l i#$id"#t" d" sus"#si0# d" la $o#tro!"rsia
$o#stitu$io#al 1@GI?@@G+ r"su"lto "l 1A d" o$tu6r" d" ?@@G+ or &a7or-a d" $uatro !otos4
95
COSSLO DLAZ+ Jos* Ra&0#+ 8Suu"stos "# los (u" u"d" ori3i#ars" u#a !iola$i0# a la
sus"#si0# "# $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al 7 las o6li3a$io#"s d" la autoridad9+ o4 $it4 sura #ota C+
4 1D4
96
9
C,r4 la t"sis ?CI?@@A d"l Tri6u#al Pl"#o+ $u7o ru6ro "s 8OUEJA RELATIVA AL INCIDENTE
DESUSPENSIMN EN CONTROVERSIA CONSTITUCIONAL4 NO OUEDA SIN MATERIA SI DURANTE SU TRAMITACIMN EL REFERIDO
MEDIO DE CONTROL CONSTITUCIONAL ES RESUELTO9 <+#";, t4 RVII+ &ar5o d" ?@@A+ 4 1DH1=4
37
r"i#!i#di$a$i0# ro$"sal d"l %ui$io d" a&aro r"ali5ada or Fi;-Za&udio "# 1CEG+ 7
d" sus d"sarrollos ost"rior"s (u" r"ali5a "# la d*$ada si3ui"#t"+ s" !i#$ula
l"#a&"#t" la i#stitu$i0# d" la sus"#si0# d"l a$to r"$la&ado $o# la t"or-a
3"#"ral d" las &"didas $aut"lar"s a la lu5 d"l ro$"salis&o $i"#t-,i$o4
CH
La r2$ti$a %urisdi$$io#al d" la i#stitu$i0# d" la sus"#si0# d"l a$to "# "l
%ui$io d" a&aro+ roi$i0 u#a ri$a %urisrud"#$ia 7 a6u#da#t"s "studios "# la
do$tri#a4 Las id"as d" Couto so6r" la #"$"sidad d" a#ti$iar $i"rtos ","$tos d" la
s"#t"#$ia "# la sus"#si0#+ "#$au5adas or Fi;-Za&udio "# la t"or-a $aut"lar d"l
d"r"$'o ro$"sal+ ,u"ro# a$"tadas or u# Tri6u#al Col"3iado d" Cir$uito "# 1CCF
7 "# d",i#iti!a or la Sur"&a Cort" "# 1CCG4
R"sulta "!id"#t" la i#,lu"#$ia d"l a&aro "# la r"3ula$i0# d" la sus"#si0#
d"l a$to "# "l ro$"so d" $o#tro!"rsia $o#stitu$io#al a artir d" la ";"di$i0# d" la
LR1@E "# 1CCE4 A "sar d" los a:os tra#s$urridos+ "l "studio d" la sus"#si0# "#
"st" di!"rso ro$"so $o#stitu$io#al r"(ui"r" d" u#a &a7or at"#$i0# or art" d" la
do$tri#a4 Si 6i"# la $o#stru$$i0# d" la sus"#si0# !-a a&aro r"sulta d" utilidad+
s" d"6"# d"sta$ar las "$uliaridad"s d" "st" i#stituto "# $o#tro!"rsia
$o#stitu$io#al+ t"#i"#do "# $o#sid"ra$i0# su #atural"5a 7 $ara$t"r"s roios+ la l"7
r"3la&"#taria 7 "s"$ial&"#t" la %urisrud"#$ia d" la Sur"&a Cort" d" Justi$ia4
El &i#istro i#stru$tor ti"#" a&lias ,a$ultad"s (u" $o#stitu7"# atri6u$io#"s
d" sus od"r"s $o&o %u"5 $o#stitu$io#al4 Estas ,a$ultad"s #o solo s" &a#i,i"sta#
"# la s"#t"#$ia d",i#iti!a+ si#o a lo lar3o d" todo "l ro$"di&i"#to+ $o&o su$"d"
$o# las &"didas $aut"lar"s4 El i#$id"#t" d" sus"#si0# "# $o#tro!"rsia
$o#stitu$io#al+ (u" #"$"saria&"#t" d"6" a6rirs" <s"a d" o,i$io o a "ti$i0# d"
art"=+ $ul&i#a $o# u#a resolucin en !orma de auto+ do#d" s" u"d" otor3ar o
#"3ar la sus"#si0#4 Esta d"$isi0# #o ad(ui"r" la $alidad d" $osa %u53ada+ or lo
(u" u"d" s"r o6%"to d" r"!o$a$i0# o &odi,i$a$i0# "# $aso d" '"$'os
su"r!"#i"#t"s o #u"!os4 E# todo $aso+ las d"$isio#"s d"l &i#istro i#stru$tor s"
"#$u"#tra# a$otadas+ "# la &"dida "# (u" u"d"# s"r i&u3#adas or &"dio d"l
r"$urso d" r"$la&a$i0#+ $u7a $o&"t"#$ia $orr"so#d" al Pl"#o+ o i#$luso a las
Salas d" la Sur"&a Cort" $ua#do s"a i##"$"saria la i#t"r!"#$i0# d"l ri&"ro4
CA
Los r"suu"stos &at"rial"s r"lati!os a la apariencia del buen derecho 7 el
peli1ro en la demora <7 $r""&os ta&6i*# d"6i"ra adotars" la adecuacin de la
medida), s" 'a# r"$o#o$ido !-a %urisrud"#$ial "# &at"ria d" $o#tro!"rsias
$o#stitu$io#al"s a artir d" ?@@D4 Esto 'a "r&itido (u" "l &i#istro i#stru$tor
u"da "# al3u#os $asos e0cepcionales ad"la#tar ro!isio#al&"#t" "l r"sultado d"l
ro$"so ri#$ial4 Si# "&6ar3o+ #o d"6" "rd"rs" d" !ista (u" "# r"alidad "#
#i#3)# $aso u"d" $o#sid"rars" $o&o u#a 8$o#tro!"rsia $o#stitu$io#al
ro!isio#al9 <utili5a#do la t"r&i#olo3-a d" Couto ara "l a&aro=+ 7a (u" la
,i#alidad d" la i#stitu$i0# di,i"r" a la s"#t"#$ia d",i#iti!a (u" diri&" la $u"sti0# d"
,o#do. $o&o '"&os !isto+ $o# "sta &"dida #o s" 6us$a tut"lar las r"t"#sio#"s
d"l ro$"so ri#$ial+ si#o as"3urar su ",i$a$ia 7 "!itar da:os irr"!"rsi6l"s a las
art"s o a la so$i"dad4 Esta "s su ra50# d" s"r+ t"#i"#do "# $u"#ta sus
$ara$t"r-sti$as d" instrumentalidad, autonom.a, provisionalidad $ mutabilidad+ (u"
97
V*a#s" las $o#sid"ra$io#"s ,i#al"s d"l "-3ra," VI+ as- $o&o la #ota GE4
98
Co#,or&" "l A$u"rdo G"#"ral EI?@@1 d"l Pl"#o d" la Sur"&a Cort"+ "# r"la$i0# $o# "l
A$u"rdo FI?@@A (u" lo &odi,i$a4 V*a#s" #otas AA 7 AC4
38
so# roias d" la #atural"5a d" $ual(ui"r &"dida $aut"lar $o#,or&" s" 'a
d"sarrollado dura#t" "l si3lo RR or la do3&2ti$a ro$"sal4
Y si r"$isa&"#t" al i#i$io d" "stas r",l";io#"s 'a$-a&os r","r"#$ia al
$l2si$o "studio d" Cala&a#dr"i do#d" d"%a !"r la instrumentalidad d" las &"didas
$aut"lar"s $o&o su #ota t-i$a <u#a i#stru&"#talidad+ or $i"rto+ r",or5ada+ al
$o#stituir 3ara#t-a d" la 3ara#t-a+ d" tal su"rt" (u" 8&2s (u" 'a$"r %usti$ia+
$o#tri6u7" a 3ara#ti5ar "l ",i$a5 ,u#$io#a&i"#to d" la %usti$ia9=.
CC
a'ora
t"r&i#a&os $o# "s" &is&o "s-ritu aludi"#do a su &a"stro C'io!"#da+ adr" d"l
ro$"salis&o $i"#t-,i$o italia#o+ (u" #os r"$u"rda "l ri#$iio "s"#$ial d" toda
&"dida $aut"lar+ (u" ta&6i*# ali$a a la sus"#si0# "# $o#tro!"rsia
$o#stitu$io#alS [%a necesidad de servirse del proceso para conse1uir la razn no
debe convertirse en da>o para :uien tiene la razn94
1@@

99
9
CALAMANDREI+ Pi"ro+ Introduccin al estudio sistemtica de las providencias cautelares, o4
$it. supra nota 2, 4 DE4
100
1
CQIOVENDA+ Gius""+ Istituzioni di diritto processuale civile, 4 1DH. $itado or Cala&a#dr"i+
o4 $it4 sura #ota 1+ 4 DD4 D" la o6ra $l2si$a d" C'io!"#da ";ist" tradu$$i0# al "sa:ol or E&ilio
G0&"5 Or6a#"%aS Instituciones de derecho procesal civil, Madrid+ Ed4 R"!ista d" D"r"$'o Pri!ado+
1CFG-D@4
39

Anda mungkin juga menyukai