Anda di halaman 1dari 208

ATLAS

DE ANATOMA
TOPOGRFICA
DE LOS ANMALES
DOMSTICOS
Prof. M.V.Dr. PETER POPESKO, Dr.Sc.
Tomo I
CABEZA Y CUELLO
2.aedicin
MASSON, S.A.
j '
Barcelona - Madrid - Pars - Milano - Asuncin - Bogot - Buenos Aires - Caracas - Lima - Lisboa - Mxico - Montevideo - Panam - Quito
Rio de J aneiro - San J os de Costa Rica - San J uan de Puerto Rico - Santiago de Chile
dice de fi guras TORO
12 Regiones superficiales de la cabeza (fig. 1).
13 Crneo visto desde la izquierda (fig. 2).
14 Crneo visto desde la izquierda. Contornos
seos sealados en color (fig. 3).
15 Seccin sagital del crneo. Contornos seos se
alados en color (fig. 4).
16 Crneo (sin mandbula) visto desde dentro (fi
gura 5).
17 Porcin del crneo habiendo extirpado el arco
cigomtico, que muestra las regiones orbitaria
y temporal vistas desde la izquierda (fig. 6).
18 Crneo. Vista frontal (superficie oral-rostral)
(fig. 7).
19 Crneo. Vista de la superficie caudal (fig. 8).
20 Crneo. Vista de la superficie dorsal. Se han
modelado los senos frontales y adyacentes (fi
gura 9).
21 Crneo. Vista de la superficie dorsal. Contor
nos seos sealados en color (fig. 10).
22 Porcin del crneo. Vista ventral (fig. 11).
23 Vista ventral del crneo. Contornos seos sea
lados en color (fig. 12).
24 Diseccin de la cabeza y cuello. Vista desde la
izquierda. Primer plano (fig. 13).
26 Diseccin de la cabeza y cuello. Vista desde la
izquierda. Segundo plano (fig. 14).
28 Becerro. Diseccin de la cabeza y cuello. Vista
desde la izquierda. Tercer plano (fig. 15).
29 Becerro. Diseccin de la cabeza y cuello. Vista
desde la izquierda. Cuarto plano (fig. 16).
30 Becerro. Seccin sagital de la cabeza en el pla
no medio (fig. 17).
31 Becerro. Diseccin de la seccin sagital de la
cabeza en el plano medio (fig. 18).
32 Vaquilla. Topografa esqueltica de las arterias
de la cabeza. Vasos superficiales vistos desde
la izquierda. Dibujada a partir de una muestra
sometida a corrosin (fig. 19).
33 Vaquilla. Topografa esqueltica de las arterias
de la cabeza. Vasos profundos vistos desde la
izquierda, despus de haber extirpado el arco
cigomtico y la mitad izquierda de la mand
bula. Slo se ilustran las arterias del lado iz
quierdo. Dibujado a partir de una muestra so
metida a corrosin (fig. 20).
34 Seccin transversal de la cabeza a nivel del pri
mer premolar. Vista rostral de la seccin (figu
ra 21).
35 Seccin transversal de la cabeza a nivel del l
timo molar. Vista rostral de la seccin (fig. 22).
36 Seccin transversal de la cabeza a nivel de los
lmites rostrales de la cavidad orbitaria. Vista
rostral de la seccin (fig. 23).
37 Seccin transversal de la cabeza a nivel de la
apfisis coronoides de la mandbula. Vista ros
tral de la seccin (fig. 24).
38 Seccin transversal de la cabeza junto al con
ducto auditivo externo. Vista rostral de la sec
cin (fig. 25).
39 Seccin transversal de la cabeza a nivel del
cuerno. Vista rostral de la seccin (fig. 26).
40 Base de la cavidad craneal mostrando la salida
de los nervios craneales (fig. 27).
41 Seccin horizontal de la cabeza (derecha) y di
seccin de la cavidad orbitaria (izquierda). Se
ha mantenido la duramadre en la mitad dere
cha de la cavidad craneal. Se ha eliminado con
mucho cuidado la cartida extradural (fig. 28).
42 Venas de la cavidad craneal y de la cavidad
ocular. Vista dorsal. Se ha mantenido la dura
madre en la mitad derecha de la cavidad cra
neal. (Adaptada de Dennstedt.] (fig. 29).
43 Diseccin de la cabeza. Vista ventral (fig. 30).
44 Base del encfalo, que muestra el origen de los
nervios craneales y el aporte sanguneo al en
cfalo (fig. 31).
45 Vista dorsal del encfalo (fig. 32).
45 Seccin sagital del encfalo (fig. 33).
46 Paladar (fig. 34).
46 Esqueleto cartilaginoso de la laringe y hueso
hioides. Vista desde la izquierda (fig. 35).
46 Hueso hioides. Las partes cartilaginosas se
muestran en azul (fig. 36).
47 Msculos larngeos (fig. 37).
47 Vista de la base de la cavidad farngea despus
de extirpar la pared dorsal (fig. 38).
48 Esqueleto. Vista oblicua craneolateral (fig. 39).
49 Msculos cervicales y adyacentes. Vista obli
cua (craneolateral). Se han extirpado los ms
culos cutneos. (Segn Tschaggeny.) (fig. 40).
50 Esqueleto cervical. Vista desde la izquierda
(fig. 41).
51 Diseccin del cuello. Vista desde la izquierda.
Primer plano. Se han extirpado los msculos
cutneos (fig. 42).
52 Diseccin del cuello. Vista desde la izquierda.
Segundo plano (fig. 43).
53 Diseccin del cuello. Vista desde la izquierda.
Tercer plano (fig. 44).
54 Msculos cervicales profundos. Vista desde la
izquierda (fig. 45).
55 Porcin posterior del cuello (nuca) (fig. 46).
56 Ternero (recin nacido). Diseccin cervical.
Vista desde la izquierda (fig. 47).
57 Vaquilla (un ao de edad). Seccin transversal
del cuello a nivel de la segunda vrtebra cervi
cal. Vista de la superficie caudal de la seccin
(fig. 48).
58 Vaquilla (un ao de edad). Seccin transversal
del cuello a nivel de la extremidad caudal de la
tercera vrtebra cervical. Vista de la superficie
caudal de la seccin (fig. 49).
59 Vaquilla (un ao de edad). Seccin transversal
del cuello a nivel de la extremidad caudal de la
cuarta vrtebra cervical. Vista de la superficie
caudal de la seccin (fig. 50).
60 Bovino. Segmento cervical de la columna ver
tebral. Vistas dorsal (izquierda) y ventral (dere
cha) (fig. 51).
61 Primeros dos segmentos de la mdula espinal
cervical. Vista ventral. Las meninges estn pre
sentes en el lado izquierdo y se han extirpado
en el derecho (fig. 52).
CARNERO
62 Crneo (sin cuerno). Vista lateral (fig. 53).
63 Vista interna del crneo (sin mandbula) (figu
ra 54).
64 Crneo. Vista de la superficie dorsal, que
muestra el cuerno izquierdo y la apfisis cor
nual derecha (fig. 55).
65 Cordero. Diseccin de la cabeza. Plano superfi
cial. Vista desde la izquierda despus de haber
extirpado la fascia y los msculos cutneos
(fig. 56).
66 Diseccin de la cabeza. Plano profundo. Vista
desde la izquierda (fig. 57).
67 Diseccin de la cabeza. Plano profundo des
pus de haber extirpado la mitad izquierda de
la mandbula (fig. 58).
68 Seccin transversal de la cabeza a nivel del ter
cer premolar. Vista rostral de la seccin (fig. 59).
69 Seccin transversal de la cabeza a nivel del ter
cer molar. Vista rostral de la seccin (fig. 60).
70 Topografa esqueltica de las arterias de la ca
beza. Vista desde la izquierda (fig. 61).
71 Topografa esqueltica de las venas de la cabe
za. Vista desde la izquierda (fig. 62).
72 Diseccin del cuello. Plano superficial; se han
extirpado los msculos cutneos y la fascia cu
tnea (fig. 63).
73 Cordero. Diseccin del cuello. Plano profundo.
Vista desde la derecha (fig. 64).
74 Seccin transversal del cuello a nivel de la se
gunda vrtebra cervical. Vista desde la superfi
cie caudal de la seccin (fig. 65).
74 Seccin transversal del cuello a nivel de la
cuarta vrtebra cervical. Vista de la superficie
caudal de la seccin (fig. 66).
75 Seccin transversal del cuello a nivel de la sex
ta vrtebra cervical. Vista de la superficie cau
dal de la seccin (fig. 67).
CABRA
76 Macho cabro. Crneo. Vista desde la izquierda
(fig. 68).
77 Crneo (sin cuerno). Vista lateral (fig. 69).
78 Crneo. Vista ventral (fig. 70).
79 Topografa esqueltica de las arterias de la ca
beza. Vista desde la izquierda (a partir de una
muestra sometida a corrosin) (fig. 71).
80 Diseccin de la cabeza. Plano superficial des
pus de haber extirpado la fascia cutnea y los
msculos cutneos. Vista desde la izquierda
(fig. 72).
81 Diseccin de la cabeza. Plano profundo. Vista
desde la izquierda (fig. 73).
82 Seccin transversal de la cabeza a nivel del ter
cer molar. Vista de la superficie rostral (figu
ra 74).
83 Seccin transversal de la cabeza, a travs de la
extremidad caudal de las rbitas. Vista de la
superficie rostral (fig. 75).
84 Diseccin del cuello. Plano superficial. Se han
extirpado los msculos cutneos y la fascia cu
tnea. Vista desde la izquierda (fig. 76).
85 Diseccin del cuello. Plano profundo. Vista
desde la izquierda (fig. 77).
86 Seccin transversal del cuello a nivel de la
cuarta vrtebra cervical. Vista de la superficie
caudal de la seccin (fig. 78).
87 Seccin transversal del cuello a nivel de la sp
tima vrtebra cervical. Vista de la superficie
caudal de la seccin (fig. 79).
CERDO
88 Crneo de cerdo (adulto). Vista desde la iz
quierda (fig. 80).
89 Seccin sagital del crneo (sin mandbula) (fi
gura 81).
90 Crneo. Vista de la superficie dorsal (fig. 82).
91 Crneo (sin mandbula). Vista de la superficie
ventral (fig. 83).
92 Crneo. Vista caudal (fig. 84).
93 Paladar (fig. 85).
94 Diseccin de la cabeza. Plano superficial; se
han extirpado los msculos cutneos. Vista
desde la izquierda (fig. 86).
95 Diseccin de la cabeza. Plano profundo. Vista
desde la izquierda (fig. 87).
96 Diseccin de la cabeza. Plano profundo des
pus de haber extirpado la mitad izquierda de
la mandbula (fig. 88).
97 Seccin sagital a travs de la cabeza (fig. 89).
98 Topografa esqueltica con las arterias de la ca
beza. Se ha extirpado la mitad izquierda de la
mandbula (fig. 90).
99 Topografa esqueltica con las venas de la ca
beza. Vista desde la izquierda (fig. 91).
100 Seccin transversal de la cabeza a nivel del l
timo molar. Vista de la superficie rostral de la
seccin (fig. 92).
101 Seccin transversal de la cabeza a nivel lem-
poromandibular (fig. 93).
102 Vista de la cavidad craneal habiendo extirpado
la bveda craneal (fig. 94).
103 Encfalo. Vista de la superficie dorsal (fig. 95).
103 Origen de los nervios craneales y aporte san
guneo al encfalo (fig. 96).
104 Vista dorsal de la cavidad farngea despus de
cortar el paladar blando y la pared dorsal (fi
gura 97).
105 Esqueleto del cuello. Vista desde la izquierda
(fig. 98).
106 Diseccin del cuello. Plano superficial. Se han
extirpado los msculos cutneos en la parte
izquierda (fig. 99).
107 Diseccin del cuello. Plano profundo. Vista
desde la izquierda (fig. 100).
108 Seccin transversa] del cuello a nivel de la se
gunda vrtebra cervical. Vista de la superficie
caudal de la seccin (fig. 101).
109 Seccin transversal del cuello a nivel de la ter
cera vrtebra cervical. Vista de la superficie
caudal de la seccin (fig. 102).
110 Seccin transversal del cuello a nivel de la
cuarta vrtebra cervical. Vista de la superficie
caudal de la seccin (fig. 103).
CABALLO
111 Regiones superficiales de la cabeza (fig. 104).
111 Vista lateral por transparencia del crneo (fi
gura 104).
112 Crneo de potro (recin nacido) (fig. 106).
113 Crneo visto desde la izquierda, con modelado
del seno maxilar y los cometes esculpidos (fi
gura 107).
114 Crneo visto desde la izquierda. Los contornos
seos se han sealado en color (fig. 108).
115 Seccin media del crneo. Los contornos seos
se han sealado en color. Vista de la parte de
recha (fig. 109).
116 Crneo. Vista craneal (superficie oral-rostral)
(fig. 110).
117 Crneo. Vista de la superficie caudal (fig. 111).
118 Crneo. Vista de la superficie dorsal. Se han
modelado los senos paranasales (fig. 112).
119 Crneo. Vista de la superficie dorsal. Se han se
alado en color los contornos seos (fig. 113).
120 Crneo. Vista ventral (fig. 114).
121 Crneo. Vista ventral. Se han sealado en co
lor los contornos seos (fig. 115).
122 Articulacin temporomandibular. Vista desde
la izquierda. Arriba, intacta; abajo, abierta (fi
gura 116).
123 Msculos de la cabeza. Plano superficial. Vis
ta desde la izquierda (fig. 117).
124 Msculos de la lengua y de la cavidad farn
gea. Vista desde la izquierda. Se ha extirpado
la mitad izquierda de la mandbula con el ma-
setero (fig. 118).
125 Plano profundo de los msculos de la lengua
y de la cavidad farngea. Vista desde la iz
quierda. Se ha extirpado la mitad izquierda de
la mandbula con el msculo masetero, junto
con los msculos superficiales de la cavidad
farngea (fig. 119).
126 Diseccin de la cabeza y parte adyacente del
cuello. Vista desde la izquierda. Primer plano
(fig- 120).
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
143
144
145
146
148
Diseccin de la cabeza y de la parte adyacente
del cuello. Vista desde la izquierda. Segundo
plano (fig. 121).
Diseccin de la cabeza y de la parte adyacente
del cuello. Vista desde la izquierda. Tercer
plano (fig. 122).
Seccin sagital a travs de la cabeza. Seccin a
varios milmetros a la izquierda del plano me
dio. Vista desde la izquierda (fig. 123).
Seccin sagital a travs de la cabeza, plano me
dio. Se han extirpado el septo nasal, la divisin
entre los senos areos, parte de los turbinales y
la lengua. Vista desde la izquierda (fig. 124).
Diseccin de la seccin sagital a travs de la
cabeza (fig. 125).
Topografa esqueltica de las arterias de la ca
beza. Dibujado a partir de una muestra some
tida a corrosin (fig. 126).
Topografa esqueltica de las arterias de la ca
beza. Vasos profundos. Vista desde la izquier
da. Dibujado a partir de una muestra sometida
a corrosin (fig. 127).
Seccin sagital a travs del crneo. Vista des
de la derecha (fig. 128).
Seccin mediosagital a travs del crneo des
pus de haber extirpado los cornetes. Vista
desde la derecha (fig. 129).
Regin orbitaria y temporal. Vista desde la iz
quierda (fig. 130).
Se ha extirpado el arco cigomtico para expo
ner las regiones orbitaria y temporal. Vista de
la superficie izquierda (fig. 131).
Seccin media del crneo. Vista desde la dere
cha (fig. 132).
Venas de la duramadre y de la cavidad orbita
ria. Visin sagital media del encfalo y sus cu
biertas. Se han extirpado la porcin dorsal iz
quierda del crneo y el arco cigomtico. (Se
gn Dennstedt.) (fig. 133).
Diseccin de las estructuras de la cavidad or
bitaria y de la base del crneo. Vista desde la
izquierda. (Adaptado de Ellenberger y Baum.)
(fig. 134).
Seccin a travs del ojo y de la cavidad ocular.
(Adaptado de Ellenberger y Baum.) (fig. 135).
Paladar (fig. 136).
Cavidad farngea y entrada a la laringe (figu
ra 137).
Odo medio e interno. Lado derecho. Semies-
quemtico. (Segn Ellenberger y Baum.) (figu
ra 138).
Seccin transversal de la cabeza a nivel rostral
de la cresta facial. Vista de la superficie rostral
(fig. 139).
Seccin transversal de la cabeza a nivel del l
timo molar. Vista de la superficie rostral (figu
ra 140).
Seccin transversal de la cabeza a nivel de la
cavidad orbitaria. Vista de la superficie caudal
de la seccin (fig. 141).
Seccin transversal de la cabeza a nivel de la
incisura mandibular. Vista de la superficie
caudal de la seccin (fig. 142).
Seccin transversal de la cabeza en la regin
del meato auditivo externo (regin parotdea).
Vista de la superficie caudal de la seccin (fi
gura 143).
Diseccin de la cabeza. Vista ventral. Se han
extirpado la fascia superficial y los msculos
cutneos (fig. 144).
Topografa esqueltica de las arterias de la ca
beza. Vista de la base del crneo. Segn una
muestra sometida a corrosin (fig. 145).
Hueso hioides y cartlagos larngeos desde la
izquierda (fig. 146).
154 Msculos larngeos. Vista desde la izquierda
(fig- 147).
155 Diseccin de una porcin del crneo. Vista
dorsal. (Msculos de la oreja segn Ellenber
ger y Baum.) (fig. 148).
156 Seccin horizontal a travs de la cabeza. Vista
desde la superficie dorsal (fig. 149).
157 Base de la cavidad craneal con la salida de los
nervios craneales (fig. 150).
158 Encfalo. Vista de la superficie dorsal y del tron
co del encfalo desde la izquierda (fig. 151).
159 Base del encfalo con el origen de los nervios
y de vasos enceflicos (fig. 152).
160 Esqueleto del cuello. Vista desde la izquierda
(fig. 153).
161 Msculos superficiales del cuello. Vista desde
la izquierda. Se han extirpado los msculos
cutneos y la fascia superficial (fig. 154).
162 Msculos profundos del cuello. Vista desde la
izquierda. Primer plano (fig. 155).
163 Msculos profundos del cuello. Vista desde la
izquierda. Segundo plano (fig. 156).
164 Msculos profundos del cuello. Vista desde la
izquierda. Tercer plano (fig. 157).
165 Regin de la nuca. Vista desde la izquierda
(fig. 158).
166 Msculos y nervios cutneos del cuello. Vista
desde la izquierda (fig. 159).
167 Diseccin del cuello. Vista desde la izquierda.
Plano profundo (fig. 160).
168 Topografa esqueltica en relacin con los va
sos, nervios, trquea y esfago en el cuello.
Vista desde la izquierda, que muestra slo las
arterias y venas principales (fig. 161).
169 Regiones superficial y adyacentes del cuello.
Vista oblicua craneolateral (fig. 162).
170 Esqueleto. Vista oblicua, craneolateral (figu
ra 163).
171 Msculos del cuello y partes adyacentes. Vis
ta oblicua, craneolateral. Se han extirpado los
msculos y la fascia cutneos (fig. 164).
172 Seccin transversal del cuello a nivel de la se
gunda vrtebra cervical. Vista de la superficie
caudal de la seccin (fig. 165).
173 Seccin transversal del cuello a nivel de la ex
tremidad craneal de la cuarta vrtebra cervi
cal. Vista de la superficie caudal de la seccin
(fig. 166).
174 Seccin transversal del cuello entre la cuarta y
quinta vrtebras cervicales. Vista de la super
ficie caudal de la seccin (fig. 167).
175 Seccin transversal del cuello a nivel de la
sptima vrtebra cervical. Vista de la superfi
cie caudal de la seccin (fig. 168).
176 Segmento cervical de la columna vertebral.
Vistas dorsal (izquierda) y ventral (derecha)
(fig- 169).
177 Cabeza y articulaciones de sostn. Vista dor
sal. Se ha abierto el canal vertebral despus de
haber extirpado la bveda craneal y los arcos
dorsales de la primera y segunda vrtebras
cervicales. (Segn Kolda.) (fig. 170).
PERRO
178 Regiones superficiales de la cabeza (pastor ale
mn) (fig. 171).
179 Crneo. Vista desde la izquierda (fig. 172).
180 Vista izquierda del crneo. Contornos seos
sealados en color. Crneo dolicocfalo (gal
go) (fig. 173).
181 Seccin media del crneo (fig. 174).
182 Crneo. Vista de la superficie dorsal (fig. 175).
183 Crneo. Vista ventral (fig. 176).
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
Diseccin de la cabeza. Plano superficial con
los msculos cutneos. Vista desde la izquier
da (fig. 177).
Diseccin de la cabeza. Segundo plano. Se han
extirpado los msculos cutneos y la fascia
cutnea. Vista desde la izquierda (fig. 178).
Diseccin de la cabeza. Plano profundo. Se ha
extirpado la mitad izquierda de la mandbula.
Vista desde la izquierda (fig. 179).
Seccin sagital a travs de la cabeza en el pla
no medio (fig. 180).
Seccin transversal de la cabeza a nivel de la
apfisis coronoides de la mandbula (fig. 181).
Seccin transversal de la cabeza a nivel de la
articulacin temporomandibular (fig. 182).
Encfalo. Vista de la superficie dorsal. (Crtex
dividido en reas funcionales, segn Camp
bell.) (fig. 183).
Base del encfalo, que muestra el origen de los
nervios craneales (fig. 184).
Topografa esqueltica de las arterias de la ca
beza. Dibujadas a partir de una muestra some
tida a corrosin (fig. 185).
Paladar y pared dorsal de la faringe superior
(fig. 186).
Vista dorsal de la cavidad farngea y base de la
lengua. Se han cortado y separado la pared
dorsal y el paladar blando (fig. 187).
Esqueleto del cuello. Vista desde la izquierda
(fig- 188).
Diseccin del cuello. Plano superficial des
pus de haber extirpado los msculos cut
neos. Vista desde la izquierda (fig. 189).
Diseccin del cuello. Plano profundo. Vista
desde la izquierda (fig. 190).
Plano profundo de los msculos del cuello.
Vista desde la izquierda (fig. 191).
Seccin transversal del cuello a nivel de la se
gunda vrtebra cervical. Vista de la superficie
caudal de la seccin (fig. 192).
200 Seccin transversal del cuello a nivel de la ter
cera vrtebra cervical. Vista de la superficie
caudal de la seccin (fig. 193).
201 Seccin transversal del cuello a nivel de la
quinta vrtebra cervical. Vista de la superficie
caudal de la seccin (fig. 194).
202 Anatoma topogrfica de ios vasos en las reas
cervical caudal y torcica. Vista desde la iz
quierda (fig. 195).
203 Anatoma topogrfica de los vasos en las reas
cervical caudal y torcica. Vista desde la dere
cha (fig. 196).
GATO
204 Crneo. Vista desde la izquierda (fig. 197).
205 Crneo. Vista de la superficie ventral (figu
ra 198).
206 Diseccin de la cabeza. Plano superficial des
pus de haber extirpado los msculos cut
neos. Vista desde la izquierda (fig. 199).
207 Diseccin de la cabeza. Plano profundo des
pus de haber extirpado parte de la mandbu
la (fig. 200).
208 Diseccin del cuello. Plano profundo. Vista
desde la izquierda (fig. 201).
CONEJO
209 Crneo. Vista desde la izquierda (fig. 202).
210 Diseccin de la cabeza y parte cervical adya
cente. Plano superficial despus de haber ex
tirpado los msculos cutneos. Vista desde la
izquierda (fig. 203).
211 Diseccin del cuello. Plano superficial des
pus de haber extirpado los msculos cut
neos. Vista desde la izquierda (fig. 204).
El conocimiento de la estructura y funcin del cuerpo de los animales sanos consti
tuye un requisito previo bsico para el dominio de las disciplinas clnicas y ciertas pre-
clnicas. El primer paso es el estudio del cuerpo segn sus varios rganos o sistemas,
es decir, una divisin del cuerpo en sus diversas partes para un estudio sistemtico y
detallado. Sin embargo, la anatoma sistemtica es slo un aspecto del estudio de la
anatoma prctica en veterinaria. Resulta tambin esencial el estar familiarizado con
las interrelaciones mutuas y las posiciones de los rganos y estructuras especficas.
Esta sntesis del conocimiento constituye la meta de los estudiantes y profesores, y re
quiere un gran esfuerzo por parte de unos y otros.
En tanto que la anatoma sistemtica implica una gran memorizacin, en el estudio
de la anatoma topogrfica se requiere la capacidad para visualizar mentalmente las es
tructuras anatmicas en profundidad. El desarrollo de esta percepcin espacial en el
estudiante es responsabilidad del profesor de anatoma, y, por tanto, se hace hincapi
en la presentacin metdica y lgica del material. Este At l a s est pensado para ayu
dar tanto al profesor como al estudiante.
En determinadas circunstancias, el veterinario puede verse en la necesidad de re
cordar la anatoma topogrfica y es comprensible que lo haga con un cierto desagra
do, ya sea slo por falta de tiempo, aunque a la vez desea disponer de bibliografa que
le aporte informacin rpida y global. En estas situaciones, cuando se precisa un resu
men de una informacin pertinente, el autor espera que el At l a s resulte vlido al prc
tico, y sobre todo al cirujano y al internista, en especial debido a que en el presente no
existe atlas similar. En su preparacin, el autor ha tomado en consideracin las de
mandas impuestas por la prctica de la medicina veterinaria. No obstante, en la selec
cin del material ha considerado su deber incluir animales que con frecuencia son pa
sados por alto en otros textos de anatoma, es decir, el carnero, la cabra y el cerdo. Las
diferencias anatmicas entre los pequeos y grandes rumiantes son tan grandes que no
pueden resumirse bajo el encabezamiento de pequeos rumiantes, tal como sucede en
textos ms extensos.
No se pretende que el At l a s constituya una fuente completa para el estudio de la
anatoma veterinaria. Los profesionales pueden ver en l un libro de alcance dema
siado general; los estudiantes, demasiado detallado. En particular, estos ltimos de
ben saber que el At l a s no puede considerarse como un sustitutivo de los libros de
texto o manuales (u otros atlas), ni del estudio prctico de las muestras disecadas. Ni
el mejor atlas ni el mejor libro de texto sustituirn nunca con ventaja a la experiencia
prctica. El color y consistencia exactos, as como otras propiedades de los rganos y
tejidos, no pueden expresarse por la palabra escrita, ni quedar perfectamente repro
ducidos en ilustraciones. En este sentido, un atlas posee un uso limitado. Por consi
guiente, se ha prestado menos atencin a aquellas cuestiones que pueden estudiarse
mejor en libros de texto de anatoma sistemtica. Finalmente, ha sido imposible, por
razones tcnicas, presentar todos los detalles en los dibujos, sobre todo en algunos
rasgos que slo se han podido representar con prdida de la visin general. En estos
casos, el lector puede obtener un cuadro ms amplio utilizando dibujos o estudiando
libros de texto de anatoma sistemtica. Las necesidades de los veterinarios prcticos
en anatoma aplicada varan de una disciplina a otra; las exigencias del cirujano di
fieren de las del internista o del higienista (p. ej., un inspector de matadero). Se da
por supuesto que una publicacin no puede satisfacer las demandas de todos. No obs
tante, el autor espera que el At l a s, a pesar de estas limitaciones, constituya una con
tribucin a la literatura y una ayuda tanto al estudiante como al profesional. Por lti
mo, se debe insistir en que un atlas no debe ser dogmtico. Si bien ste presenta un
material muy amplio, no se puede ofrecer en un nico trabajo la amplia escala de va
riaciones individuales en edad y en diferencias de especies; no obstante, este hecho
no afecta a su exactitud objetiva.
Todas las figuras, con pocas excepciones, son originales y se han dibujado a partir
de preparaciones hechas por el autor utilizando los mtodos anatmicos normales. Las
que se han tomado de otros autores aparecen identificadas as en el ndice de figuras.
Para las preparaciones se han utilizado materiales frescos y fijados, y se han llevado a
cabo secciones seriadas a partir de muestras congeladas.
La mayora de las figuras, incluidas las ltimas correcciones, han sido preparadas
por el propio autor; la Sra. L. Suttov, dibujante cientfica del Departamento, ayud en
el dibujo de algunas preparaciones de huesos, exteriores y encfalos.
La primera edicin de los tomos I, II y III del At l a s se public en los aos 1960,1962
y 1968, respectivamente, y ha sido traducida a varios idiomas. A pesar de las defi
ciencias de las que es consciente el autor, el At l a s parece haberse acreditado como
una fuente de consulta valiosa, a juzgar por la respuesta a la primera edicin y al n
mero de ejemplares en uso. En el ao 1977 fue necesario realizar una reedicin revi
sada dado que fue aprobada y adoptada la nueva nomenclatura anatmica veterinaria
(NAV), utilizada a su vez para esta reedicin (en lengua eslovaca).
Han transcurrido diez aos desde la edicin de la ltima revisin del At l a s, ha
bindose publicado diversas reediciones en otros idiomas (cinco en ingls, cinco en po
laco, tres en espaol, tres en francs, tres en alemn, dos en ruso, una en serbocroata,
una en blgaro, una en hngaro, una en holands, una en italiano y una en portugus)
hasta un total de 12 idiomas. La terminologa de los tres tomos ha sido sucesivamente
revisada de modo que en esta nueva reedicin se han efectuado las oportunas modifi
caciones de acuerdo con la tercera edicin de la Nmina Anatmica Veterinaria (1983).
9
En esta nueva edicin se han revisado todas las ilustraciones. El hecho de elaborar una
nueva edicin actualizada del A t l a s , una vez transcurridos 25 aos, confirma, sobre
todo, su xito en el mercado editorial y el creciente inters para su traduccin a otros
idiomas (rabe, chino, japons, griego y turco).
La originalidad de las figuras del At l a s ha generado su sucesiva aparicin en libros
de texto y manuales de autores extranjeros quienes pidieron autorizacin para su re
produccin. Por ello, es posible encontrar las ilustraciones de este At l a s, en mayor o
menor grado, en la literatura de referencia sovitica, alemana, inglesa, espaola, hn
gara e italiana, pases que gozan de una amplia bibliografa en el campo de la anato
ma veterinaria.
Slusovice
Prof. M.V.Dr. Pet er Po pesk o , Dr.Sc.
Tomo I
CABEZA Y CUELLO
Toro, carnero, cabra, cerdo
caballo, perro, gato, conejo
Regiones superficiales de la cabeza
TORO
Figura 1
1-3. Regio nasalis: Regin nasal
1. Regio dorsalis nasi: Regin dorsal de la nariz
2. Regio lateralis nasi: Regin lateral de la nariz
3. Regio naris: Regin de los ollares
4. 8. Regio oralis: Regin oral
4. Planum nasolabiale: Plano nasolabial
5. Regio moxillars: Regin maxilar
6. Regio huccalis: Regin bucal
7. Regio nmndibularis: Regin mandibular
8. Regio labialis superior et Iabialis inferior: Regio
nes labiales superior e inferior
9. Regio mentalis: Regin mentoniana
10. Regio frontalis: Regin frontal
11. Regio orbitalis (regio palpebralis superior et
palpebralis inferior): Regin orbitaria (regin
palpebral superior e inferior)
12. Regio infraorbitalis: Regin infraorbitaria
13. Regio masseterica: Regin masetrica
14. Margo mandibulae: Borde de la mandbula
15. Regio temporalis: Regin temporal
16. Regio parietalis: Regin parietal
17. Regio zygomatica: Regin cigomtica
18. Regio articulationis temporomandibularis: Re
gin de la articulacin temporomandibular
19. 20. Regio auriculoris: Regin de la oreja
20. Aurcula: Oreja
21. Regio parotidea: Regin parotdea
22. 23. Regio colli ventralis: Regin ventral del cuellc
22. Regio laryngea: Regin larngea
23. Palear (plica ventralis colli): Papada (pliegue
ventral del cuello)
24. Processus transversus atlantis: Apfisis trans
versa del atlas
25. Sulcus jugularis: Surco yugular
26. Cornu: Cuerno
12
Crneo visto desde la izquierda
TORO
Figura 2
1. Corpus ossis incisivi: Cuerpo del hueso incisivo 17. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis 29. Vagina processus styloidei: Vaina de la apfi
2. Processus nasalis ossis incisivi: Apfisis nasal cigomtica del hueso frontal sis estiloides
del hueso incisivo 18. Processus comualis: Apfisis cornual 30. Dens premolaris superior II: Segundo diente
3. Foramina infraorbitalia: Agujeros infraorbitarios 19. Protuberantia intercornualis: Protuberancia in- premolar superior
4. Maxilla (facies facialis): Maxilar (cara facial) tercomual 31. Dens molaris superior I: Primer diente molar su
5. Os nasale: Hueso nasal 20. Fossa temporalis: Fosa temporal perior
6. Incisura nasoincisiva: Incisura nasoincisiva 21. Linea temporalis: Lnea temporal 32. Dens premolaris inferior II: Segundo diente pre
7. Incisura nasalis: Incisura nasal 22. Pars squamosa ossis temporalis: Parte escamo molar inferior
8. Fissura nasolacrimalis: Fisura nasolagrimal sa del hueso temporal 33. Dens molaris inferior I: Primer diente molar in
9. Os lacrmale: Hueso lagrimal 23. Processus zygomaticus ossis temporalis: Apfi ferior
10. Fossa sacci lacrimalis: Fosa del saco lagrimal sis cig'omtica del hueso temporal 34. Dentes incisivi: Dientes incisivos
11. Os zygomaticum: Hueso cigomtico 24. Condylus occipitalis: Cndilo occipital 35. Margo interalveolaris: Borde interalveolar
12. Processus frontalis ossis zygomatici: Apfisis 25. Porus acusticus externus: Poro acstico ex 36. Foramen mentale: Agujero mentoniano
frontal del hueso cigomtico terno 37. Ramus mandibulae: Rama de la mandbula
13. Processus temporalis ossis zygomatici: Apfi 26. Processus paracondylaris: Apfisis paracon- 38. Angulus mandibulae: ngulo de la mandbula
sis temporal del hueso cigomtico dilar 39. Processus coronoideus: Apfisis coronoides
14. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico 27. Foramen stylomastoideum: Agujero estilomas- 40. Processus condylaris: Apfisis condilar
15. Bulla lacrimalis: Bulla lagrimal toideo 41. Orbita: rbita
16. Os frontale: Hueso frontal 28. Bulla tympanica: Bulla timpnica 42. Tuber facale: Tubrculo facial
13
Crneo visto desde la izquierda. Contornos seos sealados en color
TORO
Figura 3
1. Os nasale: Hueso nasal 9. Os occipitale: Hueso occipital 19. Sutura sphenoparietalis: Sutura esfenoparietal
2. Os ncisivum: Hueso incisivo 10. Sutura frontonasalis: Sutura frontonasal 20. Sutura frontozygomatica: Sutura frontocigom-
3. Os lacrmale: Hueso lagrimal 11. Sutura nasolacrimalis: Sutura nasolagrimal tica
4. Maxilla: Maxilar 12. Sutura frontolacrimalis: Sutura frontolagrimal 21. Mandbula: Mandbula
5. Os zygomaticum: Hueso cigomtico 13. Sutura lacrimozygomatica: Sutura lacrimocigo- 22. Sutura temporozygomatica: Sutura temporocigo-
6. Os frontale: Hueso frontal mdtica mtica
7. Os paretale: Hueso parietal 14. Sutura maxilloincisiva: Sutura maxiloincisiva 23. Sutura coronalis: Sutura coronal
8. Pars squamosa ossis temporalis: Parte escamosa 15. Sutura lacrimomaxillaris: Sutura lacrimomaxilar 24. Sutura squamosa: Sutura escamosa
del hueso temporal 16. Sutura zygomaticomaxillaris: Sutura cigomatico- 25. Sutura occipitomastoidea: Sutura occipitomas-
8. Pars tympanica ossis temporalis: Parle timpni maxilar toidea
ca del hueso temporal 17, 18. Sutura sphenofrontalis: Sutura esfenofrontal
14
TORO
Seccin sagital del crneo. Contornos seos sealados en color
Figura 4
1. Os frontale: Hueso frontal 7. Os conchae nasalis ventralis: Hueso de la con 19. Sutura sphenosquamosa: Sutura esfenoesca-
2. Os paretale: Hueso parietal cha nasal ventral mosa
3. Os temporals (3a, pars petrosa; 3b. pars squamo 8. Os nasale; Hueso nasal 20. Sutura lambdoidea: Sutura lambdoidea
sa; 3c, pars tympanica): Hueso temporal (3a, parte 9. Os incisivum: Hueso incisivo 21. Sutura occipitomastoidea: Sutura occipitomas-
petrosa: 3b, parte escamosa; 3c, parte timpnica) 10. Maxilla; Maxilar toidea
4. Os occipitale: Hueso occipital 11. Vrojnei,iVmer 22. Synchondrosis sphenooccipitalis: Sincondrosis
5. Os sphenoidale (os basisphenoidale et os pres- 12. Os palatinum: Hueso palatino esfenooccipital
phenoidale): Hueso esfenoides (huesos basiesfe- 13. Os pterigoideum; Hueso pterigoides 23. Sutura pterygopalatina: Sutura pterigopalatina
noides y preesfenoides) 14. Mandbula: Mandbula 24. Sutura frontonasalis: Sutura frontonasal
6. Os ethmoidale (6a, concha dorsalis; 6b, lamina 15. Foramen mandibulae: Agujero mandibular 25. Sutura palatina transversa: Sutura palatina trans-
perpendicularis; 6c, concha media; 6d, labyrin- 16. Sutura coronalis: Sutura coronal versa
thus ethmoidalis); Hueso etmoides (6a, concha 17. Sutura sphenofrontalis: Sutura esfenofrontal 26. Sutura nasoincisiva: Sutura nasoincisiva
dorsal; 6b, lmina perpendicular; 6c, concha me 18. Sutura squamosa: Sutura escamosa 27. Sutura maxilloincisiva: Sutura maxiloincisiva
dia; 6d, laberinto etmoidal)
15
Crneo (sin mandbula) visto desde dentro
TORO
Figura 5
1. Os frontale: Hueso frontal 16. Processus muscularis: Apfisis muscular 31. Corpus ossis incisivi: Cuerpo del hueso in*
2. Processus cornualis: Apfisis cornual 17. Canalis opticus: Canal ptico sivo
3. Cavum cranii: Cavidad craneal 18. Foramen orbitorotundum: Agujero orbitorre- 32. Lamina perpendicularis ossis palatini: Lmi
4. Os parietale: Hueso parietal dondo perpendicular del hueso palatino
5. Foramen magnum: Agujero magno 19. Foramen ovale: Agujero oval 33. Hamulus pterigoideus: Gancho pterigoideo
6. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar 20. Os nasale: Hueso nasal 34. Canalis infraorbitalis: Canal infraorbitario
7. Canalis ni. hypoglossi: Canal del nervio hipo- 21. Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal 35. Sinus maxillaris: Seno maxilar
gloso 22. Concha nasalis media: Concha nasal media 36. Foramen sphenopalatinum: Agujero esfenopa.
8. Canalis condylaris: Canal condilar 23. Os conchae nasalis ventralis: Hueso de la con tino
9. Apertura externa aqueductus vestibuli: Abertu cha nasal ventral 37. Sinus palatinus: Seno palatino
ra externa del acueducto del vestbulo 24. Vomer: Vmer 38. Dentes premolares: Dientes premolares
10. Porus acusticus internas: Poro acstico interno 25. Sinus sphenoidalis: Seno esfenoidal 39. Dentes molares: Dientes molares
11. Pars petrosa ossis temporalis: Parte petrosa del 26. Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal 40. Os (basi- et pre-) sphenoidale: Huesos basies-
hueso temporal 27. Meatus nasi medius: Meato nasal medio noides y preesfenoides
12. Meatus temporalis: Meato temporal 28. Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral 41. Pars basi laris ossis occipitalis: Parte basilar c
13. Canalis condylaris: Canal condilar 29. Incisura nasoincisiva: incisura nasoincisiva hueso occipital
14. 14'. Foramen iugulare: Agujero yugular 30. Processus nasalis ossis incisivi: Apfisis nasal 42. Sinus frontalis: Seno frontal
15. Bulla tympanica: Bulla timpnica del hueso incisivo
16
TORO
Porcin del crneo habiendo extirpado el arco cigomtico,
que muestra las regiones orbitaria y temporal vistas desde la izquierda
Figura 6
1. Os zygomaticum: Hueso cigomtico 14. Foramen orbitorotundum: Agujero orbitorre- 25. Processus muscularis: Apfisis muscular
2. Fossa sacci lacrimalis el apertura ductus naso- dondo 26, 28. Orificia externa meatus temporalis: Orifi
lacrimalis: Fosa del saco lagrimal y abertura 15. Unea ternporalis: Lnea temporal cios externos del meato temporal
del conducto nasolagrimal 16. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis 26. Foramen retroarticulare: Agujero retroarticular
3. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico cigomtica del hueso frontal 27. Bulla tympanica: Bulla timpnica
4. Bulla lacrimalis: Bulla lagrimal 17. Sinus frontalis: Seno frontal 28. Orificium temporale meatus temporalis: Orifi
5. Maxilla: Maxilar 18. Processus cornualis: Apfisis cornual cio temporal del meato temporal
6. Dens molaris III: Tercer diente molar 19. Fossa teifiporalis: Fosa temporal 29. Crista temporalis: Cresta temporal
7. Lamina perpendicularis ossis palatini: Lmina 20. Processus Zygomaticus ossis ternporalis: Apfi 30. Meatus acusticus extemus: Meato acstico ex
perpendicular del hueso palatino sis cigomtica del hueso temporal terno
8. Hamulus pterigoideus: Gancho pterigoideo 21. Processus retroarticularis: Apfisis retroarti- 31. Sutura occipitomastoidea: Sutura occipitomas-
9. Os frontale: Hueso frontal cular toidea
10. Canalis supraorbitalis: Canal supraorbitario 22. Fossa pterigopalatina: Fosa pterigopalatina 32. Fosa condylaris ventralis: Fosa condilar ven
11. Foramen ethmoidale: Agujero etmoidal 23. Foramen ovale: Agujero oval tral
12. Canalis opticus: Canal ptico 24. Corpus ossis basisphenoidalis: Cuerpo del hue 33. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
13. Crista pterigoidea: Cresta pterigoidea so basiesfenoides 34. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar
17
Crneo. Vista frontal (superficie oral-rostral)
TORO
Figura 7
1. Os frontale: Hueso frontal 11. Lamina basilars: Lmina basilar 21.
2. Sulcus supraorbitalis: Surco supraorbitario 12. Pars ventralis ossis conchae nasalis ventralis: 22.
3. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis Parte ventral del hueso de la concha nasal ven
cigomtica del hueso frontal tral 23.
4. Processus comualis: Apfisis cornual 13., Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal 24.
5. Processus frontalis ossis zygomatici: Apfisis 14. Vomer: Vmer 25.
frontal del hueso cigomtico 15. Processus nasalis ossis incisivi: Apfisis nasal 26.
6. Os nasale: Hueso nasal del hueso incisivo 27.
7. Fissura nasolacrmalis: Fisura nasolagrimal 16. Corpus ossis incisivi: Cuerpo del hueso incisivo
8. Os lacrmale: Hueso lagrimal 17. Foramen infraorbitale: Agujero infraorbitario
9. Os zigomaticum: Hueso cigomtico 18. Fissura palatina: Fisura palatina
10. Pars dorsalis ossis conchae nasalis ventralis: 19. Maxilla: Maxilar
Parte dorsal del hueso de la concha nasal ventral 20. Tuber facale: Tubrculo facial
Rnmus maniiibulae: Rama mandibular
sis intermandibular
Dens incisivus I: Primer diente incisivo
Dens incisivus III: Tercer diente incisive
te incisivo (diente canino)
18
BOVINO
Crneo. Vista de la superficie caudal
Figura 8
1. Os frontale: Hueso frontal 10. Processus mastoideus ossis temporalis: Apfi 17. Hamulus pterigoideus: Gancho pterigoideo
2. Processus cornualis: Apfisis cornual sis mastoides del hueso temporal 18. Bamus mandibulae: Rama mandibular
3. Protuberantia intercomualis: Protuberancia inter 11. A re us ygomaticus: Arco cigomtico 19. Angulus mentalis: ngulo del mentn
cornual 12. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis 20. Dentes molares: Dientes molares
4. Protuberantia occipitalis externa: Protuberancia cigomtica del hueso frontal 21. Sutura coronalis: Sutura coronal
occipital externa 13. Processus coronoideus: Apfisis coronoides 22. Sutura lambdoidea: Sutura lambdoidea
5. Linea nuchae: Lnea de la nuca 14. Bulla tympanica: Bulla timpnica 23. Sutura occipitomastoidea: Sutura occipitomas-
6. Os parietale: Hueso parietal 14. Processus muscularis: Apfisis muscular toidea
7. Squama occipitalis: Escama del occipital 15. Poras acusticus extemus: Poro acstico externo 24. Foramen magnum: Agujero magno
8. Condylus occipitalis: Cndilo occipital 16. Foramen stylomastoideum: Agujero estilomas- 25. Foramen mandibular: Agujero mandibular
9. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar toideo
19
TORO
Crneo. Vista de la superficie dorsal. Se han modelado
los senos frontales y adyacentes
12. Os zygomaticum: Hueso cigomtico
13. Fissura nasolacrimalis: Fisura nasolagrimal
14. Os nasale: Hueso nasal
15. Facies facialis maxillae: Cara facial del maxilar
16. Processus nasalis ossis incisivi: Apfisis nasal
del hueso incisivo
17. Processus palatinus ossis incisivi: Apfisis pa
latina del hueso incisivo
18. Corpus ossis incisivi: Cuerpo del hueso inci
sivo
19. Recessus parietalis si'us frontalis: Receso pa
rietal del seno frontal
20. Sinus frontalis caudalis: Seno frontal caudal
21. Sinus frontales rostrales: Senos frontales ros
trales
22. Sinus conchan dorsalis: Seno de la concha
dorsal
23. Canalis supraorbitalis: Canal supraorbitario
24. Septum transversum sinuum frontalium: Septo
transverso del seno frontal
25. Recessus comualis sinus frontalis: Receso cor
nual del seno frontal
Figura 9
1. Os parietale: Hueso parietal
2. Protuberantia intercornualis: Protuberancia in-
tercomual
3. Collum processus comualis: Cuello de la apfisis
cornual
4. Corona processus comualis: Corona de la apfisis
cornual
5. Processus comualis: Apfisis cornual
6. Squama frontalis: Escama del frontal
7. Foramen supraorbitale: Agujero supraorbitario
8. Sulcus supraorbitalis: Surco supraorbitario
9. Crista temporalis: Cresta temporal
10. Margo infraorbitalis: Borde infraorbitario
11. Os lacrmale: Hueso lagrimal
20
TORO
Crneo. Vista de la superficie dorsal. Contornos seos sealados en color
1. Os frontale: Hueso frontal 8. Os temporale: Hueso temporal 14. Sutura zygomaticomaxillaris: Sutura cigomati-
2. Os parietale: Hueso parietal 9. Sutura coronalis: Sutura coronal comaxilar
3. Os zygomaticum: Hueso cigomtico 10. Sutura interfrontalis: Sutura interfrontal 15. Sutura nasolacrimahs: Sutura nasolagrimal
4. Os lacrmale: Hueso lagrimal 11. Sutura frontolacrimalis: Sutura frontolagrimal 16. Sutura lacrimomaxillaris: Sutura lacrimoma-
5. Os nasale: Hueso nasal 12. Sutura frontonasalis: Sutura frontonasal xilar
6. Maxilla: Maxilar 13. Sutura lacrimozygomatica: Sutura lacrimocigo- 17. Sutura nasomaxillaris: Sutura nasomaxilar '
7. Os incisivum: Hueso incisivo matica 18. Sutura maxilloincisiva: Sutura maxiloincisiva
21
Porcin del crneo. Vista ventral
TORO
Figura 11
1. Processus comualis ossis frontalis: Apfisis cor 11. Foramen jugulare: Agujero yugular 23. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
nual del hueso frontal 12. Foramen rntroorticulare (orificium externum 24. Foramen ethmoidale: Agujero etmoidal
2. Collum processus cornualis: Cuello de la ap meatus temporalis): Agujero retroarticular (ori 25. Hamulus pterigoideus: Gancho pterigoideo
fisis cornual ficio externo del meato temporal) 26. Vomer: Vmer
3. Processus paracondylaris: Apfisis paracon- 13. Tuberculum articulare: Tubrculo articular 27. Foramen palatinum caudale: Agujero pala>
dilar 14. Processus retroarticulnris: Apfisis retroarticular caudal
4. Condylus occipitalis: Cndilo occipital 15. Foramen ovale: Agujero oval 28. Foramen sphenopalatinum: Agujero esfenopi
5. Foramen stylomastoideum. Agujero estilomas- 16. Bullo tympanica: Bulla timpnica tino
toideo 17. Processus muscularis: Apfisis muscular 29. Foramen maxillare: Agujero maxilar
6. Fossa condylaris ventralis: Fosa condilar ventral 18. Crista pterigoidea: Cresta pterigoidea 30. Lamina horizontalis ossis palatini: Ln:
7. Pars basilaris ossis occipitalis: Parte basilar del 19. Foramen orbitorotundum: Agujero orbitorre- horizontal del palatino
occipital dondo 31. Foramen palatinum minus: Agujero palal
8. Tuberculum musculare: Tubrculo muscular 20. Corpus ossis (basi- et pre-) sphenoidalis: Cuer menor
9. Porus acusticus extemus: Poro acstico ex pos de los huesos basiesfenoides y preesfenoides 32. Foramen magnum: Agujero magno
terno 21. Canalis supraorbitalis: Canal supraorbitario 33. Meatus nasopharyngeus (choana): Meato n?
10. Processus styloideus: Apfisis estiloides 22. Bulla lacrimalis: Bulla lagrimal farngeo (coana)
22
TORO
Vista ventral del crneo. Contornos seos sealados en color
Figura 12
1. Os occipitale: Hueso occipital
2. Pars orbitalis ossis frontalis: Parte orbitaria del
frontal
2'. Processus comualis ossis frontalis: Apfisis cor
nual del frontal
3. Pars squamosa ossis temporalis: Parte escamo
sa del temporal
3. Pars tympanica ossis temporalis: Parte timp
nica del temporal
4. Corpus ossis (basi- et pre-j sphenoidalis: Cuer
pos de los huesos basiesfenoides y preesfenoides
4'. Ala ossis basisphenoidalis (ala temporalis):
Ala del hueso basiesfenoides (ala temporal)
4. Ala ossis praesphenoidalis (ala orbitalis): Ala
del hueso preesfenoides (ala orbitaria)
5. Vomer: Vmer
6. Os pterigoideum: Hueso pterigoides
7. Os zygomaticum: Hueso cigomtico
8. Maxilla: Maxilar
8'. Processus palatinus maxillae: Apfisis palati
na del maxilar
9. Os palatinum: Hueso palatino
10. Os lacrmale: Hueso lagrimal
11. Os incisivum: Hueso incisivo
12. Os parietale: Hueso parietal
13. Sutura occipitomastoidea: Sutura occipitomas-
toidea
14. Synchondrosis sphenooccipitalis: Sincondrosis
esfenooccipital
15. Sutura sphenosquamosa: Sutura esfenoesca-
mosa
16. Sutura sphenofrontalis: Sutura esfenofrontal
17. Sutura temporozygomatica: Sutura temporocigo-
mtica
18. Sutura lacrmomaxillaris: Sutura lacrimomaxilar
19. Sutura zygomaticomaxillaris: Sutura cigomatico-
m axilar
20. Sutura palatina transversa: Sutura palatina
transversa
21. Sutura palatina mediana: Sutura palatina media
22. Sutura lambdoidea: Sutura lambdoidea
23. 24. Sutura maxilloincisivae: Suturas maxiloin-
cisivas
Mr Dens molaris I: Primer diente molar
M,. Dens molaris II: Segundo diente molar
M.,. Dens molaris III: Tercer diente molar
P;. Dens premolaris B: Segundo diente premolar
P3. Dens premolaris III: Tercer diente premolar
Pj. Dens premolaris IV: Cuarto diente premolar
23
Diseccin de la cabeza y cuello. Vista desde la izquierda. Primer plano
TORO
Figura 13
1. 1. Ai. levator nasolabialis: Msculo elevador
f
nasolabial
2. Ai. levator labii superioris: Msculo elevador del
labio superior
3. Ai. caninus: Msculo canino
4. Ai. depressor labii superioris: Msculo depresor
del labio superior
5. Ai. zygomaticus: Msculo cigomtico
6. M. malaris: Msculo malar
7. Pars buccalis mi. buccinatoris: Parte bucal del
msculo buccinador
8. Ai. depressor labii inferioris: Msculo depresor
del labio inferior
9. Ai. mylohyoideus: Msculo milohioideo
10. Ai. frontalis: Msculo frontal
11. Ai. orbicularis oculi: Msculo orbicular del ojo
12. Ai. cervicoscutularis: Msculo cervicoescutular
13. M. interscutularis: Msculo interescutular
14. Ai. frontoscutularis-pars frontalis: Msculo fron-
toescutular, parte frontal
15. M. frontoscutularis-pars temporalis: Msculo
frontoescutular, parte temporal
16. M. scutuloauriculis superficialis dorsalis: Ms
culo escutuloauricular superficial dorsal
17. M. scutuloauricularis superficialis accesorius:
Msculo escutuloauricular superficial accesorio
18. M. zygomaticoauricularis: Msculo cigomati-
coauricular
19. M. scutuloauricularis superficialis medius: Ms
culo escutuloauricular superficial medio
20. M. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri-
cular
21. M. masseter: Msculo masetero
22. Ai. trapezius: Msculo trapecio
23. Ai. cleidocephalicus, pars occipitalis: Msculo
cleidoceflico, parte occipital
24. Ai. cleidocephalicus, pars mastoidea: Msculo
cleidoceflico, parte mastoidea
24
25. M. sternocephalicus, pars mandibularis: Ms
culo esternoceflico, parte mandibular
26. Cartlago scutiforms: Cartlago escutiforme
27. Mandbula: Mandbula
28. 29. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis: Ramo
bucal dorsal del nervio facial
30. Ramus buccalis veril ralis ni. facialis: Ramo bu
cal ventral del nervio facial
31. A. transversa faciei, n. auriculotemporals:
Arteria facial transversa, nervio auriculotem
poral
32. N. auriculopalpebralis: Nervio auriculopalpe-
bral
33. N. aurcularis caudalis: Nervio auricular caudal
34. Processus transversus atlantis: Apfisis trans
versa del atlas
35. Ductus et n. parotdeus: Conducto y nervio pa-
rotdeos
36. A. et v. facialis: Arteria y vena faciales
37. Ranuis communicans rami buccalis ventrals
ad r. buccalem dorsalem: Ramo comunicante
del ramo bucal ventral con el ramo bucal dorsal
38. V. facialis (v. angularis oculi), ramus anasto-
moticus ad a. malarem: Vena facial (vena an
gular del ojo), rama anastomtica a la arteria
malar
39. A. et v. temporalis superficialis: Arteria y vena
temporales superficiales
40. Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
nervio accesorio
41. N. aurcularis magnus: Nervio auricular mayor
42. N. transversus colli: Nervio transverso del
cuello
43. N. cervcalis III. Tercer nervio cervical
44. V. jugulars externa: Vena yugular externa
45. Ln. parotdeus: Linfondulo parotdeo
46. Glandula parotidea: Glndula partida
47. Glandula mandibularis: Glndula mandibular
48. Ln. mandibularis: Linfondulo mandibular
49. V. maxllaris: Vena maxilar
50. V. linguofacialis: Vena linguofacial
25
Diseccin de la cabeza y cuello. Vista desde la izquierda. Segundo plano
TORO
Figura 14
i . Ai. levator nasolabialis: Msculo elevador na 14. Pars frontalis mi. frontoscutularis: Parte frontal 25. M. rectus capitis lateralis: Msculo recto late
solabial del msculo frontoescutular ral de la cabeza
2. Ai. levator labii superioris, ni. caninus et ni. de 15. Pars temporalis mi. frontoscutularis: Parte tem 26. Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de
pressor labii superioris: Msculo elevador del poral del msculo frontoescutular la cabeza
labio superior, msculo canino y msculo de 16. Ai. scutuloaurcularis superficialis dorsalis: 27. Ai. longissimus atlantis: Msculo longsimo del
presor del labio superior Msculo escutuloauricular superficial dorsal atlas
3. Ai. malaris: Msculo malar 17. Ai. scutuloaurcularis superficialis acceso- 28. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
4. M. masseter: Msculo masetero rius: Msculo escutuloauricular superficial 29. Ai. omohyoideus: Msculo omohioideo
5. Pars molaris mi. buccinatoris: Parte molar del accesorio 30. V. linguofacialis, m. sternothyroideus: Vena
msculo buccinador 18. Ai. zygomaticoauricularis: Msculo cigomati- linguofacial, msculo estemotiroideo
6. Ai. depressor labii inferioris: Msculo depresor coauricular 31. Ai. sternohyoideus: Msculo esternohioideo
del labio inferior 19. Ai. scutuloaurcularis superficialis medius: 32. V. angularis oculi: Vena angular del ojo
7. M. zygomaticus: Msculo cigomtico Msculo escutuloauricular superficial medio 33. A. et n. infraorbitalis: Arteria v nervio infraor-
8. Pars buccalis mi. buccinatoris: Parte bucal del 20. Ai. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo bitarios
msculo buccinador 21. V. maxillaris, m. digastricus: Vena maxilar, 34. A. et v. facialis, ductus parotideus: Arteria y
9. M. mylohyoideus: Msculo milohioideo msculo digstrico vena faciales, conducto parotdeo
10. Ai. frontalis: Msculo frontal 22. M. rhomboideus. Msculo romboides 35. Plexus v. profundae faciei: Plexo de la vena
11. Ai. orbicularis oculi: Msculo orbicular del ojo 23. Ai. splenius: Msculo esplenio profunda de la cara
12. Ai. cervicoscutularis: Msculo cervicoescutular 24. Ai. obliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo 36. A. buccalis. v. profunda faciei: Arteria bucal,
13. Ai. interscutularis: Msculo interescutular craneal de la cabeza vena profunda de la cara
26
37. N. buccnlis: Nervio bucal 50. A. auricularis caudalis, n. auriculopalpebralis: 60. Ln. retropharyngeus lateralis: Linfondulo re-
38. V. labialis inferior: Vena labial inferior Arteria auricular caudal, nervio auriculopalpe- trofarngeo lateral
39. N. parotideus: Nervio parotideo bral 61. Ln. mandibularis: Linfondulo mandibular
40. A. carotis externa, n. facialis: Arteria cartida 51. A. maxillaris: Arteria maxilar 62. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
externa, nervio facial 52. V. jugularis interna, ramus ventralis ni. acces- 63. Ln. cervicalis profundus cranialis, mm. inter-
41. Ramus buccalis dorsalis: Ramo bucal dorsal sorii: Vena yugular interna, ramo ventral del transversarii ventrales cervicis (pars atlantis)r
42. Ramus buccalis ventralis: Ramo bucal ventral nervio accesorio Linfondulo cervical profundo craneal, mscu
43. A. lateralis nasi: Arteria lateral de la nariz 53. A. carotis communis, truncus vagosympati- los intertransversos ventrales del cuello (parte
44. A. labialis superior: Arteria labial superior cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim- del atlas)
45. A. labialis inferior superficialis: Arteria labial ptico 64. Trachea: Trquea
inferior superficial 54. Esophagus: Esfago 65. Mandibula: Mandbula
46. Ramus zygomaticutemporalis ni. zygomatici: 55. Ranrus ni. cervicalis III: Ramo del tercer nervio 66. Cartlago scutitormis: Cartlago escutiforme
Ramo cigomaticotemporal del nervio cigomtico cervical 67. Stylohyoideum: Estilohioides
47. A. et v. temporalis superficialis: Arteria y vena 56. Glandula parotidea: Glndula partida 68. Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
temporales superficiales 57. Glandula mandibulares: Glndula mandi nervio accesorio
48. N. auriculotempomlis. a. transversa faciei: Ner bular 69. N. laryngeus recurrens: Nervio larngeo recu
vio auriculotemporal, arteria transversa de la rara 58. Glandulae buccales dorsales: Glndulas buca rrente
49. Ramus auricularis rostralis ni. auriculopalpe- les dorsales 70. Ramus ni. cervicalis II: Ramo del segundo ner
bralis: Ramo auricular rostral del nervio auri- 59. Glandulae buccales ventrales: Glndulas buca vio cervical
culopalpebral les ventrales
27
BECERRO
Diseccin de la cabeza y cuello.
Vista desde la izquierda. Tercer plano
Figura 15
i. Ai. masseter: Msculo masetero 21. Plexus v. profundae faciei: Plexo de la vena 33. Glandula mandibularis: Glndula mandibular
2. Ai. temporalis: Msculo temporal profunda de la cara 34. A. facialis, v. linguofacialis, ln. mandibularis:
3. Ai. pterygoideus lateralis: Msculo pterigoideo 22. A. et n. buccalis. v. profunda faciei: Arteria y Arteria facial, vena linguofacial. linfondulo
lateral nervio bucales, vena profunda de la cara mandibular
4. Ai. pterygoideus medialis: Msculo pterigoideo 23. A., v. et n. alveolaris inferior: Arteria, vena y 35. V. jugularis interna, ramus ni. cervicalis II:
medial nervio alveolares inferiores Vena yugular interna, ramo del segundo nervio
5. Venter rostralis mi. digastrici: Vientre rostral 24. N. lingualis: Nervio lingual cervical
del msculo digstrico 25. N. mylohyoideus: Nervio milohioideo 36. N. auriculopalpebralis: Nervio auriculopalpe-
6. M. geniohyoideus: Msculo genihioideo 26. A. maxillaris. v. sphenopalatina: Arteria maxi bral
7. Ai. mylohyoideus: Msculo milohioideo lar, vena esfenopalatina 37. Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
8. Ai. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo 27. A. et v. temporalis superficialis, mandbula: nervio accesorio
9. Venter caudalis mi. digastrici: Vientre caudal Arteria y vena temporales superficiales, man 38. Ai. intertransversari ventrales cervicis Ipars
del msculo digstrico dbula atlantis): Msculos intertransversos ventrales
10. Ai. rhomboideus: Msculo romboides 28. N. auriculotemporalis, v. temporalis profunda: del cuello (parte del atlas)
11. Ai. splenius: Msculo esplenio Nervio auriculotemporal, vena temporal pro 39. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
12. Ai. obliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo funda 40. A. carotis communis, truncus vagosympati-
craneal de la cabeza 29. A. carotis externa, v. maxillaris, ramus bucca cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim-
13. Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de lis dorsalis ni. facialis: Arteria cartida exter ptico
la cabeza na, vena maxilar, ramo bucal dorsal del nervio 41. Lnn. cervicales profundi craniales: Linfondu-
14. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza facial los cervicales profundos craneales
15. Ai. longissimus atlantis: Msculo longsimo del 30. Stylohyoideum. n. facialis, a. auriculars cau 42. Esophagus: Esfago
atlas dalis: Estilohioides, nervio facial, arteria auri 43. Trachea: Trquea
16. Ai. sternothyroideus: Msculo estemotiroideo cular caudal 44. Tnica mucosa: Tnica mucosa
17. Ai. omohyoideus: Msculo omohioideo 31. Ramus buccalis ventralis ni. facialis: Ramo bu 45. N. laryngeus recurrens: Nervio larngeo recu
18. Ai. stemohyoideus: Msculo estemohioideo cal ventral del nervio facial rrente
19. Lingua: Lengua 32. Ln. retropharyngeus lateralis: Linfondulo re- 46. Ramus ni. cervicalis III: Ramo del tercer nervio
20. Glandulae sublinguales: Glndulas sublinguales trofarngeo latera] cervical
28
BECERRO
Diseccin de la cabeza y cuello.
Vista desde la izquierda. Cuarto plano
Figura 16
1. Ai. temporalis, processus coronoideus mandi- 15. Ai. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo 30. A. carotis externa: Arteria cartida externa
bulae, a. maxillaris: Msculo temporal, apfi 16. Venter rostralis mi. digastrici: Vientre rostral 31. A. facialis, n. hypoglossus: Arteria facial, ner
sis coronoides de la mandbula, arteria maxilar del msculo digastrico vio hipogloso
2. Ai. pterygoideus lateralis: Msculo pterigoideo 17. Venter caudalis mi. digastrici: Vientre caudal 32. A. lingualis. ductus mandibularis: Arteria lin
lateral del msculo digstrico gual, conducto mandibular
3. Ai. pterygoideus medialis: Msculo pterigoideo 18. Ai. splenius: Msculo esplenio 33. N. lingualis: Nervio lingual
medial 19. Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de 34. Stylohyoideum, a. auricularis caudalis: Estilo-
4. A. et n. buccalis, v. profunda faciei: Arteria y la cabeza hioides, arteria auricular caudal
nervio bucales, vena profunda de la cara 20. Ai. rectus capitis lateralis: Msculo recto late 35. Discus articularis, rami ni. mandibularis: Dis
5. Ai. tensor veli palatini: Msculo tensor del velo ral de la cabeza co articular, ramos del nervio mandibular
del paladar 21. Ai. obliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo 36. Lnn. retropharyngei mediales: Linfondulos re-
6. Ai. levator veli palatini: Msculo elevador del craneal de la cabeza trofarngeos mediales
velo del paladar 22. Ai. rectus capitis ventralis, ramus dorsalis ni. 37. A. thyroidea cranialis: Arteria tiroidea craneal
7. Ai. stylopharyngeus caudalis: Msculo estilofa- accessorrii: Msculo recto ventral de la cabeza. 38. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
rngeo caudal ramo dorsal del nervio accesorio 39. V. thyroidea, glandula parathyroidea: Vena ti
8. Ai. palatopharyngeus et m. pterygopharyngeus: 23. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza roidea, glndula paratiroides
Msculo palatofarngeo y msculo pterigofa- 24. Ai. stylohyoideus: Msculo estilohioideo 40. Esophagus: Esfago
rngeo 25. Ai. sternothyroideus: Msculo estemotiroideo 41. Trachea: Trquea
9. Ai. masseter: Msculo masetero 26. Ai. cricothyroideus: Msculo cricotiroideo 42. Processus transversus atlantis (ala atlantis):
10. Ai. hvoglossus: Msculo hiogloso 27. Ai. thyrohyoideus: Msculo tirohioideo Apfisis transversa del atlas (ala del atlas)
11. Ai. styloglossus: Msculo estilogloso 28. Ai. sternohyoideus et m. omohyoideus: Mscu 43. Rami nervorum cervicalium: Ramos de nervios
12. Ai. mylohyoideus: Msculo milohioideo los esternohioideo y omohioideo cervicales
13. Ai. genioglossus: Msculo geniogloso 29. A. carotis communis, truncus vagosympaticus: 44. Glandula mandibularis: Glndula mandibular
14. Ai. geniohyoideus: Msculo geniliioideo Arteria cartida comn, tronco vagosimptico
29
Seccin sagital de la cabeza en el plano medio
BECERRO
Figura 17
1. Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal 25. Lingua (m. genioglossus): Lengua (msculo ge- 47. M. rectus capitis dorsalis major: Msculo recto
2. Concha nasalis media: Concha nasal media niogloso) dorsal mayor de la cabeza
3. Concha nasalis ventralis: Concha nasal ventral 26. M. geniohyoideus: Msculo genihioideo 48. M. obliquus capits caudalis: Msculo oblicuo
4. Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral 27. M. milohyodeus: Msculo milohioideo caudal de la cabeza
5. Meatus nasi medius: Meato nasal medio 28. Ostium pharyngeum tubae audtivae: Orificio 49. M. longus capits (dexter): Msculo largo de la
6. Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal farngeo de la trompa auditiva cabeza (derecho)
7. Laberynthus ethmoidalis: Laberinto etmoidal 29. Cavum pharyngis: Cavidad farngea 50. M. longus capits (sinister): Msculo largo de la
8. Os nasale: Hueso nasal 30. Palatum molle (glandulae palatinae): Paladar cabeza (izquierdo)
9. Sinus frontalis rostralis: Seno frontal rostral blando (glndulas palatinas) 51. Ln. retropharyngeus medialis: Linfondulo re-
10. Sinus frontalis caudalis: Seno frontal caudal 31. Epiglottis: Epiglotis trofarngeo medial
11. Os frontale: Hueso frontal 32. M. hyoepglotticus: Msculo hioepigltico 52. M. rectus captis ventralis. cavum articulatio-
12. Mandbula: Mandbula 33. M. omohyoideus: Msculo omohioideo nis atlantooccipitalis: Msculo recto ventral de
13. Os occipitale: Hueso occipital 34. Glandula mandibularis: Glndula mandibular la cabeza, cavidad de la articulacin atlantooc
14. Os (basi- et pre-) sphenoidale: Huesos basiesfe- 35. Cartlago thyroidea: Cartlago tiroides cipital
noides y preesfenoides 36. M. stemohyoideus: Msculo esternohioideo 53. M. longus colli: Msculo largo del cuello
15. Processus palatinus maxillae (palatum du 37. Palear (plica ventralis collis): Papada (pliegue 54. Esophagus: Esfago
rum): Apfisis palatina del maxilar (paladar ventral del cuello) 55. Hemispherium cerebr: Hemisferio cerebral
duro) 38. Cavum laryngis: Cavidad larngea 56. Sinus sagittalis, corpus callosum: Seno sagital,
16. Sinus palatinus: Seno palatino 39. Plica vocalis: Pliegue vocal cuerpo calloso
17. 17. Atlas: Atlas 40. Cartlago crcoidea: Cartlago cricoides 57. Fornix: Fmix
18. Axis: Axis 41. Cartlago arytenoidea: Cartlago aritenoides 58. Adheso interthalamica: Adhesin intertal-
19. Basihyoideum: Basihioides 42. Trachea: Trquea mica
20. M. dlator naris apicalis: Msculo dilatador api 43. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca 59. Chiasma opticum: Quiasma ptico
cal de la nariz 44. Membrana atlantooccipitalis dorsalis: Mem 60. Cerebellum: Cerebelo
21. Glandulaenasolabales: Glndulas nasolabiales brana atlantooccipital dorsal 61. Hypophysis: Hipfisis
22. Dens incisivus: Dientes incisivos 45. M. rectus capits dorsalis minor: Msculo rec 62. Mesencephalon: Mesencfalo
23. Glandulae labiales: Glndulas labiales to dorsal menor de la cabeza 63. Mdulla oblongata: Me'dula oblongada
24. Recessus sublingualis cavi ors propri: Receso 46. M. trapezius et m. splenius: Msculo trapecio 64. Medulla spinalis: Medula espinal
sublingual de la cavidad oral y msculo esplenio
30
Diseccin de la seccin sagital de la cabeza en el plano medio
BECERRO
Figura 18
i . Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal 20. Papillae conicae buccales: Papilas bucales c 33. N. glossopharyngeus: Nervio glosofarngeo
2. Concha nasalis media: Concha nasal media nicas 34. M. stylohyoideus, truncus linguofacalis: Ms
3. Concha nasalis ventralis: Concha nasal ventral 21. Dens premolares 1decidui): Dientes premolares culo estilohioideo, tronco linguofacial
4. Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral (deciduo) 35. V. lngualis. n. hpoglossus: Vena lingual, ner
5. Meatus nasi medius: Meato nasal medio 22. Dens molaris I: Primer diente molar vio hiplogoso
6. Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal 23. Os hyodeum: Hueso hioides 36. V. et a. lngualis: Nervio y arteria linguales
7. Os nasale: Hueso nasal 24. M. levator veli palatini: Msculo elevador del 37. Glandulae sublinguales, ductus mandibulars:
8. Sinus frontalis: Seno frontal velo del paladar Glndulas sublinguales, conducto mandibular
9. Cartlago septi nasi: Cartlago del septo de la 25. M. tensor veli palatini: Msculo tensor del velo 38. M. mylohyoideus: Msculo milohioideo
nariz del paladar 39. Glandula mandibulars: Glndula mandibular
10. Os frontale: Hueso frontal 26. M. pterygoideus: Msculo pterigoideo 40. V. jugulars externa: Vena yugular externa
11. Os occpitale: Hueso occipital 27. Venter caudalis mi. digastrici, n. accessorius: 41. Hemspherium cerebri: Hemisferio cerebral
12. Os (basi- et pre-l sphenoidale: Huesos basiesfe- Vientre caudal del msculo digstrico, nervio 42. Ventriculus lateralis encephali: Ventrculo la
noides y preesfenoides accesorio teral del encfalo
13. Condylus occipitalis: Cndilo occipital 28. N. hypoglossus, ln. retropharyngeus lateralis: 43. Ventriculus tertius encephali: Tercer ventrcu
14. Processus palatinus maxillae: Apfisis palati Nervio hipogloso, linfondulo retrofarngeo la lo del encfalo
na del maxilar teral 44. Tectum mesencephali (corpora quadrigemi
15. Lamina horizontalis ossis palatini: Lmina ho 29. N. laryngeus craniales: Nervio larngeo craneal na): Techo del mesencefalo (cuerpos cuadrig-
rizontal del hueso palatino 30. N. vagus, a. occipitalis: Nervio vago, arteria oc minos)
16. Tnica mucosa nasi: Tnica mucosa de la cipital 45. Cerebellum: Cerebelo
nariz 31. A. carotis communis, truncus sympathcus: Ar 46. Medulla oblongata: Mdula oblongada
17. Sinus palatinus: Seno palatino teria cartida comn, tronco simptico 47. Sinus cavernosus: Seno cavernoso
18. Mandbula: Mandbula 32. Ganglion cervicale craniale: Ganglio cervical 48. Dura mater: Duramadre
19. Bugae palatnae: Rugosidades palatinas craneal
31
VAQUILLA
Topografa esqueltica de las arterias de la cabeza. Vasos superficiales vistos
desde la izquierda. Dibujada a partir de una muestra sometida a corrosin
Figura 19
1. A. carotis communis: Arteria cartida comn 16.
2. A. carotis externa: Arteria cartida externa
3. A. occipitalis: Arteria occipital
4. A. palatina ascendens: Arteria palatina ascen 17.
dente
5. Truncus linguofacialis: Tronco linguofacial 18.
6. A. tacialis: Arteria facial
7. A. lateralis nasi: Arteria lateral de la nariz 19.
8. A. submentalis: Arteria submentoniana
9. A. labialis inferior superficialis: Arteria labial 20.
inferior superficial 21.
10. A. labialis inferior profunda: Arteria labial in
ferior profunda 22.
11. A. labialis superior: Arteria labial superior 23.
12. A. infraorbitalis: Arteria infiraorbitaria 24.
13. A. malaris: Arteria malar 25.
14. A. dorsalis nasi: Arteria dorsal de la nariz
15. A. auricularis caudalis: Arteria auricular 26.
caudal
Ratni masseterici (a. carotidis extemae et a. fa
cialis): Ramas masetricas (de la arteria carti
da externa y arteria facial)
Ramus pterygoideus a. masillante Rama pteri-
goidea de la arteria maxilar
A. temporalis superficialis: Arteria temporal
superficial
Ramus parotideus a. carotidis extemae: Rama
parotdea de la arteria cartida externa
A. auricularis rostralis: Arteria auricular rostral
Ramus auricularis medialis: Rama auricular
medial
Rami frontalis: Ramas frontales
A. cornualis: Arteria cornual
Ramus lacrimalis: Rama lagrimal
A. palpebralis superior lateralis: Arteria palpe-
bral superior lateral
A. transversa faciei: Arteria transversa de la
cara
27. A. buccalis: Arteria bucal
28. A. supraorbitalis: Arteria supraorbitaria
29. A. masseterica: Arteria masetrica
30. Ramus bulbi (a. ciliaris posterioris): Rama bul-
bar (de la arteria ciliar posterior)
31. A. mentalis: Arteria mentoniana
32. A. palpebralis inferior medialis: Arteria palpe-
bral inferior medial
33. Ramus occipitalis a. occipitalis: Rama occipital
de la arteria occipital
34. Ramus sternocleidomastoideus a. carotis com
munis: Rama esternocleidomastoidea de la ar
teria cartida comn
35. A. spinalis ventralis: Arteria espinal ventral
36. A. thyroidea cranialis: Arteria tiroidea craneal
37. Ramus laryngeus caudalis a. thyroideae cra
nialis: Rama larngea caudal de la arteria tiroi
dea craneal
38. A. stylomastoidea: Arteria estilomastoidea
32
VAQUILLA
Topografa esqueltica de las arterias de la cabeza.
Vasos profundos vistos desde la izquierda, despus de haber extirpado
el arco cigomtico y la mitad izquierda de la mandbula.
Slo se ilustran las arterias del lado izquierdo.
Dibujado a partir de una muestra sometida a corrosin
Figura 20
1. A. carotis communis: Arteria cartida comn
2. A. carotis externa: Arteria cartida externa
3. A. occipitalis: Arteria occipital
4. A. palatina ascendens: Arteria palatina ascen
dente
5. Truncus linguofacialis: Tronco linguofacial
6. A. facialis: Arteria facial
7. Ramus glandularis: Rama glandular
8. A. lingualis: Arteria lingual
9. A. sublingualis: Arteria sublingual
10. A. profunda linguae: Arteria profunda de la
lengua
11. famus communicans ad a. sublingualem dex-
tram: Rama comunicante a la arteria sublingual
derecha
12. A. infraarbitalis: Arteria infraorbitaria
13. A. malars: Arteria malar
14. A. dorsalis nasi: Arteria dorsal de la nariz
15. A. auriculars caudalis: Arteria auricular caudal
16. Ramus massetericus: Rama maseterica 28.
17. Ramus pterygoideus: Rama pterigoidea 29.
18. A. temporalis superficialis: Arteria temporal
superficial 30.
19. Ramus parotideus: Rama parotidea
20. A. auricularis rostralis: Arteria auricular rostral
21. Ramus auricularis medialis: Rama auricular 31.
medial 32.
22. A. transversa faciei: Arteria transversa de la
cara
23. Ramus occipitalis a. occipitalis: Rama occipital 33.
de la arteria occipital 34.
24. A. alveolaris inferior: Arteria alveolar inferior
25. Rami pterygoidei (a. maxillaris et a. buccalis): 35.
Ramas pterigoideas (de la arteria maxilar y de
la arteria bucal) 36.
26. Ramus pterygoideus a. facialis: Rama pterigoi
dea de la arteria facial 37.
27. A. buccalis: Arteria bucal 38.
A. supraorbitalis: Arteria supraorbitaria
A. temporalis profunda caudalis: Arteria tem
poral profunda caudal
Ramus temporalis a. temporalis profundae ros
tralis: Rama temporal de la arteria temporal pro
funda rostral
A. maxillaris: Arteria maxilar
Ramus rostralis a. maxillaris ad rete mirabile
epidurale rostrale: Rama rostral de la arteria
maxilar a la rete mirabile epidural rostral
A. ophtalmica externa: Arteria oftlmica extema
Aa. ciliares posteriores longae: Arterias ciliares
posteriores largas
A. ethmoidalis externa: Arteria etmoidal ex
terna
Rete mirabile ophtalmicum: Rete mirabile of
tlmica
Rami dorsales linguae: Ramas linguales dorsales
A. masseterica: Arteria masetrica
33
TORO
Seccin transversal de la cabeza a nivel del primer premolar.
Vista rostral de la seccin
1. Os nasale: Hueso nasal 14. M. levator labii superioris, m. caninus et m. de 23. V. sublingualis, m. geniohyoideus: Vena sub
2, 3. Sinus conchae nasalis ventralis: Seno de la pressor labii superioris: Msculo elevador del lingual, msculo genihioideo
concha nasal ventral labio superior, msculo canino y msculo de 24. A. sublingualis, ductus mandibularis: Arteria
2. Sinus partis dorsalis conchae ventralis: Seno presor del labio superior sublingual, conducto mandibular
de la parte dorsal de la concha ventral 15. A. et n. infraorbitalis: Arteria y nervio infraor- 25. N. lingualis m. digastricus: Nervio lingual
3. Sinus partis ventralis conchae ventralis: Seno bitarios msculo digstrico
de la parte ventral de la concha ventral 16. A. lateralis nasi, ramus buccalis dorsalis ni. fa 26. A. et n. alveolaris inferior: Arteria y nervio al
4. Apertura maxillopalatina sinus maxillaris: cialis: Arteria lateral de la nariz, ramo bucal vedares inferiores
Abertura maxilopalatina del seno maxilar dorsal del nervio facial 27. Plexus venosi nasales: Plexos venosos nasales
5. Cartlago septi nasi: Cartlago del septo de la 17. M. zygomaticus: Msculo cigomtico 28. Recessus sublingualis lateralis: Receso sublin
nariz 18. A. et v. labialis superior: Arteria y vena labia gual lateral
6. Vomer: Vmer les superiores 29. Corpus linguae: Cuerpo de la lengua
7. Processus palatnus maxillae: Apfisis palati 19. Pars molaris mi. buccinatoris: Parte molar del 30. A. et v. lingualis: Arteria y vena linguales
na del maxilar msculo buccinador 31. M. hyoglossus: Msculo hiogloso
. Tunica mucosa palati: Mucosa palatina 20. Pors buccalis mi. buccinatoris et m. depressor 32. M. genioglossus: Msculo geniogloso
9. Dens premolaris 11 superior: Segundo diente labii inferioris: Parte bucal del msculo bucci 33. Glandulae sublinguales, m. mylohyoideus
premolar superior nador y msculo depresor del labio inferior Glndulas sublinguales, msculo milohioideo
10. Dens premolaris II inferior: Segundo diente 21. A. labialis inferior profunda, v. labialis infe 34. Glandulae buccales dorsales: Glndulas buca
premolar inferior rior: Arteria labial inferior profunda, vena la les dorsales
11. Mandibula: Mandbula bial inferior 35. Glandulae buccales ventrales: Glndulas bucai
12. V. dorsalis nasi, ductus nasolacrimalis: Vena 22. A. labialis inferior superficialis, ramus buc les ventrales
dorsal de la nariz, conducto nasolagrimal calis ventralis ni. facialis: Arteria labial infe 36. Vestibulum buccale: Vestbulo de la boca
13. V. angularis oculi. m. levator nasolabialis: Vena rior superficial, ramo bucal ventral del nervio 37. M. cutaneus faciei, n. buccalis: Msculo cuti
angular del ojo, msculo elevador nasolabial facial neo de la cara, nervio bucal
34
TORO
Seccin transversal de la cabeza a nivel del ltimo molar.
Vista rostral de la seccin
Figura 22
1. Os nasale: Hueso nasal
2. Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal
3. Meatus nasi medius: Meato nasal medio
4. Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral
5. Cartlago septi nasi: Cartlago del septo de la
nariz
6. Plexus venosi nasales: Plexos venosos nasales
7. Sinus conchae dorsalis: Seno de la concha dor
sal
8. Snus conchae ventralis: Seno de la concha
ventral
9. Canalis infraorbitalis: Canal infraorbitario
10. Sinus maxillaris: Seno maxilar
11. N. et a. infraorbitalis: Nervio y arteria infraor-
bitarios
12. Lamina infraorbitalis: Lmina infraorbitaria
13. Sinus palatinus: Seno palatino
14. Os palatinum: Hueso palatino
15. Maxlla: Maxilar
16. Tunica mucosa palati: Tnica mucosa palatina
17. Dens molaris II superior: Segundo diente molar
superior
18. Vestbulum buccale: Vestbulo de la boca
19. Dens molaris II inferior: Segundo diente molar
inferior
20. Recessus sublingualis lateralis: Receso sublin
gual lateral
21. Mandbula: Mandbula
22. Medulla osss flava: Mdula sea amarilla
23. M. malars: Msculo malar
24. M. masseter: Msculo masetero
25. Glandulae buccales dorsales: Glndulas buca
les dorsales
26. Ductus parotideus, v. facialis: Conducto parot-
deo, vena facial
27. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis, a. facialis:
Ramo bucal dorsal del nervio facial, arteria facial
28. Pars molaris mi. buccinatoris: Parte molar del
msculo buccinador
29. V. labialis inferior, a. labialis inferior profun
da: Vena labial inferior, arteria labial inferior
profunda
30. Glandulae buccales ventrales: Glndulas buca
les ventrales
31. Pars buccalis mi. buccinatoris et m. depressor
labii inferioris: Parte bucal del msculo bucci
nador y msculo depresor del labio inferior
32. A. labialis inferior superficialis, mmus bucca
lis ventralis ni. facialis: Arteria labial inferior
superficial, ramo bucal ventral del nervio fa
cial
33. M. cufoneus faciei: Msculo cutneo de la cara
34. A. palatina major: Arteria palatina mayor
35. Corpus linguae: Cuerpo de la lengua
36. M. hyoglossus: Msculo hiogloso
37. M. genioglossus, a. lingualis: Msculo genio-
gloso, arteria lingual
38. V. lingualis, n. hypoglossus: Vena lingual, ner
vio hipogloso
39. M. digastricus: Msculo digstrico
40. M. geniohyoideus: Msculo genihioideo
41. M. mylohyoideus: Msculo milohioideo
42. N. lingualis, ductus mandibularis: Nervio lin
gual, conducto mandibular
43. A. et n. alveolaris inferior, m. styloglossus: Ar
teria y nervio alveolares inferiores, msculo es-
tilogloso
44. V. angularis oculi, ductus nasolacrimalis: Vena
angular del ojo, conducto nasolagrimal
35
TORO
Seccin transversal de la cabeza a nivel de los lmites rostrales
de la cavidad orbitaria. Vista rostral de la seccin
Figura 23
1. Sinus frontalis rostralis: Seno frontal rostral
2. Ijibyrinthus ethmoidalis: Laberinto etmoidal
3. Lamina perpendicularis ossis ethmoidalis: L
mina perpendicular del hueso etmoides
4. Plexus venosi: Plexo venoso
5. M. frontalis, v. frontalis: Msculo frontal, vena
frontal
6. Os zygomaticum: Hueso cigomtico
7. Sinus maxillaris: Seno maxilar
8. Os palatinum: Hueso palatino
9. Sinus palatinus: Seno palatino
10. Choana: Coana
11. Septum nasi: Septo de la nariz
12. M. masseter: Msculo masetero
13. M. pterygoideus: Msculo pterigoideo
14. Pars molaris mi. buccnatoris: Parte molar del
msculo buccinador
15. Venter rostralis mi. digastrici: Vientre rostral
del msculo digstrico
16. Mm. geniohyoidei: Msculos genihioideos
17. Hadix linguae: Raz de la lengua
18. Os hyoideum lepihyoideum et stylohyoi-
deum): Hueso hioides (epihioides y estilohioi-
des)
19. M. styloglossus: Msculo estilogloso
20. A. et v. lingualis: Arteria y vena linguales
21. N. hypoglossus, ductus mandibularis: Nervio
hipogloso. conducto mandibular
22. A. et v. facialis, n. parotideus: Arteria y vena
faciales, nervio parotdeo
23. Ductus parotideus, ramus buccalis ventralis ni.
facialis: Conducto parotdeo, ramo bucal ven
tral del nervio facial
24. .A., v. et n. alveolaris inferior: Arteria, vena y
nervio alveolares inferiores
25. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis: Ramos bu
cales dorsales del nervio facial
26. A. et n. buccalis, v. profunda faciei: Arteria y
nervio bucales, vena profunda de la cara
27. N. lingualis: Nervio lingual
28. A. sphenopalatina, n. pterygopalatnus: Arte
ria esfenopalatina, nervio pterigopalatino
29. A., v. et n. infraorbitalis: Arteria, vena y nervio
infraorbitarios
30. Glandulae palatinae: Glndulas palatinas
31. Isthmus faucium: Istmo de las fauces
32. M. stylohyoideus, glandula mandibularis: Ms
culo estilohioideo, glndula mandibular
33. N. palatinus major, glandulae buccales: Nervio
palatino mayor, glndulas bucales
34. M. cutaneus faciei: Msculo cutneo de la cara
35. Bulbus oculi: Globo ocular
36. M. orbicularis oculi: Msculo orbicular del
ojo
37. A. malaris, cartlago et glandula palpebrae ter-
tiae: Arteria malar, cartlago y glndula del ter
cer prpado
38. M. obliquus bulbi ventralis, periorbita: Ms
culo oblicuo ventral del globo ocular, perior
bita
39. Palpebra superior: Prpado superior
40. Palpebra inferior: Prpado inferior
41. Mandbula: Mandbula
36
TORO
Seccin transversal de la cabeza a nivel de la apfisis coronoides
de la mandbula. Vista rostral de la seccin
Figura 24
1. Sinus frontalis rostralis: Seno
frontal rostral
2. Canalis supraorbitalis: Canal
supraorbitario
3. Crista pterygodea: Cresta pte-
rigoidea
4. Corpus ossis presphenodalis:
Cuerpo del hueso preesfonoides
5. Processus pterygoideus ossis
basisphenoidalis, n. maxilla-
ris, ostium pharyngeum tubae:
Apfisis pterigoides del hueso
basiesfenoides, nervio maxilar,
orificio farngeo de la trompa
6. Arcus zygomaticus: Arco cigo-
mtico
7. Mandbula: Mandbula
8. Stylohyoideum, m. digastricus: Estilohioides.
msculo digstrico
9. 10. M. temporalis: Msculo temporal
11. Pars profunda mi. masseteris: Parte profunda
del msculo masetero
12. Pars superficials mi. masseteris: Parte superfi
cial del msculo masetero
13. M. pterygoideus lateralis: Msculo pterigoideo
lateral
14. M pterygoideus medialis: Msculo pterigoideo
medial
15. M. frontalis: Msculo frontal
16. M. hyoepiglotticus, cartlago thyroidea: Mscu
lo hioepigltico, cartlago tiroides
17. M. hyopharyngeus: Msculo hiofarngeo
18. Thyrohyodeum, n. hypoglossus: Tirohioides,
nervio hipogloso
19. M. stylopharyngeus. a. lnguals. ramus lingualis
ni. glossopharyngei: Msculo estilofarngeo, arte
ria lingual, ramo lingual del nervio glosofarngeo
20. M. stylohyodeus: Msculo estilohioideo
21. M. sternothyroideus: Msculo esternotiroideo
22. M. omohyodeus et m. stemohyodeus: Mscu
lo omohioideo y msculo esternohioideo
23. M. stemocephalicus, pars mandbularis; v. fa-
cialis: Msculo esternoceflico, parte mandi
bular; vena facial
24. V. lnguals, ductus parotdeus: Vena lingual,
conducto parotdeo
25. JV. parotdeus, m. cutaneus faciei: Nervio paro
tdeo. msculo cutneo de la cara
26. Ramus buccals ventrals ni. facalis: Ramo bu
cal ventral del nervio facial
27. A. facalis, ductus mandibulars: Arteria facial,
conducto mandibular
28. Glandula mandbularis: Glndula mandibular
29. Ln. mandbularis: Linfondulo mandibular
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
Cavum pharyngis: Cavidad farngea.
Pares lateralis pharyngis: Pared lateral de la
faringe
Epglotts, m. thyropharyngeus: Epiglotis. ms
culo tirofarngeo
N. opticus, recessus pharyngeus: Nervio pti
co. receso farngeo
M. levator veli palatini, v. profunda faciei:
Msculo elevador del velo del paladar, vena
profunda de la cara
M. tensor veli palatini, v. maxillaris: Msculo
tensor del velo del paladar, vena maxilar
N. lingualis, ramus pterygoideus a. maxillaris:
Nervio lingual, rama pterigoidea de la arteria
maxilar
A., v. et n. alveolaris inferior: Arteria, vena y
nervio alveolares inferiores
N. mylohyoideus: Nervio milohioideo
A. maxillaris, n. buccalis: Arteria maxilar, ner
vio bucal
Ai. retractor bulbi, n. ophtalmicus, n. oculomo-
torius, n. trochlearis et n. abducens: Msculo
retractor del globo ocular, nervio oftlmico.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
nervio oculomotor, nervio troclear y nervio ab
ducens
Ramus zygomaticotemporalis ni. zygomatci. v.
ophtalmica externa: Ramo cigomaticotemporal
del nervio cigomtico, vena oftlmica externa
A. et v. supraorbitalis: Arteria y vena supraor-
bitarias
Lobus frontalis neopall: Lbulo frontal del
neopalio
Tractus olfactorius rhinencephali: Tracto olfa
torio del rinencfalo
Corpus adiposum temporale: Cuerpo adiposo
temporal
V. frontalis (s. supraorbitalis): Vena frontal (su-
praorbitaria)
JV. massetericus, v. transversa faciei: Nervio
masetrico, vena transversa de la cara
Ramus buccalis dorsalis ni. facalis, a. trans
versa faciei: Ramo bucal dorsal del nervio fa
cial. arteria transversa de la cara
Corpus adiposum orbitale: Cuerpo adiposo or
bitario
Periorbita: Perirbita
37
TORO
Seccin transversal de la cabeza junto al conducto auditivo externo.
Vista rostral de la seccin
26. V. maxillaris, m. cutaneus faciei: Vena maxi
lar, msculo cutneo de la cara
27. Clandula mandibularis: Glndula mandibular
28. V. Hnguofacials, m. stemocephalicus (pars
mandibularis): Vena linguofacial, msculo es-
ternoceflico (parte mandibular)
29. M. thyropharyngeus: Msculo tirofarngeo
30. Cavum pharyngis: Cavidad farngea
31. Cartlago arytenodea: Cartlago aritenoides
32. M. vocalis et ventriculars: Msculos vocal y
ventricular
33. M. omohyoideus: Msculo omohioideo
34. M. sternothyrodeus: Msculo esternotiroideo
35. Cartlago thyroidea, cavum laiyngis: Cartlago
tiroides, cavidad larngea
36. M. sternohyodeus: Msculo esternohioideo
37. Hemspherium cerebri: Hemisferio cerebral
38. Tectum mesencephali: Techo del mesencfalo
39. Crura (s. peduncul1cerebri: Pies del pedncu
lo cerebral (s. pednculo)
40. Sinus sagittalis: Seno sagital
41. Sinus rectus, glandula pineals: Seno recto,
glndula pineal
42. N. facialis, et n. vestibulocochlearis: Nervio fa
cial y nervio vestibulococlear
43. Sinus basilaris: Seno basilar
44. A. et v. cornuas, ramus zygomalicotemporals
ni. zygomatic: Arteria y venas cornuales, ramo
cigomaticotemporal del nervio cigomtico
Figura 25
1. Sinus frontalis: Seno frontal
2. Recessus temporalis sinus frontalis: Receso
temporal del seno frontal
3. Pars petrosa osss temporalis: Parte petrosa del
hueso temporal
4. Processus styloideus ossis temporalis: Apfisis
estiloides del hueso temporal
5. Tympanohyoideum: Timpanohioides
6. Stylohyoideum: Estilohioides
7. Pars basilaris ossis occipitalis: Parte basilar del
hueso occipital
8. Bulla tympanica et cellullae tympanicae: Bulla
timpnica y celdillas timpnicas
9. M. frontalis: Msculo frontal
10. M. temporalis: Msculo temporal
11. A. temporalis profunda caudalis, v. temporalis
profunda: Arteria temporal profunda caudal,
vena temporal profunda
12. Ramus meningeus a. auricularis rostralis, si
nus transversus: Rama menngea de la arteria
auricular rostral, seno transverso
13. M. interscutularis et m. frontoscutularis: Ms
culo interescutular y msculo frontoescutular
14. Corpus adiposum auriculae: Cuerpo adiposo
auricular
15. M. zygomaticoauricularis: Msculo cigomati-
coauricular
16. M. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri-
cular
17. N. glossopharyngeus, m. rectus captis ventra-
lis: Nervio glosofarngeo, msculo recto ventral
de la cabeza
18. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
19. M. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo
20. N. vagus, flexura hyoidea carotidis (geniculum
laterale): Nervio vago, flexura hioidea de la ca
rtida (genculo lateral)
21. A. carts communs, ganglion cervicale cra
niale: Arteria cartida comn, ganglio cervical
craneal
22. M. digastrcus, tendo m. stylohyoide, n. hypo-
glossus: Msculo digstrico, tendn del ms
culo estilohioideo, nervio hipogloso
23. N. laryngeus cranialis: Nervio larngeo craneal
24. Glandula parotis: Glndula partida
25. N. facials: Nervio facial
38
TORO
Seccin transversal de la cabeza a nivel del cuerno.
Vista rostral de la seccin
Figura 26
1, 2, 3. Sinus frontalis caudalis: Seno frontal
caudal.
2. Recessus cornualis sinus frontalis: Receso cor
nual del seno frontal
4. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
5. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar
6. Cornu: Cuerno
7. Af. temporalis: Msculo temporal
8. Cartlago scutformis: Cartlago escutiforme
9. Cartlago auriculae: Cartlago auricular
10. V. auricularis cuudals et rami a. auricularis
caudalis: Vena auricular caudal y ramas de la
arteria auricular caudal
11. M. scutuloaurculars superficialis: Msculo
escutuloauricular superficial
12. Ai. scutuloaurculars profundus: Msculo es
cutuloauricular profundo
13. Cavum conchae, m. zygomaticoauricularis: Cavi
dad de la concha, msculo cigomaticoauricular
14. Corpus adposum auriculae: Cuerpo adiposo
auricular
15. Inserto m. cleidocephalici (pars mastoidea),
mi. longissim capts et mi. splenii: Insercin
de los msculos cleidocetalico (parte mastoi
dea), longsimo de la cabeza y esplenio
16. Insertio m. oblqu capts cranialis: Insercin
del msculo oblicuo craneal de la cabeza
17. M. rectus capitis lateralis: Msculo recto late
ral de la cabeza
18. M. rectus capts ventrals: Msculo recto ven 28. V. jugulars externa, m. omohyoideus: Vena
tral de la cabeza yugular externa, msculo omohioideo
19. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza 29. Ai. sternomandbulars: Msculo estemoman-
20. Ai. digastricus: Msculo digstrico dibular
21. N. accesorius: Nervio accesorio 30. M. sternohyodeus: Msculo estemohioideo
22. N. vagus. m. cricoarytenoideus dorsals: Nervio 31. Glandula mandibularis: Glndula mandibular
vago, msculo cricoaritenoideo dorsal 32. Glandula parotis. m. cutaneus faciei: Glndula
23. A. thyroidea cranialis, glandula thyrodea: Ar partida, msculo cutneo de la cara
teria tiroidea craneal, glndula tiroides 33. Esophagus: Esfago
24. A. carots communs, truncus svmpathicus: Ar 34. Cavum laryngs: Cavidad larngea
teria cartida comn, tronco simptico 35. Vermis cerebell: Vermis del cerebelo
25. Rami ni. laryngei recurrentis (nn. larynge cau 36. Medulla oblongata: Mdula oblongada
dales): Ramos del nervio larngeo recurrente 37. Ramus caudalis sinus transversi: Rama caudal
(nervios larngeos caudales) del seno transverso
26. Cartlago thyrodea (cornu caudale), m. cri- 38. Snus baslaris: Seno basilar
cothyroideus: Cartlago tiroides (asta caudal). 39. Cavum articulationis atlantooccptals: Cavi
msculo cricotiroideo dad de la articulacin atlantooccipital
27. Cartlago cricoidea, m. sternothyrodeus: Cart 40. Membrana fibrosa capsulae articularis: Mem
lago cricoides. msculo esternotiroideo brana fibrosa de la cpsula articular
39
Base de la cavidad craneal mostrando la salida de los nervios craneales
TORO
Figura 27
1. Fossa ethmoidalis: Fosa etraoidal 13. Crista galli: Crista galli 25. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis
2. Chiasma opticum: Quiasma ptico 14. Foramen orbitorotundum: Agujero orbitorre- cigomtica del hueso frontal
3. N. oculomotorus: Nervio oculomotor dondo 26. Sinus frontalis: Seno frontal
4. N. trochlears: Nervio troclear 15. Foramen ovale: Agujero oval 27. Septum sinuum frontalium: Septo del sen
5. N. trigeminus: Nervio trigemino 16. Fossa hypophysialis: Fosa hipofisaria frontal
5a. Nn. ophtalmicus et maxillaris: Nervios oftl 17. Dorsum sellae: Dorso de la silla 28. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
mico y maxilar 18. Fissura petrooccipitalis (petrobasilaris): Fisura 29. Meatus temporalis: Meato temporal
5b. N. mandibularis: Nervio mandibular petrooccipital (petrobasilar) 30. Pars petrosa ossis temporalis: Parte petrosa del
5c. Ganglion trigeminale: Ganglio del trigmino 19. Meatus acusticus intemus et canalis facialis: hueso temporal
6. N. abducens: Nervio abducens Meato acstico interno y canal facial 31. Recessus temporalis sinus frontalis: Receso
7. N. intermediofacialis: Nervio intermediofacial 20. Foramen jugidare: Agujero yugular temporal del seno frontal
8. N. vestibulocochlearis: Nervio vestibulococlear 21. Canalis ni. hypoglossi: Canal del nervio hipo- 32. Canalis condylaris: Canal condilar
9. N. glossopharyngeus: Nervio glosofarngeo gloso 33. Processus paracondylaris: Apfisis paracon-
10. N. vagus: Nervio fago 22. Os frontale: Hueso frontal dilar
11. N. accessorius: Nervio accesorio 23. Orbita: rbita 34. Foramen magnum: Agujero magno
12. N. hypoglossus: Nervio hipogloso 24. Hulla lacrimalis: Bulla lagrimal 35. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
40
TORO
Seccin horizontal de la cabeza (derecha) y diseccin de la cavidad orbitaria
(izquierda). Se ha mantenido la duramadre en la mitad derecha de la cavidad
craneal. Se ha eliminado con mucho cuidado la arteria cartida extradural
Figura 28
1. Fossa ethmodalis: Fosa etmoidal
2. V. opticus: Nervio ptico
3. iV. oculomotorus: Nervio oculomotor
4. N. trochlearis: Nervio troclear
5. N. trigeminus: Nervio trigmino
6. N. abducens: Nervio abducens
7. Al intermediofacialis: Nervio inter-
mediofacial
8. N. vestibulocochlearis: Nervio vesti-
bulococlear
9. N. glossopharyngeus. rete mirabile
epidurale caudate: Nervio glosofarn-
geo, rete mirabile epidural caudal
10. N. vagus: Nervio vago
11. N. accessorius: Nervio accesorio
12. N. hypoglossus: Nervio hipogloso
13. Bulbus oculi: Globo ocular
14. Periorbita: Periorbita
15. V. frontalis, sinus frontalis: Vena
frontal, seno frontal
16. M. rectus medialis bulbi, n. nasoci-
liaris: Msculo recto medial del glo
bo ocular, nervio nasociliar
17. Trochlea: Trclea
18. M. obliquus dorsalis bulbi: Msculo oblicuo
dorsal del globo ocular
19. M. retractor bulbi: Msculo retractor del globo
ocular
20. M. rectus dorsalis bulbi: Msculo recto dorsal
del globo ocular
21. M. rectus lateralis bulbi, a. supraorbitalis, n.
lacrimalis: Msculo recto lateral del globo ocu
lar, arteria supraorbitaria, nervio lagrimal
22. N. et v. supraorbitalis: Nervio y vena supraorbita-
rios
23. Glandula lacrimalis: Glndula lagrimal
24. Ramus zygomaticotemporalis ni. zygomatici, v.
ophtalmica externa, a. temporalis superficialis:
Ramo cigomaticotemporal del nervio cigom-
tico, vena oftlmica externa, arteria temporal
superficial
25. A. temporalis profunda rostralis, v. temporalis
profunda: Arteria temporal profunda rostral,
vena temporal profunda
26. Ramus meningeus a. auricularis rostralis, si
nus transversus: Rama menngea de la arteria
auricular rostral, seno transverso
27. Ramas caudalis sinus transversi, a. condylaris:
Rama caudal del seno transverso, arteria con-
dilar
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
M. levator palpebrae superoris: Msculo ele 38. Os frontale: Hueso frontal
vador del prpado superior 39. Septum sinun frontalium: Septo del seno
M. orbicularis oculi, corpus adiposum extrape- frontal
riorbitale: Msculo orbicular del ojo, cuerpo 40. Processus zvgomaticus osss frontalis: Apfisis
adiposo extraperiorbitario cigomtica del hueso frontal
M. temporalis: Msculo temporal 41. Crista gall: Crista galli
A. carotis interna (s. cerebralis): Arteria carti 42. Processus zygomatcus osss temporalis: Apfi
da interna (cerebral) sis cigomtica del hueso temporal
Retemirabile epidurale roslrale, hypophysis ce 43. Tentorium cerebelli membranaceum: Tienda
rebri: Rete mirabile epidural rostral, hipfisis membrancea del cerebelo
A. menngea meda: Arteria menngea media 44. Processus zygomatcus ossis frontalis: Apfisis
A. vertebrals, dura mater: Arteria vertebral, du cigomtica del hueso frontal
ramadre 45. Fossa piriformis: Fosa piriforme
Corpus adiposum ntraperiorbitale: Cuerpo adi 46. Pars petrosa ossis temporalis: Parte petrosa del
poso intraperiorbitario hueso temporal
Corpus adiposum auriculae: Cuerpo adiposo 47. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
auricular 48. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar
Cartlago auriculae et mm. auriculares: Cartla 49. Processus coronodeus mandbulae: Apfisis
go auricular y msculos auriculares coronoides de la mandbula
41
TORO
Venas de la cavidad craneal y de la cavidad ocular. Vista dorsal.
Se ha mantenido la duramadre en la mitad derecha de la cavidad craneal.
(Adaptada de Dennstedt.)
Figura 29
1. Bulbus oculi: Globo ocular 11. V. supraorbitalis: Vena supraorbitaria 21. N. opticus: Nervio ptico
2. M. rectus bulbi dorsalis: Musculo recto dorsal 12. V. ophtalmica externa: Vena oftalmica externa 22. N. abducens: Nervio abducens
del globo ocular 13. V. temporalis profunda: Vena temporal profunda 23. N. oculomotorius: Nervio oculomotor
3. M. obliquus bulbi dorsalis: Musculo oblicuo 14. Plexus ophtalmicus: Plexo oftalmico 24. N. trigeminus Inn. ophtalmicus et maxillaris):
dorsal del globo ocular 15. Tentorium cerebelli: Tienda del cerebelo Nervio trigmino (nervios oftlmico y maxilar)
4. Glandula lacrimalis: Glandula lagrimal 16. Sinus iritercavernosus rostralis: Seno interca- 25. A. carotis cerebralis: Arteria cartida cerebral
5. Os frontale: Hueso frontal vemoso rostral 26. 27. Sinus petrosas dorsalis: Seno petroso dorsal
6. Sinus frontalis: Seno frontal 17. Sinus intercavernosus caudalis: Seno interca- 27. Orificium sinus petrosi dorsalis: Abertura del
7. Fossa ethmoidalis: Fosa etmoidal vemoso caudal seno petroso dorsal
8. Crista galli: Crista galli 18. Sinus basilaris: Seno basilar 28. Rani us caudalis sinus transversi: Rama caudal
9. V. frontalis: Vena frontal 19. V. occipitalis: Vena occipital del seno transverso
10. Introitus v. frontalis ad canalem supraorbita- 20. Sinus cavernosas et rete mirabile epidurale 29. famus rostralis sinus transversi: Rama rostral
lem: Entrada de la vena frontal en el canal su- rostrale: Seno cavernoso y rete mirabile epidu del seno transverso
praorbitario ral rostral 30. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
42
Diseccin de la cabeza. Vista ventral
TORO
Figura 30
3.
4.
5.
6 .
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
Ai. sternocephalicus, pars mandibularis: Ms
culo esternoceflico, parte mandibular
Ai. sternocephalicus, pars mastoidea: Msculo
esternoceflico, parte mastoidea
Ai. sternohyoideus: Msculo esternohioideo
Ai. sternothyroideus: Msculo esternotiroideo
Ai. omohyoideus: Msculo omohioideo
M. masseter: Msculo masetero
Ai. digastricus (venter rostralis): Msculo di
gstrico (vientre rostral)
Ai. mylohyoideus, pars caudalis: Msculo mi-
lohioideo, parte caudal
Ai. mylohyoideus, pars rostralis: Msculo mi-
lohioideo. parte rostral
Ai. depressor labii inferioris: Msculo depresor
del labio inferior
Pars buccalis mi. buccinatoris: Parte bucai del
msculo buccinador
Ai. orbicularis oris: Msculo orbicular de la
boca
Ai. cervicoauricularis profundus major: Mscu
lo cervicoauricular profundo mayor
Ai. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri-
cular
Ai. zygomaticoauricularis: Msculo cigomati-
coauricular
Gianduia parotis: Glndula partida
Gianduia mandibularis: Glndula mandibular
V. linguofacialis, ramus buccalis ventralis ni.
facialis: Vena linguofacial, ramo bucal ventral
del nervio facial
Ductus et n. parotideus: Conducto y nervio pa-
rotideos
Ln. mandibularis: Linfondulo mandibular
A. facialis: Arteria facial
Cornu: Cuerno
Aurcula: Oreja
Mandbula: Mandbula
43
TORO
Base del encfalo, que muestra el origen de los nervios craneales
y el aporte sanguneo al encfalo
Figura 31
1. Bulbus olfactorius: Bulbo olfatorio 11.
2. N. opticus: Nervio ptico 11.
3. N. oculomotorus: Nervio oculomotor
4. N. trochlearis: Nervio troclear 12.
5. V. trigeminus: Nervio trigmino 13.
5. Radix motoria ni. trigemini: Raz motora del ner
vio trigmino 14.
5". Radix sensoria ni. trigemini: Raz sensitiva del
nervio trigmino 15.
6. N. abducens: Nervio abducens 16.
7. N. intermediofacialis: Nervio intermediofacial
8. N. vestibulocochlearis: Nervio vestibulococlear 17.
9. N. glossopharyngeus: Nervio glosofarngeo 18.
10. N. vagus: Nervio vago 19.
iV. accesorius: Nervio accesorio
Radix spinalis ni. accessori: Raz espinal del
nervio accesorio
N. hypoglossus: Nervio hipogloso
Tractus olfactorius medialis: Tracto olfatorio
medial
Tractus olfactorius lateralis: Tracto olfatorio
lateral
Trigonum olfactorium: Trgono olfatorio
Substantia perforata rostralis: Sustancia perfo
rada rostral
Lobus piriformis: Lbulo piriforme
Chiasma opticum: Quiasma ptico
Tractus opticus: Tracto ptico
20. Recessus neurohypophysialis: Receso neurohi-
pofisario
21. Corpus mamillare: Cuerpo mamilar
22. Fossa intercruralis: Fosa interpeduncular
23. Crus cerebri: Piel del pednculo cerebral
24. Pons: Puente
25. Corpus trapezodeum: Cuerpo trapezoide
26. Pyramis meduUae oblongatae: Pirmide de la
mdula oblongada
27. Fissura longitudinalis cerebri: Fisura longitudi
nal del cerebro
28. Sulcus rhinalis lateralis: Surco rinal lateral
29. Sulcus lobi piriformis: Surco del lbulo piri
forme
30. Tela choroidea ventriculi quarti: Tela coroidea
del cuarto ventrculo
31. Cerebellum: Cerebelo
A. A. carotis interna (cerebralis): Arteria cartida
interna (cerebral)
B. A. cerebri rostralis: Arteria cerebral rostral
C. A. communicans caudalis: Arteria comunican
te caudal
D. A. ethmoidalis interna: Arteria etmoidal in
terna
E. A. menngea rostralis: Arteria menngea rostral
F. A. cerebri media: Arteria cerebral media
G. A. choroidea rostralis: Arteria coroidea rostral
H. A. cerebri caudalis: Arteria cerebral caudal
J. A. cerebelli rostralis: Arteria cerebelosa rostral
K. A. cerebelli caudalis: Arteria cerebelosa caudal
L. A. basilaris cerebri: Arteria basilar cerebral
M. A. cerebri rostralis: Arteria cerebral rostral
44
Vista dorsal del encfalo
Figura 32
1. Bulbus olfactorius: Bulbo olfa
torio
2. Fissura longitudinalis cerebri:
Fisura longitudinal del cerebro
3. Sulcus coronalis: Surco coronal
4. Fissura sylvio: Fisura silviana
5. Sulcus suprasylvius medius:
Surco suprasilviano medio
6. Sulcus endomarginalis: Surco
endomarginal
7. Sulcus marginalis: Surco mar
ginal
8. Sulcus ectomarginalis: Surco ec-
tomarginal
9. Sulcus suprasylvius rostralis:
Surco suprasilviano rostral
10. Polus rostralis: Polo rostral
11. Gyrus ectomarginalis medius:
Circunvolucin ectomarginal me
dia
TORO
Seccin sagital del encfalo
TORO
12. Gyrus occipitalis (polus caudalis
neopalli): Circunvolucin occi
pital (polo caudal del neopaiioj
13. Gyrus ectomarginalis medius
(pars lateralis): Circunvolucin
ectomarginal media (parte late
ral)
14. Gyrus ectosylvius caudalis: Cir
cunvolucin ectosilviana caudal
15. Sulcus suprasylvius caudalis:
Surco suprasilviano caudal
16. Sulcus obliquus: Surco oblicuo
17. Fissura transversa cerebri: Fisu
ra transversa del cerebro
18. Vermis cerebelli: Vermis del ce
rebelo
19. Hemispberium cerebelli: Hemis
ferio del cerebelo
20. Medulla oblongata: Mdula
oblongada
13. Crus cerebri: Piel del pednculo cerebral
14. Pons: Puente
15. Ventriculus quartus encephali: .Cuarto ventr
culo del encfalo
16. Medulla oblongata: Mdula oblongada
17. Velum medullare rostrale: Velo medular ros
tral
18. Velum medullare caudale: Velo medular caudal
19. Recess us tegminis ventricui quarti: Receso del
techo del cuarto ventrculo
20. Bulbus olfactorius: Bulbo olfatorio
21. Chiasma opticum: Quiasma ptico
22. N. opticus (dexter): Nervio ptico (derecho)
23. Recessus neurohypophysialis (recessus infun-
dibuli): Receso neurohipofisario (receso infun
dibular)
24. Corpus mamillare: Cuerpo mamilar
Figura 33
1. Corpus callosum: Cuerpo calloso
2. Septum telencephali: Septo del telencfalo
3. Fornix: Frnix
4. Tela choroidea ventriculi tertii: Tela coroidea
del tercer ventrculo
5. Corpus pineale: Cuerpo pineal
6. Foramen interventriculare: Agujero interventri
cular
7. Adhesio interthalamica: Adhesin intertal-
mica
8. Commissurerostralis: Comisura rostral
9. Lamina terminalis grsea: Lmina terminal gris
10. Tectum mesencephali: Techo del mesencfalo
11. Ventriculus tertius: Tercer ventrculo
12. Aqueductus mesencephali: Acueducto del me
sencfalo
25. Neurohypophysis: Neurohipfsis
26. Adenohypophysis: Adenohipfisis
27. Truncus rostralis arboris vitae: Tronco rostral
del rbol de la vida
28. Truncus caudalis arboris vitae: Tronco caudal
del rbol de la vida
29. Plexus choroideus ventriculi quarti: Plexo co
roideo del cuarto ventrculo
30. Cerebellum: Cerebelo
31. Sulcus coronalis: Surco coronal
32. Sulcus suprasplenialis: Surco supraesplenial
33. Sulcus splenialis: Surco esplenial
34. Sulcus endosplenialis: Surco endoesplenial
35. Sulcus corporis callosi: Surco del cuerpo calloso
45
TORO
Hueso hioides. Las partes
cartilaginosas se muestran en azul
9. Cartlago arytenoidea: Cartlago arite-
noides
10. Cartlago thyroidea (lamina): Cartla
go tiroides (lmina)
Fi gura 35 11. Cornu rostrale cartilaginis thyroideae:
Asta rostral del cartlago tiroides
1. Stylohyoideum: Estilohioides 12. Cornu caudale cartilaginis thyroi
2. Epihyoideum: Epihioides deae: Asta caudal del cartlago tiroides
3. Ceratohyoideum: Ceratohioides 13. ncisura thyroidea rostralis: Incisura
4. Processus lingualis: Apfisis lingual tiroidea rostral
5. Thyrohyoideum: Tirohioides 14. Lamina cartilaginis cricoideae: Lmi
6. Pars cartilagnea thyrohyoidei: Parte na del cartlago cricoides
cartilaginosa del tirohioides 15. Arcus cartilaginis cricoideae: Arco
7. Cartlago epiglotica: Cartlago epigltico del cartlago cricoides
8. Processus corniculatus: Apfisis corni- 16. Cartilgines tracheales: Cartlagos tra
cular queales
Fi gura 36
i . Tympanohyoideum: Tiinpanohioides 6. Pars cartilagnea thyrohyoidei: Parte
2. Stylohyoideum: Estilohioides cartilaginosa del tirohioides
3. Epihyoideum: Epihioides 7. Basihyoideum: Basihioides
4. Ceratohyoideum : Ceratohioides 8. Processus lingualis: Apfisis lingual
5. Thyrohyoideum: Tirohioides
Paladar
TORO
Figura 34
1. Pars plana palati duri: Parte lisa del M,. Dens molaris I: Primer diente molar
paladar duro m2. Dens molaris II: Segundo diente mo
2. Rophe palati: Rafe del paladar lar
3. Rugaepalatinas: Rugosidades palatinas m3. Dens molaris III: Tercer diente molar
4. Papilla incisiva: Papila incisiva
p2-
Dens premolaris 11: Segundo diente
5. Orficum ductus incisivi: Orificio del premolar
conducto incisivo
p3.
Dens premolaris III: Tercer diente
6. Pulvinus dentalis: Rodete dentario premolar
7. Labum superius: Labio superior
p,.
Dens premolaris IV: Cuarto diente
8. Papillae conicae huccales: Papilas bu
cales cnicas
premolar
TORO
Esqueleto cartilaginoso de la laringe y hueso
hioides. Vista
desde la izquierda
46
Msculos larngeos
Figura 37
1. Ai. arytenoideus transversus: Msculo aritenoi-
deo transverso
2. Ai. ventriculars: Msculo ventricular
3. Ai. vocals: Msculo vocal
4. M. cricoarytenoideus lateralis: Msculo crico-
aritenoideo lateral
5. Ai. cricoarytenoideus dorsalis: Mscido crico-
aritenoideo dorsal
6. Ai. cricothyroideus: Msculo cricotiroideo
7. iVi. stemothyroideus: Msculo esternotiroideo
8. Ai. ceratohyoideus: Msculo ceratohioideo
9. M. thyrohyoideus: Msculo tirohioideo
10. Stylohyoideum: Estilohioides
11. Epihyoideum: Epihioides
12. Thyrohyodeum: Tirohioides
13. Ceratohyoideum: Ceratohioides
14. Processus linguals: Apfisis lingual
15. Cartlago epglottca: Cartlago epigltico
16. Processus musculars cartilagnis arytenoideae:
Apfisis muscular del cartlago aritenoides
17. Processus corniculatus: Apfisis comicular
18. Cornil caudale cartilagnis thvroideae: Asta cau
dal del cartlago tiroides
19. Cartlago thyroidea: Cartlago tiroides
20. Cartlago crcoidea: Cartlago cricoides
21. Cartilgines tracheales: Cartlagos traqueales
TORO
TORO
Vista de la base de la cavidad
farngea despus de extirpar
la pared dorsal
Figura 38
1. Esophagus: Esfago
2. Trachea: Trquea
3. Arcus palatopharyngeus (n sectone): Arco pa-
latofarngeo (en seccin)
4. Processus corniculatus: Apfisis cornicular
5. Aditus laryngis: Entrada a la laringe
6. Glandulae pharyngeae: Glndulas farngeas
7. Arcus palatopharyngeus: Arco palatofarngeo
8. Fornix pharyngs: Frnix de la faringe
9. Epiglottis: Epiglotis
10. Palatum molle (in sectone): Paladar blando
(en seccin)
11. Ai. palatnus: Msculo palatino
12. Glandulae palatinae: Glndulas palatinas
13. Sinus tonsillaris: Seno tonsilar
14. Radix linguae: Raz de la lengua
15. Papillae vallatae: Papilas circunvaladas
16. Dorsum linguae: Dorso de la lengua
47
Esqueleto. Vista oblicua, craneolateral
TORO
f i
- i - 3 1
20.
>1
1
f - J
21.
22.
= 3 2 23.
Figura 39
1. Atlas: Atlas 13. Manubrium stemi: Manubrio esternal 29.
2. Axis: Axis 14. Cartilgines costales costarum verarum: Cart 30.
3-7. Vertebra cervicals III-VII: Tercera-sptima lagos costales de las costillas verdaderas 31.
vrtebras cervicales 15. Cartilgines costales costarum spuriarum: Car 32.
8. Vertebra thoracica I: Primera vrtebra torcica tlagos costales de las costillas falsas
9. Vertebra tumbal i s I: Primera vrtebra lumbar 16. Scapula: Escpula 33.
10. Os sacrum: Hueso sacro 17. Cartlago scapulae: Cartlago de la escpula 34.
11. Costa 1: Primera costilla 18. Humerus: Hmero
12. Costa VI: Sexta costilla 19. Ulna: Cbito 35.
Radius: Radio
Ossa carpi: Huesos de! carpo
Os sesarnoideum phalangis proximais: Hueso
sesamoideo de la falange proximal
Ossa metacarpala: Huesos metacarpianos
16'-24'. Ossa membri thoracici dextri: Huesos de la
extremidad torcica derecha
Phalartges digiti manus: Falanges de los dedos
de la mano
Ala ossis ilium: Ala del ilion
Os ischii: Hueso isquion
Os femoris: Fmur
Patella: Rtula
Tibia: Tibia
Ossa tarsi: Huesos del tarso
Ossa metatarsalia: Huesos del metatarso
Phalanges digiti peds: Falanges de los dedos
del pie
Os frontale: Hueso frontal
Processus paracondylaris: Apfisis paracon-
dilar
Mandbula: Mandbula
25.
26.
27.
28.
48
TORO
Msculos cervicales y adyacentes.
Vista oblicua (craneolateral).
Se han extirpado los msculos
cutneos. (Segn Tschaggeny.)
Figura 40
t, 2, 3. M. brachiocephalicus:
Msculo braquioceflico
1. M. cleidobrachialis: Msculo cleidobraquial
1'. Intersectio clavicularis: Interseccin clavicular
2. M. cleidocephalcus, pars occipitalis: Msculo
cleidoceflico, parte occipital
3. M. cleidocephalcus, pars mastoidea: Msculo
cleidoceflico, parte mastoidea
4. 5. M. sternocephalicus: Msculo estemoceflico
4. Pars mandibularis: Parte mandibular
5. Pars mastoidea: Parte mastoidea
6. Glandula parotidea et glandula mandibularis:
Glndulas partida y mandibular
7. M. masseter: Msculo masetero
8. Mandbula: Mandbula
9. M. omohyoideus: Msculo omohioideo
10. M. sternothyroideus: Msculo estemotiroideo
11. M. stemohyoideus: Msculo esternohioideo
12. M. subclavius: Msculo subclavio
13. 1Vi. peclorals descendens: Msculo pectoral
descendente
14. M. pectoralis transversus: Msculo pectoral
transverso
15. M. parotdoauriculars: Msculo parotidoauri-
cular
16. Pars cervicalis mi. trapezi: Parte cervical del
msculo trapecio
16. 17. Aponeurosis mi. trapezi: Aponeurosis del
msculo trapecio
17. Pars thoracca m. trapezi: Parte torcica del
msculo trapecio
18. Tuber spinae scapulae: Tubrculo de la espina
de la escpula
19. Pars scapu/aris mi. deitoidei: Parte escapular
del msculo deltoides
20. Pars acromialis m. deitoidei: Parte acromial
del msculo deltoides
21. Tendo mi. infraspinati: Tendn del msculo
infraespinoso
22. M. omotransversarius: Msculo omotransverso
23. Caput longum mi. tricipitis brach: Cabeza lar
ga del msculo trceps braquial
24. Caput laterale m. tricipitis brachii: Cabeza la
teral del msculo trceps braquial
25. M. brachialis: Msculo braquial
26. M. extensor carpi radialis: Msculo extensor
radial del carpo
27. M. extensor digtorum communis: Msculo ex
tensor digital comn
28. M. extensor dgiti quarti proprus (m. extensor
digitalis lateralis): Msculo extensor propio
del cuarto dedo (msculo extensor digital late
ral)
29.
30.
31.
32.
M. abductor dgiti 1longus: Msculo abductor 33.
largo del primer dedo 34.
M. flexor carpi ulnaris: Msculo flexor cubital 35.
del carpo 36.
M. flexor carpi radialis: Msculo flexor radial
del carpo 37.
Lacertus fibrosus: Lacertus fibrosus
M mylohyoideus: Msculo milohioideo
V. jugularis externa: Vena yugular externa
Trachea: Trquea
A carotis communis, v. cephalica: Arteria car
tida comn, vena ceflica
Corpus adiposum: Cuerpo adiposo
49
TORO
Esqueleto cervical. Vista desde la izquierda
Figura 41
1. Atlas: Atlas
2. Axis: Axis
3-7. Vertebrae cervicalis III-VII: Vrtebras cervica
les III-VII
8. Processus transversi, tubrculo ventralia: Apfi
sis transversas, tubrculos ventrales
8, 10. Lamina ventralis vertebrae cervicalis VI: L
mina ventral de la sexta vrtebra cervical
9. Processus transversi, tubrculo dorsalia: Apfi
sis transversas, tubrculos dorsales
10. Tuberculum ventrale caudale: Tubrculo ven
tral caudal
11. Processus transversus atlantis: Apfisis trans
versa del atlas
12. Fossa atlantis: Fosa del atlas
13. Foramen vertebrale laterale axis: Agujero ver
tebral lateral del axis
14. Processus ransversus axis: Apfisis transversa
del axis
15. Processus spinosi: Apfisis espinosas
16. Processus spinosus axis: Apfisis espinosa del
axis
17. Processus paracondylaris: Apfisis paracon-
dilar
18. Processus spinosus vertebrae thoracicae I:
Apfisis espinosa de la primera vrtebra tor
cica
19. Costa I: Primera costilla
20. Canalis transversarius: Canal transverso
50
TORO
Diseccin del cuello. Vista desde la izquierda. Primer plano.
Se han extirpado los msculos cutneos
Figura 42
1. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del
msculo trapecio
2. Aponeurosis mi. trapezii: Aponeurosis del
msculo trapecio
3-5. M. brachiocephalicus: Msculo braquioceflico
3. M. cleidobrachialis: Msculo cleidobraquial
4. 5. M. cleidocephalicus: Msculo cleidoceflico
4. Pars occipitalis: Parte occipital
5. Pars mastoidea: Parte mastoidea
6. 7. M. sternocephalicus: Msculo esternocef-
lico
6. Pars mandibularis: Parte mandibular
7. Pars mastoidea: Parte mastoidea
8. M. deltoideus: Msculo deltoides
9. Pars acromialis mi. deltoidei: Parte acromial
del msculo deltoides
10. Caput laterale mi. tricipitis brachii: Cabeza la
teral del msculo trceps braquial
11. M. extensor carpi radialis: Msculo extensor
radial del carpo
12. M. frontalis: Msculo frontal
13. Pars temporalis mi. frontoscutularis: Parte tem
poral del msculo frontoescutular
14. M. zygomaticoauricularis, ramus transversus
faciei ni. auriculotemporalis: Msculo cigoma-
ticoauricular, ramo transverso de la cara del
nervio auriculotemporal
15. M. parotidoauricularis. ramus buccalis dorsa
lis ni. facialis: Msculo parotidoauricular,
ramo bucal dorsal del nervio facial
16. M. masseter: Msculo masetero
17. M. sternohyoideus: Msculo esternohioideo
18. Glandula parotidea: Glndula partida
19. Glandula mandibularis: Glndula mandibular
20. Rami cutanei dorsales nervorum cervicalium:
Ramos cutneos dorsales de nervios cervicales
21. Rami cutanei dorsales nervorum thoracicorum:
Ramos cutneos dorsales de nervios torcicos
22. N. auricularis magnus (ni. cervicalis II): Nervio
auricular jnayor (del segundo nervio cervical)
23. Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
nervio accesorio
24. N. transversus colli: Nemo transverso del cuello
25. N. cervicalis III: Tercer nervio cervical
26. N. cervicalis IV: Cuarto nemo cervical
27. N. supraclavicularis dorsalis: Nervio supracla
vicular dorsal
28. V. cephalica, n. supraclavicularis ventralis: Vena
ceflica, nervio supraclavicular ventral
29. N. cutaneus antebrachii cranialis (ni. axilla
ris]: Nervio cutneo craneal del antebrazo (del
nervio axilar)
30. Ramus superficialis ni. radialis: Ramo superfi
cial del nervio radial
31. M. subclavius: Msculo subclavio
32. Palear (plica ventralis colli): Papada (pliegue
ventral del cuello)
33. M. pectoralis superficialis (descendens): Ms
culo pectoral superficial (descendente)
34. Spina scapulae: Espina de la escpula
35. V. jugularis externa: Vena yugular externa
51
TORO
Diseccin del cuello. Vista desde la izquierda. Segundo plano
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
Figura 43
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
Hami cutanei dorsales nervorum thoracico-
rum: Ramos cutneos dorsales de nervios tor
cicos
Processus transversus atlanlis: Apfisis trans
versa del atlas
Glandula prolis, m. parotidoauriculnris: Gln
dula partida, msculo parotidoauricular
M. masseter: Msculo masetero
Ha mus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
nervio accesorio
N. cen' icalis II: Segundo nervio cervical
N. cervicalis IV: Cuarto nervio cervical
N. cervicalis V: Quinto nervio cervical
N. cervicalis VI: Sexto nervio cervical
N. axillaris, a. et v. circumflexa humen cauda-
lis: Nervio axilar, arteria y vena circunflejas
humerales caudales
Cartlago scapulae: Cartlago de la escpula
Spina scapulae: Espina de la escpula
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
2 0 .
21.
22.
23.
M. rhombodeus cervics:
Msculo romboides del cuello
M. rhombodeus thoracis: Msculo romboides
del trax
M. splenius: Msculo esplenio
Aponeurosis mi. splenii: Aponeurosis del
msculo esplenio
M. serratus ventralis cervcis: Msculo serrato
ventral del cuello
M. longissimus capitis: Msculo longsimo de
la cabeza
M. longissimus atlantis: Msculo longsimo del
atlas
M. cleidocephalicus (pars mastoidea), ramus
ventralis ni. accessorii. In. retropharyngeus la
teralis: Msculo cleidoceflico (parte mastoi
dea), ramo ventral del nervio accesorio, linfo-
ndulo retrofarngeo lateral
M. longus atlantis: Msculo largo del atlas
Ai. sternocephalicus Ipars mastoidea), v. jugu-
laris externa: Msculo estemoceflico (parte
mastoidea), vena yugular externa
M. omohyoideus, n. cervicalis III: Msculo
omohioideo, tercer nervio cervical
M. scalenus medius: Msculo escaleno medio
Ai. scalenus dorsalis: Msculo escaleno dorsal
Ai. sternocephalicus (pars mandibularis): Ms
culo estemoceflico (parte mandibular)
M. sternohyoideus: Msculo estemohioideo
A. carotis communis, truncus vagosympaticus:
Arteria cartida comn, tronco vagosimptico
Esophagus, radix ni. phrenici: Esfago, raz del
nervio frnico
Trachea: Trquea
Radix ni. phrenici, v. jugularis interna: Raz
del nervio frnico, vena yugular interna
Ai. supraspinatus: Msculo supraspinoso
Vf. infraspinatus: Msculo infraspinoso
Caput longum mi. trcipitis brachii: Cabeza lar
ga del msculo trceps braquial
Caput laterale mi. trcipitis brachii: Cabeza la
teral del msculo trceps braquial
Origo mi. sternocephalici Ipars mandibularis et
pars mastoidea): Origen del msculo esternoce-
flico (parte mandibular y parte mastoidea)
V. jugularis externa: Vena yugular externa
V. cephalica. origo mi. brachicephalici (m. clei-
dobrachialis): Vena ceflica, origen del mscu
lo braquioceflico (msculo cleidobraquial)
V. bceps brachii: Msculo bceps braquial
Ai. brachials. n. cutaneus antebrach crania-
lis: Msculo braquial, nervio cutneo craneal
del antebrazo
Ai. extensor carp radials, n. cutaneus ante-
brachii lateralis: Msculo extensor radial del
carpo, nervio cutneo lateral del antebrazo
Ln. cervicalis superficialis (ln. prescapulars):
Linfondulo cervical superficial (linfondulo
preescapular)
Hami cutanei dorsales nenorum cervicalium:
Ramos cutneos dorsales de nervios cervicales
52
TORO
Diseccin del cuello. Vista desde la izquierda. Tercer plano
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
Figura 44
1. Ai. semispinalis capitis: Msculo semiespinal
de la cabeza
2. Ai. longissimus capitis: Msculo longsirao de
la cabeza
3. Ai. ohliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo
craneal de la cabeza
4. Ai. longissimus atlantis: Msculo longsimo del
atlas
5. Ai. longus atlantis: Msculo largo del atlas
6. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
7. Ai. serratus dorsalis cranialis: Msculo serrato
dorsal craneal
7. Aponeurosis mi. serrati dorsalis: Aponeurosis
del msculo serrato dorsal
9
8. Ai. longissimus cervicis: Msculo longsimo
del cuello
9. Ai. iliocostalis: Msculo iliocostal
10. Ai. scalenus dorsalis: Msculo escaleno dorsal
11. Ai. rectus thoracis: Msculo recto del trax
12 Aim. intercostales externi: Msculos intercosta
les externos
13. Pars dorsalis mi. scalenii medii: Parte dorsal
del msculo escaleno medio
14. Pars ventralis mi. scalenii medii: Parte ventral
del msculo escaleno medio
15. Ai. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo
16. Ai. masseter: Msculo masetero
17. Ai. sternothyroideus: Msculo estemotiroideo
18. Ai. sternohyoideus: Msculo esternohioideo
19. Origo mi. sternocephalici: Origen del msculo
esternoceflico
20. Ln. retropharyngeus lateralis: Linfondulo re-
trofarngeo lateral
21. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
22. Ln. mandibularis: Linfondulo mandibular
23. Trachea: Trquea
24. N. cervicalis III: Tercer nervio cervical
N. cervicalis II: Segundo nervio cervical
N. cervicalis IV: Cuarto nervio cervical
N. cervicalis V: Quinto nervio cervical
iV. cervicalis VI: Sexto nervio cervical
N. cervicalis VII: Sptimo nervio cervical
N. cervicalis VIII: Octavo nervio cervical
V. suprascapulars et n. subscapularis: Nervios
supraescapular y subescapular
N. musculocutaneus: Nervio musculocutneo
V. jugularis interna, n. pectoralis cranialis I:
Vena yugular interna, primer nervio pectoral
craneal
V. jugularis externa, n. pectoralis cranialis II:
Vena yugular externa, segundo nervio pectoral
craneal
N. axillaris: Nervio axilar
Nn. pectorales caudales: Nervios pectorales
caudales
A. et v. axillaris. n. ulnaris: Arteria y vena axi
lares, nervio cubital
38. N. media us: Nervio mediano
39. A. et v. thoracica externa: Arteria y vena tor
cicas externas
40. N. thoracicus longus: Nervio torcico largo
41. A. et v. scapularis dorsalis, n. radialis: Arteria
y vena escapulares dorsales, nervio radial
42. A. carotis communis, truncus vagosympathi-
cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim-
ptico
43. Esophagus: Esfago
44. Ftami cutanei dorsales nervorum cervicalium:
Ramos cutneos dorsales de nervios cervicales
45. Kami cutanei dorsales nervorum thoracico-
runi: Ramos cutneos dorsales de nervios tor
cicos
46. Ftamus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
nervio accesorio
47. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca
48. Glandula mandibularis: Glndula mandibular
53
Msculos cervicales profundos. Vista desde la izquierda
TORO
Figura 45
1. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca 11. M. sternocephalicus (pars mastoidea): Mscu 20. Pars cervicalis mi. longi colli: Parte cervical del
2. Lamina nuchae: Lmina de la nuca lo esternoceflico (parte mastoidea) msculo largo del cuello
3. M. rectus capitis dorsalis major: Msculo recto 12. M. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo 21. Pars thoracica mi. longi colli: Parte torcica del
dorsal mayor de la cabeza cleidoceflico (parte mastoidea) msculo largo del cuello
4. M. rectus capitis dorsalis intermedius: Mscu 13. M. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo 22. M. spinalis et semispinalis thoracis et cervicisi
lo recto dorsal intermedio de la cabeza caudal de la cabeza Msculo espinal y semiespinal del trax y cuello
5. M. rectus capitis dorsalis minor: Msculo rec 14. M. longissimus atlantis: Msculo longsimo del 23. iVf. longissimis cervicis: Msculo longsimo deL
to dorsal menor de la cabeza atlas cuello
6. M. obliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo 15. M. intertransversarius longus (pars atlantis): 24. M. intercostalis externus: Msculo intercostal.
craneal de la cabeza Msculo intertransverso largo (parte del atlas) externo
7. M. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo 16. M. multifidus cervicis: Msculo multfido del 25. Processus transversus atlantis: Apfisis trans
8. M. rectus capitis lateralis: Msculo recto late cuello versa del atlas
ral de la cabeza 17. M. longissimus capitis: Msculo longsimo de 26. Processus spinosus vertebrae thoracicae I :
9. Insertio mi. sternocephalicus et cleidocephali- la cabeza Apfisis espinosa de la primera vrtebra tor
cus (pars mastoidea) capitis: Insercin de los 18. Mm. intertransversarii dorsales cervicis: Ms cica
msculos esternoceflico y cleidoceflico (par culos intertransversos dorsales del cuello 27. Ligamento interspinalia: Ligamentos interespi
tes mastoideas) y largo de la cabeza 19. Mm. intertransversarii ventrales cervicis: Ms nosos
10. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza culos intertransversos ventrales del cuello 28. Costo I: Primera costilla
54
Porcin posterior del cuello (nuca)
TORO
Figura 46
1. Atlas: Atlas
2. Axis: Axis
3. Vertebra cervicalis Vi: Sexta vrtebra cervical
4. Processus spinosus vertebrae thoracicae I: Apfi
sis espinosa de la primera vrtebra torcica
5. Costa I: Primera costilla
6-8. Lamino nuchae (6. pars cranialis sinistra: 7,
pars cranialis dextra: 8, pars caudalis impar):
Lmina de la nuca (6, parte craneal izquierda: 7.
parte craneal derecha; 8, parte caudal impar)
9. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca
10. Ligamento interspinalia: Ligamentos interespi
nosos
55
TERNERO (RECIN NACIDO)
Diseccin cervical. Vista desde la izquierda
Figura 47
1. M. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato 10.
ventral del cuello
2. M. serratus ventralis thoracis: Msculo serrato
ventral del trax 11.
3. M. rhomboideus cervicis: Msculo romboides 12.
del cuello
4. M. splenius: Msculo esplenio 13.
5. M. longissimus capitis: Msculo longsimo de la 14.
cabeza
6. M. longissimus atlantis: Msculo longsimo del
atlas 15.
7. Ai. intertransversarius longus (pars atlantis):
Msculo intertransverso largo (parte del atlas)
8. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza 16.
9. Ai. longus colli: Msculo largo del cuello 17.
Ai. scalenus dorsalis et m. scaienus medius:
Msculo escaleno dorsal y msculo escaleno
medio
1Vi. masseter: Msculo masetero
Ai. parotidoauriculars, glandula parotis: Ms
culo parotidoauricular, glndula partida
Glandula mandibularis: Glndula mandibular
A. carotis communis, truncus vagosympathi-
cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim-
ptico
Ramus dorsalis ni. accessorii, processus
transversus atlantis: Ramo dorsal del nervio
accesorio, apfisis transversa del atlas
Costa 1: Primera costilla
Costa quinta: Quinta costilla ,
18. A. et v. subclavia sinistra: Arteria y vena sub
clavias izquierdas
19. V. jugulars externa, origo mi. sternocephalici:
Vena yugular externa, origen del msculo es-
ternoceflico
20. M. stemohyoideus: Msculo esternohioideo
21. JVn. cervicales: Nervios cervicales
22. Cartlago costalis II, a. et v. thoracica interna:
Segundo cartlago costal, arteria y vena torci
cas internas
23. Mm. pectorales: Msculos pectorales
24. Lobus cervicalis thymi: Lbulo cervical del timo
25. Lobus thoracicus thymi: Lbulo torcico del
timo
26. Pulmones: Pulmones
56
VAQUILLA (UN AO DE EDAD)
Seccin transversal del cuello a nivel de la segunda vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 48
1. Ai. rhomboideus cervicis: Msculo romboides
del cuello
2. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del
msculo trapecio
3. M. semispinalis capitis: Msculo semiespinal
de la cabeza
4. Ai. splenius: Msculo esplenio
5. Ai. rectus capitis dorsalis major, minar et in
termedias: Msculos rectos dorsales mayor,
menor e intermedio de la cabeza
6. Ai. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo
caudal de la cabeza
7. Ai. intertransversarius longus I pars atlantis):
Msculo intertransverso largo (parte del atlas)
8. Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de
la cabeza
9. 10, 11. Mm. intertransversarii: Msculos inter
transversos
12, 13. Ai. brachiocephalicus: Msculo cleidocef-
lico
12. Pars occipitalis: Parte occipital
13. Pars mastoidea: Parte mastoidea
14. 15. Ai. sternocephalicus: Msculo esternocef-
lico
14. Pars mastoidea: Parte mastoidea
15. Pars mandibularis: Parte mandibular
16. Ai. omotransversarius: Msculo omotransverso
17. Ai. longissimus atlantis: Msculo longsimo del
atlas
18. Ai. longus colli: Msculo largo del cuello
19. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
20. Ai. omohyoideus: Msculo omohioideo
21. Ai. sternothyroideus: Msculo esternotiroideo
22. Ai. sternohyoideus: Msculo esternohioideo
23. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca
24. Ligamentum interspinale et lamina nuchae: Li
gamento interespinoso y lmina de la nuca
25. Medula spinalis: Mdula espinal
26. Plexus vertebralis internus, ganglion spinale:
Plexo vertebral interno, ganglio espinal
27. N. ceivicalis II: Segundo nervio cervical
28. Axis: Axis
29.
30.
31.
32.
Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
nervio accesorio
A. carotis communis, truncus vagosympathi-
cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim-
ptico
Esophagus: Esofago
Vv. jugulares internae: Venas yugulares internas
33.
34.
35.
V. jugularis externa, ramus ventralis ni. acces
sorii: Vena yugular externa, ramo ventral del
nervio accesorio
Nn. laryngei recurrentes: Nervios larngeos re
currentes
Trachea: Trquea
57
Seccin transversal del cuello a nivel de la extremidad caudal de la tercera
vrtebra cervical. Vista de la superficie caudal de la seccin
VAQUILLA (UN ANO DE EDAD)
Figura 49
1. M. rhomboideus cervicis: Msculo romboides
del cuello
2. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del
msculo trapecio
3. M. splenius cervicis: Msculo esplenio del cuello
4. M. semispinalis capitis: Msculo semiespinal de
la cabeza
5. Ai. multifidus cervicis: Msculo multfido del
cuello
6. M. longissimus capitis: Msculo longsimo de la
cabeza
7, 8. M. cleidocephalicus: Msculo cleidocef-
lico
7. Pars occipitalis: Parte occipital
8. Pars mastoidea: Parte mastoidea
9. 10. M. sternocephalicus: Msculo esternocef-
lico
9. Pars mastoidea: Parte mastoidea
10. Pars mandibularis: Parte mandibular
11. M. longissimus atlantis: Msculo longsimo del
atlas
12. M. omotransversarius: Msculo omotransverso
13. 14. Mm. intertransversarii: Msculos inter
transversos
15. M. intertransversarius longus (pars atlan
tis): Msculo intertransverso largo (parte del
atlas)
16. M. longus colli: Msculo largo del cuello
17. 1Vi. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
18. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca
19. Ijamina nuchae: Lmina de la nuca
20. A. et v. cervicalis profunda: Arteria y vena cer
vicales profundas
21. Processus articularis caudalis et arcus verte-
brae cervicalis 111: Apfisis articular caudal y
arco de la tercera vrtebra cervical
22. Corpus vertebrae cervicalis III: Cuerpo de la
tercera vrtebra cervical
23. Processus articularis cranialis vertebrae cervi
calis IV: Apfisis articular craneal de la cuarta
vrtebra cervical
24. Processus transversus: Apfisis transversa
25. Dura mater spinalis: Duramadre espinal
26. Medulla spinalis: Medula espinal
27. N. cervicalis IV, plexus vertebralis internus:
Cuarto nervio cervical, plexo vertebral interno
28. A. et v. vertebralis: Arteria y vena vertebrales
29. Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
nervio accesorio
30. Ramus ventralis ni. accessorii: Ramo ventral
del nervio accesorio
31. V. jugularis externa: Vena yugular externa
32. Esophagus: Esfago
33. M. sternohyoideus: Msculo estemohioideo
34. M. stemothyroideus: Msculo estemotiroideo
35. A. carotis communis, truncus vagosympathi-
cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim-
ptico
36. V. jugularis interna, n. laryngeus recurrens:
Vena yugular interna, nervio larngeo recu
rrente
37. Trachea: Trquea
38. Cavum articulare: Cavidad articular
58
VAQUILLA (UN AO DE EDAD)
Seccin transversal del cuello a nivel de la extremidad caudal
de la cuarta vrtebra cervical. Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 50
1. Ai. rhomboideus cervicis: Msculo romboides
del cuello
2. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del
msculo trapecio
3. M. splenius: Msculo esplenio
4. Ai. semispinalis capitis: Msculo semiespinal
de la cabeza
5. Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de
la cabeza
6. Ai. longissimus atlantis: Msculo longsimo del
atlas
7. Ai. longissimus cervicis: Msculo longsimo
del cuello
8. 9. Ai. cleidocephalicus: Msculo cleidoceflico
8. Pars occipitalis: Parte occipital
9. Pars mastoidea: Parte mastoidea
10, 11. Ai. stemocephalicus: Msculo estemoceflico
10. Pars mastoidea: Parte mastoidea
11. Pars mandibuJaris: Parte mandibular
12. Ai. multifidus cervicis: Msculo multfido del
cuello
13. Ai. serratas ventralis cervicis: Msculo serrato
ventral del cuello
14. Ai. omotransversarius: Msculo omotransverso
15. Mm. intertmnsversarii: Msculos intertranversos
16. Ai. scalenus medius (m. scalenus primae cos-
tae): Msculo escaleno medio (msculo escale
no de la primera costilla)
17. Ai. intertransversarius longus (pars atlantis):
Msculo intertransverso largo (parte del atlas)
18. Ai. longus colli: Msculo largo del cuello
19. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
20. M. sternohyoideus: Msculo estemohioideo
21. M. sternothyroideus: Msculo esternotiroideo
22. Processus articularis caudalis vertebrae cervi
calis IV: Apfisis articular caudal de la cuarta
vrtebra cervical
23. Processus articularis cranialis vertebrae cervi
calis V: Apfisis articular craneal de la quinta
vrtebra cervical
24. Corpus vertebrae cervicalis IV: Cuerpo de la
cuarta vrtebra cervical
25. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca
26. 27. Lamina nuchae (26. pars cranialis sinistra
et dextra: 27. pars caudalis impar): Lmina de
la nuca (26, parte craneal izquierda y derecha,
27, parte caudal impar)
28. A. et V. cervicalis profunda, ramus dorsalis ni.
cervicalis IV: Arteria y vena cervicales profun
das, ramo dorsal del cuarto nervio cervical
29. Processus spinosus vertebrae cervicalis V: Ap
fisis espinosa de la quinta vrtebra cervical
30. Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
nervio accesorio
31. Processus transversus vertebrae cervicalis V:
Apfisis transversa de la quinta vrtebra cervical
32. Plexus vertebralis internus. n. cervicalis V: Ple 36. N. laryngeus recurrens sinister: Nervio larngeo 38. V. jugularis interna: Vena yugular interna
xo vertebral interno, quinto nervio cervical recurrente izquierdo 39. N. laryngeus recurrens dexter: Nervio larngeo
33. A. et v. vertebralis: Arteria y vena vertebrales 37. A. carotis communis, truncus vagosympathi- recurrente derecho
34. Medulla spinalis: Medula espinal cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim- 40. Trachea: Trquea
35. Esophagus: Esfago ptico 41. V. jugularis externa: Vena yugular externa
59
BOVINO
Segmento cervical de la columna vertebral.
Vistas dorsal (izquierda) y ventral (derecha)
I-VII: Primera-sptima
Figura 51
I-VH. Vertebra cervicalis
vrtebras cervicales
I. Atlas: Atlas
II. Axis: Axis
1. Arcus dorsalis atlantis: Arco dorsal del atlas
2. Masa lateralis (processus transversus) atlantis:
Masa lateral (apfisis transversa) del atlas
Foramen alare atlantis: Agujero alar del atlas
Foramen vertebrale laterale atlantis: Agujero
vertebral lateral del atlas
Fovea articularis cranialis atlantis: Fosita articu
lar craneal del atlas
Fossa atlantis: Fosa del atlas
Tuberculum ventraleatlantis: Tubrculo ventral
del atlas
8.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
Facies articularis cranialis axis: Cara articular
craneal del axis
Foramen vertebrle laterale axis: Agujero ver
tebral lateral del axis
Processus spinosus axis: Apfisis espinosa del
axis
Processus transversus axis: Apfisis transversa
del axis
Crista ventralis: Cresta ventral
Processus transversus, tuberculum dorsale: Ap
fisis transversa, tubrculo dorsal
Processus transversus, tuberculum ven trale: Ap
fisis transversa, tubrculo ventral
Processus transversus, tuberculum ventralecau-
dale: Apfisis transversa, tubrculo ventral cau
dal
Processus spinosus: Apfisis espinosa
Processus articularis caudalis: Apfisis articu
lar caudal
Processus articularis cranialis: Apfisis articu
lar craneal
Corpus vertebrae cervicalis Vil: Cuerpo de la
sptima vrtebra cervical
60
TORO
Primeros dos segmentos de la mdula espinal cervical. Vista ventral.
Las meninges estn presentes en el lado izquierdo y se han extirpado en el derecho
Figura 52
1. Radix ventralis ni. cervicalis I: Raz ventral del
primer nervio cervical
2. Radix ventralis ni. cervicalis II: Raz ventral
del segundo nervio cervical
3. N. hypoglosstis: Nervio hipogloso
4. Radix cranialis ni. accessorii: Raz craneal del
nervio accesorio
5. Radix spinalis ni. accessorii: Raz espinal del
nervio accesorio
6. Radix dorsalis ni. cervicalis I: Raz dorsal del
primer nervio cervical
7. Radix dorsalis ni. cervicalis II: Raz dorsal del
segundo nervio cervical
8. Ganglion spinale ni. cervicalis I: Ganglio espi
nal del primer nervio cervical
9. N. cervicalis I: Primer nervio cervical
10. Ganglion spinale ni. cervicalis II: Ganglio espi
nal del segundo nervio cervical
11. N. cervicalis II: Segundo nervio cervical
12. Arachnoidea: Aracnoides
13. Dura mater: Duramadre
14. A. spinalis ventralis: Arteria espinal ventral
15. Ligamentum denticulatum: Ligamento dentado
16. Medulla oblongata: Mdula oblongada
17. Medulla spinalis: Medida espinal
61
Crneo (sin cuerno). Vista lateral
CARNERO
Figura 53
1. Os incisivum: Hueso incisivo 16. Tuber facale: Tubrculo facial 30. Processus paracondylaris: Apfisis paracon-
2. Maxilla: Maxilar 17. Margo interalveolaris: Borde interalveolar dilar
3. Os nasale: Hueso nasal 18. Fossa lacrimalis: Fosa lagrimal 31. Mandbula: Mandbula
4. Os lacrmale: Hueso lagrimal 19. Fossa sacci lacrimalis: Fosa del saco lagrimal 32. Foramen mentale: Agujero mentoniano
5. Os zygomaticum: Hueso cigomtico 20. Bulla lacrimalis: Bulla lagrimal 33. Processus coronoideus mandbulae: Apfisis
6, 7. Os frontale: Hueso frontal 21. Canalis supraorbitalis: Canal supraorbitario coronoides de la mandbula
8. Os parclale: Hueso parietal 22. Foramen ethmoidale: Agujero etmoidal 34. Incsura mandbulae: Incisura mandibular
9. Os interparetale: Hueso interparietal 23. Canalis opticus: Canal ptico 35. Processus condylaris mandbulae: Apfisis con
10. Pars squamosa ossis temporalis: Parte escamo 24. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis cillar de la mandbula
sa del hueso temporal cigomtica del hueso frontal 36. Angulus mandbulae: ngulo de la mandbula
11. Processus mastoideus ossis temporalis: Apfi 25. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico 37. Incisura vasorum facialium: Incisura de los va
sis mastoides del hueso temporal 26. Linea temporalis: Lnea temporal sos faciales
12. Dentes incisivi: Dientes incisivos 27. Crista temporalis: Cresta temporal 38. Foramen supramastodeum: Agujero supramas-
13. Dentes premolares: Dientes premolares 28. Porus acusticus externus: Poro acstico ex toideo
14. Dentes molares: Dientes molares terno 39. Canalis ni. hypoglossi: Canal del nervio hipo-
15. Foramen nfraorbitale: Agujero infraorbitario 29. C.ondylus occipitalis: Cndilo occipital gloso
62
Vista interna del crneo (sin mandbula)
CARNERO
Figura 54
1. Os nasale: Hueso nasal 15. Foramen sphenopalatinum: Agujero esfenopa- 28. Foramen ovale: Agujero oval
2. Os frontale: Hueso frontal latino 29. Meatus temporalis: Meato temporal
3. Sinus frontalis: Seno frontal 16. Os parietale: Hueso parietal 30. Canalis condylaris: Canal condleo
4. Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal 17. Os interparietale: Hueso interparietal 31. Meatus acusticus internus et canalis facialis:
5. Concha nasalis media: Concha nasal media 18. Os occipitale: Hueso occipital Meato acstico interno y canal facial
6. Os conchae nasalis ventralis: Hueso de la con 19. Pars petrosa ossis tempomlis: Parte petrosa del 32. Canalis condylaris (origo): Canal condilar (ori
cha nasal ventral hueso temporal gen)
7. Processus nasalis ossis incisivi: Apfisis nasal 20. Corpus ossis basisphenoidalis: Cuerpo del hue 33. Canalis ni. hypoglossi: Canal del nervio hipo-
del hueso incisivo so basiesfenoides gloso
8. Processus palatinus ossis incisivi: Apfisis pa 21. Corpus ossis presphenoidalis: Cuerpo del hue 34. Foramen jugulare: Agujero yugular
latina del hueso incisivo so preesfenoides 35. Tuberculum musculare: Tubrculo muscular
9. Processus palatinus maxillae: Apfisis palati 22. Os pterygoideum: Hueso pterigoides 36. Processus paracondylaris: Apfisis paracon-
na del maxilar 23. Lamina perpendicularis ossis palatini: Lmina dilar
10. Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal perpendicular del hueso palatino 37. Dentes premolares: Dientes premolares
11. Meatus nasi medius: Meato nasal medio 24. Lamino horizontalis ossis palatini: Lmina ho 38. Dentes molares: Dientes molares
12. Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral rizontal del hueso palatino 39. forsum sellae: Dorso de la silla
13. Labyrinthus ethmoidalis (ethmoturbinalia): La 25. Foramen palatinum majus: Agujero palatino 40. Foramen orbitorotundum: Agujero orbitorre-
berinto etmoidal (etmoturbinador) mayor dondo
14. Sinus maxillaris et apertura maxillopalatina: 26. Hamulus pterygoideus: Gancho del pterigoides
Seno maxilar y abertura maxilopalatina 27. Canalis opticus: Canal ptico
63
CARNERO
Crneo. Vista de la superficie dorsal, que muestra el cuerno izquierdo
y la apfisis cornual derecha
Figura 55
1. Os occipitale: Hueso occipital 8. Canalis supraorbitalis: Canal supraorbitario 16. Foramen nfraorbitale: Agujero infraorbitario
2. Os paretale: Hueso parietal 9. Orbita: rbita 17. Processus nasalis ossis incsivi: Apfisis nasal
3. Os interparetale: Hueso interparietal 10. Os lacrmale: Hueso lagrimal del hueso incisivo
4. Processus comuals: Apfisis cornual 11. Os zygomatcum: Hueso cigomtico 18. Processus palatinus ossis incisivi: Apfisis pa
5. Cornu: Cuerno 12. Os nasale: Hueso nasal latina del hueso incisivo
6. Os frontale: Hueso frontal 13. Fissura nassolacrmalis: Fisura nasolagrimal 19. Fissura palatina: Fisura palatina
7. Processus zygomatcus ossis frontalis: Apfisis 14. Tuber facale: Tubrculo facial
cigomtica del hueso frontal 15. Maxilla: Maxilar
64
CORDERO
Diseccin de la cabeza. Plano superficial. Vista desde la izquierda
despus de haber extirpado la fascia y msculos cutneos
Figura 56
1. Ai. cutaneus nasi, v. dorsalis nasi: Msculo cu
tneo de la nariz, vena dorsal de la nariz
2. Ai. levator nasolabialis: Msculo elevador na
solabial
3. Ai. malaris: Msculo malar
4. Ai. depressor palpebrae inferioris: Msculo de
presor del prpado inferior
5. M. levator labii superioris, v. angularis oculi:
Msculo elevador del labio superior, vena an
gular del ojo
6. Ai. caninus, v. labialis superior: Msculo cani
no, vena labial superior
7. Ai. orbicularis oris: Msculo orbicular de la
boca
8. Pars buccalis mi. buccinatoris: Parte bucal del
msculo buccinador
9. Ai. depressor labii inferioris: Msculo depresor
del labio inferior
10. Ai. cutaneus faciei: Msculo cutneo de la cara
11. Ai. zygomaticus: Msculo cigomtico
12. Ai. mylobyoideus: Msculo milohioideo
13. Ai. frontalis: Msculo frontal
14. Corpus adiposum temporale: Cuerpo adiposo
temporal
15. Ai. zygomaticoauricularis: Msculo cigomati-
coauricular
16. Ai. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri-
cular
17. Pars profunda mi. masseteris: Parte profunda
del msculo masetero
18. Pars superficialis mi. masseteris: Parte superfi
cial del msculo masetero
19. Ai. brachiocephalicus: Msculo braquioceflico
20. Ai. omohyoideus: Msculo omohioideo
21. Ln. parotideus: Linfondulo parotdeo
22. Glandula parntis: Glndula partida
23. Glandula mandibularis: Glndula mandibular
24. Ln. retropharyngeus lateralis. ramus dorsalis
ni. accessorii: Linfondulo retrofarngeo late
ral. ramo dorsal del nervio accesorio
25. V. auricularis caudalis: Vena auricular caudal
26. V. jugularis: Vena yugular
27. V. maxillaris: Vena maxilar
28. V. linguofacialis: Vena linguofacial
29. V. facialis. In. mandibularis: Vena facial, linfo
ndulo mandibular
30. V. transversa faciei, ramus transversus faciei
ni. auriculotemporalis: Vena transversa de la
cara, ramo transverso de la cara del nervio au
riculotemporal
31. A. transversa faciei, ramus buccalis dorsalis
ni. facialis: Arteria transversa de la cara, ramo
bucal dorsal del nervio facial
32. Ramus buccalis ventralis ni. facialis, ductus
parotideus: Ramo bucal ventral del nervio fa
cial, conducto parotdeo
33. Cornu: Cuerno
34. Mandbula: Mandbula
65
CARNERO
Diseccin de la cabeza. Plano profundo. Vista desde la izquierda
Figura 57
1. A. dorsalis nasi, v. angularis oculi: Arteria dor 16. N. facialis, a. auricularis caudalis: Nervio fa 29. Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de
sal de la nariz, vena angular del ojo cial, arteria auricular caudal la cabeza
2. A. laferalis nasi, v. dorsalis nasi: Arteria lateral 17. Ai. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo 30. Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
de la nariz, vena dorsal de la nariz 18. Ramus buccalis ventralis ni. facialis, a. carotis nervio accesorio
3. A. et n. infraorbitalis: Arteria y nervio infraor- externa: Ramo bucal ventral del nervio facial. 31. Ai. obliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo
bitarios arteria cartida externa craneal de la cabeza
4. Ai. masseter: Msculo masetero 19. A. et v. transversa faciei, ramus transversus fa 32. Ramus ventralis ni. accessorii, a. occipitalis:
5. Pars molaris mi. buccinatoris: Parte molar del ciei ni. auriculotemporalis: Arteria y vena trans Ramo ventral del nervio accesorio, arteria occi
msculo buccinador versas de la cara, ramo transverso de la cara pital
6. Mandibula: Mandbula del nervio auriculotemporal 33. Truncus vagosympathicus, a. carotis communis:
7. V. labialis inferior: Vena labial inferior 20. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis, v. maxilla- Tronco vagosimptico,.arteria cartida comn
8. V. profunda faciei, n. buccalis: Vena profunda ris: Ramo bucal dorsal del nervio facial, vena 34. M. cricoarytenoideus dorsalis: Msculo crico-
de la cara, nervio bucal maxilar aritenoideo dorsal
9. A. labialis inferior, v. facialis: Arteria labial 21. Stylohyoideum: Estilohioides 35. M. thyrohyoideus: Msculo tirohioideo
inferior, vena facial 22. Venter caudalis mi. digastrci: Vientre caudal 36. M. cricothyroideus: Msculo cricotiroideo
10. A. labialis superior: Arteria labial superior del msculo digstrico 37. Esophagus: Esfago
11. Glandulae buccales dorsales: Glndulas buca 23. N. bypoglossus, m. stylohyoideus: Nervio hipo- 38. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
les dorsales gloso. msculo estilohioideo 39. Ai. sternothyroideus: Msculo esternotiroideo
12. Glandulae buccales ventrales: Glndulas buca 24. V. linguofacialis: Vena linguofacial 40. M. omohyoideus: Msculo omohioideo
les ventrales 25. Glandula mandibularis: Glndula mandibular 41. M. sternothyroideus: Msculo esternotiroideo
13. Ai. temporalis: Msculo temporal 26. Ln. mandibularis: Linfondulo mandibular 42. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
14. A. et v. temporalis superficialis: Arteria y vena 27. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca 43. Ai. mylohyoideus: Msculo milohioideo
temporales superficiales 28. M. semispinalis capitis: Msculo semiespinal
15. Porus acsticas externus: Poro acstico externo de la cabeza
66
CARNERO
Diseccin de la cabeza. Plano profundo despus de haber extirpado
la mitad izquierda de la mandbula
Figura 58
1. M. masseter: Msculo masetero 12.
2. Mandbula: Mandbula 13.
3. Stylohyoideum: Estilokioides 14.
4. M. pterygoideus medalis: Msculo pterigoideo 15.
medial 16.
5. V. maxillars, a. carotis externa: Vena maxilar, 17.
arteria cartida externa
6. A.. v. et n. alveolaris inferior: Arteria, vena y 18.
nervio alveolares inferiores
7. N. lingualis: Nervio lingual
8. Venter caudals mi. digastrici: Vientre caudal del 19.
msculo digstrico 20.
9. Tendo mi. digastrici: Tendn del msculo digs- 21.
trico
10. Venter rostralis mi. digastrici: Vientre rostral 22.
del msculo digstrico
11. M. stylohyoideus: Msculo estilohioideo
M. styloglossus: Msculo estilogloso
Glandula parotis: Glndula partida
M. pamtidoauricularis: Msculo parotidoauricular
Gingiva, v. facialis: Enca, vena facial
Lingua: Lengua
Glandula sublingualis polystomatica: Glndula
sublingual poliestomtica
Glandula sublingualis monostomatica, ductus
mandibularis: Glndula sublingual monostom-
tica, conducto mandibular
M. geniohyoideus: Msculo genihioideo
M. mylohyoideus: Msculo milohioideo
A. lingualis, n. hipoglossus: Arteria lingual,
nervio hipogloso
M. occipitohyoideus. ramus dorsalis ni. acces-
sorii: Msculo occipitoliioideo. ramo dorsal
del nervio accesorio
23. M. obliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo
craneal de la cabeza
24. Ramus ventralis ni. accessorii: Ramo ventral
del nervio accesorio
25. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
26. A. carotis communis, truncus vagosympathi-
cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim-
ptico
27. M. cricoarytenoideus dorsalis: Msculo crico-
aritenoideo dorsal
28. M. cricothyroideus: Msculo cricotiroideo
29. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
30. M. thyrohyoideus: Msculo tirohioideo
31. M. sternothyroideus: Msculo esternotiroideo
32. M. omohyoideus: Msculo omohioideo
33. M. sternohyoideus: Msculo estemohioideo
67
CARNERO
Seccin transversal de la cabeza a nivel del tercer premolar. Vista rostral de la seccin
1. Os nasale. a. dorsalis nasi: Hueso nasal, arteria 11. Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal 25. A. et v. lingualis: Arteria y vena linguales
dorsal de la nariz 12. Pars dorsalis conchae nasalis ventralis: Parte 26. M. hyoglossus: Msculo hiogloso
2. M. levator nasolabialis et m. cutaneus nasi: dorsal de la concha nasal ventral 27. M. genioglossus: Msculo geniogloso
Msculo elevador nasolabial y msculo cut 13. Pars ventralis conchae nasalis ventralis: Parte 28. Glandula sublingualis, a. et n. alveolaris infe
neo de la nariz ventral de la concha nasal ventral rior: Glndula sublingual, arteria y nervio al
3. Rami a. malaris (a. lateralis nasi), ductus na- 14. Sinus maxillaris: Seno maxilar veolares inferiores
solacrimalis: Ramas de la arteria malar (lateral 15. Clandulae buccales: Glndulas bucales 29. Mandibula: Mandbula
de la nariz), conducto nasolagrimal 16. A. et v. labialis inferior, n. buccalis: Arteria y 30. M. geniohyoideus: Msculo genihioideo
4. V. lateralis nasi. m. malaris: Vena lateral de la vena labiales inferiores, nervio bucal 31. M. mylohyoideus: Msculo milohioideo
nariz, msculo malar 17. Cartlago septi nasi: Cartlago del septo de la 32. Venter rostralis mi. digastrici: Vientre rostral
5. M. levator labii superioris, m. caninas et m. de nariz del msculo digstrico
pressor labii superioris: Msculo elevador del 18. Vomer: Vmer 33. A. sublingualis, ductus mandibularis, n. lin
labio superior, msculo canino y msculo de 19. A. et n. infraorbitalis: Arteria y nervio infraor- gualis: Arteria sublingual, conducto mandibu
presor del labio superior bitarios lar, nervio lingual
6. A. et v. labialis superior, ramus buccalis dor 20. A. palatina major. tnica mucosa palati: Arte 34. Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal
salis ni. facialis: Arteria y vena labiales supe ria palatina mayor, tnica mucosa del paladar 35. Meatus nasi medius: Meato nasal medio
riores, rama bucal dorsal del nervio facial 21. Processus palatinus maxillae: Apfisis palati 36. Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral
7. M. zygomaticus: Msculo cigomtico na del maxilar 37. Plexus venosi nasales: Plexo venoso nasal
8. Pars buccalis mi. buccinatoris: Parte bucal del 22. Dens premolaris IV superior: Cuarto diente 38. Apertura maxillopalatina sinus maxillaris:
msculo buccinador premolar superior Abertura maxilopalatina del seno maxilar
9. M. depressor labii inferioris: Msculo depresor 23. Dens premolaris IV inferior: Cuarto diente pre
del labio inferior molar inferior
10. M. cutaneus faciei: Msculo cutneo de la cara 24. Corpus linguae: Cuerpo de la lengua
68
CARNERO
Seccin transversal de la cabeza a nivel del tercer molar. Vista rostral de la seccin
Figura 60
1. A. dorsalis nasi, vr. angulars oculi: Arteria dor 16. M. zygomaticus: Msculo cigomtico 28. Corpus Unguae: Cuerpo de la lengua
sal de la nariz, vena angular del ojo 17. Hamus buccalis dorsalis ni. faciales, a. trans 29. Ftecessus sublingualis lateralis: Receso sublin
2. A. lateralis nasi, ductus nasolacrimalis: Arteria versa faciei: Hamo bucal dorsal del nervio fa gual lateral
lateral de la nariz, conducto nasolagrimal cial, arteria transversa de la cara 30. M. genioglossus: Msculo geuiogloso
3. Os nasale: Hueso nasal 18. M. cutaneus faciei: Msculo cutneo de la cara 31. A. et n. lingualis: Arteria y nervio linguales
4. Cartlago septi nas: Cartlago del septo de la 19. Ductus parotideus: Conducto parotdeo 32. M. hyoglossus: Msculo hiogloso
nariz 20. V. facialis, ramus buccalis ventralis ni. facialis: 33. M. styloglossus, n. bypoglossus: Msculo esti-
5. Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal Vena facial, ramo bucal ventral del nervio facial logloso, nervio hipogloso
6. Concha nasalis inedia et dorsalis: Conchas na 21. Glandulae buccales: Glndulas bucales 34. M. geniohyoideus: Msculo genihioideo
sales media y ventral 22. Pars molaris mi. biiccinators: Parte molar del 35. Venter rostralis mi. digastrici, ductus mandi-
7. Vomer: Vmer msculo buccinador bularis: Vientre rostral del msculo digstrico.
8. Plexus venosi nasales: Plexos venosos nasales 23. V. profunda faciei, n. buccalis: Vena profunda conducto mandibular
9. Canalis nfraorbitalis: Canal infraorbitario de la cara, nervio bucal 36. V. lingualis. m. mylohyoideus: Vena lingual.
10. A. et n. nfraorbitalis: Arteria y nervio infraor- 24. Dens molaris III superior: Tercer diente molar msculo milohioideo
bitarios superior 37. Dens molaris 11inferior: Tercer diente molar
11. Sinus palatinus: Seno palatino 25. A. palatina major: Arteria palatina mayor inferior
12. Sinus maxillaris: Seno maxilar 26. Processus palatinus maxillae: Apfisis palati 38. A. et n. alveolaris inferior: Arteria y nervio al
13. Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral na del maxilar veolares inferiores
14. M. masseter: Msculo masetero 27. Tunica mucosa palati duri: Tnica mucosa del 39. Mandbula: Mandbula
15. M. malaris: Msculo malar paladar duro 40. Sinus infraorbitalis: Seno infraorbitario
69
Topografa esqueltica de las arterias de la cabeza. Vista desde la izquierda
CARNERO
Figura 61
1. A. carotis communis: Arteria cartida comn 10. A. temporalis superficialis: Arteria temporal 19. A. infraorbitalis: Arteria infraorbitaria
2. A. occipitalis: Arteria occipital superficial 20. A. malaris: Arteria malar
3. Ramus anastomoticus a. vertebralis cum a. occi 11. A. auriculars rostralis: Arteria auricular rostral 21. A. palpebralis inferior: Arteria palpebral inferior
pitali: Rama anastomtica de la arteria vertebral 12. A. lacrimalis: Arteria lagrimal 22. A. lateralis nasi: Arteria lateral de la nariz
con la arteria occipital 13. A. palpebralis superior: Arteria palpebral su 23. A. dorsalis nasi: Arteria dorsal de la nariz
4. A. meningea caudalis: Arteria menngea caudal perior 24. A. lingualis: Arteria lingual
5. A. meningea media: Arteria menngea media 14. A. transversa faciei: Arteria transversa de la cara 25. A. mentalis: Arteria mentoniana
6. A. condylaris: Arteria condilar 15. Rami musculares masseterici: Ramas muscula 26. A. ophtalmica externa et rete mirabile ophtal-
7. A. auriculars caudalis: Arteria auricular caudal res masetricas micum: Arteria oftlmica externa y rete mirabi
7. A. laryngea: Arteria larngea 16. A. labialis superior: Arteria labial superior le oftlmica
8. Ramus parotideus: Rama parotdea 17. A. labialis inferior: Arteria labial inferior 27. A. supraorbitalis: Arteria supraorbitaria
9. A. maxillaris: Arteria maxilar 18. A. buccalis: Arteria bucal 28. A. ethmoidalis: Arteria etmoidal
70
Topografa esqueltica de las venas de la cabeza. Vista desde la izquierda
CARNERO
Figura 62
1. V. jugularis: Vena yugular 12. V. maxillaris: Vena maxilar 21. V. temporalis profunda: Vena temporal pro
2. V. linguofacialis: Vena linguofacial 13. V. auricularis caudalis: Vena auricular caudal funda
3. V. lingualis: Vena lingual 14. V. occipitalis: Vena occipital 22. Truncus communis v. sphenopalatinae et v. in-
4. V. submentalis: Vena submentoniana 15. V. masseterica ventralis: Vena maseterica ven fraorbitalis: Tronco comn de las venas esfe-
5. V. facialis: Vena facial tral nopalatina e infraorbitaria
6. V. labialis inferior: Vena labial inferior 16. V. temporalis superficialis: Vena temporal su 23. V. infraorbitalis: Vena infraorbitaria
7. V. labialis superior: Vena labial superior perficial 24. V. mentalis: Vena mentoniana
8. V. dorsalis nasi: Vena dorsal de la nariz 17. V. ophtalmica externa: Vena oftalmica externa 25. V. emissaria foraminis jugularis: Vena emisaria
9. V. angularis oculi: Vena angular del ojo 18. V. lacrimalis: Vena lagrimal del agujero yugular
10. V. frontalis: Vena frontal 19. V. alveolaris inferior: Vena alveolar inferior 26. V. auricularis rostralis: Vena auricular rostral
11. V. faciei profunda: Vena profunda de la cara 20. V. transversa faciei: Vena transversa de la cara
71
CARNERO
Diseccin del cuello. Plano superficial; se han extirpado los msculos cutneos
y la fascia cutnea
Figura 63
1. M. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri- 14, 15, 16. M. brachiocephalicus: Msculo bra-
cular quioceflico
2. Glandula parotis: Glndula partida 14. M. cleidocephalicus I pars occipitalis): Msculo
3. Glandula mandibularis: Glndula mandibular cleidoceflico (parte occipital)
4. M. masseter: Msculo masetero 15. M. cleidobrachialis: Msculo cleidobraquial
5. Ln. mandibularis: Linfondulo mandibular 16. M. cleidocephalicus Ipars mastoidea): Msculo
6. M. omohyoideus, v. linguofacialis: Msculo cleidoceflico (parte mastoidea)
omohioideo, vena linguofacial 17. M. sternocephalicus: Msculo esternoceflico
7. M. sternohyoideus: Msculo esternohioideo 18. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del
8. M. sternothyroideus: Msculo estemotiroideo msculo trapecio
9. Trachea: Trquea 19. Pars thoracica mi. trapezii: Parte torcica del
10. Ln. retropharyngeus lateralis: Linfondulo re- msculo trapecio
trofarngeo lateral 20. Rami cutanei ni. cervicalis IV: Ramos cutneos
11. llami cutanei ni. cervicalis II: Ramos cutneos del cuarto nervio cervical
del segundo nervio cervical 21. Nn. supraclaviculares: Nervios supraclaviculares
12. V. occipitalis, ramus dorsalis ni. accessorii: Vena 22. M. omotransversarus: Msculo omotransverso
occipital, ramo dorsal del nervio accesorio 23. Pars scapularis mi. deltoidei: Parte escapular
13. Rami cutanei ni. cervicalis III: Ramos cutneos
del tercer nervio cervical
del msculo deltoides
Pars acromialis mi. deltoidei: Parte acromial
dei msculo deltoides
V. jugularis, n. transversus colli: Vena yugular,
nervio transverso del cuello
V. cephalica, n. cutaneus antebrachii cranialis
(ni. axillaris): Vena ceflica, nervio cutneo
craneal del antebrazo (del nervio axilar)
Capul longum mi. tricipitis brachii: Cabeza lar
ga del msculo trceps braquial
Capul laterale mi. tricipitis brachii: Cabeza la
teral del msculo trceps braquial
Ramus superficialis ni. radialis: Ramo superfi
cial del nervio radial
M. brachialis: Msculo braquial
72
Diseccin del cuello. Plano profundo. Vista desde la derecha
CORDERO
Figura 64
1. Ai. rhomboideus cervicis: Msculo romboides 12. Ai. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo 22. V. ugularis. thymus: Vena yugular, timo
del cuello 13. A. carotis communis, v. maxillaris: Arteria ca 23. A. et v. axillaris: Arteria y vena axilares
2. Ai. semispinaliii capitis: Msculo semiespinal rtida comn, vena maxilar 24. Ai. rectus thoracis, lnn. cervicales pro/undi
de la cabeza 14. Ai. masseter, glndula mandibularis: Msculo caudales: Msculo recto del trax, linfondu-
3. Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de masetero, glndula mandibular los cervicales profundos caudales
la cabeza 15. V. linguofacialis, ln. mandibularis: Vena lin 25. Aim. intercostales interni: Msculos intercosta
4. Ai. redus capitis lateralis: Msculo recto late guofacial, linfondulo mandibular les internos
ral de la cabeza 16. N. accessorius, m. omohyoideus: Nervio acce 26. Cartilgines costales: Cartlagos costales
5. Ai. intertransversarius longus Ipars atlantis): sorio, msculo omohioideo 27. N. cervicalis II: Segundo nervio cervical
Msculo intertransverso largo (parte del atlas) 17. TruncUs vagosympathicus, m. cricoarytenoi- 28. N. cervicalis III: Tercer nervio cervical
6. Ai. longissimus atlantis: Msculo longsimo del deus dorsalis: Tronco vagosimptico, msculo 29. N. cervicalis IV: Cuarto nervio cervical
atlas cricoaritenoideo dorsal 30. N. cervicalis V: Quinto nervio cervical
7. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza 18. Ai. splenius: Msculo esplenio 31. N. cervicalis VI: Sexto nervio cervical
8. Ai. sternotbyroideus: Msculo esternotiroideo 19. Ai. serratas ventralis cervicis: Msculo serrato 32. N. cervicalis VII: Sptimo nervio cervical
9. Ai. sternohyoideus: Msculo estemohioideo ventral del cuello 33. N. cervicalis VIII: Octavo nervio cervical
10. Ai. stemocephalicus: Msculo estemoceflico 20. Ai. serratus ventralis thoracis: Msculo serrato 34. iV. thoracicus longus: Nervio torcico largo
11. Glandula parotis, m. parotidoauricularis: Gln ventral del trax 35. Plexus brachialis: Plexo braquial
dula partida, msculo parotidoauricular 21. Ai. scalenus medius: Msculo escaleno medio
73
CARNERO CARNERO
Seccin transversal del cuello a nivel
de la segunda vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal
de la seccin
Seccin transversal del cuello a nivel
de la cuarta vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal
de la seccin
Figura 65 Figura 66
1. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca 13. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza 1. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca
2. Ai. semispinalis capitis: Msculo semiespinal 14. Ai. sternocephalicus: Msculo esternoceflico 2. Lamina nuchae: Lmina de la nuca
de la cabeza 15. V. jugularis: Vena yugular 3. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical di
3. Ai. splenius: Msculo esplenio 16. V. laryngeus recurrens: Nervio larngeo recu msculo trapecio
4. Ai. cleidocephalicus (pars occipitalis): Msculo rrente 4. Ai. rhomboideus cervicis: Msculo romboidE
cleidoceflico (parte occipital) 17. Ai. sternohyoideus: Msculo esternohioideo del cuello
5. Ai. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo 18. Ai. sternothyroideus: Msculo estemotiroideo 5. Ai. semispinalis capitis: Msculo semiespins
cleidoceflico (parte mastoidea) 19. Trachea: Trquea de la cabeza
6. Ai. longissimus atlantis: Msculo longsimo del 20. Esophagus: Esfago 6. Ai. splenius: Msculo esplenio
atlas 21. A. carotis communis, truncus vagosympathicus: 7. Ai. multifidus cervicis: Msculo multfido d*
7. Ai. rectus capitis dorsalis major: Msculo recto Arteria cartida comn, tronco vagosimptico cuello
dorsal mayor de la cabeza 22. Axis: Axis 8. Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo d
8. Ai. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo 23. Ai. omotransversarius: Msculo omotransvorso la cabeza
caudal de la cabeza 24. famus dorsalis ni. accessorii: Hamo dorsal del 9. Ai. serratus ventralis cervicis: Msculo serral
9. Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de nervio accesorio ventral del cuello
la cabeza 25. Ai. omohyoideus: Msculo omohioideo 10. Ai. longissimus atlantis: Msculo longsimo di
10. Ai. intertransversarius: Msculo intertransverso 26. N. transversus colli: Nervio transverso del cuello atlas
11. Ai. longus colli: Msculo largo del cuello 11. Ai. cleidocephalicus (pars occipitalis et pai
12. Ai. intertransversarius longus (pars atlantis):
Msculo intertransverso largo (parte del atlas)
mastoidea): Msculo cleidoceflico (partes oa
cipital y mastoidea)
74
CARNERO
Seccin transversal del cuello
a nivel de la sexta vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 66 (cont.)
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
Ai. omotransversarius: Msculo omotransverso
\ m. intertransversarii: Msculos intertransversos
Ai. intertransversarius bngus (pars atlantis)'.
Msculo intertransverso largo (parte del atlas)
Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
Ai. longus colli: Msculo largo del cuello
Ai. omohyoideus: Msculo omohioideo
Ai. stemocephalicus: Msculo estemoceflico
Esophagus: Esfago
Thvmus: Timo
Ai. stemohyoideus et stemothyraideus: Mscu
lo estemohioideo y estemotiroideo
Vertebra cervicalis IV: Cuarta vrtebra cervical
Processus articularis caudalis vertebrae cervi
calis 111: Apfisis articular caudal de la tercera
vrtebra cervical
V. jugularis: Vena yugular
A. carotis communis, truncus vagosympathi-
cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim-
ptico
Trachea: Trquea
Medulla spinalis: Mdula espinal
A., v. et n. vertebralis: Arteria, vena y nervio
vertebrales
N. laryngeus recurrens: Nervio larngeo recu
rrente
Figura 67
1. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca 12. Ai. intertransversarii: Msculos intertransversos 26. Corpus vertebrae cervicalis VI: Cuerpo de la
2. Lamina nuchae: Lmina de la nuca 13. Ai. omotransversarius: Msculo omotransverso sexta vrtebra cervical
3 Ai. rhomboideus cervicis: Msculo romboides 14. Pars dorsalis mi. scaleni medii: Parte dorsal 27. Lamina ventralis processus transversi verte
del cuello del msculo escaleno medio brae cervicalis VI: Lmina ventral de la apfi
4. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del 15. Pars ventralis mi. scaleni medii: Parte ventral sis transversa de la sexta vrtebra cervical
msculo trapecio del msculo escaleno medio 28. A., v. et n. vertebralis: Arteria, vena y nervio
5. Ai. semispinalis capitis: Msculo semiespinal 16. Ai. longus colli: Msculo largo del cuello vertebrales
de la cabeza 17. Ai. brachiocephalicus: Msculo braquioceflico 29. Trachea: Trquea
6. Ai. spinalis et semispinalis thoracis et cervicis: 18. Ai. subclavius: Msculo subclavio 30. Esophagus: Esfago
Msculos espinal y semiespinal del trax y 19. Ai. stemocephalicus: Msculo estemoceflico 31. A. carotis communis, truncus vagosympathi-
cuello 20. Ai. stemohyoideus et m. sternothyroideus: Ms cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim-
7. Ai. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato culos estemohioideo y estemotiroideo ptico
ventral del cuello 21. Processus spinosus vertebraecervicalis VI: Ap 32. Thymus: Timo
8. Ai. multifidus cervicis: Msculo multfido del fisis espinosa de la sexta vrtebra cervical 33. V. jugularis, n. laryngeus recurrens: Vena yu
cuello 22. Ligamentum flavum: Ligamento amarillo gular, nervio larngeo recurrente
9. Ai. longissimus capitis et atlantis: Msculos 23. Processus articularis cranialis: Apfisis articu 34. Ln. cervicalis superficialis (In. pwscapularisl:
longsimo de la cabeza y del atlas lar craneal Linfondulo cervical superficial (linfondulo
10. Ai. longissimus cervicis: Msculo longsimo 24. Medulla spinalis: Mdula espinal preescapular)
del cuello 25. Plexus vertebralis intemus: Plexo vertebral in
11. Ai. splenius: Msculo esplenio terno
75
MACHO CABRO
Crneo. Vista desde la izquierda
Figura 68
1. Os nasale: Hueso nasal 12. Linea temporalis: Lnea temporal 20. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar
2. Os lacrmale: Hueso lagrimal 13. Pars squamosa ossis temporalis: Parte escamo 21. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
3. Os incisivum: Hueso incisivo sa del hueso temporal 22. Dentes premolares: Dientes premolares
4. Os zygomnticum: Hueso cigomtico 14. Crista temporalis: Cresta temporal 23. Dentes molares: Dientes molares
5. Maxilla: Maxilar 15. Squama occipitalis: Escama del occipital 24. Processus coronoideus mandibulae: Apfisis
6. Tuber facale: Tubrculo facial 16. Processus mastoideus ossis temporalis: Apfi coronoides de la mandbula
7. Foramen infraorbilale: Agujero infraorbilario sis mastoides del hueso temporal 25. Corpus mandibulae: Cuerpo de la mandbula
8. Os frontale: Hueso frontal 17. Porus acusticus externus: Poro acstico ex 26. Dentes incisivi: Dientes incisivos
9. Canalis supraorbitalis: Canal supraorbitario terno 27. Foramen mentale: Agujero mentoniano
10. Bulla lacrimalis: Bulla lagrimal 18. Bulla tympanica: Bulla timpnica 28. Cornu: Cuerno
11. Os parietale: Hueso parietal 19. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
76
Crneo (sin cuerno). Vista lateral
CABRA
Figura 69
1. Os nasale: Hueso nasal 14. Pars squamosa ossis temporalis: Parte escamo 26. Foramen ethmoidale: Agujero etmoidal
2. Os lacrmale: Hueso lagrimal sa del hueso temporal 27. Canalis opticus: Canal ptico
3. Os zygomaticum: Hueso cigomtico 15. Processus mastoideus ossis temporalis: Apfi 28. Bulla lacrimalis: Bulla lagrimal
4. Maxilla: Maxilar sis mastoides del hueso temporal 29. Dentes incisivi: Dientes incisivos
5. Os incisivum: Hueso incisivo 16. Squama occipitalis: Escama del occipital 30. Mandibula: Mandbula
6. Foramen infraorbitale: Agujero infraorbilario 17. Os interparietale: Hueso interparietal 31. Processus coronoideus mandibulae: Apfisis
7. Tuber facile: Tubrculo facial 18. Condylus occipitalis: Cndilo occipital coronoides de la mandbula
8. Os frontale: Hueso frontal 19. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar 32. Processus condylaris mandibulae: Apfisis
9. Canalis supraorbitalis: Canal supraorbitario 20. Bulla tympanica: Bulla timpnica condilar de la mandbula
10. Os parietale: Hueso parietal 21. Crista temporalis: Cresta temporal 33. Incisura mandibulae: Incisura mandibular
11. Linea temporalis: Lnea temporal 22. Porus acusticus externus: Poro acstico externo 34. Foramen mentale: Agujero mentoniano
12. Fossa temporalis: Fosa temporal 23. Processus styloideus: Apfisis estiloides 35. Angulus mandibulae: ngulo de la mandbula
13. Protuberantia occipitalis externa: Protuberan 24. Denies premolares: Dientes premolares 36. Fissura nasolacrimalis: Fisura nasolagrimal
cia occipital externa 25. Denles molares: Dientes molares
77
Crneo. Vista central
CABRA
Figura 70
1. Foramen magnum: Agujero magno 7.
2. Condylus occipitalis: Cndilo occipital 8.
3. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar 9.
4. Pars basilaris ossis occipitalis: Parte basilar del 10.
hueso occipital
5. Tuberculum musculare: Tubrculo muscular 11.
6. Bulla tympanica: Bulla timpnica 12.
Porus acusticus externus: Poro acstico externo
Tuberculum articulare: Tubrculo articular
Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
Corpus ossis basisphenoidalis: Cuerpo del hue
so basiesfenoides
Foramen ovale: Agujero oval
Canalis supraorbitalis: Canal supraorbitario
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
Hamulus pterygoideus: Gancho pterigoideo
Choana: Coana
Os palatinum: Hueso palatino
Foramen palatinum majus: Agujero palatino
mayor
Sutura palatina transversa: Sutura palatina
transversa
Sutura palatina mediana: Sutura palatina me
dia
Processus palatinus maxillae: Apfisis palati
na del maxilar
Processus palatinus ossis incisivi: Apfisis pa
latina del hueso incisivo
Processus nasalis ossis incisivi: Apfisis nasal
del hueso incisivo
Corpus ossis incisivi: Cuerpo del hueso incisivo
Fissura palatina: Fisura palatina
Canalis condylaris: Canal condilar
Canalis ni. hypoglosi: Canal del nervio hipo-
gloso
Foramen jugulare: Agujero yugular
Bulla lacrimalis: Bulla lagrimal
Foramen sphenopalatinum: Agujero esfenopa-
latino
Processus muscularis: Apfisis muscular
Os zygomaticum: Hueso cigomtico
78
CABRA
Topografa esqueltica de las arterias de la cabeza. Vista desde la izquierda
(a partir de una muestra sometida a corrosin)
Figura 71
1. A. carotis communis: Arteria cartida comn 10. A. labialis inferior: Arteria labial inferior 16. A. dorsalis nasi: Arteria dorsal de la nariz
2. A. occipitalis: Arteria occipital 11. A. malaris: Arteria malar 17. A. masseterica: Arteria masetrica
3. A. menngea caudalis: Arteria menngea caudal 12. A. infraorbitalis: Arteria infraorbitaria 18. A. buccalls: Arteria bucal
4. A. condylaris: Arteria condilar 13. A. mentalis: Arteria mentoniana 19. Rami glandulares a. lingualis: Ramas glandula
5. A. lingualis: Arteria lingual 14. A. temporalis superficialis: Arteria temporal res de la arteria lingual
6. A. auriculars caudalis: Arteria auricular caudal superficial 20. A. supraorbitalis: Arteria supraorbitaria
7. A. transversa faciei: Arteria transversa de la cara 15. A. palpebralis superior lateralis: Arteria palpe 21. A. ethmoidalis: Arteria etmoidal
8. Kami musculars (masseterci): Ramas muscula bral superior lateral 22. A. ophtalmica externa: Arteria oftlmica externa
res (masetricas) 15'. A. palpebralis inferior lateralis: Arteria palpe
9. A. labialis superior: Arteria labial superior bral inferior lateral
79
CABRA
Diseccin de la cabeza. Plano superficial despus de haber extirpado
la fascia cutnea y los msculos cutneos. Vista desde la izquierda
Figura 72
1. Ai. levator nasolabias: Msculo elevador na 13. Ai. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri- 27. V. transversa faciei, ramus transversus faci
solabial cuiar ni. aurculotemporalis: Vena transversa de
2. Ai. cutaneus nasi: Msculo cutneo de la nariz 14. Ai. cleidocephalicus (pars occipitalis): Msculo cara, ramo transverso de la cara del nervio ai
3. Ai. levator labii superoris, m. caninus el m. de cleidoceflico (parte occipital) riculotemporal
pressor labii superoris: Msculo elevador del 15. Ai. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo 28. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis, a. tran
labio superior, msculo canino y msculo de cleidoceflico (parte mastoidea) versa faciei: Ramo bucal dorsal del nervio f
presor del labio superior 16. Ai. stemocephalicus (pars mandibulars): Ms cial, arteria transversa de la cara
4. Ai. malaris: Msculo malar culo esternoceflico (parte mandibular) 29. Ramus buccalis ventralis ni. facialis: Ramo bi
5. Ai. depressor palpebrae inferioris: Msculo de 17. Ai. zygomatcoauricularis: Msculo cigomati- cal ventral del nervio facial
presor del prpado inferior coauricular 30. Glandula parotis: Glndula partida
6. Ai. zygomaticus: Msculo cigomtico 18. Ai. mylohyoideus: Msculo milohioideo 31. V. aurculars caudalis, n. auricularis magna
7. Pars buccalis mi. buccinators: Parte bucal del 19. Ln. mandibulars. m. sternohyoideus: Linfon- Vena auricular caudal, nervio auricular maye
msculo buccinador dulo mandibular, msculo estemohioideo 32. N. cervicals II, v. maxillaris: Segundo nerv
8. Ai. cutaneus labiorum: Msculo cutneo de los 20. V. angularis oculi: Vena angular del ojo cervical, vena maxilar
labios 21. V. dorsalis nasi: Vena dorsal de la nariz 33. Ramus dorsalis ni. accessori: Ramo dorsal d
9. Ai. depressor labii inferioris: Msculo depresor 22. V. lateralis nasi: Vena lateral de la nariz nervio accesorio
del labio inferior 23. V. labialis superior: Vena labial superior 34. N. cervicals III, v. occipitalis: Tercer nerv
10. Pars superficialis mi. masseteris: Parte superfi 24. A. et v. labialis inferior: Arteria y vena labiales cervical, vena occipital
cial del msculo masetero inferiores 35. Glandula mandibulars. v. linguofacialis: Gl
11. Pars profunda mi. masseteris: Parte profunda 25. V. facialis, ductus parotideus: Vena facial, con dula mandibular, vena linguofacial
del msculo masetero ducto parotdeo 36. V. jugularis: Vena yugular
12. Ai. frontalis: Msculo frontal 26. A. labialis superior: Arteria labial superior 37. Mandbula: Mandbula
80
CABRA
Diseccin de la cabeza. Plano profundo. Vista desde la izquierda
Figura 73
1. Pars superficialis mi. masseters: Parte superfi 15. Glandulae buccales ventrales: Glndulas buca 26. M. cleidocephalicus (pars occipitalis): Msculo
cial del msculo masetero les ventrales cleidoceflico (parte occipital)
2. Pars profunda mi. masseters: Parte profunda 16. Ai. tempomlis: Msculo temporal 27. Ai. obliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo
del msculo masetero 17. A. et v. temporalis superficialis, ramus trans- craneal de la cabeza
3. Pars molaris mi. buccinatoris: Parte molar del versus faciei ni. auriculotemporalis: Arteria y 28. Ai. rectus capitis dorsalis: Msculo recto dorsal
msculo buccinador vena temporales superficiales, ramo transverso de la cabeza
4. Pars buccalis mi. buccinatoris: Parte bucal del de la cara del nervio auriculotemporal 29. Funiculus nuchae, m. obliquus capitis cauda-
msculo buccinador 18. A. et v. transversa faciei, ramus buccalis dor lis: Funculo de la nuca, msculo oblicuo cau
5. Ai. depresor labii inferioris: Msculo depresor salis ni. facialis: Arteria y vena transversas de dal de la cabeza
del labio inferior la cara, ramo bucal dorsal del nervio facial 30. Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de
6. A. dorsalis nasi: Arteria dorsal de la nariz 19. Meatus acusticus externus, n. facialis: Meato la cabeza
7. A. malaris: Arteria malar acstico externo, nervio facial 31. M. rectus capitis lateralis: Msculo recto late
8. V. dorsalis nasi: Vena dorsal de la nariz 20. M. occipitohyoideus, ramus buccalis ventralis ral de la cabeza
9. A. et n. infraorbitalis: Arteria y nervio infraor- ni. facialis: Msculo occipitohioideo. ramo bu 32. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
bitarios cal ventral del nervio facial 33. M. crcoarytenoideus dorsalis: Msculo crico-
10. A. et v. labialis superior: Arteria y vena labia 21. Stylohyoideum, v. maxillaris: Estilohioides, aritenoideo dorsal
les superiores vena maxilar 34. M. thyrohyoideus: Msculo tirohioideo
11. A. et n. buccalis. v. profunda faciei: Arteria y 22. A. lingualis, m. stylohyoideus: Arteria lingual, 35. Esophagus: Esfago
nervio bucales, vena profunda de la cara msculo estilohioideo 36. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
12. A. et v. labialis inferior: Arteria y vena labiales 23. M. digastricus, n. hipoglossus: Msculo digs 37. Trachea: Trquea
inferiores trico, nervio hipogloso 38. M. sternothyroideus: Msculo esternotiroideo
13. V. facialis, m. mylohyoideus: Vena facial, ms 24. N. accessorius, m. rectus capitis ventralis: Nervio 39. Ai. sternohyoideus: Msculo estemohioideo
culo milohioideo accesorio, msculo recto ventral de la cabeza 40. Mandibula: Mandbula
14. Glandulae buccales dorsales: Glndulas buca 25. A. carotis communis, truncus vagosyivpathicus:
les dorsales Arteria cartida comn, tronco vagosimptico
81
CABRA
Seccin transversal de la cabeza a nivel del tercer molar.
Vista de la superficie rostral
Figura 74
10.
i l .
Os nasale: Hueso nasal
Sinus frontalis: Seno frontal
A. dorsalis nasi, v. angularis oculi: Arteria dor
sal de la nariz, vena angular del ojo
Ductus nasolacrimalis: Conducto nasolagriinal
Ai. malaris et m. depressor palpebrae inferioris:
Msculo malar y msculo depresor del prpa
do inferior
Ai. zygomaticus: Msculo cigomtico
Ai. masseter: Msculo masetero
A. transversa faciei, ramus buccalis dorsalis
ni. facialis: Arteria transversa de la cara, ramo
bucal dorsal del nervio facial
Pars molaris mi. buccinatoris: Parte molar del
msculo buccinador
V'. profunda faciei, n. buccalis: Vena profunda
de la cara, nervio bucal
Ai. cutaneus faciei, ramus buccalis ventralis ni.
facialis: Msculo cutneo de la cara, ramo bu
cal ventral del nervio facial
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
Ductus parotideus. v. facialis: Conducto parot-
deo. vena facial
A. et n. intraorbitalis: Arteria y nervio infraor-
bitarios
Tnica mucosa palati duri, a. palatina major:
Tnica mucosa del paladar duro, arteria palati
na mayor
Septum nasi: Septo de la nariz
Concha nasalis media: Concha nasal media
Concha nasalis ventralis: Concha nasal ventral
Sinus maxillaris: Seno maxilar
Apertura maxillopalatina sinus maxillaris:
Abertura maxilopalatina del seno maxilar
Maxilla: Maxilar
Dens molaris inferior III: Tercer diente molar
inferior
Dens molaris superior III: Tercer diente molar
superior
Vestihulum buccale: Vestbulo de la boca
Corpus linguae: Cuerpo de la lengua
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
Ai. styloglossus: Msculo estilogloso
Ai. hyoglossus: Msculo hiogloso
Venter rostralis mi. digastrici, ductus mana
bularis: Vientre rostral del msculo digstric
conducto mandibular
Os hyoideum (epihyoideum et stylohyoideur.
a. lingualis: Hueso hioides (epihioides y est
lohioides), arteria lingual
Ai. geniohyoideus: Msculo genihioideo
V. sublingualis, m. mylohyoideus: Vena sublii
gual, msculo milohioideo
N. lingualis, v. submentalis: Nervio lingus
vena submentoniana
A. et n. alveolaris inferior: Arteria y nervio a
vedares inferiores
82
CABRA
. 2
Seccin transversal de la cabeza a travs de la extremidad caudal de las rbitas.
Vista de la superficie rostral
28. Mandbula: Mandbula
29. Stylohyoideum, m. thyropharyngeus: Esti-
lohioides, msculo tirofarngeo
30. M. palatopharyngeus et m. pterygopharyngeus:
Msculos palatofarngeo y pterigofarngeo
31. A. Iingualis, ramus lingualis ni. glossopharyn-
gei: Arteria lingual, ramo lingual del nervio
glosofarngeo
32. M. digastricus et m. stylohyoideus, ductus
mandbularis: Msculo digstrico y msculo
estilohioideo. conducto mandibular
33. N. hypoglossus. v. lnguofacialis: Nervio hipo-
gloso, vena linguofacial
34. Ramus buccalis ventralis ni. facialis, ductus
parotideus: Ramo bucal ventral del nervio fa
cial conducto parotdeo
35. Gianduia parotis: Glndula partida
36. Glandula mandbularis: Glndula mandibular
37. M. stemocephalcus (pars mandbularis): Mscu
lo esternoceflico (parte mandibular)
38. Ai. thyrohyoideus: Msculo tirohioideo
39. Ai. omohyoideus: Msculo omohioideo
40. M. stemohyoideus: Msculo estemohioideo
41. Cartlago thyroidea, m. vocalis et m. ventricu-
laris: Cartlago tiroides, msculos vocal y ven-
tricular
42. Aditus laryngis: Abertura de la laringe
43. Palpebra superior: Prpado superior
44. Palpebra inferior: Prpado inferior
45. M. cutaneus facei: Msculo cutneo de la cara
46. Corpus adposum intraperiorbitale: Cuerpo
adiposo ntraperiorbitario
47. Corpus adiposum extraperiorbitale: Cuerpo
adiposo extraperiorbitario
Figura 75
1. V. frontalis: Vena frontal
2. Snus frontalis: Seno frontal
3. Os frontale: Hueso frontal
4. Polus rostralis hemispherii cerebri: Polo rostral
del hemisferio cerebral
5. Tractus olfactorius rhinencephali: Tracto olfa
torio del rinencfalo
6. Ai. obliquus bulbi dorsalis: Msculo oblicuo
dorsal del globo ocular
7. M. rectus bulbi dorsalis: Msculo recto dorsal
del globo ocular
8. M. retractor bulbi: Msculo retractor del globo
ocular
9. M. rectus bulbi ventralis: Msculo recto ventral
del globo ocular
10. Periorbita: Perirbita
11. A. maxllaris, n. maxillaris: Arteria maxilar,
nervio maxilar
12. Os presphenodale: Hueso preesfenoides
13. Bulbus oculi: Globo ocular
14. N. opticus: Nervio ptico
15. M. temporalis: Musculo temporal
16. M. pterygodeus lateralis: Msculo pterigoideo
lateral
17. Ai. pterygodeus medalis: Msculo pterigoideo
medial
18. M. masseter: Msculo masetero
19. Cavum pharyngis: Cavidad farngea
20. Tuba auditiva, m. tensor veli palatini: Trompa
auditiva, msculo tensor del velo del paladar
21. M. levator veli palatini: Msculo elevador del
velo del paladar
22. N. buccalis, v. profunda facie: Nervio bucal,
vena profunda de la cara
23. N. lingualis: Nervio lingual
24. A., v. et n. alveolaris inferior: Arteria, vena y
nervio alveolares inferiores
25. V. transversa facie: Vena transversa de la cara
26. Ramus buccalis dorsalis ni. facalis, a. trans
versa faciei: Ramo bucal dorsal del nervio fa
cial, arteria transversa de la cara
27. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
83
Diseccin del cuello. Plano superficial. Se han extirpado los msculos cutneos
y la fascia cutnea. Vista desde la izquierda
CABRA
Figura 76
1, 2, 3. Ai. brachiocephalicus: Msculo braquioce- 12. Aponeurosis mi. trapezii: Aponeurosis del 24. Hamus buccalis dorsalis ni. facialis. a. trans
flico msculo trapecio versa faciei: Ramo bucal dorsal del nervio fa
1. Ai. cleidocephalicus (pars occipitalis): Msculo 13. Spina scapulae: Espina de la escpula cial, arteria transversa de la cara
cleidoceflico (parte occipital) 14. M. omotransversarius: Msculo omotransverso 25. Hamus buccalis ventralis ni. facialis, ductus-
2. Ai. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo 15. Pars scapularis mi. deltoidei: Parte escapular parotideus, ln. mandibularis: Ramo bucal ven
cleidoceflico (parte mastoidea) del msculo deltoides tral del nervio facial, conducto parotdeo, lin-
3. Ai. cleidobrachialis: Msculo cleidobraquial 16. Pars acromialis mi. deltoidei: Parte acromial fondulo mandibular
4, 5. Ai. sternocephalicus: Msculo esternoceflico del msculo deltoides 26. V. lingualis, m. sternolxyoideus, glandula thy-
4. Pars mandibularis (m. sternozygomaticus): 17. Caput longum mi. tricipitis brachii: Cabeza lar roidea: Vena lingual, msculo esternohioideo,
Parte mandibular (msculo esternocigom- ga del msculo trceps braquial glndula tiroides
tico) 18. Caput laterale mi. tricipitis brachii: Cabeza la 27. V. cervicalis IV, v. jugularis: Cuarto nervio cer
5. Pars mastoidea: Parte mastoidea teral del msculo trceps braquial vical, vena yugular
6. M. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri- 19. M. brachialis: Msculo braquial 28. N. cervicalis V: Quinto nervio cervical
cular 20. A', auricularis magnus, v. auricularis caudalis: 29. Nn. supraclaviculares: Nervios supraclavicula-
7. Glandula parotis: Glndula partida Nervio auricular mayor, vena auricular caudal res
8. Glandula mandibularis: Glndula mandibular 21. N. cervicalis II, v. maxillaris: Segundo nervio 30. N. cutaneus antebrachii cranialis (ramus ni.
9. Ai. masseter: Msculo masetero cervical, vena maxilar axillaris), v. cepbalica: Nervio cutneo craneal
10. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del 22. Hamus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del del antebrazo (ramo del nervio axilar), vena ce
msculo trapecio nervio accesorio flica
11. Pars thoracica mi. trapezii: Parte torcica del 23. N. cervicalis III, v. occipitalis: Tercer nervio
msculo trapecio cervical, vena occipital
84
Diseccin del cuello. Plano profundo. Vista desde la izquierda
CABRA
Figura 77
1. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca
2. Ai. semispinalis capitis: Msculo semiespinal
de la cabeza
3. Ai. ongissimus capitis: Msculo longsimo de
la cabeza
4. Af. rectus capitis lateralis: Msculo recto late
ral de la cabeza
5. Ai. longissimus atlantis: Msculo longsimo del
atlas
6. Ai. intertransversarius longus (pars atlantis):
Msculo intertransverso largo (parte del atlas)
7. Ai. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri-
cular
8. Glandula parotis, ramus huccalis dorsalis ni.
facialis: Glndula partida, ramo bucal dorsal
del nervio facial
9. A. transversa faciei, v. maxillaris: Arteria trans
versa de la cara, vena maxilar
10. Venter caudalis mi. digastrici, ramus buccalis
ventralis ni. facialis: Vientre caudal del msculo
digstrico, ramo bucal ventral del nervio facial
11. Af. masseter: Msculo masetero
12. Ln. mandibularis, v. linguofacialis, gianduia
mandibularis: Linfondulo mandibular, vena
linguofacial, glndula mandibular
13. Ai. cricoarytenoideus dorsalis, a. carotis com
munis, truncus vagosympathicus: Msculo cri-
coaritenoideo dorsal, arteria cartida comn,
tronco vagosimptico
14. Processus transversus atlantis, ramus dorsalis
ni. accessorii: Apfisis transversa del atlas,
ramo dorsal del nervio accesorio
15. Gianduia thyroidea: Glndula tiroides
16. Af. sternothyroideus, trachea: Msculo esterno
tiroideo, trquea
17. M. rhomboideus cervicis: Msculo romboides
del cuello
18. Af. splenius: Msculo esplenio
19. Ai. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato
ventral del cuello
20. Ai. serratus ventralis thoracis: Msculo serrato
ventral del trax
21. Pars dorsalis mi. scaleni medii: Parte dorsal
del msculo escaleno medio
22 Ai. scalenus dorsalis: Msculo escaleno dorsal
23. Pars ventralis mi. scaleni medii: Parte ventral
del msculo escaleno medio
24. Esophagus: Esfago
25. Origo mi. stemocephalici (pars mandibularis
et mastoidea): Origen del msculo esternocef-
lico (partes mandibular y mastoidea)
26. Ai. rectus thoracis: Msculo recto del trax
27. N. cervicalis III: Tercer nervio cervical
28. N. cervicalis IV: Cuarto nervio cervical
29. N. cervicalis V: Quinto nervio cervical
30. N. cervicalis VI: Sexto nervio cervical
31. N cervicalis VII: Sptimo nervio cervical
32. N. cervicalis VIII, v. jugularis: Octavo nervio
cervical, vena yugular
33. A. et v. axillaris: Arteria y vena axilares
34. N. thoracicus longus: Nervio torcico largo
85
CABRA
Seccin transversal del cuello a nivel de la cuarta vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 78
1. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca 11. Ai. longissimus atlantis: Msculo longsimo del 22. N. cervicalis V: Quinto nervio cervical
2. Lamina nuchae: Lmina de la nuca atlas 23. Medulla spinalis: Medula espinal
3. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del 12. Ai. omotransversarius: Msculo omotransverso 24. A., v. et n. vertebralis: Arteria, vena y nervio
msculo trapecio 13. Ai. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato vertebrales
4. Ai. rhomboideus cervicis: Msculo romboides ventral del cuello 25. Plexus vertebralis internus: Plexo vertebral in
del cuello 14. Ani. intertransversarii: Mscidos intertransversos terno
5. Ai. semispinalis capilis: Msculo semiespinal 15. Ai. intertransveisarius longus (pars atlantis): 26. Esophagus: Esfago
de la cabeza Msculo intertransverso largo (parte del atlas) 27. A. carotis communis: Arteria cartida comn
6. Ai. splenius: Msculo esplenio 16. Ai. longus colli: Msculo largo del cuello 28. V. jugularis: Vena yugular
7. Ai. brachiocephalicus: Msculo braquiocefli- 17. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza 29. Truncus vagosympathicus: Tronco vagosimp-
co 18. Ai. omohyoideus: Msculo omohioideo tico
8. Ai. multifidus cervicis: Msculo multfido del 19. Arcus vertebrae cervicalis IV: Arco de la cuar 30. Ai. sternocephalicus (pars mandibularis): Ms
cuello ta vrtebra cervical culo esternoceflico (parte mandibular)
9. Ai. sternocephalicus (pars mastoidea), n. laryn- 20. Corpus vertebrae cervicalis IV: Cuerpo de la 31. Trachea: Trquea
geus recurrens: Msculo esternoceflico (parte cuarta vrtebra cervical 32. Ai. sternothyroideus: Msculo esternotiroideo
mastoidea), nervio larngeo recurrente 21. Processus articularis cranialis vertebrae cervi 33. Ai. sternohyoideus: Msculo esternohioideo
10. Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de calis V: Apfisis articular craneal de la quinta
la cabeza vrtebra cervical
86
CABRA
Seccin transversal del cuello a nivel de la sptima vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 79
1. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca 10. M. longissimus capitis et m. atlantis: Msculos 20. M. sternohyoideus et m. stemothyroideus:
2. Lamina nuchae: Lmina de la nuca longsimos de la cabeza y del atlas Msculos esternohioideo y estemotiroideo
3. M. rhomboideus cervicis: Msculo romboides 11. M. longissimus thoracis: Msculo longsimo 21. Mdulla spinalis: Medula espinal
del cuello del trax 22. Plexus vertebralis intemus: Plexo vertebral in
4. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del 12. Mm. intertransversarii: Msculos intertrans terno
msculo trapecio versos 23. Vertebra cervicalis Vil: Sptima vrtebra cervical
5. M. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato 13. M. brachiocephalicus: Msculo braquioceflico 24. A.. v. et n. vertebralis: Arteria, vena y nervio
ventral del cuello 14. Pars dorsalis mi. scaleni medii: Parte dorsal vertebrales
6. M. semispinalis capitis: Msculo semiespinal de del msculo escaleno medio 25. A. carotis communis, truncus vagosympathicus:
la cabeza 15. M. scalenus dorsalis: Msculo escaleno dorsal Arteria cartida comn, tronco vagosimptico
7. M. spinalis et semispinalis thoracis el cervicis: 16. Pars ventralis mi. scaleni medii: Parte ventral 26. Esophagus: Esfago
Msculo espinal y semiespinal del trax y del del msculo escaleno medio 27. V. ugularis: Vena yugular
cuello 17. M. sternocephalicus (pars mandibularis): Mscu 28. N. cervicalis Vil: Sptimo nervio cervical
8. M. multifidus cervicis: Msculo multfido del lo esternoceflico (parte mandibular) 29. Trachea: Trquea
cuello 18. M. sternocephalicus (pars mastoidea): Ms 30. M. omotransversarius: Msculo omotransverso
9. M. longissimus cervicis: Msculo longsimo del culo esternoceflico (parte mastoidea) 31. N. laryngeus recurrens: Nervio larngeo recu
cuello 19. M. longus colli: Msculo largo del cuello rrente
87
Crneo del cerdo (adulto). Vista desde la izquierda
CERDO
Figura 80
1. Os incisivum: Hueso incisivo 13. Crista nuchae: Cresta de la nuca 24. Denles incisivi superiores: Dientes incisivos
2. Os nasale: Hueso nasal 14. Tuber facale: Tubrculo facial superiores
3. Os lacrmale: Hueso lagrimal 15. Porus acusticus externus: Poro acstico ex 25. Dens cannus superior: Diente canino supe
4. Foramina lacrimalis: Agujeros lagrimales terno rior
5. Maxilla: Maxilar 16. Condylus occpitalis: Cndilo occipital 26. Dentes incisivi inferiores: Dientes incisivos in
6. Foramen infraorbitale: Agujero infraorbitario 17. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar feriores
7. Os zygomaticum (processus temporalis): Hueso 18. Corpus mandibulae: Cuerpo de la mandbula 27. Dens caninus inferior: Diente canino inferior
cigomtico (apfisis temporal) 19. Processus coronoideus mandibulae: Apfisis 28. Dentes premolares superiores: Dientes premo
8. Processus frontalis ossis zygomatici: Apfisis coronoides de la mandbula lares superiores
frontal del hueso cigomtico 20. Processus condylaris mandibulae: Apfisis 29. Dentes molares superiores: Dientes molares su
9. Processus zygomaticus ossis temporalis: Ap condilar de la mandbula periores
fisis cigomtica del hueso temporal 21. Ramus mandibulae: Rama mandibular 30. Dentes premolares inferiores: Dientes premola
10. Os frontale: Hueso frontal 22. Foramina mentalia lateralis: Agujeros mento- res inferiores
11. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis nianos laterales 31. Dentes molares inferiores: Dientes molares in
cigomtica del hueso frontal 23. Incisura vasorum facialium: Incisura de los va feriores
12. Linea temporalis: Lnea temporal sos faciales
88
Seccin sagital del crneo (sin mandbula)
CERDO
Figura 81
1. Os nasale: Hueso nasal 12. Choana: Coana 21. Canalis ni. hypoglossi: Canal del nervio hipo-
2. Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal 13. Sinus frontalis: Seno frontal gloso
3. Os conchae nasalis ventralis: Hueso de la con 14. Cavum cranii: Cavidad craneal 22. Foramen magnum: Agujero magno
cha nasal ventral 15. Lamina cribosa: Lmina cribosa 23. Tentorium cerebelli osseum: Tienda sea del
4. Vomer: Vmer 16. Canalis opticus: Canal ptico cerebelo
5. Os palalinum: Hueso palatino 17. Foramen orbitorotundum: Agujero orbitorre- 24. Bulla tympanica: Bulla timpnica
6. Processus palatinus maxillae: Apfisis palati dondo 25. Processus paracondylaris: Apfisis paracon-
na del maxilar 18. Porus acusticus internus et canalis facialis: dilar
7. Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal Poro acstico interno y canal facial 26. Dentes incisivi: Dientes incisivos
8. Meatus nasi medius: Meato nasal medio 19. Foramen jugulare: Agujero yugular 27. Dens caninus: Diente canino
9. Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral 20. Foramen lacerum (rostrale): Agujero rasgado 28. Dentes premolares: Dientes premolares
10. Concha nasalis media: Concha nasal media (rostral) 29. Dentes molares: Dientes molares
11. Ethmoturbinalis: Etmoturbinados
89
Crneo. Vista de la superficie dorsal
CERDO
Figura 82
1. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
2. Crista nuchae: Cresta de la nuca
3. Fossa temporalis: Fosa temporal
4. Linea temporalis: Lnea temporal
5. Porus acusticus extemus: Poro acstico externo
6. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis
cigomtica del hueso frontal
7. Os parietale: Hueso parietal
8. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
9. Margo infraorbitalis: Borde infraorbitario
10. Foramen supraorbitale: Agujero supraorbitario
11. Processus lacrimalis caudalis: Apfisis lagri
mal caudal
12. Foramina lacrimaba: Agujeros lagrimales
13. Maxilla: Maxilar
14. Os frontale: Hueso frontal
15. Foramen infraorbitale: Agujero infraorbitario
16. Os nasale: Hueso nasal
17. Processus nasalis ossis incisivi: Apfisis nasal
del hueso incisivo
18. Dens caninus: Diente canino
19. Os lacrmale: Hueso lagrimal
20. Corpus ossis incisivi: Cuerpo del hueso incisivo
21. Fissura palatina: Fisura palatina
90
Crneo (sin mandbula). Vista de la superficie ventral
CERDO
Figura 83
1. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
2. Incisura intercondylaris: Incisura intercondilar
3. Processus paracondylaris: Apfisis paracondi-
lar
4. Canalis ni. hypoglossi: Canal del nervio hipo-
gloso
5. Foramen stylomastoideum: Agujero estilomas-
toideo
6. Foramen jugulare: Agujero yugular
7. Foramen lacerum: Agujero rasgado
8. Bulla tympanica: Bulla timpnica
9. Fossa mandibularis: Fosa mandibular
10. Tuberculum articulare: Tubrculo articular
11. Hamulus pterygoideus: Gancho pterigoideo
12. Processus pyramidalis ossis palatini: Apfisis
piramidal del hueso palatino
13. Processus pterygoideus ossis basispbenoidalis:
Apfisis pterigoidea del hueso basiesfenoides
14. Cboana: Coana
15. Os palatinum: Hueso palatino
16. Foramen palatinum majus: Agujero palatino
mayor
17. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
18. Sutura palatina transversa: Sutura palatina
transversa
19. Sutura palatina mediana: Sutura palatina me
dia
20. Sulcus palatinus: Surco palatino
21. Fissura palatina: Fisura palatina
22. Vomer: Vmer
23. Dentes molares: Dientes molares
24. Dentes premolares: Dientes premolares
25. Dens caninus: Diente canino
26. Dentes incisivi: Dientes incisivos
91
Crneo. Vista caudal
CERDO
Figura 84
1. Protuberantia occipitalis externa: Protuberancia 7. Condylus occipitalis: Cndilo occipital 16. Processus coronoideus mandibulae: Apfisis
occipital externa 8. Foramen magnum: Agujero magno coronoides de la mandbula
2. Crista nuchae: Cresta de la nuca 9. Bulla tympanica: Bulla timpnica 17. Foramen maxillare: Agujero maxilar
3. Lineae obliquae: Lneas oblicuas 10. Choana sinistra: Coana izquierda 18. Processus temporalis ossis zygomatici: Apfi
4. Linea temporalis: Lnea temporal 11. Vomer: Vmer sis temporal del hueso cigomtico
5. Ponis acusticus externus: Poro acstico externo 12. Os palatinum: Hueso palatino 19. Foramen mandibulae: Agujero mandibular
6. Tuberculum membranae atlantooccipitalis et 13. Hamulus pterygoideus: Gancho pterigoideo 20. Angulus mentalis: Angulo del mentn
mi. recti capitis dorsalis minors: Tlibrenlo para 14. Processus pyramidalis ossis palatini: Apfisis 21. Angulus mandibulae: Angulo de la mandbula
la membrana atlantooccipital y el msculo recto piramidal del hueso palatino
dorsal menor de la cabeza 15. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar
92
Paladar
CERDO
Figura 85
1. Palntum mol le: Paladar blando
2. V. alveolaris inferior: Nervio alveolar inferior
3. N. lingualis: Nervio lingual
4. Mandbula: Mandbula
5. M. pterygoideus medials: Msculo pterigoideo
medial
6. M. masseter: Msculo masetero
7. V. profunda faciei: Vena profunda de la cara
8. M. cutaneus faciei: Msculo cutneo de la cara
9. V. facialis: Vena facial
10. Bucca (m. buccinator et tunica mucosal: Carri
llo (msculo buccinador y tnica mucosa)
11. Denles molares: Dientes molares
12. Denles premolares: Dientes premolares
13. Dens caninus: Diente canino
14. Denies incisivi: Dientes incisivos
15. Papilla incisiva: Papila incisiva
16. Ductus incisivus: Conducto incisivo
17. Raphe palati: Rafe del paladar
18. Rugaepalatinae: Rugosidades del paladar
19. Labium superius: Labio superior
20. Rostrum: Hocico
93
CERDO
Diseccin de la cabeza. Plano superficial; se han extirpado los msculos cutneos.
Vista desde la izquierda
Figura 86
1. iVf. levator labii superiors: Msculo elevador del 10. M. cutaiieus labiorum: Msculo cutneo de los 20. Ductus parotideus, ramus communicans (inter
labio superior labios 18 et 19): Conducto parotdeo. ramo comuni
2. Insertio carnea mi. levatoris labii superiors: In 11. Ai. depresor labii inferors: Msculo depresor cante (entre 18 y 19)
sercin carnosa del msculo elevador del labio del labio inferior 21. V. angularis oculi: Vena angular del ojo
superior 12. M. mentalis: Msculo mentoniano 22. V. lateralis nasi: Vena lateral de la nariz
3. Tendo mi. levatoris labii superiors: Tendn del 13. Ai. masseter: Msculo masetero 23. V. labialis superior: Vena labial superior
msculo elevador del labio superior 14. Ai. parotidoaurculars: Msculo parotidoauri- 24. V. labialis inferior: Vena labial inferior
4. M. depressor labii superiors (m. depressor ros- cular 25. N. mentalis: Nervio mentoniano
trj: Msculo depresor del labio superior (ms 15. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del 28. Ramus transversus faciei ni. auriculotempora-
culo depresor del hocico) msculo trapecio lis: Rama transversa de la cara del nervio auri
5. M. depressor palpebrae inferors: Msculo de 16. Ai. brachiocephalicus: Msculo braquiocef- culotemporal
presor del prpado inferior lico 27. Mandibula: Mandbula
6. M. caninus: Msculo canino 17. Ai. sternohyoideus: Msculo esternohioideo 28. Glandula parotis: Glndula partida
7. Ai. levator nasolabialis: Msculo elevador naso- 18. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis: Ramo bu 29. Corpus adiposum: Cuerpo adiposo
labial cal dorsal del nervio facial 30. N. auriculopalpebralis: Nervio auriculopalpe-
8. Pars buccalis mi. buccinatoris: Parte bucal del 19. V. facialis, ramus buccalis ventralis ni. facia bral
msculo buccinador lis: Vena facial, ramo bucal ventral del nervio
9. Ai. zygomaticus: Msculo cigomtico facial
94
CERDO
Diseccin de la cabeza. Plano profundo. Vista desde la izquierda
Figura 87
1. M. levator labii superioris: Msculo elevador
del labio superior
2. Insertio carnea mi. levatoris labii superioris:
Insercin carnosa del msculo elevador del la
bio superior
3. Tendo mi. levatoris labii superioris: Tendn
del msculo elevador del labio superior
4. M. depressor labii superioris (m. depressor ros-
tr): Msculo depresor del labio superior (ms
culo depresor del hocico)
5. A. et n. infraorbitas: Arteria y vena infraorbi-
tarias
6. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis: Ramo bu
cal dorsal del nervio facial
7. Pars molaris mi. buccinatoris: Parte molar del
msculo buccinador
8. A. et n. buccalis, v. profunda faciei: Arteria y
nervio bucales, vena profunda de la cara
9. Pars buccalis mi. buccinatoris: Parte bucal del
msculo buccinador
10. M. depressor labii inferioris: Msculo depresor
del labio inferior
11. V. labialis inferior, ramus buccalis ventralis ni.
facialis: Vena labial inferior, ramo bucal ven
tral del nervio facial
12. A. et n. mentalis: Arteria y nervio mentonianos
13. Ductus parotideus, ramus communicans: Con
ducto parotdeo, ramo comunicante
14. V. facialis: Vena facial
15. M. parotidoaurcularis, n. auriculopalpebrals:
Msculo parotidoauricular, nervio auriculopal-
pebral
16. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
17. Ramus transversus faciei ni. auriculotempora-
lis: Ramo transverso de la cara del nervio auri
culotemporal
18. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis: Ramo bu
cal dorsal del nervio facial
19. M. masseter: Msculo masetero
20. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del
msculo trapecio
21. M. cleidocephalicus (pars occipitalis): Msculo
cleidoceflico (parte occipital)
22. M. cleidocephalicus (pars mastoidea), v. aurcu-
laris caudalis: Msculo cleidoceflico (parte
mastoidea), vena auricular caudal
23. Lnn. parotidei: Linfondulos parotdeos
24. Ln. retropharyngeus lateralis: Linfondulo re-
trofarngeo lateral
25. Tendo mi. sternocephalicus, ramus colli ni. fa
cialis: Tendn del msculo esternoceflico,
ramo del cuello del nervio facial
26. Lnn. cervicales superficies ventrales: Linfon-
dulos cervicales superficiales ventrales
27. V. maxillaris: Vena maxilar
28. V. jugularis externa: Vena yugular externa
29. M. sternocephalicus: Msculo esternoceflico
30. Glandula mandibulars: Glndula mandibular
31. Ln. mandibulars accessorius: Linfondulo man
dibular accesorio
32. V. lnguofacials: Vena linguofacial
33. Ln. mandibulars: Linfondulo mandibular
34. M. sternohyoideus: Msculo esternohioideo
35. Mandbula: Mandbula
95
CERDO
Diseccin de la cabeza. Plano profundo despus de haber extirpado
la mitad izquierda de la mandbula
Figura 88
1. M. masseter: Msculo masetero 12. JV. hypoglossus: N enio hipogloso 25. M. cleidocephalicus (pars occipitalis): Msculo
2. Ai. pterygoideus medialis: Msculo pterigoideo 13. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar cleidoceflico (parte occipital)
medial 14. A facialis, m. stylohyoideus: Arteria facial, 26. M. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo
3. Tonsilla palatina: Tonsila palatina msculo estilohioideo cleidoceflico (parte mastoidea)
4. Stylohyoideum, m. hyoglossus: Estilohioides, 15. Ai. digastricus: Msculo digstrico 27. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
msculo hiogloso 16. N. alveolaris inferior: Nervio alveolar inferior 28. Truncus vagosympathicus: Tronco vagosimp-
5. Ai. styloglossus: Msculo estilogloso 17. Glandula sublingualis monostomatica: Gln tico
6. Mandibula: Mandbula dula sublingual monostomtica 29. A. carotis communis, v. jugularis interna: Arte
7. Glandula parotis, n. auriculopalpebralis: Gln 18. Ductus sublingualis, n. hypoglossus: Conducto ria cartida comn, vena yugular interna
dula partida, nervio auriculopalpebral sublingual, nervio hipogloso 30. Glandula mandibularis: Glndula mandibular
8. Ai. parotidoauricularis (portio superficialis): 19. A. lingualis: Arteria lingual 31. M. thyrohyoideus: Msculo tirohioideo
Msculo parotidoauricular (porcin superfi 20. Ai. genioglossus: Msculo geniogloso 32. Ai. steinohyoideus: Msculo esternohioideo
cial) 21. M. geniohyoideus: Msculo genihioideo 33. V. linguofacialis: Vena linguofacial
9. N. facialis: Nervio facial 22. M. mylohyoideus: Msculo milohioideo 34. V. lingualis: Vena lingual
10. Glandula sublingualis polystomalica: Glndula 23. N. mylohyoideus, a. camtis externa: Nervio mi 35. Ai. omohyoideus: Msculo omohioideo
sublingual poliestomtica lohioideo, arteria cartida externa 36. Cavum oris: Cavidad oral
11. N. lingualis. ductus mandibularis: Nervio lin 24. Ai. rectus capitis lateralis: Msculo recto late 37. Lingua: Lengua
gual, conducto mandibular ral de la cabeza
96
CERDO
Seccin sagital a travs de la cabeza
Figura 89
1. Sinus frontalis: Seno frontal 20. M. semispinalis capitis: Msculo semiespinal 35. M. orbicularis ors, glandulae rostrales: Mscu
2. Os nasale: Hueso nasal de la cabeza lo orbicular de la boca, glndulas del hocico
3. Cartlago septi nasi: Cartlago del septo de la 21. M. rectus capitis dorsalis minor: Msculo rec 36. Mandbula: Mandbula
nariz to dorsal menor de la cabeza 37. Basihyoideum, m. hyoglossus: Basihioides. ms
4. Os rostrale: Hueso rostral 22. M. rectus capitis dorsalis major: Msculo recto culo hiogloso
5. Os incisivum: Hueso incisivo dorsal mayor de la cabeza 38. M. hyoepiglotticus, cartlago epglottica: Ms
6. Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral 23. Atlas: Atlas culo hioepigltico, cartlago epigltico
7. Meatus nasi medius: Meato nasal medio 24. Axis: Axis 39. Cartlago thyroidea, m. thyrohyoideus: Cartla
8. Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal 25. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza go tiroides, msculo tirohioideo
9. Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal 26. M. longus colli: Msculo largo del cuello 40. Ostium pharyngeum tubae: Orificio farngeo
10. Concha nasalis ventralis: Concha nasal ventral 27. Palatum molle (glandulae et m. palatinus): Pa de la trompa auditiva
11. Palatum durum: Paladar duro ladar blando (glndulas y msculo palatino) 41. Arcus palatopharyngeus: Arco palatofarngeo
12. Labyrinthus ethmoidalis: Laberinto etmoidal 28. Cavum pharyngis: Cavidad farngea 42. Cartlago arytenoidea: Cartlago aritenoides
13. Os frontale: Hueso frontal 29. Lingua: Lengua 43. Esophagus, cartlago crcoidea: Esfago, cart
14. Os parietale: Hueso parietal 30. Hecessus sublingualis cavi ors proprii: Receso lago cricoides
15. Os occipitale: Hueso occipital sublingual de la cavidad oral 44. Cavum laryngs: Cavidad larngea
16. Hemispherium cerebri: Hemisferio cerebral 31. M. genioglossus: Msculo geniogloso 45. Plica vocalis: Pliegue vocal
17. Cerebellum: Cerebelo 32. M. geniohyoideus: Msculo genihioideo 46. M. sternohyoideus: Msculo estemohioideo
18. Mesencephalon: Mesencfalo 33. M. mylohyoideus: Msculo milohioideo 47. Recessus pharyngeus: Receso farngeo
19. Medulla spinalis: Mdula espinal 34. 1Vi. cutaneus faciei: Msculo cutneo de la cara
97
Topografa esqueltica con las arterias de la cabeza. Se ha extirpado
la mitad izquierda de la mandbula
CERDO
Figura 90
1. A. carotis communis: Artera cartida comn 12. A. ingualis: Arteria lingual 23. A. transversa faciei: Arteria transversa de la
2. A. carotis interna: Arteria cartida interna 13. A. sublingualis: Arteria sublingual cara
3. A. occipitalis: Arteria occipital 14. A. submentalis: Arteria submentoniana 24. A. auricularis rostralis: Arteria auricular rostral
4. Ramus anastomoticus a. vertebralis cum a. oc- 15. A. facialis: Arteria facial 25. A. meningea media: Arteria menngea media
cipitali: Rama anastomtica de la arteria verte 16. A. facialis (rudim): Arteria facial (rudimenta 26. A. alveolaris inferior: Arteria alveolar inferior
bral con la arteria occipital ria) 27. A. temporalis profunda caudalis: Arteria tem
5. famus occipitalis a. occipitalis: Rama occipital 17. Ramus massetercus a. carotidis externae: poral profunda caudal
de la arteria occipital Rama masetrica de la arteria cartida externa 28. A. ophtalmica externa: Arteria oftlmica ex
6. Ramus anastomoticus cum a. basilari: Rama 18. Ramus parotideus a. carotidis externae: Rama terna
anastomtica con la arteria basilar parotdea de la arteria cartida externa 29. A. maxillaris: Arteria maxilar
7. A. carotis interna: Arteria cartida interna 19. A. auricularis caudalis: Arteria auricular cau 30. A. buccalis: Arteria bucal
8. A. condylaris: Arteria condilar dal 31. A. tempomlis profunda rostralis: Arteria tem
9. Ramus caudalis a. carotis internae: Rama cau 20. Ramus auricularis lateralis: Rama auricular la poral profunda rostral
dal de la arteria cartida interna teral 32. A. malaris: Arteria malar
10. Ramus rostralis a. carotidis internae framus ad 21. Ramus auricularis medialis: Rama auricular 33. A palatina major: Arteria palatina mayor
rete): Rama rostral de la arteria cartida inter medial 34. A. infraorbitalis: Arteria infraorbitaria
na (ramas a la rete) 22. A temporalis superficialis: Arteria temporal su 35. A sphenopalatina: Arteria esfenopalatina
11. A. carotis externa: Arteria cartida externa perficial 36. A masseterica: Arteria masetrica
98
Topografa esqueltica con las venas de la cabeza. Vista desde la izquierda
CERDO
Figura 91
1. V jugularis externa: Vena yugular externa 10. V. lateralis nasi: Vena lateral de la nariz 19. V. alveolaris inferior: Vena alveolar inferior
2 V. linguofacialis: Vena linguofacial 11. V. frontalis: Vena frontal 20. V. sphenopalatina: Vena esfenopalatina
3. V. iinguoiis: Vena lingual 12. V. masseterica ventcalis: Vena maseterica ven 21. Plexus venosus orbitae: Plexo venoso de la r
4. V. labialis inferior: Vena labial inferior tral bita
5. V. facialis: Vena facial 13. V. maxillpris: Vena maxilar 22. V. ophtalmica externa: Vena oftlmica externa
6. V. faciei profunda: Vena profunda de la cara 14. V. auricularis caudalis: Vena auricular caudal 23. V. transversa faciei: Vena transversa de la cara
6'. Sinus v. profunda faciei: Seno de la vena pro 15. V. auricularis profunda: Vena auricular pro 24. V. cerebralis ventralis: Vena cerebral ventral
funda de la cara funda 25. V. occipitalis: Vena occipital
7. Ramus anastomoticus cum v. opbtalmica exter 16. V. auricularis rostralis: Vena auricular rostral 26. V. pharyngea ascendens: Vena farngea ascen
na ventrali: Rama anastomtica con vena oftl- 17. V. temporalis superficialis: Vena temporal su dente
mica externa ventral perficial 27. V. Iaryngea cranialis: Vena larngea craneal
8. V. palatina major: Vena palatina mavor 18. V. temporalis profunda: Vena temporal pro 28. V. jugularis interna: Vena yugular interna
9. V. labialis superior: Vena labial superior funda 29. V. infraorbitalis: Vena infraorbitaria
99
CERDO
Seccin transversal de la cabeza a nivel del ltimo molar.
Vista de la superficie rostral de la seccin
Fi gura 92
22.
23.
1. Sinus frontalis: Seno frontal 13. Dens molaris superior 111: Tercer diente molar
2. V. frontalis: Vena frontal superior 24.
3. Labyrinthus ethmoidalis: Laberinto etmoidal 14. Dens molaris inferior III: Tercer molar inferior
4. Lamina perpendicularis ossis ethmoidalis: L
mina perpendicular del hueso etmoides
15. Pars molaris mi. buccinatoris: Parte molar del
msculo buccinador
25.
26.
5. Cartlago septi nasi: Cartlago del septo de la
nariz
16. M. depressor labii inferioris, ramus communi-
cans ramorum buccalium ni. facialis: Msculo
27.
6.
7.
Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral
Vomer: Vmer
depresor del labio inferior, ramo comunicante
de los ramos bucales del nervio facial
28.
8.
9.
Sinus maxillaris: Seno maxilar
A., v. et n. nfraorbitalis: Arteria, vena v nervio
infraorbitarios
17.
18.
Ductus parotideus, v. labialis inferior: Conduc
to parotdeo, vena labial inferior
famus buccalis ventralis ni. facialis, m. cuta-
29.
10.
11.
Ductus nasolacrimalis: Conducto nasolagrimal
Palatum durum: Paladar duro
neus faciei: Ramo bucal ventral del nervio fa
cial, msculo cutneo de la cara
30.
12. A. et n. palatinus major: Arteria y nervio pala
tinos mayores
19. M. levator labii superioris: Msculo elevador
del labio superior
31,
32.
M. depressor labii superioris (m. depressor ros
tri): Msculo depresor del labio superior (ms
culo depresor del hocico)
M. zygomaticus. romas buccalis dorsalis ni. fa
cialis: Msculo cigomtico, ramo bucal dorsal
del nervio facial
A. et n. buccalis, v. facialis: Arteria y nervio
bucales, vena facial
Aa. alveolares inferiores et n. alveolaris infe
rior: Arterias y nervio alveolares inferiores
Mandibula, venter rostralis mi. digastrici: Man
dbula, vientre rostral del msculo digstrico
Lingua: Lengua
M. hyoglossus: Msculo hiogloso
A. lingualis, n. bypoglossus: Arteria lingual,
nervio hipogloso
M. genioglossus, n. lingualis: Msculo genio-
gloso, nervio lingual
Glandula sublingualis (polystomatica), ductus
mandibularis: Glndula sublingual (poliesto-
mtica), conducto mandibular
Ductus sublingualis, m. mylohyoideus: Con
ducto sublingual, msculo milohioideo
M. geniohyoideus: Msculo genihioideo
M. orbicularis oculi: Msculo orbicular del ojo
100
Seccin transversal de la cabeza a nivel temporomandibular
CERDO
Figura 93
1. Cartlago aurculae: Cartlago auricular
2. Mm. auriculares: Msculos auriculares
3. Os parietale: Hueso parietal
4. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
5. Processus pterygoideus ossis palatin et ossis
basisphenoidalis: Apfisis pterigoides del hue
so palatino y del hueso basiesfenoides
6. M. temporalis: Msculo temporal
7. Pars profunda mi. masseteris: Parte profunda
del msculo masetero
8. Pars superficialis mi. masseteris: Parte superfi
cial del msculo masetero
9. Ai. pterygoideus lateralis: Msculo pterigoideo
lateral
10. M. pterygoideus medialis: Msculo pterigoideo
medial
11. Sinus sagittalis: Seno sagital
12. Substantia grsea neopalli: Sustancia gris del
neopalio
13. Ventriculus lateralis telencephali: Ventrculo
lateral del telencfalo
14. Hypophysis, n. oculomotorius, n. trochlears,
n. abducens: Hipfisis, nervio oculomotor. ner
vio troclear, nervio abducens
15. Sinus cavernosus. n. ophtalmicus et n. max-
llars: Seno cavernoso, nervio oftlmico y ner
vio maxilar
16. Cavum pharyngis. palatum molle: Cavidad fa 26. N. hvpoglossus, m. geniohyoideus: Nervio h-
rngea. paladar blando pogloso, msculo genihioideo
17. V. maxiUaris: Vena maxilar 27. Ai. digastrcus: Msculo digstrico
18. N. mylohyoideus: Nervio milohioideo 28. M. stylohyoideus: Msculo estilohioideo
19. N. lingualis: Nervio lingual 29. Mandbula, glandula parotis: Mandbula, gln
20. A., v. et n. alveolars inferior: Arteria, vena y dula partida
nervio alveolares inferiores 30. Ramus buccals dorsalis ni. facialis: Ramo bu
21. Isthmus faucium: Istmo de las fauces cal dorsal del nervio facial
22. Radix linguae: Raz de la lengua 31. Ductus parotideus. v. facialis: Conducto parot-
23. Glandula sublingualis (monostomtica), m. sty deo, vena facial
loglossus: Glndula sublingual (monostomti 32. Ramus buccalis ventrals ni. facialis: Ramo bu
ca), msculo estilogloso cal ventral del nervio facial
24. M. hyoglossus, epihyoideum. ductus mandibu- 33. M. cutaneus faciei: Msculo cutneo de la cara
laris: Msculo hiogloso. epihioides, conducto 34. M. sternohyoideus, v. lingualis: Msculo ester-
mandibular nohioideo. vena lingual
25. Ceratohyoideum, a. lingualis: Ceratohioides. ar
teria lingual
101
Vista de la cavidad craneal habiendo extirpado la bveda craneal
CERDO
Fi gi i r a 95 -------
1. Bulbus olfactorius: Bulbo olfatorio
2. Fissura longitudinalis cerebri: Fisura longitudi
nal del cerebro
3. Sulcus diagonalis: Surco diagonal
4. Sulcus suprasylvius rostralis: Surco suprasil-
Fi gura 94 viano rostral
5. Sulcus coronalis: Surco coronal
i . Canalis supraorbitalis: Canal supraorbitario 12. Pars petrosa ossis temporalis: Parte petrosa del 6. Fissura sylvia: Fisura de Silvio
2. Sinus frontalis rostralis medialis: Seno frontal hueso temporal 7. Sulcus suprasylvius caudalis: Surco suprasil-
rostral medial 13. Porus acusticus internos: Poro acstico interno viano caudal
3. Sinus frontalis rostralis lateralis: Seno frontal 14. Foramen jugulare: Agujero yugular 8. Sulcus obliquus: Surco oblicuo
rostral lateral 15. Canalis ni. hypoglossi: Canal del nervio hipo- 9. Sulcus suprasylvius medius: Surco suprasilvia-
4. Septum sinuum frontalium: Septo del seno gloso no medio
frontal 16. Sulcus cbiasmaticus et origo canalis optici: 10. Sulcus endomarginalis: Surco endomarginal
5. Fossa ethmoidalis: Fosa etmoidal Surco quiasmtico y origen del canal ptico 11. Sulcus marginalis: Surco marginal
6. Crista galli: Crista galli 17. Incisura ovalis et spinosa foraminis laceri: In- 12. Sulcus ectomarginalis: Surco ectomarginal
7. Foramen orbitorotundum: Agujero orbitorre- cisura oval y espinosa del agujero rasgado 13. Sulcus ectosylvius caudalis: Surco ectosilviano
dondo 18. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico cauda]
8. Sulcus ni. ophtalmici et maxillaris: Surcos de 19. Meatus acusticus externus: Meato acstico ex 14. Ramus sulci diagonalis: Rama del surco dia
los nervios oftalmico y maxilar terno gonal
9. Fossa hypopbysialis: Fosa hipofisaria 20. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar 15. Hemispherium cerebelli: Hemisferio cerebeloso
10. Dorsum sellae: Dorso de la silla 21. Crista tentorica: Cresta del tentorio 16. Vermis cerebelli: Vermis del cerebelo
11, 17. Foramen lacerum: Agujero rasgado 22. Condylus occipitalis: Cndilo occipital 17. Medulla oblongata: Mdula oblongada
102
CERDO CERDO
Encfalo. Vista
de la superficie dorsal
Origen de los nervios craneales
y aporte sanguneo al encfalo
Figura 96
1. Bulhus olfactorus: Bulbo olfatorio 13. Tractus olfactorus medialis: Tracto olfatorio 24. Medulla spinalis: Mdula espinal
2. N. opticus: Nervio ptico medial A. A. carotis interna (cerebralis): Arteria cartida
3. V. oculomotorius: Nervio oculomotor 14. Trigonum olfactorum: Trgono olfatorio interna (cerebral)
4. N. trochlearis: Nervio troclear 15. Tractus olfactorus lateralis: Tracto olfatorio B. A. communicans caudalis: Arteria comunican
5. N. trigeminus (radix motoria et sensoria): Ner lateral te caudal
vio trigmino (raz motora y sensitiva) 16. Lobus piriformis: Lbulo piriforme C. A. cerebri caudalis: Arteria cerebral caudal
6. N. abducens: Nervio abducens 17. Substantia perforata rostralis: Sustancia perfo D. A. cerebelli rostralis: Arteria cerebelosa rostral
7. jV. intermediofacialis: Nervio intermediofacial rada rostral E. A. cerebelli caudalis: Arteria cerebelosa caudal
8. N. vestibulocochlearis: Nervio vestibulococlear 18. Tractus opticus: Tracto ptico F. A. basilaris (cerebri): Arteria basilar (cerebral)
9. N. glossopharyngeus: Nervio glosofarngeo 19. Tuber cinereum et recessus neurohypophysia- G. A. ethmoidalis interna: Arteria etmoidal interna
10. N. vagus: Nervio vago lis: Tuber cinereum y receso neurohipofisario H. K,, M. A. cerebri rostralis: Arteria cerebral rostral
11. N. accessorius (radix cranialis): Nervio acceso 20. Corpus mamillare: Cuerpo mamilar H. A. corporis callosi: Arteria del cuerpo calloso
rio (raz craneal) 21. Crus (pedunculus) cerebri: Pie (pednculo) ce
)
A. communicans rostralis: Arteria comunican
11'. N. accessorius (radix spinalis): Nervio acceso rebral te rostral
rio (raz espinal) 22. Pons: Puente L. A. cerebri media: Arteria cerebral media
12. N. bypoglossus: Nervio hipogloso 23. Medulla oblongata: Mdula oblongada N. A. choroidea rostralis: Arteria coroidea rostral
103
CERDO
Vista dorsal de la cavidad farngea despus de cortar el paladar blando
y la pared dorsal
Figura 97
1. Esophagus: Esfago 6. Arcus palatopharyngeus (in sectione): Arco pa 11. Papilla vallata: Papila circunvalada
2. Trachea: Trquea latofarngeo (en seccin) 12. Papilla foliata: Papila foliada
3. Tunica mucosa el tunica muscularis arcus pa- 7. Arcus palatopharyngeus: Arco palatofarngeo 13. Plicae cricocorniculatate: Pliegues cricocomi-
latopharyngei (in sectione): Tnica mucosa y 8. Palatum molle (tonsilla palatina): Paladar blan culados
tnica muscular del arco palatofarngeo (en sec do (tonsila palatina) 14. Cartlago corniculata: Cartlago comiculado
cin) 9. Palatum molle (in sectione): Paladar blando 15. Plica aryepiglottica: Pliegue ariepigltico
4. Vestibulum esophagi: Vestbulo esofgico (en seccin) 16. Epiglottis: Epiglotis
5. Fomix pharyngis: Frnix farngeo 10. Radix linguae: Raz de la lengua 17. Aditus laryngis: Entrada a la laringe
104
Esqueleto del cuello. Vista desde la izquierda
CERDO
Figura 98
I-VU. Vertebra cervicalis I-VII: Primera-sptima
vrtebras cervicales
1. Tuberculum dorsale atlantis: Tubrculo dorsal
del atlas
2. Processus spinosus axis: Apfisis espinosa del
axis
3. Processus spinosi vertebrarum cervicalium:
Apfisis espinosas de las vrtebras cervicales
4. Processus spinosus vertebrae thoracicae 1:
Apfisis espinosa de la primera vrtebra tor
cica
5. Foramen vertebrle loterale atlantis: Agujero
vertebral lateral del atlas
6. Processus transversus atlantis: Apfisis trans
versa del atlas
7. Arcus ventralis atlantis: Arco ventral del atlas
8. Tuberculum ventrale atlantis: Tubrculo ven
tral del atlas
9. Foramen vertebrle laterale axis: Agujero ver
tebral lateral del axis
10. Canalis transversarius: Canal transverso
11. Processus articulares caudales: Apfisis articu
lares caudales
12. Processus articulares craniales: Apfisis arti
culares craneales
13. Foramina vertebraba lateralia: Agujeros verte
brales laterales
14. Foramen vertebrle laterale vertebrae thoraci
cae I: Agujero vertebral lateral de la primera
vrtebra torcica
15. Processus transversi Itubrculo dorsalis): Ap
fisis transversas (tubrculos dorsales)
16. Tubrculo ventralia processuum transverso-
rum vertebrarum cervicalium Ill-V: Tubrculos
ventrales de las apfisis transversas de las vr
tebras cervicales III a V
17. Costa I: Primera costilla
18. Processus transversus vertebrae thoracicae I:
Apfisis transversa de la primera vrtebra tor
cica
19. Lamina ventralis processus transversi (verte
brae cervicali VI): lamina ventral de la apfisis
transversa (sexta vrtebra cervical)
105
CERDO
Diseccin del cuello. Plano superficial. Se han extirpado los msculos cutneos
en la parte izquierda
Figura 99
1. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del 8. Ai. stemocephalicus: Msculo estemoceflico 20. tomus colli ni. facialis. v. muxillaris: Ramo del
msculo trapecio 9. Ai. subclavius: Msculo subclavio cuello del nervio facial, vena maxilar
2. Pars thoracica mi. trapezii: Parte torcica del 10. Ai. omotransversarius: Msculo omotransverso 21. Glandula mandibularis: Glndula mandibular
msculo trapecio 11. Ai. supraspinatus: Msculo supraespinoso 22. Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
3. Aponeurosis mi. trapezii: Aponeurosis del ms 12. Ai. deltoideus: Msculo deltoides nervio accesorio
culo trapecio 13. 14. Caput longum mi. tricipitis brachii: Cabeza 23. Ato. cervicales: Nervios cervicales
4. Spina scapulae: Espina de la escpula larga del msculo trceps braquial 24. N. supraclavicularis: Nervio supraclavicular
5. 6, 7. Ai. brachiocephalicus: Msculo braquiocef- 15. Caput laterale mi. tricipitis brachii: Cabeza la 25. V. jugularis extema: Vena yugular externa
lico teral del msculo trceps braquial 26. V. linguofacialis: Vena linguofacial
5. Ai. cleidocephalicus (pars occipitalis1: Msculo 16. Ai. masseter: Msculo masetero 27. Ai. axillaris: Nervio axilar
cleidoceflico (parte occipital) 17. Ai. sternohyoideus: Msculo esternohioideo 28. V7. cephalica, n. cutaneus antebrachii cranialis:
6. Ai. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo 18. Ai. brachialis: Msculo braquial Vena ceflica, nervio cutneo craneal del ante
cleidoceflico (parte mastoidea) 19. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis: Ramo bu brazo
7. Ai. cleidobrachialis: Msculo cleidobraquial cal dorsal del nervio facial
106
Diseccin del cuello. Plano profundo. Vista desde la izquierda
CERDO
Figura 100
1. Ai. rhomboideus cervicis: Msculo romboides
del cuello
1'. Ai. rhomboideus capitis: Msculo romboides de 10. Hamus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del 23. Mm. intercostales externi: Msculos intercosta
la cabeza nervio accesorio les extemos
2. Ai. complexus: Msculo complejo 11. Ai. intertransversarius cervicis dorsalis: Ms 24. M. rectus thoracis: Msculo recto del trax
3. Ai. splenius: Msculo esplenio culo intertransverso dorsal del cuello 25. A. carotis communis, truncus vagosympathi-
3'. Ai. splenius, insertio atlantica: Msculo esple 12. Ai. intertransversarius cervicis ventralis: Ms cus, v. jugularis interna: Arteria cartida co
nio, insercin en el alias culo intertransverso ventral del cuello mn, tronco vagosimptico, vena yugular in
4. Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de la 13. Ai. scalenus dorsalis: Msculo escaleno dorsal terna
cabeza 14. Ai. scalenus medius: Msculo escaleno medio 26. N. cervicalis 111: Tercer nervio cervical
5. Ai. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato 15. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza 27. N. cervicalis IV: Cuarto nervio cervical
ventral del cuello 16. Ai. thyrohyoideus: Msculo tirohioideo 28. N. cervicalis V: Quinto nervio cervical
6. Ai. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo 17. Ai. sternothyroideus: Msculo esternotiroi- 29. N. cervicalis VI: Sexto nervio cervical
caudal de la cabeza deo 30. N. cervicalis VII: Sptimo nervio cervical
7. Al. oblicuus capitis cranialis: Msculo oblicuo 18. Portio dorsalis mi. sternothyroidei: Porcin 31. N. cervicalis VIII: Octavo nervio cervical
craneal de la cabeza dorsal del msculo estemotiroideo 32. V. jugularis extema: Vena yugular extema
8. Processus transversus atlantis: Apfisis trans 19. Portio ventralis mi. sternothyroidei: Porcin 33. A. et v. axillaris: Arteria y vena axilares
versa del atlas ventral del msculo estemotiroideo 34. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
9. Processus paracondylaris, m. rectus capitis late- 20. Ai. sternohyoideus: Msculo esternohioideo 35. Trachea: Trquea
ralis: Apfisis paracondilar, msculo recto late 21. Ai. sternocephalicus: Msculo esternoceflico 36. Thymus, v. cephalica: Timo, vena ceflica
ral de la cabeza 22. N. masseter: Msculo masetero 37. Thyrohyoideum: Tirohioides
107
CERDO
Seccin transversal del cuello a nivel de la segunda vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal de la seccin
M. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo
cleidoceflico (parte mastoidea)
V. vertebralis: Vena vertebral
Figura 101
1. M. rhomboideus cervicis: Msculo romboides
del cuello
1. M. rhomboideus capitis: Msculo romboides de
la cabeza
2. Pars cervicalis mi. trapezii: Corte cervical del
msculo trapecio
3. 4. M. semispinalis capitis: Msculo semiespinal
de la cabeza
3. Ai. compiexus: Msculo complejo
4. M. biventer cervicis: Msculo digstrico del
cuello
5. M. splenius: Msculo esplenio
6. M. rectus capitis dorsalis major: Msculo recto
dorsal mayor de la cabeza
7. M. cleidocephalicus (pars occipitalis]: Msculo
cleidoceflico (parte occipital)
8. M. longissimus capitis et m. iongissimus atlan-
tis: Msculos longsimo de la cabeza y longsi-
mo del atlas
9. M. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo
caudal de la cabeza
10. M. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato
ventral del cuello
11. Dura mater spinalis: Duramadre espinal
12. Medulla spinalis: Mdula espinal
13. Atlas: Atlas
14. Plexus vertebralis internus: Plexo vertebral in
terno
15. Dens axis: Diente del axis
16. M. intertransversarius cervicis dorsalis et ven
tralis: Msculos intertransversos dorsal y ven
tral del cuello
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
M. longus capitis et m. longus colli: Msculos
largo de la cabeza y largo del cuello
M. stemocephalicus: Msculo esternoceflico
Lnn. retropharyngei laterales: Linfondulos re-
trofarngeos laterales
M. cutaneus colli: Msculo cutneo del cuello
Clandula parotis: Glndula partida
Clandula mandibularis: Glndula mandibular
Truncus vagosympathicus v. jugularis interna:
Tronco vagosimptico, vena yugular interna
Vestibulum esophageum: Vestbulo esofgico
V. maxillaris: Vena maxilar
A. carotis communis: Arteria cartida comn
V. linguofacialis: Vena linguofacial
Cartlago arytenoidea, m. cricoarytenoideus
dorsalis et lateralis: Cartlago aritenoides, ms
culo cricoaritenoideo dorsal y lateral
Cartlago thyroidea: Cartlago tiroides
M. omohyodeus: Msculo omohioideo
M. sternothyroideus: Msculo esternotiroideo
Cavum laryngis: Cavidad larngea
M. sternohyodeus: Msculo esternohioideo
108
CERDO
Seccin transversal del cuello a nivel de la tercera vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 102
1. Ai. rhomboideus capitis: Msculo romboides
de la cabeza
2. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del
msculo trapecio
3. Ai. rhomboideus cervicis: Msculo romboides
del cuello
4. 5. Ai. splenius: Msculo esplenio
6. 7. Ai. semispinalis capitis: Msculo semiespi-
nal de la cabeza
6. Ai. biventer cervicis: Msculo digstrico del
cuello
7. Ai. complexus: Msculo complejo
8. Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de
la cabeza
9. Ai. longissimus atlantis: Msculo longsimo del
atlas
10. Ai. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato
ventral del cuello
11. Ai. omotransversarius: Msculo omotransverso
12. Ai. rectus capitis dorsalis majar: Msculo recto
dorsal mayor de la cabeza
13. Ai. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo
caudal de la cabeza
14. 15. Ai. cleidocephalicus: Msculo cleidocef-
lico
14. Ai. cleidocephalicus (pars occipitalisl: Msculo
cleidoceflico (parte occipital)
15. Ai. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo
cleidoceflico (parte mastoidea)
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
Ai. intertransversarius cervicis dorsalis: Ms- 26.
culo intertransverso dorsal del cuello
Ai. intertransversarius cervicis centralis: Ms- 27.
culo intertransverso ventral del cuello
Ai. longus colli: Msculo largo del cuello 28.
Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
Ai. cutaneus colli: Msculo cutneo del cuello 29.
Ai. sternocephalicus: Msculo estemoceflico 30.
Truncus vagoslympaticus, m. omohyoideus: 31.
Tronco vagosimptico, msculo omohioideo
A. carotis communis. v. jugularis interna: Arte- 32.
ria cartida comn, vena yugular interna 33.
V. jugularis externa, lnn. cervicales superficia- 34.
les ventrales: Vena yugular externa, linfondu- 35.
los cervicales superficiales ventrales 36.
Glandula parotis: Glndula partida 37.
Cartlago cricoidea, m. cricothyroideus: Cart
lago cricoides, msculo cricotiroideo
Ai. sternothyroideus (portio dorsalis): Msculo
esternotiroideo (porcin dorsal)
Ai. sternothyroideus (portio ventralis): Msculo
esternotiroideo (porcin ventral)
Ai. sternohyoideus: Msculo esternohioideo
Glandula mandibulars: Glndula mandibular
Processus spinosus axis: Apfisis espinosa del
axis
Vertebra cervicalis 111: Tercera vrtebra cervical
Medulla spinalis: Mdula espinal
Ligamentum flavum: Ligamento amarillo
A. et v. vertebralis: Arteria y vena vertebrales
Esophagus: Esfago
Cavum laryngis: Cavidad larngea
109
CERDO
Seccin transversal del cuello a nivel de la cuarta vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 103
1. Ai. rhomboideus cen' icis: Msculo romboides 9.
del cuello
2. M. rhomboideus capitis: Msculo romboides de 10.
la cabeza
3. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del
msculo trapecio 11.
4. Ai. splenius: Msculo esplenio
5. 6. M. semispinalis capitis: Msculo semiespinal 12.
de la cabeza 13.
5. M. biventer cervicis: Msculo digstrico del cuello
6. Ai. complexus: Msculo complejo 14.
7. A. et v. cervicalis profunda: Arteria y vena cer- 15.
vicales profundas 16.
8. iVi. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato
ventral del cuello 17.
Ai. multifidus cervicis: Msculo multfido del
cuello
Ai. longissimus capitis et m. longissimus atlan-
tis: Msculos longsimo de la cabeza y longsi-
mo del atlas
Af. longissimus cervicis: Msculo longsimo
del cuello
Medulla spinalis: Mdula espinal
llexus vertebralis internus: Plexo vertebral in
terno
A. et v. vertebralis: Arteria y vena vertebrales
Vertebra cervicalis TV: Cuarta vrtebra cervical
Ai. omotransversarius: Msculo omotrans-
verso
Ai. supraspinatus: Msculo supraespinoso
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
Ai. intertransversarus cervicis dorsalis: Ms
culo intertransverso dorsal del cuello
Ai. scalenus medius: Msculo escaleno medio
Ai. intertransversarus cervicis ventralis: Ms
culo intertransverso ventral del cuello
Ai. longus colli: Msculo largo del cuello
Ai. subclavius Im. pectoralis cleidoscapulars;
pars prescapularis mi. pectoralis profundi):
Msculo subclavio (msculo pectoral cleidoes-
capular; parte preescapular del msculo pecto
ral profundo)
Ai. brachiocephalicus: Msculo braquiocef-
lico
Esophagus. n. laryngeus recurrens: Esfago, ner
vio larngeo recurrente
A. carotis communis, truncus vagosympathi-
cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim-
ptico
V. jugularis interna: Vena yugular interna
Ai. sternocephalicus: Msculo estemoceflico
V. jugularis externa, m. sternothyroideus: Vena
yugular externa, msculo esternotiroideo
Ai. sternohyoideus: Msculo esternohioideo
Pars superficialis mi. cutanei colli: Parte su
perficial del msculo cutneo del cuello
Pars profunda mi. cutanei colli: Parte profunda
del msculo cutneo del cuello
Trachea: Trquea
110
Regiones superficiales de la cabeza
CABALLO
CABALLO
Vista lateral por transparencia
del crneo
Figuras 104 y 105
1-3. Regio nasalis: Regin nasal 11. Regio orbitalis (regio paipebralis inferior et A. Naris: Ollar
1. Regio dorsalis nasi: Regin dorsal de la nariz palpebralis superior): Regin orbitaria (regin B. Labium superius: Labio superior
2. Regio lateralis nasi: Regin lateral de la nariz palpebral inferior y superior) C. Labium inferius: Labio inferior
3. Regio naris: Regin de los ollares 12. Regio frontalis: Regin frontal D. Incisura vasorum facialium: Incisura de los va
4. Regio maxillaris: Regin maxilar 13. Regio parietalis: Regin parietal sos faciales
5. Regio buccalis: Regin bucal 14. Regio temporalis: Regin temporal E. Crista facialis: Cresta facial
6. Regio mandibulars: Regin mandibular 15. Fossa supraorbitalis: Fosa supraorbitaria F. Cirrus capitis: Flequillo
7. Regio oralis (regio labialis superior et regio la- 16. Regio zygomatica: Regin cigomtica G. Juba: Crin
biaiis inferior): Regin oral (regiones labial su 17. Regio articulationis temporomandibularis: Re H. Aurcula: Oreja
perior y labial inferior) gin de la articulacin temporomandibular
I-
Processus transversus atlantis: Apfisis trans
8. Regio mentalis: Regin mentoniana 18. Regio parotidea: Regin parotdea versa del atlas
9. Regio infraorbitalis: Regin infraorbitaria 19. Regio laryngea: Regin larngea K. Sulcus jugularis: Surco yugular
10. Regio masseterica: Regin masetrica 20. Margo mandibulae: Borde de la mandbula
111
Crneo de potro (recin nacido)
CABALLO
Figura 106
1. Os ncisivum: Hueso incisivo 11. Pars squamosa ossis temporalis: Parte escamo
2. Os nasale: Hueso nasal sa del hueso temporal
3. Maxlla: Maxilar 12. Pars tympanica ossis temporalis: Parte timp
4. Os zygomatcum: Hueso cigomtico nica del hueso temporal
5. Os lacrmale: Hueso lagrimal 13. Porus acusticus externus: Poro acstico ex
6. Os frontale: Hueso frontal terno
7. Os parietale: Hueso parietal 14. Processus paracondylaris: Apfisis paracon-
8. Os interparetale: Hueso interparietal dilar
9. Os occipitale: Hueso occipital 15. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
10. Condylus occipitalis: Cndilo occipital 16. Foramen infraorbitale: Agujero infraorbitario
17. Foramen supraorbitale: Agujero supraorbitario
18. Foramen mentale: Agujero mentoniano
19. Dentes incisivi I (decidui): Primeros dientes in
cisivos (deciduos)
20. Dentes incisivi II (decidui): Segundos dientes
incisivos (deciduos)
21. 22, 23. Dentes premolares superiores: Dientes
premolares superiores
24. Mandbula: Mandbula
25. Sutura frontonasals: Sutura frontonasal
112
Crneo visto desde la izquierda, con modelado del seno maxilar
y los cornetes esculpidos
CABALLO
Figura 107
1. Maxilla: Maxilar 15. Foramen supraorhitale: Agujero supraorbitario 29. Processus mastoideus ossis temporalis: Apfi
2. Os nasale: Hueso nasal 16. Os frontale: Hueso frontal sis mastoides del hueso temporal
3. Os incisivum: Hueso incisivo 17. Fossa mi. obliqui ventralis bulbi: Fosa del ms 30. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
4. Incisura nasoincisiva: Incisura nasoincisiva culo oblicuo ventral del globo ocular 31. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar
5. Dentes incisivi: Dientes incisivos 18. Fossa sacci lacrimalis: Fosa del saco lagrimal 32. Dentes premolares: Dientes premolares
6. Sinus conchofrontalis: Seno conchofrontal 19. Canalis infraorbitas: Canal infraorbitario 33. Dentes molares: Dientes molares
7. Canalis nasolacrimalis: Canal nasolagrimal 20. Os parietale: Hueso parietal 34. Ramus mandibulae: Rama de la mandbula
8. Sinus conchae ventwlis: Seno de la concha 21. Crista nuchae: Cresta de la nuca 35. Hamulus pterygoideus: Gancho pterigoideo
ventral 22. Crista temporalis: Cresta temporal 36. Corpus mandibulae: Cuerpo de la mandbula
9. Bulla conchae nasalis ventralis: Bulla de la 23. Processus- zygomaticus ossis frontalis: Apfisis 37. Incisura vasorum facialium: Incisura de los va
concha nasal ventral cigomtica del hueso frontal sos faciales
10. Septum sinuum maxillarium: Septo del seno 24. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico 38. Angulus mandibulae: ngulo mandibular
maxilar 25. Porus acusticus externus: Poro acstico externo 39. Processus coronoideus mandibulae: Apfisis co-
11. Sinus maxillaris caudalis: Seno maxilar caudal 26. Canalis opticus: Canal ptico ronoides de la mandbula
12. Sinus maxillaris rostralis: Seno maxilar rostral 27. Fissura orbitalis et foramen alare rostrale: Fi 40. Processus condylaris mandibulae: Apfisis con-
13. Crista facialis: Cresta facial sura orbitaria y agujero alar rostral dilar de la mandbula
14. Apertura sinus sphenopalatini: Abertura del 28. Processus retroarticularis: Apfisis retroarti- 41. Foramen mentle: Agujero mentoniano
seno esfenopalatino cular 42. Dentes canini: Dientes caninos
113
CABALLO
Crneo visto desde la izquierda. Los contornos seos se han sealado en color
Figura 108
1. Mandbula: Mandbula 13. Os interparietale: Hueso interparietal 23 Sutura temporozygomatica: Sutura temporoci-
2. Maxlla: Maxilar 14. Sutura maxilloincisiva: Sutura maxiloincisiva gomtica
3. Os incsvum: Hueso incisivo 15. Su/ ura nasomaxillaris: Sutura nasomaxilar 24. Sutura squamosofrontalis: Sutura escamofrontal
4. Os nasale: Hueso nasal 16. Sutura lacrimomaxillaris: Sutura lagrimoma- 25. Sutura temporofrontalis: Sutura temporofrontal
5. Os lacrmale: Hueso lagrimal xilar 26. Sutura coronalis: Sutura coronal
6. Os zygomaticum: Hueso cigomtico 17. Sutura zygomaticomaxillaris: Sutura cigomati- 27. Sutura squamosa: Sutura escamosa
7. Os frontale: Hueso frontal comaxilar 28. Sutura lambdoidea: Sutura lambdoidea
8. Os presphenodale: Hueso preesfenoides 18. Sutura nasoincisiva: Sutura nasoincisiva 29. Sutura occipitomastoidea: Sutura occipitomas-
9. Lamina perpendiculars ossis palatini: Lmina 19. Sutura frontonasalis: Sutura frontonasal toidea
perpendicular del hueso palatino 20. Sutura nasolacrimalis: Sutura nasolagrimal 30. Sutura sphenopalatina: Sutura esfenopalatina
10. Os temporale: Hueso temporal 21. Sutura frontolacrimalis: Sutura frontolagrimal 31. Sutura squamosomastoidea: Sutura escamo-
11. Os parietale: Hueso parietal 22. Sutura lacrimozygomatica: Sutura lacrimocigo- mastoidea
12. Os occipitale: Hueso occipital matica
114
CABALLO
Seccin media del crneo. Los contornos seos se han sealado en color.
Vista de la parte derecha

Figura 109
1. Os ncisivum: Hueso incisivo 15. Ala ossis basisphenoidalis: Ala del hueso ba 28. Sutura frontonasalis: Sutura frontonasal
2. Maxilla: Maxilar siesfenoides 29. Sutura coronalis: Sutura coronal
3. Processus palatinus maxillae: Apfisis palati 16. Corpus ossis praesphenoidalis: Cuerpo del hue 30. Sutura sphenofrontalis: Sutura esfenofrontal
na del maxilar so preesfenoides 31. Sutura sphenosquamosa: Sutura esfenoesca-
4. Processus alveolaris maxillae: Apfisis alveo 17. Ala ossis praesphenoidalis: Ala del hueso pre mosa
lar del maxilar esfenoides 32. Sutura squamosa: Sutura escamosa
5. Os nasale: Hueso nasal 18. Pars squamosa ossis temporalis: Porcin esca 33. Sutura occipitomastoidea: Sutura occipitomas-
6. Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal mosa del hueso temporal toidea
7. Os conchae nasalis ventralis: Hueso de la con 19. Pars petrosa ossis temporalis: Porcin petrosa 34. Synchondrosis sphenooccipitalis: Sincondrosis
cha nasal ventral del hueso temporal esfenooccipital
8. Ethmolurbinalia: Etmoturbinados 20. Os interparietale: Hueso interparietal 35. Processus pterygoideus ossis basisphenoida
9. Vomer: Vmer 21. Os parietale: Hueso parietal lis: Apfisis pterigoides del hueso basiesfe
10. Lamina horzontalis ossis palatini: Lmina ho 22. Pars lateralis ossis occipitalis: Porcin lateral noides
rizontal del hueso palatino del hueso occipital 36. Synchondrosis intersphenoidalis: Sincondrosis
11. Lamina perpendicularis ossis palatini: Lmina 23. Squama occipitalis: Escama del occipital interesfenoidai
perpendicular del hueso palatino 24. Pars basilaris ossis occipitalis: Porcin basilar 37. Sutura palatomaxillaris: Sutura palatomaxilar
12. Os pterygoideum: Hueso pterigoides del hueso occipital 38. Mandbula: Mandbula
13. Os frontale: Hueso frontal 25. Sutura maxilloincisiva: Sutura maxiloincisiva
14. Corpus ossis basisphenoidalis: Cuerpo del hue 26. Sutura nasoincisiva: Sutura nasoincisiva
so basiesfenoides 27. Sutura nasomaxillaris: Sutura nasomaxilar
115
CABALLO
Crneo. Vista craneal (superficie oral-rostral)
Figura 110
1. Os frontale: Hueso frontal 10. Processus lacrimalis rostralis: Apfisis lagri 17. Orbita: rbita
2. Os nasale: Hueso nasal mal rostral 18. Choana dextra: Coana derecha
3. Os lacrmale: Hueso lagrimal 11. Processus lacrimalis caudalis: Apfisis lagri
I,
Dens incisivus superior I: Primer diente incisi
4. Os zygomaticum: Hueso cigomtico mal caudal vo superior
5. Muxilla: Maxilar 12. Incisura nasoincisiva: Incisura nasoincisiva
\
Dens incisivus superior II: Segundo diente in
6. Os incisivum: Hueso incisivo 13. Canalis interincisivus: Canal interincisivo cisivo superior
7. Vomer: Vmer 14. Crista facialis: Cresta facial
I3
Dens incisivus superior III: Tercer diente inci
8. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis 15. Ramus mandibulae: Rama mandibular sivo superior
cigomtica del hueso frontal 16. Incisura vasorum facialium: Incisura de los va
9. Foramen infraorbitale: Agujero infraorbitario sos faciales
116
CABALLO
Crneo. Vista de la superficie caudal
1
Figura 111
1. Crista nuchae: Cresta de la nuca 8. Collum mandibulae: Cuello de la mandbula 16. Choana: Coana
2. Protuberantia occipitalis externa: Protuberancia 9. Foramen sphenopalatinum: Agujero esfenopala- 17. Vomer: Vmer
occipital externa tino 18. Foramen palatinum majus: Agujero palatino
3. Condylus occipitalis: Cndilo occipital 10. Foramen maxillare: Agujero maxilar mayor
4. Foramen magnum: Agujero magno 11. Hamulus pterygoideus: Gancho pterigoideo 19. Angulus menta lis: ngulo mentoniano
5. Processus coronoideus mandibulae: Apfisis co- 12. Foramen palatinum caudale: Agujero palatino 20. Angulus mandibulae: ngulo mandibular
ronoides de la mandbula caudal 21. Fissura palatina: Fisura palatina
6. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico 13. Cunulis ni. bypoglossi: Canal del nervio hipo- 22. Processus palatinus maxillae: Apfisis palati
7-8 Processus condylaris mandibulae: Apfisis gloso na del maxilar
condilar de la mandbula 14. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar 23. Processus palatinus ossis incisivi: Apfisis pa
7. Caput mandibulae: Cabeza de la mandbula 15. Foramen mandibulae: Agujero mandibular latina del hueso incisivo
117
CABALLO
Crneo. Vista de la superficie dorsal. Se han modelado los senos paranasales
Figura 112
1. Crista nuchae: Cresta de la nuca
2. Crista sagittalis externa: Cresta sagital externa
3. Os parietale: Hueso parietal
4. Pars squamosa ossis temporalis: Parte escamo
sa del temporal
5. Linea temporalis: Lnea temporal
6. Os frontale: Hueso frontal
7. Foramen supraorbitale: Agujero supraorbitario
8. Os lacrmale: Hueso lagrimal
9. Os zygomaticum: Hueso cigomtico
10. Os nasale: Hueso nasal
11. Maxilla: Maxilar
12. Os incisivum: Hueso incisivo
13. Processus zygomaticus ossis temporalis: Apfi
sis cigomtica del temporal
14. Orbita: rbita
15. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis
cigomtica del frontal
16. Foramen infraorbitale: Agujero infraorbitario
17. Canalis interincisivus: Canal interincisivo
18. Sinus frontalis: Seno frontal
19. Lamina lectora ossis ethmoidalis: Lmina tec-
toria del hueso etmoides
20. Sinus conchofrontalis: Seno conchofrontal
21. Apertura frontomaxillaris: Abertura frontoma-
xilar
22. Sinus maxillaris caudalis: Seno maxilar caudal
23. Sinus maxillaris rostralis: Seno maxilar rostral
24. Fissura palatina: Fisura palatina
118
CABALLO
Crneo. Vista de la superficie dorsal. Se han sealado en color los contornos seos
Figura 113
1. Os occipitale: Hueso occipital
2. Os nterparietale: Hueso interparietal
3. Os parietale: Hueso parietal
4. Os temporale: Hueso temporal
5. Os frontale: Hueso frontal
6. Os nasale: Hueso nasal
7. Os lacrmale: Hueso lagrimal
8. Os zygomaticum: Hueso cigomtico
9. Maxilla: Maxilar
10. Os incisivum: Hueso incisivo
11. Sutura sagittalis: Sutura sagital
12. Sutura interfrontalis: Sutura interfrontal
13. Sutura internasalis: Sutura internasal
14. Sutura lambdoidea: Sutura lambdoidea
15. Sutura squamosa: Sutura escamosa
16. Sutura coronalis: Sutura coronal
17. Sutura squamosofrontalis: Sutura escamofrontal
18. Sutura temporofrontalis: Sutura temporofrontal
19. Sutura frontonasalis: Sutura frontonasal
20. Sutura nasolacrimalis: Sutura nasolagrimal
21. Sutura frontolacrimalis: Sutura frontolagrimal
22. Sutura lacrimozygomatica: Sutura lacrimocigo-
mtica
23. Sutura lacrmomaxillaris: Sutura lacrimomaxilar
24. Sutura nasomaxillaris: Sutura nasomaxilar
25. Sutura nasoincisiva: Sutura nasoincisiva
119
Crneo. Vista ventral
CABALLO
Figura 114
1. Foramen magnum: Agujero magno
2. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
3. Pars basilaris ossis occipitales: Parte basilar
del hueso occipital
4. Fossa condylaris ventralis: Fosa condilar ven
tral
5. Processus paracondylaris: Apfisis paracondi-
lar
B. Pas tympanica ossis temporalis: Parte timp
nica del hueso temporal
7. Meatus acusticus externus: Meato acstico ex
terno
8. Processus muscularis: Apfisis muscular
9. Canalis ni. hypoglossi: Canal del nervio hipo-
gloso
10. Foramen lacerum: Agujero rasgado
11. Pars petrosa ossis temporalis: Parte petrosa del
hueso temporal
12. Processus styloideus: Apfisis estiloides
13. Fossa mandibularis: Fosa mandibular
14. Processus retroarticularis: Apfisis retroarticu-
lar
15. Corpus ossis basisphenoidalis: Cuerpo del hue
so basiesfenoides
16. Tuberc.ulum articulare: Tubrculo articular
17. Foramen alare caudale: Agujero alar caudal
18. Foramen ethmoidale: Agujero etmoidal
19. Os pterygoideum: Hueso pterigoides
20. Vomer: Vmer
21. Lamina perpendicularis ossis palatini: Lmina
perpendicular del hueso palatino
22. Lamina horizontalis ossis palatini: Lmina ho
rizontal del hueso palatino
23. Tuber maxillae: Tubrculo del maxilar
24. Os zygomaticum: Hueso cigomtico
25. Facies facialis maxillae: Cara facial del maxilar
26. Processus palatinus maxillae: Apfisis palati
na del maxilar
27. Processus palatinus ossis incisivi: Apfisis pa
latina del hueso incisivo
28. Fissura palatina: Fisura palatina
29. Dens caninus: Diente canino
30. Os incisivum: Hueso incisivo
31. Canalis interincisivus: Canal interincisivo
32. Foramen palatinum majus: Agujero palatino
mayor
33. Foramen supraorbitale: Agujero supraorbitario
120
Crneo. Vista ventral. Se han sealado en color los contornos seos
CABALLO
Figura 115
1. Os occipitale: Hueso occipital
2. Pars squamosa ossis temporalis: Parte escamo
sa del hueso temporal
2. Pars tympanica et pars petrosa ossis tempora
lis: Partes timpnica y petrosa del hueso tem
poral
3. Corpus ossis hasisphenoidalis: Cuerpo del hue
so basiesfenoides
3. Corpus ossis presphenoidalis: Cuerpo del hue
so preesfenoides
4. Os pterygoideum: Hueso pterigoides
5. Vomer: Vmer
6. Os palatinum: Hueso palatino
7. Os zygomaticum: Hueso cigomtico
8. Maxilla: Maxilar
9. Os frontale: Hueso frontal
10. Os incisivum: Hueso incisivo
11. Sutura occipitomastoidea: Sutura occipitomas-
toidea
12. Synchondrosis sphenooccipitalis: Sincondrosis
esfenooccipital
13. Sutura sphenosquamosa: Sutura esfenoesca-
mosa
14. Sutura squamosomastoidea: Sutura escamo-
mastoidea
15. Fissura petrosquamosa: Fisura petroescamosa
16. Sutura squamosofrontalis: Sutura escamofrontal
17. Sutura temporofrontalis: Sutura temporofrontal
18. Sutura sphenofrontalis: Sutura esfenofrontal
19. Sutura temporozygomatica: Sutura temporoci-
gomtica
20. Sutura pterygopalatina: Sutura pterigopalatina
21. Sutura pa latom axil la ris .Sutura palatomaxilar
22. Sutura zygomaticomaxillaris: Sutura cigomati-
comaxilar
23. 26. Sutura palatina mediana: Sutura palatina
media
23. Sutura palatina mediana (ossium palatino-
rum): Sutura palatina media (de los huesos pa
latinos)
24. Sutura palatina transversa: Sutura palatina
transversa
25. Sutura sphenopalatina: Sutura esfenopalatina
26. Sutura palatina mediana (maxillarum et os
sium incisivorum): Sutura palatina media (de
los huesos maxilares e incisivos)
27. 28. Suturaemaxilloincisivae: Suturas maxiloin-
cisivas
121
Articulacin temporomandibular. Vista desde la izquierda.
Arriba, intacta; abajo, abierta
CABALLO
Figura 116
1. Processus coronoideus mandibulae: Apfisis
coronoides de la mandbula
2. Processus zygomaticus oasis temporalis: Apfi
sis cigomtica del hueso temporal
3. Porus acusticus exterrtus: Poro acstico externe
4. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilan
5. Processus styloideus: Apfisis estiloides
6. Tympanohyoideum: Timpanohioides
7. Stylohyoideum: Estilohioides
8. Lig. laterale: Ligamento lateral
9. Capsula articularis: Cpsula articular
10, 11. Lig. caudale: Ligamento caudal
12. Discus articularis: Disco articular
13. Capul mandibulae: Cabeza de la mandbula
122
Msculos de la cabeza. Plano superficial. Vista desde la izquierda
CABALLO
Figura 117
1. Ai. incisivus inferior: Msculo incisivo inferior 13. Pars dorsalis mi. lateralis nasi: Parte dorsal del 25. Ai. obliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo
2. M. orbicularis oris: Msculo orbicular de la boca msculo lateral de la nariz craneal de la cabeza
3. Ai. levator labii superioris: Msculo elevador 14. Pars ventralis mi. lateralis nasi: Parte ventral 26. Ai. semispinalis capitis: Msculo semiespinal
del labio superior del msculo lateral de la nariz de la cabeza
4. Ai. levator nasolabialis: Msculo elevador na 15. Ai. dilatador naris apicalis: Msculo dilatador 27. Ai. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo
solabial apical de la nariz caudal de la cabeza
5. Ai. caninus: Msculo canino 16. Ai. levator ngulo oculi medialis: Msculo ele 28. Tendo mi. longissimi atlantis: Tendn del
6. Ai. zygomaticus: Msculo cigomtico vador del ngulo medial del ojo msculo longsimo del atlas
7. iVi. zygomaticobuccalis (var.): Msculo cigoma- 17. Ai. orbicularis oculi: Msculo orbicular del 29. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
ticobucal (variable) ojo 30. Ai. cricoarytenoideus dorsalis: Msculo crico-
8. Pars molaris mi. buccinatoris: Parte molar del 18. Ai. depressor palpebrae inferioris: Msculo de aritenoideo dorsal
msculo buccinador presor del prpado inferior 31. Ai. cricopharyngeus: Msculo cricofarngeo
9. Pars buccalis mi. buccinatoris: Parte bucal del 19. Pars suprficilis mi. masseteris: Parte superfi 32. Ai. sternothyroideus: Msculo estemotiroideo
msculo buccinador cial del msculo masetero 33. Ai. omohyoideus: Msculo omohioideo
10. Ai. depressor labii inferioris: Msculo depresor 20. Pars profunda mi. masseteris: Parte profunda 34. Ai. sternohyoideus: Msculo estemohioideo
del labio inferior del musculo masetero 35. Stylohyoideum: Estilohioides
10. Tendo mi. depressoris labii inferioris: Tendn 21. Ai. temporalis: Msculo temporal 36. Processus transversus atlantis: Apfisis trans
del msculo depresor del labio inferior 22. Pars occipitomandibularis mi. digastrici: Parte versa del atlas
11. M. cutaneus faciei: Msculo cutneo de la cara occipitomandibular del msculo digstrico 37. Esophagus: Esfago
12. Pars caudalis mi. lateralis nasi: Parte caudal 23. Ai. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo 38. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
del msculo lateral de la nariz 24. Ai. stylohyoideus: Msculo estilohioideo 39. Trachea: Trquea
123
Msculos de la lengua y de la cavidad farngea. Vista desde la izquierda.
Se ha extirpado la mitad izquierda de la mandbula con el masetero
CABALLO
Figura 118
1. M. temporalis: Msculo temporal 11. M. hyoglossus: Msculo hiogloso 25. Ai. semispinalis capitis: Msculo semiespirL
2. Ai. occipitohyoideus: Msculo occipitohioi- 12. A. styloglossus: Msculo estilogloso de la cabeza
deo 13. Ai. genioglossus: Msculo geniogloso 26. Af. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicL
3. Pars occipitomandibularis mi. digastrici: Parte 14. A. geniohyoideus: Msculo genihioideo caudal de la cabeza
occipitomandibular del msculo digstrico 15. Pars caudalis mi. mylohyoidei: Parte caudal 27. Tendo mi. longissimus atlantis: Tendn d
4. Ventar caudalis mi. digastrici: Vientre caudal del msculo milohioideo msculo longsimo del atlas
del msculo digstrico 16. Pars rostralis mi. mylohyoidei: Parte rostral del 28. M. longus capitis: Msculo largo de la cabez:
5. Tendo mi. digastrici: Tendn del msculo di msculo milohioideo 29. Esophagus: Esfago
gstrico 17. A. stylopharyngeus: Msculo estilofarngeo 30. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
6. Venter rostralis mi. digastrici: Vientre rostral 18. A. hyopharyngeus: Msculo hiofarngeo 31. Trachea: Trquea
del msculo digstrico 19. A. thyropharyngeus: Msculo tirofarngeo 32. Lingua: Lengua
7. Ai. stylohyoideus: Msculo estilohioideo 20. M. cricopharyngeus: Msculo cricofarngeo 33. Mandibula: Mandbula
8. M. tensor veli palatini: Msculo tensor del velo 21. M. thyrohyoideus: Msculo tirohioideo 34. Stylohyoideum: Estilohioides
del paladar 22. Ai. sternothyroideus: Msculo estemotiroideo 35. Thyrohyoideum: Tirohioides
9. M. levator veli palatini: Msculo elevador del 23. M. omohyoideus et m. sternohyoideus: Mscu 36. Diverticulum tubae auditivae: Divertculo de
velo del paladar lo omohioideo y msculo esternohioideo trompa auditiva
10. M. palatopharyngaus et m. pterygopharyngeus: 24. M. obliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo
Msculos palatofarngeo y pterigofaringeo craneal de la cabeza
124
Plano profundo de los msculos de la lengua y de la cavidad farngea.
Vista desde la izquierda. Se ha extirpado la mitad izquierda de la mandbula
con el msculo masetero, junto con los msculos superficiales de la cavidad farngea
CABALLO
Figura 119
1. Ai. temporalis: Msculo temporaJ 12. Ai. genioglossus: Msculo geniogloso 22. Ungua: Lengua
2. Ai. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo 13. Ai. geniohyoideus (dexter): Msculo genihioi- 23. Papilla foliata: Papila foliada
3. Pars occipitomandibulars mi. digastrici: Parte deo (derecho) 24. Tonsilla palatina: Tonsila palatina
occipitomandibular del msculo digstrico 14. Ai. ceratohyoideus: Msculo ceratohioideo 25. Esophagus: Esfago
4. M. rectus capitis ventralis: Msculo recto ven 15. Ai. thyrohyoideus: Msculo tirohioideo 26. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
tral de la cabeza 16. Ai. cricoarytenoideus dorsalis: Msculo crico- 27. Trachea: Trquea
5. Ai. stylohyoideus: Msculo estilohioideo aritenoideo dorsal 28. Stylohyoideum: Estilohioides
6. Ai. stylopharyngeus: Msculo estilofarngeo 17. Ai. cricothyroideus: Msculo cricotiroideo 29. Processus lingualis: Apfisis lingual
7. M. tensor veli palatini: Msculo tensor del velo 18. Ai. obliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo 30. Ceratohyoideum: Ceratohioides
del paladar craneal de la cabeza 31. Thyrohyoideum: Tirohioides
8. M. levator veli palatini: Msculo elevador del 19. Ai. semispinalis capitis: Msculo semiespinal 32. Cartlago thyroidea: Cartlago tiroides
velo del paladar de la cabeza 33. Cartlago tricoidea: Cartlago cricoides
9. Ai. pterygopharyngeus: Msculo pterigofarngeo 20. Ai. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo 34. Diverticulum tubae auditvae: Divertculo de la
10. iVi. palatopbaryngeus: Msculo palatofarngeo caudal de la cabeza trompa auditiva
11. Ai. styloglossus: Msculo estilogloso 21. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
125
Diseccin de la cabeza
y parte adyacente del cuello.
Vista desde la izquierda.
Primer plano
CABALLO
Figura 120
1. M. levator nasolabialis: Msculo elevador naso- 15. Ai. interscutularis: Msculo interescutular 34. V. maxillaris: Vena maxilar
labial 16. Pars frontalis mi. frontoscutularis: Parte frontal 35. V. linguofacialis: Vena linguofacial
2. Ai. canirtus: Msculo canino del msculo frontoescutular 36. V. auricularis caudalis: Vena auricular caudal
3. Pars dorsalis mi. lateralis nasi: Parte dorsal del 17. Pars temporalis mi. frontoscutularis: Parte tem 37. Ramus massetericus a. carotidis externae.
msculo lateral de la nariz poral del msculo frontoescutular v. masseterica ventralis: Rama masetrica de
4. Ai. levator labii superoris: Msculo elevador 18. Ai. splenius: Msculo esplenio la arteria cartida externa, vena masetrica
del labio superior 19, 20, 21. Ai. brachiocephalicus: Msculo bra- ventral
5. Ai. dilatator naris apicalis: Msculo dilatador quioceflico 38. Ramus transversus faciei ni. auriculotempora-
apical de la nariz 22. Ai. sternocephalcus: Msculo esternoceflico lis: Ramo transverso de la cara del nervio auri
6. Ai. zygomaticus: Msculo cigomtico 23. Ai. omohyoideus et m. sternohyoideus: Mscu culotemporal
7. Pars buccalis mi. buccinatoris: Parte bucal del los omohioideo y estemohioideo 39. Ramus communicans ni. auriculotemporalis
msculo buccinador 24. Pars occipitomandibularis mi. digastrici: Parte ad n. facialem: Ramo comunicante del nervio
8. Vi. depressor labii inferioris: Msculo depresor occipitomandibular del msculo digstrico auriculotemporal al nervio facial
del labio inferior 25. Processus transversus atlantis: Apfisis trans 40. N. facialis: Nervio facial
9. Ai. orbicularis oris: Msculo orbicular de la boca versa del atlas 41. Ramus buccalis ventralis ni. facialis: Ramo bu
10. Ai. depressor palpebrae inferioris: Msculo de 26. A. et v. facialis: Arteria y vena faciales cal ventral del nervio facial
presor del prpado inferior 27. Ductus parotideus: Conducto parotdeo 42. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis: Ramo bu
11. Ai. levator anguli oculi medialis (m. corrugator 28. A. labialis inferior: Arteria labial inferior cal dorsal del nervio facial
superciliij: Msculo elevador del ngulo me 29. A. et v. lateralis nasi: Arteria y vena laterales 43. N. auricularis magnus: Nervio auricular mayor
dial del ojo (msculo corrugador superciliar) de la nariz 44. N. transversus colli: Nervio transverso del
12. Pars superficialis mi. masseteris: Parte superfi 30. A. labialis superior: Arteria labial superior cuello
cial del msculo masetero 31. A. et v. angularis oculi: Arteria y vena angula 45. Ramus colli ni. facialis: Ramo del cuello del
13. Pars profunda mi. masseteris: Parte profunda res del ojo nervio facial
del msculo masetero 32. A. et v. transversa faciei: Arteria y vena trans 46. Cartlago scutiforms: Cartlago escutiforme
14. Ai. parotidoauricularis: Msculo parotidoau- versas de la cara 47. Glandula parotis: Glndula partida
ricular 33. V. jugularis: Vena yugular
126
CABALLO
Diseccin de la cabeza y de la parte
adyacente del cuello.
Vista desde la izquierda. Segundo plano
Figura 121
1. Ai. levator nasolabialis: Msculo elevador na
solabial
2. Ai. caninus: Msculo canino
3. Ai. levator labii superioris: Msculo elevador
del labio superior
4. Pars dorsalis mi. lateralis nasi: Parte dorsal del
msculo lateral de la nariz
5. Ai. dilatator naris apicalis: Msculo dilatador
apical de la nariz
6. Ai. zygomaticus: Msculo cigomtico
7. Pars molaris mi. buccinatoris: Parte molar del
msculo buccinador
8. Pars buccalis mi. buccinatoris: Parte bucal del
msculo buccinador
9. Ai. depressor labii inferioris: Msculo depresor
del labio inferior
10. Af. depressor palpebrae inferioris: Msculo de
presor del prpado inferior
11. Ai. levator anguli oculi medialis (m. corrugator
supercilii): Msculo elevador del ngulo me
dial del ojo (msculo corrugador superciliar)
12. llamus mandibulae: Rama mandibular
13. Pars profunda mi. masseteris: Parte profunda
del msculo masetero
14. Pars superficialis mi. masseteris: Parte superfi
cial del msculo masetero
15. Ai. interscutularis: Msculo interescutular
16. Pars frontalis mi. frontoscutularis: Parte frontal
del msculo frontoescutular
17. Pars temporalis mi. frontoscutularis: Parte tem
poral del msculo frontoescutular
18. Ai. parotidoauriculoris: Msculo parotidoauri-
cular
19. Pars occipitomandibularis mi. digastrici: Parte
occipitomandibular del msculo digstrico
20. Ai. splenius: Msculo esplenio
21. Ai. brachioceplialicus: Msculo braquioceflico
22. Ai. sternocephalicus: Msculo estemoceflico
23. Ai. omohyoideus et m. sternohyoideus: Mscu
los omohioideo y esternohioideo
24. V. ugularis: Vena yugular
25. N. cervicalis II: Segundo nervio cervical
26. N. auricularis magnus: Nervio auricular mayor
27. V. maxillaris: Vena maxilar
28. V. linguofacialis: Vena linguofacial
29. Ramus ventralis ni. accessorii: Ramo ventral
del nervio accesorio
30. Ramus ventralis ni. cervicalis I: Ramo ventral
del primer nervio cervical
31. V. occipitalis: Vena occipital
32. Ramus massetericus a. carotidis extemae. v.
masseterica ventralis: Rama masetrica de la ar
teria cartida externa, vena masetrica ventral
33. A carotis externa: Arteria cartida externa
34. V. auricularis caudalis: Vena auricular caudal
35. N. facialis: Nervio facial
36. A. et v. transversa faciei, ramus transversus fa
ciei ni. auriculotemporalis: Arteria y vena trans
versas de la cara, ramo transverso de la cara
del nervio auriculotemporal
37. N. aurculopalpebralis: Nervio auriculopalpebral
38. N. frontalis: Nervio frontal
39. N. lacrimalis: Nervio lagrimal
40. A., v. et n. buccalis: Arteria, vena y nervio bu
cales
41. Sinus v. profundae faciei: Seno de la vena pro
funda de la cara
42. Rami buccales ventrales ni. facialis: Ramos bu
cales ventrales del nervio facial
43. Rami buccales dorsales ni. facialis: Ramos bu
cales dorsales del nervio facial
44. N. infraorbitales: Nervio infraorbitario
45. A. et v. facialis, ductus parotideus: Arteria y
vena faciales, conducto parotdeo
46. A. labialis inferior, v. labialis communis: Arte
ria labial inferior, vena labial comn
47. A. et v. angularis oculi: Arteria y vena angula
res del ojo
48. A. lateralis nasi: Arteria lateral de la nariz
49. Glandula parotis: Glndula partida
50. Glandula mandibularis: Glndula mandibular
127
Diseccin de la cabeza y de la parte adyacente del cuello.
Vista desde la izquierda. Tercer plano
CABALLO
Figura 122
1. M. levator nasolabialis: Msculo elevador na
solabial
2. M. levator labii superioris: Msculo elevador
del labio superior
3. N. infraorbitalis: Nervio infraorbitario
4. 5. Hnmi nasales extemi: Ramos nasales externos
6. Ramus labialis superior: Ramo labial superior
7. Glandulae buccales dorsales: Glndulas buca
les dorsales
8. Glandula sublingualis polystomatica: Glndula
sublingual polistomtica
9. Gingiva: Enca
10. M. masseter: Msculo masetero
11. V. profunda faciei: Vena profunda de la cara
12. Pars molaris mi. buccinatoris: Parte molar del
msculo buccinador
13. V. buccalis: Vena bucal
14. N. lingualis, v. dorsalis linguae: Nervio lingual,
vena dorsal de la lengua
15. Ramus superficialis ni. lingualis: Ramo super
ficial del nervio lingual
16. Ramus profundus ni. lingualis, ductus mandi-
bularis: Ramo profundo del nervio lingual,
conducto mandibular
17. M. styloglossus: Msculo estilogloso
18. N. hypoglossus, a. sublingualis: Nervio hipo-
gloso. arteria sublingual
19. M. geniohyoideus: Msculo genihioideo
20. Pars rostralis mi. mylohyoidei: Parte rostral del
msculo milohioideo
21. Pars caudalis mi. mylohyoidei: Parte caudal
del msculo milohioideo
22. A., v. et n. alveolars inferior: Arteria, vena y
nervio alveolares inferiores
23. Ramus pterygoideus: Rama pterigoidea
24. M. pterygoideus medialis: Msculo pterigoideo
medial
25. Mandbula: Mandbula
26. N. mylohyoideus: Nervio milohioideo
27. A. et v. transversa faciei, ramus transversus fa
ciei ni. auriculotemporals: Arteria y vena
transversas de la cara, ramo transverso de la
cara del nervio auriculotemporal
28. A. et v. temporalis superficialis, n. aurculo-
palpebralis: Arteria y vena temporales superfi
ciales, nervio auriculopalpebral
29. N. facialis: Nervio facial
30. M. temporalis: Msculo temporal
31. A. et v. auriculars caudalis: Arteria y vena au
riculares caudales
32. N. dgastrcus: Nervio digstrico
33. Pars occiptomandibulars mi. digastric: Parte
occipitomandibular del msculo digstrico
34. Truncus vagosympathicus, a. carotis com nur
nis, v. occipitalis: Tronco vagosimptico, arte=
ria cartida comn, vena occipital
35. Glandula thyroidea. v. linguofacalis: Glnduls
tiroides, vena linguofacial
36. A. carots interna, n. auriculars magnus: Artes
ria cartida interna, nervio auricular mayor
37. A. occipitalis: Arteria occipital
38. V. jugularis: Vena yugular
39. V. maxillars: Vena maxilar
39'. Snus v. maxillars: Seno de la vena maxilar
40. M. semispnalis capits: Msculo semiespinaL
de la cabeza
41. M. longissimus capitis: Msculo longsimo di
la cabeza
42. Esophagus, n. laryngeus recurrens, trachea
Esfago, nervio larngeo recurrente, trquea
43. M. cleidocephalicus I pars mastodea). Msculc
cleidoceflico (parte mastoidea)
44. M. omotransversarius (m. cleidotransversariusf
Msculo omotransverso (msculo cleidotrans
verso)
45. M. omohyoideus: Msculo omohioideo
46. M. sternocephalcus: Msculo estemoceflico
47. Ramus dorsalis ni. accessori: Ramo dorsal de
nervio accesorio
128
CABALLO
Seccin sagital a travs de la cabeza. Seccin a varios milmetros a la izquierda
del plano medio. Vista desde la izquierda
Figura 123
1. Septum sinuum frontalium: Septo del seno
frontal
2. Squama occipitalis: Escama del occipital
3. Pars basilars ossis occipitalis: Parte basilar del
hueso occipital
4. Os basisphenoidale et os praesphenoidale:
Hueso basiesfenoides y hueso preesfenoides
5. Os nasale: Hueso nasal
6. Os incisivum: Hueso incisivo
7. Lamina horizontalis ossis palatini: Lmina ho
rizontal del hueso palatino
8. Mandbula: Mandbula
9. Arras dorsalis atlantis: Arco dorsal del atlas
10. Arcus ventralis atlantis: Arco ventral del atlas
11. Os hyoideum: Hueso hioides
12. Labium inferius: Labio inferior
13. Labium superius: Labio superior
14. M. dilatator naris apicalis: Msculo dilatador
apical de la nariz
15. M. incisivus superior: Msculo incisivo superior
16. M. orbicularis oris: Msculo orbicular de la
boca
17. M. incisivus inferior: Msculo incisivo inferior
18. Mentum et m. mentalis: Mentn y msculo
mentoniano
19. Dentes incisivi: Dientes incisivos
20. A. incisiva: Arteria incisiva
21. Septum nasi: Septo de la nariz
22. Plexus venosi nasales: Plexo venoso nasal
23. Tnica mucosa et plexus venosi palati: Tnica
mucosa y plexo venoso palatino
24. Rugaepalatinae: Rugosidades del paladar
25. Lingua: Lengua
26. M. genioglossus: Msculo geniogloso
27. M. geniohyoideus: Msculo genihioideo
28. Fibrae longitudinales superficiales mi. lingua-
lis proprii: Fibras longitudinales superficiales
del msculo propio de la lengua
29. M. mylohyoideus: Msculo milohioideo
30. Lnn. mandibulares: Linfondulos mandibulares
31. M. hyoepiglotticus: Msculo hioepigltico
32. M. sternohyoideus et m. omohyoideus: Mscu
lo esternohioideo y msculo omohioideo
33. Cartlago epiglottica: Cartlago epigltico
34. Cartlago thyroidea: Cartlago tiroides
35. Palatum molle: Paladar blando
36. Operculum: Oprculo
37. Ostium pharyngeum tubae: Orificio de la trom
pa farngea
38. Cavum pharyngis: Cavidad farngea
39. Choana: Coana
40. Fornix pharyngis: Fmix farngeo
41. Arcus palatopharyngeus: Arco palatofarngeo
42. Septum diverticulorum: Septo interdiverticular
43. M. arytenodeus transversus: Msculo aritenoi-
deo transverso
44. Recessus laryngis medanus: Receso larngeo
medio
45. Ventriculus laryngis: Ventrculo larngeo
46. Plica vocalis: Pliegue vocal
47. Arcus cartilagnis cricoideae: Arco del cartla
go cricoides
47'. Iximina cartilagins cricoideae: Lmina del car
tlago cricoides
48. Esophagus: Esfago
49. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
50. M. cricoarytenoideus dorsalis: Msculo crico-
aritenoideo dorsal
51. M. rectus capitis dorsalis: Msculo recto dorsal
de la cabeza
52. Membrana atlantooccipitalis dorsalis: Mem
brana atlantooccipital dorsal
53. Medulla spinalis: Medula espinal
54. Membrana atlantooccipitalis ventralis: Mem
brana atlantooccipital ventral
55. M. rectus capitis ventralis: Msculo recto ven
tral de la cabeza
56. Sinus sagittalis: Seno sagital
57. Sinus rectus: Seno recto
58. Facies medialis hemispherii: Cara medial del
hemisferio
59. A. corporis callosi: Arteria del cuerpo calloso
60. Corpus callosum, fornix et septum telencepha-
li (pellucidum): Cuerpo calloso, fmix y septo
del telencfalo (pelcido)
61. Mesencephalon: Mesencfalo
62. Medulla oblongata: Mdula oblongada
63. Sinus cavernosus et a. carotis interna: Seno ca
vernoso y arteria cartida intema
64. A. basilaris cerebri: Arteria basilar del cerebro
65. Cerebellum: Cerebelo
129
CABALLO
Seccin sagital a travs de la cabeza, plano medio. Se han extirpado el septo nasal,
la divisin entre los senos areos, parte de los turbinales y la lengua.
Vista desde la izquierda
Figura 124
1. Sinus frontalis: Seno frontal 25. Plica basalis: Pliegue basal 46. Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral
2. Squama occipitales: Escama del occipital 26. Palatum durum: Paladar duro 47. Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal
3. Pars basilars ossis occipitalis: Parte basilar del 27. Palatum molle: Paladar blando 48. Cavum pharyngs: Cavidad farngea
hueso occipital 28. Radix linguae: Raz de la lengua 49. Operculum: Oprculo
4. Os bassphenoidale f't praesphenoidale: Hueso 29. Glandula sublingualis. ductus mandibularis. v. 50. Ostium pharyngeum tubae: Orificio de la trom
basiesfenoides y preesfenoides profunda linguae: Glndula sublingual, con pa farngea
5. Os nasale: Hueso nasal ducto mandibular, vena profunda de la lengua 51. M. arytenoideus transversus: Msculo aritenoi-
6. Os incisvum: Hueso incisivo 30. N. hypoglossus: Nervio hipogloso deo transverso
7. Mandbula: Mandbula 31. Vestibulum buccale: Vestbulo bucal 52. Ventriculus laryngis: Ventrculo larngeo
8. Arcus dorsalis atlants: Arco dorsal del atlas 32. M. mylohyoideus, n. lingualis: Msculo mi- 53. Plica vocalis: Pliegue vocal
9. Arcus ventralis atlants: Arco ventral del atlas lohioideo, nervio lingual 54. Diverticulum tubae auditvae: Divertculo de la
10. Bashyoideum: Basihioides 33. Lnn. mandibulares: Linfondulos mandibu trompa auditiva
11. Labium superus: Labio superior lares 55. Stylohyodeum: Estilohioides
12. Labium inferius: Labio inferior 34. M. hyoepiglotticus: Msculo hioepigltico 56. Esophagus: Esfago
13. M. orbcularis ors: Msculo orbicular de la 35. Cartlago epiglottica: Cartlago epigltico 57. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca
boca 36. Cartlago thyrodea: Cartlago tiroides 58. M. rectus capitis dorsalis: Msculo recto dorsal
14. M. dilatator naris apicals: Msculo dilatador 37. Cartlago cricoidea: Cartlago cricoides de la cabeza
apical de la nariz 38. M. sternohyoideus et m. omohyodeus: Mscu 59. Membrana atlantooccipitalis dorsalis: Mem
15. M. incisivus superior: Msculo incisivo supe los estemohioideo y omohioideo brana atlantooccipital dorsal
rior 39. Sinus conchofrontals: Seno conchofrontal 60. Membrana atlantooccipitalis ventralis: Mem
16. Derttes incsivi I: Primeros dientes incisivos 40. Septum sinuum conchalum: Septo del seno brana atlantooccipital ventral
17. Mentum et m. mentalis: Mentn y msculo conchofrontal 61. Spatium intermusculare: Espacio intermuscular
mentoniano 41. Bulla conchae nasalis dorsalis: Bulla de la 62. M. longus captis: Msculo largo de la cabeza
18. M. incisivus inferior: Msculo incisivo inferior concha nasal dorsal 63. Facies medials hemspheri: Cara medial del
19. Cartlago alaris: Cartlago alar 42. Sinus conchae nasalis ventralis: Seno de la hemisferio
20. A. incisiva: Arteria incisiva concha nasal ventral 64. Adhesio nterthalamica: Adhesin intertalmica
21. Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal 43. Bulla conchae nasalis ventralis: Bulla de la 65. Ventriculus tertius encephali: Tercer ventrcu
22. Concha nasalis ventralis: Concha nasal ventral concha nasal ventral lo del encfalo
23. Plica recta: Pliegue recto 44. Meatus nasi medus: Meato nasal medio 66. Cerebellum: Cerebelo
24. Plica alaris: Pliegue alar 45. Labyrnthus ethmoidalis: Laberinto etmoidal 67. Medulla spinalis: Mdula espinal
130
Diseccin de la seccin sagital a travs de la cabeza
CABALLO
Figura 125
1. Septum nasi: Septo de la nariz 18. A. carotis interna, n. hypoglossus: Arteria ca 28. M. stylopharyngeus caudalis: Musculo estilofa-
2. Os incisivum: Hueso incisivo rtida interna, nervio hipogloso ringeo caudal
3. Mandbula: Mandbula 19. N. glossopharyngeus, m. stylohyoideus, trun- 29. Stylohyoideum: Estilohioides
4. Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal cus linguofacialis: Nervio glosofarngeo, ms 30. M. ceratohyoideus: Musculo ceratohioideo
5. Concha nasalis ventralis: Concha nasal ventral culo estilohioideo, tronco linguofacial 31. Thyrohyoideum: Tirohioides
6. Labyrnthus ethmoidalis: Laberinto etmoidal 20. A. lingualis, ductus mandibularis, v. lingualis: 32. Basihyoideum: Basihioides
7. Palatum molle: Paladar blando Arteria lingual, conducto mandibular, vena 33. Pars occipitomandibularis mi. digastrici: Parte
8. Rugaepalatnae: Rugosidades del paladar lingual occipitomandibular del musculo digstrico
9. Glandula sublingualis polystomatica: Glndula 21. Venter caudalis mi. digastrici: Vientre caudal 34. V. linguofacialis: Vena linguofacial
sublingual polistomtica del msculo digstrico 35. A. et v. facialis: Arteria y vena faciales
10. M. mylohyoideus: Msculo milohioideo 21. Venter rostralis mi. digastrici: Vientre rostral 36. Fades medialis hemispherii: Cara medial del
11. V. dorsalis linguae: Vena dorsal de la lengua del msculo digstrico hemisferio
12. jV. lingualis: Nervio lingual 22. Insertio mi. geniohyoidei: Insercin del mscu 37. Cerebellum: Cerebelo
13. Sinus v. maxillaris, a. maxillaris, n. mandibu- lo genihioideo 38. Medulla oblongata: Mdula oblongada
laris: Seno de la vena maxilar, arteria maxilar, 23. Origo mi. geniohyoidei: Origen del msculo 39. Labium superius: Labio superior
nervio mandibular genihioideo 40. Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal
14. V. maxillaris, a. carotis externa: Vena maxilar. 24. Chorda tympani: Cuerda del tmpano 41. Meatus nasi medius: Meato nasal medio
arteria cartida externa 25. M. pterygoideus lateralis: Msculo pterigoideo 42. Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral
15. A. carotis communis, v. occipitalis: Arteria lateral 43. Plica recta: Pliegue recto
cartida comn, vena occipital 26. M. pterygoideus medialis: Msculo pterigoideo 44. Plica alaris: Pliegue alar
16. V. jugularis: Vena yugular medial 45. Plica basalis: Pliegue basal
17. A. occipitalis: Arteria occipital 27. M. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo
131
Topografa esqueltica de las arterias de la cabeza.
Dibujado a partir de una muestra sometida a corrosin
CABALLO
Figura 126
1. A. carotis communis: Arteria cartida comn 10. A. carotis interna: Arteria cartida interna 20. A. transversa faciei: Arteria transversa de la cara
2. A. thyroidea cranialis: Arteria tiroidea craneal 11. Ramus glandularis: Rama glandular 21. A. buccalis: Arteria bucal
3. A. pharyngea ascendens: Arteria farngea ascen 12. A. carotis externa: Arteria cartida externa 22. A. suprnorbitalis: Arteria supraorbitaria
dente 13. Ramus massetericus: Rama masetrica 23. A. malaris: Arteria malar
4. A. laryngea cranialis: Arteria larngea craneal 14. A. auricularis caudalis: Arteria auricular caudal 24. A. facialis: Arteria facial
5. A. occipitalis: Arteria occipital 15. Ramus parotideus: Rama parotdea 25. A. labialis inferior: Arteria iabial inferior
6. A. menngea caudalis: Arteria menngea caudal 16. Ramus auricularis lateralis et intermedius: 26. A. labialis superior: Arteria labial superior
7. A. condylaris: Arteria condilar Rama auricular intermedia y lateral 27. A. lateralis nasi: Arteria lateral de la nariz
8. Humus occipitalis a. occipitalis: Rama occipital 17. A. auricularis profunda: Arteria auricular pro 28. A. dorsalis nasi: Arteria dorsal de la nariz
de la arteria occipital funda 29. A. angularis oculi: Arteria angular del ojo
9. Ramus descendens a. vertebralis: Rama descen 18, 19. A. temporalis superficialis: Arteria tempo- 30. A. infraorbitalis: Arteria infraorbitaria
dente de la arteria vertebral ral superficial 31. A. incisiva: Arteria incisiva
132
Topografa esqueltica de las arterias de la cabeza. Vasos profundos.
Vista desde la izquierda. Dibujado a partir de una muestra sometida a corrosin
CABALLO
Figura 127
1. A. carotis communis: Arteria cartida comn 15. A. palatina ascendens: Arteria palatina ascen- 29. A. alveolaris inferior: Arteria alveolar inferior
2. A. thyroidea cranialis: Arteria tiroidea craneal dente 30. Ramus a. maxillaris ad tubam auditivam et ad
3. A. pharyngea ascendens: Arteria farngea as 16. A. lingualis: Arteria lingual m. tensorem et m. levatorem veli palatini: Rama
cendente 17. A. facialis Idextra): Arteria facial (derecha) de la arteria maxilar a la trompa auditiva y a los
4. A. laryngea cranialis: Arteria larngea craneal 18. Rami dorsalis linguae: Ramas dorsales de la msculos tensor y elevador del velo del paladar
5. A. occipitalis: Arteria occipital lengua 31. Ramus pterygoideus: Rama pterigoidea
6. A. menngea caudalis: Arteria menngea cau 19. A. sublingualis: Arteria sublingual 32. A. temporalis profunda caudalis: Arteria tem
dal 20. A. facialis (sinistra): Arteria facial (izquierda) poral profunda caudal
7. Ramus glandularis: Rama glandular 21. A. labialis superior: Arteria labial superior 33. A. temporalis profunda rostralis: Arteria tem
8. A. carotis interna: Arteria cartida interna 22. A. lateralis nasi: Arteria lateral de la nariz poral profunda rostral
9. A. carotis externa: Arteria cartida externa 23. A. dorsalis nasi: Arteria dorsal de la nariz 34. A. supraorbitalis: Arteria supraorbitaria
10. Ramus massetericus: Rama masetrica 24. A. angularis oculi: Arteria angular del ojo 35. A. ophtalmica extema: Arteria oftlmica externa
11. Ramus pterygoideus: Rama pterigoidea 25. A. infraorbitalis: Arteria infraorbitaria 36. A. buccalis: Arteria bucal
12. A. auricularis caudalis: Arteria auricular cau 26. A. mentalis: Arteria mentoniana 37. A. malaris: Arteria malar
dal 27. A. temporalis superficialis: Arteria temporal 38. A. infraorbitalis: Arteria infraorbitaria
13. Ramus parotideus: Rama parotdea superficial 39 . Rami orbitales a. ophtalmicae externae: Ramas
14. Truncus linguofacialis: Tronco linguofacial 28. A. maxillaris: Arteria maxilar orbitarias de la arteria oftlmica externa
133
Seccin sagital a travs del crneo. Vista desde la derecha
CABALLO
2
27
Figura 128
1. Os nasale: Hueso nasal 11. Processus palatinus ossis incisivi: Apfisis pa 19. Lamina perpendicularis ossis palatini: Lmina
2. Os frontale: Hueso frontal latina del hueso incisivo perpendicular del hueso palatino
3. Sinus frontalis: Seno frontal 12. Canalis interincisivus: Canal interincisivo 20. Os pterygoideum: Hueso pterigoides
4. Cavum cranii: Cavidad craneal 13. Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal 21. Hamulus pterygoideus: Gancho del pterigoides
5. Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal 14. Meatus nasi medius: Meato nasal medio 22. Sinus sphenopalatinus: Seno esfenopalatino
6. Concha nasalis media: Concha nasal media 15. Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral 23. Foramen sphenopalatinum: Agujero esfenopa
7. Labyrinthus ethmoidalis: Laberinto etmoidal 16. Processus palatinus maxillae: Apfisis palati latino
8. Os conchae nasalis ventralis: Hueso de la con na del maxilar 24. Dentes incisivi: Dientes incisivos
cha nasal ventral 17. Processus alveolars maxillae: Apfisis alveo 25. Dens caninus: Diente canino
9. Processus nasalis ossis incisivi: Apfisis nasal lar del maxilar 26. Dentes premolares: Dientes premolares
del hueso incisivo 18. Lamina horizontalis ossis palatini: Lmina ho 27. Dentes molares: Dientes molares
10. Corpus ossis incisivi: Cuerpo del hueso incisivo rizontal del hueso palatino
134
Seccin mediosagital a travs del crneo despus de haber extirpado los cornetes.
Vista desde la derecha
CABALLO
Figura 129
1. Os rtasale: Hueso nasal 14. Sinus maxillaris caudalis 1apertura sinus sphe- 23. Tuber maxillae: Tubrculo del maxilar
2. Os frontale: Hueso frontal noidalis): Seno maxilar caudal (abertura del 24. Corpus ossis incisivi: Cuerpo del hueso inci
3. Sinus frontalis: Seno frontal seno esfenoidal) sivo
4. Cavum cranii: Cavidad craneal 15. Crista conchalis (maxillae): Cresta de la con 25. Canalis interincisivus: Canal interincisivo
5. Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal cha (del maxilar) 26. Processus nasalis ossis incisivi: Apfisis nasal
6. Crista galli: Crista galli 16. Canalis lacrimalis: Canal lagrimal del hueso incisivo
7. Concha nasalis media: Concha nasal media 17. Sulcus lacrimalis: Surco lagrimal 27. Processus palatinus ossis incisivi: Apfisis pa
8. Endoturbinale VI: Sexto endoturbinado 18. Foramen sphenopalatinum: Agujero esfenopa- latina del hueso incisivo
9. Sinus conchofrontalis: Seno conchofrontal latino 28. Processus alveolaris maxillae: Apfisis alveo
10. Canalis infraorbitalis: Canal infraorbitario 19. Foramen palatinum majus: Agujero palatino lar del maxilar
11. Sinus maxillaris caudalis: Seno maxilar caudal mayor 29. Processus palatinus maxillae: Apfisis palati
12. Sinus maxillaris rostralis: Seno maxilar rostral 20. Sinus sphenopalatinus: Seno esfenopalatino na del maxilar
13. Sinus conchae nasalis ventralis: Seno de la 21. Hamulus pterygoideus: Gancho del pterigoides 30. Lamina horizontalis ossis palatini: Lmina ho
concha nasal ventral 22. Vomer: Vmer rizontal del hueso palatino
135
CABALLO
Regiones orbitaria y temporal. Vista desde la izquierda
Figura 130
1. Os frontale: Hueso frontal 10. Processus lacrimalis caudalis: Apfisis lagri 24. Foramen alare caudale: Agujero alar caudal
2. Os lacrmale: Hueso lagrimal mal caudal 25. Linea temporalis: Lnea temporal
3. Os zygomaticum: Hueso cigomtico 11. Fossa sacci lacrimalis: Fosa del saco lagrimal 26. Protuberantia occipitalis externa: Protuberan
4. Maxilla: Maxilar 12. Fossa mi. obliqui ventralis bulbi: Fosa del ms cia occipital externa
5. Lamina perpendiculars ossis palatini: Lmina culo oblicuo ventral del globo ocular 27. Crista nuchae: Cresta de la nuca
perpendicular del hueso palatino 13. Fovea trochlears: Fosita troclear 28, 29. Orificia externa meatus temporalis: Orifi
6. Os basisphenoidale (6a, corpus ossis basisphe- 14. Foramen supraorbitale: Agujero supraorbitario cios externos del meato temporal
noidalis; 6b, ala ossis basisphenoidalis; 6c, pro 15. Processus temporalis ossis zygomatici: Apfi 28. Orificia temporalia: Orificios temporales
cessus pterygoideus): Hueso basiesfenoides (6a. sis temporal del hueso cigomtico 29. Foramen retroarticulare: Agujero retroarticular
cuerpo del hueso basiesfenoides; 6b, ala del hue 16. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis 30. Crista temporalis: Cresta temporal
so basiesfenoides: 6c, apfisis pterigoides) cigomtica del hueso frontal 31. Parus acusticus externus: Poro acstico ex
7. Os temporale (7a, pars squamosa; 7b, processus 17. Foramen sphenopalatinum: Agujero esfenopa- terno
zygomaticus: 7c, processus mastoideus; 7d, pars latino 32. Processus styloideus: Apfisis estiloides
tympanica): Hueso temporal (7a, parte escamo 18. Foramen palatinum caudale: Agujero palatino 33. Processus musculars: Apfisis muscular
sa; 7b, apfisis cigomtica; 7c. apfisis mastoi- caudal 34. Synchondrosis sphenooccipitalis: Sincondrosis
des; 7d, parte timpnica) 19. Fissura orbitalis: Fisura orbitaria esfenooccipital
8. Os paretale: Hueso parietal 20. Foramen alare rostrale: Agujero alar rostral 35. Sulcus a. meningeae caudalis: Surco de la ar
9. Os occipitale (9a, pars basilaris: 9b, squama oc 21. Tuberculum articulare: Tubrculo articular teria menngea caudal
cipitalis): Hueso occipital (9a, parte basilar; 9b, 22. Processus retroarticularis: Apfisis retroarticular 36. Processus paracondylars: Apfisis paracondilar
escama occipital) 23. Foramen alare pan' um: Agujero alar pequeo 37. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
136
Se ha extirpado el arco cigomtico para exponer las regiones orbitaria y temporal.
Vista de la superficie izquierda
CABALLO
Figura 131
1. Os fronlale: Hueso frontal 10. Processus lacrimalis caudalis: Apfisis lagri 28. Processus retroarticularis; Apfisis retroarti-
2. Os lacrmale: Hueso lagrimal mal caudal cular
3. Os zygomatcum: Hueso cigomtico 11. Fossa sacci lacrimalis: Fosa del saco lagrimal 29. Synchondrosis sphenooccipitalis: Sincondrosis
4. Maxlla: Maxilar 12. Fossa mi. obliqui ventralis bulbi: Fosa del ms esfenooccipital
5. Lamina perpendicularis ossis palatini: Lmina culo oblicuo ventral del globo ocular 30. Processus muscularis: Apfisis muscular
perpendicular del hueso palatino 13. Fovea trochlears: Fosita troclear 31. Processus styloideus: Apfisis estiloides
6. Os basisphenoidale et os presphenoidale (6a, 14. Sinus frontalis: Seno frontal 32. Foramen lacerum: Agujero rasgado
corpus ossis basispbenoidalis; 6b, ala ossis 15. Sinus maxillaris caudalis: Seno maxilar caudal 33, 42. Orificia externa meatus temporalis: Orifi
presphenoidalis; 6c, processus pterygoideus: 6d, 16. Crista orbitotemporalis: Cresta orbitotemporal cios externos del meato temporal
ala ossis basisphenoidalisl: Huesos basiesfenoi- 17. Foramen ethmoidale: Agujero etmoidal 33. Foramen retroarticulare: Agujero retroarticular
des y preesfenoides (6a, cuerpo del hueso ba- 18. Canalis opticus: Canal ptico 34. Porus acusticus externus: Poro acstico externo
siesfenoides; 6b, ala del hueso preesfenoides; 6c, 19. Fissura orbitalis: Fisura orbitaria 35. Sulcus a. meningeae caudalis: Surco para la
apfisis pterigoides; 6d, ala del hueso basiesfe- 20. Foramen alare rostrale: Agujero alar rostral arteria menngea caudal
noides) 21. Foramen maxillare: Agujero maxilar 36. Crista temporalis: Cresta temporal
7. Os temporale (7a, pars squamosa; 7b, processus 22. Foramen spbenopalatinum: Agujero esfenopa- 37. Protuberantia occipitalis externa: Protuberan
zygomaticus; 7c, processus mastoideus; 7d, pars latino cia occipital externa
tympanica): Hueso temporal (7a, parte escamo 23. Foramen palatinum caudale: Agujero palatino 38. Crista nuchae: Cresta de la nuca
sa; 7b, apfisis cigomtica; 7c, apfisis mastoi- cauda] 39. Linea temporalis: Lnea temporal
des; 7d, parte timpnica) 24. Foramen alare parvum: Agujero alar pequeo 40. Processus paracondylaris: Apfisis paracon-
8. Os parietale: Hueso parietal 25. Crista infratemporalis: Cresta infratemporal dilar
9. Os occipitale (9a, pars basilaris; 9b, squama oc 26. Foramen alare caudale: Agujero alar caudal 41. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
cipitalis): Hueso occipital (9a. parte basilar; 9h. 27. Sulcus ni. canalis pterygoidei: Surco para el 42. Orificia temporalis meatus temporalis: Orifi
escama del occipital) nervio del canal pterigoideo cios temporales del meato temporal
137
CABALLO
Seccin media del crneo. Vista desde la derecha
Figura 132
1. Squama frontalis: Escama del frontal 11. Crista galli: Crista galli 22. I mpressio vermialis: Impresin del vermis
2. Facies interna ossis frontalis: Cara interna del 12. Fossa piriformis: Fosa piriforme 23. Canalis ni. bypoglossi: Canal del nervio hipo-
hueso frontal 13. Canalis opticus: Canal ptico gloso
3. Septum sinuum frontalium: Septo del seno 14. Incisura spinosa foraminis laceri: Incisura es 24. Foramen magnum: Agujero magno
frontal pinosa del agujero rasgado 25. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar
4. Os parietale: Hueso parietal 15. Incisura ovalis foraminis laceri: Incisura oval 26. Sinus sphenoidalis: Seno esfenoidal
5. Squama occipitalis: Escama del occipital del agujero rasgado 27. Processus muscularis: Apfisis muscular
6. Protuberantia occipitalis interna: Protuberan 16. Incisura carotica foraminis laceri: Incisura ca 28. Synchondrosis sphenooccipitalis: Sincondrosis
cia occipital interna rotidea del agujero rasgado esfenooccipital
7. Lamina perpendicularis ossis ethmoidalis: L 17. Su/ cus ni. maxillaris: Surco del nervio maxilar 29. 30. Foramen jugulolacerum: Agujero yugulo-
mina perpendicular del hueso etmoides 18. Sulcus ni. ophtalmici: Surco del nervio oftl rrasgado
8. Vomer: Vmer mico 29. Foramen lacerum: Agujero rasgado
9. Corpus ossis basisphenoidalis: Cuerpo del hue 19. Crista parts petrosae: Cresta de la parte petrosa 30. Foramen jugulare: Agujero yugular
so basiesfenoides 20. Fossa cerebellaris: Fosa cerebelosa 31. Sulcus sinus transversi: Surco del seno trans
10. Pars basilaris ossis occipitalis: Porcin basilar 21. Meatus acusticus internus: Meato acstico in verso
del hueso occipital terno 32. Sinus palatinus: Seno palatino
138
CABALLO
Venas de a duramadre y de la cavidad orbitaria. Visin sagital media del encfalo
y sus cubiertas. Se han extirpado la porcin dorsal izquierda del crneo
y el arco cigomtico. (Segn Dennstedt.)
Figura 133
1. Sinus frontalis: Seno frontal 15. V. temporalis profunda rostralis: Vena tempo 26. Sinus petrosus dorsalis: Seno petroso dorsal
2. Processus temporalis ossis zygomatici: Apfi ral profunda rostral 27. Sinus sagittalis: Seno sagital
sis temporal del hueso cigomtico 16. Ramus periorbitalis v. ophtalmicae externae 28. Sinus rectus: Seno recto
3. Processus zygomaticus ossis temporalis: Apfi dorsalis: Rama periorbitaria de la vena oftalmi- 29. V. corporis callosi major: Vena mayor del cuer
sis cigomtica del hueso temporal ca externa dorsal po calloso
4. Meatus acusticus externus: Meato acstico ex 17. V. emissaria foraminis orbitorotundi: Vena 30. V. corporis callosi minor: Vena menor del
terno emisaria del agujero orbitorredondo cuerpo calloso
5. Condylus occipitalis: Cndilo occipital 18. V. temporalis profunda caudalis: Vena tempo 31. V. cerebri magna: Vena cerebral magna
6. Bulbus oculi: Globo ocular ral profunda caudal 32. Vv. cerebri internae: Venas cerebrales internas
7. Glandula lacrimalis: Glndula lagrimal 19. Plexus venosus subtemporalis: Plexo venoso 33. V. epiphysis: Vena epifisaria
8. M. rectus bulbi lateralis: Msculo recto lateral subtemporal 34, 35. Vv. cerebri dorsales: Venas cerebrales dor-
del globo ocular 20. V. cerebralis dorsalis: Vena cerebral dorsal sales
9. V. profunda faciei: Vena profunda de la cara 21. Sinus petrosus ventralis: Seno petroso ventral 36. Cerebellum: Cerebelo
10. V. ophtalmica externa ventralis: Vena oftlmi 22. V. emissaria foraminis laceri (v. cerebralis ven 37. Falx cerebri: Hoz del cerebro
ca externa ventral tralis): Vena emisaria del agujero rasgado (vena 38. Tentorium cerebelli membranosum: Tienda
11. V. ophtalmica externa dorsalis: Vena oftlmica cerebral ventral) membranosa del cerebelo
externa dorsal 23. Sinus petrosus ventralis: Seno petroso ventral 39. Corpus callosum: Cuerpo calloso
12. IV. lacrimales: Venas lagrimales 24. Sinus occipitalis ventralis: Seno occipital ventral 40. Adhesio interthalamica: Adhesin intertalmica
13. V. ethmoidalis: Vena etmoidal 25. Sinus transversus sinister: Seno transverso iz- 41. A. maxillaris: Arteria maxilar
14. V. frontalis: Vena frontal quierdo 42. fami pterygoidei: Ramas pterigoideas
139
CABALLO
Diseccin de las estructuras de la cavidad orbitaria y de la base del crneo.
Vista desde la izquierda. (Adaptado de Ellenberger y Baum.)
F i gura 134
1. Comea: Crnea 16. Ramus pterygoideus a. maxillaris: Rama pteri- 32. N. zygomaticus: Nervio cigomtico
2. Bulbus oculi (solera): Globo ocular (esclertica) goidea de la arteria maxilar 33. N. oculomotorus: Nervio oculomotor
3. Glandula lacrmalis: Glndula lagrimal 17. A. temporalis profunda rostralis: Arteria tem 34. N. supraorbitalis (frontalis): Nervio supraorbi-
4. M. obliquus bulbi ventralis: Msculo oblicuo poral profunda rostral tario (frontal)
ventral del globo ocular 18. A. ophtalmica externa: Arteria oftlmica exter 35. N. infraorbitalis: Nervio infraorbitario
5. M. levalor palpebrae superoris: Msculo ele na 36. N. sphenopalatinus: Nervio esfenopalatino
vador del prpado superior 19. A. supraorbitalis: Arteria supraorbitaria 37. N. palatinus major: Nervio palatino mayor
6. M. rectus bulbi dorsalis: Msculo recto dorsal 20. Ramus musculars a. ophtalmicae externae: 38. N. mandibulars: Nervio mandibular
del globo ocular Rama muscular de la arteria oftlmica ex 39. N. facialis: Nervio facial
7. M. rectus bulbi lateralis: Msculo recto lateral terna 40. N. vagus: Nervio vago
del globo ocular 21. A. lacrmalis: Arteria lagrimal 41. N. glossopbaryngeus: Nervio glosofarngeo
8. M. rectus bulbi ventralis: Msculo recto ventral 22. A. malaris: Arteria malar 42. N. accessorius: Nervio accesorio
del globo ocular 23. A. infraorbitalis: Arteria infraorbitaria 43. N. bypogiossus: Nervio hipogloso
9. Periorbita: Perirbita 24. A. sphenopalatina: Arteria esfenopalatina 44. A. carotis interna et n. caroticus internus: Ar
10. Sinus maxillaris caudalis: Seno maxilar caudal 25. A. palatina major: Arteria palatina mayor teria cartida interna y nervio carotideo in
11. Crista facialis: Cresta facial 26. A. et n. palatinus minor: Arteria y nervio pala terno
12. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis tinos menores 45. Ramus communicans (inter n. vagum et n. fa-
cigomtica del hueso frontal 27. A. buccalis: Arteria bucal cialem): Ramo comunicante (entre nervio vago
13. A. maxillaris: Arteria maxilar 28. N. maxillaris: Nervio maxilar y nervio facial)
14. A. menngea media: Arteria menngea media 29. N. ophtalmicus: Nervio oftlmico 46. Processus zygomaticus ossis temporalis: Apfi
15. A. temporalis profunda caudalis: Arteria tem 30. N. trochlears: Nervio troclear sis cigomtica del hueso temporal
poral profunda caudal 31. N. lacrmalis: Nervio lagrimal
140
Seccin a travs del ojo y de la cavidad ocular. (Adaptado de Ellenberger y Baum.)
CABALLO
Figura 135
1. Palpebra superior: Prpado superior 12.
2. Palpebra inferior: Prpado inferior
3. Cornea: Crnea 13.
4. Camera anterior bulbi: Cmara anterior del glo- 14.
bo ocular 15.
5. Iris: Iris
6. Camera posterior bulbi: Cmara posterior del 15.
globo ocular
7. Corpus ciliare et zonula ciliaris: Cuerpo ciliar 16.
y znula ciliar 17.
8. Lens: Cristalino o lente 18.
9. Tunicae bulbi externa, media et interna):
Tnicas del globo ocular (externa, media e 19.
interna)
10. Camera vitrea et Corpus vitreum: Cmara vitrea 20.
y cuerpo vitreo
11. N. opticus: Nervio ptico
Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis
cigomtica del hueso frontal
Glandula lacrimalis: Glndula lagrimal
Cutis: Piel
Corpus adiposum extraperiorbitale: Cuerpo
adiposo extraperiorbitario
Corpus adiposum fossae temporalis: Cuerpo
adiposo de la fosa temporal
M. temporalis: Msculo temporal
Periorbita: Periorbita
Fascia orbitalis superficialis: Fascia orbitaria
superficial
Fascia orbitalis profunda: Fascia orbitaria pro
funda
M. levator palpebrae superioris: Msculo ele
vador del prpado superior
21. Ai. rectus bulbi dorsalis: Msculo recto dorsal
del globo ocular
22. 22. M. retractor bulbi: Msculo retractor del
globo ocular
23. Ai. rectus bulbi ventralis: Msculo recto ventral
del globo ocular
24. Fascia muscu/ aris: Fascia muscular
25. Fascia orbitalis superficialis: Fascia orbitaria
superficial
26. Cavum cranii: Cavidad craneal
27. Ai. obliquus bulbi ventralis: Msculo oblicuo
ventral del globo ocular
28. Ai. obliquus bulbi dorsalis: Msculo oblicuo
dorsal del globo ocular
29. Corpus adiposum intraperiorbitale: Cuerpo
adiposo intraperiorbitario
30. Sinus maxiUaris: Seno maxilar
141
Paladar
CABALLO
Figura 136
1. Rugae palatinae: Rugosidades del paladar
2. Raphe palati: Rafe del paladar
3. Palatum molle: Paladar blando
C. Dens caninus: Diente canino
I r
Dens incisivus I: Primer diente incisivo
la-
Dens incisivus II: Segundo diente incisivo
h-
Dens incisivus III: Tercer diente incisivo
M , Dens molaris I: Primer diente molar
M,. Dens molaris II: Segundo diente molar
Mv Dens molaris III: Tercer diente molar
P.. Dens premolaris I (dens lupinus, variabilis):
Primer diente premolar (diente de lobo, varia
ble)
P2. Dens premolaris II: Segundo diente premolar
P3. Dens premolaris III: Tercer diente premolar
P4. Dens premolaris IV: Cuarto diente premolar
142
Cavidad farngea y entrada a la laringe
CABALLO
CABALLO
Odo medio e interno. Lado derecho. Semiesquemtico.
(Segn Ellenberger y Baum.)
Figura 137
1. Trachea: Trquea 10.
2. Esophagus: Esfago 11.
3. Ai. cricoarytenoideus dorsalis: Msculo cricoari- 12.
tenoideo dorsal 13.
4. M. cricopharyngeus: Msculo cricofarngeo 14.
5. Aim. esophagei longitudinales: Msculos longi- 15.
tudinales del esfago 16.
6. Ai. thyropharyngeus: Msculo tirofarngeo 17.
7. Arcus palatopharyngeus: Arco palatofarngeo 18.
8. Ai. hyopharyngeus: Msculo hiofarngeo 19.
9. Fomix pharyngis (in sectionel: Seccin del fr-
nix farngeo
Palatum molle: Paladar blando
Processus corniculatus: Apfisis corni
Plica vocalis: Pliegue vocal
Plica aryepiglottica: Pliegue ariepiglt
Epiglottis: Epiglotis
Tonsilla palatina: Tonsila palatina
Radix linguae: Raz de la lengua
Papilla volata: Papila circunvalada
Stylohyoideum: Estilohioides
Rima glottidis: Hendidura gltica
----
Figura 138
1. Cavum tympani: Cavidad timpnica 12. Orificia vestibularia canalium semicircula-
2. Caput mallei: Cabeza del martillo rium: Orificios vestibulares de los canales se
2'. Manubrium mallei: Manubrio del martillo micirculares
3. Incus: Yunque 13. Vestibulum: Vestbulo
4. Os lenticulare: Hueso lenticular 14. Ductus reuniens: Ductus reuniens o conducto
5. Stapes: Estribo concurrente.
6. Anulus tympanicus: Anillo timpnico 15. N. vestibulocochlearis: Nervio vestibulococlear
7. Membrana tympani: Membrana timpnica 16. Modiolus: Modiolo
8. Laminae osseae tympanicae: Lminas seas 17. Scala timpani: Escalera timpnica
timpnicas 18. Lamina spiralis ossea: Lmina espiral sea
9. Fenestra vestibuli: Ventana vestibular 19. Scala vestibuli: Rampa vestibular
10. Fenestra cochleae: Ventana coclear 20. Ampullae osseae: Ampolla sea
11. Canales semicirculares ossei: Canales semicir 21. Tuba auditiva: Trompa auditiva
culares seos 22. Lig. incudis: Ligamento del yunque
143
CABALLO
Seccin transversal de la cabeza a nivel rostral de la cresta facial.
Vista de la superficie rostral
1. Cartlago septi nas: Cartlago del septo nasal
2. Corpus maxillae: Cuerpo del maxilar
3. Dens premolars IV superior: Cuarto diente pre
molar superior
4. Dens premolars IV inferior: Cuarto diente pre
molar inferior
5. Radix dentis premolars III: Raz del tercer dien
te premolar
6. Mandbula: Mandbula
7. Fascia superficalis capitis: Fascia superficial de
la cabeza
8. M. levator labii superors: Msculo elevador del
labio superior
9. M. levator nasolabialis: Msculo elevador naso-
labial
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
M. zygomaticus: Msculo cigomtico
Pars molars mi. buccinatoris: Parte molar del
msculo buccinador
Pars buccalis mi. buccinatoris et m. depressor
labii inferioris: Parte bucal del msculo bucci
nador y msculo depresor del labio inferior
M. cutaneus faciei: Msculo cutneo de la cara
M. caninus: Msculo canino
Corpus linguae: Cuerpo de la lengua
M. hyoglossus: Msculo hiogloso
M. genioglossus: Msculo geniogloso
Gianduia sublingualis: Glndula sublingual
Venter rostralis mi. digastrici: Vientre rostral
del msculo digstrico
M. geniohyoideus: Msculo genihioideo
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
M. mylohyoideus: Msculo milohioideo
Ramus alveolars superors rostralis ni. infra-
orbitalis: Ramo alveolar superior rostral del
nervio infraorbitario
N. infraorbitalis: Nervio infraorbitario
A. et v. lateralis nasi: Arteria y vena laterales
de la nariz
A. palatina major et w. palatinae: Arteria pa
latina mayor y venas palatinas
A. labialis superior: Arteria labial superior
A. et v. profunda linguae: Arteria y vena pro
fundas de la lengua
Rami linguales (superficalis et profundus) ni.
linguals: Ramos linguales (superficial y pro
fundo) del nervio lingual
Ductus mandibularis: Conducto mandibular
A. et v. sublingualis: Arteria y vena sublingua
les
N. alveolars inferior: Nervio alveolar inferior
Glandulae buccales: Glndulas bucales
Plexus venosi nasales: Plexos venosos nasales
Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral
Meatus nasi medius: Meato nasal medio
Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal
Bulla conchae nasalis ventralis: Bulla de la
concha nasal ventral
Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal
Concha nasalis ventralis, ductus nasolacrma-
lis: Concha nasal ventral, conducto nasolagri-
mal
V. labialis superior, n. buccalis: Vena labial su
perior, nervio bucal
A. et v. labialis inferior: Arteria y vena labiales
inferiores
144
CABALLO
Seccin transversal de la cabeza a nivel del ltimo molar.
Vista de la superficie rostral
1. Sinus maxillaris rostralis: Seno maxilar rostral
2. Sinus maxillaris caudalis: Seno maxilar caudal
3. Sinus conchofrontalis: Seno conchofrontal
4. Choana sinistra: Coana izquierda
5. Meatus nasi ventralis: Meato nasal ventral
6. Meatus nasi medius: Meato nasal medio
7. Meatus nasi dorsalis: Meato nasal dorsal
8. Cartlago sept nasi: Cartlago del septo de la
nariz
9. Dens molaris III superior: Tercer diente molar
superior
10. Dens molaris III inferior: Tercer diente molar
inferior
11. Radix dentis molaris II: Raz de! segundo dien
te molar
12. Mandbula: Mandbula
13. Crista facialis: Cresta facial
14. Canalis infraorbtalis: Canal infraorbitario
15. A., v. et n. infraorbtalis: Arteria, vena y nervio
infraorbitarios
16. Vomer: Vmer
17. Plexus venosi: Plexo venoso
18. Gingiva: Enca
19. Ductus nasolacrmals: Conducto nasolagrimal
20. A. et v. angularis oculi: Arteria y vena angula
res del ojo
21. M. levator labi superioris et m. levator nasola-
bialis: Msculos elevador del labio superior y
elevador nasolabial
22. A. et n. palatnus major: Arteria y nervio pala
tinos mayores
23. V. profunda faciei: Vena profunda de la cara
24. A., v. et n. buccalis: Arteria, vena y nervio bu
cales
25. Ductus mandibularis: Conducto mandibular
26. Vasa et n. alveolaris inferior: Vasos y nervio al
veolares inferiores
Figura 140
27. A. et v. facialis, ductus parotideus: Arteria y
vena faciales, conducto parotdeo
28. N. lingualis: Nervio lingual
29. N. hypoglossus: Nervio hipogloso
30. A. et v. sublingualis: Arteria y vena sublin
guales
31. A. et v. profunda linguae: Arteria y vena pro
fundas de la lengua
32. Corpus linguae: Cuerpo de la lengua
33. M. genioglossus: Msculo geniogloso
34. M. hyoglossus: Msculo hiogloso
35. M. styloglossus: Msculo estilogloso
36. M. mylohyoideus: Msculo milohioideo
37. Venter rostralis mi. digastrici: Vientre rostral
del msculo digstrico
38. M. geniohyoideus: Msculo genihioideo
39. Lnn. mandibulares: Linfondulos mandibulares
40. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis: Ramos bu
cales dorsales del nervio facial
41. Ramus buccalis ventralis ni. facialis: Ramos
bucales ventrales del nervio facial
42. Pars molaris mi. buccinatoris et m. depressor
labii inferioris: Parte molar del msculo bucci-
nador y msculo depresor del labio inferior
43. M. masseter: Msculo masetero
44. Ai. cutaneus facei: Msculo cutneo de la cara
45. Fascia pterygoidea: Fascia pterigoidea
46. Fascia profunda: Fascia profunda
47. Fascia superficialis: Fascia superficial
48. Cavum oris proprium: Cavidad oral
49. Vestibulum buccale: Vestbulo bucal
145
CABALLO
Seccin transversal de la cabeza a nivel de la cavidad orbitaria.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 141
1. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis
cigomtica del hueso frontal
2. Squama frontalis: Escama del frontal
3. 3'. Sinus frontalis: Seno frontal
4. Orbita: rbita
5. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
6. Sinus maxillaris caudalis: Seno maxilar caudal
7. Labyrinthus ethmoidalis: Laberinto etmoidal
8. Mandibula: Mandbula
9. Stylohyoideum: Estilohioides
10. Thyrohyoideum: Tirohioides
11. Setpum nasi (vomer): Septo de la nariz (vmer)
12. Cboana: Coana
13. M. masseter: Msculo masetero
14. M. pterygoideus medialis: Msculo pterigoideo
medial
15. Pars molaris mi. buccinatoris et m. depressor la-
bii inferioris: Parte molar del msculo buccina-
dor y msculo depresor del labio inferior
16. M. ceratohyoideus: Msculo ceratohioideo
17. M. hyoglossus: Msculo hiogloso
18. Mm. omohyoidei et mm. sternohyoidei: Ms
culos omohioideos y msculos esternohioideos
19. M. thyrohioideus: Msculo tirohioideo
20. Palatum molle: Paladar blando
20. Tunica mucosa palati mollis: Tnica mucosa
del paladar blando
21. Radix linguae: Raz de la lengua
22. Tendo mi. digastrici: Tendn del msculo
digastrico
23. M. retractor bulbi: Msculo retractor del globo
ocular
24. M. obliquus bulhi dorsalis: Msculo oblicuo
dorsal del globo ocular
25. M. rectus bulbi medialis: Msculo recto medial
del globo ocular
26. M. rectus bulbi dorsalis: Msculo recto dorsal
del globo ocular
27. Trochlea: Trclea
28. M. obliquus bulbi ventralis: Msculo oblicuo
ventral del globo ocular
29. M. orbicularis oculi: Msculo orbicular del ojo
30. M. levator anguli oculi medialis (m. corrugator
supercilii): Msculo elevador del ngulo me
dial del ojo (msculo corrugador superciliar)
31. Aponeurosis epicranialis: Aponeurosis epicra-
neal
32. Fascia superficialis: Fascia superficial
146
33. M. cutaneus faciei: Msculo cutneo de la cara 43. A., v. et n. buccalis: Arteria, vena y nervio bu 50. Ductus mandibularis: Conducto mandibular
34. Lamina lateralis fasciae profundae: Lmina la cales 51. Glandula mandibularis: Glndula mandibular
teral de la fascia profunda 44. N. lingualis, v. dorsalis linguae: Nervio lingual. 52. A. facialis: Arteria facial
35. Lamina medialis fasciae profundae: Lmina vena dorsal de la lengua 53. V. lingualis: Vena lingual
medial de la fascia profunda 45. A., v. et n. alveolaris inferior: Arteria, vena y 54. Lnn. mandibulares: Linfondulos mandibulares
36. Isthmus faucium: Istmo de las fauces nervio alveolares inferiores 55. Ductus parotideus: Conducto parotdeo
37. N. infraorbitalis: Nervio infraorbitario 46. Rami pterygoidei (a. et v. maxillaris): Ramas 56. V. facialis: Vena facial
38. A. infraorbitalis, v. sphenopalatina: Arteria in- pterigoidaas (de la arteria y vena maxilares) 57. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis: Ramo bu
fraorbitaria, vena esfenopalatina 47. Ramus massetericus a. carotidis externae, v. cal dorsal del nervio facial
38'. V. profunda faciei: Vena profunda de la cara masseterica ventralis: Rama masetrica de la 58. Ramus buccalis ventralis ni. facialis: Ramo bu
39. A. malaris: Arteria malar arteria cartida externa, vena masetrica ven cal ventral del nervio facial
40. A. et n. palatinus major: Arteria y nervio pala tral 59. Bulbus oculi: Globo ocular
tinos mayores 48. A. lingualis et ramus lingualis ni. glossopha- 60. Cutis: Piel
41. A. et v. transversa faciei: Arteria y vena trans ryngei: Arteria lingual y ramo lingual del ner 61. Lamina basalis ossis ethmoidalis: Lmina ba
versas de la cara vio glosofarngeo sal del hueso etmoides
42. V. palatina major: Vena palatina mayor 49. Ai. hypoglossus: Nervio lpogloso
147
CABALLO
Seccin transversal de la cabeza a nivel de la incisura mandibular.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 142
1. Processus zygomaticus ossis temporalis: Apfi- 14.
sis cigomtica del hueso temporal
2. Processus coronoideus mandibulae: Apfisis 15.
coronoides de la mandbula
3. Ramus mandibulae: Rama mandibular 16.
4. Pars squamosa ossis temporalis: Parte escamo
sa del hueso temporal 17.
5. Ossa parietalia: Huesos parietales 18.
6. Os presphenoidale et sinus sphenoidalis: Hue- 19.
so preesfenoides y seno esfenoidal 20.
7. Discus articularis et capsula articularis: Disco 21.
articular y cpsula articular
8. Cavum articulare: Cavidad articular
9. Stylohyoideum: Estilohioides 22.
10. M. temporalis: Msculo temporal 23.
11. Pars profunda mi. masseteris: Parte profunda 24.
del msculo masetero 25.
12. Pars superficialis mi. masseteris: Parte superfi- 26.
cial del msculo masetero
13. M. pterygoideus lateralis: Msculo pterigoideo 27.
lateral
M. pterygoideus medialis: Msculo pterigoideo
medial
M. tensor veli palatini: Msculo tensor del velo
del paladar
M. levator veli palatini: Msculo elevador del
velo del paladar
M. stylopharyngeus: Msculo estilofarngeo
M. byopharyngeus: Msculo hiofarngeo
M. palatopharyngeus: Msculo palatofarngeo
M. thyrohyoideus: Msculo tirohioideo
Tendo mi. digastrici, m. stylohyoideus: Ten
dn del msculo digstrico, msculo estilo-
hioideo
M. interescutularis: Msculo interescutular
M. frontoscutularis: Msculo frontoescutular
M. cutaneus faciei: Msculo cutneo de la cara
Falx cerebri: Hoz del cerebro
Corpus medullare hemispherii: Cuerpo medu
lar del hemisferio
Substantia grsea neopallii: Sustancia gris del
neopalio
28. Ventriculus lateralis encephali: Ventrculo I
teral del encfalo
29. Nucleus caudatus: Ncleo caudado
30. A. cerebri media: Arteria cerebral media
31. Chiasma opticum: Quiasma ptico
32. A. cerebri rostralis: Arteria cerebral rostral
33. Sinus cavernosus: Seno cavernoso
34. N. oculomotorus, n. trochlearis, n. abducer
n. ophtalmicus, n. maxillaris: Nervio oculom
tor, nervio troclear, nervio abducens, nervio c
tlmico, nervio maxilar
35. A. maxillaris. n. buccalis. plexus venosus su
temporalis: Arteria maxilar, nervio bucal, pL
xo venoso subtemporal
35. A. temporalis profunda caudalis: Arteria ter
poral profunda caudal
36. A. alveolaris inferior, v. maxillaris: Arteria a
veolar inferior, vena maxilar
37. N. alveolaris inferior: Nervio alveolar inferioi
38. Ramus massetericus v. maxillaris: Rama mas
trica de la vena maxilar
148
39. Sinus sagittalis: Seno sagital 48. N. massetericus, v. temporalis superficialis: 55. Lamina medialis tubae auditivae: Lmina me
40. A. lingualis, ramus ingualis ni. glossopharyn- Nervio masetrico, vena temporal superficial dial de la trompa auditiva
gei: Arteria lingual, rama lingual del nervio glo- 49. A. et v. transversa faciei, ramus transversas fa 56. Diverticulum tubae auditivae: Divertculo de la
sofaringeo ciei ni. auriculotemporalis: Arteria y vena trompa auditiva
41. A. facialis: Arteria facial transversas de la cara, ramo transverso de la 57. Septum diverticulorum: Septo del divertculo
42. JV. hypoglossus: Nervio hipogloso cara del perno auriculotemporal 58. Epiglottis: Epiglotis
43. Capsula glandulae mandibularis: Cpsula de 50. N. facialis: Nervio facial 59. Cartlago thyroidea: Cartlago tiroides
la glndula mandibular 51. Fascia pharyngea: Fascia farngea 60. Cornu rostrale cartilaginis thyroideae: Asta
44. Ductus mandibularis: Conducto mandibular 52. Rami pterygoidei a. et v. facialis: Ramas pteri- rostral del cartlago tiroides
45. Glandula mandibularis: Glndula mandibular goideas de la arteria y vena faciales 61. Ventriculus laryngis medianus: Ventrculo la
46. Aim. omohyoidei et mm. sternohyoidei: Mscu 53. Rami masseterici a. carotidis externae. v. mas- rngeo medio
los omohioideos y msculos esternohioideos seterica ventralis: Ramas masetricas de la ar 62. Fascia superficials: Fascia superficial
47. V. linguofacialis, ductus parotideus: Vena lin
guofacial, conducto parotdeo 54.
teria cartida externa, vena masetrica ventral
Tuba auditiva: Trompa auditiva
149
CABALLO
Seccin transversal de la cabeza en la regin del meato auditivo externo
(regin parotdea). Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 143
1. Ai. temporals: Msculo temporal 13.
2. M. obliquus capitis cranalis et insertio m.
cleidoc.ephalicus (pars mastoidea): Msculo 14.
oblicuo craneal de la cabeza e insercin del
msculo cleidoceflico (parte mastoidea)
15.
3. Pars occipitomandbularis mi. digastrici: Parte
occipitomandibular del msculo digstrico
16.
4. M. rectus capitis ventralis: Msculo recto ven 17.
tral de la cabeza 18.
5. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza 19.
6. Ai. cricopharyngeus: Msculo cricofarngeo
7. Ai. cricoarytenoideus dorsalis: Msculo crico-
aritenoideo dorsal
20.
8. M. stemothyroideus: Msculo esternotiroideo 21.
9. Ai. interscutularis: Msculo interescutular 22.
10. Ai. parietoauriculars: Msculo parietoauricu- 23.
lar 24.
11. Ai. scutuloauricularis superficialis: Msculo es-
cutuloauricular superficial 25.
12. M. scutuloauricularis profundus: Msculo es-
cutuloauricular profundo 26.
M. cervicoauricularis profundus minor: Mscu
lo cervicoauricular profundo menor
Cartlago scutiforms: Cartlago escutiforme
Ai. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri-
cular
Tendo mi. sternocephalcus: Tendn del mscu
lo esternoceflico
Af. cutaneus faciei: Msculo cutneo de la cara
Os occiptale: Hueso occipital
Processus mastodeus ossis temporalis: Apfi
sis mastoides del hueso temporal
Pars basilaris ossis occipitalis: Parte basilar del
hueso occipital
Vermis cerebelli: Vermis del cerebelo
Hemispberium cerebelli: Hemisferio del cerebelo
Medulla oblongata: Medula oblongada
Plexus choroideus ventriculi quarti: Plexo co-
roideo del cuarto ventrculo
Ventriculus quartus enceplxali: Cuarto ventrcu
lo del encfalo
Esophagus: Esfago
27. Cartlago crcoidea: Cartlago cricoides
28. Cartlago trachealis I: Primer cartlago traques
29. Ai. stemohyoideus et m. omohyoideus: M scl
lo estemohioideo y msculo omohioideo
30. Cartlago auriculae: Cartlago auricular
31. Glandula parotis: Glndula partida
32. Glandula mandbularis: Glndula mandbula!
33. Ductus mandbularis: Conducto mandibular
34. Ductus parotdeus: Conducto parotdeo
35. V. maxillaris: Vena maxilar
36. V. linguofacialis: Vena linguofacial
37. A. carotis externa: Arteria cartida externa
38. A. carotis interna, n. caroticus internus, n. ve
gus: Arteria cartida interna, nervio carotde
interno, nervio vago
39. V. emissaria foramnis laceri, n. glossopharyr
geus, n. accessorius: Vena emisaria del aguje
ro rasgado, nervio glosofarngeo, nervio acce
sorio
40. N. accessorius (origo): Nervio accesorio (origen
41. A. menngea caudalis: Arteria menngea cauda
150
42. V. cerebralis dorsalis (emissarium meatus tem 46. Corpus adiposum auriculae: Cuerpo adiposo 50. Diverticulum tubae auditivae: Divertculo de la
poralis): Vena cerebral dorsal (emisaria al mea- auricular trompa auditiva
to temporal) 47. Fascia temporalis: Fascia temporal 51. Cavum larvngis: Cavidad larngea
43. N. glossopharyngeus: Nervio glosofaringeo 48. Capsula articulationis atlantooccipitalis: Cp 52. Plica vocalis: Pliegue vocal
44. N. hypoglossus: Nervio hipogloso sula de la articulacin atlantooccipital
45. Lnn. retropharyngei laterales: l.infonodulos re- 49. Stylohyoideum: Estilohioides
trofarngeos laterales
CABALLO
Diseccin de la cabeza. Vista ventral. Se han extirpado la fascia superficial
y los msculos cutneos
Figura 144
1. M. brachiocephalicus: Msculo braquioceflico
2. M. sternocephalicus: Msculo esternoceflico
3. M. sternohyoideus el m. omohyoideus: Msculo
estemohioideo y msculo omohioideo
4. Gianduia prolis: Glndula partida
5. V. linguofacialis: Vena linguofacial
6. Ductus parotideus: Conducto parotdeo
7. Pars occipitomandibularis mi. digastrici: Parte
occipitomandibular del msculo digstrico
8. Rami masseterici a. et v. facialis: Ramas mase-
tricas de la arteria y vena faciales
9. M. masseter: Msculo masetero
10. A. facialis: Arteria facial
11. Venter rostralis mi. digastrici: Vientre rostral
del msculo digstrico
12. Lnn. mandibulares: Linfondulos mandibulares
13. A. et v. facialis: Arteria y vena faciales
14. Mandbula: Mandbula
15. M. mylohyodeus: Msculo milohioideo
16. M. depressor labi inferiors: Msculo depresor
del labio inferior
17. Pars buccals mi. buccinators: Parte bucal del
msculo buccinador
18. M. pterygoideus: Msculo pterigoideo
19. Mentum: Mentn
152
Topografa esqueltica de las arterias de
Segn una muestra sometida a corrosin
CABALLO
Figura 145
1. A. basilaris: Arteria basilar
2. A. carotis interna: Arteria cartida interna
3. Ramus a. maxillaris ad tubani auditivam:
Rania de la arteria maxilar a la trompa auditiva
4. A. meningea media: Arteria menngea media
5. A. maxillaris: Arteria maxilar
6. A. temporalis profunda caudalis: Arteria tem
poral profunda caudal
7. Ramus pterygoideus a. maxillaris: Rama pteri-
goidea de la arteria maxilar
8. A. temporalis profunda rostralis: Arteria tem
poral profunda rostral
9. A. alveolaris inferior: Arteria alveolar inferior
10. A. supraorbitalis: Arteria supraorbitaria
11. A. ophtalmica externa: Arteria oftlmica exter
na
12. A. maxillaris: Arteria maxilar
13. Rami a. ophtalmicae extemae: Ramas de la ar
teria oftlmica externa
14. A. malars: Arteria malar
15. A. infraorbitalis: Arteria infraorbitaria
16. A. palatina major: Arteria palatina mayor
17. A. buccalis: Arteria bucal
18. A. palatina minor: Arteria palatina menor
19. A. palatina major: Arteria palatina mayor
20. A. incisiva: Arteria incisiva
21. A. facialis: Arteria facial
22. A. labialis superior: Arteria labial superior
la cabeza. Vista de la base del crneo
153
Hueso hioides y cartlagos larngeos desde la izquierda
CABALLO
Figura 146
1. Stylohyoideum: Estilohioides
2. Ceratohyoideum: Ceratohioides
3. Thyrohyoideum: Tirohioides
4. Basihyoideum: Basihioides
5. Processus lingualis: Apfisis lingual
6. Lamina cartilaginis thyroideae: Lmina del car
tlago tiroides
7. Cornu rostrale cartilaginis thyroideae: Asta ros
tral del cartlago tiroides
8. Incisura thyroidea caudalis: Incisura tiroidea
caudal
9. Cornu caudale cartilaginis thyroideae: Asta
caudal del cartlago tiroides
10. Linea obliqua: Lnea oblicua
11. Fissura thyroidea: Fisura tiroidea
12. Cartlago arvtenodea: Cartlago aritenoides
13. Processus corniculatus: Apfisis cornicular
14. Cartlago epiglottica: Cartlago epigltico
15. Lamina cartilaginis crcoideae: Lmina del car
tlago cricoides
16. Arcus cartilaginis crcoideae: Arco del cartla
go cricoides
17. Cartlago trachealis: Cartlago traqueal
CABALLO
Msculos larngeos. Vista desde la izquierda
Figura 147
t. Stvlohyoideum: Estilohioides
2. Ceratohyoideum: Ceratohioides
3. Thyrohyoidmim: Tirohioides
4. Processus lingualis: Apfisis lingual
5. Epiglottis: Epiglotis
6. Processus corniculatus: Apfisis cornicular
7. Cornu caudale cartilaginis thyroideae: Asta cau
da] del cartlago tiroides
8. Cartlago crcoidea: Cartlago cricoides
9. Cartlago trachealis: Cartlago traqueal
10. Textus conjunctivus: Tejido conjuntivo
11. Al ceratohyoideus: Msculo ceratohioideo
12. Ai. thyrohyoideus: Msculo tirohioideo
13. M. ventrcularis: Msculo ventricular
14. M. arytenoideus transversus: Msculo aritenoi-
deo transverso
15. M. vocalis: Msculo vocal
16. Al cricoarytenoideus lateralis: Msculo crico-
aritenoideo lateral
17. Af. cricothyroideus: Msculo cricotiroideo
18. Insertio mi. stemothyroidei: Insercin del ms
culo estemotiroideo
19. Al cricoarytenoideus dorsalis: Msculo cricoari-
tenoideo dorsal
20. Ventriculus laryngs: Ventrculo larngeo
21. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
22. Cornu rostrale cartilaginis thyroideae: Asta ros
tral del cartlago tiroides
154
Diseccin de una porcin del crneo. Vista dorsal.
(Msculos de la oreja segn Ellenberger y Baum.)
CABALLO
Figura 148
1. Af. cervicoauricularis profundus major: Msculo 10. Ai. scutuloauricularis superficialis ventralis: 20. Corpus adiposum extraperiorbitale: Cuerpo
cervicoauricular profundo mayor Msculo escutuloauricular superficial ventral adiposo extraperiorbitario
2. Ai. cervicoauricularis superficialis: Msculo cer 11. M. zygomaticoauricularis: Msculo cigomati- 21. Ftami auriculares ni. cervicalis II: Ramos
vicoauricular superficial coauricular auriculares del segundo nervio cervical
3. M. cervicoscutularis: Msculo cervicoescutular 12. Ai. parietoauricularis: Msculo parietoauricu- 22. Ramus v. auricularis caudalis: Rama de la
4. Ai. scululoauricularis superficialis dorsalis: Ms lar vena auricular caudal
culo escutuloauricular superficial dorsal 13. M. cervicoauricularis profundus minor: Mscu 23. Ramus v. temporalis superficialis: Rama de la
5. Ai. scululoauricularis superficialis medius: Ms lo cervicoauricular profundo menor vena temporal superficial
culo escutuloauricular superficial medio 14. Aurcula: Oreja 24. Ramus muscularis a. temporalis superficialis:
6. Ai. interscutularis: Msculo interescutular 15. Ai. scutuloauricularis profundus minor: Mscu Rama muscular de la arteria temporal superficial
7. Pars frontalis mi. frontoscutularis: Parte frontal lo escutuloauricular profundo menor 25. N. frontalis: Nervio frontal
del msculo frontoescutular 16. Ai. scutuloauricularis profundus major: Mscu 26. N. infratrochlearis: Nervio infratroclear
8. Pars temporalis mi. frontoscutularis: Parte tem lo escutuloauricular profundo mayor 27. V. angularis oculi: Vena angular del ojo
poral del msculo frontoescutular 17. Ai. temporalis: Msculo temporal 28. A. supraorbitalis: Arteria supraorbitaria
9. Ai. scutuloauricularis superficialis accessorius: 18. Cartlago scutiformis: Cartlago escutiforme 29. Ai. levator anguli oculi medialis (m. corrugator
Msculo escutuloauricular superficial acceso 19. Corpus adiposum auriculae: Cuerpo adiposo supercilii): Msculo elevador del ngulo me
rio de la oreja dial del ojo (msculo corrugador superciliar)
155
CABALLO
Seccin horizontal a travs de la cabeza. Vista desde la superficie dorsal
5
yVz-A/r-^
v S 1 i
1 / /
W '
39
.
31.
Figura 149
1. Corpus medullare hemispherii: Cuerpo medu- 12.
lar del hemisferio
2. Substantia grsea neopallii: Sustancia gris del 13.
neopalio
3. Fissura longitudinalis cerebri: Fisura longitudi- 14.
nal del cerebro 15.
4. Corpus callosum: Cuerpo calloso
5. Nucleus caudatus: Ncleo caudado 16.
6. Fornix: Frnix
7. Thalamus opticus: Tlamo ptico 17.
8. Corpus pineale: Cuerpo pineal
9. Colliculus rostralis tecti mesencephali: Colcu- 18.
lo rostral del techo del mesencfalo 19.
10. Colliculus caudalis tecti mesencephali: Colcu- 20.
lo caudal del techo del mesencfalo
11. Pedunculus cerebellaris medius: Pednculo ce- 21.
rebeloso medio 22.
32.
33.
34.
Pedunculus cerebellaris rostralis: Pednculo
cerebeloso rostral 35.
Velum medullare rostrale: Velo medular ros- 36.
tral
Fossa rhomboidea: Fosa romboidea 37.
Vellum medullare caudale: Velo medular cau- 38.
dal
Pedunculus cerebellaris caudalis: Pednculo 39.
cerebeloso caudal 40.
Plexus choroideus ventriculi quarti: Plexo co- 41.
roideo del cuarto ventrculo
Medulla spinalis: Mdula espinal 42.
Fossa supraorbitalis: Fosa supraorbitaria 43.
Septum sinuum frontalium: Septo del seno 44
frontal
Os frontale: Hueso frontal 45,
Sinus frontalis: Seno frontal
Pars frontalis mi. frontoscutularis: Parte frontal
del msculo frontoescutular
Pars temporalis mi. frontoscutularis: Parte tem
poral del msculo frontoescutular
Corpus adiposum extraperiorbitale: Cuerpo
adiposo extraperiorbitario
M. temporalis: Msculo temporal
Processus coronoideus mandibulae: Apfisis co-
ronoides de la mandbula
Processus zygomaticus ossis temporalis: Apfi
sis cigomtica del hueso temporal
A. et v. temporalis profunda rostralis: Arteria y
vena temporales profundas rostrales
V. cerebralis dorsalis et plexus subtemporalis:
Vena cerebral dorsal y plexo subtemporal
Meatus acusticus externus: Meato acstico ex
terno
A. menngea caudalis: Arteria menngea caudal
Cartilgines auriculae: Cartlagos de la oreja
Pars petrosa ossis temporalis: Parte petrosa del
hueso temporal
Glandula prolis: Glndula partida
M. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri-
cular
V. auricularis caudalis: Vena auricular caudal
Vi. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo
cleidoceflico (parte mastoidea)
Os occipitale: Hueso occipital
Sinus occipitalis ventmlis: Seno occipital ventral
M. longissimus capitis: Msculo longsimo de
la cabeza
Dura mater: Duramadre
Cavum epidurale: Cavidad epidural
Diverticulum tubae auditivae: Divertculo de la
trompa auditiva
Ventriculus lateralis encephali: Ventrculo la
teral del encfalo
156
Base de la cavidad craneal con la salida de los nervios craneales
CABALLO
Figura 150
1. Fossa ethmoidalis: Fosa etmoidal 13. Fissura orbitalis et foramen rotundum: Fisura 25. Canalis ni. hypoglossi: Canal del nervio hipo-
2. Chiasma opticum: Quiasma ptico orbitaria y agujero redondo gloso
3. N. oculomotorius: Nervio oculomotor 14. Sinus frontalis: Seno frontal 26. Foramen magnum: Agujero magno
4. N. trochlearis: Nervio troclear 15. Septum sinuum frontalium: Septo del seno 27. Foramen supraorbitale: Agujero supraorbitario
5. N. maxillaris et n. ophtalmicus: Nervio maxilar frontal 28. Sulcus a. meningeae mediae: Surco de la arte
superior v nervio oftlmico 16. Crista galli: Crista galli ria menngea media
5'. N. mandibularis: Nervio mandibular 17. Fassa hypophysialis: Fosa hipofisaria 29. Meatus temporalis: Meato temporal
6. N. abducens: Nervio abducens 18. Fossa piriformis: Fosa piriforme 30. Pars petrosa ossis temporalis: Parte petrosa del
7. N. ntermediofacialis fn. facialis): Nervio inter- 19. Sulcus ni. maxillaris: Surco del nervio maxi hueso temporal
mediofacial (nervio facial) lar 31. Os occipitale: Hueso occipital
8. N. vestibulocochlears: Nervio vestibuloco- 20. Sulcus ni. ophtalmici: Surco del nervio oftl 32. Foramen ethmoidale: Agujero etmoidal
clear mico 33. Processus zygomaticus ossis temporalis: Apfi
9. N. glossopbaryngeus: Nervio glosofarngeo 21. Incisura carotica foraminis laceri: Incisura ca sis cigomtica del hueso temporal
10. N. vagus: Nervio vago rotidea del agujero rasgado 34. Porus acusticus externus: Poro acstico ex
11. Radix spinalis ni. accessorii: Raz espinal del 22. Foramen lacerum: Agujero rasgado terno
nervio accesorio 23. Porus acusticus intemus: Poro acstico interno 35. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis
12. N. hypoglossus: Nervio hipogloso 24. Impressio pontina: Impresin pontina cigomtica del hueso frontal
157
CABALLO
Encfalo. Vista de la superficie dorsal y del tronco del encfalo desde la izquierda
Figura 151
1. Bulbus olfaclorius: Bulbo olfatorio
2. Fissura longitudinalis cerebri: Fisura longitudi
nal del cerebro
3. Hemispherium cerebri: Hemisferio cerebral
4. Hemispherium cerebelli: Hemisferio cerebeloso
5. Medulla spinalis: Medula espinal
6. Sulcus suprasylvius: Surco suprasilviano
7. Sulcus ectomurginalis: Surco ectomargina!
8. Sulcus marginalis: Surco marginal
9. Sulcus endomargnalis: Surco endomarginal
10. Fissura transversa cerebri: Fisura transversa
del cerebro
11. Vermis cerebelli: Vermis cerebeloso
12. 13. Tractus opticus: Tracto ptico
13. Radix laterale tractus optici: Raz lateral del
tracto ptico
14. Corpus geniculatum laterale: Cuerpo genicula
do lateral
15. Corpus geniculatum medale: Cuerpo genicula
do medial
16. Corpus mamillare: Cuerpo mamilar
17. Hypophysis cerebri: Hipfisis cerebral
18. Recessus suprapnealis: Receso suprapineal
19. Corpus pneale (s. epiphysis cerebri): Cuerpo
pineal (o epfisis cerebral)
20. Colliculus rostralis: Colculo rostral
21. Colliculus caudalis: Colculo caudal
22. Crus cerebri: Pie del pednculo cerebral
23. Tractus cruralis transversus: Tracto transverso
del pie del pednculo
24. Pons: Puente
25. Peduncul cerebellares in sectione: Pednculos
cerebelosos en seccin
26. Pedunculus cerebellaris rostralis: Pednculo
cerebeloso rostral
27. Pedunculus cerebellaris medius: Pednculo ce
rebeloso medio
28. Pedunculus cerebellaris caudalis: Pednculo
cerebeloso caudal
29. Pyramis medullae oblongatae: Pirmide de la
medula oblongada
30. Corpus trapezoideum: Cuerpo trapezoides
31. Tuberculum facale ventrale: Tubrculo facial
ventral
II1-X1I. Nn. cmnales lll-XII: Tercero-duodcimo ner
vios craneales
158
Base del encfalo con el origen de los nervios y de vasos enceflicos
CABALLO
Fi gura 152
1. Bulbus olfactorus: Bulbo olfatorio
2. N. opticus: Nervio ptico
3. jV. oculomotorius: Nervio oculomotor
4. N. trochlears: Nervio troclear
5. Radix motoria ni. trigemini: Raz motora del
nervio trigmino
5'. Radix sensoria ni. trigemini, ganglion trigemi
nale: Raz sensitiva del nervio trigmino, gan
glio trigeminal
5a. N. ophtalmicus: Nervio oftlmico
5b. JV. maxillaris: Nervio maxilar
5c. N. mandibulars: Nervio mandibular
6. N. abducens: Nervio abducens
7. N. intermediofacialis: Nervio intermediofacial
8. N. vestibulocochlears: Nervio vestibulococlear
9. N. glossopharyngeus: Nervio glosofarngeo
10. N. vagus: Nervio vago
11. Radix cranialis ni. accessorii: Raz craneal del
nervio accesorio
11'. Radix spinalis ni. accessorii: Raz espinal del
nervio accesorio
12. N. hypoglossus: Nervio hipogloso
13. Pedunculus olfactorus: Pednculo olfatorio
14. Tractus olfactorus medialis: Tracto olfatorio
medial
15. Tractus olfactorus lateralis: Tracto olfatorio la
teral
16. Tractus olfactorus intermedius: Tracto olfato
rio intermedio
17. Trigonum olfactorum: Trgono olfatorio
18. Substantia perforata rostralis: Sustancia perfo
rada rostral
19. Lobus piriformis: Lbulo piriforme
20. Chiasma opticum: Quiasma ptico
21. Tractus opticus: Tracto ptico
22. Recessus neurohypophysialis et tuber cinereum:
Receso neurohipofisario y tuber cinereum
23. Corpus mamillare: Cuerpo mamilar
24. Crus cerebri: Pie del pednculo cerebral
25. Pons: Puente
26. Medulla oblongata: Mdula oblongada
27. Tuberculum faciale: Tubrculo facial
28. Pyramis medullae oblongatae: Pirmide de la
medula oblongada
29. Corpus trapezoideum: Cuerpo trapezoides
30. Medulla spinalis: Mdula espinal
31. Fissura ongitudinalis cerebri: Fisura longitudi
nal del cerebro
32. Sulcus rhinalis: Surco rinal
33. Fissura lateralis cerebri (sylvii): Cisura lateral
del cerebro (silviana)
A. A. carotis interna: Arteria cartida interna
B. A. cerebri rostralis: Arteria cerebral rostral
C. A. communicans caudalis: Arteria comunicante
caudal
D. A. meningea rostralis: Arteria menngea rostral
E. A. cerebri rostralis: Arteria cerebral rostral
F. A. cerebri media: Arteria cerebral media
G. A. cerebri profunda: Arteria cerebral profunda
H. A. basilaris cerebri: Arteria basilar cerebral
J. A. cerebelli caudalis: Arteria cerebelosa caudal
K. A. spinalis ventralis: Arteria espinal ventral
L. A. cerebelli rostralis: Arteria cerebelosa rostral
159
CABALLO
Esqueleto del cuello. Vista desde la izquierda
Figura 153
1. Atlas: Atlas 13. Foramen vertebrale laterale: Agujero vertebral 20. Processus transversus, tuberculum dorsale: Ap
2. Axis: Axis lateral fisis transversa, tubrculo dorsal
3-7. Vertebra cervicalis III-VIl: Tercera-sptima 14. Foramen transversarium: Agujero transverso 21. Corpus vertebrae: Cuerpo vertebral
vrtebras cervicales 15. Processus transversus axis: Agujero transverso 22. Costa 1: Primera costilla
8. Condylus occipitalis: Cndilo occipital del axis 23. Processus transversi vertebrarum thoracico-
9. Processus transversus atlantis: Apfisis trans 16. Corpus axis: Cuerpo del axis rum: Apfisis transversa de las vrtebras tor
versa del atlas 17. Processus articularis caudalis: Apfisis articu cicas
10. Foramen alare atlantis: Agujero alar del atlas lar caudal 24. Processus spinosus vertebrae thoracicae Ir
11. Foramen transversarium atlantis: Agujero 18. Processus articularis cranialis: Apfisis articu Apfisis espinosa de la primera vrtebra tor
transverso del atlas lar craneal cica
12. Processus spinosus axis: Apfisis espinosa del 19. Processus transversus, tuberculum ventrale: 25. Canalis transversarius: Canal transverso
axis Apfisis transversa, tubrculo ventral
160
Msculos superficiales del cuello. Vista desde la izquierda.
Se han extirpado los msculos cutneos y la fascia superficial
CABALLO
Figura 154
1. Ai. interscutulars: Msculo interescutular 10.
2. Pars frontalis mi. frontoscutularis: Parte frontal
del msculo frontoescutular ' 11.
3. Pars temporalis mi. frontoscutularis: Parte tem
poral del msculo frontoescutular 12.
4. Ai. temporalis: Msculo temporal
5. Ai. parotidoauricularis: Msculo parotidoauricu- 13.
lar
6. Ai. masseter: Msculo masetero
7. Ai. rhomboideus cervicis: Msculo romboides 14.
del cuello
8. M. splenius: Msculo esplenio 15.
9. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del 16.
msculo trapecio
Pars thoracica mi. trapezii: Parte torcica del
msculo trapecio
M. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato
ventral del cuello
Ai. serratus ventralis thoracis: Msculo serrato
ventral del trax
Ai. omotransversarius (m. cleidotransversa-
rius): Msculo omotransverso (msculo cleido-
transverso)
Ai. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo
cleidoceflico (parte mastoidea)
Ai. sternocephalicus: Msculo esternoceflico
Ai. omohyoideus et m. stemohyoideus: Mscu
lo omohioideo y msculo esternohioideo
17. Ai. cutaneus colli: Msculo cutneo del cuello
18. Ai. suhclavius (m. pectoralis cleidoscapularis;
pars prescapularis mi. pectoralis profundi):
Msculo subclavio (msculo pectoral cleidoes-
capular; parte preescapular del msculo pecto
ral profundo)
19. Ai. supraspinatus: Msculo supraespinoso
20. Ai. deltoideus: Msculo deltoides
21. Ai. latissimus dorsi: Msculo dorsal ancho
22. Ai. trceps brachii: Msculo trceps braquial
23. Glandula parotis: Glndula partida
24. V. jugulars: Vena yugular
161
CABALLO
Msculos profundos del cuello. Vista desde la izquierda. Primer plano
Figura 155
1. Ai. temporalis: Msculo temporal 8. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza 18. Ai. supraspinatus: Msculo supraespinoso
2. Ai. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo 9. M. rhomboideus: Msculo romboides 19. Ai. infraspinatus: Msculo infraespinoso
3. Ai. obliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo 10. Ai. sternohyoideus et m. omobyoideus: Mscu 20. Ai. subclavius (m. pectoralis cleidoscapularis;
craneal de la cabeza lo esternohioideo y msculo omohioideo pars prescapularis mi. pectoralis profundi):
4. Pars occipitomandibulars mi. digastrici: Parte 11. Ai. sternocephalicus: Msculo estemoceflico Msculo subclavio (msculo pectoral cleidos-
occipitomandibular del msculo digstrico 12. Pars ventralis mi. scaleni medii: Parte ventral capular; parte preescapular del msculo pecto
5. Ai. masseter: Msculo masetero del msculo escaleno medio ral profundo)
6. Ai. splenius: Msculo esplenio 13. Pars dorsalis mi. scaleni medii: Parte dorsal 21. Ai. trceps brachii: Msculo trceps braquial
6a. Ai. splenius capitis: Msculo esplenio de la ca- del msculo escaleno medio 22. Ai. teres minor: Msculo redondo menor
beza 14. Ai. intertransversarius: Msculo intertransverso 23. Cartlago scapulae: Cartlago de la escpula
6b. Aponeurosis mi. splenii: Aponeurosis del msculo 15. Ai. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato 24. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca
esplenio ventral del cuello 25. Fascia thoracolumbalis: Fascia toracolumbar
6c. Ai. splenius cervicis: Msculo esplenio del cue- 16. Ai. serratus ventralis thoracis: Msculo serrato 26. V. jugularis: Vena yugular
lio ventral del trax
7. Insertio mi. longissimus capitis: Insercin del 17. Ai. serratus dorsalis cranialis: Msculo serrato
msculo longsimo de la cabeza dorsal craneal
162
CABALLO
Msculos profundos del cuello. Vista desde la izquierda. Segundo plano
Figura 156
1. M. semispinalis capitis: Msculo semiespinal de 10.
la cabeza
2. M. Iongissimus capitis: Msculo longsimo de la 11.
cabeza
3. M. Iongissimus atlantis: Msculo longsimo del 12.
atlas
4. M. Iongissimus cervicis: Msculo longsimo del 13.
cuello
5. Mm. intertransversarii: Msculos intertransversos 14.
6. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza 15.
7. M. spinalis: Msculo espinal
8. M. Iongissimus thoracis: Msculo longsimo del 16.
trax
9. M. iliocostalis thoracis: Msculo iliocostal del
trax 17.
Pars dorsalis mi. scaleni medii: Parte dorsal 18.
del msculo escaleno medio
Pars ventralis mi. scaleni medii: Parte ventral
del msculo escaleno medio 19.
Mm. intercostales externi: Msculos intercosta- 20.
les externos 21,
M. obliquits capitis cranialis: Msculo oblicuo
craneal de la cabeza
M. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo 22,
M. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo
caudal de la cabeza
M. sternohyoideus et m. sternothyroideus: Ms- 23,
culo esternohioideo y msculo esternotiroi- 24
deo 25,
Funiculus nuchae: Funculo de la nuca
Pars occipitomandibularis mi. digastrici:
Parte occipitomandibular del msculo digs
trico
Trachea: Trquea
Esophagus: Esfago
Processus transversus vertebrae cervicalis IV:
Apfisis transversa de la cuarta vrtebra cer
vical
Processus transversus vertebrae cervicalis VI:
Apfisis transversa de la sexta vrtebra cer
vical
Costa I: Primera costilla
Manubrium sterni: Manubrio esternal
Processus transversus atlantis: Apfisis trans
versa del atlas
163
CABALLO
Msculos profundos del cuello. Vista desde la izquierda. Tercer plano
Figura 157
1. Insertio mi. semispinalis capitis: Insercin del 12. Insertio mi. cleidocephalici (pars mastoidei): Inser 22. Pars dorsalis mi. scaleni medii: Parte dors.
msculo semespinal de la cabeza cin del msculo cleidocefalico (parte mastoidea) del msculo escaleno medio
2. Origo mi. semispinalis capitis: Origen del ms 13. M. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo 23. Insertio parts ventralis m. scaleni medii: I i
culo semespinal de la cabeza caudal de la cabeza sercin de la parte ventral del msculo escal-
3. M. rectus capitis dorsalis major: Msculo recto 14. M. multifidus cervicis: Msculo multfido del no medio
dorsal mayor de la cabeza cuello 24. M. longissimus cervicis: Msculo longsin:
4. M. rectus capitis dorsalis minor: Msculo rec 15. Mm. intertransversarii dorsales cervicis: Ms del cuello
to dorsal menor de la cabeza culos intertransversos dorsales del cuello 25. Mm. levatores costarum: Msculos elevadora
5. M. rectus capitis dorsalis intermedius: Mscu 16. Mm. intertransversarii medii cervicis: Mscu de las costillas
lo recto dorsal intermedio de la cabeza los intertransversos medios del cuello 26. M. spinals cervicis: Msculo espinal del cu
6. M. obliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo 17. Mm. intertransversarii ventrales cervicis: Ms lio
craneal de la cabeza culos intertransversos ventrales del cuello 27. M. spinals thoracis: Msculo espinal del trs
7. M. rectus capitis lateralis: Msculo recto late 18. Pars cervicalis mi. longi colli: Parte cervical del 28. Origo mi. splenii: Origen del msculo espen:
ral de la cabeza msculo largo del cuello 29. M. multifidus dorsi: Msculo multfido d-
8. M. rectus capitis ventralis: Msculo recto ven 19. Processus articulars cranialis vertebrae cervi dorso
tral de la cabeza cales VII: Apfisis articular craneal de la spti 30. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca
9. Insertio mi. longissimi atlantis: Insercin del ma vrtebra cervical 31. Lamina nuchae: Lmina de la nuca
msculo longisimo del atlas 20. Processus transversus vertebrae cervicalis VI: 32. Lig. supraspinale: Ligamento supraespinoso
10. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza Apfisis transversa de la sexta vrtebra cervical 33. Ligg. interspinalia: Ligamentos interespinoso:
11. Insertio mi. longissimi capitis: Insercin del 21. Pars thoracica mi. longi colli: Parte torcica del 34. Fascia thoracolumbalis: Fascia toracolumbar
msculo longisimo de la cabeza msculo largo del cuello
164
CABALLO
Regin de la nuca. Vista desde la izquierda
Figura 158
1. Atlas: Alias 6.
2. Axis: Axis
3. Vertebra cervicas VII: Sptima vrtebra cervical
4. Processus spinosus vertebrae thoracicae I: Ap- 7.
fisis espinosa de la primera vrtebra torcica 8.
5. Costa I: Primera costilla
Processus spinosus vertebrae thoracicae VO:
Apfisis espinosa de la sptima vrtebra torci
ca
Funiculus nuchae: Funculo de la nuca
Pars cucullaris ligamenti nuchae: Expansin de
la cruz del ligamento de la nuca
9. Lig. supraspinale: Ligamento supraespinoso
10. Lamina nuchae: Lmina de la nuca
11. Bursa subligamentosa nuchalis: Bolsa subliga-
mentosa nucal
12. Bursa subligamentosa supraspinalis: Bolsa sub
ligamentosa supraespinal
165
CABALLO
Msculos y nervios cutneos del cuello. Vista desde la izquierda
Figura 159
1. Af. cutaneus faciei: Msculo cutneo de la cara 8. Ramus ventralis ni. cervicalis IV: Ramo ventral 12. fa mi cutanei dorsales nervorum thoracico-
2. Ai. parotidoauricularis: Msculo parotidoauricular del cuarto nervio cervical rum: Ramos cutneos dorsales de nervios tor
3. M. cutaneus colli: Msculo cutneo del cuello 9. Ramus ventralis ni. cervicalis V: Ramo ventral cicos
4. M. cutaneus omobrachialis: Msculo cutneo del quinto nervio cervical 13. Rami cutanei ni. thoracici lateralis: Ramos cu
omobraquia! 10. Ramus ventralis ni. cervicalis VI: Ramo ventral tneos del nervio torcico lateral
5. Ai. cutaneus trunci: Msculo cutneo del tronco del sexto nervio cervical 14. Ramus colli ni. facialis: Ramo del cuello del
6. Ramus ventralis ni. cervicalis II: Ramo ventral 10. N. supraclavicularis: Nervio supraclavicular nervio facial
del segundo nervio cervical 11. Rami cutanei dorsales nervorum cervicalium: 15. Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
7. Ramus ventralis ni. cervicalis III: Ramo ventral Ramos cutneos dorsales de nervios cervi nervio accesorio
del tercer nervio cervical cales
166
CABALLO
Diseccin del cuello. Vista desde la izquierda. Plano profundo
Rami ventrales nervorum cervicalium: Ramos
ventrales de nervios cervicales
Rami dorsales nervorum cervicalium: Ramos
dorsales de nervios cervicales
Truncus lymphaticus trachealis: Tronco linf
tico traqueal
Lnn. cervicales profundi craniales: Linfondu-
los cervicales profundos craneales
Lnn. cervicales profundi medii: Linfondulos
cervicales profundos medios
Lnn. cervicales profundi caudales: Linfondu
los cervicales profundos caudales
Glandula thyroidea: Glndula tiroides
Figura 160
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
35
Ai. semispinalis capitis: Msculo semiespinal
de la cabeza
Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de
la cabeza
Ai. longissimus atlantis: Msculo longsimo del
atlas
Ai. longissimus cervicis: Msculo longsimo
del cuello
Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
Pars ventralis mi. scaleni medii: Parte ventral
del msculo escaleno medio
Pars dorsalis mi. scaleni medii: Parte dorsal
del msculo escaleno medio
Ai. longissimus thoracis: Msculo longsimo
del trax
M. iliocostalis thoracis: Msculo iliocostal del
trax
Ai. sternohyoideus et m. sternothyroideus:
Msculos esternohioideo y esternotiroideo
Ai. obliquus capitis cranialis: Msculo oblicuo
craneal de la cabeza
Ai. occipitohyoideus: Msculo occipitohioideo
Pars occipitomandibularis mi. digastrici: Parte
occipitomandibular del msculo digstrico
Ai. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo
caudal de la cabeza
Lig. nuchae: Ligamento de la nuca
Trachea: Trquea
Esophagus: Esfago
A. axillaris: Arteria axilar
Ramus prescapularis a. cervicalis superficialis:
Rama preescapular de la arteria cervical super
ficial
Ramus deltoideus a. cervicalis superficialis:
Rama deltoidea de la arteria cervical superficial
A. carotis communis: Arteria cartida comn
A. occipitalis: Arteria occipital
A. carotis interna: Arteria cartida interna
A. carotis externa: Arteria cartida externa
A. et v. scapularis dorsalis: Arteria y vena es-
capu lares dorsales
26. A. et v. cervicalis profunda: Arteria y vena cer
vicales profundas
27. V. jugularis: Vena yugular
28. V. cephalica: Vena ceflica
29. V. axillris: Vena axilar
30. Plexus brachialis: Plexo braquial
31. N. phrenicus: Nervio frnico
32. Truncus vagosympathicus: Tronco vagosimp-
tico
33. N. laryngeus recurrens: N enio larngeo recu
rrente
34. Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
nervio accesorio
167
CABALLO
Topografa esqueltica en relacin con los vasos, nervios, trquea y esfago en el
cuello. Vista desde la izquierda, que muestra slo las arterias y venas principales
Figura 161
1. Atlas: Atlas
2. Vertebra cervicalis V: Quinta vrtebra cervical
3. Vertebra thoracica II: Segunda vrtebra torcica
4. Vertebra thoracica IV: Cuarta vrtebra torcica
5. Costa II: Segunda costilla
6. Sternum: Esternn
7. Trachea: Trquea
8. Esophagus: Esfago
9. Cor: Corazn
10. Aorta: Aorta
11. Truncus pulmonals: Tronco pulmonar
12. Truncus brachiocephalicus: Tronco braquioce-
flico
13. A. axillaris: Arteria axilar
14. A. carotis communis: Arteria cartida comn
15. A. et v. thoracica interna: Arteria y vena tor
cicas internas
16. A. thoracica externa: Arteria torcica externa
17. A. et v. scapulars dorsalis: Arteria y vena es-
capulares dorsales
18. A. et v. vertebra lis: Arteria y vena vertebrales
19. A. et v. cervicalis profunda: Arteria y vena cer
vicales profundas
20. A. carotis interna: Arteria cartida interna
21. A. occipitalis: Arteria occipital
22. Ramus occipitalis: Rama occipital
23. A. menngea caudalis: Arteria menngea caudal
24. A. carotis externa: Arteria cartida externa
25. V. cava caudalis: Vena cava caudal
26. V. cava cranialis: Vena cava craneal
27. V jugularis: Vena yugular
28. Ramus prescapularis: Rama preescapular
29. Ramus deltoideus: Rama deltoidea
30. V. axillaris: Vena axilar
31. A. cervicalis superficalis: Arteria cervical su
perficial
32. V. cephalca: Vena ceflica 40. N. vertebralis: Nervio vertebral
33. Truncus sympathicus (pars thoracica): Tronco 41. N. phrencus: Nervio frnico
simptico (parte torcica) 42. Ramus colli ni. facialis: Ramo del cuello del
34. Truncus vagosympathicus: Tronco vagosimp- nervio facial
tico 43. N. cervicalis II: Segundo nervio cervical
35. N. vagus: Nervio vago 44. Ramus dorsalis ni. accessori: Ramo dorsal del
36. N. laryngeus recurrens: Nervio larngeo recu nervio accesorio
rrente 45. Rami dorsales nervorum cervicalium: Ramos
37. Truncus sympathicus: Tronco simptico dorsales de nervios cervicales
38. Gln. cervicothoraccum: Ganglio cervicotorcico 46. Rami ventrales nervorum cervicalium: Ramos
39. Ramus cammunicans ad n. vagum (ansa sub ventrales de nervios cervicales
clavia): Ramo comunicante al nervio vago (asa 47. Plexus brachialis: Plexo braquial
subclavia) 48. Nn. thoracci: Nervios torcicos
168
Regiones superficial y adyacentes del cuello. Vista oblicua craneolateral
CABALLO
Figura 162
1. Regio colli dorsalis: Regin dorsal del cuello
2. Regio colli lateralis: Regin lateral del cuello
3. Regio prescapularis: Regin preescapular
4. Regio colli ventralis: Regin ventral del cuello
5. Sulcus jugularis: Surco yugular
6. Regio inlerscapulars: Regin interescapular
7. Regio scapularis: Regin escapular
8. Regio tricipitalis: Regin tricipital
9. Regio brachii: Regin braquial
10. Regio cubiti: Regin del codo
11. Regio presternalis: Regin preesternal
12. Regio antebrachii: Regin antebraquial
13. Sulcus pectorolis medianus: Surco pectoral
medio
14. Regio articulationis humen: Regin de la arti
culacin del hmero
15. Sulcus pectoralis lateralis: Surco pectoral lateral
169
Esqueleto. Vista oblicua, craneolateral
CABALLO
Figura 163
1. Atlas: Atlas
2. Axis: Axis
3-7. Vertebra cervicalis III- VII: Tercera-sptima
vrtebras cervicales
Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar
Os frontale: Hueso frontal
Orbita: rbita
Mandbula: Mandbula
Processus spinosus vertebrae thoraccae II:
Apfisis espinosa de la segunda vrtebra tor
cica
Costa I sinistra: Primera costilla izquierda
Costa I dextra: Primera costilla derecha
Stemum: Esternn
Scapula dextra: Escpula derecha
Scapula sinistra: Escpula izquierda
Humerus dexter: Hmero derecho
Humerus sinister: Hmero izquierdo
Ulna: Cbito
Radius: Radio
Ossa carp: Huesos del carpo
Os metacarpale II (sinistrum): Segundo hueso
metacarpiano (izquierdo)
Os metacarpale IV (dextrum): Cuarto hueso
metacarpiano (derecho)
Os metacarpale III: Tercer hueso metacarpiano
Phalanx proximalis: Falange proximal
Phalanx media: Falange media
Phalanx distalis: Falange distal
Tuber coxae: Tuberosidad coxal
Os femoris: Fmur
Patella: Rtula
Fbula: Peron
Tibia: Tibia
Ossa tarsi: Huesos del tarso
Os metatarsale III: Tercer hueso metatarsiano
Phalanges membr pelvini: Falanges del miem
bro pelviano
13.
14.
15.
16.
16'.
17.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
170
Msculos del cuello y partes adyacentes. Vista oblicua, craneolateral.
Se han extirpado los msculos y la fascia cutneos
CABALLO
Fi gura 164
1. Ai. brachiocephalicus: Msculo braquioceflico
2. Ai. sternocephalicus: Msculo esternoceflico
3. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del
msculo trapecio
4. Pars thoracica mi. trapezii: Parte torcica del
msculo trapecio
5. M. splenius: Msculo esplenio
6. Ai. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato
ventral del cuello
7. Ai. subclavius Im. pectoralis cleidoscapularis;
pars prescapularis mi. pectoralis profundi):
Msculo subclavio (msculo pectoral cleidoes-
capular; parte preescapular del msculo pecto
ral profundo)
8. Ai. supraspinatus: Msculo supraespinoso
9. Ai. deltoideus: Msculo deltoides
10. Ai. sternohyoideus et m. stemothyroideus:
Msculo esternohioideo y msculo estemoti-
roideo
11. Ai. latissimus dorsi: Msculo dorsal ancho
12. Capul longum mi. tricipitis brachii: Cabeza lar
ga del msculo trceps braquial
13. Caput laterale mi. tricipitis brachii: Cabeza la
teral del msculo trceps braquial
14. Af. pectoralis descendens: Msculo pectoral
descendente
15. Ai. brachialis: Msculo braquial
16. Ai. pectoralis transversus: Msculo pectoral
transverso
17. Ai. extensor carpi radialis: Msculo extensor
radial del carpo
18. Ai. extensor digitalis communis: Msculo ex
tensor digital comn
19. Ai. extensor digitis lateralis: Msculo extensor
digital lateral
20. Ai. rhomboideus cervicis: Msculo romboides
del cuello
21. V. jugularis: Vena yugular
22. Ai. masseter: Msculo masetero
171
CABALLO
Seccin transversal del cuello a nivel de la segunda vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 165
1. Axis: Axis 10. A. longus capitis: Msculo largo de la cabeza 22. V. maxillaris: Vena maxilar
2. A. rectus capitis dorsalis major: Msculo recto 11. A. brachiocephalicus: Msculo braquiocef- 23. Glandula prolis: Glndula partida
dorsal mayor de la cabeza lico 24. V. linguofacialis: Vena linguofacial
3. M. splenius: Msculo esplenio 12. Af. omohyoideus: Msculo omohioideo 25. Ha mus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
4. M. semispinalis capitis: Msculo semiespinal de 13. A. sternocephalicus: Msculo esternoceflico nervio accesorio
la cabeza 14. A. stemothyroideus: Msculo esternotiroideo 26. Hamus ventralis ni. accessorii: Ramo ventral
5. A. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo 15. Am. sternohyoidei: Msculos esternohioideos del nervio accesorio
caudal de la cabeza 16. Esophagus: Esfago 27. Plexus vertebralis internus: Plexo vertebral in
6. Ai. multifidus cervicis: Msculo multfido del 17. Trachea: Trquea terno
cuello 18. Glandula thyroidea: Glndula tiroides 28. A. et v. vertebralis: Arteria y vena vertebrales
7. M. longissimus capitis: Msculo longsimo de la 19. Truncus vagosympathicus: Tronco vagosimp- 29. Medulla spinalis: Mdula espinal
cabeza tico 30. Lig. nuchae: Ligamento de la nuca
8. A. longissimus atlantis: Msculo longsimo del 20. A. carotis communis: Arteria cartida comn 31. Corpus adiposum nuchae: Cuerpo adiposo de
atlas 21. N. laryngeus recurrens: Nervio larngeo recu la nuca
9. A. longus colli: Msculo largo del cuello rrente
172
CABALLO
Seccin transversal del cuello a nivel de la extremidad craneal
de la cuarta vrtebra cervical. Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 166
1. Vertebra cervicalis IV: Cuarta vrtebra cervical 10. M. longus colli: Msculo largo del cuello 22. Ramus dorsalis ni. accessori: Ramo dorsal del
2. M. rhomboideus: Msculo romboides 11. M. longus capitis: Msculo largo de la cabeza nervio accesorio
3. M. splenius: Msculo esplenio 12. M. omohyoideus: Msculo omohioideo 23. A., v. et n. vertebralis: Arteria, vena y nervio ver
4. M. semispinalis capitis: Msculo semiespinal de 13. M. sternocephalicus: Msculo estemoceflico tebrales
la cabeza 14. Mm. sternohyoidei et mm. sternothyroidei: Ms 24. A. carotis communis: Arteria cartida comn
5. M. longissimus capitis: Msculo longsimo de la culos estemohioideos y esternotiroideos 25. V. jugularis: Vena yugular
cabeza 15. M. cutaneus colli: Msculo cutneo del cuello 26. N. laryngeus recurrens: Nervio larngeo recu
6. M. longissimus atlantis: Msculo longsimo del 16. Lig. nuchae: Ligamento de la nuca rrente
atlas 17. Esophagus: Esfago 27. Truncus vagosympathicus: Tronco vagosimp-
7. M. multifidus cervicis: Msculo multfido del 18. Trachea: Trquea tico
cuello 19. Medulla spinalis: Mdula espinal 28. Corpus adiposum: Cuerpo adiposo
8. Mm. intertransversarii: Msculos intertransver 20. A. et v. cervicalis profunda: Arteria y vena cer 29. Fascia superficialis: Fascia superficial
sos vicales profundas 30. Fascia profunda: Fascia profunda
9. M. brachiocephalicus: Msculo braquiocef- 21. Ramus dorsalis ni. cervicalis IV: Ramo dorsal
lico de la cuarta vrtebra cervical
173
CABALLO
Seccin transversal del cuello entre la cuarta y quinta vrtebras cervicales.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 167
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
1. Processus articulons caudalis vertebrae cervica 6. Funiculus nuchae: Funculo de la nuca 30.
lis IV: Apfisis articular caudal de la cuarta vr 7. Lamina nuchae: Lmina de la nuca 31.
tebra cervical 8. M. rhomboideus: Msculo romboides
2. Processus articularis cranialis vertebrae cervica 9. M. splenius: Msculo esplenio 32.
lis V: Apfisis articular craneal de la quinta vr 10. M. semispinalis capitis: Msculo semiespinal 33.
tebra cervical de la cabeza 34.
3. Extremitas cranialis vertebrae cervicalis V: 11. M. multifidus cervicis: Msculo multfido del 35.
Extremidad craneal de la quinta vrtebra cer cuello 36.
vical 12. M. longissimus capitis: Msculo longsimo de
4. Corpus vertebrae cervicalis IV: Cuerpo de la la cabeza 37.
cuarta vrtebra cervical 13. M. longissimus atlantis: Msculo longsimo del 38.
5. Discus intervertebralis: Disco intervertebral atlas
M. serratas ventralis cervicis: Msculo serrato
ventral del cuello
Mm. intertransversarii: Msculos intertrans
versos
M. brachiocephalicus: Msculo braquioceflico
Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
M. longus colli: Msculo largo del cuello
M. omohyoideus: Msculo omohioideo
M. sternocephalicus: Msculo esternoceflico
Mm. sternohyoidei et mm. sternothyroidei:
Msculos estemohioideos y estemotiroideos
Corpus adiposum nuchae: Cuerpo adiposo de
la nuca
M. cutaneus colli: Msculo cutneo del cuello
M. trapezius, pars cervicalis: Msculo trapecio,
parte cervical
Fascia superficialis et fascia profunda: Fascia
superficial y fascia profunda
A. et v. cervicalis profunda: Arteria y vena cer
vicales profundas
Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
nervio accesorio
Cavum articulare: Cavidad articular
Medulla spinalis: Mdula espinal
Dura mater spinalis: Duramadre espinal
Plexus vertebralis internus: Plexo vertebral in
terno
A. et v. vertebralis: Arteria y vena vertebrales
Esophagus: Esfago
Trachea: Trquea
V. jugularis: Vena yugular
Truncus vagosympathicus: Tronco vagosimp-
tico
A. carotis communis: Arteria cartida comn
N. laryngeus recurrens: Nervio larngeo recu
rrente
174
CABALLO
Seccin transversal del cuello a nivel de la sptima vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 168
10.
i l .
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
Vertebra cervicalis VII: Sptima vrtebra cer
vical
M. rhomboideus cervicis: Msculo romboides
del cuello
Af. trapezius, pars cervicalis: Msculo trapecio,
parte cervical
Ai. splenius: Msculo esplenio
Af. semispinalis capitis: Msculo semiespinal
de la cabeza
Ai. serratas ventralis cervicis: Msculo serrato
ventral del cuello
M. spinalis: Msculo espinal
Ai. longissimus capitis: Msculo longsimo de
la cabeza
M. longissimus atlantis: Msculo longsimo del
atlas
Ai. longissimus cervicis: Msculo longsimo
del cuello
Ai. multifidus cen' icis: Msculo multfido del
cuello
Mm. intertransversarii: Msculos intertrans
versos
Ai. omotransversarius (m. cleidotransversa-
rius): Msculo omotransverso (msculo cleido-
transverso)
Ai. iliocostalis cervicis: Msculo iliocostal del
cuello
Af. longus colli: Msculo largo del cuello
Ai. scalenus medius: Msculo escaleno medio
Af. omohyoideus: Msculo omohioideo
M. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo
cleidoceflico (parte mastoidea)
Af. cutaneus colli: Msculo cutneo del cuello
Af. stemocephalicus: Msculo estemoceflico
Ai. sternobyoideus et m. stemothyroideus:
Msculos estemohioideo y estemotiroideo
Esophagus: Esfago
Trachea: Trquea
A. et v. vertebralis: Arteria y vena vertebrales
A. et v. cervicalis profunda: Arteria y vena cer
vicales profundas
Medulla spinalis: Mdula espinal
Plexus vertebralis internus: Plexo vertebral in
terno
28. Truncus vagosympathicus: Tronco vagosimp-
tico
29. A. carotis communis: Arteria cartida comn
Ai. laryngeus recurrens: Nervio larngeo recu
rrente
V. jugularis: Vena yugular
32
33
30
31
Corpus adiposum nuchae: Cuerpo adiposo de
la nuca
Funiculus nuchae: Funculo de la nuca
34. Lamina nuchae: lamina de la nuca
35. Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
nervio accesorio
175
CABALLO
Segmento cervical de la columna vertebral. Vistas dorsal (izquierda)
y ventral (derecha)
Figura 169
l-VII. Vertebrae cenncales I-V1I: Primera-sptima
vrtebras cervicales
I. Atlas: Atlas
II. Axis: Axis
1. Arcus dorsalis atlantis: Arco dorsal del atlas
11.
12.
2. Processus transversus atlantis: Apfisis trans
versa del atlas
3. Foramen alare: Agujero alar
4. Foramen vertebrale laterale atlantis: Agujero
vertebral lateral del atlas
5. Foramen transversarium: Agujero transverso
6. Tuberculum ventrale atlantis: Tubrculo ven
tral del atlas
7. Fossa atlantis: Fosa del atlas
8. Arcus ventralis atlantis: Arco ventral del atlas
9. Fovea articularis cranialis: Fosita articular cra
neal
10. Foramen nutricium: Agujero nutricio
Dens axis: Diente del axis
Facies articularis cranialis axis: Cara articular
craneal del axis
13. Processus spinosus: Apfisis espinosa
14. Foramen vertebrle laterale axis: Agujero ver
tebral lateral del axis
15. Foramen transversarium (ori/icium caudale):
Agujero transverso (orificio caudal)
16. Processus transversus axis: Apfisis transversa
del axis
Processus articulares caudales: Apfisis articu
lares caudales
Processus articulares craniales: Apfisis arti
culares craneales
19. Processus transversi, tubrculo dorsalia: Apfi
sis transversa, tubrculo dorsal
20. Processus transversi, tubrculo ventralia: Ap
fisis transversa, tubrculo ventral
21. Lamina ventralis vertebrae cervicalis VI: Lmi
na ventral de la sexta vrtebra cervical
22. Extremitas caudalis vertebrae cervicalis VII:
Extremidad caudal de la sptima vrtebra cer
vical
23. Fovea costalis caudalis: Fosita costal caudal
24. Foramen transversarium (orificium craniale):
Agujero transverso (orificio craneal)
25. Processus spinosi: Apfisis espinosa
26. Crista ventralis: Cresta ventral
17
18.
176
CABALLO
Cabeza y articulaciones de sostn. Vista dorsal. Se ha abierto el canal vertebral
despus de haber extirpado la bveda craneal y los arcos dorsales
de la primera y segunda vrtebras cervicales. (Segn Kolda.)
Figura 170
1. Pars basilaris ossis occipitalis: Parte basilar del 9. Fovea articularis caudalis: Fosita articular caudal 16. Lig. laterale: Ligamento lateral
hueso occipital 10. Facies articularis cranialis axis: Cara articular 17, 18. Capsula articulationis atlantoaxialis: Cp
2. Canalis ni. hypoglossi: Canal del nervio hipoglo- craneal del axis sula de la articulacin atlantoaxial
so 11. Foramen vertebrle laterale axis: Agujero ver 19. Lig. alare laterale: Ligamento alar lateral
3. Condylus occipitalis: Cndilo occipital tebral lateral del axis 20. Lig. alare medale: Ligamento alar medial
4. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar 12. Foramen transversarium axis: Agujero trans 21. Lig. apicis dents: Ligamento del vrtice del
5. Foramen alare: Agujero alar verso del axis diente
6. Foramen vertebrale laterale atlantis: Agujero 13. Processus transversus axis: Apfisis transversa 22. Lig. longitudinale dorsal: Ligamento longitudi
vertebral lateral del atlas del axis nal dorsal
7. Processus transversus atlantis: Apfisis trans 14. Extremitas caudalis axis: Extremidad caudal 23. Capsula articulationis atlantooccipitalis: Cp
versa del atlas del axis sula de la articulacin atlantooccipital
8. Foramen transversarium atlantis: Agujero trans 15. Capsula articulationis atlantooccipitalis: Cp
verso del atlas sula de la articulacin atlantooccipital
177
Regiones superficiales de la cabeza (pastor alemn)
PERRO
Figura 171
1. Regio parietalis (vertex): Regin parietal (vrtice)
2. Regio temporalis: Regin temporal
3. Regio frontalis (frons): Regin frontal (frente)
4. 5. Regio nasalis (nasus): Regin nasal (nariz)
4. Dorsum nasi: Dorso de la nariz
5. Regio naris: Regin de los orificios nasales
6. Regio infraorbitalis: Regin infraorbitaria
7. Regio zygomatica: Regin cigomtica
8. Regio orbitalis: Regin orbitaria
9, 10. Regio oralis: Regin oral
9. Labium superius: Labio superior
10. Labium inferius: Labio inferior
11. Mentum: Mentn
12. 13, 14. Regio buccalis. bucea: Regin bucal, ca
rrillo
12. Regio maxillars: Regin maxilar
13. Regio molaris: Regin molar
14. Regio mandibularis: Regin mandibular
15. Regio masseterica: Regin masetrica
16. Regio parotidea: Regin parotdea
17. Aurcula: Oreja
178
Crneo. Vista desde la izquierda
PERRO
Figura 172
1. Dentes incisivi superiores: Dientes incisivos su 10. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis 21. Foramen supramastoideum: Agujero supra-
periores cigomtica del hueso frontal mastoideo
2. Dens caninus superior: Diente canino superior 11. 12. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico 22. Foramen stylomastoideum: Agujero estilomas-
3. Dens premolaris superior 1: Primer diente pre 11. Processus temporalis ossis zygomatici: Apfi toideo
molar superior sis temporal del hueso cigomtico 23. Porus acusticus extemus: Poro acstico extemo
4. Dens premolaris superior IV: Cuarto diente pre 12. Processus zygomaticus ossis temporalis: Apfi 24. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
molar superior sis cigomtica del hueso temporal 25. Processus retroarticularis: Apfisis retroarticular
5. Dens molaris superior I: Primer diente molar su 13. Fossa sacci lacrimalis: Fosa del saco lagrimal 26. Bulla tympanica: Bulla timpnica
perior 14. Orbita: rbita 27. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar
6. Dentes incisivi inferiores: Dientes incisivos infe 15. Fossa canina: Fosa canina 28. Foramina mentalia: Agujeros mentonianos
riores 16. Foramen infraorbitale: Agujero infraorbitario 29. Processus coronoideus mandibulae: Apfisis
7. Dens caninus inferior: Diente canino inferior 17. Linea temporalis: Lnea temporal coronoides de la mandbula
8. Dens premolaris inferior IV: Cuarto diente pre 18. Crista orbitotemporalis: Cresta orbitotem 30. Fossa masseterica: Fosa maseterina
molar inferior poral 31. Crista muscularis: Cresta muscular
9. Dens molaris inferior III: Tercer diente molar in 19. Crista nuchae: Cresta de la nuca 32. Processus condylaris: Apfisis condilar
ferior 20. Crista temporalis: Cresta temporal 33. Processus angularis: Apfisis angular
179
Vista izquierda del crneo. Contornos seos sealados en color.
Crneo dolicocfalo (galgo)
PERRO
Figura 173
1. Maxilla: Maxilar
2. Os frontale: Hueso frontal
3. Os lacrmale: Hueso lagrimal
4. Lamina perpendicularis ossis palatini: Lmina
perpendicular del hueso palatino
5. Os zygomaticum: Hueso cigomtico
6. Os nasale: Hueso nasal
7. Os incisivum: Hueso incisivo
8. Os paretale: Hueso parietal
9. Os interparietale: Hueso interparietal
10. Os temporale: Hueso temporal
10a. Pars squamosa ossis temporalis: Parte esca
mosa del hueso temporal
10b. Processus mastoideus ossis temporalis: Apfi
sis mastoides del hueso temporal
10c. Pars tympanica ossis temporalis: Parte timp
nica del hueso temporal
11. Os occipitale: Hueso occipital
12. Mandbula: Mandbula
180
Seccin media del crneo
PERRO
5
Figura 174
1. Os frontale: Hueso frontal 15. Processus palatinus maxillae: Apfisis palati 26. Foramen supramastoideum: Agujero supra-
2. Os paretale: Hueso parietal na del maxilar mastoideo
3. Os interparietale: Hueso interparietal 16. Lamina horizontalis ossis palatini: Lmina 27. Crista parts petrosae: Cresta de la parte petrosa
4. Os nasale: Hueso nasal horizontal del hueso palatino 28. Canalis ni. trigemini: Canal del nervio trigmino
5. Sinus frontalis: Seno frontal 17. Foramina ethmoidalia: Agujeros etmoidales 29. Orificium superius canalis condylaris: Orificio
6. Concha nasalis dorsalis: Concha nasal dorsal 18. Lamina cribosa ossis ethmoidalis: Lmina cri- superior del canal condilar
7. Os endoturbinale II (concha media): Segundo bosa del hueso etmoidal 30. Porus acusticus internus: Poro acstico interno
hueso endoturbinado (concha media) 19. Canalis opticus: Canal ptico 31. Foramen jugulare: Agujero yugular
8. Os endoturbinale III: Tercer hueso endoturbi 20. Corpus ossis presphenoidalis: Cuerpo del hue 32. Orificium inferius canalis condylaris: Orificio
nado so preesfenoides inferior del canal condilar
9. Os endoturbinale TV: Cuarto hueso endoturbi 20. Corpus ossis basisphenoidalis: Cuerpo del hue 33. Canal ni. hypoglossi: Canal del nervio hipogloso
nado so basiesfenoides 34. Sutura petrobasilaris: Sutura petrobasilar
10. Apertura nasomaxillaris: Abertura nasomaxilar 21. Fissura orbitalis: Fisura orbitaria 35. Foramen caroticum intemum: Agujero carot-
10. Os conchae nasalis ventralis: Hueso de la con 22. Foramen rotundum et foramen alare rostrale: deo interno
cha nasal ventral Agujero redondo y agujero alar rostral 36. Bulla tympanica: Bulla timpnica
11. Ftecessus maxillaris: Receso maxilar 23. Foramen ovale: Agujero oval 37. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar
12. Foramen sphenopalatinum: Agujero esfenopa- 24. Canalis sinus transversi: Canal del seno trans 38. Dentes incisivi: Dientes incisivos
latino verso 39. Dens caninus: Diente canino
13. Meatus nasopharyngeus: Meato nasofarngeo 25. Meatus temporalis, tentorium cerebelli osseum: 40. Dentes molares: Dientes molares
14. Os incisivum: Hueso incisivo Meato temporal, tienda sea del cerebelo 41. Dentes premolares: Dientes premolares
181
Crneo. Vista de la superficie dorsal
PERRO
Figura 175
1. Os occipitale: Hueso occipital 10. Os incisivum: Hueso incisivo 18. Processus frontalis ossis zygomatici: Apfisis
2. Os interparietale: Hueso interparietal 11. Sutura lambdoidea: Sutura lambdoidea frontal del hueso cigomtico
3. Os parietale: Hueso parietal 12. Crista sagitalis externa: Cresta sagital externa 19. Margo orbitalis: Borde orbitario
4. Pars squainosa ossis temporalis: Parte escamosa 13. Sutura coronalis: Sutura coronal 20. Sutura internasalis: Sutura internasal
del hueso temporal 14. Linea temporalis: Lnea temporal 21. Foramen infraorbitale: Agujero infraorbitario
5. Os frontale: Hueso frontal 15. Sutura interfrontalis: Sutura interfrontal 22. Fissura palatina: Fisura palatina
6. Os zygomaticum: Hueso cigomtico 16. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico 23. Canalis interincisivus: Canal interincisivo
7. Os lacrmale: Hueso lagrimal 17. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis 24. Dens caninus: Diente canino
8. Maxilla: Maxilar cigomtica del hueso frontal 25. Dentes incisivi: Dientes incisivos
9. Os nasale: Hueso nasal
182
Crneo. Vista ventral
PERRO
Figura 176
1. Cortdylus occipitalis: Cndilo occipital
2. Foramen magnum: Agujero magno
3. Fossa condylaris ventralis: Fosa condilar
ventral
4. Protuberantia occipitalis externa: Protuberan
cia occipital externa
5. Canalis ni. hypoglossi: Canal del nervio hipo-
gloso
6. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar
7. Foramen jugulare: Agujero yugular
8. Pars basilaris ossis occipitalis: Parte basilar del
hueso occipital
9. Foramen stylomastoideum: Agujero estilomas-
toideo
10. Porus acusticus extemus: Poro acstico externo
11. Bulla tympanica: Bulla timpnica
12. Fissura petrotympanica: Fisura petrotimpnica
13. Meatus temporalis: Meato temporal
14. Foramen caroticum extemo: Agujero carotdeo
externo
15. Processus musculars: Apfisis muscular
16. Foramen ovale: Agujero oval
17. Foramen alare caudale: Agujero alar caudal
18. Foramen alare rostrale: Agujero alar rostral
19. Fissura orbitalis: Fisura orbitaria
20. Canalis opticus: Canal ptico
21. Processus retroarticularis: Apfisis retroarticular
22. Fossa mandibularis: Fosa mandibular
23. Corpus ossis basisphenoidalis: Cuerpo del hue
so basiesfenoides
24. Corpus ossis presphenoidalis: Cuerpo del hue
so preesfenoides
25. Os pterygoideum: Hueso pterigoides
26. lamina perpendicularis ossis palatini: Lmina
perpendicular del hueso palatino
27. Lamina horizontalis ossis palatini: Lmina ho
rizontal del hueso palatino
28. 29. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
28. Processus zygomaticus ossis temporalis: Apfi
sis cigomtica del hueso temporal
29. Processus temporalis ossis zygomatici: Apfi
sis temporal del hueso cigomtico
30. Foramen palatinum majus: Agujero palatino
mayor
31. Sulcus palatinus: Surco palatino
32. Fissura palatina: Fisura palatina
33. Corpus ossis incisivi: Cuerpo del hueso incisivo
34. Canalis interincisivus: Canal interincisivo
35. Tuberculum musculare: Tubrculo muscular
36. Foramen ethmoidale: Agujero etmoidal
37. Choanae: Coanas
C. Dens caninus: Diente canino
1,. Dens incisivus I: Primer diente incisivo
12. Dens incisivus II: Segundo diente incisivo
13. Dens incisivus III: Tercer diente incisivo
M,, M2. Dens molaris I et II: Primero y segundo
dientes molares
P,-P4. Dens premolaris l-IV: Primero-cuarto dien
tes premolares
183
Diseccin de la cabeza. Plano superficial con los msculos cutneos.
Vista desde la izquierda
PERRO
Figura 177
1. M. frontoscutulars (m. frontalis): Msculo fron-
toescutular (msculo frontal)
2. M. interscutularis: Msculo interescutular
3. Cartlago scutiformis: Cartlago escutiforme
4. M. levator anguli oculi medialis fm. corrugator
supercilii): Msculo elevador del ngulo medial
del ojo (msculo corrugador superficial)
5. M. orbicularis oculi: Msculo orbicular del ojo
6. M. retractor anguli oculi lateralis: Msculo re
tractor del ngulo lateral del ojo
7. 8. M. zygomaticus (8) et eius partes aberrantes
(7): Msculo cigomtico (8) y sus partes aberran
tes (7)
9. M. orbicularis oris: Msculo orbicular de la
boca
10. M. malaris: Msculo malar
11. M. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri-
cular
12. Glndula parotis: Glndula partida
13. M. zygomaticoauricularis: Msculo cigomatico-
auricular
14. Ramus zygomaticus ni. auriculopalpebralis:
Ramo cigomtico del nervio auriculopalpe-
bral
15. Ai. levator nasolabialis: Msculo elevador na
solabial
16. Folliculi pilorum sinuosorum: Folculos de los
pelos sensoriales
17. M. cutaneus colli: Msculo cutneo del cuello
18. Ramus cutaneus (n. cervicalis II): Ramo cut
neo (del segundo nervio cervical)
19. 20. M. sphincter colli superficialis: Msculo es
fnter superficial del cuello
20. M. sphincter colli primitivus: Msculo esfnter
primitivo del cuello
21. Ramus cutaneus ni. cervicalis 111: Ramo cut
neo del tercer nervio cervical
22. V. jugularis externa: Vena yugular externa
23. Mandbula: Mandbula
184
Diseccin de la cabeza. Segundo plano. Se han extirpado los msculos cutneos
y la fascia cutnea. Vista desde la izquierda
PERRO
Figura 178
1. V. angularis oculi, m. levator nasolabialis: 14.
Vena angular del ojo, msculo elevador naso-
labial 15.
2. V. dorsalis nasi: Vena dorsal de la nariz
3. V. lateralis nasi: Vena lateral de la nariz
4. M. levator labii superioris: Msculo elevador 16.
del labio superior 17.
5. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis: Ramo bu
cal dorsal del nervio facial 18.
6. M. caninus: Msculo canino
7. V. labialis superior: Vena labial superior 19.
8. V. facialis: Vena facial 20.
9. M. orbicularis oris: Msculo orbicular de la
boca
10. Pars buccalis mi. buccinatoris: Parte bucal del 21.
msculo buccinador 22.
11. Pars molaris mi. buccinatoris: Parte molar del 23.
msculo buccinador 24.
12. Ramus buccalis ventralis ni. facialis: Ramo bu- 25.
cal ventral del nervio facial
13. Ramus communicans inter ramos buccales: 26.
Ramo comunicante entre los ramos bucales
N. buccalis, v. labialis inferior: Nervio bucal,
vena labial inferior
Ramus transversus faciei ni. auriculotempora-
lis: Ramo transverso de la cara del nervio auri
culotemporal
M. temporalis: Msculo temporal
A. et v. temporalis superficialis: Arteria y vena
temporales superficiales
N. auriculopalpebralis: Nervio auriculopalpe-
bral
Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
Ramus palpebralis ventralis ni. auriculopalpe
bralis: Ramo palpebral ventral del nervio auri-
culopalpebral
M. masseter: Msculo masetero
Ductus parotideus: Conducto parotdeo
Cartlago auriculae: Cartlago de la oreja
Glandula parotis: Glndula partida
M. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri-
cular
Ramus colli ni. facialis, v. maxillaris: Ramo del
cuello del nervio facial, vena maxilar
27. Gianduia mandibularis: Glndula mandibular
28. Lnn. mandibulares: Linfondulos mandibu
lares
29. Venter rostralis mi. digastrici: Vientre rostral
del msculo digstrico
30. M. mylohyoideus: Msculo milohioideo
31. V. submentalis: Vena submentoniana
32. V. lingualis: Vena lingual
33. M. sternobyoideus: Msculo esternohioideo
34. Arcus byoideus: Arco hioideo
35. V. linguofacialis: Vena linguofacial
36. M. cleidocephalicus (pars cervicalis): Msculo
cleidoceflico (parte cervical)
37. M. sternocephalicus (pars occipitalis): Mscu
lo esternoceflico (parte occipital)
38. M. sternocephalicus I pars mastoidea): Mscu
lo esternoceflico (parte mastoidea)
39. N. cervicalis II: Segundo nervio cervical
40. N. cervicalis III: Tercer nervio cervical
41. V. jugularis externa: Vena yugular externa
42. Mandbula: Mandbula
43. Os frontale: Hueso frontal
185
PERRO
Diseccin de la cabeza. Plano profundo. Se ha extirpado la mitad izquierda
de la mandbula. Vista desde la izquierda
Figura 179
1. Ai. temporalis: Msculo temporal 15. A. pterygoideus: Msculo pterigoideo 30. A. occipitalis, a. carotis interna, n. accessorius:
2. A. et v. temporalis superficialis: Arteria y vena 16. N. auriculotemporalis: Nervio auriculotem Arteria occipital, arteria cartida interna, ner
temporales superficiales poral vio accesorio
3. Processus zygomatcus ossis temporalis: Apfi 17. Ramus ventralis ni. cervicalis I: Ramo ventral 31. Truncus vagosympathicus, a. carotis commu
sis cigomtica del hueso temporal del primer nervio cervical nis. v. jugularis interna: Tronco vagosimpti-
4. N. lingualis: Nervio lingual 18. Cartlago auriculae: Cartlago de la oreja co, arteria cartida comn, vena yugular in
5. V. et n. alveolaris inferior: Vena y nervio al 19. A. styloglossus, v. sublingualis: Msculo esti- terna
veolares inferiores logloso. vena sublingual 32. Ai. longissimus atlantis: Msculo longsimo del
6. N. facialis, v. maxllaris: Nervio facial, vena 20. V. profunda linguae: Vena profunda de la atlas
maxilar lengua 33. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
7. Venter caudalis mi. digastrici: Vientre caudal 21. Ai. geniohyoideus: Msculo genihioideo 34. Af. rectus capitis lateralis: Msculo recto late
del msculo digstrico 22. M. genioglossus: Msculo geniogloso ral de la cabeza
8. Gianduia zygomatica: Glndula cigomtica 23. Af. mylohyoideus: Msculo milohioideo 35. Af. hyopharyngeus: Msculo hiofarngeo
9. V. et n. buccalis: Vena y nervio bucales 24. A. et n. infraorbitalis: Arteria y nervio infraor- 36. Ai. thyropharyngeus: Msculo tirofarngeo
10. Ductus glandulae zygomaticae majoris: Con bitarios 37. Ai. thyrohyoideus: Msculo tirohioideo
ducto de la glndula cigomtica mayor 25. Lingua: Lengua 38. Af. sternohyoideus. cartlago thyroidea: Mscu
11. Fosa mandbularis: Fosa mandibular 26. Tunica mucosa buccalis: Tnica mucosa del lo esternohioideo, cartlago tiroides
12. Gianduia sublingualis monostomatica, ductus carrillo 39. Arcus hyodeus: Arco hioideo
sublingualis: Glndula sublingual monostom 27. A. cleidocephalicus (pars cervicalis): Msculo 40. Ai. cricothyroideus: Msculo cricotiroideo
tica, conducto sublingual cleidoceflico (parte cervical) 41. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
13. A. maxillaris, ductus mandibularis: Arteria 28. A. sternocepbalicus (pars occipitalis): Mscu 42. Ai. stemothyroideus: Msculo estemotiroideo
maxilar, conducto mandibular lo esternoceflico (parte occipital) 43. Trachea: Trquea
14. A. lingualis, n. hypoglossus: Arteria lingual. 29. A. sternocephalicus (pars mastoidea): Mscu 44. V. thyroidea caudalis: Vena tiroidea caudal
nervio hipogloso lo esternoceflico (parte mastoidea)
186
Seccin sagital a travs de la cabeza en el plano medio
PERRO
Figura 180
1. Ai. frontalis et m. interscutularis: Msculo fron- 17.
tal y msculo interescutular 18.
2. Calvara (os paretale): Bveda del crneo 19.
(hueso parietal) 20.
3. Sinus frontalis: Seno frontal 21.
4. Os nasale: Hueso nasal 22.
5. Concha nasalis dorsalis: Cornete nasal dorsal 23.
6. Concha nasalis ventralis: Cornete nasal ventral
7. Os endoturbinale III: Tercer hueso endoturbi-
nado 24.
8. Cartlago septi nasi: Cartlago del septo de la 25.
nariz 26.
9. Labium superius: Labio superior 27.
10. Dentes incisivi: Dientes incisivos 28.
11. Labium inferius: Labio inferior 29.
12. Palatum durum: Paladar duro 30.
13. Palatum molle: Paladar blando 31.
14. Apex linguae: Vrtice de la lengua 32.
15. Corpus linguae: Cuerpo de la lengua
16. Fibrae longitudinales superficiales mi. lingua- 33.
lis proprii: Fibras longitudinales superficiales 34.
del msculo propio de la lengua
Ai. genioglossus: Msculo geniogloso
Ai. geniohyoideus: Msculo genihioideo
Ai. mylohyoideus: Msculo milohioideo
Mandbula: Mandbula
Sinus sagttalis: Seno sagital
Hemspherium cerebri: Hemisferio cerebral
Corpus callosum, fornix et septum telencepha-
li: Cuerpo calloso, fmix y septo del telenc-
falo
Adhesio interthalamica: Adhesin intertalmica
Cerebellum: Cerebelo
Pons: Puente
Medulla oblongata: Mdula oblongada
Atlas: Atlas
Medulla spinalis: Mdula espinal
Dura mater spinalis: Duramadre espinal
Axis: Axis
Ai. rectus capitis ventralis: Msculo recto ven
tral de la cabeza
Ai. longus colli: Msculo largo del cuello
Ai. rectus capitis dorsalis: Mscido recto dorsal
de la cabeza
35. Ligamentum nuchae: Ligamento de la nuca
36. Chasma opticum: Quiasma ptico
37. Hypophysis: Hipfisis
38. Epiglottis: Epiglotis
39. Ventriculus laryngis lateralis: Ventrculo larn
geo lateral
40. Plica vocals: Pliegue vocal
41. Cartlago cricoidea: Cartlago cricoides
42. Esophagus: Esfago
43. Trachea: Trquea
44. Ai. sternohyoideus, cartlago thyroidea: Mscu
lo estemohioideo, cartlago tiroides
45. Bashyoideum. arcus hyodeus: Basihioides,
arco hioideo
46. Cavum pharyngis: Cavidad farngea
47. Ostium pharyngeum tubae: Orificio de la trom
pa farngea
48. Choana: Coana
187
PERRO
Seccin transversal de la cabeza a nivel de la apfisis coronoides de la mandbula
32 30
Figura 181
1. M. frontoscutularis (m. frontalis): Msculo 13. N. opticus: Nervio ptico 21. Sinus sphenoidalis: Seno esfenoidal
frontoescutular (msculo frontal) 14. N. maxillaris. glandula zygomatica: Nervio 22. Choana: Coana
2. Fascia mi. temporalis: Fascia del msculo tem maxilar, glndula cigomtica 23. Palatum molle: Paladar blando
poral 15. A. maxillaris, n. buccalis: Arteria maxilar, ner 24. Isthmus faucium: Istmo de las fauces
3. Sinus frontalis: Seno frontal vio bucal 25. Radix linguae: Raz de la lengua
4. A. et v. temporalis superficialis: Arteria y vena 16. N. alveolaris inferior, n. mylohyoideus, v. buc 26. A. et v. profunda linguae: Arteria y vena pro
temporales superficiales calis: Nervio alveolar inferior, nervio milohioi- fundas de la lengua
5. M. temporalis: Msculo temporal deo, vena bucal 27. M. geniohyoideus: Msculo genihioideo
6. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico 17. Glandula sublingualis monostomatica, ductus 28. M. digastricus: Msculo digstrico
7. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis: Ramo bu mandibularis: Glndula sublingual monosto- 29. V. sublingualis, m. styloglossus: Vena sublin
cal dorsal del nervio facial mtica, conducto mandibular gual, msculo estilogloso
8. M. masseter: Msculo masetero 18. N. lingualis, ductus sublingualis: Nervio lin 30. M. hyoglossus, n. hypoglossus: Msculo hio-
9. Mandbula: Mandbula gual, conducto sublingual gloso, nervio hipogloso
10. Polus rostrals encephali: Polo rostral del enc 19. Platysma (m. cutaneus faciei et cutaneus colli), 31. A. et v. facialis, ramus buccalis ventralis ni. fa
falo ductus parotideus: Platisma (msculo cutneo cialis: Arteria y vena faciales, ramo bucal ven
11. Falx cerebri: Hoz del cerebro de la cara y msculo cutneo del cuello), con tral del nervio facial
12. Mm. bulbi et ni. retractor bulb: Msculos del ducto parotdeo 32. M. mylohyoideus: Msculo milohioideo
globo ocular y msculo retractor del globo 20. M. pterygoideus (lateralis et medialis): Mscu
ocular lo pterigoideo (lateral y medial)
188
PERRO
Seccin transversal de la cabeza a nivel de la articulacin temporomandibular
Figura 182
1. Calvara los paretale): Bveda craneal (hueso
parietal)
2. Sinus sagittalis: Seno sagital
3. Pedunculus olfactorus: Pednculo olfatorio
4. Falx cerebri: Hoz del cerebro
5. Corpus medullare hemispheri: Cuerpo medu
lar del hemisferio
6. N. opticus: Nervio ptico
7. N. ophtalmicus, n. oculomotorus. n. trochlea-
ris et n. abducens: Nervio oftlmico, nervio
oculomotor, nervio troclear y nervio abducens
8. Sinus cavernosus, ramus anastomoticus a. ca-
rotis internae et a. ophtalmicae: Seno caverno
so, rama anastomtica de la arteria cartida in
terna y arteria oftlmica
9. A. maxillaris, n. maxillaris: Arteria maxilar,
nervio maxilar
10. M. frontoscutularis lm. frontalis) et m. inters-
cutulars: Msculo frontoescutular (msculo
frontal) y msculo interescutular
11. M. temporalis: Msculo temporal
12. A. et v. temporalis superficialis: Arteria y vena
temporales superficiales
13. Processus zygomaticus ossis temporalis: Apfi
sis cigomtica del hueso temporal
14. Mandibula: Mandbula
15. M. pterygoideus lateralis: Msculo pterigoideo
lateral
16. M. pterygoideus medialis: Msculo pterigoideo
medial
17. M. masseter: Msculo masetero
18. M. digastricvs: Msculo digstrico
19. Glandula sublingualis monostomatica, m. sty
loglossus: Glndula sublingual monostomtica,
msculo estilogloso
20. A. lingualis, m. ceratohyoideus: Arteria lin
gual, msculo ceratohioideo
21. Ramus buccalis dorsalis ni. facialis, ductus pa-
rotideus: Ramo bucal dorsal del nervio facial,
conducto parotdeo
22. Mm. cutanei faciei et colli, ramus buccalis ven-
tralis ni. facialis: Msculos cutneo de la cara
y cutneo del cuello, ramo bucal ventral del
nervio facial
23. A. et v. facialis: Arteria y vena faciales
24. V. lingualis. m. mylohyoideus: Vena lingual,
msculo milohioideo
25. M. geniohyoideus, ceratohyoideum: Msculo
genihioideo, ceratohioides
26. Choana: Coana
27. N. mandibulars, v. maxillaris: Nervio mandi
bular, vena maxilar
28. Palatum molle: Paladar blando
29. Epihyoideum, m. stylopharyngeus: Epihioides,
msculo estilofarngeo
30. Cavum pharyngis: Cavidad farngea
31. Ductus mandibulars, n. hypoglossus: Conduc
to mandibular, nervio hipogloso
32. Discus articularis: Disco articular
189
Encfalo. Vista de la superficie dorsal.
(Crtex dividido en reas funcionales, segn Campbell.)
PERRO
8
9
Figura 183
1. Bulbus olfactorius: Bulbo olfatorio 8. Sulcus ectosylvius: Surco ectosilviano E. Area optica: rea ptica
2. Ramus rostralis fissurae pseudosylviae: Rama 9. Sulcus suprasylvius medius: Surco suprasilvia- I. Cyrus intersylvius: Circunvolucin intersil-
rostral de la fisura seudosilviana no medio viana
3. Fissura longitudinalis cerebri: Fisura longitudi 10. Hemispherium cerebelli: Hemisferio cerebeloso 11. Gyrus ectosylvius medius: Circunvolucin ecto-
nal del cerebro 11. Vermis cerebelli: Vermis del cerebelo silviana media
4. Sulcus cruciatus: Surco cruciforme 12. Sulcus ansatus: Surco ansiforme III. Gyrus ectomarginalis: Circunvolucin ectomar-
5. Sulcus coronalis: Surco coronal A. A na motoria: rea motora ginal
6. Sulcus suprasylvius rostralis: Surco suprasilvia- B. Area sensorica: Area sensorial IV. Gyrus marginalis: Circunvolucin marginal
no rostral C. Area auditivosensorica: Area auditivosensorial
7. Sulcus marginalis: Surco marginal D. Area parietalis: rea parietal
190
Base del encfalo, que muestra el origen de los nervios craneales
PERRO
Figura 184
1. Bulbus olfactorius: Bulbo olfatorio 11. N. accessorius: Nervio accesorio 20. Lobus piriformis: Lbulo piriforme
2. N. opticus: Nervio ptico 11. Radix spinalis ni. accessorii: Raz espinal del 21. Crus cerebri: Cruz del cerebro
3. N. oculomotorius: Nervio oculomotor nervio accesorio 22. Pons: Puente
4. N. trochlearis: Nervio troclear 12. N. hypoglossus: Nervio hipogloso 23. Corpus trapezoideum: Cuerpo trapezoides
5. A?, trigeminus: Nervio trigmino 13. Pedunculus olfactorius: Pednculo olfatorio 24. Pyramis medullae oblongatae: Pirmide de la
6. N. abducens: Nervio abducens 14. Sulcus rhinalis lateralis: Surco rinal lateral mdula oblongada
7. V. intermediofacialis (n. facialis): Nervio inter- 15. Fossa lateralis: Fosa lateral 25. Cerebellum: Cerebelo
mediofacial (nervio facial) 16. Chiasma opticum: Quiasma ptico 26. Fissura longitudinalis cerebri: Fisura longitudi
8. N. vestibulococMearis: Nervio vestibulococlear 17. Tractus opticus: Tracto ptico nal del cerebro
9. N. glossopharyngeus: Nervio glosofarngeo 18. Hypophysis: Hipfisis
10. N. vagus: Nervio vago 19. Corpus mamillare: Cuerpo mamilar
191
PERRO
Topografa esqueltica de las arterias de la cabeza. Dibujadas a partir de una
muestra sometida a corrosin
Figura 185
1. A. carotis communis: Arteria cartida comn
2. Ramus dorsalis a. infraorbitalis: Rama dorsal de
la arteria infraorbitaria
3. Ramus ventralis a. infraorbitalis: Rama ventral
de la arteria infraorbitaria
4. Aa. mentales: Arterias mentonianas
5. A. carotis externa: Arteria cartida externa
6. A. carotis interna: Arteria cartida interna
6. Sinus caroticus: Seno carotdeo
7. A. occipitalis: Arteria occipital
7'. Ramus anastomoticus a. vertebralis cum a. oc-
cipitali: Rama anastomtica de la arteria verte
bral con la arteria occipital
8. A. auricularis caudalis: Arteria auricular cau
dal
9. Rami glandulares: Ramas glandulares
10, 12. A. facialis: Arteria facial
11. A. lingualis: Arteria lingual
13. A. temporalis superficialis: Arteria temporal su
perficial
14. A. temporalis profunda rostralis: Arteria ten
poral profunda rostral
15. A. ophtalmica interna: Arteria oftdlmica intern
16. A. ophtalmica externa: Arteria oftalmica extern
17. A. masseterica: Arteria maseterica
18. A. transversa faciei: Arteria transversa de
cara
19. A. sublingualis: Arteria sublingual
20. A. maxillaris: Arteria maxilar
21. A. malaris: Arteria malar
192
Paladar y pared dorsal de la faringe superior
PERRO
Figura 186
1. Ln. retropbaryngeus lateralis: Linfondulos re- 8.
trofarngeos laterales 9.
2. V. maxillaris: Vena maxilar 10.
3. A. carotis externa: Arteria cartida externa 11.
4. Gianduia mandibularis: Glndula mandibular 12.
5. Gianduia parotis: Glndula partida 13.
fi. M. digastricus: Msculo digstrico
7. Ductus parotideus. ramus buccalis ventralis ni. 14.
faccialis: Conducto parotdeo. ramo bucal ven- 15.
trai del nervio facial 16.
M. masseter: Msculo masetero 17.
Mandibula: Mandibula 18.
A. et v. facialis: Arteria v vena faciales 19.
Bucca: Carrillo 20.
Fornix pharvngis: Frnix faringeo 21.
Meatus nasopharyngeus (cboanael: Meato na- 22.
sofaringeo (coanas)
Fossa tonsillaris: Fosa tonsilar
Palatum molle: Paladar blando
Rugaepalatinae: Kugosidades del paladar
Raplie palati: Rafe palatino
Papilla incisiva: Papila incisiva
Dentes molares: Dientes molares
Dentes premolares: Dientes premolares
Dens caninus: Diente canino
Dentes incisivi: Dientes incisivos
193
Vista dorsal de la cavidad farngea y base de la lengua.
Se han cortado y separado la pared dorsal y el paladar blando
PERRO
Figura 187
1. Trachea: Trquea 8. Arcus palatopluiryngeus: Arco palatofarngeo 13. Radix Hngnae: Raz de la lengua
2. Esophagus: Esfago 9. Palatina mol le Un sectione): Paladar blando 14. Papilla vallata: Papila circunvalada
3. Vestibulum esophag: Vestbulo esofgico (en seccin) 15. Sulcus medianas linguae: Surco medio
4. Cartlago arvtenoidea: Cartlago aritenoides 10. Faces nasalis palati mollis: Cara nasal del pa lengua
5. Aditus lan' ngis: Entrada de la laringe ladar blando 16. Epiglotts: Epiglotis
6. Fornix pharyngs: Frnix farngeo 11. Tonslla palatina: Tonsila palatina
7. Processus corniculatus: Apfisis cornicular 12. Plica fossae tonsillaris: Pliegue de la fosa tonsilar
194
PERRO
Esqueleto del cuello. Vista desde la izquierda
Figura 188
1-7. Vertebme cervicales l-VII: Primera-sptima
vrtebras cervicales
1. Atlas: Atlas
2. Axis: Axis
8. Processus transversus atlantis: Apfisis trans
versa del atlas
9. Processus transversus axis: Apfisis transversa
del axis
10. Processus transversi, tubrculo dorsalia: Apfi
sis transversas, tubrculos dorsales
11. Processus transversi, tubrculo ventralia: Ap
fisis transversas, tubrculos ventrales
12. .amina ventralis processus transversi verte-
brae cervicalis VI: Lmina ventral de la apfi
sis transversa tle la sexta vrtebra cervical
13. Processus articulares emitales: Apfisis arti
culares craneales
14. Processus articulares caudales: Apfisis articu
lares caudales
15. Processus transversus vertebme cervicalis VII:
Apfisis transversa de la sptima vrtebra cer
vical
16. Processus spinosi: Apfisis espinosas
17. Foramen vertebrle laterale axis: Agujero ver
tebral lateral del atlas
18. Arcus ventralis atlantis: Arco ventral del atlas
19. Processus spinosus axis: Apfisis espinosa del
axis
20. Processus spinosus vertebrar thoracicae I: Ap
fisis espinosa de la primera vrtebra torcica
21. Processus transversus vertebrae thoracicae I:
Apfisis transversa de la primera vrtebra tor
cica
22. Fovea costalis transversalis: Fosita costal trans
versa
23. Fovea costalis caudalis: Fosita costal caudal
24. Fovea costalis cranialis: Fosita costal craneal
25. Condylus occipitalis: Cndilo occipital
26. Processus paracondvlaris: Apfisis paracondilar
27. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
28. Mandbula: Mandbula
29. Canals transvasaras: Canal transverso
195
Diseccin del cuello. Plano superficial despus de haber extirpado
los msculos cutneos. Vista desde la izquierda
PERRO
Figura 189
1. M. temporalis: Msculo temporal
2. iVi. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri-
cular
3. Gianduia parotis: Glndula partida
4. Hamus bucclis dorsalis ni. facialis: Ramo bu
cal dorsal del nervio facial
5. Al. mnsseter: Msculo masetero
fi. Ramus bucclis ventralis ni. facialis: Kamo bu
cal ventral del nervio facial
7. V. facialis, m. digastrcus: Vena facial, mscu
lo digastrico
8. Al. mylohyoideus: Msculo milohioideo
l. Ijin. mandibulares: Linfondulos mandibulares
10. Rami cutanei dorsales nervorum cervicalium
et thoracicorum: Ramos cutneos dorsales de
nervios cervicales y torcicos
11. Gianduia mandibidaris. minus colli ni. faci a
lis: Glndula mandibular, ramo del cuello del
nervio facial
12. V. linguofacialis. ill. sternohyoideus: Vena lin
guofacial. msculo esternohioideo
13. V. inaxillaris: Vena maxilar 19. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del
14. V. jugularis externa, in. sternocephalicus: Vena msculo trapecio
yugular externa, msculo esternoceflico 20. Ramus dorsalis ni. accessorii: Ramo dorsal del
15. 18. Al. brachiocephalicus: Msculo braquioce- nervio accesorio
flico 21. Ai. supmspinatus: Msculo supraespinoso
15. Ai. cleidocephalicus I pars cervicalis): Msculo 22. Al. omotransversarius: Msculo omotransverso
cleidoceflico (parte cervical) 23. Pars scapularis mi. deltoidei: Parte escapular
16. Af. sternocephalicus pars occipitalis!: Mscu del msculo deltoides
lo esternoceflico (parte occipital) 24. Pars acromialis mi. deltoidei: Parte acromial
17. Al. sternocephalicus Ipars mastoidea): Mscu del msculo deltoides
lo esternoceflico (parte mastoidea) 25. N. cen icalis II: Segundo nervio cervical
18. Ai. cleidobrachialis, n. supraclavicularis ven 26. N. cervicalis III: Tercer nervio cervical
tralis et intermedias: Msculo cleidobra- 27. V. cer\ 'icalis IV In. supraclavicularis dorsalis):
quial, nervio supraclavicular ventral e inter Cuarto nen io cervical (nervio supraclavicular
medio dorsal)
196
PERRO
Diseccin del cuello. Plano profundo. Vista desde la izquierda
Fi gu r a 190
i . Af. rhomboideus cervicis: Msculo romboides 13. Af. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo 25. V. ugulars externa: Vena yugular externa
del cuello cleidoceflico (parte mastoidea) 26. V. cephalica, a. cervicalis superficialis: Vena
2. Af. rhomboideus capitis: Msculo romboides 14. Af. sternocephalicus (pars occipitalis): Mscu ceflica, arteria cervical superficial
de la cabeza lo esternoceflico (parte occipital) 27. A. et v. axillaris: Arteria y vena axilares
3. M. splenius (capitis): Msculo esplenio (de la 15. Ai. temporalis: Msculo temporal 28. Ai. rectus thoracis: Msculo recto del trax
cabeza) 16. Ai, masseter: Msculo masetero 29. Ai. pectoralis superficialis: Msculo pectoral
4. Af. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato 17. Ai. longissimus capitis: Msculo longfsimo de superficial
ventral del cuello la cabeza 30. Ai. pectoralis profundus (m. pectoralis ascen-
5. Af. serratus ventralis thoracis: Msculo serrato 18. Ai. digastricus, v. maxillaris: Msculo digstri dens): Msculo pectoral profundo (msculo
ventral del trax co, vena maxilar pectoral ascendente)
6. Ai. intertransversarius medius cervicis: Mscu 19. Gianduia thyroidea: Glndula tiroidea 31. Plexus brachialis: Plexo braquial
lo intertransverso medio del cuello 20. Trachea: Trquea 32. N. cervicalis I: Primer nervio cervical
7. Ai. intertransversarius ventralis cervicis: Ms 21. Af. sternothyroideus: Msculo esternotiroideo 33. N. cervicalis II: Segundo nervio cervical
culo intertransverso ventral del cuello 22. Af. sternohyoideus: Msculo esternohioideo 34. N. cervicalis TV: Cuarto nervio cervical
8, 9. Ai. scalenus dorsalis: Msculo escaleno dorsal 23. Esophagus, v. ugulars interna: Esfago, vena 35. Costa I: Primera costilla
10. Af. scalenus medius: Msculo escaleno medio yugular interna
11. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza 24. A. carotis communis, truncus vagosympathi-
12. Af. sternocephalicus (pars mastoidea): Mscu- cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim-
lo estemoceflico (parte mastoidea) ptico
197
PERRO
Plano profundo de los msculos del cuello. Vista desde la izquierda
Figura 191
1. M. rectus capitis dorsalis major: Msculo recto 9.
dorsal mayor de la cabeza 10.
2. 2. M. obliquus capitis cranialis: Msculo obli
cuo craneal de la cabeza 11.
3. Af. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo
caudal de la cabeza
4. M. rectus capitis lateralis: Msculo recto lateral 12.
de la cabeza
5. Af. digastricus: Msculo digstrico 13.
6. 6', 6". Mm. intertransversarii dorsales cervicis:
Msculos intertransversos dorsales del cuello 14.
7. Mm. intertransversarii medii cervicis: Msculos
intertransversos medios del cuello 15.
8. Mm. intertransversarii ventrales cervicis: Ms
culos intertransversos ventrales del cuello 16.
M. spinalis cervicis: Msculo espinal del cuello
M. spinalis et semispinalis thoracis: Msculos
espinal y semiespinal del trax
Origo mi. longissimi capitis et mi. complexi:
Origen del msculo longsimo de la cabeza y
del msculo complejo
M. longissimus cervicis: Msculo longsimo
del cuello
Processus spinosus axis: Apfisis espinosa del
axis
M. serratus ventralis cervicis (insertiones): Ms
culo serrato ventral del cuello (inserciones)
M. multifidus cervicis: Msculo multfido del
cuello
Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
17. 18. Af. scalenus dorsalis: Msculo escaleno dorsal
19. Ai. scalenus medius: Msculo escaleno medio
20. M. intercostalis externus: Msculo intercostal
extemo
21. Ligamentum nuchae: Ligamento de la nuca
22. Costa I: Primera costilla
23. Processus transversus atlantis: Apfisis trans
versa del atlas
24. Esophagus: Esfago
25. Trachea: Trquea
26. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
198
PERRO
Seccin transversal del cuello a nivel de la segunda vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 192
1. M. rhomboideus capitis: Msculo romboides de
la cabeza
2. M. splenius (capitis): Msculo esplenio (de la
cabeza)
3. 3. M. semispinalis capitis: Msculo semiespinal
de la cabeza
3. Af. biventer cervicis: Msculo digstrico del cuello
3. Af. complexus: Msculo complejo
4. M. rectus capitis dorsalis major: Msculo recto
dorsal mayor de la cabeza
5. M. cleidocephalicus (pars cervical is): Msculo
cleidoceflico (parte cervical)
6. M. stemocephalicus (pars occipitalis): Msculo es-
temoceflico (parte occipital)
7. Ai. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo
cleidoceflico (parte mastoidea)
8. Ai. stemocephalicus (pars mastoidea): Msculo es-
temoceflico (parte mastoidea)
9. Ai. obliquus capitis caudalis: Msculo oblicuo
caudal de la cabeza
10. Ai. longissimus capitis (et atlantis): Msculo
longsimo de la cabeza (y del atlas)
11. Mm. intertransversarii cervicis: Msculos in
tertransversos del cuello
12. Ai. omotransversarius: Msculo omotrans-
verso
13. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
14. M. longus colli: Msculo largo del cuello
15. Esophagus: Esfago
16. A. carotis communis, truncus vagosympathi-
cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim-
ptico
17. Glandula thyroidea: Glndula tiroides
18. Ai. sternothyroideus: Msculo esternotiroideo
19. Ai. sternohyoideus: Msculo esternohioideo
20. V. jugularis externa: Vena yugular externa
21. Mm. cutanei (platysma et m. sphincter colli su
perficialis): Msculos cutneos (platisma y
msculo esfnter superficial del cuello)
22. Plexus vertebralis internus, a. vertebralis: Ple
xo vertebral interno, arteria vertebral
23. Vertebra cervicalis II (axis): Segunda vrtebra
cervical (axis)
24. Trachea: Trquea
25. V. vertebralis: Vena vertebral
26. N. laryngeus recurrens, v. jugularis interna:
Nervio larngeo recurrente, vena yugular inter
na
27. Ramas thyroideus v. brachiocephalicae: Rama
tiroidea de la vena braquioceflica
28. V. thyroidea caudalis: Vena tiroidea caudal
199
PERRO
Seccin transversal del cuello a nivel de la tercera vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 193
1. Ai. rhomboideus cervicis et m. rhomboideus ca 10. Ai. multifidus cervicis: Msculo multfido del 21. Ai. longus capitis: Msculo largo de la cabeza
pitis: Msculo romboides del cuello y romboi cuello 22. Ai. scalenus medius: Msculo escaleno medio
des de la cabeza 11. Ai. spinalis cervicis: Msculo espinal del cue 23. A. carotis communis, truncus vagosympathi-
2. Aim. cutanei colli: Msculos cutneos del cuello llo cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim-
3. Ai. brachiocephalicus et m. cleidocephalicus (pars 12. Medulla spinalis: Mdula espinal ptico
cervicalis): Msculos braquioceflico y cleidocef- 13. Ai. longissimus capitis et atlantis: Msculo 24. V. jugularis interna: Vena yugular interna
lico (parte cervical) longsimo de la cabeza y del atlas 25. Trachea: Trquea
4. Ai. sternocephalicus (pars occipitalis) et m. clei 14. Ai. longissimus cervicis: Msculo longsimo 26. V. jugularis externa: Vena yugular externa
docephalicus (pars mastoidea): Msculo ester del cuello 27. Vertebra cervicalis III: Tercera vrtebra cervical
noceflico (parte occipital) y msculo cleidoce- 15. M. intertransversarius dorsalis: Msculo inter 28. Ai. sternohyoideus et m. stemothyroideus:
flico (parte mastoidea) transverso dorsal Msculo esternohioideo y msculo esternoti-
5. Ai. sternocephalicus (pars mastoidea): Msculo 16. Ai. intertransversarius medius: Msculo inter roideo
estemoceflico (parte mastoidea) transverso medio 29. Plexus vertebralis internus: Plexo vertebral in
6. Ai. omotransversarius: Msculo omotransverso 17. Ai. intertransversarius ventralis: Msculo inter terno
7. Ligamentum nuchae: Ligamento de la nuca transverso ventral 30. A. et v. vertebralis: Arteria y vena vertebrales
8, 9. Ai. semispinalis capitis: Msculo semiespinal 18. Ai. splenius (capitis): Msculo esplenio (de la 31. N. laryngeus recurrens: Nervio larngeo recu
de la cabeza cabeza) rrente
8. Ai. biventer cervicis: Msculo digstrico del cue 19. Ai. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato 32. V. thyroidea caudalis: Vena tiroidea caudal
llo ventral del cuello 32. Esophagus: Esfago
9. Ai. complexus: Msculo complejo 20. Ai. longus colli: Msculo largo del cuello
200
PERRO
Seccin transversal del cuello a nivel de la quinta vrtebra cervical.
Vista de la superficie caudal de la seccin
Figura 194
1. M. rhomboideus cervicis et m. rhomboideus ca 10. M. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato 19.
pitis: Msculo romboides del cuello y msculo ventral del cuello
romboides de la cabeza 11. M. ongissimus cervicis: Msculo longsimo 20.
2. Mm. cutanei colli (platysma et m. sphincter col del cuello 21.
li superficialis): Msculos cutneos del cuello 12. M. longissimus capitis et m. ongissimus atlan- 22.
(platisma y msculo esfnter superficial del cue tis: Msculos longsimos de la cabeza y del 23.
llo) atlas
3. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del 13. Trachea: Trquea 24.
musculo trapecio 14. M. omotransversarius: Msculo omotransverso 25.
4. M. splenius (capitis): Msculo esplenio (de la 15. M. sternohyoideus et m. sternothyroideus: 26.
cabeza) Msculos estemohioideo y estemotiroideo 27.
5. M. biventer cervicis: Msculo digstrico del cue 16. M. stemocephalicus: Msculo estemoceflico
llo 17, 18. M. brachiocephalicus: Msculo braquioce-
6. M. complexus: Msculo complejo flico 28.
7. Ligamentum nuchae: Ligamento de la nuca 17. M. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo
8. M. multifidus cervicis: Msculo multfido del cleidoceflico (parte mastoidea)
cuello 18. M. cleidocephalicus (pars cervicalis): Msculo 29.
9. M. spinalis cervicis: Msculo espinal cervical cleidoceflico (parte cervical) 30.
Mm. intertransversarii: Msculos intertransver-
M. scalenus medius: Msculo escaleno medio
Arcus vertebrae cervicalis IV: Arco de la cuar
ta vrtebra cervical
Medulla spinalis: Mdula espinal
Vertebra cervicalis V: Quinta vrtebra cervical
A. et v. vertebralis: Arteria y vena vertebrales
V. jugulars interna, esophagus, n. laryngeus
recurrens: Vena yugular interna, esfago, ner
vio larngeo recurrente
A. carotis communis, truncus vagosympathi-
cus: Arteria cartida comn, tronco vagosim-
ptico
V. jugulars externa: Vena yugular externa
V. thyroidea caudalis: Vena tiroidea caudal
201
PERRO
Anatoma topogrfica de los vasos en las reas cervical caudal y torcica.
Vista desde la izquierda
Figura 195
1. Vertebra cen' icalis V: Quinta vertebra cervical 12. A. scapularis dorsalis, n. cervicalis VIII: Arte 22. Truncus brachiocephalicus: Tronco braquioce-
2. Vertebra cervicalis VI: Sexta vertebra cervical ria escapular dorsal, octavo nervio cervical flico
3. Vertebra cervicalis VII: Sptima vrtebra cervi 13. A. carotis communis sinistra: Arteria cartida 23. Aorta: Aorta
cal comn izquierda 24. A. thoracica interna, truncus communis w.
4. Vertebra thoracica I: Primera vrtebra torcica 13. A. carotis communis dextra: Arteria cartida thoracicarum internarum: Arteria torcica in
5. Vertebra thoracica II: Segunda vrtebra toracica comn derecha terna. tronco comn de las venas torcicas in
6. A. et v. cervicalis profunda: Arteria y vena 14. Truncus vagosympathicus: Tronco vagosimp- ternas
cervicales profundas tico 25. V. cava cranialis, ni. phrenicus: Vena cava cra
7. A., v. et n. vertebralis: Arteria, vena y nervio 14. N. vagus: Nervio vago neal, nervio frnico
vertebrales 15. N. laryngeus recurrens: Nervio larngeo recu 25'. Radices mi. phrenici: Races del nervio frnico
8. V. costocervicalis, truncus costocervicalis, gan rrente 26. Esophagus: Esfago
glion cervicale medium: Vena costocervical. 16. V. jugularis interna: Vena yugular interna 27. Trachea: Trquea
tronco costocervical, ganglio cervical medio 17. V. jugularis externa: Vena yugular externa 28. N. cervicalis V: Quinto nervio cervical
9. Truncus sympathicus (pars thoracica): Tronco 18. A. cervicalis superficialis: Arteria cervical su 29. N. cervicalis VI: Sexto nervio cervical
simptico (parte torcica) perficial 30. N. cervicalis VII: Sptimo nervio cervical
9. Truncus sympathicus (pars cervicalis): Tronco 19. A. et v. axillaris: Arteria y vena axilares 31. Costa I: Primera costilla
simptico (parte cervical) 20. V. brachiocephalica sinistra: Vena braquiocef- 32. Costa II: Segunda costilla
10. Gin. cervicothoracicum: Ganglio cervicotoracico lica izquierda 33. Sternum: Esternn
11. Ansa subclavia: Asa subclavia 21. A. subclavia sinistra: Arteria subclavia izquierda
202
Anatoma topogrfica de los vasos en las reas cervical caudal y torcica.
Vista desde la derecha
PERRO
Figura 196
1. Vertebra cervicalis V: Quinta vrtebra cervical 13. N. cervicalis VI: Sexto nervio cervical 26. A. carotis communis. v. jugulars interna: Arte
2. Vertebra cervicalis VI: Sexta vrtebra cervical 14. N. cervicalis VII: Sptimo nervio cervical ria cartida comn, vena yugular interna
3. Vertebra cervicalis Vil: Sptima vrtebra cervical 15. N. cervicalis VIII: Octavo nervio cervical 27. V. brachiocephalica dextra: Vena braquiocef-
4. Vertebra thoracica I: Primera vrtebra torcica 16. N. thoracicus I: Primer nervio torcico lica derecha
5. Vertebra thoracica II: Segunda vrtebra torcica 17. N. phrenicus (et radices. 17'): Nervio frnico (y 28. V. jugulars externa: Vena yugular externa
6. A. et v. cervicalis profunda: Arteria y vena cer races, 17') 29. V. cephalica: Vena ceflica
vicales profundas 18. Esophagus: Esfago 30. A. cervicalis superficialis: Arteria cervical su
7. A., v. et n. vertebralis: Arteria, vena y nervio 19. A. subclavia sinistra: Arteria subclavia izquierda perficial
vertebrales 20. Trachea: Trquea 31. A. et v. axillars: Arteria y vena axilares
8. A. intercostalis suprema, truncus sympathicus: 21. Truncus brachiocephalicus: Tronco braquioce- 32. Sternum: Esternn
Arteria intercostal suprema, tronco simptico flico 33. Costa I: Primera costilla
9. Ganglion cervicothoracicum: Ganglio cervico- 22. V. cava cranialis: Vena cava craneal 34. Costa II: Segunda costilla
torcico 23. N. vagus: Nervio vago 35. A. thoracica interna, truncus communis w. tho-
10. V', costocervicalis, a. scapularis dorsalis: Vena 24. Truncus vagosympathicus: Tronco vagosimp- racicarum internarum: Arteria torcica interna.
costocervical, arteria escapular dorsal tico tronco comn de las venas torcicas internas
11. Ansa subclavia: Asa subclavia 25. N. laryngeus recurrens: Nervio larngeo recu 36. A. subclavia dextra: Arteria subclavia derecha
12. N. cervicalis V: Quinto nervio cervical rrente 37. Gln. cervicale mdium: Ganglio cervical medio
203
Crneo. Vista desde la izquierda
GATO
Figura 197
1. Facies externa squamae frontalis: Cara externa 11. Os nasale: Hueso nasal 23. Bulla tympanica: Bulla timpnica
de la escama del frontal 12. Foramen infraorbitale: Agujero infraorbitario 24. Fossa sacci lacrimalis: Fosa del saco lagrimal
2. Facies temporalis ossis frontalis: Cara temporal 13. Os parietale (calvara): Hueso parietal (bveda 25. Processus coronoideus mandibulae: Apfisis
del hueso frontal craneal) coronoides de la mandbula
3. Pars orbitalis ossis frontalis: Parte orbitaria del 14. Os interparetale: Hueso interparietal 26. Processus condylaris: Apfisis condilar
hueso frontal 15. Squama occipitalis: Escama occipital 27. Fossa masseterca: Fosa masetrica
4. Margo orbitae: Borde de la rbita 16. Crista nuchae: Cresta de la nuca 28. Processus angulars: Apfisis angular
5. Processus zygomaticus ossis frontalis: Apfisis 17. Condylus occipitalis: Cndilo occipital 29. Foramina mentalia: Agujeros mentonianos
cigomtica del hueso frontal 18. Pars squamosa ossis temporalis: Parte escamo 30. Dentes incisivi: Dientes incisivos
6. Linea temporalis: Lnea temporal sa del hueso temporal 31. Oentes canini: Dientes caninos
7. Processus frontalis ossis zygomatici: Apfisis 19. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico 32. Dentes premolares: Dientes premolares
frontal del hueso cigomtico 20. Crista temporalis: Cresta temporal 33. Dentes molares: Dientes molares
8. Os zygomaticum: Hueso cigomtico 21. Porus acusticus extemus: Poro acstico externo
9. Maxilla: Maxilar 22. Foramen stylomastoideum: Agujero estilomas-
10. Os incisivum: Hueso incisivo toideo
204
Crneo. Vista de la superficie ventral
GATO
Figura 198
1. Foramen magnum: Agujero magno 11. Canalis musculotubarius: Canal musculotub- 20. Os palatinum: Hueso palatino
2. Squama occipitalis: Escama del occipital rico 21. Foramen palatinum majus: Agujero palatino
3. Condylus occipitalis: Cndilo occipital 12. Processus retroarticularis: Apfisis retroarticu- mayor
4. Processus paracondylaris: Apfisis paracondi- lar 22. Processus palatinus maxillae: Apfisis palati
lar 13. Fossa mandibularis: Fosa mandibular na del maxilar
5. Processus mastoideus ossis temporalis: Apfi 14. Foramen ovale: Agujero oval 23. Fissura palatina: Fisura palatina
sis mastoides del hueso temporal 15. Hamulus pterygoideus: Gancho pterigoideo 24. Dentes incisivi: Dientes incisivos
6. Pars basilaris ossis occipitalis: Parte basilar del 16. Os presphenaidale: Hueso preesfenoides 25. Dens caninus: Diente canino
hueso occipital 17. Processus ygomaticus ossis frontalis: Apfisis 26. Dens premolaris II: Segundo diente premolar
7. Foramen jugulare: Agujero yugular cigomtica del hueso frontal 27. Dens premolaris III: Tercer diente premolar
8. Bulla tympanica: Bulla timpnica 18. Processus frontalis ossis zygomatici: Apfisis 28. Dens premolaris IV: Cuarto diente premolar
9. Porus acusticus externus: Poro acstico ex frontal del hueso cigomtico 29. Dens molaris: Diente molar
terno 19. Choana (meatus nasopharyngeus): Coana (mea
10. Os basisphenoidale: Hueso basiesfenoides to nasofarngeo)
205
Diseccin de la cabeza. Plano superficial despus de haber extirpado
los msculos cutneos. Vista desde la izquierda
GATO
Figura 199
1. M. temporalis: Msculo temporal 10. M. cleidocephalicus Ipars cervicalisl: Msculo 19. Glandula mandihularis: Glndula mandibular
2. A. et v. temporalis superficialis: Arteria y vena cleidoceflico (parte cervical) 20. famus colli ni. facialis, v. maxillars: Ramo del
temporales superficiales 11. N. auricularis magnus: Nervio auricular mayor cuello del nervio facial, vena maxilar
3, 4. N. auriculopalpebralis: Nervio auriculopalpe- 12. N. cervicalis 11: Segundo nervio cervical 21. Lnn. mandibulares: Linfondulos mandibula
bral 13. M. sternocephalicus /pars occipitalis): Mscu res
5. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico lo esternoceflico (parte occipital) 22. V. facialis: Vena facial
6. famus buccalis dorsalis ni. facialis: Ramo bucal 14. M. sternocephalicus (pars mastoidea): Mscu 23. Glandula buccales: Glndulas bucales
dorsal del nervio facial lo esternoceflico (parte mastoidea) 24. M. digastricus: Msculo digstrico
7. Ductus parotideus: Conducto parotdeo 15. V. ugularis externa: Vena yugular externa 25. V. labialis inferior: Vena labial inferior
8. M. masseter: Msculo masetero 16. V. linguofacialis: Vena linguofacial 26. Arcus hyoideus: Arco bioideo
9. famus buccalis ventralis ni. facialis: Ramo bu 17. Glandula parotis: Glndula partida 27. Ai. stemohyoideus: Msculo esternohioideo
cal ventral del nervio facial 18. V. auricularis caudalis: Vena auricular caudal
206
GATO
Diseccin de la cabeza. Plano profundo despus de haber extirpado
parte de la mandbula
Figura 200
1. M. temporalis: Musculo temporal 12. Ductus mandibularis. a. carotis externa: Con 20. Lingual: Lengua
2. A. et v. temporalis superficialis: Arteria y vena ducto mandibular, arteria cartida externa 21. Glandula sublingualis polystomatica: Glndula
temporales superficiales 13. M. digastricus: Msculo digstrico sublingual polistomtica
3. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico 14, 14. A. lingualis. n. bypoglossus: Arteria lin 22. Arcus hyoideus, a. facialis: Arco hioideo, arte
4. M. masseter: Msculo masetero gual, nervio hipogloso ria facial
5. Mandibula: Mandbula 15. M. geniohyoideus: Msculo genihioideo 23. M. sternohyoideus: Msculo esternohioideo
6. M. pterygoideus: Msculo pterigoideo 16. M. mylohyoideus: Msculo milohioideo 24. M. cleidocephalicus (pars cervicalis): Msculo
7. Glandula parotis: Glndula partida 17. M. hyoglossus. v. lingualis: Msculo hiogloso, cleidoceflico (parte cervical)
8. Glandula mandibularis: Glndula mandibular vena lingual 25. M. stemocephalicus I pars occipitalis): Mscu
9. V. maxillaris, n. facialis: Vena maxilar, nervio 18. M. genioglossus: Msculo geniogloso lo esternoceflico (parte occipital)
facial 19. Ductus sublingualis major. n. lingualis: Con 26. M. stemocephalicus (pars mastoidea): Mscu
10. M. styloglossus: Msculo estilogloso ducto sublingual mayor, nervio lingual lo esternoceflico (parte mastoidea)
11. Glandula sublingualis monostomatica: Gln
dula sublingual monostomtica
207
GATO
Diseccin del cuello. Plano profundo. Vista desde la izquierda
Figura 201
1. Ai. splenius cervicis: Misculo esplenio del cuello 10. Ai. scalenus medius: Msculo escaleno medio 20. Al. sternohyoideus: Msculo estemohioideo
2. Ai. rhomboideus cervicis: Msculo romboides 11. Plexus brachialis: Plexo braquial 21. Ai. stemothyroideus, trachea: Msculo esterno
del cuello 12. Gianduia parotis: Glndula partida tiroideo, trquea
3. Ai. rhomboideus capitis: Msculo romboides de 13. Bulla tympanica: Bulla timpnica 22. Truncus sympathicus, v. ugiaris interna:
la cabeza 14. Gin. cervicale craniale: Ganglio cervical cra Tronco simptico, vena yugular interna
4. Ai. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato neal 23. Esophagus: Esfago
ventral del cuello 15. Truncus a. carotidis intemae et a. occipitalis: 24. N. phrenicus, v. ugularis externa: Nervio fr
5. Ai. serratus ventralis thoracis: Msculo serrato Tronco de la arteria cartida interna y arteria nico, vena yugular externa
ventral del trax occipital 25. A. et v. axillaris: Arteria y vena axilares
6. Ai/ n. intertransversarii medii cervicis: Msculos 16. A. facialis, n. hypoglossus: Arteria facial, ner 26. Ai. rectus thoracis: Msculo recto del trax
intertransversos medios del cuello vio hipogloso 27. Thymus, costa I: Timo, primera costilla
7. Nn. cervicales, mm. intertransversarii ventrales 17. Ai. digastricus, a. lingualis: Msculo digstrico. 28. Ai. pectoralis profundus: Msculo pectoral pro
cervicis: Nervios cervicales, msculos intertrans arteria lingual fundo
versos ventrales del cuello 18. A. carotis communis, n. vagus: Arteria cartida 29. Ai. pectoralis superficialis: Msculo pectoral
7. N. thoracicus longus: Nervio torcico largo comn, nervio vago superficial
8. 9. Ai. scalenus dorsalis: Msculo escaleno dorsal 19. Gianduia thyroidea: Glndula tiroides
208
Crneo. Vista desde la izquierda
CONEJO
Figura 202
1. Os nasale: Hueso nasal 8. Processus supraorbitalis caudalis: Apfisis su- 15. Bulla tympanica: Bulla timpnica
2. Os incisivum: Hueso incisivo praorbitarta caudal 16. Processus paracondylaris: Apfisis paracondilar
3. Maxilla: Maxilar 9. Foramen ethmoidale: Agujero etmoidal 17. Arcus zygomaticus: Arco cigomtico
4. Hamulus ossis lacrimalis: Gancho del hueso la 10. Os paretale: Hueso parietal 18. Crista facialis: Cresta facial
grimal 11. Processus zygomaticus ossis temporalis: Apfi 19. Mandibula: Mandbula
5. Os lacrmale: Hueso lagrimal sis cigomtica del hueso temporal 20. Dentes incisivi: Dientes incisivos
6. Bulla alveolaris maxillae: Bulla alveolar del ma 12. Squama occipitalis: Escama del occipital 21. Foramina mentalia: Agujeros mentonianos
xilar 13. Porus acusticus extemus: Poro acstico externo 22. Processus angularis mandibulae: Apfisis an
7. Processus supraorbital is rostralis: Apfisis su-
praorbitaria rostral
14. Processus mastoideus ossis temporalis: Apfi
sis mastoides del hueso temporal
gular de la mandbula
209
Diseccin de la cabeza y parte cervical adyacente. Plano superficial
despus de haber extirpado los msculos cutneos. Vista desde la izquierda
CONEJO
Figura 203
1. M. parotidoaurcularis: Msculo parotidoauri- 10. M. levator labii superioris: Msculo elevador 18. M. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo
cular del labio superior cleidoceflico (parte mastoidea)
2. Pars dorsalis glnndulne parotidis: Parte dorsal 11. N. infraorbitalis: Nervio infraorbitario 19. M. sternocephalicus (pars mastoidea): Mscu
de la glndula partida 12. Glandula buccales dorsalis: Glndula bucal lo esternoceflico (parte mastoidea)
3. Pars ventralis glandulae parotidis: Parte ventral dorsal 20. Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del
de la glndula partida 13. Glandula masseterica: Glndula masetrica msculo trapecio
4. Isthmus glandulae parotidis: Istmo de la glndu 14. Glandula buccalis ventralis: Glndula bucal 21. M. omotransversarius: Msculo omotransverso
la partida ventral 22. V. linguofacialis: Vena linguofacial
5. Glandula mandibularis: Glndula mandibular 15. V. auricularis caudalis, n. auricularis magnus: 23. V. maxillaris: Vena maxilar
6. Pars profunda mi. masseteris: Parte profunda Vena auricular caudal, nervio auricular mayor 24. V. jugularis: Vena yugular
del msculo masetero 16. Processus transversus atlantis: Apfisis trans 25. fami cutanei neivorum cervicalium: Ramos
7. Pars superficialis mi. masseteris: Parte superfi versa del atlas cutneos de nervios cervicales
cial del msculo masetero 17. famus colli ni. facialis: Ramo del cuello del 26. V. facialis: Vena facial
8. N. facialis: Nervio facial nervio facial
9. Ductus parotideus: Conducto parotdeo
210
iseccin del cuello. Plano superficial despus de haber extirpado
s msculos cutneos. Vista desde la izquierda
ONEJO
jura 204
Ai. parotidoauricularis: Msculo parotidoauri- 14.
cular
V. auricularis caudalis. n. auricularis magnus: 15.
Vena auricular caudal, nervio auricular mayor
Glandula parotis: Glndula partida 15.
N. facialis: Nervio facial
Ai. masseter: Msculo masetero 16.
V. maxillaris: Vena maxilar
V. linguofacialis: Vena linguofacial 17.
V. jugulars: Vena yugular 18.
Ai. cleidocephalicus (pars mastoidea): Msculo 19.
cleidoceflico (parte mastoidea) 20.
Ai. sternocepbalicus (pars mastoidea): Mscu- 21.
lo esternoceflico (parte mastoidea)
Ai. sternohyoideus: Msculo esternohioideo 22.
Processus transversus atlantis: Apfisis trans- 23.
versa del atlas
Ai. splenius: Msculo esplenio 24.
Ai. serratus ventralis cervicis: Msculo serrato
ventral del cuello
Pars cervicalis mi. trapezii: Parte cervical del
msculo trapecio
Aponeurosis mi. trapezii: Aponeurosis del ms
culo trapecio
Pars thoracica mi. trapezii: Parte torcica del
msculo trapecio
Ai. supraspinatus: Msculo supraespinoso
Ai. infraspinatus: Msculo infraespinoso
Ai. cleidobasilaris: Msculo cleidobasilar
Ai. supraclavicularis: Msculo supraclavicular
Ai. rhomboideus cervicis: Msculo romboides
del cuello
N. accessorius: Nervio accesorio
Nn. cervicalis II et III: Segundo y tercer nervios
cervicales
Spina scapulae: Espina de la escpula
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
Origo mi. trapezii: Origen del msculo trapecio
Pars scapularis mi. deltoidei: Parte escapular
del msculo deltoides
Processus suprahamatus: Apfisis suprahamata
Pars clavicularis mi. deltoidei: Parte clavicular
del msculo deltoides
Ai. omotransversarius (m. levator scapulae ma-
jor): Msculo omotransverso (msculo eleva
dor mayor de la escpula)
Articulatio humeri: Articulacin del hombro
Clavicula: Clavcula
211

Anda mungkin juga menyukai