12

Laporan Keberkesanan Rancangan Mengajar Harian

Laporan Pengajaran Matematik Menggunakan Rancangan Mengajar Harian Yang
Baharu Berdasarkan Komen-Komen Guru Sumber.

Pengenalan
Pada 29 Ogos 2013 yang lepas, saya telah menjalankan pengajaran dan
pembelajaran dengan menggunakan rancangan mengajar harian yang telah dibuat
penambahbaikan setelah berkolaborasi dengan guru sumber mengenai Bidang Darab
dengan hasil darab sehingga 100 000, iaitu mendarab nombor tiga digit dengan 100
dan nombor dua digit terhadap 12 orang murid Tahun 4 di Sekolah Kebangsaan
Kampung Klid/Plajau, Dalat pada pukul 2:30 petang hingga 3:30 petang (Kelas
Bimbingan).
Pengajaran ini dijalankan bertujuan untuk memenuhi kehendak tugasan kursus
Perancangan dan Pengajaran Matematik (MTE 3107) di samping memberikan peluang
kepada saya untuk berkolaborasi dengan guru sumber. Banyak ilmu pedagogi yang
saya perolehi daripada beliau. Walaupun sudah lapan tahun pengalaman dalam
pengajaran matematik di sekolah rendah, tiada penambahbaikan pada diri saya dari
segi pemantapkan pengetahuan, kemahiran, strategi dan kaedah pengajaran
sehinggalah bertemu dan berkolaborasi dengan guru sumber tersebut.
Terdapat banyak perkara yang telah saya pelajari sepanjang merancang dan
melaksanakan pengajaran ini. Oleh itu, laporan ini akan membincangkan pengalaman
perancangan dan pembelajaran, komen-komen dan penambahbaikan oleh guru
sumber, serta keberkesanan rancangan mengajar harian yang telah dimurnikan
(kelebihan yang dikenal pasti).

Pengalaman Perancangan dan Pembelajaran
Selepas menerima kertas tugasan ini, saya telah berbincang bersama guru besar
sekolah saya untuk membantu saya mencari guru sumber. Pada perjumpaan pertama
saya dengan guru sumber, saya telah menerangkan kehendak tugasan. Pada awalnya
saya bercadang untuk mengajar topik masa bagi Tahun 4. Saya berpendapat bahawa
topik ini lebih menarik dan senang diajar berbanding dengan topik-topik yang lain.
13

Malah, saya yakin saya mampu menyediakan bahan bantuan mengajar (BBM) dan
lembaran kerja yang menarik bagi topik ini. Namun beliau mencadangkan agar saya
menyediakan rancangan untuk mengajar topik nombor bulat, iaitu darab. Mengapa
darab? Respon beliau adalah aplikasi fakta asas kira darab juga amat penting dalam
menyelesaikan masalah lain di dalam matematik seperti tajuk pecahan, perpuluhan,
ukuran jarak, matematik harian, wang, timbangan, masa dan waktu. Lantaran itu, beliau
ingin melihat keberkesanan kaedah pengajaran fakta asas darab yang dihasilkan oleh
saya untuk dibuat penambaikan ke atas rancangan mengajar tersebut pada
perjumpaan kedua.
Hasil dari perjumpaan pertama, saya mula mengenal pasti hasil pembelajaran
yang hendak dicapai pada akhir unit pembelajaran. Saya sedar bahawa adalah
mustahil bagi seseorang guru untuk mengajar terlalu banyak kandungan pembelajaran
pada masa satu jam ini. Oleh itu, saya hanya menetapkan dua hasil pembelajaran bagi
Rancangan Pengajaran Harian (RPH), iaitu mendarab nombor tiga digit dengan a)100
dan b) nombor dua digit.
Sepanjang merancang RPH ini, saya juga menghadapi kesukaran untuk
menentukan kaedah dan teknik pengajaran yang mahu saya gunakan semasa
mengajar kelak. Namun, dengan mengambil kira kelebihan dan kelemahan yang dapat
saya kenal pasti terhadap semua teknik dan kaedah yang sedia ada, serta
kesesuaiannya terhadap topik ini, akhirnya saya bertekad untuk menggunakan
gabungan beberapa jenis kaedah agar pengajaran saya lebih berfleksibel dan menarik.
Akhir sekali, saya juga meluangkan masa untuk memikirkan bahan bantuan
mengajar dan lembaran kerja. Selepas menyediakan lembaran kerja, maka saya
bersedia untuk membuat perjumpaan kedua untuk berkolaborasi dengan guru sumber
untuk membuat penambahbaikan ke atas rancangan mengajar yang telah saya
sediakan.

Komen-komen dan penambahbaikan oleh guru sumber
Pada perjumpaan kedua, banyak pengetahuan yang saya peroleh dari guru
sumber tersebut berdasarkan komen-komen yang membina dan penambahbaikan yang
dibuat ke ke atas rancangan mengajar yang telah saya sediakan. Dalam rancangan
mengajar saya yang pertama terdapat beberapa jenis kaedah dan teknik pengajaran
14

yang telah saya guna pakai antaranya ialah pembelajaran koperatif. Pembelajaran
sebegini dikatakan mampu menggalakkan murid mengambil bahagian dalam P&P
secara aktif di samping dapat meningkatkan keberkesanan pembelajaran sesuatu
pelajaran. Saya juga telah mengamalkan kaedah demonstrasi untuk melatih murid
memerhati dan melakukan sesuatu aktiviti mengikut prosedur. Malah, saya turut
menggunakan pendekatan deduktif, iaitu pengajaran dari umum ke spesifik
terutamanya dalam fasa perkembangan dalam rancangan mengajar saya.
Dalam fasa persediaan, iaitu set induksi, saya membuat kaitan dengan
pengetahuan sedia ada murid dengan menggunakan teknik soal jawab, mencungkil
idea murid berdasarkan konsep operasi darab. Cth: 6 x 4 =_____. Beliau
mencadangkan agar set induksi saya lebih kreatif kerana set induksi yang saya buat
sudah biasa digunakan. Beliau mencadangkan saya mencari bahan-bahan berkaitan
dengan rekreasi matematik, seperti lagu, teka-teki dan sebagainya untuk dijadikan
sebagai fasa persediaan saya.
Untuk fasa imaginasi, pada mulanya murid-murid diminta untuk melengkapkan
petak sifir seperti di bawah. Murid diberikan kertas berpetak 9 9 untuk menjalankan
aktiviti ini.














1 2 3 4 5 6 7 8 9
2
3
4
5
6
7
8
9
15

Bagaimanapun beliau telah memperkenalkan cara untuk membina hasil darab
sifir menggunakan kertas berpetak 3 x 3.
Bagi sifir nombor ganjil, isikan petak dengan urutan bilangan 1 hingga 9.











Bagi sifir nombor genap, isikan petak dengan urutan bilangan dua-dua dari 2
hingga 18.










1 2 3
4 5 6
7 8 9

Sifir 1
21 12 03
24 15 06
27 18 09

Sifir 3
81 72 63
54 45 36
27 18 09

Sifir 9
21 42 63
14 35 56
07 28 49

Sifir 7
Sifir 2 Sifir 6
Sifir 8
Sifir 4
02 04 06
08 10 12
14 16 18

42 24 06
48 30 12
54 36 18

12 24 36
08 20 32
04 16 28

72 64 56
48 40 32
24 16 08

16

Seterusnya ialah fasa perkembangan, iaitu guru menunjuk cara untuk
menyelesaikan soalan mendarab nombor tiga digit dengan 100. Dalam rancangan
mengajar harian, saya memperkenalkan dua kaedah untuk mendarab nombor tiga digit
dengan 100 iaitu dalam bentuk lazim dan ayat matematik (Kira cepat). Pada mulanya,
beliau menulis tiga soalan dalam bentuk ayat matematik dan kemudian meminta saya
untuk menyelesaikannya. Contoh soalan adalah seperti berikut:
a) 23 x 600 = b) 94 x 50 = c) 455 x 100 =

Jawapan saya:
(soalan a dan b dalam bentuk lazim)
a) 6 0 0 b) 9 4 c) 45 500
x 2 3 x 5 0
1 8 0 0 0 0
+ 1 2 0 0__ + 4 7 0__
_1 3 8 0 0_ 4 7 0 0_00

Beliau bertanya kepada saya rasional saya menyelesaikan soalan 455 x 100 =
dalam bentuk ayat matematik. Jawapan saya adalah menjawab terus dalam bentuk
ayat matematik lebih senang dan cepat jika dibandingkan dibuat dalam bentuk lazim.
Kemudian, beliau menunjukkan cara lain untuk menjawab ketiga-tiga soalan tersebut
dalam bentuk lazim dengan cara beliau sendiri.

Jawapan beliau:
a) 23 x 600 = b) 94 x 50 = c) 455 x 100 =
2 3 9 4 4 5 5
x 6 0 0 x 5 0 x 1 0 0
1 3 8 0 0 4 7 0 0 __4 5 5 0 0

Bagi kemahiran mendarab nombor tiga digit dengan dua digit, sekali lagi saya
menggunakan kaedah bentuk lazim dalam rancangan mengajar saya. Pada pendapat
saya, itu satu-satu kaedah atau cara yang pernah di ajar oleh bekas guru saya 2.5
17

dekad yang lalu dan ianya masih lagi dipraktikan oleh saya sehinggalah diperkenalkan
oleh guru sumber dengan dua kaedah yang baru bagi saya, iaitu kaedah lattice dan
kaedah cerakin.
Pendaraban menggunakan kaedah bentuk lazim sebenarnya masih lagi praktikal
dan masih diterima semasa menjawab soalan, namun guru sumber mencadangkan
agar murid-murid didedahkan dengan pelbagai cara atau kaedah untuk menyelesaikan
masalah operasi darab.
Oleh itu, guru sumber mencadangkan agar saya memperkenalkan kaedah
lattice dan kaedah cerakin dalam pendaraban dan juga kaedah tradiosional, iaitu
bentuk lazim dalam fasa perkembangan saya. Ini bermakna, satu soalan, mempunyai
tiga cara atau kaedah untuk menyelesaikannya.

Contoh Soalan: 456 x 37 =
a) Bentuk lazim b) cara lattice
4 5 6
X 3 7
3 1 9 2
+ 1 3 6 8__
_ 1 6 8 7 2




c) Kaedah cerakin








x 400 50 6
30 12 000 1 500 180
7 2 800 350 42
14 800 + 1 850 + 222
= 16 872
18

Keberkesanan rancangan mengajar harian yang telah dimurnikan
(Kelebihan yang Dikenalpasti)
Setelah menjalankan pengajaran menggunakan rancangan harian yang telah
dimurnikan, rancangan mengajar harian ini telah menunjukkan keupayaan dan
keberkesanan yang amat baik, dari fasa persediaan hinggalah ke peringkat tindakan.
Dalam fasa persediaan, saya telah berjaya mencipta teka-teki yang sangat menarik
untuk peringkat set induksi pengajaran saya. Hal ini demikian kerana apabila saya
memaparkan slaid haiwan, seterusnya mengemukakan teka-teki, maklum balas murid-
murid adalah begitu luar biasa. Semua murid juga mengambil bahagian apabila saya
mengemukakan soalan-soalan untuk dijawab oleh mereka. Keadaan ini memberikan
ikthibar kepada saya bahawa kita harus mempunyai satu set induksi yang menarik
supaya dapat terus menarik perhatian murid dan membolehkan proses P&P ini berjalan
dengan lancar dan berjaya. Kelebihan set induksi ini ialah, murid-murid sendiri dapat
menyatakan tajuk yang dipelajari pada hari tersebut setelah murid-murid menjawab
dengan betul tiga teka-teki yang saya sediakan dan mengaitkannya dengan operasi
darab. Saya sedar bahawa menyelitkan unsur rekreasi matematik dapat menarik minat
murid di samping menggalakkan penglibatan mereka semasa proses P&P kerana di
dalam set induksi tidak semestinya kita hanya menyoal murid-murid mengingat kembali
pelajaran yang lepas.
Dalam fasa imaginasi, saya telah memperkenalkan kaedah membina sifir
menggunakan petak 3 x 3 setelah diajar oleh guru sumber. Berbanding dengan kaedah
tradisional yang biasa digunakan untuk menguasai sifir 1 hingga 9 seperti kaedah
hafalan, kaedah penyoalan, kaedah menggunakan jari, dan kaedah yang hendak saya
gunakan pada mulanya iaitu melengkapkan petak sifir 9 x 9, didapati kaedah sifir
berpetak 3 x 3 ini lebih berkesan kerana terdapat petunjuk yang jelas bahawa
penguasaan fakta asas darab dapat dikuasai oleh murid-murid tahun empat jika suatu
kaedah terbaik diperkenalkan berbanding dengan kaedah tradisional yang hanya
menekankan kepada kaedah hafalan. Keberkesanan kaedah sifir berpetak 3 x 3 ialah
untuk mempelajari kaedah tersebut, murid itu haruslah mempunyai kebolehan membina
idea-idea yang abstrak. Jadi kaedah ini adalah mengubah cara iaitu dari bentuk hafalan
kepada bentuk pembinaan sifir. Saya dapati juga kaedah sifir berpetak 3 x 3 ini lebih
19

senang, cepat dan praktikal bagi murid-murid lemah dan sederhana untuk mereka
kuasai berbanding dengan melengkapkan petak sifir 9 x 9.
Seterusnya ialah fasa perkembangan iaitu tunjuk cara mendarab nombor tiga
digit dengan 100 dengan menggunakan kaedah bentuk lazim yang diajar oleh guru
sumber. Kaedah ini lebih baik kerana murid-murid tidak perlu mendarab digit demi digit.
Contohnya soalan seperti ini;
a) 6 0 0 b) 9 4
x 2 3 x 5 0
1 8 0 0 0 0
+ 1 2 0 0__ + 4 7 0__
__1 3 8 0 0_ 4 7 0 0_
Dalam kaedah ini, murid-murid perlu mendarab digit demi digit dan ada juga
melibatkan operasi tambah. Kesilapan sering berlaku apabila murid salah meletakkan
jawapan hasil darab digit puluh atau ratus, sekaligus hasil darabnya akan salah
contohnya seperti berikut;
a) 6 0 0 b) 9 4
x 2 3 x 5 0
1 8 0 0 0 0
+ 1 2 0 0 + 4 7 0
__3 0 0 0 4 7 0
Menggunakan kaedah yang diperkenal oleh guru sumber saya, semua murid
dapat menjawab soalan dengan betul dan yakin. Contohnya seperti berikut;
a) 455 x 100 =
4 5 5
x 1 0 0
__4 5 5 0 0
Kelebihan kaedah ini adalah, murid-murid tidak fobia apabila mendarab sesuatu
nombor dengan 50, 100 atau 450 kerana kaedah ini meletakkan angka sifar di luar, dan
yang istimewanya tiada proses penambahan hasil darab untuk setiap digit seperti
kaedah bentuk lazim yang tradisional. Proses kerjanya pun tidak panjang menjela.
Berdasarkan contoh yang saya berikan, semua murid dapat mendarab sebarang
20

nombor dengan 50 dan 600 dengan mudah, alasan mereka, 50 itu hanyalah sifir lima,
dan 600 itu adalah sifir enam seperti contoh berikut;
b) 23 x 600 = c) 94 x 50 =
2 3 9 4
x 6 0 0 x 5 0
1 3 8 0 0 _4 7 0 0
Topik Pendaraban merupakan topik yang agak mencabar bagi murid-murid.
Kebiasaannya murid-murid akan mengalami masalah dalam menyelesaikan soalan
pendaraban yang berdigit besar. Oleh itu, di sini saya menunjukkan tiga kaedah yang
termasuk kaedah tradisional iaitu bentuk lazim dalam menyelesaikan soalan mendarab
nombor tiga digit dengan dua digit nombor. Hanya mengemukakan satu contoh soalan
iaitu 456 x 37 =, saya telah menunjukkan ketiga-tiga kaedah iaitu cara lattice, kaedah
cerakin, dan bentuk lazim. Pada fasa perkembangan ini, murid-murid akan menilai
alternatif yang dipilih untuk dan seterusnya membuat keputusan apakah kaedah yang
paling cepat, atau kaedah yang digemari untuk mendarab sebarang dua nombor
dengan hasil darab sehingga 100 000.

Cara lattice








Kelebihan yang ketara menggunakan kaedah lattice adalah ia mampu
meningkatkan keyakinan murid-murid dalam menyelesaikan soalan pendaraban dalam
Matematik. Pendaraban dapat dilakukan dengan lebih kemas dan sistematik walaupun
secara asasnya terdapat persamaan dengan pendaraban menggunakan bentuk lazim
biasa. Kaedah pendaraban lattice ini lebih sistematik dan mudah difahami, tidak
21

mengelirukan bagi proses pengumpulan semula, dan kesalahan pengiraan dapat
dikurangkan kerana penggunaan kotak memisahkan operasi darab dan tambah.
Kaedah cerakin






Bagi kaedah cerakin pula, ianya dapat membantu murid-murid yang lemah dan
tidak dapat menguasai pendaraban dalan bentuk lazim yang melibatkan pengumpulan
semula. Secara tidak langsung ianya memberi motivasi kepada murid-murid bahawa
ada kaedah lain selain daripada bentuk lazim. Murid-murid pemulihan memilih kaedah
ini dan juga berusaha untuk berlatih menjawab soalan pendaraban dalam kaedah
lattice.
Secara keseluruhannya, keberkesanan rancangan mengajar harian ini telah
memberi manfaat kepada kedua-dua pihak, iaitu guru dan murid-murid itu sendiri. Bagi
murid-murid, kaedah yang diperkenalkan dapat dijadikan panduan dan kaedah baru di
dalam penghafalan sifir. Murid-murid selama ini tidak nampak akan kaedah lain untuk
menguasai fakta asas darab sudah mempunyai alternatif yang baru. Dengan
pengetahuan kira tambah yang sudah sedia ada kepada murid-murid itu boleh
dikembangkan kepada bentuk kira darab. Murid-murid tidak lagi terikat dengan satu
cara sahaja iaitu hafalan semata-mata.
Hasil daripada kolaborasi dengan guru sumber ini juga telah membantu saya
sebagai guru memperbanyakkan kaedah pengajaran. Jika selama ini saya hanya
menggunakan kaedah yang lama, dengan adanya kaedah yang baru ini akan
memberikan pilihan kepada saya. Guru matematik mempunyai pilihan pengajaran yang
sesuai dengan tahap pencapaian murid yang berlainan. Dengan ini masalah fakta asas
darab ini dapat dihapuskan ataupun dapat dikurangkan.
Kelebihan rancangan mengajar harian ini setelah melalui penambahbaikan yang
dicadangan oleh guru sumber ialah dengan memperkenalkan dua kaedah mendarab
tiga digit nombor dengan 100 dan tiga kaedah mendarab nombor tiga digit dengan dua
x 400 50 6
30 12 000 1 500 180
7 2 800 350 42
14 800 + 1 850 + 222
= 16 872
22

digit. Rancangan mengajar harian ini memerlukan murid-murid untuk berfikir secara
kritis dan kreatif untuk membuat pemilihan yang terbaik daripada beberapa pilihan
altenatif setelah dipertimbangkan dengan teliti.
Murid-murid diberi soalan pendaraban untuk diselesaikan. Pembelajaran
berlaku apabila pelajar sedar bahawa terdapat pelbagai cara untuk melakukan sesuatu
tindakan, berfikir sebelum mengambil tindakan untuk mengatasi masalah berkenaan,
membuat pilihan yang paling baik setelah menbanding-bezakan akibat setiap pilihan
berkenaan dan seterusnya mengambil tindakan untuk mengatasi masalah dengan
berkeyakinan. Berdasarkan aktiviti kumpulan yang telah dijalankan oleh setiap
kumpulan, ketiga-tiga kumpulan telah memilih kaedah kira cepat untuk mendarab tiga
digit nombor dengan 100 dan cara lattice untuk mendarab nombor tiga digit dengan
dua digit.
Apabila guru mengedarkan lembaran kerja kepada setiap murid, semua murid
telah memilih kaedah kira cepat untuk menjawab soalan darab tiga digit nombor dengan
100. Namun untuk mendarab nombor tiga digit dengan dua digit, didapati sembilan
daripada dua belas orang murid memilih cara lattice manakala selebihnya memilih
kaedah cerakin. Ketiga-tiga orang murid yang memilih kaedah cerakin tersebut adalah
murid-murid lemah dalam matematik. Di dapati kaedah bentuk lazim kurang mendapat
sambutan daripada murid-murid kerana murid-murid memilih kaedah yang cepat atau
kaedah yang lebih senang untuk dikuasai berbanding dengan kaedah tradisional, iaitu
bentuk lazim.