UNIVERSITETI I TIRANES

FAKULTETI I SHKENCAVE TE NATYRES

TEKNOLOGJI INFORMACIONI DHE KOMUNIKIMI


DETYRE KURSI

TEMA: APPLETALK PROTOCOL




PUNOI: PRANOI:
Ermir HOXHAJ Prof. Xheni MELO


AppleTalk eshte nje pakete e protokolleve te rrjetit e zhvilluar nga kompania
Apple Inc. per kompjuterat e tyre Mac. Ai eshte nje protokoll i rrugezueshem.
Qellimi i AppleTalk ishte te lejonte shume perdorues te ndanin burimet e tyre, te
tilla si skedare, printeraetj. Pajisjet qe ofrojne keto burime jane quajtur server
ndersa pajisjet qe i perdorin keto burime jane quajtur kliente. AppleTalk eshte nga
te paret qe ka implementuar sistemin e rrjetit klient-server.
AppleTalk u nxorr ne treg per kompjuterat original Macintosh ne 1985 dhe ishte
ishte protokolli primar i perdorur nga pajisjet Apple ndermjet viteve 1980 dhe
1990. Versionet e ketij protokolli ishin compatible edhe per IBM PC dhe Apple IIGS.
Gjithashtu AppleTalk ishte i pershtatshem ne shumicen e printerave te rrjetit, disa
file server dhe nje numer ruterash.
AppleTalk u dezinjua me nje nderfaqe rrjeti transparente. Kjo per arsye se
bashkeveprimi ndermjet kompjuterave klient dhe serverave te rrjetit kerkonte pak
bashkepunin nga perdoruesit. Prandaj veprimet aktuale te protokollit AppleTalk
jane te padukshme per perdoruesit e fundem, te cilet shikojne vetem rezultatet e
veprimeve.
Protokolli AppleTalk ka dy versione :
AppleTalk Phase 1
AppleTalk Phase 2


AppleTalk Phase 1 ishte zhvillimi i pare i AppleTalk, i cili u dizenjua ne fillim te
viteve 1980 saktesisht per tu perdorur ne workgroups locale. Si pasoje Phase 1 ka
dy limite:
Segmentet e rrjetit te tij nuk mund te mbajne me shume se 127 hoste dhe 127
servera.
Mund te suportoje vetem rrjetet nonextended.



AppleTalk Phase 2 eshte implementimi i dyte i permiresuar i AppleTalk, i cili u
dezinjua per tu perdorur ne rrjete te medha. Phase 2 i adreson limitet qe kishte
Phase 1 duke i permiresuar ato. Keshtu qe, Phase 2 lejon cdo 253 hoste dhe server
ne nje segment te vetem te rrjetit te AppleTalk dhe suporton si rrjetet nonextended
dhe extended.


Komponentet e rrjetit AppleTalk.
Rjetet AppleTalk jane te grupuar ne menyre hierarkike. Ato jane te perbera nga
kater komponente bazike, qe jane:
Sockets
Nodes
Networks
Zones


Sockets
Nje socket AppleTalk eshte unike, nje vendndodhje e adresueshme ne nje node
AppleTalk. Ajo eshte nje pike logjike ku software-t upper-layer te AppleTalk
procesojne dhe ku protokolli i rrjetit DDP- Datagram Delivery Protocol
bashkevepron ne te. Keto procese jane te njohur si socket-klient. Socket-Klient
zoterojne nje ose disa socket, te cilat i perdorin per te derguar dhe marre datagrams.
Sockets mund te jene statike ose dinamike. Sockets statike jane te rezervuara per tu
perdorur nga protokolle te caktuara ose procese te tjera. Sockets dinamike jane te
caktuara nga DDP per kerkesat socket klient. Nje node AppleTalk mund te mbaje
deri ne 254 socket te ndryshme.



Nodes
Nje AppleTalk node eshte nje pajisje e cila eshte e lidhur me rrjetin e AppleTalk. Kjo
pajisje mund te jete nje kompjuter Macintosh, IBM PC, nje printer, nje router ose
pajisje te ngjashme me keto. Brenda cdo node te AppleTalk ekzistojne procese te
software-ve qe jane sockets. Funksioni i ketyre sockets eshte te identifikojne
proceset e software-t qe punon ne nje pajisje. Cdo node ne nje rrjet te AppleTalk I
perket nje rrjeti te vetem dhe nje zone specifike.

Rrjeti
Nje rrjet AppleTalk konsiston ne nje kabell te vetem logjik dhe shume node te lidhur
ne te. Kablli logjik eshte i perbere nga nje tjeter kabell I vetem fizik ose shume kablla
fizike te nderlidhur me njeri-tjetrin duke perdorur urat ose routerat. Rjeti i
AppleTalk mund te jete extended dhe nonextended.

Rjeti nonextended eshte nje segment rrjeti fizik, qe i eshte caktuar vetem
nje numer i vetem rrjeti, i cili mund te varioje nga 1-1024. Cdo numer node ne
kete rrjet duhet te jete unik dhe nje segment i vetem rrjeti nonextended nuk
mund te kete me shume se nje zone te AppleTalk te konfiguruar ne te.
AppleTalk Phase 1 suporton vetem rrjetin nonextended.
Figura tregon nje rrjet nonextended i cili suporton vetem nje numer rrjeti te
caktuar.








Rjeti extended eshte nje segment rrjeti fizik qe mund te perfshije shume
numra rrjeti. Ky konfigurim eshte i njohur si cable range, i cili mund te
percaktoje nje numer te vetem rrjeti ose shume numra rrjetesh. Cdo
kombinim I numrave te rrjetit dhe te nodeve ne nje rrjet extended duhet te
jete unik dhe adresa e tij duhet te jete unike per qellimin e identifikimit. Nje
rrjet extended mund te kete shume zona AppleTalk te konfigurara ne nje
segment te vetem rrjeti dhe nodet mund ti perkasin cdo zone te vetme qe
eshte e lidhur me rrjetin.

Figura trgon nje rrjet extended i cili suporton shume numra rrjeti dhe zonash.












Zones
Nje zone AppleTalk eshte nje grup logjik i nodeve ose rrjeteve qe jane te
percaktuara jur nje administrator rrjeti konfiguron rrjetin. Nodet ose rrjete nuk
eshte e nevojshme te jene fizikishte afer qe ti perkasin te njejtes zone AppleTalk.


Figura tregon nje zone ku nodet ose rrjetet ne te njejten zone nuk eshte e nevojshme
te jene fizikisht afer.









Si cdo pakete protokollesh sic eshte TCP/IP dhe IPX, arkitektura e AppleTalk
shfrytezon varesine e media-access ne protokollet e tjere si Ethernet,
TokenRingetj. Ne paketen e protokolleve AppleTalk ekzistojne kater
implementime kryesore te media-access :
EtherTalk
LocalTalk
TokenTalk
FDDITalk

Figura tregon protokollet e media-access te AppleTalk duke iu referuar modelit
OSI.
EtherTalk
EtherTalk zgjeron shtresen e data-link qe te lehtesoje protokollin AppleTalk te
operoje ne standartin IEEE 802.3. Rrjeti EtherTalk eshte i organizuar njesoj si rrjeti
IEEE 802.3, duke suportuar te njejten shpejtesi dhe gjatesi segmentesh. Kjo lejon
AppleTalk te shperndahet mbi mijera rrjete Ethernet qe ekzistojne sot. Komunikimi
ndermjet arkitektures AppleTalk dhe protokolleve Ethernet behet nga ELAP-
EtherTalk Link-Access Protocol.
ELAP menaxhon bashkeveprimin midis protokolleve AppleTalk dhe standartit IEEE
802.3. Protokollet e shtresave te larta te AppleTalk nuk e njohin kete standart
keshtu qe ELAP perdor Address-Mapping Table (AMT) per te transmetuar adresat
sic duhet.

LocalTalk
LocalTalk eshte nje prone e shtreses se data-link e zhvilluar nga kompjuterat Apple
per vet protokollin e tyre, e cila u dizenjua si nje rrjet cost-effective per te lidhur
workgroups lokale. Hardware LocalTalk ne meyre tipike jane ndertuar brenda
produkteve Apple, te cilet jane te lehte per tu lidhur duke perdorur kabllin twistes-
pair. Rrjetet LocalTalk jane te organizuar ne topologjine bus, pra pajisjet jane te
lidhur me njeri-tjetrin ne seri. Segmentet e rrjetit jane te limituar deri ne 300 meter
hapesire me nje maksimum prej 32 node active. Komunikimi ndermjet LocalTalk
dhe protokolleve te shtresave me te larta behet i mundur nga LocalTalk Link-Access
Protocol (LLAP).
LLAP eshte nje protokoll media-access i perdorur ne rrjetet LocalTalk per te
siguruar nje arritje te mire dhe error-free delivery ndermjet nodeve AppleTalk.
LLAP eshte pergjegjes per aksesin e rregullt te nodeve ne median fizike dhe marrjen
e adresave te nodeve te shtreses se data-link.




TokenTalk
TokenTalk zgjeron shtresen e data-link per te lejuar protokollin AppleTalk te
operoje ne standartin IEEE 802.3/Token Ring. Rjetet TokenTalk jane te organizuar
ekzaktesisht si rrjetet IEEE 802.3/Token Ring, duke suportuar te njejten shpejtesi
dhe numer aktive nodesh. Komunikimi ndermjet protokolleve qe perdorin Token
Ring dhe ndermjet protokolleve te shtresave me te larta behet nga TokenTalk Link-
Access Protocol (TLAP).

FDDITalk
FDDITalk zgjeron shtresen e data-link te lejoje protokollin AppleTalk te operoje ne
standartin ANSI FDDI. Rrjetet FDDITalk jane te organizuar njesoj si rrjetet FDDI,
duke suportuar te njejten shpejtesi dhe dhe numer active te nodeve te rrjetit.
FDDITalk Link-Access Protocol (FLAP) menaxhon bashkeveprimin ndermjet
protokolleve AppleTalk dhe standartit FDDI.


Adresat e rrjetit
AppleTalk perdor adresat per te identifikuar dhe lokalizuar pajisjet qe ndodhen ne
rrjet ne te njejten menyre si i perdorin dhe protokollet e tjere si TCP/IP dhe IPX.
Keto adresa jane te perbera nga tre elemente:
Numri i rrjetit, qe eshte nje vlere 16-bit qe identifikon nje rrjet specific te
AppleTalk, qofte rrjet extended dhe nonextended.
Numri i node-t, qe eshte nje vlere 8-bit qe identifikon nje node te vecante te
lidhur ne nje rrjet specifik.
Numri i socket-it, nje vlere 8-bit qe identifikon nje socket specific aktiv ne nje
node te rrjetit.
Adresat AppleTalk zakonisht jane te shkruajtura ne vlera decimale te ndara midis
tyre me pike(.). Psh, numri 10.1.30 nenkupton rrjetin 10, node 1 dhe socket 30.

Paketa e protokolleve AppleTalk perbehet nga disa protokolle te tjere si:
AARP- AppleTalk Address Resolution Protocol.
DDP- Datagram Delivery Protocol.
RTMP- Routing Table Maintance Protocol.
AEP- AppleTalk Echo Protocol.
ZIP- Zone Information Protocol.
ATP- AppleTalk Transaction Protocol.
ADSP- AppleTalk Data Stream Protocol.
NBP- Name-Binding Protocol.
ASP- AppleTalk Session Protocol.
PAP- Printer Acces Protocol.
AFP- AppleTalk Filing Protocol.










AppleTalk Address Resolution Protocol (AARP) eshte nje protokoll i
shtreses se rrjetit ne paketen AppleTalk, e cila bashkelidh adresat e rrjetit me
adresat hardware. Sherbimet e AARP jane perdorur dhe nga protokolle te
tjere te AppleTalk. Kur nje protokoll ka te dhena per te transmetuar, ai
specifikon adresen destinacion te rrjetit. Kjo eshte detyre e AARP te gjeje
adresen hardware e cila eshte e lidhur me pajisjen qe po perdor kete adrese
rrjeti.
AARP perdor nje proces kerkese-pergjigje per te mesuar adresen hadware te
nodeve ne rrjet, pasi AARP eshte nje protokoll media-dependent (e varur), kerkesa
per adresat hardware nga nje node i caktuar varet nga implementimi i shtreses
data-link. Ne menyre tipike, nje mesazh dergohet te te gjithe nodet ne rrjetin
AppleTalk.
Address-Mapping Table
Cdo node i AppleTalk permban nje Address-Mapping Table (AMT), ku adresat
hardware jane te bashkelidhura me adresat e rrjetit. Cdo here qe AARP zgjidh nje
kombinim te adresave hardware dhe adresat e rrjetit, ky planifikim rregjishtrohet
ne AMT. Per arsye te rritjes se rekordeve te ruajtura ne nje AMT, cdo AMT ne
menyre tipike ka nje kohemates te bashkelidhur me te. Kur AARP merr nje pakete
qe verifikon ose ndryshon hyrjet e te dhenave, kohematesi e ve ne vend kete pakete.
Ne qofte se ketij kohematesi i mbaron afati, hyrja fshihet nga AMT. Nese ndonje
protokoll do te komunikoje me ate node, duhet te transmetohet nje kerkese tjeter e
AARP per te zbuluar adresen hardware.

Datagram Delivery Protocol (DDP) eshte protokolli primar i shtreses se
rrjetit ne paketen AppleTalk, i cili siguron nje komunikim connectionless
midis sockets AppleTalk. Si ne protokollet e tjere si TCP nuk ka asnje rrjet
virtual ose lidhje midis dy pajisjeve. Garantimi i dergimit te te dhenave
menaxhohet nga protokollet e shtresave me larte te paketes AppleTalk. DDP
performon dy funksione kryesore:
-transmetimin e paketave.
-marrjen e paketave.

DDP merr te dhena nga socket-klient, krijon nje header DDP duke perdorur
adresen destinacion te pershtatshme dhe e kalon kete pakete te protokollet e
shtreses data-link.
DDP merr te dhena,imazhe nga shtresa e data-link, ekzaminon header-in DDP
per te gjetur adresen destinacion dhe con paketen ne socket-in destinacion.

Routing Table Maintance Protocol (RTMP) eshte nje protokoll qe
operon ne shtresen e transportit te paketes AppleTalk, i cili krijon dhe
miremban routing tables ne router-at AppleTalk. RTMP bazohet ne Routing
Information Protocol (RIP). Me ane te ketij protokolli, cdo router mban njeri-
tjetrin te informuar rreth topologjise se rrjetit. Kjo eshte pjesa e vetme e
AppleTalk e cila kerkonte nje transmetim periodik, ku cdo 10 sekonda, cdo
router duhet te dergonte nje liste per te gjithe numrat e rrjeteve qe ai njihte
dhe sa larg ata mund te ishin.

AppleTalk Echo Protocol (AEP) eshte nje protokoll ne shtresen e
transportit, i cili gjeneron paketa qe testojne arritshmerine e nodeve te rrjetit.
AEP gjeneron paketa qe dergohen ne nodet e rrjeteve, te cilat identifikohen si
nje pakete AEP. Paketa fillimisht dergohet ne burimin DDP. Mbasi ajo
identifikohet si nje pakete AEP, avancon ne node ku paketa eshte ekzaminuar
nga DDP si nje kerkese AEP. Me pas paketa kopjohet, ndryshohet ne nje
pergjigje AEP dhe kthehet ne node burim.



Zone Information Protocol (ZIP) eshte nje protokoll i shtreses se sesionit
ne paketen AppleTalk, i cili lidh numrat e rrjeteve me emrat e zonave. ZIP
perdoret kryesisht nga router-at AppleTalk. Gjithsesi, node te tjere te rrjetit
perdorin sherbimet ZIP ne fillim per te zgjedhur zonen e tyre. ZIP ka nje
Zone-Information Table (ZIT) ne cdo router. Listat e ZIT jane te ruajtura nga
ZIP qe specifikojne numrat e rrjeteve ne nje ose me shume emra zonash. Cdo
ZIT permban nje numer rrjeti me nje emer zone per cdo rrjet ne nje rrjet
nderkombetar.


AppleTalk Transaction Protocol (ATP) eshte nje protokoll ne shtresen e
transportit qe menaxhon transaksionet ndermjet dy sockets AppleTalk. Nje
transaksion konsiston ne kerkese dhe pergjigje, te cilat jane nderruar nga
perfshirja e klient-socket.
Klient-socket dergon nje kerkese transaksioni duke kerkuar qe klienti marres te
kryeje disa aksione. Sapo merr kerkesen, klienti ploteson aksionet e kerkuara dhe
kthen informacionin e duhur me ane te transaksionit pergjigje. ATP eshte nje
protokoll connection-oriented, i cili sigurohet qe informacioni dergohet me sukses
apo ta rinise perseri.

AppleTalk Data-Stream Protocol (ADSP) eshte nje protokoll ne
shtresen e sesionit, i cili krijon dhe miremban komunikimin full-duplex
midis dy sockets AppleTalk. ADSP garanton qe te dhenat jane te renditura
korrektesisht dhe qe paketat nuk jane te dublikuara. ADSP gjithashtu perdor
nje mekanizem flow-control. ADSP vepron direkt ne maje te protokollit DDP.

Name-Binding Protocol (NBP) eshte nje sistem dinamik, shperndares per
menaxhimin e emrave te AppleTalk. Kur nje sherbim fillon ne makine, ai
rregjistron nje emer per veten e tij. Ne kete pike, NBP siguron nje sistem qe te
kontrolloje qe asnje makine tjeter te mos kete te rregjistruar te njejtin emer.
Me vone, kur nje klient do te aksesoje kete sherbim, ai perdor NBP te pyesi
makinat te gjejne kete sherbim. NBP siguron aftesine per te gjetur nje
sherbim me nje emer te vecante. Emrat jane te lexueshem, permbajne
hapesira, shkronja te vogla dhe kapitale.


AppleTalk Session Protocol (ASP) eshte nje protokoll ne shtresen e
sesionit, i cili krijon dhe miremban sesionet midis klienteve dhe serverave
AppleTalk. ASP lejon nje klient te krijoje nje sesion me serverin dhe te dergoje
komanda te ai server. Shume sesione te klienteve me nje server te vetem
mund te mbahen njeheresh. ASP perdor shume sherbime qe ofrohen nga
protokolle te tjere si ATP dhe NBP.

Printer-Access Protocol (PAP) eshte nje protokoll i shtreses se sesionit, i
cili lejon workstations klient te krijojne lidhje me serverat, vecanerisht me
printerat. Nje sesion midis nje workstation klient dhe nje server nis kur
workstation-i kerkon sesion me nje server te vecante. PAP perdor protokollin
NBP per te mesuar adresat e rrjeteve te kerkuara nga server dhe pastaj hap
nje lidhje midis klientit dhe serverit. Te dhenat shkembehen midis tyre duke
perdorur protokollin ATP. Kur ky komunikim mbaron, PAP nderpret lidhjen.
Serverat qe perdorin PAP mund te suportojne shume lidhje me klientat
njeheresh. Kjo lejon nje printer server te procesoje disa pune nga
workstations te ndryshem ne te njejten kohe.


AppleTalk Filing Protocol (AFP) lejon workstation-at AppleTalk te
ndajne skedare ndermjet rrjetit. AFP performon funksionet ne shtresen e
aplikacionit dhe prezantimit ne paketen e AppleTalk. Ky protokoll ruan
transparencen e rrjetit duke lejuar perdoruesit te manipulojne skedaret e
larget ne te njejten menyre si skedaret locale. AFP perdor sherbimet e ofruara
nga protokolle te tjere si ASP, ATP dhe AEP.