21

GJUH SHQIPE DHE LETRSI

Hyrja, qllimet, objektivat, rezultatet e pritura, shkathtsit
e komunikimit, lidhja ndrlndore, metodologjia, vlersimi,
si dhe literatura jan t prbashkta pr t gjitha llojet e
gjimnazeve.



HYRJE

Shkolla e mesme e lart sht vazhdim i shkolls s mesme t ult
dhe ky nivel shkollimi synon ti pavarsoj nxnsit dhe t kultivoj tek
ata frymn kritike.
Synimet themelore t msimit n klasn e dhjet jan: prvetsimi i
dijeve, formimi gjuhsor, formimi kulturor, formimi si individ dhe si qy-
tetar. Si synime t lidhura drejtprdrejt me shkolln e mesme t lart, do
t veonim zotrimin e gjuhs amtare, njohjen e letrsis dhe prvet-
simin e nj kulture.
Shkolla e mesme e lart kontribuon pr formimin kulturor t nx-
nsve nprmjet leximit t teksteve t t gjitha llojeve, po kryesisht t
veprave letrare m t njohura. Kjo u bn t mundur nxnsve t krijojn
perspektivn historike t hapsirs kulturore t cils ata i prkasin. Ato,
n t njjtn koh, jan edhe realizimet gjuhsor m t mira.
Ajo favorizon formimin e nxnsve si individ prmes aftsimit t
tyre n prdorimin e gjuhs amtare, prmes mundsive q u jep nxnsve
t strukturojn gjithnj e m mir mendimet, gjykimet dhe imagjinatn e
tyre. Si rezultat i puns s br n kt nivel shkollimi, nxnsit arrijn t
organizojn mendimet e tyre dhe t bjn me goj dhe me shkrim para-
qitje q i trajtojn problemet e trajtuara nga disa pikpamje.
Prmes njohurive q u ofron nxnsve nga trashgimia kulturore
kombtare dhe botrore dhe prmes analizs s ideve dhe argumenteve
prkatse ajo kontribuon n formimin e tyre si qytetar.


QLLIMET

N klasn e dhjet synohet:
- prforcimi i arritjeve t mparshme
- zotrimi n rritje i prdorimit t gjuhs

22
- rritja e nivelit t komunikimit me diskurset orale, letrare dhe
joletrare
- arritja e kulturs s mendimit t pavarur


OBJEKTIVAT

Nxnsi do t lexoj, t shkruaj, t dgjoj dhe t flas, me q-
llim t prvetsimit t informatave dhe zhvillimit t shkathtsis
s t kuptuarit
Nxnsi do t lexoj, t shkruaj, t dgjoj dhe t flas, q t pa-
suroj t shprehurit dhe t dshmoj dije pr gjuhn, letrsin dhe
kulturn
Nxnsi do t lexoj, t shkruaj, t dgjoj dhe t flas, q t
mund t zhvilloj shkathtsit pr mendim kritik dhe vlersim
Nxnsi do t lexoj, t shkruaj, t dgjoj dhe t flas, me q-
llim t krijimit t individualitetit t pavarur dhe t nj bote t
pasur shpirtrore


REZULTATET E PRITURA

Nxnsi do t zhvilloj shkathtsi t veanta individuale, njohse dhe
komunikative, duke punuar n grupe po edhe individualisht. N fund t
klass, ai do t bj dallimin n mes diskurseve dhe n mes formave t
ndryshme letrare e joletrare. Do t njoh format dhe idet themelore t
letrsis antike, t Mesjets dhe t letrsis se vjetr shqipe. Do t njoh
esencat e kulturs tradicionale shqiptare. Do t zhvilloj aftsit argu-
mentuese dhe vlersuese pr prmbajtjet e zhvilluara. Do t lexoj, t
analizoj e t interpretoj krijime letrare t kohve t ndryshme - t
zgjedhura, brenda konteksteve kulturore t caktuara. Do t zhvilloj dijet
gjuhsore, kryesisht n aspekt t krijimit dhe analizs s sentencs, t
stilistiks gjuhsore etj. Do t kultivoj shijen pr letrsin dhe pr
gjuhn shqipe dhe do t rris interesimin dhe dijen pr kulturat e tjera,
nprmjet krahasimeve dhe shembujve.
Standardet dhe prmbajtjet nga kjo lnd dhe pr kt klas, do t
realizohen duke u mbshtetur n zhvillimin e shkathtsive t komuni-
kimit dhe n ngritjen e vetdijes s komunikimit:



23
I. T DGJ UARIT DHE T FOLURIT
II. T LEXUARIT
III. T SHKRUARIT

Prmbushja e standardeve q iu referohen ktyre shkathtsive synon
pasurimin e nj tipari shum t rndsishm pr kt nivel: mendimin e
pavarur, reflektimet personale pr prmbajtje t caktuara.


I. T DGJ UARIT DHE T FOLURIT

Nprmjet t dgjuarit do t zhvillohet:
aftsia pr t parafrazuar
identifikimi i formave letrare dhe diskurseve letrare e joletrare
ndjenja pr kultur gjuhsore
identifikimi i qllimit t folsit dhe karakterit t informats
identifikimi i diskursit (tipit t ligjrats) dhe i funksionit t tij
parashikimi e pikave t folsit dhe ngritja e supozimit pr vlerat
pr t cilat flitet
definimi i qartsive dhe paqartsive
sinteza e informatave nga burime t ndryshme, ngjeshja, kombini-
mi dhe kategorizimi i t dhnave, fakteve dhe ideve
njohja e prdorimit efektiv t gjuhs
njohja e prmbajtjes, fjalorit ose t folmeve t caktuara (dialektet
e ndryshme, t folmet: prishtinase, tiranase etj.)
lidhja e prmbajtjeve t tekstit letrar me dijet kulturore, me prvo-
jat paraprake dhe me situatat e prditshme
nxitja e mendimit t pavarur
marrja e informative dhe mendimeve, si dhe klasifikimi i tyre
formimi i drejt i pyetjeve
prdorimi i trajtave t ndryshme foljore

Nprmjet t folurit do t zhvillohet:
dhnia e informatave dhe mendimeve
zhvillimi i t folurit ndrveprues (dialogu, debati etj.), n t folur
pr tekste t ndryshme
shkathtsia para t tjerve dhe me t tjert
analiza me goj e teksteve letrare
rritja e shkathtsive t prdorimit t gjuhs

24
zhvillimi i analizave kritike m goj, n grup dhe individualisht
zhvillimi i aftsive vlersuese
krahasimi i kulturs shqiptare me t tjerat
pjesmarrja n grupe pr prgatitjen e projekteve ose vlersimeve
marrja e prgjegjsis pr detyra t ndryshme
prfshirja e t gjith nxnsve n paraqitje gojore
zhvillimi i aftsis pr analiz t teksteve letrare
vlersimi i efektivitetit t puns n grupe
organizimi i informacionit nga burime t ndryshme, pr qllime
hulumtuese


II. T LEXUARIT

Nprmjet t lexuarit do t zhvillohet:

t kuptuarit e teksteve t ndryshme
njohja e letrsis dhe kulturs kombtare n raport me kulturat e
tjera dhe me historin
analiza dhe vlersimi i teksteve letrare t kohve dhe kulturave t
ndryshme
analiza dhe dallimi i diskurseve t ndryshme
hetimi i ngjashmrive dhe dallimeve t strukturave t ndryshme
letrare e kulturore n letrsit dhe kulturat e ndryshme
identifikimi i temave universale dhe atyre nacionale
njohja e esencave kulturore shqiptare: kultura gojore dhe ajo me
shkrim; kultura tradicionale, format dhe ndikimet
njohja e letrsis s vjetr shqipe; kontekstit historik, letrar dhe
gjuhsor; letrsia dhe shoqria; letrsia dhe religjioni
prshkrimi i arketipave letrare e kulturore n tekste t ndryshme
trajtimi i teksteve letrare nga disa perspektiva kritike
njohja e letrsis antike, e kontekstit kulturor prkats dhe e dis-
kurseve; drama dhe teatri, regjisura
parafrazimi dhe interpretimi i teksteve t zgjedhura
verifikimi i formave t drejta gramatikore
prdorimi i sakt i informatave nga burime t ndryshme dhe veri-
fikimi i tyre
prdorimi i teknologjis moderne pr qllime hulumti
leximi i fragmenteve t teksteve

25
III. T SHKRUARIT

Nprmjet t shkruarit do t realizohet:

eseja e llojeve t ndryshme pr qllime prkatse
shkrimi funksional, zhvillimi dhe organizimi i ides dhe strukturs
s nj shkrimi
shkrimi individual; dhnia e tiparit individual shkrimit; stilistika
gjuhsore
konstruktimi i teksteve (n shembullin e formave t identifikuara -
n trajta t reduktuara)
zhvillimi i formave t ndryshme t shkrimeve dhe t paraqitjeve;
analiza e qart e ideve dhe teksteve prmes shkrimit
organizimi i ides brenda nj sekuence logjike
prdorimi korrekt i gjuhs, piksimit dhe drejtshkrimit
analiza e shkrimit t t tjerve
shkrimi argumentues
sugjerimi pr prmirsimin e nj shkrimi
analiza kritike ndaj nj shkrimi t caktuar
shkrimi si mjet analize, interpretimi dhe vlersimi
zbrthimi i koncepteve n terme m t thjeshta dhe m t kup-
tueshme
mbledhja dhe seleksionimi i informatave; klasifikimi i tyre sipas
rndsis
eseja personale, narrative dhe refleksive
















26
GJUH SHQIPE DHE LETRSI 4 or n jav, 148 or n vit



Gjimnazi i Prgjithshm,
Gjimnazi i Gjuhve,
Gjimnazi i Shkencave Shoqrore dhe
Gjimnazi Matematik-Informatik




STRUKTURA E PRMBAJTJES

Argument:

Msimi i diskurseve (ligjrimeve) n planin praktik, qoft si dis-
kurse t aplikueshme ose pragmatike, qoft si diskurse letrare, go-
jore e t shkruara, mundson nj qasje t re ndaj letrsis: diskur-
set (mnyrat dhe ngjyrimet e ligjrimit) si sisteme komunikimi
dhe si shenj e modelit kulturor. N kt frym, dija letrare nuk
jepet vetm si qllim n vete, por n funksion t modeleve kultu-
rore e sociokulturore dhe n funksion t zhvillimi m t mir t
shkathtsive gjuhsore. Edhe dijet teorike vihen n funksion t
njohjes praktike dhe t ilustrimit t modeleve t nnvizuara. Po
ashtu, ruhen shenjat e ecjes n rrjedhn historike, por jo t tipit t
Historis s letrsis si metod sa t tipit t Historis s modeleve
letrare e kulturore. Pr shembull, Letrsia e Vjetr shihet kryesish
prbrenda kulturs retorike, duke iu referuar varianteve t shfaq-
jeve konkrete. Kjo mundson njohjen e saj n planin e destinimit e
t funksionit, si dhe n planin e shfaqjeve zhanrore, pa e prjash-
tuar dimensionin e saj kulturor.
Msimi i gjuhs dhe letrsis n kt mnyr e kushtzon meto-
dn aplikative, e cila bashkrendon njohurit e dhna n nj sis-
tem, i cili do t duhej t kulmonte me at q quhet kultur shkri-
mi. Shkrimi do t zhvillohet n zhanrin e eses, n forma t tjera,
pastaj si analiz e si koment letrar e joletrar pr tekste t caktuara.
Vrejtje: Autort jan vn si pika orientuese dhe si ilustrime e jo
si qllim n vete


27
Trsit tematike dhe numri i orve:
(Kategorit dhe nnkategorit)

- Kultur tradicionale - 15 or
- Letrsi klasike dhe e Mesjets - 45 or
- Letrsi e vjetr shqiptare - 60 or
- Kultur gjuhe - 28 or

Synimet themelore n kuadr t trsive tematike:
- Zhvillimi i diskurseve letrare dhe joletrare
- Njohja e modeleve kulturore


KULTUR TRADICIONALE

Kultura gojore / Kultura e shkruar (esencat, me nj prqendrim te
dallimet dhe relacionet ndrmjet diskurseve - interdiskursiviteti)
Kanuni: diskursi kodifikues, diskursi etnik - lexim dhe analiz
(edhe gjuhsore)
Eposi pr Mujin dhe Halilin; diskursi epik, tema heroike, eposi
dhe mitologjia shqiptare
Balada dhe prralla shqiptare; diskursi baladik, diskursi prrallor;
esencat tematike dhe strukturore


LETRSIA KLASIKE DHE E MESJ ETS

Epi i Gilgameshit: diskursi fantastik; tema e pavdeksis; hyjnor-
ja, njerzorja, shtazorja - koment i pjesve/kngve t zgjedhura
Letrsia klasike greke - dimensioni sociokulturor
Homeri
Esenca e epopes: diskursi heroik, tema e lufts (Iliada), e kthimit
(Odiseja); mitologjia dhe historia, kultura dhe historia; miti
Eskili
Esenca e tragjedis, diskursi tragjik
Aristofani
Esenca e komedis, diskursi komik
Ditirambi, oda, himni; Safo etj., diskurset poetike-prkushtuese
dhe personale
Aristoteli
Poetika, retorika; esencat teorike: mnyrat, kategorit letrare no-
cionet themelore

28
Letrsia e Mesjets - esencat kulturore
Knga e Rolandit: relacioni me eposin shqiptar - pjes/kng pr
ilustrim
Dante Aligieri
Fillimi i letrsive nacionale; diskursi/teksti alegorik - pjes t
zgjedhura pr komentim nga Ferri


LETRSI E VJ ETR SHQIPTARE

Latiniteti - koncepti kulturor; Humanizmi dhe nacionalja
M. Barleti
Diskursi historik / diskursi fiksional / diskursi retorik-heroik; Pr-
punimi i Parathnies, komentimi i s paku nj Libri nga Historia
e Sknderbeut
Kultura e krishter / Kultura shqiptare
Kultura retorike
Letrsia kishtare, diskursi biblik; Letrsia e vjetr
Konteksti historik dhe kulturor i shkrimit t vjetr shqip
Shkrimi si dokument / Shkrimi si kultur letrare
Letrsia si Retorik - dimensioni teorik (shtja e zhanrit)
Librat liturgjik
Kodet tematike
Diskurset kulturore dhe diskurset letrare (retorike)
Planet poetike (p.sh. te poema e J . Varibobs)
Statuset autoriale (tipi i autorsis s tekstit t vjetr)
Gjon Buzuku
Meshari: dimensioni kulturor dhe linguistik; Parathnia, para-
bolat, himnet religjioze, diskursi i prkushtimit shpirtror - analiz
dhe komente letrare, sociokulturore dhe filologjike
Pjetr Budi
Veprat n kontekstin kulturor, destinimi, letrarja dhe joletrarja,
motivi biblik dhe ai nacional, poezia religjioze - analiz dhe ko-
mentim (tekste ilustrative - me zgjedhje)
Frang Bardhi
Diskursi apologjik-retorik (Apologjia e Sknderbeut) - nj cop
tekst me zgjedhje; fjalt e urta
Pjetr Bogdani
Konteksti i shfaqjes s veprs Cuneus prophetarum; T primit
prpara letrarit, Krijimi i rruzullimit, Kngt e sibilave, Ligj-

29
rata (me zgjedhje) - analiz n planin e diskurseve dhe t figurave
retorike
J ul Variboba
Konteksti kulturor arbresh; Gjella e Shn Mris Virgjr, struk-
tura e ndrliqshme letrare, diskurset - ilustrime, komente me ana-
liz teksti e gjuhe
Bejtexhinjt - dimensioni kulturor; strukturat, diskurset dhe temat
letrare
Nezim Frakulla
Divani; Poetika: vargu dhe ritmika e poezis; diskursi personal.
Hasan Zyko Kamberi
Poezia: kodet tematike, diskursi social dhe ai satirik
Muhamet Kyyku-ami
Erveheja, poema - struktura, diskursi, tema dashuris dhe e besni-
kris


KULTUR GJ UHE

Ort e kulturs s gjuhs t zhvillohen n lidhje me prmbajtjet nga
ort e letrsis.
gjuha letrare dhe gjuha e letrsis, distinksione t nxjerra nga
shembujt
kthim i tekstit t vjetr shqip n shqipe standarde, p.sh.: te Buzuku
rikapitulim i mbiemrit, pun praktike, tekst kreativ
ushtrime drejtshkrimi; piksimi dhe efektet letrare
sforcime t niveleve gramatikore sipas nivelit t nxnsve
analiza e teksteve letrare dhe eseja e zhvilluar nga nxnsit n kla-
s dhe n shtpi, t mbikqyret dhe t kontrollohet vazhdimisht n
planin gjuhsor, drejtshkrim e gramatik
shkrimi i prjetuar i sentencave efektive
shkrimi i sentencave t kombinuara
shkrimi i nj historie (rrfimi)
rishikim koh pas kohe i pjesve t ligjrats
sprovimi i modeli t ri t sentencs
domeni stilistik i kombinimit t fjalive, prdorimi dhe teknikat
rishikimi i modeleve t sentencave bazike dhe hyrje n modelet e
sentencave t reja
udhheqja e nxnsve n procesin e mendimit dhe t shkrimit

30
msimi i strategjive t shkrimit, si zgjerimi apo reduktimi i sen-
tencs
shkrimi i sentencave me bashkrenditje dhe me nnrenditje; sen-
tencat e kombinuara qllimshm
zhvillimi i projekteve me shkrim, q prfshijn t folurit binds,
editorialin, reportin dshmues (pr gjrat e para me sy), esen
hulumtuese, esen autobiografike, shkrimin eseistik n logjikn
shkak-pasoj, rrfime personale etj.
ndryshimet historike (fonetike) t tingujve t shqipes, shembuj
nga letrsia e vjetr; ndryshime t tjera
gjuha letrare dhe gjuha e folur
ushtrimi i prdorimit t drejt t shkathtsive gramatikore n
shkrim; trajtat e pashtjelluara t foljes
ndajshtimi dhe sentencat me fjali ndajshtuese
eseja (lloje t ndryshme) si shkrim mbizotrues dhe pasues; pas
zhvillimit t njsis msimore

























31
GJUH SHQIPE DHE LETRSI 3 or n jav, 111 or n vit



Gjimnazi i Shkencave t Natyrs



STRUKTURA E PRMBAJTJES

Argument:

Msimi i diskurseve (ligjrimeve) n planin praktik, qoft si dis-
kurse t aplikueshme ose pragmatike, qoft si diskurse letrare, go-
jore e t shkruara, mundson nj qasje t re ndaj letrsis: diskur-
set (mnyrat dhe ngjyrimet e ligjrimit) si sisteme komunikimi
dhe si shenj e modelit kulturor. N kt frym, dija letrare nuk
jepet vetm si qllim n vete, por n funksion t modeleve kultu-
rore e sociokulturore dhe n funksion t zhvillimi m t mir t
shkathtsive gjuhsore. Edhe dijet teorike vihen n funksion t
njohjes praktike dhe t ilustrimit t modeleve t nnvizuara. Po
ashtu, ruhen shenjat e ecjes n rrjedhn historike, por jo t tipit t
Historis s letrsis si metod sa t tipit t Historis s modeleve
letrare e kulturore. Pr shembull, Letrsia e Vjetr shihet kryesish
prbrenda kulturs retorike, duke iu referuar varianteve t shfaq-
jeve konkrete. Kjo mundson njohjen e saj n planin e destinimit e
t funksionit, si dhe n planin e shfaqjeve zhanrore, pa e pr-
jashtuar dimensionin e saj kulturor.
Msimi i gjuhs dhe letrsis n kt mnyr e kushtzon meto-
dn aplikative, e cila bashkrendon njohurit e dhna n nj sis-
tem, i cili do t duhej t kulmonte me at q quhet kultur shkri-
mi. Shkrimi do t zhvillohet n zhanrin e eses, n forma t tjera,
pastaj si analiz e si koment letrar e joletrar pr tekste t caktuara.
Vrejtje: Autort jan vn si pika orientuese dhe si ilustrime e jo
si qllim n vete


Trsit tematike dhe numri i orve:
(Kategorit dhe nnkategorit)

- Kultur tradicionale - 13 or
- Letrsi klasike dhe e Mesjets - 35 or

32
-Letrsi e vjetr shqiptare - 45 or
-Kultur gjuhe - 18 or
Synimet themelore n kuadr t trsive tematike:
- Zhvillimi i diskurseve letrare dhe joletrare
- Njohja e modeleve kulturore


KULTUR TRADICIONALE

Kultura gojore / Kultura e shkruar (esencat, me nj prqendrim te
dallimet dhe relacionet ndrmjet diskurseve - interdiskursiviteti)
Kanuni: diskursi kodifikues, diskursi etnik - lexim dhe analiz
(edhe gjuhsore)
Eposi pr Mujin dhe Halilin; diskursi epik, tema heroike, eposi
dhe mitologjia shqiptare
Balada dhe prralla shqiptare; diskursi baladik, diskursi prrallor;
esencat tematike dhe strukturore

LETRSIA KLASIKE DHE E MESJ ETS

Letrsia klasike greke - dimensioni sociokulturor
Homeri - Esenca e epopes: diskursi heroik, tema e lufts (Iliada),
e kthimit (Odiseja); mitologjia dhe historia, kultura dhe historia;
miti
Eskili - Esenca e tragjedis, diskursi tragjik
Aristofani - Esenca e komedis, diskursi komik
Letrsia e Mesjets - esencat kulturore
Dante Aligieri
Fillimi i letrsive nacionale; diskursi/teksti alegorik - pjes t
zgjedhura pr komentim nga Ferri

LETRSI E VJ ETR SHQIPTARE

Latiniteti - koncepti kulturor; Humanizmi dhe nacionalja
M. Barleti
Diskursi historik / diskursi fiksional / diskursi retorik-heroik;
Prpunimi i Parathnies, komentimi i s paku nj Libri nga
Historia e Sknderbeut
Kultura e krishter / Kultura dhe letrsia shqiptare
Shkrimi si dokument / Shkrimi si kultur letrare

33
Statuset autoriale (tipi i autorsis s tekstit t vjetr)
Gjon Buzuku
Meshari: dimensioni kulturor dhe linguistik; Parathnia, parabolat,
himnet religjioze, diskursi i prkushtimit shpirtror - analiz dhe komente
letrare, sociokulturore dhe filologjike
Pjetr Budi
Veprat n kontekstin kulturor, destinimi, letrarja dhe joletrarja,
motivi biblik dhe ai nacional, poezia religjioze - analiz dhe komentim
(tekste ilustrative - me zgjedhje)
Frang Bardhi
Diskursi apologjik-retorik (Apologjia e Sknderbeut) - nj cop tekst
me zgjedhje; fjalt e urta
Pjetr Bogdani
Konteksti i shfaqjes s veprs Cuneus prophetarum; T primit
prpara letrarit, Krijimi i rruzullimit, Kngt e sibilave, Ligjrata (me
zgjedhje) - analiz n planin e diskurseve dhe t figurave retorike
J ul Variboba
Konteksti kulturor arbresh; Gjella e Shn Mris Virgjr, struktura e
ndrliqshme letrare, diskurset - ilustrime, komente me analiz teksti e
gjuhe
Bejtexhinjt - dimensioni kulturor; strukturat, diskurset dhe temat
letrare
Nezim Frakulla
Divani; Poetika: vargu dhe ritmika e poezis; diskursi personal.
Hasan Zyko Kamberi
Poezia: kodet tematike, diskursi social dhe ai satirik
Muhamet Kyyku-ami
Erveheja, poema - struktura, diskursi, tema dashuris dhe e besni-
kris


KULTUR GJ UHE

Ort e kulturs s gjuhs t zhvillohen n lidhje me prmbajtjet nga
ort e letrsis.

gjuha letrare, gjuha e folur dhe gjuha e letrsis
kthim i tekstit t vjetr shqip n shqipe standarde, p.sh.: te Buzuku
ushtrime drejtshkrimi; piksimi dhe efektet letrare
sforcime t niveleve gramatikore sipas nivelit t nxnsve

34
analiza e teksteve letrare dhe eseja e zhvilluar nga nxnsit n
klas dhe n shtpi, t mbikqyret dhe t kontrollohet vazhdimisht
n planin gjuhsor, drejtshkrim e gramatik
shkrimi i nj historie (rrfimi)
rishikim koh pas kohe i pjesve t ligjrats
domeni stilistik i kombinimit t fjalive, prdorimi dhe teknikat
udhheqja e nxnsve n procesin e mendimit dhe t shkrimit
ndyshimet historike (fonetike) t tingujve t shqipes, shembuj nga
letrsia e vjetr; ndryshime t tjera
ndajshtimi dhe sentencat me fjali ndajshtuese
eseja (lloje t ndryshme) - pas zhvillimit t njsis msimore


LIDHJA NDRLNDORE

Gjuha shqipe, si gjuh amtare, sht mjeti pr krijimin e aftsive t
nevojshme komunikative n t gjitha lndt. Lidhje t drejtprdrejta
vihen me historiografin (veanrisht me historin e kulturs), me
edukatn qytetare, me artet etj.


METODOLOGJIA

Msimdhnsi duhet ti zbatoj me kmbngulje metodat q vn
nxnsin n qendr t vmendjes. Kjo hap rrug pr msime aplikative.
Msimi duhet t organizohet n seanca q bashkojn t folurit, shkrimin
dhe leximin. Seanca ndryshon n vartsi t synimeve t msimdhnsit
dhe t reagimit t nxnsve.
Do t aplikohen dy mnyra leximi: leximi analitik dhe leximi i
shpejt. Leximi analitik ka si qllim analiza t hollsishme t objekteve
t caktuara dhe mund t aplikohet n tekste t gjatsive t ndryshme.
Leximi i shpejt nnkupton leximin e zakonshm. Me t nxitet
pavarsimi i nxnsve n leximin e teksteve t ndryshme. Raporti
ndrmjet ktyre dy tipave t leximit gjat vitit duhet t jet i ekuilibruar.
Lidhja ndrmjet leximit e shkrimit duhet t jet e prhershme, qoft
edhe kur aplikohen shkrime kreative, imituese ose transformuese. Derisa
studimi i aplikativ i gjuhs sht nj element i prbashkt i t gjitha
aktiviteteve t parashtruara.


35
VLERSIMI

Vlersimi, q duhet t bhet gjat klass s dhjet dhe n fund t saj,
lidhet me veprimtarin dhe mjetet me t cilat gjykohet puna dhe arritjet e
nxnsve pr klasn prkatse. Meq klasa e dhjet paraqet fazn e par
t shkolls s mesme t lart, edhe parimet, kushtet, metodat dhe mjetet e
vlersimit realizohen n prputhje me standardet ndrkombtare t vle-
rsimit pr kt nivel. Kjo nnkupton praktikimin e tipave t ndryshme t
vlersimit, varsisht nga nevoja dhe situatat, si jan: vlersimi prca-
ktues, normativ, i prditshm, i vazhdueshm, i brendshm, i jashtm,
prmbledhs etj.


LITERATURA DHE MJ ETET NDIHMSE

1. Sabri Hamiti: Letrsia e vjetr shqipe
2. Bahri Beci: Gramatika e gjuhs shqipe pr t gjith
Tekste dhe mjete t zgjedhura nga msimdhnsit, prmes t cilave ata
mendojn se mund t realizojn programin