Analiza I Organizacija Bankarskih Poslova Sa Stanovništvom

FAKULTET POSLOVNE EKONOMIJE
BANJA LUKA
* Usluni menadment *
bankarstvo, finansije i trgovina

ANALIZA I ORGANIZACIJA
BANKARSKIH POSLOVA
SA STANOVNITVOM
( D I P L O M S K I R A D )

student: mentor:
Goran POPOVI prof.dr
indeks br. 0065-05/VMU Bogdana VUJNOVI-GLIGORI

Banja Luka, juli 2007. god.
* Analiza i organizacija bankarskih poslova sa stanovnitvom *

Goran POPOVI
indeks br. 0065-05/VMU
- 2 -
S A D R A J
Uvod .................................................................................................. 3

Banka - Filijala - Sektor stanovnitva ............................................. 4

Sluba za kreditno poslovanje ......................................................... 7
1. Uslovi kreditiranja ..................................................................................... 9
1.1. Kreditna sposobnost .................................................................................. 11
1.2. Obezbjeenje kredita ................................................................................. 11
2. Postupak odobrenja kredita .......................................................................... 14
3. Evidentiranje zahtjeva za kredit ..................................................................... 15
4. Obrada zahtjeva i kreditni prijedlog ................................................................ 16
5. Odluka o odobravanju ili odbijanju zahtjeva za kredit ........................................... 17
6. Zakljuivanje Ugovora ................................................................................ 19
7. Kreditni dosije ......................................................................................... 21
8. Otplata i monitoring kredita ......................................................................... 22

Sluba za trezorsko poslovanje ....................................................... 23
1. Opta naela trezorskog poslovanja ................................................................ 25
1.1. Blagajniki maksimum................................................................................. 25
1.2. Osiguranje gotovine .................................................................................. 25
2. Osposobljavanje trezora za upotrebu .............................................................. 26
3. Rukovanje kljuevima - ifrom ...................................................................... 26
3.1. Sukljuarstvo ........................................................................................... 26
3.2. Primopredaja kljueva ................................................................................ 26
4. Snabdjevanje trezora gotovinom ................................................................... 27
4.1. Podizanje KM iz CB BiH ............................................................................... 27
5. Dotacija iz trezora ..................................................................................... 29
6. Kontrola stanja u trezoru ............................................................................ 29

Sluba sredstava .............................................................................. 31
1. Blagajniko poslovanje ............................................................................... 34
2. Blagajna ................................................................................................ 35
3. Likvidatura ............................................................................................. 35
4. Kontrola ................................................................................................ 36

Sluba za kartino poslovanje ......................................................... 38
1. Debitna kartica ........................................................................................ 40
2. Business kartica ....................................................................................... 42
3. Kreditna kartica ....................................................................................... 45
4. Punjenje bankomata .................................................................................. 51
5. Zatita podataka ....................................................................................... 53
6. Monitoring aktivnosti ................................................................................. 55

Zakljuak ........................................................................................... 57

Literatura .......................................................................................... 58

Goran POPOVI
- 3 -

UVOD

Poznato nam je da je poslednjih decenija banka kao institucija u dva
navrata izgubila zadobijeno povjerenje privrednih subjekata a posebno
graana, uprkos injenici da je garanciju davala sama drava. Taj gubitak
povjerenja odnosi se na period konfiskacije banaka od strane drave i period
kada su tedie ostali bez mogunosti raspolaganja svojim uloenim
sredstvima.

Da bi se steklo povjerenje tj. da bi banka bila institucija od povjerenja,
svojim klijentima i korisnicima usluga, banka treba da prui iroku lepezu
usluga. Jedan od preduslova za funkcionisanje banke tj. za njen opstanak,
potrebno je zdravo finansijsko trite, trite kapitala. Najkrae reeno trite
je oblikovan kontakt prodavca i kupca, a u svrhu razmjene za novana
sredstva. Samo trite obuhvata ljude, kupovnu mo, prostor u kome se
kupoprodaja obavlja te cijenu. Osnovicu trino orijentisane banke ini
informacioni sistem koji se sastoji od baze podataka, pomou koje u svakom
trenutku dobijemo informaciju o poslovanju same banke a i odreene
pokazatelje samih klijenata banke.
Banka ima za cilj da tei ka vrhu tj. da nadmai konkurenciju nudei
nove usluge i samim tim da pridobije to vei broj novih klijenata. Da bi se
dolo do takvog stepena poslovnosti banka mora za angauje to kvalitetnije
kadrove. Pored angaovanja kvalif ikovanih kadrova, banka mora da obrati
panju i na svoj izgled kao graevinski objekat.
U tu svrhu tei se ka kvalitetnim rjeenjima da bi se i vizuelno ostavio
utisak na klijente a i na potencijalne klijente. alter sala treba da bude
kvalitetno opremljena, poevi od same rasvjete, klime, prostorom koji e biti
dostupan klijentu u potrzi za informacijom buduoj saradnji itd.
Pozitivan utisak na klijenta ostavljaju i zaposleni koji su ukusno
odjeveni, a i njihovo profesionalno ponaanje koje treba da bude na izrazito
visokom nivou. Jako bitan faktor dobre i kvalitetne poslovnosti je i sama
oprema s kojom banka raspolae.

Poto stanovnitvo igra veoma veliku ulogu, tako i banka mora da
obrati veliku panju kako pri samoj organizaciji poslova, tako i organizacionoj
strukturi na svim nivoima. Veliki dio bankarskih proizvoda i usluga namjenjeno
je upravo stanovnitvu, te iz tog razloga poslovi sa stanovnitvom su
organizaciono veoma zastupljeni u planiranju i organizovanju svake banke a
to je sve definisano politikama i procedurama banke.


Goran POPOVI
- 4 -

slika br. 1. Organizaciona struktura Banke

Agencija
-alter-

Expozitura

Filijala

Centrala

Goran POPOVI
- 5 -

slika br. 2. Organizaciona struktura Filijale

FILIJALA

EKSPOZITURA

AGENCIJA

ISTURENI
ALTER

Goran POPOVI
- 6 -

slika br. 3. Organizacija bankarskih poslova sa stanovnitvom
Sluba za kreditno
poslovanje
Sluba za trezorsko
poslovanje

Sluba sredstava
Sluba za kartino
poslovanje

CENTRALA
S E K T O R
STANOVNITVA

Goran POPOVI
- 7 -

S L U B A Z A
K R E D I T N O
P O S L O V A N J E


Goran POPOVI
- 8 -

slika br. 4. Organizaciona struktura radnih mjesta slube

RUKOVODILAC SLUBE

VII
STRUNI SARADNIK

STRUNI SARADNIK

REFERENT


Goran POPOVI
- 9 -

1. USLOVI KREDITIRANJA

Kreditiranje fizikih lica
1
predstavlja aktivni bankarski posao i obavlja se
u skladu sa Programom i politikom za upravljanje kreditnim rizikom i
klasif ikacija aktive.

Banka odobrava kratkorone i dugorone kredite, namjenske i
nenamjenske, sa poloenim depozitom i bez depozita.

Banka odobrava sledee vrste kredita i to:
- stambene kredite,
- kredite za kupovinu, izgradnju i adaptaciju poslovnih prostora,
- hipotekarne kredite,
- poljoprivredne kredite,
- turistike kredite,
- stidentske kredite,
- nenamjenske kredite,
- kredite za kupovinu robe iroke potronje (namjetaj, raunari itd.),
- kredite za kupovinu automobila,
- kredite za kupovinu medicinske opreme,
- kredite po tekuim raunima,
- kredite za korienje kartica,
- ostale kredite.

Krediti se odobravaju sa utvrenim rokom otplate i ostalim uslovima u
skladu sa namjenom kredita i ocjenom kreditne sposobnosti traioca kredita.

Korisnici kredita mogu biti domaa i strana fizika lica starosne dobi od
18 do 70 godina koja su:

- u stalnom random odnosu,
- korisnici linih i porodinih penzija i invalidnina,
- slobodnih profesija (sportisti, umjetnici, itd),
- poljoprivrednici i drugi.

1
Fizika lica - Stanovnitvo / graanstvo.

Goran POPOVI
- 10 -
Postupak odobravanja kredita se moe predstaviti na sledei nain:

slika br. 5. Postupak odobravanja kredita
4.
IZRADA
KREDITNOG
PREDLOGA ZA
KREDITNI ODBOR
ili se zahtjev odbija
5.
KREDITNI ODBOR
- odobrava
- ne odobrava
- daje primjedbu

6.
UMATIENJE:
- DUNIKA
- SUDUNIKA
- IRANATA

7.

OTVARANJE
TEKUEG RAUNA
KORISNIKU
KREDITA
8.

REZERVACIJA
KREDITNE
PARTIJE

9.

IZRADA
TIPSKOG
UGOVORA

11.
POTPISIVANJE
UGOVORA I
POPRATNE
DOKUMENTACIJE

10.
POZIV NA OVJERU
POPRATNE
DOKUMENTACIJE
UGOVORA

12.
OTPREMA
ADMINISTRATIV.
ZABRANE PREMA
FIRMI KORISNIKA
KREDITA

13.
PLASIRANJE
KREDITA

14.
NALOG SREDSTAVA SA
PLASIRANOG KREDITA
NA TEKUI RAUN
1.
IZDAVANJ E
ZAHTJ EVA ZA
KREDIT
2.
PREGLED
PRILOENE
DOKUMENTACIJE
3.
PROVJERA
DUNIKA,
SUDUNIKA I
IRANATA
LRC ili CRK biro

Goran POPOVI
- 11 -

1.1. KREDITNA SPOSOBNOST

Kreditna sposobnost predstavlja utvrivanje boniteta
2
klijenta tj.
njegove mogunost da dobije kredit i da ga zajedno sa pripadajuom
kamatom otplati u roku utvrenom ugovorom o kreditu.

Kreditna sposobnost traioca kredita utvruje se u visini do
prosjenog linog primanja ostvarenog u poslednja tri mjeseca za korisnike
ija su primanja do 1000 KM, odnosno do /3 za korisnike ija su primanja
preko 1000 KM. Izuzetak ine hipotekarni krediti kod kojih se akcenat stavlja
na vrijednost hipoteke.

Kreditnu sposobnost traioca kredita mogu poboljati solidarni dunici
koji potpisuju ugovor o kreditu i solidarno odgovaraju za naplatu svih
potraivanja Banke po kreditu. Kreditna sposobnost solidarnih dunika
utvruje se kao i za traioca kredita.

Kod utvrivanja kreditne sposobnosti, treba obratiti panju da li je
podnosilac zahtjeva za kredit ve dunik po nekom kreditu ili po osnovu
jemstva. Ako je njegova kreditna sposobnost umanjena, kredit mu se moe
odobriti samo za razliku do /3 slobodnog djela linog primanja.

Banka moe udruiti kreditnu sposobnost traioca kredita sa kreditnom
sposobnou lanova poraodinog domainstva i na osnovu toga omoguiti
podizanje veeg iznosa kredita.

1.2. OBEZBJEENJE KREDITA

Banka je duna da obezbjedi sigurnost plasmana datih stanovnitvu,
uvanih za obraunatu ugovorenu kamatu na te plasmane.

Sredstva obezbjeenja za date kredite mogu biti:
- mjenica
3
,
- jemci,
- hipoteka na pokretnu i nepokretnu imovinu,
- oroeni novani deposit,
- bankarska garancija,
- akcije,
- polisa osiguranja.

2
Bonitet - Kreditna sposobnost dunika.
3
Mjenica - Vrijednosni papir kojim se izdava obavezuj e da e platiti iznos kredita.

Goran POPOVI
- 12 -
Mjenino jemstvo,
Mjenino jemstvo podrazumjeva da je banka pohranila u trezor bjanko
mjenice potpisane od dunika i odreenog broja kreditno sposobnih
iranata.
Uredno i pravilno popunjena mjenica od strane dunika i iranata
predstavlja sigurnost i garanciju da e se dug naplatiti.
Mjenice se uvaju u trezoru Banke zajedno sa originalnim primjerkom
ugovora o kreditu. Kada dunik otplati u cjelosti kredit, vraa mu se
mjenica i ostala dokumentacija koja banci nije potrebna.

Hipoteka,
Hipoteka je jedno od veoma estih i sigurnih sredstava obezbjeenja
urednog vraanja kredita. Hipoteka se koristi najee kod veih iznosa
kredita datih za izgradnju, adaptaciju ili kupovinu stambenih objekata i
poslovnih prostora.
Uz prijedlog Sudu za upis hipoteke u korist Banke, dostavljaju se dva
primjerka ugovora o kreditu potpisana od strane dunika i ovlatenog lica
Banke koja su ovjerena u nadlenom Sudu.
Korisnik kredita ne moe otuiti nekretninu dok u cjelosti ne vrati kredit sa
pripadajuom kamatom. Ako dunik ne vrati kredit u ugovorom utvrenom
roku, Banka putem suda pokree javnu prodaju nekretnina i od dobijenog
iznosa namiruje svoja cjelokupna potraivanja, a eventualno preostali dio
isplauje vlasniku prodatog objekta.

Zabiljeba prvenstvenog reda zalonog prava,
Zabiljeba prvenstvenog reda zalonog prava na nekretninama upisuje se
na isti nain i po istom postupku kao i hipoteka. Razlika izmeu hipoteke i
zabiljebe prava prvenstvenog reda je u tome to se hipoteka upisuje na
nekretnine u svojini graana, bilo da su vlasnici u cjelini (1/1) ili suvlasnici
pojedinih djelova koji u naravi predstavljaju nekretnine na koje se ele
upisati hipoteka, dok se zabiljeba prvenstvenog reda upisuje na objekte u
izgradnji ili su izgraeni ali nisu uknjieni u zemljinim knjigama.

To znai da se hipoteka ne moe upisivati na drutveno zemljite dato
korisniku kredita na trajno korienje, ali moe na objekat koji je izgraen
na tom zemljitu i uknjien u zemljinim knjigama. Nakon izgradnje
objekta i uknjibe objekta u Z.K.
4
uloak (ili upisa vlasnika stana u Knjigu
etanih vlasnika) stie se mogunost za upis hipoteke.
Kada dunik svoje obaveze po kreditu izmiri u potpunosti, Banka sainjava
brisovnu dozvolu koja se dostavlja Sudu (dostavlja dunik), nakon ega
sud donosi rijeenje da se brie hipoteka sa odreene nekretnine.

Rjeenje se po slubenoj dunosti dostavlja Z.K. uredu Suda na daljnju
provedbu, tj. brisanje tereta.

4
ZK - Zemljino knjini izvadak.

Goran POPOVI
- 13 -

Upis zalonog prava na pokretnu imovinu,
Upis zalonog prava na pokretnu imovinu vri ovlateni slubenik Banke na
osnovu ovjerenog ugovora o kreditu i ugovora o upisu zalonog prava na
pokretnu stvari kod suda. Zalono pravo na pokretnu imovinu upisuje se u
Registar pokretnih stvari Ministarstva pravde BiH.
Ovlateni slubenik Banke duan je provjeriti prije odobrenja kredita, da li
je na toj pokretnoj stvari postoji drugi povjerilac.
Nakon upisa zalonog prava dobija se Potvrda o registraciji zaloga na
pokretnoj stvari.

Garancija druge banke,
Garancija druge banke je sredstvo obezbjeenja kredita. Bankarska
garancija sadri sve bitne elemente ugovora o kreditu.
Vai za rok na koji je odobren kredit plus 15 bankarskih dana.

Novani depozit,
Novani depozit koji slui za za obezbjeenje kredita, oroava se na
poseban raun u Banci na isti rok na koji je odobren kredit.
Novani depozit moe biti u visini odobrenog kredita ili vei, moe biti
beskamatan ili kamatonosan. Ugovorom o oroenom namjenskom
depozitu regulisano je da se banka moe iz nenamjenskog depozita
zatvoriti dospjele obaveze po kreditu, ukoliko korisnik kredita svoje
obaveze ne izvrava prema ugovorenom odreenom roku.

Akcije,
Akcije
5
pojedinih preduzea koje kotiraju na Berzi, takoe mogu biti
sredstvo obezbjeenja kredita. U tom sluaju ovjerava se ugovor o kreditu
i ugovor o upisu zalonog prava na akcijama preduzea.
Centralni registar hartija od vrijednosti upisuje zalono pravo na akcijama
na osnovu ovjerenih ugovora i naloga za upis zalonog prava na akcijama
te izdaje potvrdu o upisanom zalonom pravu na akcijama.

Polisa osiguranja,
Banka moe zahtjevati kada je rije o veim iznosima kredita da se
nekretnina koja se nudi za obezbjeenje kredita osigura kod osiguravajue
kue koju prihvati Banka. Nekretninu je potrebno osigurati od uobiajnih
rizika za cijelo vrijeme trajanja kredita i vinkulirati je u korist Banke.

5
Akcije - Hartija od vrijednosti koja je definisana nominalnom vrijednou iskazano u domaoj valuti.

Goran POPOVI
- 14 -
Ukoliko korisnik kredita ne ispuni svoju obavezu osiguranja nekretnine, isti
ovlauje Banku da u njegovo ime i za njegov raun izvri plaanje premije
osiguranja i za nastale trokove tereti korisnika kredita.
Tako nastali trokovi smatraju se dospjelim na dan izvrenja plaanja i
podlijeu obraunu zateznih kamata. Trokovi premije mogu se naplatiti iz
sredstava kredita uz saglasnost klijenta.

2. POSTUPAK ODOBRENJA KREDITA

RAZGOVOR SA KLIJENTOM

Razgovor sa traiocem kredita prua mogunost ocjene o karakteru,
potenju i reputaciji traioca kredita.
Sastanak sa traiocem kredita obavlja se u Banci a moe se obaviti i
kod klijenta.

Radnik Banke traiocu kredita treba da:

- predstavi ponudu bankarskih usluga,
- navede stavove i mogunosti za saradnju,
- navede potrebnu dokumentaciju za odobravanje zahtjeva,
- ponudi saradnju i pomo kod pripreme dokumentacije.

Iz razgovora, potrebno je skupiti to vie informacija o samom traiocu
kredita i o dosadanjem poslovanju sa Bankom.
Ukoliko radnik Banke smatra da postoje osnove za odobrenje kredita,
popunjava aplikaciju kontakti sa klijentima i izdaje Zahtjev za kredit.

U aplikaciju kontakti sa klijentima popunjava se:

- Prezime i ime,
- adresa,
- br. telefona (fiksni i mobilni),
- L.K. i JMBG,
- iznos kredita,
- preduzee u kojem je zaposlen,
- struna sprema i radno mjesto u preduzeu,
- da li se ranije zaduivao u Banci,
- da li ima zaduenja u drugim bankama (naziv banke, iznos i rok),
- da li je bio irant i koliko puta,
- gdje ima otvoren tekui raun koji je aktivan,
- primanja lanova domainstva,
- ostala lina primanja,
- napomena kreditnog referenta.

Goran POPOVI
- 15 -
3. EVIDENTIRANJE ZAHTJEVA ZA KREDIT

Primljeni zahtjevi klijenata se evidentiraju u bazi podataka Banke i
prolaze kroz sledee faze:

- odreuje se status, tj:
primljen kompletan,
vraen
Nekompletan i nejasan zahtjev se ne prima u razmatranje.

- kompletan zahtjev se protokolie kroz knjigu protokola, te mu se
odreuje datum i broj prijema.

Kreditni referent je duan da u bazi podataka aurno vodi evidenciju
primljenih zahtjeva kao i obraenih zahtjeva klijenata.

Nakon prijema kompletne dokumentacije podnosioca zahtjeva kod
kojih je potreban upis hipoteke, kreditni referent je obavezan da istog dana
prosljedi sve dokumente Pravnoj slubi Banke i pismenim putem zatrai
nezavisno miljenje o ocjeni valjanosti i relevantnosti dokumenata podnosioca
zahtjeva.
Pravna sluba provjerava valjanost dokumentacije koja je dostavljena
od strane kreditnog referenta radi obezbjeenja kredita, te u najskorijem
vremenu daje svoje miljenje o dostavljenoj dokumentaciji.

U sluaju da je to svrsishodno, predlae eventualne mjere koje se
trebaju preduzeti u cilju usklaivanja ponuene dokumentacije sa
procedurama Banke i vaeim propisima.
Pozitivno pravno miljenje je obavezan sastavni dio kreditnog
prijedloga koji se upuuje na razmatranje Kreditnom odboru.

Kreditni referent je obavezan da prilikom podnoenja zahtjeva za kredit
(izgradnja, dovrenje radova, dogradnja i rekonstrukcija stambenog ili
poslovnog objekta), posjeti klijenta i fotografie objekat da bi stekao uvid u
predmet kreditiranja i da u vidu izvjetaja popuni obrazac analiza objekta
koji je predmet kreditiranja.

Kod hipotekarnih kredita neophodno je uz zahtjev za kredit priloiti
procjenu objekta, koja je sainjena od strane ovlatenog sudskog vjetaka
graevinske struke. Neophodno je da kreditni referent posjeti klijenta da bi
stekao uvid u vrijednost hipoteke
6
koja se nudi za obezbjeenje kredita.

6
Hipoteka - Zalog u vidu nekretnina kao uslov za dobijanje kredita.

Goran POPOVI
- 16 -

4. POSTUPAK OBRADE ZAHTJEVA ZA
KREDIT I IZRADA KREDITNOG
PRIJEDLOGA

Kreditni referent je duan da provede sveobuhvatnu i kvalitetnu analizu
kreditnih zahtjeva, te prije odobravanja i isplate sredstava predloi kvalitetne i
pouzdane ocjene kao i zakljuke o svakom pojedinanom zahtjevu.

Nakon prijema zahtjeva za odobravanje kredita, zadueni kreditni
referent pregleda svaki pojedinani zahtjev za kredit i provjerava sledee
elemente:

- kreditnu sposobnost dunika i iranata
7
,
- obaveze po drugom kreditu,
- urednost izmirenja postojeih dugova,
- analizu namjene kredita,
- mogunost otplate kredita,
- urednost i ispravnost priloenih dokumenata po kreditu,
- nain obezbjeenja kredita.

Kreditni referent samostalno i nepristrasno odluuje o kreditnom
prijedlogu koji moe biti potvren ili osporen od strane Kreditnog odbora.

Kada se u postupku obrade zahtheva za kredit utvrdi da neki od
dokumenata nedostaje ili pak ne zadovoljava, obavjetava se podnosilac
zahtjeva da otkloni nedostatke. Ukoliko to klijent ne uradi u roku od sedam
dana, zahtjev se ne uzima u razmatranje ve se dokumentacija vraa
podnosiocu zahtjeva.

U postupku obrade zahtjeva za kredit, utvruje se i mogunost pokria
traenog kredita kreditnom sposobnou traioca kredita.

Ako se traeni iznos kredita ne moe pokriti kreditnom sposobnou
traioca kredita, iznos kredita se umanjuje na iznos kreditne sposobnosti
podnosioca zahtjeva za kredit.
Kreditni referent sastavlja Kreditni prijedlog i podnosi ga Kreditnom
odboru na razmatranje samo u sluaju ako kreditni zahtjev podnosioca

7
irant Lice koje garantuje otplatu kredita u sluaju da glavni dunik iz bilo kog razloga ne
otplauje kredit.

Goran POPOVI
- 17 -
kreditnog zahtjeva ispunjava sve uslove u pogledu kompletirane
dokumentacije iji sadraj zavisi od namjene kredita.
Kreditni prijedlog usaglaen i potpisan od svih uesnika dostavlja se
zaduenom referentu koji sainjava pregled svih zahtjeva za kredit koji se
upuuju na razmatranje Kreditnom odboru Banke.

Kreditni prijedlozi upuenim Kreditnim odborima Filijala Banke koje
prelaze limit Filijale, usmjeravaju se na razmatranje na Kreditnom odboru
Banke.
Izlaganje i prezentaciju kreditnih predloga Kreditnom odboru Filijala
vri rukovodilac slube za kreditiranje stanovnitva, a Centralnom Kreditnom
odboru na nivou Banke Izvrni direktor sektora poslova sa stanovnitvom.

Rad kreditnog odbora definie se Poslovnikom o radu.

5. DONOENJE ODLUKE O
ODOBRAVANJU ILI ODBIJANJU KREDITA

Nadzorni odbor svojom posebnom odlukom utvruje ogranienja za
rad Kreditnog odbora vezano za nivo mogueg zaduenja po pojedinanom
korisniku ili grupi povezanih lica u odnosu na kapital Banke.
U okviru Filijala formiraju se kreditni odbori Filijala za odobravanje
kredita fizikim licima. Kreditne odbore Filijale ine predsjednici i lanovi.

Filijale u svojoj nadlenosti mogu odobravati:

kratkorone kredite do utvrenog limita,
kratkorone kredite na bazi depozita po prijemu zahtjeva,
dugorone kredite do utvrenog limita,
dugorone kredite na bazi oroenog depozita po prijemu zahtjeva,
kratkorone i dugorone kredite za preduzetnike, zavisno od limita
koji je dozvoljen Filijali.

Kredite preko utvrenog limita odobrava Kreditni odbor Banke na
prijedlog kreditnog referenta i uz saglasnost direktora Filijale. Kreditne
prijedloge koje razmatra Kreditni odbor Banke ne razmatra Kreditni odbor
Filijale.


Goran POPOVI
- 18 -

Kreditni odbor ne razmatra slijedee kreditne zahtjeve i to:

- Fizikim licima do iznosa od 2.000 KM. Ovi krediti se odobravaju na
prijedlog kreditnog referenta uz saglasnost rukovodioca slube za
kreditiranje i Direktora Filijale. Ukoliko Filijala nema Rukovodioca
slube za kreditiranje, saglasnost daje samo direktor filijale. O
odobrenim kreditima sainjava se zbirna Odluka koju potpisuje
direktor Filijale. Jednom mjeseno dostavlja se izvjetaj o
odobrenim kreditima Kreditnom odboru na nivou Banke.

- kredite po tekuem raunu,
Klijent Banke podnosi zahtjev i jednu bjanko mjenicu. Taioci
kredita koji su u stalnom radnom odnosu, pored pomenutih
dokumenata dostavljaju ovjerenu administrativnu zabranu.
Ukoliko trailac kredita ima redovan mjeseni priliv sredstava po
tekuem raunu u posljednja tri mjeseca i nema dospjelih a
neizmirenih obaveza prema Banci, priprema se Ugovor koji
potpisuju ovlatena lica Banke i korisnik kredita.
Uovor o kreditu po tekuem raunu se automatski produava samo
u sluaju da korisnik kredita ima redovne prilive po tekuem raunu
i da mu ukupan oznos preostalih obaveza po predhodnom kreditu
po tekuem raunu ne prelazi iznos 10 KM.
Visina kredita zavisi od prosjeka tri mjesena priliva na tekui raun
i regulisana je Odlukom o visini kamatnih stopa i naknada.
U sluaju odobravanja paketa proizvoda ili usluga Linog bankara,
Uprava Banke donosi posebnu odluku.

Izuzetak su krediti po tekuem raunu u visini pet plata za koje
garantuje firma podnosioca zahtjeva.
Kreditni referent iz Sektora poslova sa pravnim licima vri analizu f irme
koja garantuje za uredno izmirenje obaveza svog radnika i sainjava prijedlog.
Ako kreditni odbor Filijale donese odluku da je firma kreditno sposobna da
garantuje za svoje radnike, odobravaju se pojedinani krediti i sklapaju
pojedinani Ugovori.

Kada je Kreditna odluka pozitivna otvara se u skladu sa Odlukom
Agencije
8
o minimalnim standardima za dokumentovanje kreditnih aktivnosti
banaka, kreditni dosije na dan odobravanja kredita i isti vodi sve dok kredit ne
bude u potpunosti otplaen.

Odluka Kreditnog odbora mora da sadri sve bitne elermente u pogledu
odobravanja kredita, da bi se izbjegle nedoumice i mogue greke.

8
Agencija - Agencija za bankarstvo RS.

Goran POPOVI
- 19 -

Bitni elementi Odluke su:

broj Odluke (vezan za broj zahtjeva za kredit),
datum Odluke (datum KO
9
),
naziv komitenta,
namjena kredita,
iznos kredita,
rok otplate,
visina kamatne stope,
visina provizije,
instrumenti obezbjeenja,
ovjera i potpis Predsjednika KO,
naziv Filijale kojoj se prosleuje Odluka.

6. ZAKLJUIVANJE UGOVORA O
KREDITU

Klijent se telefonskim putem obavjetava o odobrenju kreditnog
zahtjeva.
Odbijeni zahtjevi se vraaju klijentu.
Ukoliko je klijent saglasan sa uslovima iz Odluke Kreditnog odbora,
referent priprema ugovornu dokumentaciju. Ugovorna dokumentacija
podrazumjeva dokumente u kojem se izmeu Banke i komitenta definie
poslovni odnos na nain i pod uslovima iz Odluke kreditnog odbora, a u
skladu sa poslovnom politikom i zakonskim propisima.

Po odobrenju kredita i primitku Odluke Kreditnog odbora pristupa se
izradi tipskog Ugovora o kreditu.

Svaki Ugovor mora da sadri sve bitne odredbe obligacije.

Tekst Ugovora s pravne starne i sa stanovita usaglaenosti sa aktima
Banke mora biti verifikovan od starne Uprave Banke.
Ugovor sa korisnikom kredita potpisuju dva ovlatena radnika Banke sa
posebnim ovlatenjima, odnosno Direktor Filijale u skladu sa ovlatenjima.
Svi Ugovori o kreditu kod kojih nije potreban upis hipoteke ili zalonog
prava na imovini, sainjavaju se u tri primjerka od kojih dva za Banku a jedan

9
KO - Kreditni odbor Banke.

Goran POPOVI
- 20 -
za korisnika kredita. Od dva Ugovora koja zadrava Banka, jedan primjerak se
deponuje zajedno sa mjenicama u trezor, a drugi u kreditni dosije.

Ugovori o kreditu kod kojih je potreban upis hipoteke ili zalonog
prava, sainjavaju se u est primjeraka, od kojih tri primjerka zadrava Banka,
dva primjerka Osnovni sud a jedan primjerak korisniku kredita. Od tri
primjerka Ugovora o kreditu koja zadrava Banka, po jedan primjerak ostaje u
kreditnom dosijeu, drugi u pravnoj slubi Banke a trei se deponuje u trezor
zajedno sa mjenicama.

Svaka izmjena ili dopuna Ugovora ili Aneksa Ugovora
10
, odlae se kao i
osnovni Ugovor u kreditni dosije, trezor i pravnu slubu ako je rije o kreditu
koji je obezbjeen hipotekom ili zalonim pravom na imovinu.

Ugovor se obavezno potpisuje u prostorijama Banke.

Ukoliko ne doe do zakljuivanja Ugovora, smatra se da je klijent
odustao od kreditnog zahtjeva.

Uporedo sa zakljuivanjem Ugovora o kreditu obavljaju se i drugi
poslovi vezani za odobreni kredit, a to su:

zakljuivanje Ugovora o oroenom namjenskom depozitu,
otvaranje partije,
izrada obrauna naknada i anuitetnog plana,
potpisivanje mjenice od strane dunika i iranata,
izrada prijedloga sudu za uknjibu hipoteke.

7. KREDITNI DOSIJE

Svi postupci u vezi odobravanja kredita i drugih plasmana prate se
hronoloki od dana podnoenja zahtjeva za kredit i analize zahtjeva, pa sve
do konane otplate ili likvidacije duga.

Za kreiranje kreditnog dosjea zaduen je kreditni referent, dok
je za odravanje dosijea zaduen referent u slubi podrke.

Kreditni dosije mora da sadri:
zahtjev za kredit,
kopije lk traioca kredita i iranata,
original primjerak ugovora o kreditu,

10
Aneks Ugovora Dodatni dio ugovora kojim se detaljnije regulie neko pitanje.

Goran POPOVI
- 21 -

potvrde o zaposlenju traioca kredita i iranata,
ovjerene administrativne zabrane od traioca kredita i iranata,
dokumentaciju koja se odnosi na finansijsko stanje traioca kredita i
iranata,
ako je traioc kredita vlasnik privatnog preduzea, duan je
dostaviti bilans stanja i bilans uspjeha za proteklu godinu, rjeenje
o upisu u sudski registar kao i potvredu Poreske uprave da nema
neizmirenih poreskih obaveza,
ako je traioc kredita vlasnik SZR, STR, potrebno je dostaviti prijavu
o porezu na dobit, Optinsko rijeenje za rad, potvrdu da nema
poreskih dugova,
profaktura ukoliko je rije o namjenskom kreditu,
odluka KO o odobravanju kredita,
dokumentaciju u vezi hipoteke,
dokumenta (opomene) ako je rije o neaurnom klijentu.

8. OTPLATA KREDITA I MONITORING

OTPLATA KREDITA

Otplata kredita se vri prema planu otplate koji je sastavni dio svakog
Ugovora o kreditu.
Otplata kredita se vri u:
jednakim mjesenim anuitetioma,
11

ratama (mjeseno, polugodinje, godinje).

Po odobrenju kredita, Banka slubenim putem dostavlja
administrativnu zabranu i plan otplate u preduzee u kojem je zaposlen
korisnik kredita.
Korisnik kredita ima pravo da vrati cjelokupan iznos kredita i prije
isteka roka odobrenja kredita. U tom sluaju obraunava se naknada za
prevremenu otplatu u skladu sa Odlukom o visini kamatnih stopa i naknada za
kredite vaea u momentu prijevremene otplate kredita.

U sluaju kredita koji je obezbjeen sa kamatonosnim namjenskim
depozitom, potrebno je na depozit obraunati kamatnu stopu prema vaeem
tarifniku.

11
Anuitet Iznos kojim se otplauje kredit.

Goran POPOVI
- 22 -

Ukoliko korisnik kredita vri prijevremenu otplatu ranije odobrenog
kredita koji je obezbjeen kamatonosnim namjenskim depozitom i podnosi
novi zahtjev za kredit koji e takoe biti obezbjeen istim depozitom, na
depozit
12
se rauna ugovorena kamata. Tada se depozit prenosi na novu
partiju i slui kao obezbjeenje novog kredita.

Ako korisnik kredita vri prijevremenu otplatu ranije odobrenog kredita
koji je obezbjeen kamatonosnim namjenskim depozitom i podnosi novi
zahtjev za kredit koji e biti obezbjeen jednim djelom depozita, tada se dio
depozita isplauje sa a vista kamatom a na drugi dio depozita koji e sluiti
kao obezbjeenje, rauna ugovorena kamata. Tada se taj dio depozita
prenosi na novu partiju i slui kao obezbjeenje novog kredita.

MONITORING KREDITA

U cilju uspjenog praenja naplate po plasiranim kreditima, organizuju
se odjeljenja za praenje poslova za fizika lica (front i back office).

Zadatak ovih odjeljenja je:

Front office,

- kontrola koritenja namjenskog kredita,
- periodini izlazak na teren,
- dnevno praenje dospjelih potraivanja,
- sainjavanje Aneksa ugovora,
- dostavljanje izvjetaja rukovodiocu,
- kontrola instrumenta obezbjeenja,
- pribavljanje ZK izvoda,
- pribavljanje polise osiguranja vankulirane u korist Banke.

Back office,

- kontrolie dokumentaciju front office,
- plasira kredit,
- obraunava kamate,
- alje opomene neaurnim klijentima,
- odlae dokumentaciju i instrumente obezbjeenja.

12
Depozit Povjereni novac na uvanje / Zalog.

Goran POPOVI
- 23 -

S L U B A Z A
T R E Z O R S K O
P O S L O V A N J E


Goran POPOVI
- 24 -


RUKOVODILAC
SLUBE

K O N T R O L O R

R E F E R E N T


Goran POPOVI
- 25 -

1. OPTA NAELA TREZORSKOG POSLOVANJA

Trezorsko poslovanje obuhvata stalno uvanje i obezbjeenje novca i
drugih vrijednosti, promet vrijednostima unutar poslovne jedinice kao i
eksterni promet.
Za bezbjednost i uvanje gotovine i drugih vrijednosti u poslovnim
jedinicama koriste se trezori ili metalne kase.
Trezori su posebni prostori od eljeza i betona, osigurani od pljake i
poara te poplave. Trezori ili kase koje slue kao trezor moraju biti takve da
omoguavaju bezbjedno obavljanje poslova vezanih za trezor, odnosno iste
treba zatititi od pogleda drugih lica i onemoguiti da na bilo koji nain dou u
poziciju da bilo ta saznaju o trezoru i pohranjenim vrijednostima Banke.

1.1. BLAGAJNIKI MAKSIMUM

Blagajniki maksimum je najvii iznos stanja gotovine koji se moe nai u
organizacionom djelu Banke, odnosno trezoru i blagajnama. Taj maksimum
iznosa gotovine koji se pojedinano odnosi na trezor i blagajnu se ne smije
prekoraivati.
Blagajniki maksimum se posebno utvruje za KM, a posebno za stranu
valutu.
Blagajniki maksimum utvruje Izvrni direktor Banke na prijedlog
Slube sredstava, a na osnovu prosjenog prometa gotovine.

1.2. OSIGURANJE GOTOVINE

KM i valutna gotovina
13
u trezoru, gotovina koja se transportuje i
gotovina na alterima mora biti osigurana kod osiguravajueg drutva.
Uslovi osiguranja preciziraju se izmeu Banke i osiguravajue kue
posebnim ugovorom u kome moraju biti navedeni obim osiguravajueg
jemstva i vrste rizika.
Gotovina u trezoru i metalnoj blagajni mora biti osigurana do visine
blagajnikog maksimuma.

13
Valuta - Sredstvo plaanja tj novac drugih drava.

Goran POPOVI
- 26 -

2. OSPOSOBLJAVANJE TREZORA ZA UPOTREBU

Prije deponovanja vrijednosti u trezor, odnosno kasu mora se izvriti
provjera da li su isti osposobljeni za upotrebu i da li je obezbjeena potpuna
zatita brava.
Svaki trezor ili kasa moraju imati najmanje dvije razliite brave, dvije
ifre ili jednu bravu i jednu ifru, to znai najmanje dva izvrioca
(sukljuara)
14
.
Brave se obavezno prerauju, odnosno zamjenjuju u sledeim
sluajevima:
ako se kasa ili trezor ne upotrebljavaju odreeno vrijeme za
uvanje vrijednosti,
ako se izgubi ili trajno oteti unikat ili duplikat kljua,
ako je jedan od sukljuara grekom ili na bilo koji drugi nain doao
u posjed kljua,
ako je na bilo koji nain drugo lice dolo u posjed kljua,

Opravci brave osim radnika koji je opravljao, obavezno prisustvuju
sukljuari ili njihovi zamjenici.

3. RUKOVANJE KLJUEVIMA - IFROM

3.1. SUKLJUARSTVO

Jedno od osnovnih naela u uvanju i zatiti vrijednosti u trezoru je i
pravilo za dvojno rukovanje sa kljuevima tj. ifrom trezora. Sa kljuevima
trezora odnosno kase u kojoj se uvaju vrijednosti mogu da rukuju samo oni
radnici sukljuari koji su odreeni za rukovanje.
Sukljuare imenuje Izvrni direktor sektora.
Lica koja su odreena za poslove sukljuara, preuzimaju novac i ostale
vrijednosti, te preuzimaju zajedniku solidarnu odgovornost na tim poslovima.
Opis i sadraj ifre koja je zapeaena u omotu i pod kljuem posjeduje
Izvrni direktor.

14
Sukljuar - Imalac drugog kljua ili ifre.

Goran POPOVI
- 27 -

3.2. PRIMOPREDAJA KLJUEVA

Primopredaja kljueva se obavezno vri u sledeim sluajevima:
kada se preuzimaju nove kase tj. trezor,
kada jedan od sukljuara iz bilo kog razloga naputa trezorsku
slubu,
kada je izvrena popravka ili zamjena brave,
kada je posredi koritenje bolovanja ili godinjeg odmora.

4. SNABDJEVANJE TREZORA GOTOVINOM

4.1. PODIZANJE KM KOD CB BiH

Zahtjev za gotovinom se mora dostaviti 24 asa ranije.

Zahtjev mora biti potpisan od strane Direktora sektora i rukovodioca
slube.
Rukovodilac slube ovlauje radnika koji e izvriti preuzimanje gotovine
u prostorijama CB
15
, te uz pratnju radnika koji vre obezbjeenje prenijeti
preuzetu gotovinu do prostorija Banke odnosdno Trezorske slube.

Novac se kontrolie i ako doe do ne slaganja po specifikaciji, tada se
sainjava zapisnik koji potpisuju slubenici Trezorske slube.
Kada se utvrdi stanje gotovine, unosi se u sistem kroz odreene
aplikacije te se deponuje u prostoriju trezora.

U sluaju prekoraenja maksimuma u trezoru, gotovina se prosleuje u
CB, a postupak je identian kao i kod podizanja gotovine iz CB.

15
CB Centralna banka BiH.

Goran POPOVI
- 28 -

slika br. 7. Snabdjevanje i pranjenje trezora i kasa

CB BiH
B A N K A
- trezor -
F I L I J A L A

- EKSPOZITURA

* BLAGAJNA *

Goran POPOVI
- 29 -

5. DOTACIJA GOTOVINOM IZ TREZORA

5.1. DOTACIJA BLAGAJNAMA

Dotacija blagajne gotovinom se obezbjeuje iz trezora. Sukljuari
popounjavaju nalog za prenos vrijednosti (ulaz-izlaz)
16
iz trezora i gotovina se
distribuira prema blagajni.
alterski blagajnik vri prebrojavanje gotovine, te potpisuje nalog izlaz-
dotacija iz trezora kojeg knjii.

U sluaju prekoraenja maksimuma na alterskoj blagajni, vri se
otprema gotovine ka trezoru tj. ulaz-suviak, koji se obavlja na isti nain
samo u obrnutom smjeru kako je ve gore navedeno u sluaju dotacija.

5.2. DOTACIJA FILIJALAMA

Poslovne jedinice banke tj. filijale , gotovinu obezbjeuju u skladu sa
procedurama za snabdjevanje gotovinom filijala, kojima je definisan nain i
rok za obezbjeenje planiranih potreba za gotovinom.
Ovlateni radnici vre kontrolno prebrojavanje gotovine te potpisuju
nalog za prijem iste. Jedan nalog zadrava filijala, a drugi trezorska sluba za
evidentiranje dotacije.

6. KONTROLA STANJA TREZORA

6.1. DNEVNA KONTROLA

Dnevna kontrola stanja u trezoru, vri se na kraju svakog radnog dana.
Kontrola se provodi sravnjavanjem stvarnog stana vrijednosti po
svenjevima i paketima papirnih novanica kao i vreicama i kesicama
kovanog novca, te detaljnim brojanjem reslova
17
svih apoena
18
, sa stanjem
trezorske kartoteke.
Po izvrenom sravnjenju pristupa se izradi dnevnog stanja vrijednosti u
trezoru i kasama kojeg potpisuju sukljuari i kontrolori Trezorske slube.

16
Ulaz-izlaz - Nalog za podizanje ili za deponovanje gotovine.
17
Reslovi - Novanice u koliini do 100 komada.
18
Apoen - Numerika vrijednost novanice.

Goran POPOVI
- 30 -

6.2. REDOVNA KONTROLA STANJA

Pored redovne kontrole stanja u trezoru i kasama, rukovodilac slube tj.
kontrolor u tezorskoj slubi duan je organizovati povremenu kontrolu trezora.
Kontrolu obavlja komisija koju formira rukovodilac slube odnosno
Kontrolor, a ine je tri lana.
Komisija je duna da detaljno pojedinanim kontrolnim brojanjem
vrijednosti saini zapisnik o zateenom stanju gotovine tj. vrijednosti u trezoru
ili kasi.

slika br. 8. Struktura trezora

CENTRALNI TREZOR BANKE
TREZOR
FILIJALE
TREZOR
FILIJALE
TREZOR
FILIJALE
TREZOR
EKSPOZITURE
BLAGAJNA
BLAGAJNA
KASA
AGENCIJE
BLAGAJNA

Goran POPOVI
- 31 -

S L U B A
S R E D S T A V A


Goran POPOVI
- 32 -


RUKOVODILAC
SLUBE

K O N T R O L O R
REFERENT
LIKVIDATURE
REFERENT
SREDSTAVA

Goran POPOVI
- 33 -
Slubu sredstava ine poslovi likvidature, blagajne i kontrole.

slika br. 10. Grupisanje poslova u slubi sredstava

LIKVIDATURA

BLAGAJNA

KONTROLA

Goran POPOVI
- 34 -

1. BLAGAJNIKO POSLOVANJE

Blagajniko poslovanje obuhvata gotovinske transakcije za pravna, i
fizika lica iz okvira poslovanja banke kao to su:

uplate-isplate po tednim ulozima,
mjenjaki poslovi,
devizni poslovi,
poslovi iro i tekuih rauna,
uplate i isplate po svim vrstama kratkoronih i dugoronih kredita
fizikih lica,
prijem i izdavanje gotovine u korist i na teret rauna u Banci i
rauna drugih banaka,
poslovi vezani za gotovinske transakcije pravnih lica u skladu sa
zakonskim propisima.

Blagajna je oblik trezorskog prostora namjenjen uvanju gotovine i
vrijednosti u blagajnikom prostoru.
Blagajniki prostor je posebno ureeno mjesto po pravilu u alterskom
prostoru Banke, a gdje to dozvoljavaju uslovi, treba biti i fiziki odvojen od
prostora u kojima rade ostali alterski slubenici.

Osnovne obaveze i odgovornosti blagajnika su:

- odgovoran je za taan prijem kao i izdavanje gotovine na osnovu
likvidiranog dokumenta,
- obavezan je da vodi evidenciju apoenske strukture za svaki obraen
nalog pojedinano,
- odgovoran je da na kraju radnog dana izvri sortiranje i pakovanje
novca po apoenima,
- obavezan je da vri provjeru ispravnosti novanica u toku prijema,
- odgovoran je da trai identifikacijski dokument pri isplati,
- obavezan je da uva kljueve blagajne.


Goran POPOVI
- 35 -

2. BLAGAJNA

Za potrebe obavljanja dnevnih poslova, blagajna se snabdjeva
gotovinom iz trezora ili dotacijom od druge blagajne.

2.1. DOTACIJA IZ TREZORA

Dotaciju
19
iz trezora blagajnik preuzima na osnovu naloga (ulaz-izlaz,
prenos vrednosti). Blagajnik fiziki kontrolno prebrojava gotovinu i sravnjuje
sa apoenskom strukturom naloga za prenos.

2.2. SUVIAK

Blagajnik predaje gotovinu u trezor na osnovu istog naloga za prenos
vrednosti krajem dnevnog rada za iznos preko dozvoljenog blagajnikog
maksimuma i tokom dnevnog rada ako primi uplatu sa iznosom koji utie na
prekoraenje blagajnikog maksimuma.
Blagajnik formira pakete koji sadre 100 novanica odreenog istog
apoena, priprema apoensku specifikaciju te predaje radniku trezora na dalju
kontrolnu obradu. Nakon predaje gotovine sprovodi kjnienje suvika
20
u
blagajnikom dnevniku.

3. LIKVIDATURA

Poslovi likvidatora podrazumjevaju otvaranje i servisiranje rauna
domaih i stranih fizikih lica, pruanju usluga po mjenjako-valutnim
poslovima, oroenoj tednji kao i drugih usluga vezani za gotovinske uplate i
isplate po raunima pravnih i fizikih lica.

19
Dotacija - Gotovina koja se dobija od trezora, blagane, filijale, CB.
20
Suviak - Gotovina koja se predaje trezoru, CB.

Goran POPOVI
- 36 -

Osnovne obaveze likvidatora su:

odgovoran je za ispravan unos matinih podataka pri otvaranju
rauna,
generie Ugovore o oroavanju sredstava,
provjerava postojanje pokria prije izdavanja i odobrenja naloga za
isplatu,
vri likvidaciju oroenih tednih uloga i namjenskih depozita,
daje informaciju vlasniku o stanju na raunu.

4. KONTROLA

Poslovi kontrolora podrazumjevaju formalnu i sutinsku kontrolu
sveukupne dokumentacije i stanja vrijednosti novca u toku radnog dana a u
okviru blagajnikog i trezorskog poslovanja.

Sva dokumetntacija nastala po osnovu vrenja unutranjeg i vanjskog
platnog prometa za fizika lica je predmet kontrole i ovjere od strane
kontrolora, kako sa aspekta tanosti instrukcija datih za izvrenje tako i sa
aspekta obezbjeenja materijalnih sredstava i ispravnosti knjigovosdstvenog
evidentiranja.

Osnovne odgovornosti kontrolora su:

- odgovoran je za svakodnevno sravnjenje stanja rauna blagajni sa
stvarnim stanjem novca u blagajni,
- vri kontrolu ispostave dokumentacije od strane likvidatora,
- vri koordinaciju izmeu blagajne i likvidature,
- odgovoran je za pruanje informacija klijentima po poslovima koji
su vezani za rad slube sredstava.


Goran POPOVI
- 37 -

slika br. 11. Tok obrade klijenta u alter sali

BLAGAJNA

KONTROLA

LIKVIDATURA

KLIJENT


Goran POPOVI
- 38 -

S L U B A Z A
K A R T I N O
P O S L O V A N J E


Goran POPOVI
- 39 -


RUKOVODILAC
SLUBE

STRUNI
SARADNIK

REFERENT

Goran POPOVI
- 40 -

1. DEBITNA KARTICA

OSNOVNI POJMOVI

Banka izdaje debitnu karticu koja je vezana za tekui ili iro raun
korisnika kartice. Korisnik u momentu koristenja kartice mora imati sredstva
na svome raunu kod banke i moe potroiti onoliko koliko ima sredstava na
raunu. Ova kartica je internacionalna to znai da se koristi za plaanje roba
i usluga i podizanje gotovine svugdje u svijetu. Korisnik osnovne kartice moe
postati svako punoljetno lice koje ima otvoren tekui ili iro raun u banci a uz
njegovu saglasnost moe da se izda i dodatna kartica za sva lica koja on
ovlasti. Naveemo pojanjenja nekih pojmova koja e se esto koristiti u
poslovanju sa karticama:

- ATM (automated teller machine)-bankomat koji slui za podizanje gotovine
- POS ( point of sale)-ureaji postavljeni na alterima banaka za podizanje
gotovine i postavljeni u trgovinama, hotelima i sl. za plaanje roba i usluga
- PIN (personal identification number)-etverocifreni lini identifikacioni broj
korisnika kartice koji slui za kompjutersku identifikaciju

Ostali bitni pojmovi su navedeni u prospektu banke koji je dostupan
svim klijentima.


Goran POPOVI
- 41 -

Izdavanje kartice

Samo izdavanje kartice se odvija na sljedei nain. Ukoliko je klijent
zainteresovan za izdavanje kartice potrebno je da ima otvoren tekui ili iro
raun u Banci, a u sluaju da nema, nadleni alterski slubenik e mu
otvoriti raun. Nakon toga klijent itko popunjava zahtjev za izdavanje kartice
sa istinitim podacima. Popunjen zahtjev se predaje ovlatenom alterskom
slubeniku.

Ako je komitent u zahtjevu za izdavanje Osnovne kartice naveo da eli
i dodatnu karticu, moemo mu odobriti otvaranje dodatne kartice.
Unosimo sve potrebne podatke, te unosimo isto znak (*)
21
koji nam
govori da je izdata dodatna kartica.

Uvjek moemo vidjeti u kom je statusu naa kartica (rijeena,
nerijeena, ako je rijeena da li su uruene, da li je redovan status i sl.)

Uruivanje kartica

Poslije unosa potrebno je zahtjev poslati u Slubu za kartice banke i
kasnije ga kompletirati uz ostalu dokumentaciju. Zahtjevi se rjeavaju u Slubi
za kartice u centrali banke. Ako je zahtjev rijeen pozitivno pristupa se
personalizaciji kartica. Kada se zavri personalizacija kartice ona se preko
ovlatenih radnika banke dostavlja filijalama i nakon toga uruuje komitentu
na alteru banke, te uz karticu e komitentu biti uruen prospekt banke sa
detaljnim uputstvima za upotrebu kartice.
Obavezno je traiti dokumente da identifikujemo stranku kojoj
uruujemo karticu.

21
*, Zvjezdica - tipka na tastaturi raunara.

Goran POPOVI
- 42 -

Isplata novca sa POS-a

Isplata gotovine sa kartice na POS-u se radi tako da se kartica provlai
kroz POS, te se upisuju potrebni podaci (iznos).
Transakcija isplate gotovine sa POS-a se knjii dok je stranka prisutna
na alteru jer mora potpisati isplatni listi.

2. BUSINESS KARTICA

Namjena Business kartice

Business kartica je debitna kartica namjenjena iskljuivo poslovnim
ljudima koji esto putuju kako u zemlji tako i u inostranstvu i kojima je novac
dostupan u svakom momentu na bilo kom mjestu u svijetu. Pored
izbjegavanja guvi i nepotrebnog mijenjanja novca, tj. vremenskog faktora
koji esto moe biti presudan u poslovnim odnosima, Business kartica svojim
korisnicima prua i sljedee pogodnosti kao to su:

- izbjegavanje isplate akontacije za putne trokove,
- plaanje trokova reprezentacije,
- plaanje trokova slubenog puta u zemlji i inostranstvu,
- kupovina sitnog kancelarijskog materijala,
- kupovina poslovnih poklona,
- podizanje gotovine,
- plaanje goriva na benziskim pumpama,
- plaanje putarine itd.


Goran POPOVI
- 43 -

Osnovna razlika izmeu ove vrste kartice i ostalih kartica jeste u tome
to je ona vezana za raun pravnog lica tj. preduzea

Izdavanje kartice

Samo izdavanje kartice odvija se na sljedei nain. Ukoliko je
komitent
22
zainteresovan za izdavanje kartice potrebno je da ima otvoren
iro-raun u naoj banci. Nakon toga ovlateno lice preduzea(vlasnik,
direktor) popunjava zahtjev za izdavanje Business kartice sa istinitim
podacima.

Ovlateno lice firme moe ovlastiti vie lica za izdavanje kartice(npr.
direktore sektora, efove slubi, vozae itd). Sva ova lica imaju razliite
kartice na njihova imena a raspolau novanim sredstvima sa istog rauna
firme do iznosa kojim ih limitira ovlateno lice firme(vlasnik, direktor).
Potrebno je formirati Komisiju za razmatranje zahtjeva u svakoj filijali banke
kao i voditi odgovarajuu evidenciju - djelovodnik. Prilikom razmatranja
zahtjeva komisija uzima u obzir sljedee injenice:

- da li klijent ima svu neophodnu dokumentaciju (sva dokumentacija koja
se prilae prilikom otvaranja rauna),
- ostvaren promet preko iro-rauna,
- provjera da li ima spornih obaveza prema banci,
- ukoliko se procijeni, uzimanje neophodnoih instrumenata obezbjeenja
(mjenice, bjanko nalozi).

Ukoliko Komisija zahtjev ocijeni pozitivno, alje ga u Centralu Banke
gdje dalje aktivnosti oko izdavanja i personalizacije kartice preuzima Sluba
platnih kartica.

22
Komitent - Korisnik usluga banke.

Goran POPOVI
- 44 -

Dostava kartica

Kada se kartica personalizuje ona se alje iz Centrale banke preko
ovlatenih slubenika banke u Flijalu. Korisnik kartice ovlateno lice) prije
preuzimanja same kartice potpisuje ugovor sa bankom gdje je upoznat sa
svim pravima i obavezama i gdje je tano naveden raun i partija gdje e se
vriti prenos novca sa njegovog redovnog rauna. Uz karticu e mu biti
uruen prospekt banke sa detaljnim upustvima za upotrebu kartice. Potpisan
ugovor ovlateni radnik filijale uredno arhivira zajedno sa zahtjevom i ostalom
dokumentacijom (OP obrazac, karton deponovanih potpisa, sudsko rjeenje,
obrazac iz statistike i eventualni instrumenti obezbjeenja-nalozi, mjenice i
sl.)

Dostava izvoda

Izvodi po kartinom raunu se dostavljaju svim korisnicima svaki put
kada se desi poslovna promjena na nain kako oni to ele( potom, faksom,
e-mailom ili na alteru banke, fah
23
).
Na izvodima e komitenti imati pregled svih transakcija po
korisnicima(datum, mjesto i svrha transakcije, broj kartice koja je napravila
transakciju).
Nakon toga raunovodstvo firme vri knjienje promjena, zavisno od
toga da li je bila isplata gotovine ili plaanje roba ili usluga.
Za sve poslove oko izdavanja i koritenja Business kartica banka e
naplaivati provizije odreene tarifnikom banke i to godinja lanarina koja e
se naplaivati prilikom uruenja kartice.
Za sve ostale transakcije primjenjuju se tarife
24
koje se koriste kod
Electron kartice

23
Fah - Sandue za dokumenta koje koristi Klijent banke.
24
Tarifa - Cjenovnik usluga banke.

Goran POPOVI
- 45 -

3. KREDITNA KARTICA

Namjena i prednosti kredinte kartice

Kreditna kartica je embosirana kartica namjenjena iskljuivo fizikim
licima. Po ovoj kartici se odobrava kreditni limit koji predstavlja finansijski
okvir za koritenje ove kartice.
Koristi se za plaanje roba i usluga, kao i za podizanje gotovine na
bankomatima
25
i isplatnim mjestima (POS ureajima , imprinterima)
oznaenim za njeno prihvatanje u zemlji i inostranstvu.

Prednosti kreditne kartice su sljedee:
- meunarodno vaea kartica koja slui kao instrument raspolaganja
odobrenim kreditom,
- prua slobodu i mogunost upravljanja potronjom,
- prua finansijsku fleksibilnost kroz kredit dostupan u svakom trenutku,
- mogunost otplate veih iznosa trokova u skladu sa eljama i potrebama
klijenata,
- jednostavno praenje potronje putem mjesenog izvoda o svakom
uinjenom troku, obraunatoj kamati i naknadama,
- mogunost plaanja preko Interneta.

Korisnici kreditne kartice

Korisnik kartice moe biti svako punoljetno lice koje ima dravljanstvo
Bosne i Hercegovine. Naravno, uslov za dobijanje kreditne kartice jeste da
korisnik prima platu preko Banke i da ve posjeduje karticu.

25
Bankomat / ATM - Aparat za podizanje gotovine.

Goran POPOVI
- 46 -
Pored osnovne, banka moe izdati i dvije dodatne karticu licima koja
ovlasti korisnik osnovne kartice.

Uslovi za izdavanje kartice

Osnovni uslovi za izdavanje kartice;

- da klijenti imaju redovna primanja ( minimalno 500 KM mjesena primanja
na tekui raun),
- iznos odobrenog kredita moe biti 3 puta vei od primanja korisnika kartice
(za sve odobrene kredite preko 3000 KM potrebno je osigurati 1 iranta,
ukoliko kreditna komisija f ilijale procijeni da je potrebno osigurati dodatno
obezbjeenje, moe traiti i 1 iranta ispod propisanog limita od 3000 KM)
- da obezbjede polog depozita u visini jedne treine traenog kredita
-2 bjanko mjenice za korisnika kartice.

Procedure za irante provode se kao kod odobravanja ostalih kredita
stanovnitvu.Za korisnike koji nisu klijenti banke, kartica se moe izdati samo
uz obezbjeenje od 100% depozita.

Tu su i posebni uslovi, a to su:
- kartice za VIP klijente odobrava Direktor banke na prijedlog Direktora filijale
po posebnoj odluci( u ovu kategoriju klijenata spadaju klijenti od posebnog
znaaja za banku),
- Kartice za radnike banke mogu se odobriti sa kreditnim limitom koji je tri
puta vei od mjesenih primanja( obaveza kreditne komisije filijale jeste da
procijeni koliki limit moe dobiti radnik filijale, obzirom na njegovu ukupnu
zaduenost).
Ove kartice se izdaju besplatno ( bez pologa depozita, iranata i plaanja
naknada), potrebno je samo da svaki radnik obezbjedi 2 bjanko mjenice
administrativnu zabranu i potpie ugovor o koritenju kartice.
- U izuzetnim sluajevima, zavisno od procjene kreditne komisije
filijale, kartica se moe izdati bez pologa depozita ali uz
obezbjeenje 2 iranta sa redovnim primanjima.

Goran POPOVI
- 47 -

Ostali uslovi su:
Kartica se izdaje sa limitom od 500,00 KM-15.000,00 KM zavisno od
kategorije i primanja korisnika i potrebnog obezbjeenja.
Kreditna kartica se izdaje na rok od dvije godine i nakon toga se vri
njeno reizdavanje ili ponitavanje ukoliko korisnik ne eli da je vie koristi uz
prethodno izmirenje svih obaveza prema banci.
Banka je duna da korisniku kartice dostavi izvjetaj o svim
transakcijama i ostalim zaduenjima do 5-og u mjesecu za proli mjesec.
Korisnik kredita je duan da do 15-og mjesecu uplati cjelokupan iskoriteni
iznos kredita za proli mjesec.

Nije dozvoljena uplata manja od cjelokupnog iskoritenog iznosa.
Kamatna stopa koja e se primjenjivati na iskoriteni dio kredita ( kamata se
obraunava samo na podizanje gotovine i to od momenta podizanja gotovine
na bankomatima ili alterima banaka u zemlji i inostranstvu), a ukoliko
korisnik do navedenog roka ne vrati iskoriteni iznos, kartica se blokira i
promjenjuje se zatezna kamatana stopa.
Po plaanju traenog iznosa, kartica se deblokira a kreditna partija se
zaduuje za trokove deblokade.

Revolving kartica

Revolving kartica je po svim karakteristikama identina gore navedenoj
kartici, osim u dijelu koji se odnosi na uplatu iskoritenog iznosa. Kod
revolving kartice korisnik je duan da do 15 u mjesecu uplati 10% od
iskoritenog iznosa za proli mjesec, s tim da se nakon ovog roka vri obraun
redovne kamate na ostatak duga.
Na kraju godine se vri obraun svih obaveza po kartici koje se moraju
izmiriti u cjelosti. Nakon ovoga, kartica funkcionie na isti nain kao i prije.


Goran POPOVI
- 48 -

Samo izdavanje kartice e se odvijati na sljedei nain.
Ukoliko je komitent zainteresovan za izdavanje kartice potrebno je da
uredno popuni zahtjev za izdavanje kreditne kartice i da ga dostavi najblioj
poslovnoj jedinici nae banke. Kreditni odbori filijale razmatraju zahtjeve za
kreditnu karticu u svakoj filijali banke i sainjavaju zapisnik koji dostavljaju
Slubi platnih kartica - Centrala banke.
Kreditni odbor filijale donosi odluku da li e klijentu biti izdata kartica,
koliki e biti kreditni limit kartice kao i potrebno obezbjeenje. Kreditni odbor
ima pravo da zatrai i dodatna sredstva obezbjeenja ili dokumentaciju.
Prilikom razmatranja zahtjeva kreditni odbor provodi istu proceduru
kao i kod odobrenja ostalih potroakih kredita tj, uzima u obzir sljedee
injenice:
- provjera da li klijent ima spornih obaveza prema banci,
- uzimanje neophodnih instrumenata obezbjeenja (mjenice, administrativne
zabrane, izjava iranata, ovlatenje za popunu bjanko mjenice),
- platne liste za zadnja tri mjeseca(za korisnika kreditne kartice i za irante)
- provjera boniteta iranata.

Kreditni odbor filijale rjeava zahtjev u roku od tri dana od podnoenja
zahtjeva.
Ukoliko Kreditni odbor filijale zahtjev ocijeni pozitivno, alje ga zajedno
sa zapisnikom u Centralu Banke gdje dalje aktivnosti oko izdavanja i
personalizacije kartice preuzima Sluba platnih kartica.
Po pristizanju dokumentacije od organizacionog dijela banke, Sluba
platnih kartica vri provjeru dostavljene dokumentacije, unosi podatke sa
zahtjeva i priprema karticu za personalizaciju. Kartica je spremna za uruenje
u roku od 7 dana od prijema u Slubi platnih kartica.
Za svakog korisnika kreditne kartice otvara se kreditna partija gdje e
se voditi plasirana novaana sredstva.Ova aktivnost e se vriti u Slubi
platnih kartica a kreditna partija( koja se otvara automatski prilikom unosa
zahtjeva) e biti dostavljena filijali za svakog korisnika kartice.

Goran POPOVI
- 49 -

Sredstva se polau na rok vaenja kartice (2 godine) i sluie za
naplatu obaveza klijenta ukoliko doe do kanjenja u plaanju obaveza.
Klijent moe podii sredstva 15 dana nakon isteka roka vaenja kartice ili
njenog gaenja , samo ako su izmirene sve obaveze po kreditnoj partiji.
Obzirom da je ugovorom o koritenju kreditne kartice regulisano i pitanje
pologa depozita, nije potrebno sklapati novi ugovor o pologu depozita sa
klijentom.

slika br. 13. Vrste kartica

BUSINESS

KREDITNA

DEBITNA

KARTICE

Goran POPOVI
- 50 -

Dostava kartica

Kada se kartica personalizuje ona se alje iz Centrale banke preko
ovlatenih slubenika banke u filijale. Korisnik kartice (ovlateno lice) prije
preuzimanja same kartice potpisuje ugovor sa bankom gdje je upoznat sa
svim pravima i obavezama po osnovu koritenja kreditne kartice i duan je da
prije potpisivanja ugovora uplati garantni depozit, iznos godinje lanarine
kao i iznos trokova obrade zahtjeva.
Slubenik banke je duan da prije uruenja kartice provjeri da li je
poloen garantni depozit i da li su plaene sve obaveza po osnovu izdavanja i
tek nakon toga korisniku uruuje kreditnu karticu sa PIN
26
-om i prospekt
banke sa detaljnim upustvima za upotrebu kartice.
Potpisan ugovor ovlateni radnik f ilijale uredno arhivira zajedno sa
zahtjevom i ostalom dokumentacijom.
Izvodi po osnovu koritenja kartice e se dostavljati svim korisnicima
svakog mjeseca na nain kako oni to ele (potom, faksom, e-mailom ili na
alteru banke). Na izvodima e komitenti imati pregled svih transakcija po
osnovu koritenja (datum, mjesto i svrha transakcije, broj kartice koja je
napravila transakciju).

Na osnovu dostavljenog izvoda korisnik e uplatiti iskoriteni iznos do
15-og u mjesecu.

Za sve poslove oko izdavanja i koritenja kartice, banka e naplaivati
provizije odreene tarifnikom banke:
- godinja lanarina,
- godinja lanarina po dodatnoj kartici,
- trokovi obrade zahtjeva.

26
PIN - Identifikacioni broj korisnika.

Goran POPOVI
- 51 -

4. PUNJENJE BANKOMATA (ATM)

U svim filijalama gdje su instalirani bankomati potrebno je formirati
Komisiju za punjenje bankomata. Tu komisiju obino ine trezorista, blagajnik
i jo jedan slubenik po izboru rukovodstva. to se tie obuke za punjenje
ATM-a ona e biti praktino organizovana od strane ovlatenih lica koja e
tada izvriti i obuku za rukovanje bankomatom u sluaju nekih nepredvienih
okolnosti (kartica zablokirana u bankomatu i sl.).
Vremenski period punjenja bankomata e biti odreen od strane
autorizacionog centra i svaki put e biti blagovremeno javljeno kada je
bankomat prazan.

Prilikom punjenje bankomata novcem obavezno je:

- pozvati Autorizacioni centar prije poetka svakog punjenja bankomata,
- ubaciti operaterski klju,
- ukucati ifru,
- kada se na raunaru pojavi prozor u njegova polja se upisuje koliina
unijetih novanica,
- otvoriti sef,
- prebrojati i zapisati stanje novca po kasetama i izvriti dopunu,
- kasete se vraaju u bankomat,
- zatvori se sef,
- obavezno se javiti u Autorizacioni centar
27
i saoptiti staro i novo stanje
po kasetama i proces je zavren.

27
Autorizacioni centar - Operativni centar za kartino poslovanje (VISA, MASTERCARD itd).

Goran POPOVI
- 52 -

OFF LINE Transakcije

Ovdje je jako bitno naglasiti da e se transakcije prvih mjesec dana
odvijati off-line, to praktino znai da e procesor imati stanja iz prethodnog
dana. Zbog izbjegavanja moguih zloupotreba potrebno je upozoriti alterske
slubenike da imaoci kartica prilikom podizanja novca na alteru iskljuivo
koriste POS
28
terminal (tj. podiu novac karticom), a nikako da diu novac sa
karticom tekueg ili iro rauna.
Ovo e trajati prvih mjesec dana dok se ne pree na online
transakcije kada emo imati stvarno stanje na tekuem ili iro raunu u
momentu autorizacije.

Potrebno je ispotovati ovaj nain rada sve dok ne dobijete zvaninu
informaciju da se prelo na on-line transakcije.

Dostava izvoda

Izvodi e se dostavljati svim korisnicima svakog mjeseca na nain kako
oni to ele (potom, faksom, e-mailom, na adresu f irme ili na alteru banke).
Na izvodima e korisnici imati pregled svih transakcija koje su imali u
prethodnom mjesecu (bilo da se radi o plaanju roba ili usluga ili podizanju
gotovine). Ukoliko se iznosi na izvodu ne slau sa onim to je korisnik stvarno
imao potrebno je da najkasnije u roku od 10 dana pismeno obavjesti Slubu
kartica iz centrale banke uz podnosenje rauna i ostale dokumentacije.

28
POS - Ureaj na alteru banke za podizanj e gotovine ili ureaj u trgovinama za plaanje roba i
usluga.

Goran POPOVI
- 53 -
5. ZATITA PODATAKA O KARTICAMA I
TRANSAKCIJAMA

uvanje podataka

Zatita informacija o karticama, transakcijama i korisniku i postupanje
sa naroitim oprezom prilikom njihovog koritenja je obaveza svih zaposlenih
koji imaju pristup navedenim informacijama.
Sav materijal ili zapisi u bilo kojoj formi koji sadre informacije o
karticama ili transakcijama moraju se uvati na sigurnom mjestu, sa
pristupom oganienim samo na ovlatene osobe.
Ukoliko se otkrije ili posumnja da je dolo do gubitka ili krae materijala
ili zapisa koji sadre informacije o karticama ili transakcijama, potrebno je to
odmah prijaviti procesnom centru uz navoenje odgovarajuih podataka koji
su potrebni za daljnju istragu.
Banka je duna da sprovede detaljnu istragu u naprijed navedenom
sluaju kako bi utvrdila okolnosti pod kojima je dolo do gubitka ili krae
informacija.

Izmjena podataka

Pristup izmjeni podataka o korisniku dozvoljen je samo onim
ovlatenim slubenicima kojima je taj pristup potreban u obavljanju
svakodnevnih poslova.
U sluaju zahtjeva za promjenom adrese ili izmjenom bilo kojih drugih
bitnih podataka o korisniku kartice, potrebno je detaljno provjeriti identitet
korisnika kartice (matini broj, adresa, telefon), da li broj sa koga zove
odgovara broju u sistemu, razlog preseljenja te ostale povjerljive informacije
o korisniku koje mogu biti od koristi u identifikovanju pokuaja zloupotrebe.


Goran POPOVI
- 54 -
U cilju prevencije zloupotreba posebnu panju treba obratiti kod
reizdavanja kartica iz bilo kog razloga, a naroito:

Ukoliko je dolo do promjene adrese neposredno prije izdavanja (npr.
u zadnjih mjesec dana), potrebno je pozvati korisnika da je lino
preuzme karticu i tom prilikom provjeriti identitet uvidom u lina
dokumenta,
Za korisnike kad kojih je utvrena sumnjiva aktivnost po raunu ili
este prijave gubitka kartice praene sa reizdavanjem nove kartice, ne
bi trebalo izdavati novu karticu jer kod ovih korisnika postoji rizik od
eventualne zloupotrebe,
Ukoliko je primjeeno da po nekim raunima nije evidentirana nikakva
aktivnost ve due vrijeme, prije reizdavanja kartice potrebno je
kontaktirati korisnika i provjeriti da li su podaci o korisniku ostali
neizmjenjeni odnosno da li on eli da mu se izda nova kartica.

U cilju zatite od zloupotrebe, Banka definie maksimalni broj pokuaja
unosa PIN-a (maksimalno tri puta), nakon koga e kartica automatski biti
blokirana. U tom sluaju potrebno je kontaktirati korisnika kako bi se utvrdilo
ta je razlog zadravanja kartice.
Ukoliko se utvrdi da je kartica izgubljena ili ukradena potrebno je
postupiti po proceduri Izgubljena/ukradena kartica. Ukoliko korisnik potvrdi da
je zaboravio PIN, dogovoriti sa njim izdavanje novog PIN-a to se naplauje
po vaeoj tarifi banke).

Prilikom zahtjeva korisnika kartice za promjenom ili izdavanjem novog
PIN-a, odnosno po prijemu telefonskog zahtjeva za deblokiranje PIN-a,
potrebno je potvrditi identitet korisnika provjerom specifinih informacija o
korisniku (matini broj, adresa, telefon) te ostalih podataka koji mogu biti od
koristi u identifikovanju pokuaja zloupotrebe.


Goran POPOVI
- 55 -
6. MONITORING AKTIVNOSTI

U cilju identifikovanja i spreavanja rizinih aktivnosti po karticama
korisnika, Banka je u obavezi da obezbijedi efikasan sistem praenja
transakcija i aktivnosti po karticama na dnevnoj bazi.
Dnevno praenje aktivnosti kartica u Slubi platnih kartica vri se
putem direktnog monitoringa transakcija u procesorskom autorizacionom
sistemu u momentu kada se one deavaju, kao i putem izvjetaja koji stiu na
dnevnoj bazi od procesora kao rezultat monitoringa aktivnosti kartica u
prethodna 24 sata.
Direktni monitoring transakcija u autorizacionom sistemu vri ovlateni
slubenik u Slubi platnih kartica, koji reaguje u sluaju da primjeti bilo kakvu
neregularnost ili sumnjivu aktivnost.

Dnevni monitoring aktivnosti kartica Banke na bazi odgovarajuih
parametara i kriterija vri se putem izvjetaja koje generie monitoring sistem
procesorskog centra.
Banka definie kriterije po kojima e se aktivnost pratiti i parametre
(limite) iznad kojih se aktivnost smatra rizinom. Parametri se definiu na bazi
analize aktivnosti korisnika kartica na osnovu koje se utvruju uobiajeni
obrasci potronje. Na osnovu ovih podataka odreuju se numerike
vrijednosti parametara po kojima e se aktivnost pratiti.
Ovi podaci se dostavljaju procesorskom centru koji ih primjenjuje u
sistemu za monitoring i podloni su naknadnoj izmjeni ukoliko Banka to
zahtijeva.
Sistem za monitoring transakcija prati aktivnost kartica u svakom
momentu i kao rezultat praenja generie izvjetaje o sumnjivim
transakcijama (Issuer Suspect Fraud Report) za aktivnost kartica u prethodna
24 sata. Svaka transakcija koja dostigne ili pree odreeni parametar (limit)
bie prikazana u navedenom izvjetaju.
Izvjetaji se na dnevnom nivou prosljeuju Slubi platnih kartica na
daljnju analizu.

Goran POPOVI
- 56 -

Slubenik koji vri prijem i kontrolu ovih izvjetaja provjerava da li je u
izvjetaju prijavljena sumnjiva aktivnost kartica. Ukoliko jeste, pristupa
rjeavanju najhitnijih sluajeva pa do onih manje hitnih, kako bi se postigla
vea efikasnost i brzina u identifikovanju potencijalnih zloupotreba.
Za svaku sumnjivu aktivnost potrebno je to hitnije pozvati korisnika
kartice i provjeriti da li je izvrio navedenu transakciju. Ukoliko korisnik
potvrdi da jeste, istraga se ovdje zavrava.
Ako korisnik potvrdi da nije izvrio transakciju, potrebno je karticu istog
momenta blokirati i pokrenuti istragu o eventualnoj zloupotrebi.

Ukoliko korisnik nije dostupan u momentu identifikovanja sumnjive
transakcije, a utvreno je bitno odstupanje od postavljenih parametara koje
sa velikom sigurnou upuuje na zlopuotrebu, potrebno je privremeno
blokirati karticu i naknadno kontaktirati korisnika.
Potrebno je voditi evidenciju o karticama za koje je vrena provjera i o
aktivnostima koje su preduzete po tom osnovu, kako bi se obezbijedilo
sistematsko praenje i njihova analiza u budunosti.
U zavisnosti od procenta utvrenih sluajeva zloupotreba po
izvjetajima odnosno promjene obrazaca potronje, periodino se vri
prilagoavanje nivoa parametara kako bi se postigla vea efikasnost u kontroli
izvjetaja i smanjila njihova preopirnost u sluaju da su limiti isuvie niski.

U sluaju da je utvrena zloupotreba po kartici, potrebno je
zloupotrebu prijaviti procesnom centru u skladu sa procedurom prijava
zloupotrebe kartica.


Goran POPOVI
- 57 -

ZAKLJUAK

Rad sa stanovnitvom spada u veoma vaan segment banke.

Veliki dio bankarskih proizvoda i usluga namjenjeno je upravo
stanovnitvu, te iz tog razloga poslovi sa stanovnitvom su organizaciono
veoma zastupljeni u planiranju i organizovanju svake banke.

Kao vaan faktor poslovi sa stanovnitvom predstavljaju temelj
poslovne politike banke i kao takvi nose ogroman znaaj u samom radu i
opstanku na finansijskom tritu koji je svakim danom sve konkurentnije.
Zadovoljan klijent proizvodima i uslugama banke, predstavlja odraz
poslovnosti a samim tim reputaciji te i opstanku same banke.
Pored ostalih i ti su razlozi to banka potencira i u ogromnom djelu se
oslanja na poslove sa stanovnitvom, te nastoji da na svaki nain svojom
poslovnou sauva postojee klijente ali i da privue to vei broj novih
potencijalnih klijenata.

U tom smislu banke nastoje da prue iroku lepezu proizvoda i usluga,
a to je jedan od razloga to je sektor poslova sa stanovnitvom po organizaciji
poslova a i broju zaposlenih najvie zastupljen u samoj banci, te zauzima
vanu ulogu u kreiranju poslovane politike banke.

* * * *


Goran POPOVI
- 58 -

Za izradu diplomskog rada koritena je sledea literatura:

Banke i finansijske institucije, autora prof.dr Mladen BODIROA,
Bankarstvo teorija i praksa, autora prof.dr Vojin BJELICA,
Bankarski menadment, autora Akademik prof.dr Milan GALOGAA,
Monetarna ekonomija bankarstvo i finansijska trita, autora Frederic
MISHKIN,
Bankarski menadment i finansijske usluge, autora Peter ROSE i Sylvia
HUDGINS.

Analiza I Organizacija Bankarskih Poslova Sa Stanovništvom

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Analiza I Organizacija Bankarskih Poslova Sa Stanovništvom

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

FAKULTET POSLOVNE EKONOMIJE

Anda mungkin juga menyukai