CENTRO FEDERAL DE EDUCAO TECNOLGICA DE MINAS GERAIS
Curso tcnico em Mecatrnica
Danie! "e Sa!es Lo#es ACOPLAMENTOS $e!o %ori&onte '()* Danie! "e Sa!es Lo#es ACOPLAMENTOS Tra+a!,o a#resenta"o - "isci#!ina E!ementos "e M./uinas0 "o Centro Fe"era! "e E"uca12o Tecno!34ica "e Minas Gerais5 Orienta"or6 C!.u"io "a Si!7a Reis $e!o %ori&onte ' '()* Danie! "e Sa!es Lo#es ACOPLAMENTOS Tra+a!,o a#resenta"o - "isci#!ina E!ementos "e M./uinas0 "o Centro Fe"era! "e E"uca12o Tecno!34ica "e Minas Gerais5 8888888888888888888888888888888888 C!.u"io "a Si!7a Reis 9Orienta"or: CEFET Minas ; $e!o %ori&onte '()* * RESUMO Este tra+a!,o aca"<mico 7isa tra&er in=orma1>es cruciais e a"icionais so+re aco#!amentos0 "e mo"o /ue a sua !eitura tra4a a #!ena com#reens2o "esse e!emento "e ma/uina t2o crucia!5 Seu o+?eti7o "emonstrar como um aco#!amento =unciona0 /uais s2o suas =un1>es e a#!ica1>es0 #rinci#ais =a+ricantes e como =eita sua manuten12o5 Palavras-chaves: aco#!amentos0 o /ue s2o0 =un1>es0 a#!ica1>es0 =a+ricantes e manuten12o5 @ ABSTRACT T,is aca"emic AorB aims to +rin4 crucia! an" a""itiona! in=ormation a+out cou#!in4s0 so +rin4 Cour rea"in4 t,e =u!! un"erstan"in4 o= t,is crucia! e!ement o= construction5 Dour 4oa! is to "emonstrate ,oA a cou#!in4 AorBs0 A,at are its =unctions an" a##!ications0 !ea"in4 manu=acturers an" ,oA is its maintenance5 Keywords6 cou#!in4s0 A,ic, are =unctions0 a##!ications0 manu=acturers an" maintenance E Sumrio Introd!"o##################################################################################################################################$ %# O 'e s"o################################################################################################################################$ (# )n!*es55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555F +# Class,-,ca!"o##########################################################################################################################. +#% Aco/la0entos r12,dos555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555G +#( Aco/la0entos -le31ve,s5555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555)( +#(#% N"o el4st,cos 5torc,onal0ente r12,dos655555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555)( +#(#( El4st,cos 5torc,onal0ente el4st,cos655555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555)' +#+ Aco/la0ento h,dr4l,co555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555)@ +#+#% I0/ort7nc,a da car2a de -l,do555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555)@ +#+#( Pr,nc,/a,s vanta2ens55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555)H 8# Manten!"o5555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555)F 8#% Monta2e0 de aco/la0entos55555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555)F 8#( L9r,-,ca!"o de aco/la0entos5555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555)F :# Pr,nc,/a,s -a9r,cantes555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555)F RE)ER;NCIAS5555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555555)G H Introduo Este tra+a!,o #reten"e aca+ar com to"as as "u7i"as eIistentes re!aciona"as com aco#!amentos0 contu"o muito "i=Jci! reunir to"a a in=orma12o so+re aco#!amento num Knico tra+a!,o0 "e7i"o a isso0 este tra+a!,o ter. um en=o/ue so+re as caracterJsticas =un"amentais "os aco#!amentos5 %# O 'e s"o< Aco#!amentos s2o con?untos mecLnicos0 constituJ"os #or e!ementos "e m./uinas0 em#re4a"o na transmiss2o "e mo7imento "e rota12o entre "uas .r7ores ou eiIosM.r7ores0 transmitin"o tor/ue e rota12o0 con=orme mostra a =i4ura a+aiIo6 Figura 01 Eixos da mquina e do motor unidos por acoplamentos (# )n!*es Unir "ois eiIos0 transmitin"o tor/ue e rota12oN Com#ensar "esa!in,amentosN A+sor7er c,o/ues e 7i+ra1>esN Atuar como =usJ7e! mecLnico5 A =i4ura a+aiIo mostra como os aco#!amentos #o"em com#ensar os "esa!in,amentos /ue #o"em eIistir entre "ois eiIos5 F Motor Mquina Acoplamento Figura 02 Tipos de desalinhamento +# Class,-,ca!"o O 4ru#o "os aco#!amentos coman".7eis a/ue!e em /ue o motor e!trico ou "e com+ust2o interna #arte em 7a&io5 Ou se?a0 o motor ain"a n2o est. aco#!a"o - m./uina0 na #arti"a "o e/ui#amento5 Isto acontece0 #or eIem#!o0 /uan"o se ". a #arti"a em um autom37e!5 A em+rea4em o aco#!amento coman".7e! #e!a =or1a0 a =im "e /ue o motor se?a aco#!a"o "e mo"o sua7e - caiIa "e marc,a0 a =im "e /ue esta transmita tor/ue e rota12o -s ro"as5 O motor "e arran/ue tam+m #ossui um aco#!amento coman".7e!0 ou se?a0 e!e s3 ir. #artir o motor "o autom37e!0uma 7e& /ue atin4ir rota12o e tor/ue su=icientes #ara ta!5 Os aco#!amentos coman".7eis s2o mais com#!eIos0 em =un12o "e sua =orma "e acionamento0 mas a#resentam a 7anta4em "e economi&ar ener4ia na #arti"a "o motor5 O. o 4ru#o "e aco#!amentos n2o coman".7eis a/ue!e /ue o motor e!trico ou "e com+ust2o interna #arte ?unto com a m./uina5 Estes s2o mais sim#!es e se a#!icam em situa1>es em /ue a #arti"a "o motor n2o re#resente um consumo eIcessi7o "e ener4ia5 De7i"o a "i7ersi"a"e "e aco#!amentos e!.sticos e "e =a+ricantes0 e!es ser2o re!aciona"os a+aiIo em =un12o "e seus as#ectos construti7os0 e n2o #e!os nomes es#ecJ=icos0 /ue 7ariam "e =a+ricante #ara =a+ricante55 +#%# Aco/la0entos r12,dos N2o a+sor7em "esa!in,amentos0 nem tam#ouco0 os c,o/ues ou 7i+ra1>es #ro7enientes "o =uncionamento "a m./uina ou "a #arti"a "o motor5 Estes eIi4em /ue se =a1a um a!in,amento (M( 9&eroM&ero0 #er=eito: "os "ois eiIos aco#!a"os0 antes "a #arti"a "o e/ui#amento5 Transmitem a!tas #ot<ncias em +aiIas rota1>es 9P*((r#m: e conectam eiIos !on4os5 G pela fora aplicada hidraulicamente pelo torque pelo sentido de rotao mecanicamente COMANDVEIS pneumaticamente le!"#eis $orcionalmente el%sticos &"'idos $orcionalmente r"'idos (amelas En'rena'ens N)O COMANDVEIS Figura 03 acoplamento rgido +#(# - Aco/la0entos -le31ve,s A+sor7em "esa!in,amentos0 #or isso #ossuem uma =o!4a mJnima 9GAQ:0 /ue ta+e!a"a #or =a+ricante5 E!es "i7i"emMse em6 +#(#%# N"o el4st,cos 5torc,onal0ente r12,dos6 S2o a/ue!es /ue a#esar "e acomo"ar certos "esa!in,amentos n2o #ossuem e!astici"a"e torciona!0 transmitin"o to"os os c,o/ues e so+recar4as5 a6 Aco/la0ento de en2rena2ens Os cu+os "os eiIos #ossuem a =orma "e en4rena4ens com "entes eIternos /ue se encaiIam nos e!ementos "e !i4a12o 9rJ4i"os: "e "entes internos5
Figura 04 Acoplamentos lex!el de engrenagens 96 aco/la0entos de dentes ar'eados )( S2o uma 7aria12o "os aco#!amentos "e en4rena4ens5 S2o =!eIJ7eis e n2o e!.sticos5 A com+ina12o !u7a "e #o!iami"a e cu+o "e meta! a#resenta um aco#!amento sem manuten12o "urante o =uncionamento5 A !u7a 9"entes internos: a+sor7e os "esa!in,amentos ra"ia! e an4u!ar "os eiIos0 mas n2o a+sor7e c,o/ues0 =uncionan"o como =usJ7e! mecLnico5 R "e F.ci! monta4em e insta!a12o5 Dis#onJ7e! #ara eiIos at )'@mm e tor/ue at @5(((Nm Figura 0" Acoplamento de dentes arqueados c6 Aco/la0ento de La0elas Cu+os em a1o car+ono eSou a1o inoI5 Laminas em inoIi".7e!5 Torciona!mente rJ4i"os5 Su#orta Tor/ue "e @ at )5*@(55((( Nm Figura 0# Acoplamentos de lamelas d6 =nta Cardan6 )) Figura 0$ %unta &ardan A cru&eta o e!emento /ue a+sor7e os "esa!in,amentos5 Entretanto0 n2o a+sor7em c,o/ues0 re#assan"oMos #ara os eiIos /ue aco#!a5 Uti!i&a"o em m./uinas o#eratri&es0 como =resa"oras0 ci!in"ro "e !amina12o 9estes ci!in"ros s2o "esa!in,a"os em =un12o "a es#essura "e !amina12o "a c,a#a:0 etc5 e6 =nta >o0oc,n?t,ca +#(#( - El4st,cos 5torc,onal0ente el4st,cos6 S2o os /ue #ossuem um e!emento "e !i4a12o e!.stico entre os cu+os 9+orrac,a0 4ra"e0 mo!a:0 com a =ina!i"a"e "e a+sor7er c,o/ues e acomo"ar certos "esa!in,amentos5 a6 Aco/la0ento de /,no Cu+os em =erro Fun"i"o5 Amortece"ores "e $orrac,a5 N2o necessita !u+ri=ica12o5 Su#orta tor/ue "e );G a *G5((( Nm Figura 0' Acoplamento de pinos 96 Aco/la0ento de dentes Qossuem 7.rios taman,os5 Cu+os em Ferro Fun"i"o5 %. muitas 7aria1>es "este aco#!amento0 tanto /uanto ao nKmero "e "entes0 como "a nature&a "o amortece"or0 e /uanto - sua "ure&a5 A+aiIo est2o a!4uns eIem#!os5 A =i4ura 9a: mostra um aco#!amento ti#o cru&0 com amortece"or "e +orrac,a0 /ue su#orta tor/ue "e )*( a ;G5'(( Nm5 A =i4ura 9+:0 com amortece"or em #o!iuretano "e "ure&as "i=erencia"as e su#orta tor/ue6 H0@ a ;@5((( Nm5 A =i4ura 9c:0 com amortece"or em #o!iuretano0 tam+m "e "ure&as "i=erencia"as0 su#orta tor/ue "e G( a *5(*( Nm5 )' Uti!i&a"a em 7eJcu!os "e trans#orte0 ser7em #ara a+sor7er os "esa!in,amentos #ro7enientes "as irre4u!ari"a"es encontra"as nas ro"o7ias5 As ?untas se articu!am #ara cima e #ara +aiIo0 ao acom#an,ar o so+eM eM"esce "a sus#ens2o #assan"o num +uraco0 #or eIem#!o Figura 0( aplica)*o da %unta homocin+tica Figura 11 Acoplamento de grade
c6 Aco/la0ento de 2rade A mo!a o e!emento /ue a+sor7e o "esa!in,amento0 os c,o/ues e 7i+ra1>es0 ao mesmo tem#o em /ue une os =!an4es "e ca"a eiIo5 Figura 12 !ista explodida do acoplamento de grade d6 Aco/la0ento @0e2a 5t,/o /ne66 =!eIJ7e! e!.stico5 A +orrac,a o e!emento /ue a+sor7e tanto os "esa!in,amentos /uanto os c,o/ues5 Este ti#o "e aco#!amento a#resenta as se4uintes 7anta4ens6 A+sor7e "esa!in,amentos Manuten12o sim#!es Re"u12o "e emiss2o "e ruJ"os Iso!amento "a corrente "e =u4a Amortecimento "as 7i+ra1>es e c,o/ues ); Simetria0 se4uran1a e +a!anceamento Dis#ensa !u+ri=ica12o Di7ersas 7ers>es 9com "isco "e =reio0 tam+or "e =reio0 eiIo =!utuante0 com es#a1a"or0 !imita"or "e tor/ue0 resist<ncia a am+ientes a+rasi7os0etc5: Con7m "estacar a sim#!ici"a"e "e manuten12o0 em =un12o "e com#orMse a#enas "e tr<s #e1as6 "ois =!an4es e o e!emento centra! "e +orrac,a5 Ou se?a0 o motor e a m./uina n2o #recisam ser remo7i"os "urante sua manuten12o0 /ue consiste a#enas na troca "o e!emento centra!0 /ue #ara=usa"o aos =!an4es5 A =i4ura a+aiIo mostra a a#!ica12o "este aco#!amento )* Figura 14 Aplica)*o do acoplamento lex!el elstico Figura 13 Acoplamento omega +#+# Aco/la0ento >,dr4l,co Os aco#!amentos ,i"r.u!icos situamMse entre os aco#!amentos coman".7eis /uan"o #ossuem 7aria"or "e 7e!oci"a"e e tor/ue0 /ue a+sor7em "esa!in,amentos e c,o/ues0 como se #o"e 7er #e!o seu as#ecto construti7o0 na =i4ura )( a+aiIo5 O e!emento "e transmiss2o "e tor/ue e rota12o o 3!eo0 /ue aciona"o #e!a =or1a centrJ=u4a e !an1a"o contra as #.s "as ro"as eIternas 9motri&es: e a interna 9mo7i"a:5 O atrito =!ui"o o /ue #ermite essa transmiss2o "e mo7imentos5 R constituJ"o "e "uas #artes #rinci#ais M uma ro"a "e +om+a0 =uncionan"o como im#u!sor M uma ro"a "e tur+ina0 =uncionan"o como rotor5 A ro"a "a +om+a aciona"a #e!o motor e em 7irtu"e "o e=eito "a =or1a centrJ=u4a0 o !J/ui"o su+meti"o - uma #ress2o na #eri=eria eIterior5 O 3!eo /ue =oi ?o4a"o #ara a #eri=eria "o aco#!amento arrasta a ro"a "e tur+ina /ue est. aco#!a"a ao eiIo aciona"o5 No instante "a #arti"a n2o eIiste uma car4a so+re o eiIo aciona"o0 e0 o motor #arte !i7re0 a!can1an"o sua rota12o "e re4ime0 en/uanto o eiIo aciona"o 7ai sen"o arrasta"o sua7e e 4ra"ati7amenteN moti7o #e!o /ua! estes aco#!amentos s2o usa"os em transmiss>es "e a!tas #ot<ncias5 +#+#%# I0/ort7nc,a da car2a de -l,do a - Aant,dade ,ns-,c,ente M O escorre4amento ser. maior /ue o #re7isto5 M A m./uina #o"er. n2o #artir5 M Caso #artir0 a tem#eratura "e tra+a!,o ser. a!ta #o"en"o rom#er constantemente o +u?2o =usJ7e! eSou "ani=icar os retentores5 9 - Aant,dade e0 e3cesso M Com#ortaMse /uase como um aco#!amento rJ4i"o5 M DiminuiMse o tor/ue "e ace!era12o "o motor5 M A am#era4em "o motor #ermanece a!ta #or mais tem#o0 aumentan"o o consumo5 M A m./uina #o"e n2o #artir5 Em caso "e so+recar4a "a m./uina o motor n2o estar. #rote4i"o5 M ( motor a/uece mais5 )@ Figura 1" ,artes de um acoplamento hidrulico A ta+e!a () in"ica os "e=eitos mais comuns #ara este ti#o "e aco#!amento0 as causas #ro7.7eis e a#onta so!u1>es Be-e,to o9servado Casa /rov4vel Prov,dCnc,a N 2 o
a t i n 4 e
a
7 e ! o c i " a " e Motor "e=eituoso ou incorretamente !i4a"o C,ecar motor 97e!oci"a"e0 consumo "e corrente 0 etc5: M./uina aciona"a +!o/uea"a C,ecar a m./uina e remo7er moti7o "o +!o/ueio M./uina consumin"o muita #ot<ncia C,ecar consumo "a #ot<ncia com#ar.M!a com "a"os tcnicos #a"r>es Tuanti"a"e "e 3!eo eIcessi7a0 o motor n2o atin4e 7e!oci"a"e C,ecar o 7o!ume "e 3!eo in"ica"o #e!a Uoit, e o co!oca"o no Aco#!amento %i"ro"inLmico Tuanti"a"e "e 3!eo a menos C,ecar o 7o!ume "e 3!eo in"ica"o #e!a Uoit, e o co!oca"o no Aco#!amento %i"ro"inLmico Ua&amento "e 3!eo no aco#!amento %i"ro"inLmico Ueri=icar esta"o "as arrue!as "os #ara=usos =usJ7eis0 "os "e car4a "e 3!eo e a#erto "os #ara=usos na #eri=eria "o Aco#!amento %i"ro"inLmico Q a r a = u s o
= u s J 7 e !
" e r r e t e Tuanti"a"e "e 3!eo a menos C,ecar o 7o!ume "e 3!eo in"ica"o #e!a Uoit, e o co!oca"o no Aco#!amento %i"ro"inLmico Ua&amento "e 3!eo no Aco#!amento %i"ro"inLmico Ueri=icar esta"o "as arrue!as "os #ara=usos =usJ7eis0 "os "e car4a "e 3!eo e a#erto "os #ara=usos na #eri=eria "o Aco#!amento %i"ro"inLmico M./uina consumin"o muita #ot<ncia C,ecar o consumo "e #ot<ncia e com#ar.M!o com "a"os tcnicos #a"r>es Motor =uncionan"o muito tem#o em estre!a A#ressar a #assa4em "e estre!a #ara triLn4u!o Ma! a!in,amento Rea!in,ar "e acor"o com instru1>es Ro!amentos "ani=ica"os C,ecar to"a a insta!a12o5 Loca!i&ar o +aru!,o e 7i+ra12o0 ou7in"o e me"in"o5 Su+stituir ro!amentos )E I n s t a ! a 1 2 o
t r a + a ! , a n " o " e s u n i = o r m e r n e n t e Sistema "e =iIa12o "a =un"a12o so!to C,ecar e a#ertar os e!ementos "e =iIa12o "a Fun"a12o Ta-ela 01 . deeitos/ causas e pro!!eis solu)0es +#+#(# Pr,nc,/a,s vanta2ens: Ace!era12o sua7e "e 4ran"es massasN Uso "e motores e!tricos "e in"u12o 94aio!a: "e +aiIo custoN Re"u12o r.#i"a "a corrente "e #arti"a "o motorN Limita12o "o tor/ue m.Iimo transmiti"o0 #ro#ician"o #rote12o "o con?untoN Tor/ue m.Iimo a?usta"o #e!a sim#!es mu"an1a "o 7o!ume "e 3!eoN Transmiss2o "e #ot<ncia sem "es4aste0 #ois n2o eIiste contato mecLnico entre as #artesN Gran"e economia atra7s "a #rote12o "e to"os os e!ementos e!tricos e mecLnicos "o acionamento0 mesmo so+ 4ran"e =re/V<ncia "e comuta12o ou re7ers2o "e rota12o5 Os aco#!amentos ,i"r.u!icos #o"em ser "i7i"i"os entre os "e rota12o constante e "e rota12o 7ari.7e!5 O nJ7e! "e 3!eo entre as ro"as o /ue "etermina o #ercentua! "e rota12o /ue re#assa"o "o eiIo motor #ara o eiIo mo7i"o0 assim como o tor/ue5 A =i4ura ))0 mostra o es/uema "e um aco#!amento com 7aria"or "e 7e!oci"a"e5 Figura 1# Acoplamento hidrulico com !ariador de !elocidade Em+ora #ossam 7ariar a rota12o e o tor/ue0 estes aco#!amentos n2o se asseme!,am aos re"utores0 #or/ue a re!a12o entre estas 4ran"e&as n2o in7ersamente #ro#orciona!0 com acontece nos re"utores5 )H 8# Manten!"o 8#%# MONTADEM BE ACOPLAMENTOS Os #rinci#ais cui"a"os a tomar "urante a monta4em "os aco#!amentos s2o6 Co!ocar cu+os eSou =!an4es a /uente0 sem#re /ue #ossJ7e!5 Antes "a monta4em0 7eri=icar atra7s "e instrumento a"e/ua"o a inter=er<ncia ou =o!4a "e monta4em5 E7itar a co!oca12o "e =!an4es eSou cu+os #or meio "e 4o!#es5 Uti!i&ar #rensas ou "is#ositi7os a"e/ua"os5 O a!in,amento "as .r7ores "e7e ser o me!,or #ossJ7e! mesmo /ue se?am usa"os aco#!amentos e!.sticos0 #ois "urante os ser7i1o ocorrer2o os "esa!in,amentos a serem com#ensa"os5 Fa&er a 7eri=ica12o "e =o!4a entre =!an4es e "o a!in,amento e concentrici"a"e "o =!an4e com a .r7ore5 Certi=icarMse /ue to"os os e!ementos "e !i4a12o este?am +em insta!a"os antes "e a#!icar a car4a5 8#( #LUBRI)ICAEFO BE ACOPLAMENTOS Os aco#!amentos /ue re/uerem !u+ri=ica12o0 4era!mente n2o necessitam cui"a"os es#eciais5 O me!,or #roce"imento o recomen"a"o #e!o =a+ricante "o aco#!amento ou #e!o manua! "a m./uina5 No entanto a!4umas caracterJsticas "e !u+ri=icantes #ara aco#!amentos =!eIJ7eis s2o im#ortantes #ara uso 4era!6 Qonto "e 4ota6 )@(W ou acima Consist<nciaM NLGI nW' com 7a!or "e #enetra12o entre '@( e ;((5 $aiIo 7a!or "e se#ara12o "o 3!eo e a!ta resist<ncia - se#ara12o #or centri=u4a12o5 De7e #ossuir /ua!i"a"es !u+ri=icantes e/ui7a!entes -s "os 3!eos minerais N2o "e7e corroer a1o ou "eteriorar neo#rene 9materia! "as 4uarni1>es:5 :# Pr,nc,/a,s -a9r,cantes Como =a+ricantes "e aco#!amentos $rasi! no #o"emos citar6 M Lami=!eI Cou#!in4N M Antares Aco#!amentosN M Ace Aco#!amentosN M Maco#ema5 )F &EE&*NCIAS o ftp://ftp.pi.ifes.edu.br/academico/Lucas%20Guesse/T%E9cnico %20em%20Pesca/Maquinas%20e%20Motores/Recupera%E7%Eo %202a%20Pro!a/"u#a%209%20$%20"cop#amento.pdf Acesso em6 '*S(FS'()*N o &ttp://'''.eba&.com.br/content/"("""et)o"*/acop#amentos$ mecanicos Acesso em6 '@S(FS'()*N o ,tt#6SSAAA5maco#ema5com5+rS Acesso em6 ';S(FS'()*N o ,tt#6SSAAA5!ami=!eIcou#!in4s5comS/uemMsomos5as# Acesso em6 '*S(FS'()*N o ,tt#6SSAAA5aceaco#!amentos5com5+rS Acesso em6 '*S(FS'()*N o ,tt#6SSAAA5antaresaco#!amentos5com5+rS Acesso em6 '@S(FS'()*N o ,tt#6SSmun"omecanico5com5+rSA#McontentSu#!oa"sS'()'S(;SQraticasMManuten XC;XAHXC;XA;o5#"= Acesso em6 '@S(FS'()*N o &ttp://'''.aciobras.com.br/ Acesso em6 ';S(FS'()*N o &ttp://formatacaoabnt.b#o+spot.com.br/ Acesso em6 '(S(FS'()*5 )G