1. Nocioni financa rrjedh nga fjala latine finantio qe ka te bej me pagesat.

ndersa
sot rrjedh nga fjala fringe finance qe dmth financim.
2. Financat publike definohen si aktivitete te shtetit lidhur me mbledhjen e te
hyrave publike me qellim te mbulimit te te dalave publike.
3. Ne grupin e disiplinave financiare perveq financave publike bejn pjes:
Financat monetare
F.nderkombetare
Institucionet financiare dhe tregjet financiare
Financat afariste
4. Funksionet e financave publike sippas R.Musgrave jane :
Alokimi
Shperndarja
Stabiliteti
Alokimi nenkupton alokimin optimal te burimeve Brenda shtetit apo
shoqeris ne pjesen qe sherben per plotesimin e nevojave publike dhe ne
pjesen qe sherben per sigurimin e ofertes private.
Shperndarja nenkupton rishperndarjen e te ardhures midis individeve
dhe familjeve si dhe rishperndarjen ndersektorial dhe nderregjionale.
Stabiliteti nenkupton nderhyrjen e shtetit me masat e politikes ekonomike
ne rastet kur ekonomia gjindet ne disekujliber.(realizimin e stabilitetit te
qmimeve , punzenjen e plot, bilanc te ekujlibruar te pagesave , etj.
5. Metodat e hulumtimit ne financa publike
metoda normative- niset nga sygjerimet e caktuara teorike dhe nga
vleresimet se si du duhej te ishte.
Metoda pozitive niset nga realiteti dhe nga ajo se si diqka eshte net e vertet.
6. Qeverit - jane organizata te formuara per te ushtruar pushtet mbi veprimet e
njerezve te cilet jetojn se bashku ne shoqeri per te siguruar dhe financuar sherbimet
qenesore ne shoqeri.
7. Institucionet politike i ndertojn rregullat,krijojn rregullat dhe menyrat e
veprimit me qellim te percaktimit te menyres se veprimit te qeveris dhe te mynerys
se financimit te te dalave te qeverise.
8. Kostoja reale e te mirave dhe sherbimeve qeveritare eshte vlera e te
mirave dhe sherbimeve private te cilat duhet sakrifikuar kur burimet transferohen
ne shfrytezim te qeveris.
9. Burimet e qeverise perdoren per tju siguruar qytetareve te mira dhe sherbime
siq jane :rruget,sigy=uria nga ana policore,sherbimi I zjarrefikesve, etj.
10. Kurba e mundesive te prodhimit shpreh te gjitha kombinimet e
ndryshme te te mirave dhe sherbimeve qeveritare dhe atyre private qe tem und te
prodhohet ne nje ekonomi.
11. Te mirat dhe sherbimet private jan ata artikuj te cilet mund te gjinden ne
treg.
12. Ekonomiksi pozitiv eshte qasja shkencore e analizes qe e verteton shkakun dhe
efektin e bashkveprimit midis variablave ekonomike.
13. Ekonimiksi normative sherben per te formuluar rekomandimet e llojit se qfar
duhet te jet e perkryer.
14. Teoria pozitive - tenton te jet objektive duke mos ber supozime se qka eshte mire
e qka keq apo qka duhet te jet e perkryer.
15. Qasja normative bazohet ne vleren e gjykimeve lidhur me ate se qka eshte e
deshirueshme apo qka duhet ber qe te arrihet nje rezultat I deshiruar.
16. Me qka karakterizohen te mireat private
Me rivalitet (konkurenc dhe konsum)
Mundesia e perjashtimit
17. Karakteristikat e te mirave publike
Eshte konsum jorival
Eshte i paperjashtueshem
18. Kemi te mira te perziera te cilat financohen nga mjete e buxhetit dhe nga
mjetet e tjera ne form te kontributeve dhe donacioneve .
19. Eksternalitetet e jashtme jan kosto apo perfitime te transaksioneve te tregut qe
nuk reflektohen ne qmime.
20. Eksternalitetet mund te jen :
Positive dhe negative
Positive nese perfitimi shoqeror nga efektet e jashtme eshte me i madh se
perfitimi privat atehere paraqitet ekonomia ekstenale.
Negative - kur kostoja shoqerore eshte me e madhe se ajo private paraqitet
disekonomit eksternale.
21. Zgjedha publike - studion menyren e marrjes se vendimeve nga ana e
strukturave pilitike te vendiot lidhur me alokimin e burimeve dhe rishperndarjen e
te ardhures.
22. Te dalat publike - perfshijn te gjitha shpenzimet qe I ben shteti me qellim te
kryerjes se funksionev ete tij te caktuara me kushtetut dhe ligje.
23. Te mirat publike - perfshijn :mbrojtjen kombetare,sigurimin social,mbrojtjen
e mjedisit,arsimin ,mbrojtjen shendetsore etj.
24. Financat publike sipas DOKTRINES KLASIKE te dalat publike jan
konsideruar si shpenzime joproduktive nga ana e shtetit per kryerjen e funksioneve
klasike te saj.
25. Teoria moderne fiskale te dalat publike i trajton sin je materie mjaft
komplekse si shume te rendesishme per formimin dhe rregullimin e agregateve
kryesor makroekonomik.
26. Klasifikimi I te dalave publike
Te dalat e rregullta qe perfshijn te dalat qe paraqiten rregullisht ne intervale
te caktuara kohore zakonisht Brenda 1 viti.
Te dalat e jashtzakonshme qe nuk mund te parashikohen dhe nuk mund
te planifikohen dhe qe paraqiten ne situate te jashtzakonshme ndonje fatkeqesi
elementare ,luft etj.
27. Sipas qellimit te dalat publike ndahen ne :
Personale qe jan te dedikuara per pagimin e pagave te puntoreve te
administrates shtetrore.
Materiale jan ted ala te kryera nga subjektet publike-juridike gjat
furnizimit me te mira dhe sherbime te karakterit civil dhe ushtarak.



28. Sipas rendesis te dalat publike ndahen ne :
Reale (jan shpenzime qe kryhen per blerjen e te mirave produkrive dhe
sherbimeve dhe per pagimin e rrogave te nenpunesve dhe punetoreve te
administrates shtetrore
Investuese (jan ted ala produktive sepse ndikojn ne rritjen e te ardhures
kombetare dhe keshtu ne menyr indirekte edhe ne rritjen e te hyrave
buxhetore.
Transfere (jan ted ala qe ndikojn ne menyr te drejtperdrejt ne rritjen e te
ardhures kombetare edhe pse kan efekte positive, perveq te tjerave edhe ne
planin ekonomik.me ane te ketyre te dalave kryhet rishperndarja e te
ardhures.
29. Kategorit e transfereve
Kamata mbi borgjin publik
Subvencionet ekonomike
Transferet per qellime sociale
30. Klasifikimi funksional i te dalave publike
te dalat per administraten shtetrore
Per rendin publik dhe sigurin
Per mbrojtje
Per mbrojtjen sociale dhe sigurin socilae
Per arsimim dhe culture
Per sherbimet shendetsore
Per nderhyrjet ekonomike
Per servisim te borgjit shtetror dhe garancive
Per mbrojtje ekologjike.
31. Klasifikimi bugjetor it e dalave
Te dalat kurrente (qe kan te bejn me aktivitetin e vazhdueshem te
shfrytezuesve te buxhetit.
Te dalat kapitale (ose investuese ne baz te te cilave krijohen aktivet afatgjata
si blerja e mjeteve dhe pajosjeve kapitale, transferet kapitale.)
32. Te dalat publike sipas VAGNERIT kan tendency te rritjes e si pasoj kemi
edhe rritjen e ngarkeses fiskale dhe rritjen e GDP se te dedikuar per financim
publik.
33. Parimet e te dalave publike
parimi i sendertimit te interesit te pergjithshem esenca e ketij
parimi qndron ne kerkesen qe te dalat publike te sherbejn per plotesimin e
qellimeve dhe nevojave me interes te perjithshem.
Parimi i matures (arsyeshmeris)- nenkupton se te dalat ne raport me
madhesin e tyre duhet te jen te matyra dhe te arsyeshme.
Parimi i proporcionalitetit nenkupron sistemin e te dalave publike
sipas destinimit me qellim te plotesimit proporcional te nevojave me te mira
te caktuara publike.
Parimi i kursimit eshte nje prej parimeve me te rendesishme ne teorin
klasike por qe ka rendesi ehde sot ku konsumi publik fiton dimensone te
medha dhe kur ngarkesa fiskale gati e arrin maksimumin e saje.
34. Te hyrat publike paraqesin mjetet financiare te cilat shteti i mbledh nga
qytetaret dhe ekonomia e tij e qe sherbejn per mbulimin e te dalave publike.
35. Karakteristikat e te hyrave publike
Jan mjete financiare te cilat shteti i realizon dhe i perdor,
Perdoren per financimin e te dalave publike,
Relizohen ne menyr kontinuele,
Ato nuk formohen sipas kritereve te tregut.
36. Te hyrat publike mund te permbledhen ne keto FORMA :
Ne form te tatimeve
Kontributeve
Taksave
Doganave
Kompensimeve
Borxhit publik.
37. Klasifikimi it e hyrave publike:
Te hyra te zakonshme dhe te jashtzakonshme (TE ZAKONSHME jan
te hyrat qe mblidhen per qdo vit rregullisht)
Te hyrat e JASHTZAKONSHME (jan te hyra qe sherbejn per mbulimin e te
dalave te jashtzakonshme.)
Te hyrat fillestare dhe te hyrat derivate (TE HYRAT FILLESTARE
rrjedhin drejtperdrejt nga administrimi i burimeve vetjake te shtetit,TE
HYRAT DERIVATE nxirren ne menyr te detyrueshme nga pasuria dhe nga
veprimtaria ekonomike e personave fizik dhe juridik.)
Te hyrat e niveleve te larta dhe te ulta
Te hyra te destinuara dhe te pergjithshme- (TE DESTINUARA jan ato
te hyra te te cilat saktessht eshte i caktuar qellimi i shpenzimit,
TE HYRAT E PERGJITHSHME jan ato te hyra te cilat shfrytezohen per
mbulimin e te gjitha te dalave publike pra nuk e kan te caktuar qellimin.)
Te hyrat fiskale dhe jo fiskale (FISKALE ne esenc jan dhenje te
detyrueshme te cilat shteti ne baz te sovranitetit te vet fiscal i mbledh nga te
ardhurat e personave fizik dhe juridik,TE HYRAT JOFISKALE jane tatimet,
kontributet e detyrueshme,te hyrat parafiskale dhe taksat.)
38. Taksat eshte nje product i kekuar per tu paguar nga qdo person i cili
drejtperdrejt perfiton nje sherbim publik.
39. Dallimi ne mes te TATIMEVE dhe TAKSAVE - eshte se taksapaguesit
perfitojn sherbim te veqant ndersa tatimpaguesit perfitojn ne menyr te
pergjithsheme pra jo individi.
40. Parimet e taksave:
Univesaliteti i tarifes se takses(kerkohet qe tarifa te percaktohet ne
menyr te pergjithshmee jo per secilin ne menyr te veqant.)
Inpersonaliteti i tarifes se takses (kerkohet qe per sherbimin e njejt
tarifa te jet e njejt per secilin individ)
Thjeshtesia e tarifes se takses (kerkohet qe tarifa e takses te mos jet e
nderlikuar por ajo te perbehet nga nja taks unike e jot e jet e ndar ne shume
pages ate imta).
41. Metodat e arketimit te taksave
Direkte taksa paguhet ne par ate gatshme ne llogari te organit publik)
Indirekte- pagimi i takses mund te behet me pulla takes ose me
shfryteziomin e formulareve te taksuar)
42. Klasifikimi i taksave :
Sipas destinimit te te hyrave te arketuara
Taksat fiskale paraqesin te hyrat e buxhetit
Taksat e nenpunesit u takojn nenpunesve te organit publik si shperblim
per punen e kryer gjat ofrimit te shperblimit.
Sipas organeve qe i kryejn sherbimet e kerkuara
Taksat administrative i arketojn organet shteterore dhe institucionet
Taksat gjyqesore arketohen gjat procedurave gjyqesore .
Sipas nivelit te pushtetit
Taksat qendrore i zbatonn dhe i mbledh pushteti qendror
Taksat lokale i zbaton dhe i mbledh pushteti lokal (Komuna)
Sipas destinimit
Te destinuara dhe
te padestinuara
43. Burimet jotatimore te te hyrave publike
Huat publike
Mjetet nga emitimi monetar
Donacionet
Huat publike
Te brendshme kur merr kredi nga qytetaret,bankat tregtare,banka qendr.
Te jashtme kur merr hua nga shtetet tjera.
Mjetet nga emitimi monetar kur emiton para qe te financohet deficit
Donacionet - paraqesin contribute te vullnetshme qe i jepen shtetit nga ana e
qytetareve ose organizatave.
44. Sistemi tatimor ne Kosove
TVSH 16%
Tatimi mbi korporata 10%
Tatimi mbi te ardhurat personale: 0-80=0%; 80-250= 4%;
250-450=8% mbi 450 = 10%
45. Investimet e huaja direkte :
Investimet e huaja direkte ne kerkim te resurseve natyrore
Ne kerkim te tregjeve te reja
Ne kerkim te efikasitetit me te lart te kapitalit te angazhuar
Ne kerkim te te mirave kapitale dhe avancimin e strategjis regjionale.
46. Parimet tatimore (kanonet e Adam Smithit :
Barazia - Secili qytetar duhet te paguaj tatmimin
Saktesia - Obligimi tatimor duhet te jet i obliguar e ligj
Pershtatshmeria - Tatimi duhet te mblidhet dhe arketimi te behet atehere
kur per obliguesin tatimor eshte me e pershtatshme,
Laverdia e vjeljes - Shpenzimet e caktimit dhe te mbledhjes se tatimit
duhet te jen sa me te vogla
47. Parimet tatimore te VAGNERIT :
Parimet financiare (mjaftueshmeria e tatimit,elasticieti i tatimit)
Parimet ekonomike (zgjedhja e burimit tatimor dhe zgjedhja e llojeve te tat.)
Parimet socio politike(pergjithsia e tatimit,barazpesha e tatimit)
Parimet administrative (caktimi i tatimit,pagimi i volitshem i tat.,mbledhja e
lire e tatimit.)
48. Parimet e STIGLITZ it -
Efiqenca ekonomike
Thjeshtesia e administrates
Fleksibiliteti
Pergjegjesia politike
Paansia.
49. Paansia horizontale zbatohet kur njerezit me kushte identike ekonomike
paguajn shume te njejt te tatimit.
50. Paansia vertikale zbatohet kur tatimpaguesit me kushte te ndryshme
ekonomike trajtohen ne menyr te ndryshme.
51. Normat tatimore
Progresive-norma tatimore rritet me rritjen e te ardhurave
Proporcionale- Norma tatimore mbetet e pandrysshuar me rritjen e te
ardhurave
Regressive- sasia e paguar si tatimi zvoglohet me rritjen e te ardhurave.
52. Efiqenca e sistemit tatimor mund te jet :-
Ekonomike- nenkupton gjendjen ne te cilen rritja e nje faktori ekonomik
behet duke cenuar faktorin tjeter.
Prodhuese nenkupton nje sasi ted hen prodhimi me minimumin e
investimeve ne te.
Alokative nenkupron qe burimet duhet te jen te alokuara ne prodhimin e
atyre mallrave qe kerkohen ne treg.
Efiqenca e shperndarjes - eshte e lidhur me konsumimin dhe te ardhurat
e disponueshme te konsumatoreve.
53. Efiqenca e sistemit tatimor nenkupton minimizimin e shpenzimeve lidhur
me percaktimin ,arketimin dhe kontrollin e arketimit te tatimeve.
54. Barra tatimore barra e tepert tatimore e zvoglon mundesin e investimeve
dhe ne pergjithsi e destimulon zhvillimin e vendit.
55. Borxhi publik definohet s shume e mjeteve monetare te huazuara te cilat
shteti ua ka borxh kreditoreve te tije ne nje moment te caktuar.
56. Borxhi pblik sipas Traktatit te Maastrichit deficiti buxhetor nuk guxon
te jet me i madh se 3 % kurse borgji publik se 60%.
57. Bruto borxhi publik paraqet borxhin qe shteti ia ka bankes qendrore,
ajensive shtetrore, fondeve sociale etj.
58. Neto borxhi publik perfshin borxhin qe shteti ua ka publikut do te thot
ndermarrjeve, amvistrive,qytetareve etj.
59. Llojet e borxhit publik
Sipas burimit kemi : borxhin e brendshem dhe te jashtem
Sipas voluntarizmit : vullnetar dhe te detyrueshem
Sipas kohzgjatjes : fluturues dhe te konsoliduar.
Sipas afatit te pagimit afat shkurt,afatmesem dhe afatgjat.
60. Metodat e emisionit te borxhit publik
Metoda e drejtperdrejt - kur ne menyr te drejtperdrejt i drejtohet
kreditoreve,personave fizik dhe juridik me qellim t regjistrimit te huas.
Metoda indirekte regjistrimi i huas realizohet me ndermjetesimin e
bankave ose konsorciumit banker.

61. Amortizimi i borxhit mund te jet :
I kontraktuar paraqet amortizimin e borxhit ne baz te planit me ane te
anuiteteve te barabarta ose te ndryshme.
Fakultativ-shteti e mban te drejten te vendos vet se a so te kthej borxhin dhe
nese e kthen kur do ta kthej.
62. Definicione te tatimeve
Profesori gjerman Eberg me qellim te plotesimit te te dalave
publike,tatimi ne parim eshte dhenje ne para shtetit ose organeve te tjera
juridike-publike duke percaktuar njeanshem menyren dhe lartesin e
pageses,e mbledhin me forcen e autoritetit te vet,duke mos dhen si
kompenzim asnje kundershperblim te veqant.
Gaston Zhez - tatimi eshte dhenje ne par ate cilat shteti i mbledh prej
individeve ne baz te sovranitetit te vet,pa kundershperblim te
drejtperdrejt,me qellim te nevojave publike.
Montesquieu tatimi eshte ajo pjes e pasuris te cilen qdo qytetar ia jep
shtetit,ne menyre qe pjesen tjeter ta ket te cigurt.
De Viti de Marco tatimi eshte qmimi te cilin qytetari ia paguan shtetit
per te kompenzuar pjesen e vet te qmimit kushtues te sherbimeve publike te
cilat do ti shpenzoj.
Adolph Vagner tatimet jan dhenje te detyrueshme te njesive
ekonomikete cilat me nje pjes te sherbejn per mbulkimine nevojave te
perbashketa shoqerore kurse me pjesen tjeter shperndarjen tjeterfare te te
ardhurave kombetare.
Homes thot se tatimet jane qmimi qe duhet paguar per funksionimin e nje
shoqerie te civilizuar dhe demokratike.
63. Tatimet - jan dhenje te detyrueshme ne para ,shtetit, pa kundershperblim te
drejtperdrejt,me qellim te mbledhjes se mjeteve per mbulimin e te dalave publike.
64. Karakteristikat e tatimit
Detyrimi personat fizik dhe juridik jan te detyruar ta paguajn tatimin,
Dhenje pa kundershperblim - nuk ka kundershperblim te drejtperdrejt
per individ te caktuar por por ne menyr te pergjithsheme.
I dedikohen te dalave me interes te pergjithshem -
Jan dhenje ne para
65. Qellimet e tatimit - n rastet m t shpeshta kan t bjn me nxitjen dhe
shpejtimin e rritjes dhe t zhvillimit ekonomik, stabilizimin e rrjedhave ekonomike
dhe ndarjen e t ardhurave.
66. Fazat kryesore te zhvillimit te tatimit
Merkantilizmi fi frym e mendimit ekonomik kishte si imperative
fuqizimin e shtetit nepermjet te shtimit te pasuris, duke nenkuptuar me kete
futjen e arit ne vend.
Liberalizimi ose Leissez-faire kemi tregeti te lire (tatimet neutral)
Imperializmi dhe intervancionizmi shtetror
67. Qendrimet me te rendersishme makroekonomike jane:
Qendrueshmeria e qmimeve
Punezenja e plot
Bilanci i ekuilibruar i pagesave

68. Klasifikimi i tatimit :
Tatimet e drejtperdrejta dhe te terthorta
Reale dhe personale
Analitike dhe sintetike
Te pergjithshme dhe me destinim te caktuar
Ad valerom(sipas vleres) dhe specifike
Burimore dhe jo burimore
Te rregullta dhe te jashtzakonshme
Kadastrale dhe tarifore
Qendrore dhe lokale
Klasifikimi i tatimeve te OECD se
69. OECD (organizata per bashkpunim dhe zhvillim ekonomik ) eshte formuar me
1961, perfshin 30 ekonomi te zhvilluarate tregut.
70. Teorit per arsyetimin e mbledhjes se tatimit
Teorit e vjetra bazohen ne tatim-kombinim
Teorit e reja -tatimi konsiderohet detyre kombetare.
71. Teorit e vjetra si teoria e ekujvalences sigurimit dhe ineteresit e
shekullit XVII dhe XVIII,bazohen ne teorin juridike-shteterore te marrveshjes
shteterore.Tatimi eshte qmimi te cilen qytetaret jan te pajtimit te paguajn e ne
kembim ti shfrytezojn te mirat dhe sherbimet e shtetit.
72. Te metat e teorive te Vjetra eshte se bazohen ne parimin e kompenzimit
special e ky parim eshte i taksave dhe kontributeve e jo i tatimit.
73. Teorit e reja ne shtetin bashkohor tatimi ehste detyre,obligim i shtetaseve
nga fakti se ata jan pjese e asaj bashkesie politike,i takojn atij dhe per kete arsye i
kan borxh mbeshtetje fiskale.
74. Terminologjia e tatimit
Obliguesi tatimor eshte person ii cili sipas ligjit eshte i detyruar te
paguaj tatimin.
Tatimpaguesi eshte personi fizik ose juridik i cili e paguan tatimin por
nuk do te thot te jet njekohesisht obligues tatimor.
Destinuesi tatimor - personi fizik ose juridik i cili me te vertet e paguan
tatimin dhe e mban ngarkesen tatimore.
Autoriteti (pushteti) tatimor eshte subjekti aktiv tatimor gjegjesisht
shteti dhe bashkesit shoqerore politike te cialt kan te drejt ta bejn arketimin e
tatimit.
Aftesia tatimore paraqet aftesin apo fuqin ekonomike e cila e mundeson
pagimin e tatimit.
Burimi tatimor jan mjetet material me te cilat disponon obliguesi
tatimore dhe per te cilat paguan tatim.
Objekti tatimor e tregon ate object ( te ardhurat,pasurin, duhanin ,
sheqerin etj.)dhe ate veprim (konsumin , qarkullimin etj.)per te cilin eshte i
lidhur tatimi dhe per shkak te te cilit paguhet tatimi.
Baza tatimore eshte madhesi teknike-fizike ose monetare qe sherben si
si baz per te caktuar borxhin tatimor.
Njesia tatimore eshte njesia e bazes tatimore qe e percakton ligjdhensi
dhe mbi te cilin zbatohet nmorma tatimore.
Norma tatimore paraqet Shumen e tatimit e cila paguhet ne nje njesi
tatimore.
Tarifa tatimore eshte nje pasqyr sistematike e bazave tatimore dhe e
normave gjegjese tatimore me ndihmen e se ciles llogaritet obligimi tatimor.
Emri i tatimit eshte emri me te cilin identifikohet qdo tatim.
75. Efektet e tatimit
Bartja e tatimit
Transformimi i tatimit
Kundershtimi i tatimit
Ikja e pagimit (evazioni i tatimit)
76. Bartja e tatimit paraqet dukurin kur obliguesi tatimor me qellim qe ti
shmanget ngarkeses tatimore ate e bart ne tersi apo pjeserisht ne personin tjeter.
77. Teorit per bartjen e tatimit
Teoria e fiziokrateve
Definitive e bartjes se tatimit
E difuzionit
Agnostike ose pesimiste
Elektike
E socialisteve.
78. Teoria e fiziokrateve tehmelues Franqois Qyesney ,te gjitha tatimet dihet ti
paguajn bujqit.
79. Teoria definitive e bartjes se tatimit perfaqesues Adam Smith dhe David
Ricard.sipas tyre tatimet duhet ti paguajn eshte veprimtarit e tjera te prodhimit e jo
vetem bujqesia.
80. Teoria e difuzionit ose shperndarjes se barabart perfaqesues Pietro
Verri dhe Lordi Mansfield. Sipas tyre rendesi te madhe ne bartjen e tatimit ka
mekanizmi i tregut dhe se te gjitha tatimet jan te bartshme,dhe se ngarkesa tatimore
duhet te shperndahet ne menyr te barabart ne subjektet tatimore varesisht prej
fuqis ekonomike te tyre.
81. Rrymat e ketyre teorive
Optimiste bartja e tatimit perhapet si vale neper ter shoqerin duke
shperndar tatimin ne menyr te barabart ne te gjitha shtresat e shoqeris.
Pesimiste tatimet barten te konsumatoret dhe se kryesisht i ngarkojn
shtresat e varfera.
82. Teoria agnostike sipas tyre qdo tendency qe dukuria e bartjes se tatimeve te
shpjegohet eshte e kot dhe e pazgjidhshme.
83. Teoria elektike sipas tyre tatimet nuk i ngarkojn vetem konsumatoret por
nje pjes bie edhe mbi prodhuesin.
84. Teoria e socialisteve Ferdinand Lassal sipas tij te gjitha tatimet barten ne
shtresat e varfera dhe ne klasen puntore.
85. Fazat e bartjes se tatimit
Perkusioni- caktohet obliguesi tatimor me ligj.
Reperkusioni eshte faza e dyt e bartjes se tatimit ne te cilen obliguesi
tatimor pranon te bart ngarkesen tatimore ne personin tjeter.
Incidence paraqet situaten kun nuk egziston mundesia qe ngarkesa
tatimore te bartet tek personi tjeter.
Difuzioni tatimi i bartur ne kete faz derdhet sikur val ne ter ekonomin
nacionale.
86. Rezistenca e pagimit te tatimit kur obliguesi tatimor nuk deshiron ta
paguaj tatimin dhe mundohet ti ik atij.
87. Transformimi ose kompenzimi i tatimit eshte kur obliguesi tatimorgjen
mundesit dhe metodat per zvogelimin e shpenzimeve te afarizmit .
88. Ikja e pagimit te tatimit(evazioni tatimor)- kur obliguesit tatimor
mundohen qe ti ikin pagimit te tatimit ne menyra te ndryshme ilegale.