Anda di halaman 1dari 4

81 Lezione8

ESERCIZI LEZIONE 8
1. Declina:
hicpuer
haecpuella
hocdonum
hiceques
haecurbs
hocmare
Ripeti lo stesso esercizio con i pronomi ille, illa, illud; iste, ista, istud; is, ea, id;
idem, eadem, idem; ipse, ipsa, ipsum.
2.
1. Tydeusdicit seOenei filiumesseet a Calydonegenusducere. 2. Diadesscriptis
suisostendit seinvenisseturresambulatorias. 3. Opinio est et Pisistratumet
Solonemmultumvaluisseoratione. 4. Silvano fama est veteressacrassePelasgos
lucumquediemque
2
. 5. Mihi credeet memoriaemanda metibi id adfirmasse, te
in istismolestiisdiutiusnon futurum. 6. PhilosophusPeregrinus, vir gravisatque
constans, virumsapientemnon peccaturumessedicebat. 7. Ne
3
illud quidemcogi-
tas, tibi cumhominemaximediserto futurumessecertamen. 8. Clotho dixit
Meleagrumgenerosumfuturum, Lachesisfortem. 9. Scio nosnostrismultispecca-
tisin hancaerumnamincidisse. 10. Illa audivimus; hocvero meminimus
4
ac
paenevidimus, P. Crassumseipsuminteremisse. 11. Apud veteresopinio est
TullumHostiliumprimumin rempublicam
5
induxissequaestores. 12. Scio te,
Maxime, libenter eiuslitterasauditurum. 13. Non sat est tuumteofficiumfecisse
si non id fama adprobat. 14. Video, patresconscripti, vosnon solumdevestro ac
rei publicae
6
verumetiamdemeo periculo essesollicitos. 15. Apud Graecosvide-
bamessedoctrinamet humanitatedignamscientiam. 16. Germani nostrosiam
constitissein munitionibusvidebant. 17. Ariovistusrespondit populumRomanum
victisad suumarbitriumimperareconsuesse
7
. 18. Aegypta ad mevenit. Is, etsi
mihi nuntiavit teplanefebri carereet bellehabere, tamen, quod negavit tepotuis-
sead mescribere, curammi renovavit.
2 diem= giorno, acc. s.
3 ne quidem= neppure; il terminenegato si trovasempretraneequidem.
4 Memini un verbo difettivo (vedi p. 178, lezione17B), emancadel presenteedei tempi daesso
derivati; il perfetto havaloredi presente.
5 in rempublicam= nello Stato; o meglio, in questo caso, nellordinamento dello Stato.
6 rei publicae= dello Stato, gen.
7 consuesseformasincopataper consuevisse, infinito perfetto di consuesco(sono solito).
82 Lingua latina
3.
1. In pectoretuo non permanet nostri memoria. 2. Misererenostri, noli
8
extin-
guereextinctos: nosquoquefuimusbeati: nosceteessehominem. 3. Neminem
vestrumignorareputo, iudices, falsumsermonemvulgi fuisse. 4. Indutiomarus
legatosad Caesaremmittit: civitatemin sua potestateessesequead eumin castra
venturumet suascivitatisquefortunaseiuspietati permissurum
9
. 5. Postquam
Asuviusbrevi illo temporedecessit, Oppianicusin foro Larinatiumdictitabat nuper
seet suosamicostestamentumeiusobsignasse
10
. 6. Philomela ad Eumolpumvenit
et dixit secommendareliberossuoseiusprudentiaebonitatique. 7. Helvetii iam
per angustiaset finesSequanorumsuascopiastraduxerant et in Haeduorumfines
perveneranteorumqueagrosvastabant. 8. Ego menon tamastutumessenequeita
perspicacemscio. 9. Nequeei reliquaemilitiaesuccurrebant et non satiscopiarum
habebat. 10. Vimvolumusexstinguere: iusvalereoportet
11
, id est iudicia. 11. Q.
Caepio per id temporis
12
quaestor urbanuserat; isdocuit largitionesnimiasintole-
rabilesaerario esse. 12. Homo nefariusdehominenobili suoquehospitevirgissup-
pliciumcrudeliter sumpsit. 13. Illevero consciussui non barbarostimuit, non
tyrannos. 14. Tune
13
illeAeneasquemDardanio Anchisaealma Venusgenuit?15.
Sallustiusdixit: namdeCarthaginetaceresatiusputo quam
14
parumdicere. 16.
Illud quidemperlibenter audivi ex eodemChrysippo, teesseCaesari familiarem.
17. In Tusculanumnosventurosputamusaut Nonis
15
aut postridie. 18. Lentulus
sententiamCalidi pronuntiaturumseomnino negavit, Marcellusperterrituscon-
viciisa sua sententia discessit. 19. Haecomnia mediligenter severequeacturum
esseadfirmo. 20. Numquamtein civiumconspectumrediturum, numquamin
forumpopuli Romani venturum, numquamsub legumet iudiciorumpotestatem
casurumesseduxisti?
8 noli, imperativo pres. 2
a
pers. s. di nolo, un verbo anomalo (vedi pp. 172-173, lezione17A): signi-
ficanon volere, maspesso comein questo caso usato (allimperativo, appunto) in unione
con linfinito di un verbo per costruirelaformanegativadellimperativo di quello stesso verbo
(per esempio noli metangerenon mi toccare).
9 Laseriedi infiniti (esse, venturum<esse>epermissurum<esse>), cheriferisceil contenuto del mes-
saggio affidato agli ambasciatori, vaconsideratadipendentedaun verbo sottinteso (per esempio
dicensdicendo che).
10 obsignasseformasincopatadellinf. perf. obsignavisse.
11 Il verbo oportet, impersonalechereggelafraseinfinitiva, esistesoltanto allaterzapers. s. del pre-
senteedel perfetto.
12 per id temporis= Durantequel <periodo> di tempo (temporisgenitivo partitivo).
13 tune= (sei) dunque tu...?. La particella enclitica -ne, appendice del pron. pers. tu, funge da
segnalelinguistico dellinterrogazione. Il verbo sumsottinteso.
14 quam, piuttosto che, introduce il secondo termine di paragone (parumdicere) dopo satius,
meglio checomparativo dellavverbio sat, abbastanza. Il primo terminedi paragonenatural-
mentetacere.
15 LeNonecadono il 5 di ogni mese: vedi laschedaallepp. 99 ss.
83 Lezione8
4.
Hocergo cogita, huncessesapientiaeeffectum
16
, gaudii aequalitatem. Talisest
sapientisanimusqualismundussuper lunam: semper illicserenumest. Ob hanc
causamergo tecupereessesapientemoportet
17
, si numquamsinegaudio est.
Gaudiumhocnon nascitur
18
nisi ex virtutumconscientia: non gaudet nisi fortis,
nisi iustus, nisi temperans.
5.
Oenomaus, Martiset Asteropesfilius, habuit in coniugio Evareten Acrisii filiam.
Ex ea procreavit Hippodamiam, virginemeximiaeformae: sed pater eamnulli
19
dabat in coniugium, quod sibi oraculumresponderat a genero mortemcavere.
Deindeconstituit sefiliamsuamdaturumesseei, qui secumquadrigiscertavisset
20
et victor fuisset
21
. Tamen nemo in eo certamineOenomaumsuperabat, quod equos
mira velocitate
22
habuit. Victos
23
rex trucidabat, deindeeorumcapita decidebat et
super valvasconfigebat. Cumad Oenomai sedemvenit, PelopsTantali filiuscapi-
ta pendentia
24
procorumvidit et coepit crudelitatemregistimere. ItaqueMyrtilum,
aurigameius, corrupit. Myrtiluscurrumiunxit et clavosin rotasnon coniecit: regis
equi incitati
25
currumdistraxerunt. Narrant postea Pelopen
26
praecipitavisse
Myrtilumin mare et cumHippodamia domumvictoremrevenisse. Ibi ex
Hippodamia procreavit Hippalcum, Atreumet Thyesten
27
.
6.
PostquamOedipusad puberemaetatempervenit, fortispraeter ceteroserat, eique
per invidiamaequalesobiciebant eumnon essefiliumPolybi, Corinthi regis, sed
nothum. Oedipussensit illud verumesse, itaquestatuit ApollinisDelphici oracu-
luminterrogaredeparentibussuis. Interimprodigia ostendebant Laio regi mortem
adesse
28
denati manu. IdemLaiusdumDelphositer facit, obviamei Oedipus
venit: regissatellitesiusserunt iuvenemviamregi dare, sed illeneglexit. Rex equos
16 effectum= effetto, risultato, acc. (IV declinazione).
17 oportet = opportuno: verbo impersonale. Vedi sopra, n. 11.
18 nascitur = nasce, 3
a
pers. s. del pres. ind. del verbo deponentenascor.
19 nulli = anessuno, dativo s. m. di nullus, a, umagg. epron.
20 qui secumquadrigiscertavisset = colui cheavessegareggiato con lui nellacorsadi quadrighe.
21 fuisset = fossestato (3
a
pers. s. del cong. piuccheperf. di sum).
22 mira velocitateun ablativo di qualit(p. 228).
23 victos= i vinti, acc. pl. del part. perf. di vinco, isqui usato comesostantivo.
24 pendentia = appese (acc. pl. n. del part. pres. di pendeo).
25 incitati = unavoltaspronati; nom. pl. del part. perf. di incito, as.
26 Pelopen= Pelope: acc. s. con desinenzagreca.
27 Thyesten= Tieste: acc. s. con desinenzagreca.
28 adesse: infinito pres. di adsum, avvicinarsi.
84 Lingua latina
immisit et rota pedemeiusoppressit; Oedipusiratus, insciusLaiumessepatrem
suum, decurru eumdetraxit et occidit. Tuncpost mortemregisCreon regnum
Thebarum occupavit. Interim Sphinx, horribilis proles Typhonis, agros
Thebanorumvexabat; ea regi Creonti simultatemconstituit: si carmen quod posuis-
set aliquisinterpretatusesset
29
seindeabire
30
, si nemo carmen solvisset
31
, eumse
consumpturamdixit nequealiter definibusexcessuramesse. Creon promisit se
regnumet Iocasten sororemin coniugiumdaturumei qui Sphingaecarmen solvis-
set
32
. Multi regni cupidinevenerunt, sed Sphinx eosnecavit. CumOedipusLaii
filiusvenit et carmen solvit, illa sedemontepraecipitavit.
7.
CumdeAriovisti victoria contra Haeduoscognovit, Caesar Gallorumanimosver-
bisconfirmavit promisitquesibi eamremcurae
33
futuramesse; magnamsehabere
spem
34
et beneficio suo et auctoritateAriovistumfineminiuriisfacturum. Deinde
conciliumdimisit. Caesar necessariumiudicabat secausamGallorumsuscipere,
quod Haeduos, fratresconsanguineosquea senatu saepeappellatos
35
, nuncin servi-
tuteatquein dicioneGermanorumvidebat eorumqueobsidesesseapud Ariovistum
intellegebat. Quod
36
in tanto imperio populi Romani maximeturpesibi et rei
publicaeesseputabat. PaulatimautemGermanosconsuescereRhenumtransire
37
et
in Galliammagnameorummultitudinemvenirepopulo Romano periculosum
videbat. CumomnemGalliamoccupavissent
38
, ut anteCimbri Teutoniquefece-
rant, Germanosprovinciamvastaturosesseatqueindein Italiambrevi tempore
perventurosputabat. Ipsa Ariovisti arrogantia intolerabiliserat Caesari.
29 si carmen quod posuisset aliquisinterpretatusesset = sequalcuno avesserisolto lenigmadalei posto.
30 abireinf. pres. di abeo, un composto di eo(vedi. pp. 173-174, lezione17A). Tieni conto cheil
verbo dipende(comeil successivo consumpturam<esse>) dal perfetto dixitchearrivaallafinedel
periodo.
31 si nemocarmen solvisset = senessuno avesserisolto lenigma.
32 ei qui Sphingaecarmen solvisset = achi avesserisolto lenigmadellaSfinge.
33 curaeesse+dativo = stareacuoreaqualcuno, qualcuno si occupadi.
34 spem= speranza, acc. dellaV decl. Lafraseun accusativo + infinito, sempreretto dal prece-
denteconfirmavit.
35 appellatos= chiamati, acc. pl. m. del participio perf. di appello; daquesto dipendeil comple-
mento di agentea senatu, dal Senato.
36 Quod= cosache, oppureequestacosa; si trattain ogni caso di un accusativo, chefungedasog-
getto dellinfinito esse.
37 transire= attraversare, datranseo.
38 CumomnemGalliamoccupavissent = dopo aver occupato tuttalaGallia.

Anda mungkin juga menyukai