Anda di halaman 1dari 63

Presidncia da Repblica

Casa Civil
Subchefia para Assuntos Jurdicos
LEI N
o
!"#!$% &E ! &E JANEIR' &E (!!("
Institui o Cdigo Civil.
' PRESI&EN)E &A REP*+LICA Fao saber que o Congresso Nacional decreta e eu
sanciono a seguinte Lei:
P A R T E E R A L
LI!R" I
#A$ PE$$"A$
T%T&L" I
#A$ PE$$"A$ NAT&RAI$
CAP%T&L" I
#A PER$"NALI#A#E E #A CAPACI#A#E
Art. '
o
Toda (essoa ) ca(a* de direitos e deveres na orde+ civil.
Art. ,
o
A (ersonalidade civil da (essoa co+ea do nasci+ento co+ vida- +as a lei (.e a
salvo/ desde a conce(0o/ os direitos do nascituro.
Art. 1
o
$0o absoluta+ente inca(a*es de e2ercer (essoal+ente os atos da vida civil:
I 3 os +enores de de*esseis anos-
II 3 os que/ (or en4er+idade ou de4ici5ncia +ental/ n0o tivere+ o necess6rio
discerni+ento (ara a (r6tica desses atos-
III 3 os que/ +es+o (or causa transitria/ n0o (udere+ e2(ri+ir sua vontade.
Art. 7
o
$0o inca(a*es/ relativa+ente a certos atos/ ou 8 +aneira de os e2ercer:
I 3 os +aiores de de*esseis e +enores de de*oito anos-
II 3 os ,brios habituais% os viciados e- t./icos% e os 0ue% por deficincia -ental%
tenha- o discerni-ento redu1ido2
III 3 os e/cepcionais% se- desenvolvi-ento -ental co-pleto2
I! 3 os (rdigos.
Par6gra4o 9nico. A ca(acidade dos :ndios ser6 regulada (or legisla0o es(ecial.
Art. ;
o
A +enoridade cessa aos de*oito anos co+(letos/ quando a (essoa 4ica <abilitada 8
(r6tica de todos os atos da vida civil.
Par6gra4o 9nico. Cessar6/ (ara os +enores/ a inca(acidade:
I 3 (ela concess0o dos (ais/ ou de u+ deles na 4alta do outro/ +ediante instru+ento
(9blico/ inde(endente+ente de <o+ologa0o =udicial/ ou (or sentena do =ui*/ ouvido o tutor/
se o +enor tiver de*esseis anos co+(letos-
II 3 (elo casa+ento-
III 3 (elo e2erc:cio de e+(rego (9blico e4etivo-
I! 3 (ela cola0o de grau e+ curso de ensino su(erior-
! 3 (elo estabeleci+ento civil ou co+ercial/ ou (ela e2ist5ncia de rela0o de e+(rego/
desde que/ e+ 4un0o deles/ o +enor co+ de*esseis anos co+(letos ten<a econo+ia (r(ria.
Art. >
o
A e2ist5ncia da (essoa natural ter+ina co+ a +orte- (resu+e3se esta/ quanto aos
ausentes/ nos casos e+ que a lei autori*a a abertura de sucess0o de4initiva.
Art. ?
o
Pode ser declarada a +orte (resu+ida/ se+ decreta0o de aus5ncia:
I 3 se 4or e2tre+a+ente (rov6vel a +orte de que+ estava e+ (erigo de vida-
II 3 se algu)+/ desa(arecido e+ ca+(an<a ou 4eito (risioneiro/ n0o 4or encontrado at)
dois anos a(s o t)r+ino da guerra.
Par6gra4o 9nico. A declara0o da +orte (resu+ida/ nesses casos/ so+ente (oder6 ser
requerida de(ois de esgotadas as buscas e averigua.es/ devendo a sentena 4i2ar a data
(rov6vel do 4aleci+ento.
Art. @
o
$e dois ou +ais indiv:duos 4alecere+ na +es+a ocasi0o/ n0o se (odendo
averiguar se algu+ dos co+ orientes (recedeu aos outros/ (resu+ir3se30o si+ultanea+ente
+ortos.
Art. A
o
$er0o registrados e+ registro (9blico:
I 3 os nasci+entos/ casa+entos e bitos-
II 3 a e+anci(a0o (or outorga dos (ais ou (or sentena do =ui*-
III 3 a interdi0o (or inca(acidade absoluta ou relativa-
I! 3 a sentena declaratria de aus5ncia e de +orte (resu+ida.
Art. 'B. Far3se36 averba0o e+ registro (9blico:
I 3 das sentenas que decretare+ a nulidade ou anula0o do casa+ento/ o divrcio/ a
se(ara0o =udicial e o restabeleci+ento da sociedade con=ugal-
II 3 dos atos =udiciais ou e2tra=udiciais que declarare+ ou recon<ecere+ a 4ilia0o-
III 3 dos atos =udiciais ou e2tra=udiciais de ado0o.
CAP%T&L" II
#"$ #IREIT"$ #A PER$"NALI#A#E
Art. ''. Co+ e2ce0o dos casos (revistos e+ lei/ os direitos da (ersonalidade s0o
intrans+iss:veis e irrenunci6veis/ n0o (odendo o seu e2erc:cio so4rer li+ita0o volunt6ria.
Art. ',. Pode3se e2igir que cesse a a+eaa/ ou a les0o/ a direito da (ersonalidade/ e
recla+ar (erdas e danos/ se+ (re=u:*o de outras san.es (revistas e+ lei.
Par6gra4o 9nico. E+ se tratando de +orto/ ter6 legiti+a0o (ara requerer a +edida
(revista neste artigo o cCn=uge sobrevivente/ ou qualquer (arente e+ lin<a reta/ ou colateral at)
o quarto grau.
Art. '1. $alvo (or e2ig5ncia +)dica/ ) de4eso o ato de dis(osi0o do (r(rio cor(o/
quando i+(ortar di+inui0o (er+anente da integridade 4:sica/ ou contrariar os bons costu+es.
Par6gra4o 9nico. " ato (revisto neste artigo ser6 ad+itido (ara 4ins de trans(lante/ na
4or+a estabelecida e+ lei es(ecial.
Art. '7. D v6lida/ co+ ob=etivo cient:4ico/ ou altru:stico/ a dis(osi0o gratuita do (r(rio
cor(o/ no todo ou e+ (arte/ (ara de(ois da +orte.
Par6gra4o 9nico. " ato de dis(osi0o (ode ser livre+ente revogado a qualquer te+(o.
Art. ';. Ningu)+ (ode ser constrangido a sub+eter3se/ co+ risco de vida/ a trata+ento
+)dico ou a interven0o cir9rgica.
Art. '>. Toda (essoa te+ direito ao no+e/ nele co+(reendidos o (reno+e e o sobreno+e.
Art. '?. " no+e da (essoa n0o (ode ser e+(regado (or outre+ e+ (ublica.es ou
re(resenta.es que a e2(on<a+ ao des(re*o (9blico/ ainda quando n0o <a=a inten0o
di4a+atria.
Art. '@. $e+ autori*a0o/ n0o se (ode usar o no+e al<eio e+ (ro(aganda co+ercial.
Art. 'A. " (seudCni+o adotado (ara atividades l:citas go*a da (rote0o que se d6 ao
no+e.
Art. ,B. $alvo se autori*adas/ ou se necess6rias 8 ad+inistra0o da =ustia ou 8
+anuten0o da orde+ (9blica/ a divulga0o de escritos/ a trans+iss0o da (alavra/ ou a
(ublica0o/ a e2(osi0o ou a utili*a0o da i+age+ de u+a (essoa (oder0o ser (roibidas/ a
seu requeri+ento e se+ (re=u:*o da indeni*a0o que couber/ se l<e atingire+ a <onra/ a boa
4a+a ou a res(eitabilidade/ ou se se destinare+ a 4ins co+erciais.
Par6gra4o 9nico. E+ se tratando de +orto ou de ausente/ s0o (artes leg:ti+as (ara
requerer essa (rote0o o cCn=uge/ os ascendentes ou os descendentes.
Art. ,'. A vida (rivada da (essoa natural ) inviol6vel/ e o =ui*/ a requeri+ento do
interessado/ adotar6 as (rovid5ncias necess6rias (ara i+(edir ou 4a*er cessar ato contr6rio a
esta nor+a.
CAP%T&L" III
#A A&$ENCIA
$e0o I
#a Curadoria dos Fens do Ausente
Art. ,,. #esa(arecendo u+a (essoa do seu do+ic:lio se+ dela <aver not:cia/ se n0o
<ouver dei2ado re(resentante ou (rocurador a que+ caiba ad+inistrar3l<e os bens/ o =ui*/ a
requeri+ento de qualquer interessado ou do Ginist)rio P9blico/ declarar6 a aus5ncia/ e
no+ear3l<e36 curador.
Art. ,1. Ta+b)+ se declarar6 a aus5ncia/ e se no+ear6 curador/ quando o ausente dei2ar
+andat6rio que n0o queira ou n0o (ossa e2ercer ou continuar o +andato/ ou se os seus
(oderes 4ore+ insu4icientes.
Art. ,7. " =ui*/ que no+ear o curador/ 4i2ar3l<e36 os (oderes e obriga.es/ con4or+e as
circunstHncias/ observando/ no que 4or a(lic6vel/ o dis(osto a res(eito dos tutores e curadores.
Art. ,;. " cCn=uge do ausente/ se+(re que n0o este=a se(arado =udicial+ente/ ou de 4ato
(or +ais de dois anos antes da declara0o da aus5ncia/ ser6 o seu leg:ti+o curador.
I '
o
E+ 4alta do cCn=uge/ a curadoria dos bens do ausente incu+be aos (ais ou aos
descendentes/ nesta orde+/ n0o <avendo i+(edi+ento que os iniba de e2ercer o cargo.
I ,
o
Entre os descendentes/ os +ais (r2i+os (recede+ os +ais re+otos.
I 1
o
Na 4alta das (essoas +encionadas/ co+(ete ao =ui* a escol<a do curador.
$e0o II
#a $ucess0o Provisria
Art. ,>. #ecorrido u+ ano da arrecada0o dos bens do ausente/ ou/ se ele dei2ou
re(resentante ou (rocurador/ e+ se (assando tr5s anos/ (oder0o os interessados requerer que
se declare a aus5ncia e se abra (rovisoria+ente a sucess0o.
Art. ,?. Para o e4eito (revisto no artigo anterior/ so+ente se considera+ interessados:
I 3 o cCn=uge n0o se(arado =udicial+ente-
II 3 os <erdeiros (resu+idos/ leg:ti+os ou testa+ent6rios-
III 3 os que tivere+ sobre os bens do ausente direito de(endente de sua +orte-
I! 3 os credores de obriga.es vencidas e n0o (agas.
Art. ,@. A sentena que deter+inar a abertura da sucess0o (rovisria s (rodu*ir6 e4eito
cento e oitenta dias de(ois de (ublicada (ela i+(rensa- +as/ logo que (asse e+ =ulgado/
(roceder3se36 8 abertura do testa+ento/ se <ouver/ e ao invent6rio e (artil<a dos bens/ co+o
se o ausente 4osse 4alecido.
I '
o
Findo o (ra*o a que se re4ere o art. ,>/ e n0o <avendo interessados na sucess0o
(rovisria/ cu+(re ao Ginist)rio P9blico requer53la ao =u:*o co+(etente.
I ,
o
N0o co+(arecendo <erdeiro ou interessado (ara requerer o invent6rio at) trinta dias
de(ois de (assar e+ =ulgado a sentena que +andar abrir a sucess0o (rovisria/ (roceder3se3
6 8 arrecada0o dos bens do ausente (ela 4or+a estabelecida nos arts. '.@'A a '.@,1.
Art. ,A. Antes da (artil<a/ o =ui*/ quando =ulgar conveniente/ ordenar6 a convers0o dos
bens +veis/ su=eitos a deteriora0o ou a e2travio/ e+ i+veis ou e+ t:tulos garantidos (ela
&ni0o.
Art. 1B. "s <erdeiros/ (ara se i+itire+ na (osse dos bens do ausente/ dar0o garantias da
restitui0o deles/ +ediante (en<ores ou <i(otecas equivalentes aos quin<.es res(ectivos.
I '
o
Aquele que tiver direito 8 (osse (rovisria/ +as n0o (uder (restar a garantia e2igida
neste artigo/ ser6 e2clu:do/ +antendo3se os bens que l<e devia+ caber sob a ad+inistra0o do
curador/ ou de outro <erdeiro designado (elo =ui*/ e que (reste essa garantia.
I ,
o
"s ascendentes/ os descendentes e o cCn=uge/ u+a ve* (rovada a sua qualidade de
<erdeiros/ (oder0o/ inde(endente+ente de garantia/ entrar na (osse dos bens do ausente.
Art. 1'. "s i+veis do ausente s se (oder0o alienar/ n0o sendo (or desa(ro(ria0o/ ou
<i(otecar/ quando o ordene o =ui*/ (ara l<es evitar a ru:na.
Art. 1,. E+(ossados nos bens/ os sucessores (rovisrios 4icar0o re(resentando ativa e
(assiva+ente o ausente/ de +odo que contra eles correr0o as a.es (endentes e as que de
4uturo 8quele 4ore+ +ovidas.
Art. 11. " descendente/ ascendente ou cCn=uge que 4or sucessor (rovisrio do ausente/
4ar6 seus todos os 4rutos e rendi+entos dos bens que a este coubere+- os outros sucessores/
(or)+/ dever0o ca(itali*ar +etade desses 4rutos e rendi+entos/ segundo o dis(osto no art. ,A/
de acordo co+ o re(resentante do Ginist)rio P9blico/ e (restar anual+ente contas ao =ui*
co+(etente.
Par6gra4o 9nico. $e o ausente a(arecer/ e 4icar (rovado que a aus5ncia 4oi volunt6ria e
in=usti4icada/ (erder6 ele/ e+ 4avor do sucessor/ sua (arte nos 4rutos e rendi+entos.
Art. 17. " e2clu:do/ segundo o art. 1B/ da (osse (rovisria (oder6/ =usti4icando 4alta de
+eios/ requerer l<e se=a entregue +etade dos rendi+entos do quin<0o que l<e tocaria.
Art. 1;. $e durante a (osse (rovisria se (rovar a )(oca e2ata do 4aleci+ento do ausente/
considerar3se36/ nessa data/ aberta a sucess0o e+ 4avor dos <erdeiros/ que o era+ 8quele
te+(o.
Art. 1>. $e o ausente a(arecer/ ou se l<e (rovar a e2ist5ncia/ de(ois de estabelecida a
(osse (rovisria/ cessar0o (ara logo as vantagens dos sucessores nela i+itidos/ 4icando/
todavia/ obrigados a to+ar as +edidas assecuratrias (recisas/ at) a entrega dos bens a seu
dono.
$e0o III
#a $ucess0o #e4initiva
Art. 1?. #e* anos de(ois de (assada e+ =ulgado a sentena que concede a abertura da
sucess0o (rovisria/ (oder0o os interessados requerer a sucess0o de4initiva e o levanta+ento
das cau.es (restadas.
Art. 1@. Pode3se requerer a sucess0o de4initiva/ ta+b)+/ (rovando3se que o ausente
conta oitenta anos de idade/ e que de cinco data+ as 9lti+as not:cias dele.
Art. 1A. Regressando o ausente nos de* anos seguintes 8 abertura da sucess0o de4initiva/
ou algu+ de seus descendentes ou ascendentes/ aquele ou estes <aver0o s os bens
e2istentes no estado e+ que se ac<are+/ os sub3rogados e+ seu lugar/ ou o (reo que os
<erdeiros e de+ais interessados <ouvere+ recebido (elos bens alienados de(ois daquele
te+(o.
Par6gra4o 9nico. $e/ nos de* anos a que se re4ere este artigo/ o ausente n0o regressar/ e
nen<u+ interessado (ro+over a sucess0o de4initiva/ os bens arrecadados (assar0o ao
do+:nio do Gunic:(io ou do #istrito Federal/ se locali*ados nas res(ectivas circunscri.es/
incor(orando3se ao do+:nio da &ni0o/ quando situados e+ territrio 4ederal.
T%T&L" II
#A$ PE$$"A$ J&R%#ICA$
CAP%T&L" I
#I$P"$IKLE$ ERAI$
Art. 7B. As (essoas =ur:dicas s0o de direito (9blico/ interno ou e2terno/ e de direito
(rivado.
Art. 7'. $0o (essoas =ur:dicas de direito (9blico interno:
I 3 a &ni0o-
II 3 os Estados/ o #istrito Federal e os Territrios-
III 3 os Gunic:(ios-
I! 3 as autarquias/ inclusive as associa.es (9blicas- MReda0o dada (ela Lei nN ''.'B?/
de ,BB;O
! 3 as de+ais entidades de car6ter (9blico criadas (or lei.
Par6gra4o 9nico. $alvo dis(osi0o e+ contr6rio/ as (essoas =ur:dicas de direito (9blico/ a
que se ten<a dado estrutura de direito (rivado/ rege+3se/ no que couber/ quanto ao seu
4unciona+ento/ (elas nor+as deste Cdigo.
Art. 7,. $0o (essoas =ur:dicas de direito (9blico e2terno os Estados estrangeiros e todas
as (essoas que 4ore+ regidas (elo direito internacional (9blico.
Art. 71. As (essoas =ur:dicas de direito (9blico interno s0o civil+ente res(ons6veis (or
atos dos seus agentes que nessa qualidade cause+ danos a terceiros/ ressalvado direito
regressivo contra os causadores do dano/ se <ouver/ (or (arte destes/ cul(a ou dolo.
Art. 77. $0o (essoas =ur:dicas de direito (rivado:
I 3 as associa.es-
II 3 as sociedades-
III 3 as 4unda.es.
I! 3 as organi*a.es religiosas- MInclu:do (ela Lei nN 'B.@,;/ de ,,.',.,BB1O
! 3 os (artidos (ol:ticos. MInclu:do (ela Lei nN 'B.@,;/ de ,,.',.,BB1O
I '
o
$0o livres a cria0o/ a organi*a0o/ a estrutura0o interna e o 4unciona+ento das
organi*a.es religiosas/ sendo vedado ao (oder (9blico negar3l<es recon<eci+ento ou registro
dos atos constitutivos e necess6rios ao seu 4unciona+ento. MInclu:do (ela Lei nN 'B.@,;/ de
,,.',.,BB1O
I ,
o
As dis(osi.es concernentes 8s associa.es a(lica+3se subsidiaria+ente 8s
sociedades que s0o ob=eto do Livro II da Parte Es(ecial deste Cdigo. MInclu:do (ela Lei nN
'B.@,;/ de ,,.',.,BB1O
I 1
o
"s (artidos (ol:ticos ser0o organi*ados e 4uncionar0o con4or+e o dis(osto e+ lei
es(ec:4ica. MInclu:do (ela Lei nN 'B.@,;/ de ,,.',.,BB1O
Art. 7;. Co+ea a e2ist5ncia legal das (essoas =ur:dicas de direito (rivado co+ a
inscri0o do ato constitutivo no res(ectivo registro/ (recedida/ quando necess6rio/ de
autori*a0o ou a(rova0o do Poder E2ecutivo/ averbando3se no registro todas as altera.es
(or que (assar o ato constitutivo.
Par6gra4o 9nico. #ecai e+ tr5s anos o direito de anular a constitui0o das (essoas
=ur:dicas de direito (rivado/ (or de4eito do ato res(ectivo/ contado o (ra*o da (ublica0o de sua
inscri0o no registro.
Art. 7>. " registro declarar6:
I 3 a deno+ina0o/ os 4ins/ a sede/ o te+(o de dura0o e o 4undo social/ quando <ouver-
II 3 o no+e e a individuali*a0o dos 4undadores ou instituidores/ e dos diretores-
III 3 o +odo (or que se ad+inistra e re(resenta/ ativa e (assiva+ente/ =udicial e
e2tra=udicial+ente-
I! 3 se o ato constitutivo ) re4or+6vel no tocante 8 ad+inistra0o/ e de que +odo-
! 3 se os +e+bros res(onde+/ ou n0o/ subsidiaria+ente/ (elas obriga.es sociais-
!I 3 as condi.es de e2tin0o da (essoa =ur:dica e o destino do seu (atri+Cnio/ nesse
caso.
Art. 7?. "briga+ a (essoa =ur:dica os atos dos ad+inistradores/ e2ercidos nos li+ites de
seus (oderes de4inidos no ato constitutivo.
Art. 7@. $e a (essoa =ur:dica tiver ad+inistra0o coletiva/ as decis.es se to+ar0o (ela
+aioria de votos dos (resentes/ salvo se o ato constitutivo dis(user de +odo diverso.
Par6gra4o 9nico. #ecai e+ tr5s anos o direito de anular as decis.es a que se re4ere este
artigo/ quando violare+ a lei ou estatuto/ ou 4ore+ eivadas de erro/ dolo/ si+ula0o ou 4raude.
Art. 7A. $e a ad+inistra0o da (essoa =ur:dica vier a 4altar/ o =ui*/ a requeri+ento de
qualquer interessado/ no+ear3l<e36 ad+inistrador (rovisrio.
Art. ;B. E+ caso de abuso da (ersonalidade =ur:dica/ caracteri*ado (elo desvio de
4inalidade/ ou (ela con4us0o (atri+onial/ (ode o =ui* decidir/ a requeri+ento da (arte/ ou do
Ginist)rio P9blico quando l<e couber intervir no (rocesso/ que os e4eitos de certas e
deter+inadas rela.es de obriga.es se=a+ estendidos aos bens (articulares dos
ad+inistradores ou scios da (essoa =ur:dica.
Art. ;'. Nos casos de dissolu0o da (essoa =ur:dica ou cassada a autori*a0o (ara seu
4unciona+ento/ ela subsistir6 (ara os 4ins de liquida0o/ at) que esta se conclua.
I '
o
Far3se36/ no registro onde a (essoa =ur:dica estiver inscrita/ a averba0o de sua
dissolu0o.
I ,
o
As dis(osi.es (ara a liquida0o das sociedades a(lica+3se/ no que couber/ 8s
de+ais (essoas =ur:dicas de direito (rivado.
I 1
o
Encerrada a liquida0o/ (ro+over3se36 o cancela+ento da inscri0o da (essoa
=ur:dica.
Art. ;,. A(lica3se 8s (essoas =ur:dicas/ no que couber/ a (rote0o dos direitos da
(ersonalidade.
CAP%T&L" II
#A$ A$$"CIAKLE$
Art. ;1. Constitue+3se as associa.es (ela uni0o de (essoas que se organi*e+ (ara 4ins
n0o econC+icos.
Par6gra4o 9nico. N0o <6/ entre os associados/ direitos e obriga.es rec:(rocos.
Art. ;7. $ob (ena de nulidade/ o estatuto das associa.es conter6:
I 3 a deno+ina0o/ os 4ins e a sede da associa0o-
II 3 os requisitos (ara a ad+iss0o/ de+iss0o e e2clus0o dos associados-
III 3 os direitos e deveres dos associados-
I! 3 as 4ontes de recursos (ara sua +anuten0o-
! P o +odo de constitui0o e de 4unciona+ento dos rg0os deliberativos- MReda0o dada
(ela Lei nN ''.',?/ de ,BB;O
!I 3 as condi.es (ara a altera0o das dis(osi.es estatut6rias e (ara a dissolu0o.
!II P a 4or+a de gest0o ad+inistrativa e de a(rova0o das res(ectivas contas. MInclu:do
(ela Lei nN ''.',?/ de ,BB;O
Art. ;;. "s associados deve+ ter iguais direitos/ +as o estatuto (oder6 instituir categorias
co+ vantagens es(eciais.
Art. ;>. A qualidade de associado ) intrans+iss:vel/ se o estatuto n0o dis(user o contr6rio.
Par6gra4o 9nico. $e o associado 4or titular de quota ou 4ra0o ideal do (atri+Cnio da
associa0o/ a trans4er5ncia daquela n0o i+(ortar6/ de per si/ na atribui0o da qualidade de
associado ao adquirente ou ao <erdeiro/ salvo dis(osi0o diversa do estatuto.
Art. ;?. A e2clus0o do associado s ) ad+iss:vel <avendo =usta causa/ assi+ recon<ecida
e+ (rocedi+ento que assegure direito de de4esa e de recurso/ nos ter+os (revistos no
estatuto. MReda0o dada (ela Lei nN ''.',?/ de ,BB;O
Par6gra4o 9nico.MRevogado (ela Lei nN ''.',?/ de ,BB;O
Art. ;@. Nen<u+ associado (oder6 ser i+(edido de e2ercer direito ou 4un0o que l<e
ten<a sido legiti+a+ente con4erido/ a n0o ser nos casos e (ela 4or+a (revistos na lei ou no
estatuto.
Art. ;A. Co+(ete (rivativa+ente 8 asse+bl)ia geral: MReda0o dada (ela Lei nN ''.',?/
de ,BB;O
I P destituir os ad+inistradores- MReda0o dada (ela Lei nN ''.',?/ de ,BB;O
II P alterar o estatuto. MReda0o dada (ela Lei nN ''.',?/ de ,BB;O
Par6gra4o 9nico. Para as delibera.es a que se re4ere+ os incisos I e II deste artigo )
e2igido delibera0o da asse+bl)ia es(ecial+ente convocada (ara esse 4i+/ cu=o quoru+ ser6
o estabelecido no estatuto/ be+ co+o os crit)rios de elei0o dos ad+inistradores. MReda0o
dada (ela Lei nN ''.',?/ de ,BB;O
Art. >B. A convoca0o dos rg0os deliberativos 4ar3se36 na 4or+a do estatuto/ garantido a
'Q; Mu+ quintoO dos associados o direito de (ro+ov53la. MReda0o dada (ela Lei nN ''.',?/ de
,BB;O
Art. >'. #issolvida a associa0o/ o re+anescente do seu (atri+Cnio l:quido/ de(ois de
dedu*idas/ se 4or o caso/ as quotas ou 4ra.es ideais re4eridas no (ar6gra4o 9nico do art. ;>/
ser6 destinado 8 entidade de 4ins n0o econC+icos designada no estatuto/ ou/ o+isso este/ (or
delibera0o dos associados/ 8 institui0o +unici(al/ estadual ou 4ederal/ de 4ins id5nticos ou
se+el<antes.
I '
o
Por cl6usula do estatuto ou/ no seu sil5ncio/ (or delibera0o dos associados/ (ode+
estes/ antes da destina0o do re+anescente re4erida neste artigo/ receber e+ restitui0o/
atuali*ado o res(ectivo valor/ as contribui.es que tivere+ (restado ao (atri+Cnio da
associa0o.
I ,
o
N0o e2istindo no Gunic:(io/ no Estado/ no #istrito Federal ou no Territrio/ e+ que a
associa0o tiver sede/ institui0o nas condi.es indicadas neste artigo/ o que re+anescer do
seu (atri+Cnio se devolver6 8 Fa*enda do Estado/ do #istrito Federal ou da &ni0o.
CAP%T&L" III
#A$ F&N#AKLE$
Art. >,. Para criar u+a 4unda0o/ o seu instituidor 4ar6/ (or escritura (9blica ou
testa+ento/ dota0o es(ecial de bens livres/ es(eci4icando o 4i+ a que se destina/ e
declarando/ se quiser/ a +aneira de ad+inistr63la.
Par6gra4o 9nico. A 4unda0o so+ente (oder6 constituir3se (ara 4ins religiosos/ +orais/
culturais ou de assist5ncia.
Art. >1. Ruando insu4icientes (ara constituir a 4unda0o/ os bens a ela destinados ser0o/
se de outro +odo n0o dis(user o instituidor/ incor(orados e+ outra 4unda0o que se (ro(on<a
a 4i+ igual ou se+el<ante.
Art. >7. Constitu:da a 4unda0o (or negcio =ur:dico entre vivos/ o instituidor ) obrigado a
trans4erir3l<e a (ro(riedade/ ou outro direito real/ sobre os bens dotados/ e/ se n0o o 4i*er/
ser0o registrados/ e+ no+e dela/ (or +andado =udicial.
Art. >;. Aqueles a que+ o instituidor co+eter a a(lica0o do (atri+Cnio/ e+ tendo ci5ncia
do encargo/ 4or+ular0o logo/ de acordo co+ as suas bases Mart. >,O/ o estatuto da 4unda0o
(ro=etada/ sub+etendo3o/ e+ seguida/ 8 a(rova0o da autoridade co+(etente/ co+ recurso ao
=ui*.
Par6gra4o 9nico. $e o estatuto n0o 4or elaborado no (ra*o assinado (elo instituidor/ ou/
n0o <avendo (ra*o/ e+ cento e oitenta dias/ a incu+b5ncia caber6 ao Ginist)rio P9blico.
Art. >>. !elar6 (elas 4unda.es o Ginist)rio P9blico do Estado onde situadas.
I '
o
$e 4uncionare+ no #istrito Federal/ ou e+ Territrio/ caber6 o encargo ao Ginist)rio
P9blico Federal. M!ide A#IN nN ,.?A73@O
I ,
o
$e estendere+ a atividade (or +ais de u+ Estado/ caber6 o encargo/ e+ cada u+
deles/ ao res(ectivo Ginist)rio P9blico.
Art. >?. Para que se (ossa alterar o estatuto da 4unda0o ) +ister que a re4or+a:
I 3 se=a deliberada (or dois teros dos co+(etentes (ara gerir e re(resentar a 4unda0o-
II 3 n0o contrarie ou desvirtue o 4i+ desta-
III 3 se=a a(rovada (elo rg0o do Ginist)rio P9blico/ e/ caso este a denegue/ (oder6 o =ui*
su(ri3la/ a requeri+ento do interessado.
Art. >@. Ruando a altera0o n0o <ouver sido a(rovada (or vota0o unHni+e/ os
ad+inistradores da 4unda0o/ ao sub+etere+ o estatuto ao rg0o do Ginist)rio P9blico/
requerer0o que se d5 ci5ncia 8 +inoria vencida (ara i+(ugn63la/ se quiser/ e+ de* dias.
Art. >A. Tornando3se il:cita/ i+(oss:vel ou in9til a 4inalidade a que visa a 4unda0o/ ou
vencido o (ra*o de sua e2ist5ncia/ o rg0o do Ginist)rio P9blico/ ou qualquer interessado/ l<e
(ro+over6 a e2tin0o/ incor(orando3se o seu (atri+Cnio/ salvo dis(osi0o e+ contr6rio no ato
constitutivo/ ou no estatuto/ e+ outra 4unda0o/ designada (elo =ui*/ que se (ro(on<a a 4i+
igual ou se+el<ante.
T%T&L" III
#o #o+ic:lio
Art. ?B. " do+ic:lio da (essoa natural ) o lugar onde ela estabelece a sua resid5ncia co+
Hni+o de4initivo.
Art. ?'. $e/ (or)+/ a (essoa natural tiver diversas resid5ncias/ onde/ alternada+ente/
viva/ considerar3se36 do+ic:lio seu qualquer delas.
Art. ?,. D ta+b)+ do+ic:lio da (essoa natural/ quanto 8s rela.es concernentes 8
(ro4iss0o/ o lugar onde esta ) e2ercida.
Par6gra4o 9nico. $e a (essoa e2ercitar (ro4iss0o e+ lugares diversos/ cada u+ deles
constituir6 do+ic:lio (ara as rela.es que l<e corres(ondere+.
Art. ?1. Ter3se36 (or do+ic:lio da (essoa natural/ que n0o ten<a resid5ncia <abitual/ o
lugar onde 4or encontrada.
Art. ?7. Guda3se o do+ic:lio/ trans4erindo a resid5ncia/ co+ a inten0o +ani4esta de o
+udar.
Par6gra4o 9nico. A (rova da inten0o resultar6 do que declarar a (essoa 8s
+unici(alidades dos lugares/ que dei2a/ e (ara onde vai/ ou/ se tais declara.es n0o 4i*er/ da
(r(ria +udana/ co+ as circunstHncias que a aco+(an<are+.
Art. ?;. Ruanto 8s (essoas =ur:dicas/ o do+ic:lio ):
I 3 da &ni0o/ o #istrito Federal-
II 3 dos Estados e Territrios/ as res(ectivas ca(itais-
III 3 do Gunic:(io/ o lugar onde 4uncione a ad+inistra0o +unici(al-
I! 3 das de+ais (essoas =ur:dicas/ o lugar onde 4uncionare+ as res(ectivas diretorias e
ad+inistra.es/ ou onde elegere+ do+ic:lio es(ecial no seu estatuto ou atos constitutivos.
I '
o
Tendo a (essoa =ur:dica diversos estabeleci+entos e+ lugares di4erentes/ cada u+
deles ser6 considerado do+ic:lio (ara os atos nele (raticados.
I ,
o
$e a ad+inistra0o/ ou diretoria/ tiver a sede no estrangeiro/ <aver3se36 (or do+ic:lio
da (essoa =ur:dica/ no tocante 8s obriga.es contra:das (or cada u+a das suas ag5ncias/ o
lugar do estabeleci+ento/ sito no Frasil/ a que ela corres(onder.
Art. ?>. T5+ do+ic:lio necess6rio o inca(a*/ o servidor (9blico/ o +ilitar/ o +ar:ti+o e o
(reso.
Par6gra4o 9nico. " do+ic:lio do inca(a* ) o do seu re(resentante ou assistente- o do
servidor (9blico/ o lugar e+ que e2ercer (er+anente+ente suas 4un.es- o do +ilitar/ onde
servir/ e/ sendo da Garin<a ou da Aeron6utica/ a sede do co+ando a que se encontrar
i+ediata+ente subordinado- o do +ar:ti+o/ onde o navio estiver +atriculado- e o do (reso/ o
lugar e+ que cu+(rir a sentena.
Art. ??. " agente di(lo+6tico do Frasil/ que/ citado no estrangeiro/ alegar
e2traterritorialidade se+ designar onde te+/ no (a:s/ o seu do+ic:lio/ (oder6 ser de+andado
no #istrito Federal ou no 9lti+o (onto do territrio brasileiro onde o teve.
Art. ?@. Nos contratos escritos/ (oder0o os contratantes es(eci4icar do+ic:lio onde se
e2ercite+ e cu+(ra+ os direitos e obriga.es deles resultantes.
LI!R" II
#"$ FEN$
T%T&L" SNIC"
#as #i4erentes Classes de Fens
CAP%T&L" I
#os Fens Considerados e+ $i Ges+os
$e0o I
#os Fens I+veis
Art. ?A. $0o bens i+veis o solo e tudo quanto se l<e incor(orar natural ou arti4icial+ente.
Art. @B. Considera+3se i+veis (ara os e4eitos legais:
I 3 os direitos reais sobre i+veis e as a.es que os assegura+-
II 3 o direito 8 sucess0o aberta.
Art. @'. N0o (erde+ o car6ter de i+veis:
I 3 as edi4ica.es que/ se(aradas do solo/ +as conservando a sua unidade/ 4ore+
re+ovidas (ara outro local-
II 3 os +ateriais (rovisoria+ente se(arados de u+ (r)dio/ (ara nele se ree+(regare+.
$e0o II
#os Fens Gveis
Art. @,. $0o +veis os bens suscet:veis de +ovi+ento (r(rio/ ou de re+o0o (or 4ora
al<eia/ se+ altera0o da substHncia ou da destina0o econC+ico3social.
Art. @1. Considera+3se +veis (ara os e4eitos legais:
I 3 as energias que ten<a+ valor econC+ico-
II 3 os direitos reais sobre ob=etos +veis e as a.es corres(ondentes-
III 3 os direitos (essoais de car6ter (atri+onial e res(ectivas a.es.
Art. @7. "s +ateriais destinados a algu+a constru0o/ enquanto n0o 4ore+ e+(regados/
conserva+ sua qualidade de +veis- readquire+ essa qualidade os (rovenientes da de+oli0o
de algu+ (r)dio.
$e0o III
#os Fens Fung:veis e Consu+:veis
Art. @;. $0o 4ung:veis os +veis que (ode+ substituir3se (or outros da +es+a es()cie/
qualidade e quantidade.
Art. @>. $0o consu+:veis os bens +veis cu=o uso i+(orta destrui0o i+ediata da (r(ria
substHncia/ sendo ta+b)+ considerados tais os destinados 8 aliena0o.
$e0o I!
#os Fens #ivis:veis
Art. @?. Fens divis:veis s0o os que se (ode+ 4racionar se+ altera0o na sua substHncia/
di+inui0o consider6vel de valor/ ou (re=u:*o do uso a que se destina+.
Art. @@. "s bens natural+ente divis:veis (ode+ tornar3se indivis:veis (or deter+ina0o da
lei ou (or vontade das (artes.
$e0o !
#os Fens $ingulares e Coletivos
Art. @A. $0o singulares os bens que/ e+bora reunidos/ se considera+ de per si/
inde(endente+ente dos de+ais.
Art. AB. Constitui universalidade de 4ato a (luralidade de bens singulares que/ (ertinentes
8 +es+a (essoa/ ten<a+ destina0o unit6ria.
Par6gra4o 9nico. "s bens que 4or+a+ essa universalidade (ode+ ser ob=eto de rela.es
=ur:dicas (r(rias.
Art. A'. Constitui universalidade de direito o co+(le2o de rela.es =ur:dicas/ de u+a
(essoa/ dotadas de valor econC+ico.
CAP%T&L" II
#os Fens Reci(roca+ente Considerados
Art. A,. Princi(al ) o be+ que e2iste sobre si/ abstrata ou concreta+ente- acessrio/
aquele cu=a e2ist5ncia su(.e a do (rinci(al.
Art. A1. $0o (ertenas os bens que/ n0o constituindo (artes integrantes/ se destina+/ de
+odo duradouro/ ao uso/ ao servio ou ao a4or+osea+ento de outro.
Art. A7. "s negcios =ur:dicos que di*e+ res(eito ao be+ (rinci(al n0o abrange+ as
(ertenas/ salvo se o contr6rio resultar da lei/ da +ani4esta0o de vontade/ ou das
circunstHncias do caso.
Art. A;. A(esar de ainda n0o se(arados do be+ (rinci(al/ os 4rutos e (rodutos (ode+ ser
ob=eto de negcio =ur:dico.
Art. A>. As ben4eitorias (ode+ ser volu(tu6rias/ 9teis ou necess6rias.
I '
o
$0o volu(tu6rias as de +ero deleite ou recreio/ que n0o au+enta+ o uso <abitual do
be+/ ainda que o torne+ +ais agrad6vel ou se=a+ de elevado valor.
I ,
o
$0o 9teis as que au+enta+ ou 4acilita+ o uso do be+.
I 1
o
$0o necess6rias as que t5+ (or 4i+ conservar o be+ ou evitar que se deteriore.
Art. A?. N0o se considera+ ben4eitorias os +el<ora+entos ou acr)sci+os sobrevindos ao
be+ se+ a interven0o do (ro(riet6rio/ (ossuidor ou detentor.
CAP%T&L" III
#os Fens P9blicos
Art. A@. $0o (9blicos os bens do do+:nio nacional (ertencentes 8s (essoas =ur:dicas de
direito (9blico interno- todos os outros s0o (articulares/ se=a qual 4or a (essoa a que
(ertencere+.
Art. AA. $0o bens (9blicos:
I 3 os de uso co+u+ do (ovo/ tais co+o rios/ +ares/ estradas/ ruas e (raas-
II 3 os de uso es(ecial/ tais co+o edi4:cios ou terrenos destinados a servio ou
estabeleci+ento da ad+inistra0o 4ederal/ estadual/ territorial ou +unici(al/ inclusive os de
suas autarquias-
III 3 os do+inicais/ que constitue+ o (atri+Cnio das (essoas =ur:dicas de direito (9blico/
co+o ob=eto de direito (essoal/ ou real/ de cada u+a dessas entidades.
Par6gra4o 9nico. N0o dis(ondo a lei e+ contr6rio/ considera+3se do+inicais os bens
(ertencentes 8s (essoas =ur:dicas de direito (9blico a que se ten<a dado estrutura de direito
(rivado.
Art. 'BB. "s bens (9blicos de uso co+u+ do (ovo e os de uso es(ecial s0o inalien6veis/
enquanto conservare+ a sua quali4ica0o/ na 4or+a que a lei deter+inar.
Art. 'B'. "s bens (9blicos do+inicais (ode+ ser alienados/ observadas as e2ig5ncias da
lei.
Art. 'B,. "s bens (9blicos n0o est0o su=eitos a usuca(i0o.
Art. 'B1. " uso co+u+ dos bens (9blicos (ode ser gratuito ou retribu:do/ con4or+e 4or
estabelecido legal+ente (ela entidade a cu=a ad+inistra0o (ertencere+.
LI!R" III
#os Fatos Jur:dicos
T%T&L" I
#o Negcio Jur:dico
CAP%T&L" I
#is(osi.es erais
Art. 'B7. A validade do negcio =ur:dico requer:
I 3 agente ca(a*-
II 3 ob=eto l:cito/ (oss:vel/ deter+inado ou deter+in6vel-
III 3 4or+a (rescrita ou n0o de4esa e+ lei.
Art. 'B;. A inca(acidade relativa de u+a das (artes n0o (ode ser invocada (ela outra e+
bene4:cio (r(rio/ ne+ a(roveita aos co3interessados ca(a*es/ salvo se/ neste caso/ 4or
indivis:vel o ob=eto do direito ou da obriga0o co+u+.
Art. 'B>. A i+(ossibilidade inicial do ob=eto n0o invalida o negcio =ur:dico se 4or relativa/
ou se cessar antes de reali*ada a condi0o a que ele estiver subordinado.
Art. 'B?. A validade da declara0o de vontade n0o de(ender6 de 4or+a es(ecial/ sen0o
quando a lei e2(ressa+ente a e2igir.
Art. 'B@. N0o dis(ondo a lei e+ contr6rio/ a escritura (9blica ) essencial 8 validade dos
negcios =ur:dicos que vise+ 8 constitui0o/ trans4er5ncia/ +odi4ica0o ou ren9ncia de direitos
reais sobre i+veis de valor su(erior a trinta ve*es o +aior sal6rio +:ni+o vigente no Pa:s.
Art. 'BA. No negcio =ur:dico celebrado co+ a cl6usula de n0o valer se+ instru+ento
(9blico/ este ) da substHncia do ato.
Art. ''B. A +ani4esta0o de vontade subsiste ainda que o seu autor <a=a 4eito a reserva
+ental de n0o querer o que +ani4estou/ salvo se dela o destinat6rio tin<a con<eci+ento.
Art. '''. " sil5ncio i+(orta anu5ncia/ quando as circunstHncias ou os usos o autori*are+/
e n0o 4or necess6ria a declara0o de vontade e2(ressa.
Art. '',. Nas declara.es de vontade se atender6 +ais 8 inten0o nelas consubstanciada
do que ao sentido literal da linguage+.
Art. ''1. "s negcios =ur:dicos deve+ ser inter(retados con4or+e a boa34) e os usos do
lugar de sua celebra0o.
Art. ''7. "s negcios =ur:dicos ben)4icos e a ren9ncia inter(reta+3se estrita+ente.
CAP%T&L" II
#a Re(resenta0o
Art. '';. "s (oderes de re(resenta0o con4ere+3se (or lei ou (elo interessado.
Art. ''>. A +ani4esta0o de vontade (elo re(resentante/ nos li+ites de seus (oderes/
(rodu* e4eitos e+ rela0o ao re(resentado.
Art. ''?. $alvo se o (er+itir a lei ou o re(resentado/ ) anul6vel o negcio =ur:dico que o
re(resentante/ no seu interesse ou (or conta de outre+/ celebrar consigo +es+o.
Par6gra4o 9nico. Para esse e4eito/ te+3se co+o celebrado (elo re(resentante o negcio
reali*ado (or aquele e+ que+ os (oderes <ouvere+ sido subestabelecidos.
Art. ''@. " re(resentante ) obrigado a (rovar 8s (essoas/ co+ que+ tratar e+ no+e do
re(resentado/ a sua qualidade e a e2tens0o de seus (oderes/ sob (ena de/ n0o o 4a*endo/
res(onder (elos atos que a estes e2cedere+.
Art. ''A. D anul6vel o negcio conclu:do (elo re(resentante e+ con4lito de interesses co+
o re(resentado/ se tal 4ato era ou devia ser do con<eci+ento de que+ co+ aquele tratou.
Par6gra4o 9nico. D de cento e oitenta dias/ a contar da conclus0o do negcio ou da
cessa0o da inca(acidade/ o (ra*o de decad5ncia (ara (leitear3se a anula0o (revista neste
artigo.
Art. ',B. "s requisitos e os e4eitos da re(resenta0o legal s0o os estabelecidos nas
nor+as res(ectivas- os da re(resenta0o volunt6ria s0o os da Parte Es(ecial deste Cdigo.
CAP%T&L" III
#a Condi0o/ do Ter+o e do Encargo
Art. ','. Considera3se condi0o a cl6usula que/ derivando e2clusiva+ente da vontade
das (artes/ subordina o e4eito do negcio =ur:dico a evento 4uturo e incerto.
Art. ',,. $0o l:citas/ e+ geral/ todas as condi.es n0o contr6rias 8 lei/ 8 orde+ (9blica ou
aos bons costu+es- entre as condi.es de4esas se inclue+ as que (rivare+ de todo e4eito o
negcio =ur:dico/ ou o su=eitare+ ao (uro arb:trio de u+a das (artes.
Art. ',1. Invalida+ os negcios =ur:dicos que l<es s0o subordinados:
I 3 as condi.es 4:sica ou =uridica+ente i+(oss:veis/ quando sus(ensivas-
II 3 as condi.es il:citas/ ou de 4a*er coisa il:cita-
III 3 as condi.es inco+(reens:veis ou contraditrias.
Art. ',7. T5+3se (or ine2istentes as condi.es i+(oss:veis/ quando resolutivas/ e as de
n0o 4a*er coisa i+(oss:vel.
Art. ',;. $ubordinando3se a e4ic6cia do negcio =ur:dico 8 condi0o sus(ensiva/ enquanto
esta se n0o veri4icar/ n0o se ter6 adquirido o direito/ a que ele visa.
Art. ',>. $e algu)+ dis(user de u+a coisa sob condi0o sus(ensiva/ e/ (endente esta/
4i*er quanto 8quela novas dis(osi.es/ estas n0o ter0o valor/ reali*ada a condi0o/ se co+ ela
4ore+ inco+(at:veis.
Art. ',?. $e 4or resolutiva a condi0o/ enquanto esta se n0o reali*ar/ vigorar6 o negcio
=ur:dico/ (odendo e2ercer3se desde a conclus0o deste o direito (or ele estabelecido.
Art. ',@. $obrevindo a condi0o resolutiva/ e2tingue3se/ (ara todos os e4eitos/ o direito a
que ela se o(.e- +as/ se a(osta a u+ negcio de e2ecu0o continuada ou (eridica/ a sua
reali*a0o/ salvo dis(osi0o e+ contr6rio/ n0o te+ e4ic6cia quanto aos atos =6 (raticados/
desde que co+(at:veis co+ a nature*a da condi0o (endente e con4or+e aos dita+es de boa3
4).
Art. ',A. Re(uta3se veri4icada/ quanto aos e4eitos =ur:dicos/ a condi0o cu=o i+(le+ento
4or +aliciosa+ente obstado (ela (arte a que+ des4avorecer/ considerando3se/ ao contr6rio/
n0o veri4icada a condi0o +aliciosa+ente levada a e4eito (or aquele a que+ a(roveita o seu
i+(le+ento.
Art. '1B. Ao titular do direito eventual/ nos casos de condi0o sus(ensiva ou resolutiva/ )
(er+itido (raticar os atos destinados a conserv63lo.
Art. '1'. " ter+o inicial sus(ende o e2erc:cio/ +as n0o a aquisi0o do direito.
Art. '1,. $alvo dis(osi0o legal ou convencional e+ contr6rio/ co+(uta+3se os (ra*os/
e2clu:do o dia do co+eo/ e inclu:do o do venci+ento.
I '
o
$e o dia do venci+ento cair e+ 4eriado/ considerar3se36 (rorrogado o (ra*o at) o
seguinte dia 9til.
I ,
o
Geado considera3se/ e+ qualquer +5s/ o seu d)ci+o quinto dia.
I 1
o
"s (ra*os de +eses e anos e2(ira+ no dia de igual n9+ero do de in:cio/ ou no
i+ediato/ se 4altar e2ata corres(ond5ncia.
I 7
o
"s (ra*os 4i2ados (or <ora contar3se30o de +inuto a +inuto.
Art. '11. Nos testa+entos/ (resu+e3se o (ra*o e+ 4avor do <erdeiro/ e/ nos contratos/ e+
(roveito do devedor/ salvo/ quanto a esses/ se do teor do instru+ento/ ou das circunstHncias/
resultar que se estabeleceu a bene4:cio do credor/ ou de a+bos os contratantes.
Art. '17. "s negcios =ur:dicos entre vivos/ se+ (ra*o/ s0o e2eqT:veis desde logo/ salvo
se a e2ecu0o tiver de ser 4eita e+ lugar diverso ou de(ender de te+(o.
Art. '1;. Ao ter+o inicial e 4inal a(lica+3se/ no que couber/ as dis(osi.es relativas 8
condi0o sus(ensiva e resolutiva.
Art. '1>. " encargo n0o sus(ende a aquisi0o ne+ o e2erc:cio do direito/ salvo quando
e2(ressa+ente i+(osto no negcio =ur:dico/ (elo dis(onente/ co+o condi0o sus(ensiva.
Art. '1?. Considera3se n0o escrito o encargo il:cito ou i+(oss:vel/ salvo se constituir o
+otivo deter+inante da liberalidade/ caso e+ que se invalida o negcio =ur:dico.
CAP%T&L" I!
#os #e4eitos do Negcio Jur:dico
$e0o I
#o Erro ou IgnorHncia
Art. '1@. $0o anul6veis os negcios =ur:dicos/ quando as declara.es de vontade
e+anare+ de erro substancial que (oderia ser (ercebido (or (essoa de dilig5ncia nor+al/ e+
4ace das circunstHncias do negcio.
Art. '1A. " erro ) substancial quando:
I 3 interessa 8 nature*a do negcio/ ao ob=eto (rinci(al da declara0o/ ou a algu+a das
qualidades a ele essenciais-
II 3 concerne 8 identidade ou 8 qualidade essencial da (essoa a que+ se re4ira a
declara0o de vontade/ desde que ten<a in4lu:do nesta de +odo relevante-
III 3 sendo de direito e n0o i+(licando recusa 8 a(lica0o da lei/ 4or o +otivo 9nico ou
(rinci(al do negcio =ur:dico.
Art. '7B. " 4also +otivo s vicia a declara0o de vontade quando e2(resso co+o ra*0o
deter+inante.
Art. '7'. A trans+iss0o errCnea da vontade (or +eios inter(ostos ) anul6vel nos +es+os
casos e+ que o ) a declara0o direta.
Art. '7,. " erro de indica0o da (essoa ou da coisa/ a que se re4erir a declara0o de
vontade/ n0o viciar6 o negcio quando/ (or seu conte2to e (elas circunstHncias/ se (uder
identi4icar a coisa ou (essoa cogitada.
Art. '71. " erro de c6lculo a(enas autori*a a reti4ica0o da declara0o de vontade.
Art. '77. " erro n0o (re=udica a validade do negcio =ur:dico quando a (essoa/ a que+ a
+ani4esta0o de vontade se dirige/ se o4erecer (ara e2ecut63la na con4or+idade da vontade
real do +ani4estante.
$e0o II
#o #olo
Art. '7;. $0o os negcios =ur:dicos anul6veis (or dolo/ quando este 4or a sua causa.
Art. '7>. " dolo acidental s obriga 8 satis4a0o das (erdas e danos/ e ) acidental
quando/ a seu des(eito/ o negcio seria reali*ado/ e+bora (or outro +odo.
Art. '7?. Nos negcios =ur:dicos bilaterais/ o sil5ncio intencional de u+a das (artes a
res(eito de 4ato ou qualidade que a outra (arte <a=a ignorado/ constitui o+iss0o dolosa/
(rovando3se que se+ ela o negcio n0o se teria celebrado.
Art. '7@. Pode ta+b)+ ser anulado o negcio =ur:dico (or dolo de terceiro/ se a (arte a
que+ a(roveite dele tivesse ou devesse ter con<eci+ento- e+ caso contr6rio/ ainda que
subsista o negcio =ur:dico/ o terceiro res(onder6 (or todas as (erdas e danos da (arte a que+
ludibriou.
Art. '7A. " dolo do re(resentante legal de u+a das (artes s obriga o re(resentado a
res(onder civil+ente at) a i+(ortHncia do (roveito que teve- se/ (or)+/ o dolo 4or do
re(resentante convencional/ o re(resentado res(onder6 solidaria+ente co+ ele (or (erdas e
danos.
Art. ';B. $e a+bas as (artes (rocedere+ co+ dolo/ nen<u+a (ode aleg63lo (ara anular
o negcio/ ou recla+ar indeni*a0o.
$e0o III
#a Coa0o
Art. ';'. A coa0o/ (ara viciar a declara0o da vontade/ <6 de ser tal que incuta ao
(aciente 4undado te+or de dano i+inente e consider6vel 8 sua (essoa/ 8 sua 4a+:lia/ ou aos
seus bens.
Par6gra4o 9nico. $e disser res(eito a (essoa n0o (ertencente 8 4a+:lia do (aciente/ o =ui*/
co+ base nas circunstHncias/ decidir6 se <ouve coa0o.
Art. ';,. No a(reciar a coa0o/ ter3se30o e+ conta o se2o/ a idade/ a condi0o/ a sa9de/
o te+(era+ento do (aciente e todas as de+ais circunstHncias que (ossa+ in4luir na gravidade
dela.
Art. ';1. N0o se considera coa0o a a+eaa do e2erc:cio nor+al de u+ direito/ ne+ o
si+(les te+or reverencial.
Art. ';7. !icia o negcio =ur:dico a coa0o e2ercida (or terceiro/ se dela tivesse ou
devesse ter con<eci+ento a (arte a que a(roveite/ e esta res(onder6 solidaria+ente co+
aquele (or (erdas e danos.
Art. ';;. $ubsistir6 o negcio =ur:dico/ se a coa0o decorrer de terceiro/ se+ que a (arte a
que a(roveite dela tivesse ou devesse ter con<eci+ento- +as o autor da coa0o res(onder6
(or todas as (erdas e danos que <ouver causado ao coacto.
$e0o I!
#o Estado de Perigo
Art. ';>. Con4igura3se o estado de (erigo quando algu)+/ (re+ido da necessidade de
salvar3se/ ou a (essoa de sua 4a+:lia/ de grave dano con<ecido (ela outra (arte/ assu+e
obriga0o e2cessiva+ente onerosa.
Par6gra4o 9nico. Tratando3se de (essoa n0o (ertencente 8 4a+:lia do declarante/ o =ui*
decidir6 segundo as circunstHncias.
$e0o !
#a Les0o
Art. ';?. "corre a les0o quando u+a (essoa/ sob (re+ente necessidade/ ou (or
ine2(eri5ncia/ se obriga a (resta0o +ani4esta+ente des(ro(orcional ao valor da (resta0o
o(osta.
I '
o
A(recia3se a des(ro(or0o das (resta.es segundo os valores vigentes ao te+(o e+
que 4oi celebrado o negcio =ur:dico.
I ,
o
N0o se decretar6 a anula0o do negcio/ se 4or o4erecido su(le+ento su4iciente/ ou
se a (arte 4avorecida concordar co+ a redu0o do (roveito.
$e0o !I
#a Fraude Contra Credores
Art. ';@. "s negcios de trans+iss0o gratuita de bens ou re+iss0o de d:vida/ se os
(raticar o devedor =6 insolvente/ ou (or eles redu*ido 8 insolv5ncia/ ainda quando o ignore/
(oder0o ser anulados (elos credores quirogra46rios/ co+o lesivos dos seus direitos.
I '
o
Igual direito assiste aos credores cu=a garantia se tornar insu4iciente.
I ,
o
$ os credores que =6 o era+ ao te+(o daqueles atos (ode+ (leitear a anula0o
deles.
Art. ';A. $er0o igual+ente anul6veis os contratos onerosos do devedor insolvente/
quando a insolv5ncia 4or notria/ ou <ouver +otivo (ara ser con<ecida do outro contratante.
Art. '>B. $e o adquirente dos bens do devedor insolvente ainda n0o tiver (ago o (reo e
este 4or/ a(ro2i+ada+ente/ o corrente/ desobrigar3se36 de(ositando3o e+ =u:*o/ co+ a cita0o
de todos os interessados.
Par6gra4o 9nico. $e in4erior/ o adquirente/ (ara conservar os bens/ (oder6 de(ositar o
(reo que l<es corres(onda ao valor real.
Art. '>'. A a0o/ nos casos dos arts. ';@ e ';A/ (oder6 ser intentada contra o devedor
insolvente/ a (essoa que co+ ele celebrou a esti(ula0o considerada 4raudulenta/ ou terceiros
adquirentes que <a=a+ (rocedido de +634).
Art. '>,. " credor quirogra46rio/ que receber do devedor insolvente o (aga+ento da
d:vida ainda n0o vencida/ 4icar6 obrigado a re(or/ e+ (roveito do acervo sobre que se ten<a de
e4etuar o concurso de credores/ aquilo que recebeu.
Art. '>1. Presu+e+3se 4raudatrias dos direitos dos outros credores as garantias de
d:vidas que o devedor insolvente tiver dado a algu+ credor.
Art. '>7. Presu+e+3se/ (or)+/ de boa34) e vale+ os negcios ordin6rios indis(ens6veis
8 +anuten0o de estabeleci+ento +ercantil/ rural/ ou industrial/ ou 8 subsist5ncia do devedor e
de sua 4a+:lia.
Art. '>;. Anulados os negcios 4raudulentos/ a vantage+ resultante reverter6 e+ (roveito
do acervo sobre que se ten<a de e4etuar o concurso de credores.
Par6gra4o 9nico. $e esses negcios tin<a+ (or 9nico ob=eto atribuir direitos (re4erenciais/
+ediante <i(oteca/ (en<or ou anticrese/ sua invalidade i+(ortar6 so+ente na anula0o da
(re4er5ncia a=ustada.
CAP%T&L" !
#a Invalidade do Negcio Jur:dico
Art. '>>. D nulo o negcio =ur:dico quando:
I 3 celebrado (or (essoa absoluta+ente inca(a*-
II 3 4or il:cito/ i+(oss:vel ou indeter+in6vel o seu ob=eto-
III 3 o +otivo deter+inante/ co+u+ a a+bas as (artes/ 4or il:cito-
I! 3 n0o revestir a 4or+a (rescrita e+ lei-
! 3 4or (reterida algu+a solenidade que a lei considere essencial (ara a sua validade-
!I 3 tiver (or ob=etivo 4raudar lei i+(erativa-
!II 3 a lei ta2ativa+ente o declarar nulo/ ou (roibir3l<e a (r6tica/ se+ co+inar san0o.
Art. '>?. D nulo o negcio =ur:dico si+ulado/ +as subsistir6 o que se dissi+ulou/ se v6lido
4or na substHncia e na 4or+a.
I '
o
Uaver6 si+ula0o nos negcios =ur:dicos quando:
I 3 a(arentare+ con4erir ou trans+itir direitos a (essoas diversas daquelas 8s quais
real+ente se con4ere+/ ou trans+ite+-
II 3 contivere+ declara0o/ con4iss0o/ condi0o ou cl6usula n0o verdadeira-
III 3 os instru+entos (articulares 4ore+ antedatados/ ou (s3datados.
I ,
o
Ressalva+3se os direitos de terceiros de boa34) e+ 4ace dos contraentes do negcio
=ur:dico si+ulado.
Art. '>@. As nulidades dos artigos antecedentes (ode+ ser alegadas (or qualquer
interessado/ ou (elo Ginist)rio P9blico/ quando l<e couber intervir.
Par6gra4o 9nico. As nulidades deve+ ser (ronunciadas (elo =ui*/ quando con<ecer do
negcio =ur:dico ou dos seus e4eitos e as encontrar (rovadas/ n0o l<e sendo (er+itido su(ri3las/
ainda que a requeri+ento das (artes.
Art. '>A. " negcio =ur:dico nulo n0o ) suscet:vel de con4ir+a0o/ ne+ convalesce (elo
decurso do te+(o.
Art. '?B. $e/ (or)+/ o negcio =ur:dico nulo contiver os requisitos de outro/ subsistir6 este
quando o 4i+ a que visava+ as (artes (er+itir su(or que o teria+ querido/ se <ouvesse+
(revisto a nulidade.
Art. '?'. Al)+ dos casos e2(ressa+ente declarados na lei/ ) anul6vel o negcio =ur:dico:
I 3 (or inca(acidade relativa do agente-
II 3 (or v:cio resultante de erro/ dolo/ coa0o/ estado de (erigo/ les0o ou 4raude contra
credores.
Art. '?,. " negcio anul6vel (ode ser con4ir+ado (elas (artes/ salvo direito de terceiro.
Art. '?1. " ato de con4ir+a0o deve conter a substHncia do negcio celebrado e a
vontade e2(ressa de +ant53lo.
Art. '?7. D escusada a con4ir+a0o e2(ressa/ quando o negcio =6 4oi cu+(rido e+ (arte
(elo devedor/ ciente do v:cio que o inquinava.
Art. '?;. A con4ir+a0o e2(ressa/ ou a e2ecu0o volunt6ria de negcio anul6vel/ nos
ter+os dos arts. '?, a '?7/ i+(orta a e2tin0o de todas as a.es/ ou e2ce.es/ de que contra
ele dis(usesse o devedor.
Art. '?>. Ruando a anulabilidade do ato resultar da 4alta de autori*a0o de terceiro/ ser6
validado se este a der (osterior+ente.
Art. '??. A anulabilidade n0o te+ e4eito antes de =ulgada (or sentena/ ne+ se (ronuncia
de o4:cio- s os interessados a (ode+ alegar/ e a(roveita e2clusiva+ente aos que a alegare+/
salvo o caso de solidariedade ou indivisibilidade.
Art. '?@. D de quatro anos o (ra*o de decad5ncia (ara (leitear3se a anula0o do negcio
=ur:dico/ contado:
I 3 no caso de coa0o/ do dia e+ que ela cessar-
II 3 no de erro/ dolo/ 4raude contra credores/ estado de (erigo ou les0o/ do dia e+ que se
reali*ou o negcio =ur:dico-
III 3 no de atos de inca(a*es/ do dia e+ que cessar a inca(acidade.
Art. '?A. Ruando a lei dis(user que deter+inado ato ) anul6vel/ se+ estabelecer (ra*o
(ara (leitear3se a anula0o/ ser6 este de dois anos/ a contar da data da conclus0o do ato.
Art. '@B. " +enor/ entre de*esseis e de*oito anos/ n0o (ode/ (ara e2i+ir3se de u+a
obriga0o/ invocar a sua idade se dolosa+ente a ocultou quando inquirido (ela outra (arte/ ou
se/ no ato de obrigar3se/ declarou3se +aior.
Art. '@'. Ningu)+ (ode recla+ar o que/ (or u+a obriga0o anulada/ (agou a u+ inca(a*/
se n0o (rovar que reverteu e+ (roveito dele a i+(ortHncia (aga.
Art. '@,. Anulado o negcio =ur:dico/ restituir3se30o as (artes ao estado e+ que antes dele
se ac<ava+/ e/ n0o sendo (oss:vel restitu:3las/ ser0o indeni*adas co+ o equivalente.
Art. '@1. A invalidade do instru+ento n0o indu* a do negcio =ur:dico se+(re que este
(uder (rovar3se (or outro +eio.
Art. '@7. Res(eitada a inten0o das (artes/ a invalidade (arcial de u+ negcio =ur:dico
n0o o (re=udicar6 na (arte v6lida/ se esta 4or se(ar6vel- a invalidade da obriga0o (rinci(al
i+(lica a das obriga.es acessrias/ +as a destas n0o indu* a da obriga0o (rinci(al.
T%T&L" II
#os Atos Jur:dicos L:citos
Art. '@;. Aos atos =ur:dicos l:citos/ que n0o se=a+ negcios =ur:dicos/ a(lica+3se/ no que
couber/ as dis(osi.es do T:tulo anterior.
T%T&L" III
#os Atos Il:citos
Art. '@>. Aquele que/ (or a0o ou o+iss0o volunt6ria/ neglig5ncia ou i+(rud5ncia/ violar
direito e causar dano a outre+/ ainda que e2clusiva+ente +oral/ co+ete ato il:cito.
Art. '@?. Ta+b)+ co+ete ato il:cito o titular de u+ direito que/ ao e2erc53lo/ e2cede
+ani4esta+ente os li+ites i+(ostos (elo seu 4i+ econC+ico ou social/ (ela boa34) ou (elos
bons costu+es.
Art. '@@. N0o constitue+ atos il:citos:
I 3 os (raticados e+ leg:ti+a de4esa ou no e2erc:cio regular de u+ direito recon<ecido-
II 3 a deteriora0o ou destrui0o da coisa al<eia/ ou a les0o a (essoa/ a 4i+ de re+over
(erigo i+inente.
Par6gra4o 9nico. No caso do inciso II/ o ato ser6 leg:ti+o so+ente quando as
circunstHncias o tornare+ absoluta+ente necess6rio/ n0o e2cedendo os li+ites do
indis(ens6vel (ara a re+o0o do (erigo.
T%T&L" I!
#a Prescri0o e da #ecad5ncia
CAP%T&L" I
#a Prescri0o
$e0o I
#is(osi.es erais
Art. '@A. !iolado o direito/ nasce (ara o titular a (retens0o/ a qual se e2tingue/ (ela
(rescri0o/ nos (ra*os a que alude+ os arts. ,B; e ,B>.
Art. 'AB. A e2ce0o (rescreve no +es+o (ra*o e+ que a (retens0o.
Art. 'A'. A ren9ncia da (rescri0o (ode ser e2(ressa ou t6cita/ e s valer6/ sendo 4eita/
se+ (re=u:*o de terceiro/ de(ois que a (rescri0o se consu+ar- t6cita ) a ren9ncia quando se
(resu+e de 4atos do interessado/ inco+(at:veis co+ a (rescri0o.
Art. 'A,. "s (ra*os de (rescri0o n0o (ode+ ser alterados (or acordo das (artes.
Art. 'A1. A (rescri0o (ode ser alegada e+ qualquer grau de =urisdi0o/ (ela (arte a
que+ a(roveita.
Art. 'A7. MRevogado (ela Lei nN ''.,@B/ de ,BB>O
Art. 'A;. "s relativa+ente inca(a*es e as (essoas =ur:dicas t5+ a0o contra os seus
assistentes ou re(resentantes legais/ que dere+ causa 8 (rescri0o/ ou n0o a alegare+
o(ortuna+ente.
Art. 'A>. A (rescri0o iniciada contra u+a (essoa continua a correr contra o seu sucessor.
$e0o II
#as Causas que I+(ede+ ou $us(ende+ a Prescri0o
Art. 'A?. N0o corre a (rescri0o:
I 3 entre os cCn=uges/ na constHncia da sociedade con=ugal-
II 3 entre ascendentes e descendentes/ durante o (oder 4a+iliar-
III 3 entre tutelados ou curatelados e seus tutores ou curadores/ durante a tutela ou
curatela.
Art. 'A@. Ta+b)+ n0o corre a (rescri0o:
I 3 contra os inca(a*es de que trata o art. 1
o
-
II 3 contra os ausentes do Pa:s e+ servio (9blico da &ni0o/ dos Estados ou dos
Gunic:(ios-
III 3 contra os que se ac<are+ servindo nas Foras Ar+adas/ e+ te+(o de guerra.
Art. 'AA. N0o corre igual+ente a (rescri0o:
I 3 (endendo condi0o sus(ensiva-
II 3 n0o estando vencido o (ra*o-
III 3 (endendo a0o de evic0o.
Art. ,BB. Ruando a a0o se originar de 4ato que deva ser a(urado no =u:*o cri+inal/ n0o
correr6 a (rescri0o antes da res(ectiva sentena de4initiva.
Art. ,B'. $us(ensa a (rescri0o e+ 4avor de u+ dos credores solid6rios/ s a(roveita+
os outros se a obriga0o 4or indivis:vel.
$e0o III
#as Causas que Interro+(e+ a Prescri0o
Art. ,B,. A interru(0o da (rescri0o/ que so+ente (oder6 ocorrer u+a ve*/ dar3se36:
I 3 (or des(ac<o do =ui*/ +es+o inco+(etente/ que ordenar a cita0o/ se o interessado a
(ro+over no (ra*o e na 4or+a da lei (rocessual-
II 3 (or (rotesto/ nas condi.es do inciso antecedente-
III 3 (or (rotesto ca+bial-
I! 3 (ela a(resenta0o do t:tulo de cr)dito e+ =u:*o de invent6rio ou e+ concurso de
credores-
! 3 (or qualquer ato =udicial que constitua e+ +ora o devedor-
!I 3 (or qualquer ato inequ:voco/ ainda que e2tra=udicial/ que i+(orte recon<eci+ento do
direito (elo devedor.
Par6gra4o 9nico. A (rescri0o interro+(ida reco+ea a correr da data do ato que a
interro+(eu/ ou do 9lti+o ato do (rocesso (ara a interro+(er.
Art. ,B1. A (rescri0o (ode ser interro+(ida (or qualquer interessado.
Art. ,B7. A interru(0o da (rescri0o (or u+ credor n0o a(roveita aos outros-
se+el<ante+ente/ a interru(0o o(erada contra o co3devedor/ ou seu <erdeiro/ n0o (re=udica
aos de+ais coobrigados.
I '
o
A interru(0o (or u+ dos credores solid6rios a(roveita aos outros- assi+ co+o a
interru(0o e4etuada contra o devedor solid6rio envolve os de+ais e seus <erdeiros.
I ,
o
A interru(0o o(erada contra u+ dos <erdeiros do devedor solid6rio n0o (re=udica os
outros <erdeiros ou devedores/ sen0o quando se trate de obriga.es e direitos indivis:veis.
I 1
o
A interru(0o (rodu*ida contra o (rinci(al devedor (re=udica o 4iador.
$e0o I!
#os Pra*os da Prescri0o
Art. ,B;. A (rescri0o ocorre e+ de* anos/ quando a lei n0o l<e <a=a 4i2ado (ra*o +enor.
Art. ,B>. Prescreve:
I '
o
E+ u+ ano:
I 3 a (retens0o dos <os(edeiros ou 4ornecedores de v:veres destinados a consu+o no
(r(rio estabeleci+ento/ (ara o (aga+ento da <os(edage+ ou dos ali+entos-
II 3 a (retens0o do segurado contra o segurador/ ou a deste contra aquele/ contado o
(ra*o:
aO (ara o segurado/ no caso de seguro de res(onsabilidade civil/ da data e+ que ) citado
(ara res(onder 8 a0o de indeni*a0o (ro(osta (elo terceiro (re=udicado/ ou da data que a
este indeni*a/ co+ a anu5ncia do segurador-
bO quanto aos de+ais seguros/ da ci5ncia do 4ato gerador da (retens0o-
III 3 a (retens0o dos tabeli0es/ au2iliares da =ustia/ serventu6rios =udiciais/ 6rbitros e
(eritos/ (ela (erce(0o de e+olu+entos/ custas e <onor6rios-
I! 3 a (retens0o contra os (eritos/ (ela avalia0o dos bens que entrara+ (ara a 4or+a0o
do ca(ital de sociedade anCni+a/ contado da (ublica0o da ata da asse+bl)ia que a(rovar o
laudo-
! 3 a (retens0o dos credores n0o (agos contra os scios ou acionistas e os liquidantes/
contado o (ra*o da (ublica0o da ata de encerra+ento da liquida0o da sociedade.
I ,
o
E+ dois anos/ a (retens0o (ara <aver (resta.es ali+entares/ a (artir da data e+
que se vencere+.
I 1
o
E+ tr5s anos:
I 3 a (retens0o relativa a alugu)is de (r)dios urbanos ou r9sticos-
II 3 a (retens0o (ara receber (resta.es vencidas de rendas te+(or6rias ou vital:cias-
III 3 a (retens0o (ara <aver =uros/ dividendos ou quaisquer (resta.es acessrias/
(ag6veis/ e+ (er:odos n0o +aiores de u+ ano/ co+ ca(itali*a0o ou se+ ela-
I! 3 a (retens0o de ressarci+ento de enriqueci+ento se+ causa-
! 3 a (retens0o de re(ara0o civil-
!I 3 a (retens0o de restitui0o dos lucros ou dividendos recebidos de +634)/ correndo o
(ra*o da data e+ que 4oi deliberada a distribui0o-
!II 3 a (retens0o contra as (essoas e+ seguida indicadas (or viola0o da lei ou do
estatuto/ contado o (ra*o:
aO (ara os 4undadores/ da (ublica0o dos atos constitutivos da sociedade anCni+a-
bO (ara os ad+inistradores/ ou 4iscais/ da a(resenta0o/ aos scios/ do balano re4erente
ao e2erc:cio e+ que a viola0o ten<a sido (raticada/ ou da reuni0o ou asse+bl)ia geral que
dela deva to+ar con<eci+ento-
cO (ara os liquidantes/ da (ri+eira asse+bl)ia se+estral (osterior 8 viola0o-
!III 3 a (retens0o (ara <aver o (aga+ento de t:tulo de cr)dito/ a contar do venci+ento/
ressalvadas as dis(osi.es de lei es(ecial-
IV 3 a (retens0o do bene4ici6rio contra o segurador/ e a do terceiro (re=udicado/ no caso
de seguro de res(onsabilidade civil obrigatrio.
I 7
o
E+ quatro anos/ a (retens0o relativa 8 tutela/ a contar da data da a(rova0o das
contas.
I ;
o
E+ cinco anos:
I 3 a (retens0o de cobrana de d:vidas l:quidas constantes de instru+ento (9blico ou
(articular-
II 3 a (retens0o dos (ro4issionais liberais e+ geral/ (rocuradores =udiciais/ curadores e
(ro4essores (elos seus <onor6rios/ contado o (ra*o da conclus0o dos servios/ da cessa0o
dos res(ectivos contratos ou +andato-
III 3 a (retens0o do vencedor (ara <aver do vencido o que des(endeu e+ =u:*o.
CAP%T&L" II
#a #ecad5ncia
Art. ,B?. $alvo dis(osi0o legal e+ contr6rio/ n0o se a(lica+ 8 decad5ncia as nor+as
que i+(ede+/ sus(ende+ ou interro+(e+ a (rescri0o.
Art. ,B@. A(lica3se 8 decad5ncia o dis(osto nos arts. 'A; e 'A@/ inciso I.
Art. ,BA. D nula a ren9ncia 8 decad5ncia 4i2ada e+ lei.
Art. ,'B. #eve o =ui*/ de o4:cio/ con<ecer da decad5ncia/ quando estabelecida (or lei.
Art. ,''. $e a decad5ncia 4or convencional/ a (arte a que+ a(roveita (ode aleg63la e+
qualquer grau de =urisdi0o/ +as o =ui* n0o (ode su(rir a alega0o.
T%T&L" !
#a Prova
Art. ,',. $alvo o negcio a que se i+(.e 4or+a es(ecial/ o 4ato =ur:dico (ode ser (rovado
+ediante:
I 3 con4iss0o-
II 3 docu+ento-
III 3 teste+un<a-
I! 3 (resun0o-
! 3 (er:cia.
Art" (3" N4o te- efic5cia a confiss4o se prov,- de 0ue- n4o , capa1 de dispor do
direito a 0ue se refere- os fatos confessados"
Par56rafo nico" Se feita a confiss4o por u- representante% so-ente , efica1 nos
li-ites e- 0ue este pode vincular o representado"
Art" (#" A confiss4o , irrevo65vel% -as pode ser anulada se decorreu de erro de
fato ou de coa74o"
Art. ,';. A escritura (9blica/ lavrada e+ notas de tabeli0o/ ) docu+ento dotado de 4)
(9blica/ 4a*endo (rova (lena.
I '
o
$alvo quando e2igidos (or lei outros requisitos/ a escritura (9blica deve conter:
I 3 data e local de sua reali*a0o-
II 3 recon<eci+ento da identidade e ca(acidade das (artes e de quantos <a=a+
co+(arecido ao ato/ (or si/ co+o re(resentantes/ intervenientes ou teste+un<as-
III 3 no+e/ nacionalidade/ estado civil/ (ro4iss0o/ do+ic:lio e resid5ncia das (artes e
de+ais co+(arecentes/ co+ a indica0o/ quando necess6rio/ do regi+e de bens do
casa+ento/ no+e do outro cCn=uge e 4ilia0o-
I! 3 +ani4esta0o clara da vontade das (artes e dos intervenientes-
! 3 re4er5ncia ao cu+(ri+ento das e2ig5ncias legais e 4iscais inerentes 8 legiti+idade do
ato-
!I 3 declara0o de ter sido lida na (resena das (artes e de+ais co+(arecentes/ ou de
que todos a lera+-
!II 3 assinatura das (artes e dos de+ais co+(arecentes/ be+ co+o a do tabeli0o ou seu
substituto legal/ encerrando o ato.
I ,
o
$e algu+ co+(arecente n0o (uder ou n0o souber escrever/ outra (essoa ca(a*
assinar6 (or ele/ a seu rogo.
I 1
o
A escritura ser6 redigida na l:ngua nacional.
I 7
o
$e qualquer dos co+(arecentes n0o souber a l:ngua nacional e o tabeli0o n0o
entender o idio+a e+ que se e2(ressa/ dever6 co+(arecer tradutor (9blico (ara servir de
int)r(rete/ ou/ n0o o <avendo na localidade/ outra (essoa ca(a* que/ a =u:*o do tabeli0o/ ten<a
idoneidade e con<eci+ento bastantes.
I ;
o
$e algu+ dos co+(arecentes n0o 4or con<ecido do tabeli0o/ ne+ (uder identi4icar3se
(or docu+ento/ dever0o (artici(ar do ato (elo +enos duas teste+un<as que o con<ea+ e
ateste+ sua identidade.
Art. ,'>. Far0o a +es+a (rova que os originais as certid.es te2tuais de qualquer (ea
=udicial/ do (rotocolo das audi5ncias/ ou de outro qualquer livro a cargo do escriv0o/ sendo
e2tra:das (or ele/ ou sob a sua vigilHncia/ e (or ele subscritas/ assi+ co+o os traslados de
autos/ quando (or outro escriv0o consertados.
Art. ,'?. Ter0o a +es+a 4ora (robante os traslados e as certid.es/ e2tra:dos (or tabeli0o
ou o4icial de registro/ de instru+entos ou docu+entos lanados e+ suas notas.
Art. ,'@. "s traslados e as certid.es considerar3se30o instru+entos (9blicos/ se os
originais se <ouvere+ (rodu*ido e+ =u:*o co+o (rova de algu+ ato.
Art. ,'A. As declara.es constantes de docu+entos assinados (resu+e+3se verdadeiras
e+ rela0o aos signat6rios.
Par6gra4o 9nico. N0o tendo rela0o direta/ (or)+/ co+ as dis(osi.es (rinci(ais ou co+
a legiti+idade das (artes/ as declara.es enunciativas n0o e2i+e+ os interessados e+ sua
veracidade do Cnus de (rov63las.
Art. ,,B. A anu5ncia ou a autori*a0o de outre+/ necess6ria 8 validade de u+ ato/ (rovar3
se36 do +es+o +odo que este/ e constar6/ se+(re que se (ossa/ do (r(rio instru+ento.
Art. ,,'. " instru+ento (articular/ 4eito e assinado/ ou so+ente assinado (or que+ este=a
na livre dis(osi0o e ad+inistra0o de seus bens/ (rova as obriga.es convencionais de
qualquer valor- +as os seus e4eitos/ be+ co+o os da cess0o/ n0o se o(era+/ a res(eito de
terceiros/ antes de registrado no registro (9blico.
Par6gra4o 9nico. A (rova do instru+ento (articular (ode su(rir3se (elas outras de car6ter
legal.
Art. ,,,. " telegra+a/ quando l<e 4or contestada a autenticidade/ 4a* (rova +ediante
con4er5ncia co+ o original assinado.
Art. ,,1. A c(ia 4otogr64ica de docu+ento/ con4erida (or tabeli0o de notas/ valer6 co+o
(rova de declara0o da vontade/ +as/ i+(ugnada sua autenticidade/ dever6 ser e2ibido o
original.
Par6gra4o 9nico. A (rova n0o su(re a aus5ncia do t:tulo de cr)dito/ ou do original/ nos
casos e+ que a lei ou as circunstHncias condicionare+ o e2erc:cio do direito 8 sua e2ibi0o.
Art. ,,7. "s docu+entos redigidos e+ l:ngua estrangeira ser0o tradu*idos (ara o
(ortugu5s (ara ter e4eitos legais no Pa:s.
Art. ,,;. As re(rodu.es 4otogr64icas/ cine+atogr64icas/ os registros 4onogr64icos e/ e+
geral/ quaisquer outras re(rodu.es +ecHnicas ou eletrCnicas de 4atos ou de coisas 4a*e+
(rova (lena destes/ se a (arte/ contra que+ 4ore+ e2ibidos/ n0o l<es i+(ugnar a e2atid0o.
Art. ,,>. "s livros e 4ic<as dos e+(res6rios e sociedades (rova+ contra as (essoas a
que (ertence+/ e/ e+ seu 4avor/ quando/ escriturados se+ v:cio e2tr:nseco ou intr:nseco/ 4ore+
con4ir+ados (or outros subs:dios.
Par6gra4o 9nico. A (rova resultante dos livros e 4ic<as n0o ) bastante nos casos e+ que a
lei e2ige escritura (9blica/ ou escrito (articular revestido de requisitos es(eciais/ e (ode ser
ilidida (ela co+(rova0o da 4alsidade ou ine2atid0o dos lana+entos.
Art. ,,?. $alvo os casos e2(ressos/ a (rova e2clusiva+ente teste+un<al s se ad+ite
nos negcios =ur:dicos cu=o valor n0o ultra(asse o d)cu(lo do +aior sal6rio +:ni+o vigente no
Pa:s ao te+(o e+ que 4ora+ celebrados.
Par6gra4o 9nico. Rualquer que se=a o valor do negcio =ur:dico/ a (rova teste+un<al )
ad+iss:vel co+o subsidi6ria ou co+(le+entar da (rova (or escrito.
Art. ,,@. N0o (ode+ ser ad+itidos co+o teste+un<as:
I 3 os +enores de de*esseis anos-
II 3 aqueles que/ (or en4er+idade ou retarda+ento +ental/ n0o tivere+ discerni+ento
(ara a (r6tica dos atos da vida civil-
III 3 os cegos e surdos/ quando a ci5ncia do 4ato que se quer (rovar de(enda dos sentidos
que l<es 4alta+-
I! 3 o interessado no lit:gio/ o a+igo :nti+o ou o ini+igo ca(ital das (artes-
! 3 os cCn=uges/ os ascendentes/ os descendentes e os colaterais/ at) o terceiro grau de
algu+a das (artes/ (or consangTinidade/ ou a4inidade.
Par6gra4o 9nico. Para a (rova de 4atos que s elas con<ea+/ (ode o =ui* ad+itir o
de(oi+ento das (essoas a que se re4ere este artigo.
Art. ,,A. Ningu)+ (ode ser obrigado a de(or sobre 4ato:
I 3 a cu=o res(eito/ (or estado ou (ro4iss0o/ deva guardar segredo-
II 3 a que n0o (ossa res(onder se+ desonra (r(ria/ de seu cCn=uge/ (arente e+ grau
sucess:vel/ ou a+igo :nti+o-
III 3 que o e2(on<a/ ou 8s (essoas re4eridas no inciso antecedente/ a (erigo de vida/ de
de+anda/ ou de dano (atri+onial i+ediato.
Art. ,1B. As (resun.es/ que n0o as legais/ n0o se ad+ite+ nos casos e+ que a lei e2clui
a (rova teste+un<al.
Art. ,1'. Aquele que se nega a sub+eter3se a e2a+e +)dico necess6rio n0o (oder6
a(roveitar3se de sua recusa.
Art. ,1,. A recusa 8 (er:cia +)dica ordenada (elo =ui* (oder6 su(rir a (rova que se
(retendia obter co+ o e2a+e.
P A R T E E $ P E C I A L
LI!R" I
#" #IREIT" #A$ "FRIAKLE$
T%T&L" I
#A$ G"#ALI#A#E$ #A$ "FRIAKLE$
CAP%T&L" I
#A$ "FRIAKLE$ #E #AR
$e0o I
#as "briga.es de #ar Coisa Certa
Art. ,11. A obriga0o de dar coisa certa abrange os acessrios dela e+bora n0o
+encionados/ salvo se o contr6rio resultar do t:tulo ou das circunstHncias do caso.
Art. ,17. $e/ no caso do artigo antecedente/ a coisa se (erder/ se+ cul(a do devedor/
antes da tradi0o/ ou (endente a condi0o sus(ensiva/ 4ica resolvida a obriga0o (ara a+bas
as (artes- se a (erda resultar de cul(a do devedor/ res(onder6 este (elo equivalente e +ais
(erdas e danos.
Art. ,1;. #eteriorada a coisa/ n0o sendo o devedor cul(ado/ (oder6 o credor resolver a
obriga0o/ ou aceitar a coisa/ abatido de seu (reo o valor que (erdeu.
Art. ,1>. $endo cul(ado o devedor/ (oder6 o credor e2igir o equivalente/ ou aceitar a
coisa no estado e+ que se ac<a/ co+ direito a recla+ar/ e+ u+ ou e+ outro caso/ indeni*a0o
das (erdas e danos.
Art. ,1?. At) a tradi0o (ertence ao devedor a coisa/ co+ os seus +el<ora+entos e
acrescidos/ (elos quais (oder6 e2igir au+ento no (reo- se o credor n0o anuir/ (oder6 o
devedor resolver a obriga0o.
Par6gra4o 9nico. "s 4rutos (ercebidos s0o do devedor/ cabendo ao credor os (endentes.
Art. ,1@. $e a obriga0o 4or de restituir coisa certa/ e esta/ se+ cul(a do devedor/ se
(erder antes da tradi0o/ so4rer6 o credor a (erda/ e a obriga0o se resolver6/ ressalvados os
seus direitos at) o dia da (erda.
Art. ,1A. $e a coisa se (erder (or cul(a do devedor/ res(onder6 este (elo equivalente/
+ais (erdas e danos.
Art. ,7B. $e a coisa restitu:vel se deteriorar se+ cul(a do devedor/ receb53la36 o credor/
tal qual se ac<e/ se+ direito a indeni*a0o- se (or cul(a do devedor/ observar3se36 o dis(osto
no art. ,1A.
Art. ,7'. $e/ no caso do art. ,1@/ sobrevier +el<ora+ento ou acr)sci+o 8 coisa/ se+
des(esa ou trabal<o do devedor/ lucrar6 o credor/ desobrigado de indeni*a0o.
Art. ,7,. $e (ara o +el<ora+ento/ ou au+ento/ e+(regou o devedor trabal<o ou
dis(5ndio/ o caso se regular6 (elas nor+as deste Cdigo atinentes 8s ben4eitorias reali*adas
(elo (ossuidor de boa34) ou de +634).
Par6gra4o 9nico. Ruanto aos 4rutos (ercebidos/ observar3se36/ do +es+o +odo/ o
dis(osto neste Cdigo/ acerca do (ossuidor de boa34) ou de +634).
$e0o II
#as "briga.es de #ar Coisa Incerta
Art. ,71. A coisa incerta ser6 indicada/ ao +enos/ (elo g5nero e (ela quantidade.
Art. ,77. Nas coisas deter+inadas (elo g5nero e (ela quantidade/ a escol<a (ertence ao
devedor/ se o contr6rio n0o resultar do t:tulo da obriga0o- +as n0o (oder6 dar a coisa (ior/
ne+ ser6 obrigado a (restar a +el<or.
Art. ,7;. Cienti4icado da escol<a o credor/ vigorar6 o dis(osto na $e0o antecedente.
Art. ,7>. Antes da escol<a/ n0o (oder6 o devedor alegar (erda ou deteriora0o da coisa/
ainda que (or 4ora +aior ou caso 4ortuito.
CAP%T&L" II
#as "briga.es de Fa*er
Art. ,7?. Incorre na obriga0o de indeni*ar (erdas e danos o devedor que recusar a
(resta0o a ele s i+(osta/ ou s (or ele e2eqT:vel.
Art. ,7@. $e a (resta0o do 4ato tornar3se i+(oss:vel se+ cul(a do devedor/ resolver3se36
a obriga0o- se (or cul(a dele/ res(onder6 (or (erdas e danos.
Art. ,7A. $e o 4ato (uder ser e2ecutado (or terceiro/ ser6 livre ao credor +and63lo
e2ecutar 8 custa do devedor/ <avendo recusa ou +ora deste/ se+ (re=u:*o da indeni*a0o
cab:vel.
Par6gra4o 9nico. E+ caso de urg5ncia/ (ode o credor/ inde(endente+ente de autori*a0o
=udicial/ e2ecutar ou +andar e2ecutar o 4ato/ sendo de(ois ressarcido.
CAP%T&L" III
#as "briga.es de N0o Fa*er
Art. ,;B. E2tingue3se a obriga0o de n0o 4a*er/ desde que/ se+ cul(a do devedor/ se l<e
torne i+(oss:vel abster3se do ato/ que se obrigou a n0o (raticar.
Art. ,;'. Praticado (elo devedor o ato/ a cu=a absten0o se obrigara/ o credor (ode e2igir
dele que o des4aa/ sob (ena de se des4a*er 8 sua custa/ ressarcindo o cul(ado (erdas e
danos.
Par6gra4o 9nico. E+ caso de urg5ncia/ (oder6 o credor des4a*er ou +andar des4a*er/
inde(endente+ente de autori*a0o =udicial/ se+ (re=u:*o do ressarci+ento devido.
CAP%T&L" I!
#as "briga.es Alternativas
Art. ,;,. Nas obriga.es alternativas/ a escol<a cabe ao devedor/ se outra coisa n0o se
esti(ulou.
I '
o
N0o (ode o devedor obrigar o credor a receber (arte e+ u+a (resta0o e (arte e+
outra.
I ,
o
Ruando a obriga0o 4or de (resta.es (eridicas/ a 4aculdade de o(0o (oder6 ser
e2ercida e+ cada (er:odo.
I 1
o
No caso de (luralidade de o(tantes/ n0o <avendo acordo unHni+e entre eles/
decidir6 o =ui*/ 4indo o (ra*o (or este assinado (ara a delibera0o.
I 7
o
$e o t:tulo de4erir a o(0o a terceiro/ e este n0o quiser/ ou n0o (uder e2erc53la/
caber6 ao =ui* a escol<a se n0o <ouver acordo entre as (artes.
Art. ,;1. $e u+a das duas (resta.es n0o (uder ser ob=eto de obriga0o ou se tornada
ine2eqT:vel/ subsistir6 o d)bito quanto 8 outra.
Art. ,;7. $e/ (or cul(a do devedor/ n0o se (uder cu+(rir nen<u+a das (resta.es/ n0o
co+(etindo ao credor a escol<a/ 4icar6 aquele obrigado a (agar o valor da que (or 9lti+o se
i+(ossibilitou/ +ais as (erdas e danos que o caso deter+inar.
Art. ,;;. Ruando a escol<a couber ao credor e u+a das (resta.es tornar3se i+(oss:vel
(or cul(a do devedor/ o credor ter6 direito de e2igir a (resta0o subsistente ou o valor da outra/
co+ (erdas e danos- se/ (or cul(a do devedor/ a+bas as (resta.es se tornare+ ine2eqT:veis/
(oder6 o credor recla+ar o valor de qualquer das duas/ al)+ da indeni*a0o (or (erdas e
danos.
Art. ,;>. $e todas as (resta.es se tornare+ i+(oss:veis se+ cul(a do devedor/
e2tinguir3se36 a obriga0o.
CAP%T&L" !
#as "briga.es #ivis:veis e Indivis:veis
Art. ,;?. Uavendo +ais de u+ devedor ou +ais de u+ credor e+ obriga0o divis:vel/ esta
(resu+e3se dividida e+ tantas obriga.es/ iguais e distintas/ quantos os credores ou
devedores.
Art. ,;@. A obriga0o ) indivis:vel quando a (resta0o te+ (or ob=eto u+a coisa ou u+
4ato n0o suscet:veis de divis0o/ (or sua nature*a/ (or +otivo de orde+ econC+ica/ ou dada a
ra*0o deter+inante do negcio =ur:dico.
Art. ,;A. $e/ <avendo dois ou +ais devedores/ a (resta0o n0o 4or divis:vel/ cada u+ ser6
obrigado (ela d:vida toda.
Par6gra4o 9nico. " devedor/ que (aga a d:vida/ sub3roga3se no direito do credor e+
rela0o aos outros coobrigados.
Art. ,>B. $e a (luralidade 4or dos credores/ (oder6 cada u+ destes e2igir a d:vida inteira-
+as o devedor ou devedores se desobrigar0o/ (agando:
I 3 a todos con=unta+ente-
II 3 a u+/ dando este cau0o de rati4ica0o dos outros credores.
Art. ,>'. $e u+ s dos credores receber a (resta0o (or inteiro/ a cada u+ dos outros
assistir6 o direito de e2igir dele e+ din<eiro a (arte que l<e caiba no total.
Art. ,>,. $e u+ dos credores re+itir a d:vida/ a obriga0o n0o 4icar6 e2tinta (ara co+ os
outros- +as estes s a (oder0o e2igir/ descontada a quota do credor re+itente.
Par6gra4o 9nico. " +es+o crit)rio se observar6 no caso de transa0o/ nova0o/
co+(ensa0o ou con4us0o.
Art. ,>1. Perde a qualidade de indivis:vel a obriga0o que se resolver e+ (erdas e danos.
I '
o
$e/ (ara e4eito do dis(osto neste artigo/ <ouver cul(a de todos os devedores/
res(onder0o todos (or (artes iguais.
I ,
o
$e 4or de u+ s a cul(a/ 4icar0o e2onerados os outros/ res(ondendo s esse (elas
(erdas e danos.
CAP%T&L" !I
#as "briga.es $olid6rias
$e0o I
#is(osi.es erais
Art. ,>7. U6 solidariedade/ quando na +es+a obriga0o concorre +ais de u+ credor/ ou
+ais de u+ devedor/ cada u+ co+ direito/ ou obrigado/ 8 d:vida toda.
Art. ,>;. A solidariedade n0o se (resu+e- resulta da lei ou da vontade das (artes.
Art. ,>>. A obriga0o solid6ria (ode ser (ura e si+(les (ara u+ dos co3credores ou co3
devedores/ e condicional/ ou a (ra*o/ ou (ag6vel e+ lugar di4erente/ (ara o outro.
$e0o II
#a $olidariedade Ativa
Art. ,>?. Cada u+ dos credores solid6rios te+ direito a e2igir do devedor o cu+(ri+ento
da (resta0o (or inteiro.
Art. ,>@. Enquanto alguns dos credores solid6rios n0o de+andare+ o devedor co+u+/ a
qualquer daqueles (oder6 este (agar.
Art. ,>A. " (aga+ento 4eito a u+ dos credores solid6rios e2tingue a d:vida at) o +ontante
do que 4oi (ago.
Art. ,?B. $e u+ dos credores solid6rios 4alecer dei2ando <erdeiros/ cada u+ destes s
ter6 direito a e2igir e receber a quota do cr)dito que corres(onder ao seu quin<0o <eredit6rio/
salvo se a obriga0o 4or indivis:vel.
Art. ,?'. Convertendo3se a (resta0o e+ (erdas e danos/ subsiste/ (ara todos os e4eitos/
a solidariedade.
Art. ,?,. " credor que tiver re+itido a d:vida ou recebido o (aga+ento res(onder6 aos
outros (ela (arte que l<es caiba.
Art. ,?1. A u+ dos credores solid6rios n0o (ode o devedor o(or as e2ce.es (essoais
o(on:veis aos outros.
Art. ,?7. " =ulga+ento contr6rio a u+ dos credores solid6rios n0o atinge os de+ais- o
=ulga+ento 4avor6vel a(roveita3l<es/ a +enos que se 4unde e+ e2ce0o (essoal ao credor que
o obteve.
$e0o III
#a $olidariedade Passiva
Art. ,?;. " credor te+ direito a e2igir e receber de u+ ou de alguns dos devedores/
(arcial ou total+ente/ a d:vida co+u+- se o (aga+ento tiver sido (arcial/ todos os de+ais
devedores continua+ obrigados solidaria+ente (elo resto.
Par6gra4o 9nico. N0o i+(ortar6 ren9ncia da solidariedade a (ro(ositura de a0o (elo
credor contra u+ ou alguns dos devedores.
Art. ,?>. $e u+ dos devedores solid6rios 4alecer dei2ando <erdeiros/ nen<u+ destes ser6
obrigado a (agar sen0o a quota que corres(onder ao seu quin<0o <eredit6rio/ salvo se a
obriga0o 4or indivis:vel- +as todos reunidos ser0o considerados co+o u+ devedor solid6rio
e+ rela0o aos de+ais devedores.
Art. ,??. " (aga+ento (arcial 4eito (or u+ dos devedores e a re+iss0o (or ele obtida n0o
a(roveita+ aos outros devedores/ sen0o at) 8 concorr5ncia da quantia (aga ou relevada.
Art. ,?@. Rualquer cl6usula/ condi0o ou obriga0o adicional/ esti(ulada entre u+ dos
devedores solid6rios e o credor/ n0o (oder6 agravar a (osi0o dos outros se+ consenti+ento
destes.
Art. ,?A. I+(ossibilitando3se a (resta0o (or cul(a de u+ dos devedores solid6rios/
subsiste (ara todos o encargo de (agar o equivalente- +as (elas (erdas e danos s res(onde
o cul(ado.
Art. ,@B. Todos os devedores res(onde+ (elos =uros da +ora/ ainda que a a0o ten<a
sido (ro(osta so+ente contra u+- +as o cul(ado res(onde aos outros (ela obriga0o
acrescida.
Art. ,@'. " devedor de+andado (ode o(or ao credor as e2ce.es que l<e 4ore+ (essoais
e as co+uns a todos- n0o l<e a(roveitando as e2ce.es (essoais a outro co3devedor.
Art. ,@,. " credor (ode renunciar 8 solidariedade e+ 4avor de u+/ de alguns ou de todos
os devedores.
Par6gra4o 9nico. $e o credor e2onerar da solidariedade u+ ou +ais devedores/ subsistir6
a dos de+ais.
Art. ,@1. " devedor que satis4e* a d:vida (or inteiro te+ direito a e2igir de cada u+ dos
co3devedores a sua quota/ dividindo3se igual+ente (or todos a do insolvente/ se o <ouver/
(resu+indo3se iguais/ no d)bito/ as (artes de todos os co3devedores.
Art. ,@7. No caso de rateio entre os co3devedores/ contribuir0o ta+b)+ os e2onerados da
solidariedade (elo credor/ (ela (arte que na obriga0o incu+bia ao insolvente.
Art. ,@;. $e a d:vida solid6ria interessar e2clusiva+ente a u+ dos devedores/ res(onder6
este (or toda ela (ara co+ aquele que (agar.
T%T&L" II
#a Trans+iss0o das "briga.es
CAP%T&L" I
#a Cess0o de Cr)dito
Art. ,@>. " credor (ode ceder o seu cr)dito/ se a isso n0o se o(user a nature*a da
obriga0o/ a lei/ ou a conven0o co+ o devedor- a cl6usula (roibitiva da cess0o n0o (oder6 ser
o(osta ao cession6rio de boa34)/ se n0o constar do instru+ento da obriga0o.
Art. ,@?. $alvo dis(osi0o e+ contr6rio/ na cess0o de u+ cr)dito abrange+3se todos os
seus acessrios.
Art. ,@@. D ine4ica*/ e+ rela0o a terceiros/ a trans+iss0o de u+ cr)dito/ se n0o celebrar3
se +ediante instru+ento (9blico/ ou instru+ento (articular revestido das solenidades do I '
o
do art. >;7.
Art. ,@A. " cession6rio de cr)dito <i(otec6rio te+ o direito de 4a*er averbar a cess0o no
registro do i+vel.
Art. ,AB. A cess0o do cr)dito n0o te+ e4ic6cia e+ rela0o ao devedor/ sen0o quando a
este noti4icada- +as (or noti4icado se te+ o devedor que/ e+ escrito (9blico ou (articular/ se
declarou ciente da cess0o 4eita.
Art. ,A'. "correndo v6rias cess.es do +es+o cr)dito/ (revalece a que se co+(letar co+
a tradi0o do t:tulo do cr)dito cedido.
Art. ,A,. Fica desobrigado o devedor que/ antes de ter con<eci+ento da cess0o/ (aga ao
credor (ri+itivo/ ou que/ no caso de +ais de u+a cess0o noti4icada/ (aga ao cession6rio que
l<e a(resenta/ co+ o t:tulo de cess0o/ o da obriga0o cedida- quando o cr)dito constar de
escritura (9blica/ (revalecer6 a (rioridade da noti4ica0o.
Art. ,A1. Inde(endente+ente do con<eci+ento da cess0o (elo devedor/ (ode o
cession6rio e2ercer os atos conservatrios do direito cedido.
Art. ,A7. " devedor (ode o(or ao cession6rio as e2ce.es que l<e co+(etire+/ be+
co+o as que/ no +o+ento e+ que veio a ter con<eci+ento da cess0o/ tin<a contra o cedente.
Art. ,A;. Na cess0o (or t:tulo oneroso/ o cedente/ ainda que n0o se res(onsabili*e/ 4ica
res(ons6vel ao cession6rio (ela e2ist5ncia do cr)dito ao te+(o e+ que l<e cedeu- a +es+a
res(onsabilidade l<e cabe nas cess.es (or t:tulo gratuito/ se tiver (rocedido de +634).
Art. ,A>. $alvo esti(ula0o e+ contr6rio/ o cedente n0o res(onde (ela solv5ncia do
devedor.
Art. ,A?. " cedente/ res(ons6vel ao cession6rio (ela solv5ncia do devedor/ n0o res(onde
(or +ais do que daquele recebeu/ co+ os res(ectivos =uros- +as te+ de ressarcir3l<e as
des(esas da cess0o e as que o cession6rio <ouver 4eito co+ a cobrana.
Art. ,A@. " cr)dito/ u+a ve* (en<orado/ n0o (ode +ais ser trans4erido (elo credor que
tiver con<eci+ento da (en<ora- +as o devedor que o (agar/ n0o tendo noti4ica0o dela/ 4ica
e2onerado/ subsistindo so+ente contra o credor os direitos de terceiro.
CAP%T&L" II
#a Assun0o de #:vida
Art. ,AA. D 4acultado a terceiro assu+ir a obriga0o do devedor/ co+ o consenti+ento
e2(resso do credor/ 4icando e2onerado o devedor (ri+itivo/ salvo se aquele/ ao te+(o da
assun0o/ era insolvente e o credor o ignorava.
Par6gra4o 9nico. Rualquer das (artes (ode assinar (ra*o ao credor (ara que consinta na
assun0o da d:vida/ inter(retando3se o seu sil5ncio co+o recusa.
Art. 1BB. $alvo assenti+ento e2(resso do devedor (ri+itivo/ considera+3se e2tintas/ a
(artir da assun0o da d:vida/ as garantias es(eciais (or ele originaria+ente dadas ao credor.
Art. 1B'. $e a substitui0o do devedor vier a ser anulada/ restaura3se o d)bito/ co+ todas
as suas garantias/ salvo as garantias (restadas (or terceiros/ e2ceto se este con<ecia o v:cio
que inquinava a obriga0o.
Art. 1B,. " novo devedor n0o (ode o(or ao credor as e2ce.es (essoais que co+(etia+
ao devedor (ri+itivo.
Art. 1B1. " adquirente de i+vel <i(otecado (ode to+ar a seu cargo o (aga+ento do
cr)dito garantido- se o credor/ noti4icado/ n0o i+(ugnar e+ trinta dias a trans4er5ncia do d)bito/
entender3se36 dado o assenti+ento.
T%T&L" III
#o Adi+(le+ento e E2tin0o das "briga.es
CAP%T&L" I
#o Paga+ento
$e0o I
#e Rue+ #eve Pagar
Art. 1B7. Rualquer interessado na e2tin0o da d:vida (ode (ag63la/ usando/ se o credor
se o(user/ dos +eios conducentes 8 e2onera0o do devedor.
Par6gra4o 9nico. Igual direito cabe ao terceiro n0o interessado/ se o 4i*er e+ no+e e 8
conta do devedor/ salvo o(osi0o deste.
Art. 1B;. " terceiro n0o interessado/ que (aga a d:vida e+ seu (r(rio no+e/ te+ direito a
ree+bolsar3se do que (agar- +as n0o se sub3roga nos direitos do credor.
Par6gra4o 9nico. $e (agar antes de vencida a d:vida/ s ter6 direito ao ree+bolso no
venci+ento.
Art. 1B>. " (aga+ento 4eito (or terceiro/ co+ descon<eci+ento ou o(osi0o do devedor/
n0o obriga a ree+bolsar aquele que (agou/ se o devedor tin<a +eios (ara ilidir a a0o.
Art. 1B?. $ ter6 e4ic6cia o (aga+ento que i+(ortar trans+iss0o da (ro(riedade/ quando
4eito (or que+ (ossa alienar o ob=eto e+ que ele consistiu.
Par6gra4o 9nico. $e se der e+ (aga+ento coisa 4ung:vel/ n0o se (oder6 +ais recla+ar do
credor que/ de boa34)/ a recebeu e consu+iu/ ainda que o solvente n0o tivesse o direito de
alien63la.
$e0o II
#aqueles a Rue+ se #eve Pagar
Art. 1B@. " (aga+ento deve ser 4eito ao credor ou a que+ de direito o re(resente/ sob
(ena de s valer de(ois de (or ele rati4icado/ ou tanto quanto reverter e+ seu (roveito.
Art. 1BA. " (aga+ento 4eito de boa34) ao credor (utativo ) v6lido/ ainda (rovado de(ois
que n0o era credor.
Art. 1'B. N0o vale o (aga+ento ciente+ente 4eito ao credor inca(a* de quitar/ se o
devedor n0o (rovar que e+ bene4:cio dele e4etiva+ente reverteu.
Art. 1''. Considera3se autori*ado a receber o (aga+ento o (ortador da quita0o/ salvo se
as circunstHncias contrariare+ a (resun0o da: resultante.
Art. 1',. $e o devedor (agar ao credor/ a(esar de inti+ado da (en<ora 4eita sobre o
cr)dito/ ou da i+(ugna0o a ele o(osta (or terceiros/ o (aga+ento n0o valer6 contra estes/
que (oder0o constranger o devedor a (agar de novo/ 4icando3l<e ressalvado o regresso contra
o credor.
$e0o III
#o "b=eto do Paga+ento e $ua Prova
Art. 1'1. " credor n0o ) obrigado a receber (resta0o diversa da que l<e ) devida/ ainda
que +ais valiosa.
Art. 1'7. Ainda que a obriga0o ten<a (or ob=eto (resta0o divis:vel/ n0o (ode o credor
ser obrigado a receber/ ne+ o devedor a (agar/ (or (artes/ se assi+ n0o se a=ustou.
Art. 1';. As d:vidas e+ din<eiro dever0o ser (agas no venci+ento/ e+ +oeda corrente e
(elo valor no+inal/ salvo o dis(osto nos artigos subseqTentes.
Art. 1'>. D l:cito convencionar o au+ento (rogressivo de (resta.es sucessivas.
Art. 1'?. Ruando/ (or +otivos i+(revis:veis/ sobrevier des(ro(or0o +ani4esta entre o
valor da (resta0o devida e o do +o+ento de sua e2ecu0o/ (oder6 o =ui* corrigi3lo/ a (edido
da (arte/ de +odo que assegure/ quanto (oss:vel/ o valor real da (resta0o.
Art. 1'@. $0o nulas as conven.es de (aga+ento e+ ouro ou e+ +oeda estrangeira/
be+ co+o (ara co+(ensar a di4erena entre o valor desta e o da +oeda nacional/ e2cetuados
os casos (revistos na legisla0o es(ecial.
Art. 1'A. " devedor que (aga te+ direito a quita0o regular/ e (ode reter o (aga+ento/
enquanto n0o l<e se=a dada.
Art. 1,B. A quita0o/ que se+(re (oder6 ser dada (or instru+ento (articular/ designar6 o
valor e a es()cie da d:vida quitada/ o no+e do devedor/ ou que+ (or este (agou/ o te+(o e o
lugar do (aga+ento/ co+ a assinatura do credor/ ou do seu re(resentante.
Par6gra4o 9nico. Ainda se+ os requisitos estabelecidos neste artigo valer6 a quita0o/ se
de seus ter+os ou das circunstHncias resultar <aver sido (aga a d:vida.
Art. 1,'. Nos d)bitos/ cu=a quita0o consista na devolu0o do t:tulo/ (erdido este/ (oder6
o devedor e2igir/ retendo o (aga+ento/ declara0o do credor que inutili*e o t:tulo desa(arecido.
Art. 1,,. Ruando o (aga+ento 4or e+ quotas (eridicas/ a quita0o da 9lti+a estabelece/
at) (rova e+ contr6rio/ a (resun0o de estare+ solvidas as anteriores.
Art. 1,1. $endo a quita0o do ca(ital se+ reserva dos =uros/ estes (resu+e+3se (agos.
Art. 1,7. A entrega do t:tulo ao devedor 4ir+a a (resun0o do (aga+ento.
Par6gra4o 9nico. Ficar6 se+ e4eito a quita0o assi+ o(erada se o credor (rovar/ e+
sessenta dias/ a 4alta do (aga+ento.
Art. 1,;. Presu+e+3se a cargo do devedor as des(esas co+ o (aga+ento e a quita0o-
se ocorrer au+ento (or 4ato do credor/ su(ortar6 este a des(esa acrescida.
Art. 1,>. $e o (aga+ento se <ouver de 4a*er (or +edida/ ou (eso/ entender3se36/ no
sil5ncio das (artes/ que aceitara+ os do lugar da e2ecu0o.
$e0o I!
#o Lugar do Paga+ento
Art. 1,?. E4etuar3se36 o (aga+ento no do+ic:lio do devedor/ salvo se as (artes
convencionare+ diversa+ente/ ou se o contr6rio resultar da lei/ da nature*a da obriga0o ou
das circunstHncias.
Par6gra4o 9nico. #esignados dois ou +ais lugares/ cabe ao credor escol<er entre eles.
Art. 1,@. $e o (aga+ento consistir na tradi0o de u+ i+vel/ ou e+ (resta.es relativas a
i+vel/ 4ar3se36 no lugar onde situado o be+.
Art. 1,A. "correndo +otivo grave (ara que se n0o e4etue o (aga+ento no lugar
deter+inado/ (oder6 o devedor 4a*53lo e+ outro/ se+ (re=u:*o (ara o credor.
Art. 11B. " (aga+ento reiterada+ente 4eito e+ outro local 4a* (resu+ir ren9ncia do
credor relativa+ente ao (revisto no contrato.
$e0o !
#o Te+(o do Paga+ento
Art. 11'. $alvo dis(osi0o legal e+ contr6rio/ n0o tendo sido a=ustada )(oca (ara o
(aga+ento/ (ode o credor e2igi3lo i+ediata+ente.
Art. 11,. As obriga.es condicionais cu+(re+3se na data do i+(le+ento da condi0o/
cabendo ao credor a (rova de que deste teve ci5ncia o devedor.
Art. 111. Ao credor assistir6 o direito de cobrar a d:vida antes de vencido o (ra*o
esti(ulado no contrato ou +arcado neste Cdigo:
I 3 no caso de 4al5ncia do devedor/ ou de concurso de credores-
II 3 se os bens/ <i(otecados ou e+(en<ados/ 4ore+ (en<orados e+ e2ecu0o (or outro
credor-
III 3 se cessare+/ ou se se tornare+ insu4icientes/ as garantias do d)bito/ 4ide=ussrias/ ou
reais/ e o devedor/ inti+ado/ se negar a re4or63las.
Par6gra4o 9nico. Nos casos deste artigo/ se <ouver/ no d)bito/ solidariedade (assiva/ n0o
se re(utar6 vencido quanto aos outros devedores solventes.
CAP%T&L" II
#o Paga+ento e+ Consigna0o
Art. 117. Considera3se (aga+ento/ e e2tingue a obriga0o/ o de(sito =udicial ou e+
estabeleci+ento banc6rio da coisa devida/ nos casos e 4or+a legais.
Art. 11;. A consigna0o te+ lugar:
I 3 se o credor n0o (uder/ ou/ se+ =usta causa/ recusar receber o (aga+ento/ ou dar
quita0o na devida 4or+a-
II 3 se o credor n0o 4or/ ne+ +andar receber a coisa no lugar/ te+(o e condi0o devidos-
III 3 se o credor 4or inca(a* de receber/ 4or descon<ecido/ declarado ausente/ ou residir
e+ lugar incerto ou de acesso (erigoso ou di4:cil-
I! 3 se ocorrer d9vida sobre que+ deva legiti+a+ente receber o ob=eto do (aga+ento-
! 3 se (ender lit:gio sobre o ob=eto do (aga+ento.
Art. 11>. Para que a consigna0o ten<a 4ora de (aga+ento/ ser6 +ister concorra+/ e+
rela0o 8s (essoas/ ao ob=eto/ +odo e te+(o/ todos os requisitos se+ os quais n0o ) v6lido o
(aga+ento.
Art. 11?. " de(sito requerer3se36 no lugar do (aga+ento/ cessando/ tanto que se e4etue/
(ara o de(ositante/ os =uros da d:vida e os riscos/ salvo se 4or =ulgado i+(rocedente.
Art. 11@. Enquanto o credor n0o declarar que aceita o de(sito/ ou n0o o i+(ugnar/
(oder6 o devedor requerer o levanta+ento/ (agando as res(ectivas des(esas/ e subsistindo a
obriga0o (ara todas as conseqT5ncias de direito.
Art. 11A. Julgado (rocedente o de(sito/ o devedor =6 n0o (oder6 levant63lo/ e+bora o
credor consinta/ sen0o de acordo co+ os outros devedores e 4iadores.
Art. 17B. " credor que/ de(ois de contestar a lide ou aceitar o de(sito/ aquiescer no
levanta+ento/ (erder6 a (re4er5ncia e a garantia que l<e co+(etia+ co+ res(eito 8 coisa
consignada/ 4icando (ara logo desobrigados os co3devedores e 4iadores que n0o ten<a+
anu:do.
Art. 17'. $e a coisa devida 4or i+vel ou cor(o certo que deva ser entregue no +es+o
lugar onde est6/ (oder6 o devedor citar o credor (ara vir ou +andar receb53la/ sob (ena de ser
de(ositada.
Art. 17,. $e a escol<a da coisa indeter+inada co+(etir ao credor/ ser6 ele citado (ara
esse 4i+/ sob co+ina0o de (erder o direito e de ser de(ositada a coisa que o devedor
escol<er- 4eita a escol<a (elo devedor/ (roceder3se36 co+o no artigo antecedente.
Art. 171. As des(esas co+ o de(sito/ quando =ulgado (rocedente/ correr0o 8 conta do
credor/ e/ no caso contr6rio/ 8 conta do devedor.
Art. 177. " devedor de obriga0o litigiosa e2onerar3se36 +ediante consigna0o/ +as/ se
(agar a qualquer dos (retendidos credores/ tendo con<eci+ento do lit:gio/ assu+ir6 o risco do
(aga+ento.
Art. 17;. $e a d:vida se vencer/ (endendo lit:gio entre credores que se (retende+
+utua+ente e2cluir/ (oder6 qualquer deles requerer a consigna0o.
CAP%T&L" III
#o Paga+ento co+ $ub3Roga0o
Art. 17>. A sub3roga0o o(era3se/ de (leno direito/ e+ 4avor:
I 3 do credor que (aga a d:vida do devedor co+u+-
II 3 do adquirente do i+vel <i(otecado/ que (aga a credor <i(otec6rio/ be+ co+o do
terceiro que e4etiva o (aga+ento (ara n0o ser (rivado de direito sobre i+vel-
III 3 do terceiro interessado/ que (aga a d:vida (ela qual era ou (odia ser obrigado/ no
todo ou e+ (arte.
Art. 17?. A sub3roga0o ) convencional:
I 3 quando o credor recebe o (aga+ento de terceiro e e2(ressa+ente l<e trans4ere todos
os seus direitos-
II 3 quando terceira (essoa e+(resta ao devedor a quantia (recisa (ara solver a d:vida/
sob a condi0o e2(ressa de 4icar o +utuante sub3rogado nos direitos do credor satis4eito.
Art. 17@. Na <i(tese do inciso I do artigo antecedente/ vigorar6 o dis(osto quanto 8
cess0o do cr)dito.
Art. 17A. A sub3roga0o trans4ere ao novo credor todos os direitos/ a.es/ (rivil)gios e
garantias do (ri+itivo/ e+ rela0o 8 d:vida/ contra o devedor (rinci(al e os 4iadores.
Art. 1;B. Na sub3roga0o legal o sub3rogado n0o (oder6 e2ercer os direitos e as a.es do
credor/ sen0o at) 8 so+a que tiver dese+bolsado (ara desobrigar o devedor.
Art. 1;'. " credor origin6rio/ s e+ (arte ree+bolsado/ ter6 (re4er5ncia ao sub3rogado/
na cobrana da d:vida restante/ se os bens do devedor n0o c<egare+ (ara saldar inteira+ente
o que a u+ e outro dever.
CAP%T&L" I!
#a I+(uta0o do Paga+ento
Art. 1;,. A (essoa obrigada (or dois ou +ais d)bitos da +es+a nature*a/ a u+ s credor/
te+ o direito de indicar a qual deles o4erece (aga+ento/ se todos 4ore+ l:quidos e vencidos.
Art. 1;1. N0o tendo o devedor declarado e+ qual das d:vidas l:quidas e vencidas quer
i+(utar o (aga+ento/ se aceitar a quita0o de u+a delas/ n0o ter6 direito a recla+ar contra a
i+(uta0o 4eita (elo credor/ salvo (rovando <aver ele co+etido viol5ncia ou dolo.
Art. 1;7. Uavendo ca(ital e =uros/ o (aga+ento i+(utar3se36 (ri+eiro nos =uros vencidos/
e de(ois no ca(ital/ salvo esti(ula0o e+ contr6rio/ ou se o credor (assar a quita0o (or conta
do ca(ital.
Art. 1;;. $e o devedor n0o 4i*er a indica0o do art. 1;,/ e a quita0o 4or o+issa quanto 8
i+(uta0o/ esta se 4ar6 nas d:vidas l:quidas e vencidas e+ (ri+eiro lugar. $e as d:vidas 4ore+
todas l:quidas e vencidas ao +es+o te+(o/ a i+(uta0o 4ar3se36 na +ais onerosa.
CAP%T&L" !
#a #a0o e+ Paga+ento
Art. 1;>. " credor (ode consentir e+ receber (resta0o diversa da que l<e ) devida.
Art. 1;?. #eter+inado o (reo da coisa dada e+ (aga+ento/ as rela.es entre as (artes
regular3se30o (elas nor+as do contrato de co+(ra e venda.
Art. 1;@. $e 4or t:tulo de cr)dito a coisa dada e+ (aga+ento/ a trans4er5ncia i+(ortar6 e+
cess0o.
Art. 1;A. $e o credor 4or evicto da coisa recebida e+ (aga+ento/ restabelecer3se36 a
obriga0o (ri+itiva/ 4icando se+ e4eito a quita0o dada/ ressalvados os direitos de terceiros.
CAP%T&L" !I
#A N"!AKW"
Art. 1>B. #63se a nova0o:
I 3 quando o devedor contrai co+ o credor nova d:vida (ara e2tinguir e substituir a
anterior-
II 3 quando novo devedor sucede ao antigo/ 4icando este quite co+ o credor-
III 3 quando/ e+ virtude de obriga0o nova/ outro credor ) substitu:do ao antigo/ 4icando o
devedor quite co+ este.
Art. 1>'. N0o <avendo Hni+o de novar/ e2(resso ou t6cito +as inequ:voco/ a segunda
obriga0o con4ir+a si+(les+ente a (ri+eira.
Art. 1>,. A nova0o (or substitui0o do devedor (ode ser e4etuada inde(endente+ente de
consenti+ento deste.
Art. 1>1. $e o novo devedor 4or insolvente/ n0o te+ o credor/ que o aceitou/ a0o
regressiva contra o (ri+eiro/ salvo se este obteve (or +634) a substitui0o.
Art. 1>7. A nova0o e2tingue os acessrios e garantias da d:vida/ se+(re que n0o <ouver
esti(ula0o e+ contr6rio. N0o a(roveitar6/ contudo/ ao credor ressalvar o (en<or/ a <i(oteca ou
a anticrese/ se os bens dados e+ garantia (ertencere+ a terceiro que n0o 4oi (arte na
nova0o.
Art. 1>;. "(erada a nova0o entre o credor e u+ dos devedores solid6rios/ so+ente
sobre os bens do que contrair a nova obriga0o subsiste+ as (re4er5ncias e garantias do
cr)dito novado. "s outros devedores solid6rios 4ica+ (or esse 4ato e2onerados.
Art. 1>>. I+(orta e2onera0o do 4iador a nova0o 4eita se+ seu consenso co+ o devedor
(rinci(al.
Art. 1>?. $alvo as obriga.es si+(les+ente anul6veis/ n0o (ode+ ser ob=eto de nova0o
obriga.es nulas ou e2tintas.
CAP%T&L" !II
#a Co+(ensa0o
Art. 1>@. $e duas (essoas 4ore+ ao +es+o te+(o credor e devedor u+a da outra/ as
duas obriga.es e2tingue+3se/ at) onde se co+(ensare+.
Art. 1>A. A co+(ensa0o e4etua3se entre d:vidas l:quidas/ vencidas e de coisas 4ung:veis.
Art. 1?B. E+bora se=a+ do +es+o g5nero as coisas 4ung:veis/ ob=eto das duas
(resta.es/ n0o se co+(ensar0o/ veri4icando3se que di4ere+ na qualidade/ quando
es(eci4icada no contrato.
Art. 1?'. " devedor so+ente (ode co+(ensar co+ o credor o que este l<e dever- +as o
4iador (ode co+(ensar sua d:vida co+ a de seu credor ao a4ianado.
Art. 1?,. "s (ra*os de 4avor/ e+bora consagrados (elo uso geral/ n0o obsta+ a
co+(ensa0o.
Art. 1?1. A di4erena de causa nas d:vidas n0o i+(ede a co+(ensa0o/ e2ceto:
I 3 se (rovier de esbul<o/ 4urto ou roubo-
II 3 se u+a se originar de co+odato/ de(sito ou ali+entos-
III 3 se u+a 4or de coisa n0o suscet:vel de (en<ora.
Art. 1?7. A +at)ria da co+(ensa0o/ no que concerne 8s d:vidas 4iscais e (ara4iscais/ )
regida (elo dis(osto neste ca(:tulo. M!ide Gedida Provisria nN ?;/ de ,7.'B.,BB,O MRevogado
(ela Lei nN 'B.>??/ de ,,.;.,BB1O
Art. 1?;. N0o <aver6 co+(ensa0o quando as (artes/ (or +9tuo acordo/ a e2clu:re+/ ou
no caso de ren9ncia (r)via de u+a delas.
Art. 1?>. "brigando3se (or terceiro u+a (essoa/ n0o (ode co+(ensar essa d:vida co+ a
que o credor dele l<e dever.
Art. 1??. " devedor que/ noti4icado/ nada o(.e 8 cess0o que o credor 4a* a terceiros dos
seus direitos/ n0o (ode o(or ao cession6rio a co+(ensa0o/ que antes da cess0o teria (odido
o(or ao cedente. $e/ (or)+/ a cess0o l<e n0o tiver sido noti4icada/ (oder6 o(or ao cession6rio
co+(ensa0o do cr)dito que antes tin<a contra o cedente.
Art. 1?@. Ruando as duas d:vidas n0o s0o (ag6veis no +es+o lugar/ n0o se (ode+
co+(ensar se+ dedu0o das des(esas necess6rias 8 o(era0o.
Art. 1?A. $endo a +es+a (essoa obrigada (or v6rias d:vidas co+(ens6veis/ ser0o
observadas/ no co+(ens63las/ as regras estabelecidas quanto 8 i+(uta0o do (aga+ento.
Art. 1@B. N0o se ad+ite a co+(ensa0o e+ (re=u:*o de direito de terceiro. " devedor que
se torne credor do seu credor/ de(ois de (en<orado o cr)dito deste/ n0o (ode o(or ao
e2eqTente a co+(ensa0o/ de que contra o (r(rio credor dis(oria.
CAP%T&L" !III
#a Con4us0o
Art. 1@'. E2tingue3se a obriga0o/ desde que na +es+a (essoa se con4unda+ as
qualidades de credor e devedor.
Art. 1@,. A con4us0o (ode veri4icar3se a res(eito de toda a d:vida/ ou s de (arte dela.
Art. 1@1. A con4us0o o(erada na (essoa do credor ou devedor solid6rio s e2tingue a
obriga0o at) a concorr5ncia da res(ectiva (arte no cr)dito/ ou na d:vida/ subsistindo quanto
ao +ais a solidariedade.
Art. 1@7. Cessando a con4us0o/ (ara logo se restabelece/ co+ todos os seus acessrios/
a obriga0o anterior.
CAP%T&L" IV
#a Re+iss0o das #:vidas
Art. 1@;. A re+iss0o da d:vida/ aceita (elo devedor/ e2tingue a obriga0o/ +as se+
(re=u:*o de terceiro.
Art. 1@>. A devolu0o volunt6ria do t:tulo da obriga0o/ quando (or escrito (articular/
(rova desonera0o do devedor e seus co3obrigados/ se o credor 4or ca(a* de alienar/ e o
devedor ca(a* de adquirir.
Art. 1@?. A restitui0o volunt6ria do ob=eto e+(en<ado (rova a ren9ncia do credor 8
garantia real/ n0o a e2tin0o da d:vida.
Art. 1@@. A re+iss0o concedida a u+ dos co3devedores e2tingue a d:vida na (arte a ele
corres(ondente- de +odo que/ ainda reservando o credor a solidariedade contra os outros/ =6
l<es n0o (ode cobrar o d)bito se+ dedu0o da (arte re+itida.
T%T&L" I!
#o Inadi+(le+ento das "briga.es
CAP%T&L" I
#is(osi.es erais
Art. 1@A. N0o cu+(rida a obriga0o/ res(onde o devedor (or (erdas e danos/ +ais =uros e
atuali*a0o +onet6ria segundo :ndices o4iciais regular+ente estabelecidos/ e <onor6rios de
advogado.
Art. 1AB. Nas obriga.es negativas o devedor ) <avido (or inadi+(lente desde o dia e+
que e2ecutou o ato de que se devia abster.
Art. 1A'. Pelo inadi+(le+ento das obriga.es res(onde+ todos os bens do devedor.
Art. 1A,. Nos contratos ben)4icos/ res(onde (or si+(les cul(a o contratante/ a que+ o
contrato a(roveite/ e (or dolo aquele a que+ n0o 4avorea. Nos contratos onerosos/ res(onde
cada u+a das (artes (or cul(a/ salvo as e2ce.es (revistas e+ lei.
Art. 1A1. " devedor n0o res(onde (elos (re=u:*os resultantes de caso 4ortuito ou 4ora
+aior/ se e2(ressa+ente n0o se <ouver (or eles res(onsabili*ado.
Par6gra4o 9nico. " caso 4ortuito ou de 4ora +aior veri4ica3se no 4ato necess6rio/ cu=os
e4eitos n0o era (oss:vel evitar ou i+(edir.
CAP%T&L" II
#a Gora
Art. 1A7. Considera3se e+ +ora o devedor que n0o e4etuar o (aga+ento e o credor que
n0o quiser receb53lo no te+(o/ lugar e 4or+a que a lei ou a conven0o estabelecer.
Art. 1A;. Res(onde o devedor (elos (re=u:*os a que sua +ora der causa/ +ais =uros/
atuali*a0o dos valores +onet6rios segundo :ndices o4iciais regular+ente estabelecidos/ e
<onor6rios de advogado.
Par6gra4o 9nico. $e a (resta0o/ devido 8 +ora/ se tornar in9til ao credor/ este (oder6
en=eit63la/ e e2igir a satis4a0o das (erdas e danos.
Art. 1A>. N0o <avendo 4ato ou o+iss0o i+(ut6vel ao devedor/ n0o incorre este e+ +ora.
Art. 1A?. " inadi+(le+ento da obriga0o/ (ositiva e l:quida/ no seu ter+o/ constitui de
(leno direito e+ +ora o devedor.
Par6gra4o 9nico. N0o <avendo ter+o/ a +ora se constitui +ediante inter(ela0o =udicial
ou e2tra=udicial.
Art. 1A@. Nas obriga.es (rovenientes de ato il:cito/ considera3se o devedor e+ +ora/
desde que o (raticou.
Art. 1AA. " devedor e+ +ora res(onde (ela i+(ossibilidade da (resta0o/ e+bora essa
i+(ossibilidade resulte de caso 4ortuito ou de 4ora +aior/ se estes ocorrere+ durante o atraso-
salvo se (rovar isen0o de cul(a/ ou que o dano sobreviria ainda quando a obriga0o 4osse
o(ortuna+ente dese+(en<ada.
Art. 7BB. A +ora do credor subtrai o devedor isento de dolo 8 res(onsabilidade (ela
conserva0o da coisa/ obriga o credor a ressarcir as des(esas e+(regadas e+ conserv63la/ e
su=eita3o a receb53la (ela esti+a0o +ais 4avor6vel ao devedor/ se o seu valor oscilar entre o
dia estabelecido (ara o (aga+ento e o da sua e4etiva0o.
Art. 7B'. Purga3se a +ora:
I 3 (or (arte do devedor/ o4erecendo este a (resta0o +ais a i+(ortHncia dos (re=u:*os
decorrentes do dia da o4erta-
II 3 (or (arte do credor/ o4erecendo3se este a receber o (aga+ento e su=eitando3se aos
e4eitos da +ora at) a +es+a data.
CAP%T&L" III
#as Perdas e #anos
Art. 7B,. $alvo as e2ce.es e2(ressa+ente (revistas e+ lei/ as (erdas e danos devidas
ao credor abrange+/ al)+ do que ele e4etiva+ente (erdeu/ o que ra*oavel+ente dei2ou de
lucrar.
Art. 7B1. Ainda que a ine2ecu0o resulte de dolo do devedor/ as (erdas e danos s
inclue+ os (re=u:*os e4etivos e os lucros cessantes (or e4eito dela direto e i+ediato/ se+
(re=u:*o do dis(osto na lei (rocessual.
Art. 7B7. As (erdas e danos/ nas obriga.es de (aga+ento e+ din<eiro/ ser0o (agas co+
atuali*a0o +onet6ria segundo :ndices o4iciais regular+ente estabelecidos/ abrangendo =uros/
custas e <onor6rios de advogado/ se+ (re=u:*o da (ena convencional.
Par6gra4o 9nico. Provado que os =uros da +ora n0o cobre+ o (re=u:*o/ e n0o <avendo
(ena convencional/ (ode o =ui* conceder ao credor indeni*a0o su(le+entar.
Art. 7B;. Conta+3se os =uros de +ora desde a cita0o inicial.
CAP%T&L" I!
#os Juros Legais
Art. 7B>. Ruando os =uros +oratrios n0o 4ore+ convencionados/ ou o 4ore+ se+ ta2a
esti(ulada/ ou quando (roviere+ de deter+ina0o da lei/ ser0o 4i2ados segundo a ta2a que
estiver e+ vigor (ara a +ora do (aga+ento de i+(ostos devidos 8 Fa*enda Nacional.
Art. 7B?. Ainda que se n0o alegue (re=u:*o/ ) obrigado o devedor aos =uros da +ora que
se contar0o assi+ 8s d:vidas e+ din<eiro/ co+o 8s (resta.es de outra nature*a/ u+a ve* que
l<es este=a 4i2ado o valor (ecuni6rio (or sentena =udicial/ arbitra+ento/ ou acordo entre as
(artes.
CAP%T&L" !
#a Cl6usula Penal
Art. 7B@. Incorre de (leno direito o devedor na cl6usula (enal/ desde que/ cul(osa+ente/
dei2e de cu+(rir a obriga0o ou se constitua e+ +ora.
Art. 7BA. A cl6usula (enal esti(ulada con=unta+ente co+ a obriga0o/ ou e+ ato (osterior/
(ode re4erir3se 8 ine2ecu0o co+(leta da obriga0o/ 8 de algu+a cl6usula es(ecial ou
si+(les+ente 8 +ora.
Art. 7'B. Ruando se esti(ular a cl6usula (enal (ara o caso de total inadi+(le+ento da
obriga0o/ esta converter3se36 e+ alternativa a bene4:cio do credor.
Art. 7''. Ruando se esti(ular a cl6usula (enal (ara o caso de +ora/ ou e+ segurana
es(ecial de outra cl6usula deter+inada/ ter6 o credor o arb:trio de e2igir a satis4a0o da (ena
co+inada/ =unta+ente co+ o dese+(en<o da obriga0o (rinci(al.
Art. 7',. " valor da co+ina0o i+(osta na cl6usula (enal n0o (ode e2ceder o da
obriga0o (rinci(al.
Art. 7'1. A (enalidade deve ser redu*ida eqTitativa+ente (elo =ui* se a obriga0o
(rinci(al tiver sido cu+(rida e+ (arte/ ou se o +ontante da (enalidade 4or +ani4esta+ente
e2cessivo/ tendo3se e+ vista a nature*a e a 4inalidade do negcio.
Art. 7'7. $endo indivis:vel a obriga0o/ todos os devedores/ caindo e+ 4alta u+ deles/
incorrer0o na (ena- +as esta s se (oder6 de+andar integral+ente do cul(ado/ res(ondendo
cada u+ dos outros so+ente (ela sua quota.
Par6gra4o 9nico. Aos n0o cul(ados 4ica reservada a a0o regressiva contra aquele que
deu causa 8 a(lica0o da (ena.
Art. 7';. Ruando a obriga0o 4or divis:vel/ s incorre na (ena o devedor ou o <erdeiro do
devedor que a in4ringir/ e (ro(orcional+ente 8 sua (arte na obriga0o.
Art. 7'>. Para e2igir a (ena convencional/ n0o ) necess6rio que o credor alegue (re=u:*o.
Par6gra4o 9nico. Ainda que o (re=u:*o e2ceda ao (revisto na cl6usula (enal/ n0o (ode o
credor e2igir indeni*a0o su(le+entar se assi+ n0o 4oi convencionado. $e o tiver sido/ a (ena
vale co+o +:ni+o da indeni*a0o/ co+(etindo ao credor (rovar o (re=u:*o e2cedente.
CAP%T&L" !I
#as Arras ou $inal
Art. 7'?. $e/ (or ocasi0o da conclus0o do contrato/ u+a (arte der 8 outra/ a t:tulo de
arras/ din<eiro ou outro be+ +vel/ dever0o as arras/ e+ caso de e2ecu0o/ ser restitu:das ou
co+(utadas na (resta0o devida/ se do +es+o g5nero da (rinci(al.
Art. 7'@. $e a (arte que deu as arras n0o e2ecutar o contrato/ (oder6 a outra t53lo (or
des4eito/ retendo3as- se a ine2ecu0o 4or de que+ recebeu as arras/ (oder6 que+ as deu <aver
o contrato (or des4eito/ e e2igir sua devolu0o +ais o equivalente/ co+ atuali*a0o +onet6ria
segundo :ndices o4iciais regular+ente estabelecidos/ =uros e <onor6rios de advogado.
Art. 7'A. A (arte inocente (ode (edir indeni*a0o su(le+entar/ se (rovar +aior (re=u:*o/
valendo as arras co+o ta2a +:ni+a. Pode/ ta+b)+/ a (arte inocente e2igir a e2ecu0o do
contrato/ co+ as (erdas e danos/ valendo as arras co+o o +:ni+o da indeni*a0o.
Art. 7,B. $e no contrato 4or esti(ulado o direito de arre(endi+ento (ara qualquer das
(artes/ as arras ou sinal ter0o 4un0o unica+ente indeni*atria. Neste caso/ que+ as deu
(erd53las36 e+ bene4:cio da outra (arte- e que+ as recebeu devolv53las36/ +ais o equivalente.
E+ a+bos os casos n0o <aver6 direito a indeni*a0o su(le+entar.
T%T&L" !
#os Contratos e+ eral
CAP%T&L" I
#is(osi.es erais
$e0o I
Preli+inares
Art. 7,'. A liberdade de contratar ser6 e2ercida e+ ra*0o e nos li+ites da 4un0o social do
contrato.
Art. 7,,. "s contratantes s0o obrigados a guardar/ assi+ na conclus0o do contrato/ co+o
e+ sua e2ecu0o/ os (rinc:(ios de (robidade e boa34).
Art. 7,1. Ruando <ouver no contrato de ades0o cl6usulas a+b:guas ou contraditrias/
dever3se36 adotar a inter(reta0o +ais 4avor6vel ao aderente.
Art. 7,7. Nos contratos de ades0o/ s0o nulas as cl6usulas que esti(ule+ a ren9ncia
anteci(ada do aderente a direito resultante da nature*a do negcio.
Art. 7,;. D l:cito 8s (artes esti(ular contratos at:(icos/ observadas as nor+as gerais
4i2adas neste Cdigo.
Art. 7,>. N0o (ode ser ob=eto de contrato a <erana de (essoa viva.
$e0o II
#a For+a0o dos Contratos
Art. 7,?. A (ro(osta de contrato obriga o (ro(onente/ se o contr6rio n0o resultar dos
ter+os dela/ da nature*a do negcio/ ou das circunstHncias do caso.
Art. 7,@. #ei2a de ser obrigatria a (ro(osta:
I 3 se/ 4eita se+ (ra*o a (essoa (resente/ n0o 4oi i+ediata+ente aceita. Considera3se
ta+b)+ (resente a (essoa que contrata (or tele4one ou (or +eio de co+unica0o se+el<ante-
II 3 se/ 4eita se+ (ra*o a (essoa ausente/ tiver decorrido te+(o su4iciente (ara c<egar a
res(osta ao con<eci+ento do (ro(onente-
III 3 se/ 4eita a (essoa ausente/ n0o tiver sido e2(edida a res(osta dentro do (ra*o dado-
I! 3 se/ antes dela/ ou si+ultanea+ente/ c<egar ao con<eci+ento da outra (arte a
retrata0o do (ro(onente.
Art. 7,A. A o4erta ao (9blico equivale a (ro(osta quando encerra os requisitos essenciais
ao contrato/ salvo se o contr6rio resultar das circunstHncias ou dos usos.
Par6gra4o 9nico. Pode revogar3se a o4erta (ela +es+a via de sua divulga0o/ desde que
ressalvada esta 4aculdade na o4erta reali*ada.
Art. 71B. $e a aceita0o/ (or circunstHncia i+(revista/ c<egar tarde ao con<eci+ento do
(ro(onente/ este co+unic63lo36 i+ediata+ente ao aceitante/ sob (ena de res(onder (or (erdas
e danos.
Art. 71'. A aceita0o 4ora do (ra*o/ co+ adi.es/ restri.es/ ou +odi4ica.es/ i+(ortar6
nova (ro(osta.
Art. 71,. $e o negcio 4or daqueles e+ que n0o se=a costu+e a aceita0o e2(ressa/ ou o
(ro(onente a tiver dis(ensado/ re(utar3se36 conclu:do o contrato/ n0o c<egando a te+(o a
recusa.
Art. 711. Considera3se ine2istente a aceita0o/ se antes dela ou co+ ela c<egar ao
(ro(onente a retrata0o do aceitante.
Art. 717. "s contratos entre ausentes torna+3se (er4eitos desde que a aceita0o )
e2(edida/ e2ceto:
I 3 no caso do artigo antecedente-
II 3 se o (ro(onente se <ouver co+(ro+etido a es(erar res(osta-
III 3 se ela n0o c<egar no (ra*o convencionado.
Art. 71;. Re(utar3se36 celebrado o contrato no lugar e+ que 4oi (ro(osto.
$e0o III
#a Esti(ula0o e+ Favor de Terceiro
Art. 71>. " que esti(ula e+ 4avor de terceiro (ode e2igir o cu+(ri+ento da obriga0o.
Par6gra4o 9nico. Ao terceiro/ e+ 4avor de que+ se esti(ulou a obriga0o/ ta+b)+ )
(er+itido e2igi3la/ 4icando/ todavia/ su=eito 8s condi.es e nor+as do contrato/ se a ele anuir/ e
o esti(ulante n0o o inovar nos ter+os do art. 71@.
Art. 71?. $e ao terceiro/ e+ 4avor de que+ se 4e* o contrato/ se dei2ar o direito de
recla+ar3l<e a e2ecu0o/ n0o (oder6 o esti(ulante e2onerar o devedor.
Art. 71@. " esti(ulante (ode reservar3se o direito de substituir o terceiro designado no
contrato/ inde(endente+ente da sua anu5ncia e da do outro contratante.
Par6gra4o 9nico. A substitui0o (ode ser 4eita (or ato entre vivos ou (or dis(osi0o de
9lti+a vontade.
$e0o I!
#a Pro+essa de Fato de Terceiro
Art. 71A. Aquele que tiver (ro+etido 4ato de terceiro res(onder6 (or (erdas e danos/
quando este o n0o e2ecutar.
Par6gra4o 9nico. Tal res(onsabilidade n0o e2istir6 se o terceiro 4or o cCn=uge do
(ro+itente/ de(endendo da sua anu5ncia o ato a ser (raticado/ e desde que/ (elo regi+e do
casa+ento/ a indeni*a0o/ de algu+ +odo/ ven<a a recair sobre os seus bens.
Art. 77B. Nen<u+a obriga0o <aver6 (ara que+ se co+(ro+eter (or outre+/ se este/
de(ois de se ter obrigado/ 4altar 8 (resta0o.
$e0o !
#os !:cios Redibitrios
Art. 77'. A coisa recebida e+ virtude de contrato co+utativo (ode ser en=eitada (or v:cios
ou de4eitos ocultos/ que a torne+ i+(r(ria ao uso a que ) destinada/ ou l<e di+inua+ o valor.
Par6gra4o 9nico. D a(lic6vel a dis(osi0o deste artigo 8s doa.es onerosas.
Art. 77,. E+ ve* de re=eitar a coisa/ redibindo o contrato Mart. 77'O/ (ode o adquirente
recla+ar abati+ento no (reo.
Art. 771. $e o alienante con<ecia o v:cio ou de4eito da coisa/ restituir6 o que recebeu co+
(erdas e danos- se o n0o con<ecia/ t0o3so+ente restituir6 o valor recebido/ +ais as des(esas
do contrato.
Art. 777. A res(onsabilidade do alienante subsiste ainda que a coisa (erea e+ (oder do
alienat6rio/ se (erecer (or v:cio oculto/ =6 e2istente ao te+(o da tradi0o.
Art. 77;. " adquirente decai do direito de obter a redibi0o ou abati+ento no (reo no
(ra*o de trinta dias se a coisa 4or +vel/ e de u+ ano se 4or i+vel/ contado da entrega e4etiva-
se =6 estava na (osse/ o (ra*o conta3se da aliena0o/ redu*ido 8 +etade.
I '
o
Ruando o v:cio/ (or sua nature*a/ s (uder ser con<ecido +ais tarde/ o (ra*o contar3
se36 do +o+ento e+ que dele tiver ci5ncia/ at) o (ra*o +62i+o de cento e oitenta dias/ e+ se
tratando de bens +veis- e de u+ ano/ (ara os i+veis.
I ,
o
Tratando3se de venda de ani+ais/ os (ra*os de garantia (or v:cios ocultos ser0o os
estabelecidos e+ lei es(ecial/ ou/ na 4alta desta/ (elos usos locais/ a(licando3se o dis(osto no
(ar6gra4o antecedente se n0o <ouver regras disci(linando a +at)ria.
Art. 77>. N0o correr0o os (ra*os do artigo antecedente na constHncia de cl6usula de
garantia- +as o adquirente deve denunciar o de4eito ao alienante nos trinta dias seguintes ao
seu descobri+ento/ sob (ena de decad5ncia.
$e0o !I
#a Evic0o
Art. 77?. Nos contratos onerosos/ o alienante res(onde (ela evic0o. $ubsiste esta
garantia ainda que a aquisi0o se ten<a reali*ado e+ <asta (9blica.
Art. 77@. Pode+ as (artes/ (or cl6usula e2(ressa/ re4orar/ di+inuir ou e2cluir a
res(onsabilidade (ela evic0o.
Art. 77A. N0o obstante a cl6usula que e2clui a garantia contra a evic0o/ se esta se der/
te+ direito o evicto a receber o (reo que (agou (ela coisa evicta/ se n0o soube do risco da
evic0o/ ou/ dele in4or+ado/ n0o o assu+iu.
Art. 7;B. $alvo esti(ula0o e+ contr6rio/ te+ direito o evicto/ al)+ da restitui0o integral
do (reo ou das quantias que (agou:
I 3 8 indeni*a0o dos 4rutos que tiver sido obrigado a restituir-
II 3 8 indeni*a0o (elas des(esas dos contratos e (elos (re=u:*os que direta+ente
resultare+ da evic0o-
III 3 8s custas =udiciais e aos <onor6rios do advogado (or ele constitu:do.
Par6gra4o 9nico. " (reo/ se=a a evic0o total ou (arcial/ ser6 o do valor da coisa/ na
)(oca e+ que se evenceu/ e (ro(orcional ao des4alque so4rido/ no caso de evic0o (arcial.
Art. 7;'. $ubsiste (ara o alienante esta obriga0o/ ainda que a coisa alienada este=a
deteriorada/ e2ceto <avendo dolo do adquirente.
Art. 7;,. $e o adquirente tiver au4erido vantagens das deteriora.es/ e n0o tiver sido
condenado a indeni*63las/ o valor das vantagens ser6 dedu*ido da quantia que l<e <ouver de
dar o alienante.
Art. 7;1. As ben4eitorias necess6rias ou 9teis/ n0o abonadas ao que so4reu a evic0o/
ser0o (agas (elo alienante.
Art. 7;7. $e as ben4eitorias abonadas ao que so4reu a evic0o tivere+ sido 4eitas (elo
alienante/ o valor delas ser6 levado e+ conta na restitui0o devida.
Art. 7;;. $e (arcial/ +as consider6vel/ 4or a evic0o/ (oder6 o evicto o(tar entre a
rescis0o do contrato e a restitui0o da (arte do (reo corres(ondente ao des4alque so4rido. $e
n0o 4or consider6vel/ caber6 so+ente direito a indeni*a0o.
Art. 7;>. Para (oder e2ercitar o direito que da evic0o l<e resulta/ o adquirente noti4icar6
do lit:gio o alienante i+ediato/ ou qualquer dos anteriores/ quando e co+o l<e deter+inare+ as
leis do (rocesso.
Par6gra4o 9nico. N0o atendendo o alienante 8 denuncia0o da lide/ e sendo +ani4esta a
(roced5ncia da evic0o/ (ode o adquirente dei2ar de o4erecer contesta0o/ ou usar de
recursos.
Art. 7;?. N0o (ode o adquirente de+andar (ela evic0o/ se sabia que a coisa era al<eia
ou litigiosa.
$e0o !II
#os Contratos Aleatrios
Art. 7;@. $e o contrato 4or aleatrio/ (or di*er res(eito a coisas ou 4atos 4uturos/ cu=o risco
de n0o vire+ a e2istir u+ dos contratantes assu+a/ ter6 o outro direito de receber
integral+ente o que l<e 4oi (ro+etido/ desde que de sua (arte n0o ten<a <avido dolo ou cul(a/
ainda que nada do avenado ven<a a e2istir.
Art. 7;A. $e 4or aleatrio/ (or sere+ ob=eto dele coisas 4uturas/ to+ando o adquirente a si
o risco de vire+ a e2istir e+ qualquer quantidade/ ter6 ta+b)+ direito o alienante a todo o
(reo/ desde que de sua (arte n0o tiver concorrido cul(a/ ainda que a coisa ven<a a e2istir e+
quantidade in4erior 8 es(erada.
Par6gra4o 9nico. Gas/ se da coisa nada vier a e2istir/ aliena0o n0o <aver6/ e o alienante
restituir6 o (reo recebido.
Art. 7>B. $e 4or aleatrio o contrato/ (or se re4erir a coisas e2istentes/ +as e2(ostas a
risco/ assu+ido (elo adquirente/ ter6 igual+ente direito o alienante a todo o (reo/ (osto que a
coisa =6 n0o e2istisse/ e+ (arte/ ou de todo/ no dia do contrato.
Art. 7>'. A aliena0o aleatria a que se re4ere o artigo antecedente (oder6 ser anulada
co+o dolosa (elo (re=udicado/ se (rovar que o outro contratante n0o ignorava a consu+a0o
do risco/ a que no contrato se considerava e2(osta a coisa.
$e0o !III
#o Contrato Preli+inar
Art. 7>,. " contrato (reli+inar/ e2ceto quanto 8 4or+a/ deve conter todos os requisitos
essenciais ao contrato a ser celebrado.
Art. 7>1. Conclu:do o contrato (reli+inar/ co+ observHncia do dis(osto no artigo
antecedente/ e desde que dele n0o conste cl6usula de arre(endi+ento/ qualquer das (artes
ter6 o direito de e2igir a celebra0o do de4initivo/ assinando (ra*o 8 outra (ara que o e4etive.
Par6gra4o 9nico. " contrato (reli+inar dever6 ser levado ao registro co+(etente.
Art. 7>7. Esgotado o (ra*o/ (oder6 o =ui*/ a (edido do interessado/ su(rir a vontade da
(arte inadi+(lente/ con4erindo car6ter de4initivo ao contrato (reli+inar/ salvo se a isto se o(user
a nature*a da obriga0o.
Art. 7>;. $e o esti(ulante n0o der e2ecu0o ao contrato (reli+inar/ (oder6 a outra (arte
consider63lo des4eito/ e (edir (erdas e danos.
Art. 7>>. $e a (ro+essa de contrato 4or unilateral/ o credor/ sob (ena de 4icar a +es+a
se+ e4eito/ dever6 +ani4estar3se no (ra*o nela (revisto/ ou/ ine2istindo este/ no que l<e 4or
ra*oavel+ente assinado (elo devedor.
$e0o IV
#o Contrato co+ Pessoa a #eclarar
Art. 7>?. No +o+ento da conclus0o do contrato/ (ode u+a das (artes reservar3se a
4aculdade de indicar a (essoa que deve adquirir os direitos e assu+ir as obriga.es dele
decorrentes.
Art. 7>@. Essa indica0o deve ser co+unicada 8 outra (arte no (ra*o de cinco dias da
conclus0o do contrato/ se outro n0o tiver sido esti(ulado.
Par6gra4o 9nico. A aceita0o da (essoa no+eada n0o ser6 e4ica* se n0o se revestir da
+es+a 4or+a que as (artes usara+ (ara o contrato.
Art. 7>A. A (essoa/ no+eada de con4or+idade co+ os artigos antecedentes/ adquire os
direitos e assu+e as obriga.es decorrentes do contrato/ a (artir do +o+ento e+ que este 4oi
celebrado.
Art. 7?B. " contrato ser6 e4ica* so+ente entre os contratantes origin6rios:
I 3 se n0o <ouver indica0o de (essoa/ ou se o no+eado se recusar a aceit63la-
II 3 se a (essoa no+eada era insolvente/ e a outra (essoa o descon<ecia no +o+ento da
indica0o.
Art. 7?'. $e a (essoa a no+ear era inca(a* ou insolvente no +o+ento da no+ea0o/ o
contrato (rodu*ir6 seus e4eitos entre os contratantes origin6rios.
CAP%T&L" II
#a E2tin0o do Contrato
$e0o I
#o #istrato
Art. 7?,. " distrato 4a*3se (ela +es+a 4or+a e2igida (ara o contrato.
Art. 7?1. A resili0o unilateral/ nos casos e+ que a lei e2(ressa ou i+(licita+ente o
(er+ita/ o(era +ediante den9ncia noti4icada 8 outra (arte.
Par6gra4o 9nico. $e/ (or)+/ dada a nature*a do contrato/ u+a das (artes <ouver 4eito
investi+entos consider6veis (ara a sua e2ecu0o/ a den9ncia unilateral s (rodu*ir6 e4eito
de(ois de transcorrido (ra*o co+(at:vel co+ a nature*a e o vulto dos investi+entos.
$e0o II
#a Cl6usula Resolutiva
Art. 7?7. A cl6usula resolutiva e2(ressa o(era de (leno direito- a t6cita de(ende de
inter(ela0o =udicial.
Art. 7?;. A (arte lesada (elo inadi+(le+ento (ode (edir a resolu0o do contrato/ se n0o
(re4erir e2igir3l<e o cu+(ri+ento/ cabendo/ e+ qualquer dos casos/ indeni*a0o (or (erdas e
danos.
$e0o III
#a E2ce0o de Contrato n0o Cu+(rido
Art. 7?>. Nos contratos bilaterais/ nen<u+ dos contratantes/ antes de cu+(rida a sua
obriga0o/ (ode e2igir o i+(le+ento da do outro.
Art. 7??. $e/ de(ois de conclu:do o contrato/ sobrevier a u+a das (artes contratantes
di+inui0o e+ seu (atri+Cnio ca(a* de co+(ro+eter ou tornar duvidosa a (resta0o (ela qual
se obrigou/ (ode a outra recusar3se 8 (resta0o que l<e incu+be/ at) que aquela satis4aa a
que l<e co+(ete ou d5 garantia bastante de satis4a*53la.
$e0o I!
#a Resolu0o (or "nerosidade E2cessiva
Art. 7?@. Nos contratos de e2ecu0o continuada ou di4erida/ se a (resta0o de u+a das
(artes se tornar e2cessiva+ente onerosa/ co+ e2tre+a vantage+ (ara a outra/ e+ virtude de
aconteci+entos e2traordin6rios e i+(revis:veis/ (oder6 o devedor (edir a resolu0o do
contrato. "s e4eitos da sentena que a decretar retroagir0o 8 data da cita0o.
Art. 7?A. A resolu0o (oder6 ser evitada/ o4erecendo3se o r)u a +odi4icar eqTitativa+ente
as condi.es do contrato.
Art. 7@B. $e no contrato as obriga.es coubere+ a a(enas u+a das (artes/ (oder6 ela
(leitear que a sua (resta0o se=a redu*ida/ ou alterado o +odo de e2ecut63la/ a 4i+ de evitar a
onerosidade e2cessiva.
T%T&L" !I
#as !6rias Es()cies de Contrato
CAP%T&L" I
#a Co+(ra e !enda
$e0o I
#is(osi.es erais
Art. 7@'. Pelo contrato de co+(ra e venda/ u+ dos contratantes se obriga a trans4erir o
do+:nio de certa coisa/ e o outro/ a (agar3l<e certo (reo e+ din<eiro.
Art. 7@,. A co+(ra e venda/ quando (ura/ considerar3se36 obrigatria e (er4eita/ desde
que as (artes acordare+ no ob=eto e no (reo.
Art. 7@1. A co+(ra e venda (ode ter (or ob=eto coisa atual ou 4utura. Neste caso/ 4icar6
se+ e4eito o contrato se esta n0o vier a e2istir/ salvo se a inten0o das (artes era de concluir
contrato aleatrio.
Art. 7@7. $e a venda se reali*ar 8 vista de a+ostras/ (rotti(os ou +odelos/ entender3se36
que o vendedor assegura ter a coisa as qualidades que a elas corres(onde+.
Par6gra4o 9nico. Prevalece a a+ostra/ o (rotti(o ou o +odelo/ se <ouver contradi0o ou
di4erena co+ a +aneira (ela qual se descreveu a coisa no contrato.
Art. 7@;. A 4i2a0o do (reo (ode ser dei2ada ao arb:trio de terceiro/ que os contratantes
logo designare+ ou (ro+etere+ designar. $e o terceiro n0o aceitar a incu+b5ncia/ 4icar6 se+
e4eito o contrato/ salvo quando acordare+ os contratantes designar outra (essoa.
Art. 7@>. Ta+b)+ se (oder6 dei2ar a 4i2a0o do (reo 8 ta2a de +ercado ou de bolsa/ e+
certo e deter+inado dia e lugar.
Art. 7@?. D l:cito 8s (artes 4i2ar o (reo e+ 4un0o de :ndices ou (arH+etros/ desde que
suscet:veis de ob=etiva deter+ina0o.
Art. 7@@. Convencionada a venda se+ 4i2a0o de (reo ou de crit)rios (ara a sua
deter+ina0o/ se n0o <ouver tabela+ento o4icial/ entende3se que as (artes se su=eitara+ ao
(reo corrente nas vendas <abituais do vendedor.
Par6gra4o 9nico. Na 4alta de acordo/ (or ter <avido diversidade de (reo/ (revalecer6 o
ter+o +)dio.
Art. 7@A. Nulo ) o contrato de co+(ra e venda/ quando se dei2a ao arb:trio e2clusivo de
u+a das (artes a 4i2a0o do (reo.
Art. 7AB. $alvo cl6usula e+ contr6rio/ 4icar0o as des(esas de escritura e registro a cargo
do co+(rador/ e a cargo do vendedor as da tradi0o.
Art. 7A'. N0o sendo a venda a cr)dito/ o vendedor n0o ) obrigado a entregar a coisa
antes de receber o (reo.
Art. 7A,. At) o +o+ento da tradi0o/ os riscos da coisa corre+ (or conta do vendedor/ e
os do (reo (or conta do co+(rador.
I '
o
Todavia/ os casos 4ortuitos/ ocorrentes no ato de contar/ +arcar ou assinalar coisas/
que co+u+ente se recebe+/ contando/ (esando/ +edindo ou assinalando/ e que =6 tivere+
sido (ostas 8 dis(osi0o do co+(rador/ correr0o (or conta deste.
I ,
o
Correr0o ta+b)+ (or conta do co+(rador os riscos das re4eridas coisas/ se estiver
e+ +ora de as receber/ quando (ostas 8 sua dis(osi0o no te+(o/ lugar e (elo +odo
a=ustados.
Art. 7A1. A tradi0o da coisa vendida/ na 4alta de esti(ula0o e2(ressa/ dar3se36 no lugar
onde ela se encontrava/ ao te+(o da venda.
Art. 7A7. $e a coisa 4or e2(edida (ara lugar diverso/ (or orde+ do co+(rador/ (or sua
conta correr0o os riscos/ u+a ve* entregue a que+ <a=a de trans(ort63la/ salvo se das
instru.es dele se a4astar o vendedor.
Art. 7A;. N0o obstante o (ra*o a=ustado (ara o (aga+ento/ se antes da tradi0o o
co+(rador cair e+ insolv5ncia/ (oder6 o vendedor sobrestar na entrega da coisa/ at) que o
co+(rador l<e d5 cau0o de (agar no te+(o a=ustado.
Art. 7A>. D anul6vel a venda de ascendente a descendente/ salvo se os outros
descendentes e o cCn=uge do alienante e2(ressa+ente <ouvere+ consentido.
Par6gra4o 9nico. E+ a+bos os casos/ dis(ensa3se o consenti+ento do cCn=uge se o
regi+e de bens 4or o da se(ara0o obrigatria.
Art. 7A?. $ob (ena de nulidade/ n0o (ode+ ser co+(rados/ ainda que e+ <asta (9blica:
I 3 (elos tutores/ curadores/ testa+enteiros e ad+inistradores/ os bens con4iados 8 sua
guarda ou ad+inistra0o-
II 3 (elos servidores (9blicos/ e+ geral/ os bens ou direitos da (essoa =ur:dica a que
servire+/ ou que este=a+ sob sua ad+inistra0o direta ou indireta-
III 3 (elos =u:*es/ secret6rios de tribunais/ arbitradores/ (eritos e outros serventu6rios ou
au2iliares da =ustia/ os bens ou direitos sobre que se litigar e+ tribunal/ =u:*o ou consel<o/ no
lugar onde servire+/ ou a que se estender a sua autoridade-
I! 3 (elos leiloeiros e seus (re(ostos/ os bens de cu=a venda este=a+ encarregados.
Par6gra4o 9nico. As (roibi.es deste artigo estende+3se 8 cess0o de cr)dito.
Art. 7A@. A (roibi0o contida no inciso III do artigo antecedente/ n0o co+(reende os casos
de co+(ra e venda ou cess0o entre co3<erdeiros/ ou e+ (aga+ento de d:vida/ ou (ara
garantia de bens =6 (ertencentes a (essoas designadas no re4erido inciso.
Art. 7AA. D l:cita a co+(ra e venda entre cCn=uges/ co+ rela0o a bens e2clu:dos da
co+un<0o.
Art. ;BB. $e/ na venda de u+ i+vel/ se esti(ular o (reo (or +edida de e2tens0o/ ou se
deter+inar a res(ectiva 6rea/ e esta n0o corres(onder/ e+ qualquer dos casos/ 8s di+ens.es
dadas/ o co+(rador ter6 o direito de e2igir o co+(le+ento da 6rea/ e/ n0o sendo isso (oss:vel/
o de recla+ar a resolu0o do contrato ou abati+ento (ro(orcional ao (reo.
I '
o
Presu+e3se que a re4er5ncia 8s di+ens.es 4oi si+(les+ente enunciativa/ quando a
di4erena encontrada n0o e2ceder de u+ vig)si+o da 6rea total enunciada/ ressalvado ao
co+(rador o direito de (rovar que/ e+ tais circunstHncias/ n0o teria reali*ado o negcio.
I ,
o
$e e+ ve* de 4alta <ouver e2cesso/ e o vendedor (rovar que tin<a +otivos (ara
ignorar a +edida e2ata da 6rea vendida/ caber6 ao co+(rador/ 8 sua escol<a/ co+(letar o
valor corres(ondente ao (reo ou devolver o e2cesso.
I 1
o
N0o <aver6 co+(le+ento de 6rea/ ne+ devolu0o de e2cesso/ se o i+vel 4or
vendido co+o coisa certa e discri+inada/ tendo sido a(enas enunciativa a re4er5ncia 8s suas
di+ens.es/ ainda que n0o conste/ de +odo e2(resso/ ter sido a venda ad corpus.
Art. ;B'. #ecai do direito de (ro(or as a.es (revistas no artigo antecedente o vendedor
ou o co+(rador que n0o o 4i*er no (ra*o de u+ ano/ a contar do registro do t:tulo.
Par6gra4o 9nico. $e <ouver atraso na i+iss0o de (osse no i+vel/ atribu:vel ao alienante/
a (artir dela 4luir6 o (ra*o de decad5ncia.
Art. ;B,. " vendedor/ salvo conven0o e+ contr6rio/ res(onde (or todos os d)bitos que
grave+ a coisa at) o +o+ento da tradi0o.
Art. ;B1. Nas coisas vendidas con=unta+ente/ o de4eito oculto de u+a n0o autori*a a
re=ei0o de todas.
Art. ;B7. N0o (ode u+ condC+ino e+ coisa indivis:vel vender a sua (arte a estran<os/ se
outro consorte a quiser/ tanto (or tanto. " condC+ino/ a que+ n0o se der con<eci+ento da
venda/ (oder6/ de(ositando o (reo/ <aver (ara si a (arte vendida a estran<os/ se o requerer
no (ra*o de cento e oitenta dias/ sob (ena de decad5ncia.
Par6gra4o 9nico. $endo +uitos os condC+inos/ (re4erir6 o que tiver ben4eitorias de +aior
valor e/ na 4alta de ben4eitorias/ o de quin<0o +aior. $e as (artes 4ore+ iguais/ <aver0o a (arte
vendida os co+(ro(riet6rios/ que a quisere+/ de(ositando (revia+ente o (reo.
$e0o II
#as Cl6usulas Es(eciais 8 Co+(ra e !enda
$ubse0o I
#a Retrovenda
Art" 8!8" ' vendedor de coisa i-.vel pode reservar9se o direito de recobr59la no
pra1o -5/i-o de decadncia de trs anos% restituindo o pre7o recebido e ree-bolsando
as despesas do co-prador% inclusive as 0ue% durante o perodo de res6ate% se efetuara-
co- a sua autori1a74o escrita% ou para a reali1a74o de benfeitorias necess5rias"
Art" 8!$" Se o co-prador se recusar a receber as 0uantias a 0ue fa1 :us% o vendedor%
para e/ercer o direito de res6ate% as depositar5 :udicial-ente"
Par56rafo nico" ;erificada a insuficincia do dep.sito :udicial% n4o ser5 o vendedor
restitudo no do-nio da coisa% at, e en0uanto n4o for inte6ral-ente pa6o o co-prador"
Art. ;B?. " direito de retrato/ que ) cess:vel e trans+iss:vel a <erdeiros e legat6rios/
(oder6 ser e2ercido contra o terceiro adquirente.
Art. ;B@. $e a duas ou +ais (essoas couber o direito de retrato sobre o +es+o i+vel/ e
s u+a o e2ercer/ (oder6 o co+(rador inti+ar as outras (ara nele acordare+/ (revalecendo o
(acto e+ 4avor de que+ <a=a e4etuado o de(sito/ contanto que se=a integral.
$ubse0o II
#a !enda a Contento e da $u=eita a Prova
Art. ;BA. A venda 4eita a contento do co+(rador entende3se reali*ada sob condi0o
sus(ensiva/ ainda que a coisa l<e ten<a sido entregue- e n0o se re(utar6 (er4eita/ enquanto o
adquirente n0o +ani4estar seu agrado.
Art. ;'B. Ta+b)+ a venda su=eita a (rova (resu+e3se 4eita sob a condi0o sus(ensiva de
que a coisa ten<a as qualidades asseguradas (elo vendedor e se=a idCnea (ara o 4i+ a que se
destina.
Art. ;''. E+ a+bos os casos/ as obriga.es do co+(rador/ que recebeu/ sob condi0o
sus(ensiva/ a coisa co+(rada/ s0o as de +ero co+odat6rio/ enquanto n0o +ani4este aceit63la.
Art. ;',. N0o <avendo (ra*o esti(ulado (ara a declara0o do co+(rador/ o vendedor ter6
direito de inti+63lo/ =udicial ou e2tra=udicial+ente/ (ara que o 4aa e+ (ra*o i+(rorrog6vel.
$ubse0o III
#a Pree+(0o ou Pre4er5ncia
Art. ;'1. A (ree+(0o/ ou (re4er5ncia/ i+(.e ao co+(rador a obriga0o de o4erecer ao
vendedor a coisa que aquele vai vender/ ou dar e+ (aga+ento/ (ara que este use de seu
direito de (rela0o na co+(ra/ tanto (or tanto.
Par6gra4o 9nico. " (ra*o (ara e2ercer o direito de (re4er5ncia n0o (oder6 e2ceder a
cento e oitenta dias/ se a coisa 4or +vel/ ou a dois anos/ se i+vel.
Art. ;'7. " vendedor (ode ta+b)+ e2ercer o seu direito de (rela0o/ inti+ando o
co+(rador/ quando l<e constar que este vai vender a coisa.
Art. ;';. Aquele que e2erce a (re4er5ncia est6/ sob (ena de a (erder/ obrigado a (agar/
e+ condi.es iguais/ o (reo encontrado/ ou o a=ustado.
Art. ;'>. Ine2istindo (ra*o esti(ulado/ o direito de (ree+(0o caducar6/ se a coisa 4or
+vel/ n0o se e2ercendo nos tr5s dias/ e/ se 4or i+vel/ n0o se e2ercendo nos sessenta dias
subseqTentes 8 data e+ que o co+(rador tiver noti4icado o vendedor.
Art. ;'?. Ruando o direito de (ree+(0o 4or esti(ulado a 4avor de dois ou +ais indiv:duos
e+ co+u+/ s (ode ser e2ercido e+ rela0o 8 coisa no seu todo. $e algu+a das (essoas/ a
que+ ele toque/ (erder ou n0o e2ercer o seu direito/ (oder0o as de+ais utili*63lo na 4or+a
sobredita.
Art. ;'@. Res(onder6 (or (erdas e danos o co+(rador/ se alienar a coisa se+ ter dado ao
vendedor ci5ncia do (reo e das vantagens que (or ela l<e o4erece+. Res(onder6
solidaria+ente o adquirente/ se tiver (rocedido de +634).
Art. ;'A. $e a coisa e2(ro(riada (ara 4ins de necessidade ou utilidade (9blica/ ou (or
interesse social/ n0o tiver o destino (ara que se desa(ro(riou/ ou n0o 4or utili*ada e+ obras ou
servios (9blicos/ caber6 ao e2(ro(riado direito de (re4er5ncia/ (elo (reo atual da coisa.
Art. ;,B. " direito de (re4er5ncia n0o se (ode ceder ne+ (assa aos <erdeiros.
$ubse0o I!
#a !enda co+ Reserva de #o+:nio
Art. ;,'. Na venda de coisa +vel/ (ode o vendedor reservar (ara si a (ro(riedade/ at)
que o (reo este=a integral+ente (ago.
Art. ;,,. A cl6usula de reserva de do+:nio ser6 esti(ulada (or escrito e de(ende de
registro no do+ic:lio do co+(rador (ara valer contra terceiros.
Art. ;,1. N0o (ode ser ob=eto de venda co+ reserva de do+:nio a coisa insuscet:vel de
caracteri*a0o (er4eita/ (ara estre+63la de outras cong5neres. Na d9vida/ decide3se a 4avor do
terceiro adquirente de boa34).
Art. ;,7. A trans4er5ncia de (ro(riedade ao co+(rador d63se no +o+ento e+ que o (reo
este=a integral+ente (ago. Todavia/ (elos riscos da coisa res(onde o co+(rador/ a (artir de
quando l<e 4oi entregue.
Art. ;,;. " vendedor so+ente (oder6 e2ecutar a cl6usula de reserva de do+:nio a(s
constituir o co+(rador e+ +ora/ +ediante (rotesto do t:tulo ou inter(ela0o =udicial.
Art. ;,>. !eri4icada a +ora do co+(rador/ (oder6 o vendedor +over contra ele a
co+(etente a0o de cobrana das (resta.es vencidas e vincendas e o +ais que l<e 4or
devido- ou (oder6 recu(erar a (osse da coisa vendida.
Art. ;,?. Na segunda <i(tese do artigo antecedente/ ) 4acultado ao vendedor reter as
(resta.es (agas at) o necess6rio (ara cobrir a de(recia0o da coisa/ as des(esas 4eitas e o
+ais que de direito l<e 4or devido. " e2cedente ser6 devolvido ao co+(rador- e o que 4altar l<e
ser6 cobrado/ tudo na 4or+a da lei (rocessual.
Art. ;,@. $e o vendedor receber o (aga+ento 8 vista/ ou/ (osterior+ente/ +ediante
4inancia+ento de institui0o do +ercado de ca(itais/ a esta caber6 e2ercer os direitos e a.es
decorrentes do contrato/ a bene4:cio de qualquer outro. A o(era0o 4inanceira e a res(ectiva
ci5ncia do co+(rador constar0o do registro do contrato.
$ubse0o !
#a !enda $obre #ocu+entos
Art. ;,A. Na venda sobre docu+entos/ a tradi0o da coisa ) substitu:da (ela entrega do
seu t:tulo re(resentativo e dos outros docu+entos e2igidos (elo contrato ou/ no sil5ncio deste/
(elos usos.
Par6gra4o 9nico. Ac<ando3se a docu+enta0o e+ orde+/ n0o (ode o co+(rador recusar
o (aga+ento/ a (rete2to de de4eito de qualidade ou do estado da coisa vendida/ salvo se o
de4eito =6 <ouver sido co+(rovado.
Art. ;1B. N0o <avendo esti(ula0o e+ contr6rio/ o (aga+ento deve ser e4etuado na data
e no lugar da entrega dos docu+entos.
Art. ;1'. $e entre os docu+entos entregues ao co+(rador 4igurar a(lice de seguro que
cubra os riscos do trans(orte/ corre+ estes 8 conta do co+(rador/ salvo se/ ao ser conclu:do o
contrato/ tivesse o vendedor ci5ncia da (erda ou avaria da coisa.
Art. ;1,. Esti(ulado o (aga+ento (or inter+)dio de estabeleci+ento banc6rio/ caber6 a
este e4etu63lo contra a entrega dos docu+entos/ se+ obriga0o de veri4icar a coisa vendida/
(ela qual n0o res(onde.
Par6gra4o 9nico. Nesse caso/ so+ente a(s a recusa do estabeleci+ento banc6rio a
e4etuar o (aga+ento/ (oder6 o vendedor (retend53lo/ direta+ente do co+(rador.
CAP%T&L" II
#a Troca ou Per+uta
Art. ;11. A(lica+3se 8 troca as dis(osi.es re4erentes 8 co+(ra e venda/ co+ as
seguintes +odi4ica.es:
I 3 salvo dis(osi0o e+ contr6rio/ cada u+ dos contratantes (agar6 (or +etade as
des(esas co+ o instru+ento da troca-
II 3 ) anul6vel a troca de valores desiguais entre ascendentes e descendentes/ se+
consenti+ento dos outros descendentes e do cCn=uge do alienante.
CAP%T&L" III
#o Contrato Esti+atrio
Art. ;17. Pelo contrato esti+atrio/ o consignante entrega bens +veis ao consignat6rio/
que 4ica autori*ado a vend53los/ (agando 8quele o (reo a=ustado/ salvo se (re4erir/ no (ra*o
estabelecido/ restituir3l<e a coisa consignada.
Art. ;1;. " consignat6rio n0o se e2onera da obriga0o de (agar o (reo/ se a restitui0o
da coisa/ e+ sua integridade/ se tornar i+(oss:vel/ ainda que (or 4ato a ele n0o i+(ut6vel.
Art. ;1>. A coisa consignada n0o (ode ser ob=eto de (en<ora ou seqTestro (elos credores
do consignat6rio/ enquanto n0o (ago integral+ente o (reo.
Art. ;1?. " consignante n0o (ode dis(or da coisa antes de l<e ser restitu:da ou de l<e ser
co+unicada a restitui0o.
CAP%T&L" I!
#a #oa0o
$e0o I
#is(osi.es erais
Art. ;1@. Considera3se doa0o o contrato e+ que u+a (essoa/ (or liberalidade/ trans4ere
do seu (atri+Cnio bens ou vantagens (ara o de outra.
Art. ;1A. " doador (ode 4i2ar (ra*o ao donat6rio/ (ara declarar se aceita ou n0o a
liberalidade. #esde que o donat6rio/ ciente do (ra*o/ n0o 4aa/ dentro dele/ a declara0o/
entender3se36 que aceitou/ se a doa0o n0o 4or su=eita a encargo.
Art. ;7B. A doa0o 4eita e+ conte+(la0o do +ereci+ento do donat6rio n0o (erde o
car6ter de liberalidade/ co+o n0o o (erde a doa0o re+uneratria/ ou a gravada/ no e2cedente
ao valor dos servios re+unerados ou ao encargo i+(osto.
Art. ;7'. A doa0o 4ar3se36 (or escritura (9blica ou instru+ento (articular.
Par6gra4o 9nico. A doa0o verbal ser6 v6lida/ se/ versando sobre bens +veis e de
(equeno valor/ se l<e seguir incontinenti a tradi0o.
Art. ;7,. A doa0o 4eita ao nascituro valer6/ sendo aceita (elo seu re(resentante legal.
Art. ;71. $e o donat6rio 4or absoluta+ente inca(a*/ dis(ensa3se a aceita0o/ desde que
se trate de doa0o (ura.
Art. ;77. A doa0o de ascendentes a descendentes/ ou de u+ cCn=uge a outro/ i+(orta
adianta+ento do que l<es cabe (or <erana.
Art. ;7;. A doa0o e+ 4or+a de subven0o (eridica ao bene4iciado e2tingue3se
+orrendo o doador/ salvo se este outra coisa dis(user/ +as n0o (oder6 ultra(assar a vida do
donat6rio.
Art. ;7>. A doa0o 4eita e+ conte+(la0o de casa+ento 4uturo co+ certa e deter+inada
(essoa/ quer (elos nubentes entre si/ quer (or terceiro a u+ deles/ a a+bos/ ou aos 4il<os que/
de 4uturo/ <ouvere+ u+ do outro/ n0o (ode ser i+(ugnada (or 4alta de aceita0o/ e s 4icar6
se+ e4eito se o casa+ento n0o se reali*ar.
Art. ;7?. " doador (ode esti(ular que os bens doados volte+ ao seu (atri+Cnio/ se
sobreviver ao donat6rio.
Par6gra4o 9nico. N0o (revalece cl6usula de revers0o e+ 4avor de terceiro.
Art. ;7@. D nula a doa0o de todos os bens se+ reserva de (arte/ ou renda su4iciente
(ara a subsist5ncia do doador.
Art. ;7A. Nula ) ta+b)+ a doa0o quanto 8 (arte que e2ceder 8 de que o doador/ no
+o+ento da liberalidade/ (oderia dis(or e+ testa+ento.
Art. ;;B. A doa0o do cCn=uge ad9ltero ao seu c9+(lice (ode ser anulada (elo outro
cCn=uge/ ou (or seus <erdeiros necess6rios/ at) dois anos de(ois de dissolvida a sociedade
con=ugal.
Art. ;;'. $alvo declara0o e+ contr6rio/ a doa0o e+ co+u+ a +ais de u+a (essoa
entende3se distribu:da entre elas (or igual.
Par6gra4o 9nico. $e os donat6rios/ e+ tal caso/ 4ore+ +arido e +ul<er/ subsistir6 na
totalidade a doa0o (ara o cCn=uge sobrevivo.
Art. ;;,. " doador n0o ) obrigado a (agar =uros +oratrios/ ne+ ) su=eito 8s
conseqT5ncias da evic0o ou do v:cio redibitrio. Nas doa.es (ara casa+ento co+ certa e
deter+inada (essoa/ o doador 4icar6 su=eito 8 evic0o/ salvo conven0o e+ contr6rio.
Art. ;;1. " donat6rio ) obrigado a cu+(rir os encargos da doa0o/ caso 4ore+ a bene4:cio
do doador/ de terceiro/ ou do interesse geral.
Par6gra4o 9nico. $e desta 9lti+a es()cie 4or o encargo/ o Ginist)rio P9blico (oder6 e2igir
sua e2ecu0o/ de(ois da +orte do doador/ se este n0o tiver 4eito.
Art. ;;7. A doa0o a entidade 4utura caducar6 se/ e+ dois anos/ esta n0o estiver
constitu:da regular+ente.
$e0o II
#a Revoga0o da #oa0o
Art. ;;;. A doa0o (ode ser revogada (or ingratid0o do donat6rio/ ou (or ine2ecu0o do
encargo.
Art. ;;>. N0o se (ode renunciar anteci(ada+ente o direito de revogar a liberalidade (or
ingratid0o do donat6rio.
Art. ;;?. Pode+ ser revogadas (or ingratid0o as doa.es:
I 3 se o donat6rio atentou contra a vida do doador ou co+eteu cri+e de <o+ic:dio doloso
contra ele-
II 3 se co+eteu contra ele o4ensa 4:sica-
III 3 se o in=uriou grave+ente ou o caluniou-
I! 3 se/ (odendo +inistr63los/ recusou ao doador os ali+entos de que este necessitava.
Art. ;;@. Pode ocorrer ta+b)+ a revoga0o quando o o4endido/ nos casos do artigo
anterior/ 4or o cCn=uge/ ascendente/ descendente/ ainda que adotivo/ ou ir+0o do doador.
Art. ;;A. A revoga0o (or qualquer desses +otivos dever6 ser (leiteada dentro de u+
ano/ a contar de quando c<egue ao con<eci+ento do doador o 4ato que a autori*ar/ e de ter
sido o donat6rio o seu autor.
Art. ;>B. " direito de revogar a doa0o n0o se trans+ite aos <erdeiros do doador/ ne+
(re=udica os do donat6rio. Gas aqueles (ode+ (rosseguir na a0o iniciada (elo doador/
continuando3a contra os <erdeiros do donat6rio/ se este 4alecer de(ois de a=ui*ada a lide.
Art. ;>'. No caso de <o+ic:dio doloso do doador/ a a0o caber6 aos seus <erdeiros/
e2ceto se aquele <ouver (erdoado.
Art. ;>,. A doa0o onerosa (ode ser revogada (or ine2ecu0o do encargo/ se o donat6rio
incorrer e+ +ora. N0o <avendo (ra*o (ara o cu+(ri+ento/ o doador (oder6 noti4icar
=udicial+ente o donat6rio/ assinando3l<e (ra*o ra*o6vel (ara que cu+(ra a obriga0o
assu+ida.
Art. ;>1. A revoga0o (or ingratid0o n0o (re=udica os direitos adquiridos (or terceiros/
ne+ obriga o donat6rio a restituir os 4rutos (ercebidos antes da cita0o v6lida- +as su=eita3o a
(agar os (osteriores/ e/ quando n0o (ossa restituir e+ es()cie as coisas doadas/ a indeni*63la
(elo +eio ter+o do seu valor.
Art. ;>7. N0o se revoga+ (or ingratid0o:
I 3 as doa.es (ura+ente re+uneratrias-
II 3 as oneradas co+ encargo =6 cu+(rido-
III 3 as que se 4i*ere+ e+ cu+(ri+ento de obriga0o natural-
I! 3 as 4eitas (ara deter+inado casa+ento.
CAP%T&L" !
#a Loca0o de Coisas
Art. ;>;. Na loca0o de coisas/ u+a das (artes se obriga a ceder 8 outra/ (or te+(o
deter+inado ou n0o/ o uso e go*o de coisa n0o 4ung:vel/ +ediante certa retribui0o.
Art. ;>>. " locador ) obrigado:
I 3 a entregar ao locat6rio a coisa alugada/ co+ suas (ertenas/ e+ estado de servir ao
uso a que se destina/ e a +ant53la nesse estado/ (elo te+(o do contrato/ salvo cl6usula
e2(ressa e+ contr6rio-
II 3 a garantir3l<e/ durante o te+(o do contrato/ o uso (ac:4ico da coisa.
Art. ;>?. $e/ durante a loca0o/ se deteriorar a coisa alugada/ se+ cul(a do locat6rio/ a
este caber6 (edir redu0o (ro(orcional do aluguel/ ou resolver o contrato/ caso =6 n0o sirva a
coisa (ara o 4i+ a que se destinava.
Art. ;>@. " locador resguardar6 o locat6rio dos e+baraos e turba.es de terceiros/ que
ten<a+ ou (retenda+ ter direitos sobre a coisa alugada/ e res(onder6 (elos seus v:cios/ ou
de4eitos/ anteriores 8 loca0o.
Art. ;>A. " locat6rio ) obrigado:
I 3 a servir3se da coisa alugada (ara os usos convencionados ou (resu+idos/ con4or+e a
nature*a dela e as circunstHncias/ be+ co+o trat63la co+ o +es+o cuidado co+o se sua
4osse-
II 3 a (agar (ontual+ente o aluguel nos (ra*os a=ustados/ e/ e+ 4alta de a=uste/ segundo o
costu+e do lugar-
III 3 a levar ao con<eci+ento do locador as turba.es de terceiros/ que se (retenda+
4undadas e+ direito-
I! 3 a restituir a coisa/ 4inda a loca0o/ no estado e+ que a recebeu/ salvas as
deteriora.es naturais ao uso regular.
Art. ;?B. $e o locat6rio e+(regar a coisa e+ uso diverso do a=ustado/ ou do a que se
destina/ ou se ela se dani4icar (or abuso do locat6rio/ (oder6 o locador/ al)+ de rescindir o
contrato/ e2igir (erdas e danos.
Art. ;?'. Uavendo (ra*o esti(ulado 8 dura0o do contrato/ antes do venci+ento n0o
(oder6 o locador reaver a coisa alugada/ sen0o ressarcindo ao locat6rio as (erdas e danos
resultantes/ ne+ o locat6rio devolv53la ao locador/ sen0o (agando/ (ro(orcional+ente/ a +ulta
(revista no contrato.
Par6gra4o 9nico. " locat6rio go*ar6 do direito de reten0o/ enquanto n0o 4or ressarcido.
Art. ;?,. $e a obriga0o de (agar o aluguel (elo te+(o que 4altar constituir indeni*a0o
e2cessiva/ ser6 4acultado ao =ui* 4i263la e+ bases ra*o6veis.
Art. ;?1. A loca0o (or te+(o deter+inado cessa de (leno direito 4indo o (ra*o
esti(ulado/ inde(endente+ente de noti4ica0o ou aviso.
Art. ;?7. $e/ 4indo o (ra*o/ o locat6rio continuar na (osse da coisa alugada/ se+ o(osi0o
do locador/ (resu+ir3se36 (rorrogada a loca0o (elo +es+o aluguel/ +as se+ (ra*o
deter+inado.
Art. ;?;. $e/ noti4icado o locat6rio/ n0o restituir a coisa/ (agar6/ enquanto a tiver e+ seu
(oder/ o aluguel que o locador arbitrar/ e res(onder6 (elo dano que ela ven<a a so4rer/ e+bora
(roveniente de caso 4ortuito.
Par6gra4o 9nico. $e o aluguel arbitrado 4or +ani4esta+ente e2cessivo/ (oder6 o =ui*
redu*i3lo/ +as tendo se+(re e+ conta o seu car6ter de (enalidade.
Art. ;?>. $e a coisa 4or alienada durante a loca0o/ o adquirente n0o 4icar6 obrigado a
res(eitar o contrato/ se nele n0o 4or consignada a cl6usula da sua vig5ncia no caso de
aliena0o/ e n0o constar de registro.
I '
o
" registro a que se re4ere este artigo ser6 o de T:tulos e #ocu+entos do do+ic:lio do
locador/ quando a coisa 4or +vel- e ser6 o Registro de I+veis da res(ectiva circunscri0o/
quando i+vel.
I ,
o
E+ se tratando de i+vel/ e ainda no caso e+ que o locador n0o este=a obrigado a
res(eitar o contrato/ n0o (oder6 ele des(edir o locat6rio/ sen0o observado o (ra*o de noventa
dias a(s a noti4ica0o.
Art. ;??. Gorrendo o locador ou o locat6rio/ trans4ere3se aos seus <erdeiros a loca0o (or
te+(o deter+inado.
Art. ;?@. $alvo dis(osi0o e+ contr6rio/ o locat6rio go*a do direito de reten0o/ no caso
de ben4eitorias necess6rias/ ou no de ben4eitorias 9teis/ se estas <ouvere+ sido 4eitas co+
e2(resso consenti+ento do locador.
CAP%T&L" !I
#o E+(r)sti+o
$e0o I
#o Co+odato
Art. ;?A. " co+odato ) o e+(r)sti+o gratuito de coisas n0o 4ung:veis. Per4a*3se co+ a
tradi0o do ob=eto.
Art. ;@B. "s tutores/ curadores e e+ geral todos os ad+inistradores de bens al<eios n0o
(oder0o dar e+ co+odato/ se+ autori*a0o es(ecial/ os bens con4iados 8 sua guarda.
Art. ;@'. $e o co+odato n0o tiver (ra*o convencional/ (resu+ir3se3l<e36 o necess6rio
(ara o uso concedido- n0o (odendo o co+odante/ salvo necessidade i+(revista e urgente/
recon<ecida (elo =ui*/ sus(ender o uso e go*o da coisa e+(restada/ antes de 4indo o (ra*o
convencional/ ou o que se deter+ine (elo uso outorgado.
Art. ;@,. " co+odat6rio ) obrigado a conservar/ co+o se sua (r(ria 4ora/ a coisa
e+(restada/ n0o (odendo us63la sen0o de acordo co+ o contrato ou a nature*a dela/ sob (ena
de res(onder (or (erdas e danos. " co+odat6rio constitu:do e+ +ora/ al)+ de (or ela
res(onder/ (agar6/ at) restitu:3la/ o aluguel da coisa que 4or arbitrado (elo co+odante.
Art. ;@1. $e/ correndo risco o ob=eto do co+odato =unta+ente co+ outros do co+odat6rio/
ante(user este a salva0o dos seus abandonando o do co+odante/ res(onder6 (elo dano
ocorrido/ ainda que se (ossa atribuir a caso 4ortuito/ ou 4ora +aior.
Art. ;@7. " co+odat6rio n0o (oder6 =a+ais recobrar do co+odante as des(esas 4eitas
co+ o uso e go*o da coisa e+(restada.
Art. ;@;. $e duas ou +ais (essoas 4ore+ si+ultanea+ente co+odat6rias de u+a coisa/
4icar0o solidaria+ente res(ons6veis (ara co+ o co+odante.
$e0o II
#o G9tuo
Art. ;@>. " +9tuo ) o e+(r)sti+o de coisas 4ung:veis. " +utu6rio ) obrigado a restituir ao
+utuante o que dele recebeu e+ coisa do +es+o g5nero/ qualidade e quantidade.
Art. ;@?. Este e+(r)sti+o trans4ere o do+:nio da coisa e+(restada ao +utu6rio/ (or cu=a
conta corre+ todos os riscos dela desde a tradi0o.
Art. ;@@. " +9tuo 4eito a (essoa +enor/ se+ (r)via autori*a0o daquele sob cu=a guarda
estiver/ n0o (ode ser reavido ne+ do +utu6rio/ ne+ de seus 4iadores.
Art. ;@A. Cessa a dis(osi0o do artigo antecedente:
I 3 se a (essoa/ de cu=a autori*a0o necessitava o +utu6rio (ara contrair o e+(r)sti+o/ o
rati4icar (osterior+ente-
II 3 se o +enor/ estando ausente essa (essoa/ se viu obrigado a contrair o e+(r)sti+o
(ara os seus ali+entos <abituais-
III 3 se o +enor tiver bens gan<os co+ o seu trabal<o. Gas/ e+ tal caso/ a e2ecu0o do
credor n0o l<es (oder6 ultra(assar as 4oras-
I! 3 se o e+(r)sti+o reverteu e+ bene4:cio do +enor-
! 3 se o +enor obteve o e+(r)sti+o +aliciosa+ente.
Art. ;AB. " +utuante (ode e2igir garantia da restitui0o/ se antes do venci+ento o
+utu6rio so4rer notria +udana e+ sua situa0o econC+ica.
Art. ;A'. #estinando3se o +9tuo a 4ins econC+icos/ (resu+e+3se devidos =uros/ os quais/
sob (ena de redu0o/ n0o (oder0o e2ceder a ta2a a que se re4ere o art. 7B>/ (er+itida a
ca(itali*a0o anual.
Art. ;A,. N0o se tendo convencionado e2(ressa+ente/ o (ra*o do +9tuo ser6:
I 3 at) a (r2i+a col<eita/ se o +9tuo 4or de (rodutos agr:colas/ assi+ (ara o consu+o/
co+o (ara se+eadura-
II 3 de trinta dias/ (elo +enos/ se 4or de din<eiro-
III 3 do es(ao de te+(o que declarar o +utuante/ se 4or de qualquer outra coisa 4ung:vel.
CAP%T&L" !II
#a Presta0o de $ervio
Art. ;A1. A (resta0o de servio/ que n0o estiver su=eita 8s leis trabal<istas ou a lei
es(ecial/ reger3se36 (elas dis(osi.es deste Ca(:tulo.
Art. ;A7. Toda a es()cie de servio ou trabal<o l:cito/ +aterial ou i+aterial/ (ode ser
contratada +ediante retribui0o.
Art. ;A;. No contrato de (resta0o de servio/ quando qualquer das (artes n0o souber ler/
ne+ escrever/ o instru+ento (oder6 ser assinado a rogo e subscrito (or duas teste+un<as.
Art. ;A>. N0o se tendo esti(ulado/ ne+ c<egado a acordo as (artes/ 4i2ar3se36 (or
arbitra+ento a retribui0o/ segundo o costu+e do lugar/ o te+(o de servio e sua qualidade.
Art. ;A?. A retribui0o (agar3se36 de(ois de (restado o servio/ se/ (or conven0o/ ou
costu+e/ n0o <ouver de ser adiantada/ ou (aga e+ (resta.es.
Art. ;A@. A (resta0o de servio n0o se (oder6 convencionar (or +ais de quatro anos/
e+bora o contrato ten<a (or causa o (aga+ento de d:vida de que+ o (resta/ ou se destine 8
e2ecu0o de certa e deter+inada obra. Neste caso/ decorridos quatro anos/ dar3se36 (or 4indo
o contrato/ ainda que n0o conclu:da a obra.
Art. ;AA. N0o <avendo (ra*o esti(ulado/ ne+ se (odendo in4erir da nature*a do contrato/
ou do costu+e do lugar/ qualquer das (artes/ a seu arb:trio/ +ediante (r)vio aviso/ (ode
resolver o contrato.
Par6gra4o 9nico. #ar3se36 o aviso:
I 3 co+ anteced5ncia de oito dias/ se o sal6rio se <ouver 4i2ado (or te+(o de u+ +5s/ ou
+ais-
II 3 co+ anteci(a0o de quatro dias/ se o sal6rio se tiver a=ustado (or se+ana/ ou
quin*ena-
III 3 de v)s(era/ quando se ten<a contratado (or +enos de sete dias.
Art. >BB. N0o se conta no (ra*o do contrato o te+(o e+ que o (restador de servio/ (or
cul(a sua/ dei2ou de servir.
Art. >B'. N0o sendo o (restador de servio contratado (ara certo e deter+inado trabal<o/
entender3se36 que se obrigou a todo e qualquer servio co+(at:vel co+ as suas 4oras e
condi.es.
Art. >B,. " (restador de servio contratado (or te+(o certo/ ou (or obra deter+inada/
n0o se (ode ausentar/ ou des(edir/ se+ =usta causa/ antes de (reenc<ido o te+(o/ ou
conclu:da a obra.
Par6gra4o 9nico. $e se des(edir se+ =usta causa/ ter6 direito 8 retribui0o vencida/ +as
res(onder6 (or (erdas e danos. " +es+o dar3se36/ se des(edido (or =usta causa.
Art. >B1. $e o (restador de servio 4or des(edido se+ =usta causa/ a outra (arte ser6
obrigada a (agar3l<e (or inteiro a retribui0o vencida/ e (or +etade a que l<e tocaria de ent0o
ao ter+o legal do contrato.
Art. >B7. Findo o contrato/ o (restador de servio te+ direito a e2igir da outra (arte a
declara0o de que o contrato est6 4indo. Igual direito l<e cabe/ se 4or des(edido se+ =usta
causa/ ou se tiver <avido +otivo =usto (ara dei2ar o servio.
Art. >B;. Ne+ aquele a que+ os servios s0o (restados/ (oder6 trans4erir a outre+ o
direito aos servios a=ustados/ ne+ o (restador de servios/ se+ a(ra*i+ento da outra (arte/
dar substituto que os (reste.
Art. >B>. $e o servio 4or (restado (or que+ n0o (ossua t:tulo de <abilita0o/ ou n0o
satis4aa requisitos outros estabelecidos e+ lei/ n0o (oder6 que+ os (restou cobrar a
retribui0o nor+al+ente corres(ondente ao trabal<o e2ecutado. Gas se deste resultar
bene4:cio (ara a outra (arte/ o =ui* atribuir6 a que+ o (restou u+a co+(ensa0o ra*o6vel/
desde que ten<a agido co+ boa34).
Par6gra4o 9nico. N0o se a(lica a segunda (arte deste artigo/ quando a (roibi0o da
(resta0o de servio resultar de lei de orde+ (9blica.
Art. >B?. " contrato de (resta0o de servio acaba co+ a +orte de qualquer das (artes.
Ter+ina/ ainda/ (elo escoa+ento do (ra*o/ (ela conclus0o da obra/ (ela rescis0o do contrato
+ediante aviso (r)vio/ (or inadi+(le+ento de qualquer das (artes ou (ela i+(ossibilidade da
continua0o do contrato/ +otivada (or 4ora +aior.
Art. >B@. Aquele que aliciar (essoas obrigadas e+ contrato escrito a (restar servio a
outre+ (agar6 a este a i+(ortHncia que ao (restador de servio/ (elo a=uste des4eito/ <ouvesse
de caber durante dois anos.
Art. >BA. A aliena0o do (r)dio agr:cola/ onde a (resta0o dos servios se o(era/ n0o
i+(orta a rescis0o do contrato/ salvo ao (restador o(0o entre continu63lo co+ o adquirente da
(ro(riedade ou co+ o (ri+itivo contratante.
CAP%T&L" !III
#a E+(reitada
Art. >'B. " e+(reiteiro de u+a obra (ode contribuir (ara ela s co+ seu trabal<o ou co+
ele e os +ateriais.
I '
o
A obriga0o de 4ornecer os +ateriais n0o se (resu+e- resulta da lei ou da vontade
das (artes.
I ,
o
" contrato (ara elabora0o de u+ (ro=eto n0o i+(lica a obriga0o de e2ecut63lo/ ou
de 4iscali*ar3l<e a e2ecu0o.
Art. >''. Ruando o e+(reiteiro 4ornece os +ateriais/ corre+ (or sua conta os riscos at) o
+o+ento da entrega da obra/ a contento de que+ a enco+endou/ se este n0o estiver e+ +ora
de receber. Gas se estiver/ (or sua conta correr0o os riscos.
Art. >',. $e o e+(reiteiro s 4orneceu +0o3de3obra/ todos os riscos e+ que n0o tiver
cul(a correr0o (or conta do dono.
Art. >'1. $endo a e+(reitada unica+ente de lavor Mart. >'BO/ se a coisa (erecer antes de
entregue/ se+ +ora do dono ne+ cul(a do e+(reiteiro/ este (erder6 a retribui0o/ se n0o
(rovar que a (erda resultou de de4eito dos +ateriais e que e+ te+(o recla+ara contra a sua
quantidade ou qualidade.
Art. >'7. $e a obra constar de (artes distintas/ ou 4or de nature*a das que se deter+ina+
(or +edida/ o e+(reiteiro ter6 direito a que ta+b)+ se veri4ique (or +edida/ ou segundo as
(artes e+ que se dividir/ (odendo e2igir o (aga+ento na (ro(or0o da obra e2ecutada.
I '
o
Tudo o que se (agou (resu+e3se veri4icado.
I ,
o
" que se +ediu (resu+e3se veri4icado se/ e+ trinta dias/ a contar da +edi0o/ n0o
4ore+ denunciados os v:cios ou de4eitos (elo dono da obra ou (or que+ estiver incu+bido da
sua 4iscali*a0o.
Art. >';. Conclu:da a obra de acordo co+ o a=uste/ ou o costu+e do lugar/ o dono )
obrigado a receb53la. Poder6/ (or)+/ re=eit63la/ se o e+(reiteiro se a4astou das instru.es
recebidas e dos (lanos dados/ ou das regras t)cnicas e+ trabal<os de tal nature*a.
Art. >'>. No caso da segunda (arte do artigo antecedente/ (ode que+ enco+endou a
obra/ e+ ve* de en=eit63la/ receb53la co+ abati+ento no (reo.
Art. >'?. " e+(reiteiro ) obrigado a (agar os +ateriais que recebeu/ se (or i+(er:cia ou
neglig5ncia os inutili*ar.
Art. >'@. Nos contratos de e+(reitada de edi4:cios ou outras constru.es consider6veis/ o
e+(reiteiro de +ateriais e e2ecu0o res(onder6/ durante o (ra*o irredut:vel de cinco anos/
(ela solide* e segurana do trabal<o/ assi+ e+ ra*0o dos +ateriais/ co+o do solo.
Par6gra4o 9nico. #ecair6 do direito assegurado neste artigo o dono da obra que n0o
(ro(user a a0o contra o e+(reiteiro/ nos cento e oitenta dias seguintes ao a(areci+ento do
v:cio ou de4eito.
Art. >'A. $alvo esti(ula0o e+ contr6rio/ o e+(reiteiro que se incu+bir de e2ecutar u+a
obra/ segundo (lano aceito (or que+ a enco+endou/ n0o ter6 direito a e2igir acr)sci+o no
(reo/ ainda que se=a+ introdu*idas +odi4ica.es no (ro=eto/ a n0o ser que estas resulte+ de
instru.es escritas do dono da obra.
Par6gra4o 9nico. Ainda que n0o ten<a <avido autori*a0o escrita/ o dono da obra )
obrigado a (agar ao e+(reiteiro os au+entos e acr)sci+os/ segundo o que 4or arbitrado/ se/
se+(re (resente 8 obra/ (or continuadas visitas/ n0o (odia ignorar o que se estava (assando/
e nunca (rotestou.
Art. >,B. $e ocorrer di+inui0o no (reo do +aterial ou da +0o3de3obra su(erior a u+
d)ci+o do (reo global convencionado/ (oder6 este ser revisto/ a (edido do dono da obra/
(ara que se l<e assegure a di4erena a(urada.
Art. >,'. $e+ anu5ncia de seu autor/ n0o (ode o (ro(riet6rio da obra introdu*ir
+odi4ica.es no (ro=eto (or ele a(rovado/ ainda que a e2ecu0o se=a con4iada a terceiros/ a
n0o ser que/ (or +otivos su(ervenientes ou ra*.es de orde+ t)cnica/ 4ique co+(rovada a
inconveni5ncia ou a e2cessiva onerosidade de e2ecu0o do (ro=eto e+ sua 4or+a origin6ria.
Par6gra4o 9nico. A (roibi0o deste artigo n0o abrange altera.es de (ouca +onta/
ressalvada se+(re a unidade est)tica da obra (ro=etada.
Art. >,,. $e a e2ecu0o da obra 4or con4iada a terceiros/ a res(onsabilidade do autor do
(ro=eto res(ectivo/ desde que n0o assu+a a dire0o ou 4iscali*a0o daquela/ 4icar6 li+itada aos
danos resultantes de de4eitos (revistos no art. >'@ e seu (ar6gra4o 9nico.
Art. >,1. Ges+o a(s iniciada a constru0o/ (ode o dono da obra sus(end53la/ desde
que (ague ao e+(reiteiro as des(esas e lucros relativos aos servios =6 4eitos/ +ais
indeni*a0o ra*o6vel/ calculada e+ 4un0o do que ele teria gan<o/ se conclu:da a obra.
Art. >,7. $us(ensa a e2ecu0o da e+(reitada se+ =usta causa/ res(onde o e+(reiteiro
(or (erdas e danos.
Art. >,;. Poder6 o e+(reiteiro sus(ender a obra:
I 3 (or cul(a do dono/ ou (or +otivo de 4ora +aior-
II 3 quando/ no decorrer dos servios/ se +ani4estare+ di4iculdades i+(revis:veis de
e2ecu0o/ resultantes de causas geolgicas ou <:dricas/ ou outras se+el<antes/ de +odo que
torne a e+(reitada e2cessiva+ente onerosa/ e o dono da obra se o(user ao rea=uste do (reo
inerente ao (ro=eto (or ele elaborado/ observados os (reos-
III 3 se as +odi4ica.es e2igidas (elo dono da obra/ (or seu vulto e nature*a/ 4ore+
des(ro(orcionais ao (ro=eto a(rovado/ ainda que o dono se dis(on<a a arcar co+ o acr)sci+o
de (reo.
Art. >,>. N0o se e2tingue o contrato de e+(reitada (ela +orte de qualquer das (artes/
salvo se a=ustado e+ considera0o 8s qualidades (essoais do e+(reiteiro.
CAP%T&L" IV
#o #e(sito
$e0o I
#o #e(sito !olunt6rio
Art. >,?. Pelo contrato de de(sito recebe o de(osit6rio u+ ob=eto +vel/ (ara guardar/
at) que o de(ositante o recla+e.
Art. >,@. " contrato de de(sito ) gratuito/ e2ceto se <ouver conven0o e+ contr6rio/ se
resultante de atividade negocial ou se o de(osit6rio o (raticar (or (ro4iss0o.
Par6gra4o 9nico. $e o de(sito 4or oneroso e a retribui0o do de(osit6rio n0o constar de
lei/ ne+ resultar de a=uste/ ser6 deter+inada (elos usos do lugar/ e/ na 4alta destes/ (or
arbitra+ento.
Art. >,A. " de(osit6rio ) obrigado a ter na guarda e conserva0o da coisa de(ositada o
cuidado e dilig5ncia que costu+a co+ o que l<e (ertence/

Anda mungkin juga menyukai