1

Aan:
Hare excellentie mevrouw J. Hennis-Plasschaert
Zijne excellentie de heer Dr. R.H.A. Plasterk

Cc: Zijne excellentie Dr. B. Whiteman (Minister van Gezondheid, Milieu & Natuur), M.
Franco (Statenvoorzitter der Staten van Curaao), Vaste Commissie voor Koninkrijksrelaties
(Tweede Kamer), Vaste Commissie voor Defensie (Tweede Kamer), Commissie
Koninkrijksrelaties (Eerste Kamer), Commissie Buitenlandse Zaken, Defensie en
Ontwikkelingssamenwerking (Eerste Kamer) en Mr. J.P.H. Donner (Vice-voorzitter Raad van
State)


Datum: 10 oktober 2014

Betreft: Isla-raffinaderij (hierna, Isla)


Hooggeachte mevrouw Hennis-Plasschaert en heer Plasterk,

Recent heeft u de Tweede Kamer twee brieven doen toekomen die betrekking hebben op de
Isla te Curaao. In dezen doelen wij op de brief over de waarborgfunctie, d.d. 25 september
2014, en de brief over de uitstoot van de Isla in relatie met klachten van defensiepersoneel,
d.d. 30 september 2014. Voor SMOC is dit aanleiding om uw aandacht te vragen voor
onderstaande.

Een consistente Haagse beleidsopvatting inzake milieu op Curaao?

SMOC heeft regelmatig uw aandacht gevraagd voor de Isla in relatie met de vigerende
waarborgfunctie. Diverse ministers van Nederlandse kabinetten gaven SMOC telkenmale te
verstaan dat milieu louter een lokale bestuurlijke autonome aangelegenheid is voor, thans het
Land Curaao, en het zeker geen aangelegenheid voor de Koninkrijksregering betreft.
1
SMOC
heeft dit eerder betwist, omdat er sprake is van schending van mensenrechten en heeft
Nederland in 2013 daarom aangeklaagd bij het EHRM. Maar ook betwist SMOC dat het hier
een autonome Lands aangelegenheid betreft vanuit het perspectief van internationale
milieuverdragen. Het Montreal Protocol is van toepassing op het Koninkrijk der
Nederlanden.
2
De Convention on Biological Diversity is eveneens van toepassing op het
Koninkrijk der Nederlanden, al wordt gemakshalve in het meest recente Nederlandse rapport
hieromtrent de Isla tot onze grote verbazing buiten beschouwing gelaten.
3
Internationale
communicatie in dezen over milieu in het Koninkrijk der Nederlanden berust bij de Haagse
milieuminister, niet bij de Curaaose. De volgende vragen kunnen gesteld worden: hoe
consistent vindt u vanuit het perspectief van internationale milieuverdragen uw frequent
getoonde staatsrechtelijke bestuur opvatting over milieu op Curaao en de bestuurlijke
verantwoordelijkheid die de Koninkrijksregering hier nog nooit voor heeft genomen?
Waarom wordt de Isla niet beschouwd in het rapport ten behoeve van de Convention on
Biological Diversity terwijl tal van andere milieuzaken op Curaao wel worden beschouwd?

Waarborgfunctie en het gebruik ervan

1
Zie bijvoorbeeld de brief van Minister Hennis-Plasschaert d.d. 30 september 2014 (Onderzoek uitstoot Isla
raffinaderij).
2
Zie http://ozone.unep.org/new_site/en/treaty_ratification_status.php.
3
Zie http://www.stichtingsmoc.nl/2014/08/smoc-sends-letter-to-un/.
2

Elk land van het Koninkrijk der Nederlanden draagt zorg voor het verwezenlijken van
fundamentele menselijke rechten en deugdelijkheid van bestuur Art. 43 lid 1. De
waarborging hiervan berust bij de Koninkrijksregering Art. 43 lid 2. Het laatste wordt
actueel zodra als bij een van de landen de uitvoering van Art. 43 (lid 1) in gebreke blijft. Uit
de brief d.d. 25 september 2014 blijkt dat Minister Plasterk de waarborgfunctie zeer serieus
neemt. U schrijft:

De Koninkrijksregering heeft zich in het verleden haar waarborgtaak aangetrokken en doet dat
nog steeds.

Deze duidelijke taal wordt door u vormgegeven met alle van toepassing zijnde voorbeelden
uit het verleden. Vraag: deelt u de opvatting dat al deze voorbeelden, in essentie, gestoeld zijn
op ondeugdelijk bestuur van een van de landen in de beoordeling van de Rijksministerraad?
Graag een korte toelichting.

Voor het vormen en uitvoeren van beleid is bestuur nodig, dat geldt ook voor milieu. Om die
reden informeerde voormalig Staatssecretaris Bijleveld de Tweede Kamer dat effectief
toezicht en naleving van milieukwaliteitsnormen, ofwel handhaving, een onderdeel is van
behoorlijk bestuur.
4
Vraag: deelt u de opvatting van Staatssecretaris Bijleveld? Zo nee,
waarom niet.

Ondeugdelijk bestuur en mensenrechten: de Isla

Het is een vaststaand feit dat op 12 januari 2010 het onrechtmatig handelen van de Isla door
de rechter op Curaao is vastgesteld in een rechtszaak aangespannen tegen de Isla door
Stichting Schoon Milieu Op Curaao (SMOC) en Stichting Humanitaire Zorg Curaao. De
Isla hield zich daarbij o.a. niet aan immissienormen voor zwaveldioxide uit haar vergunning.
Normen die op zichzelf decennia achterlopen bij moderne landen.
5


Het is een vaststaand feit dat de Isla nimmer een boete heeft mogen ontvangen van het
Curaaose eilandsbestuur voor de overlast die zij veroorzaakt, waarbij jaarlijks minimaal
achttien vroegtijdige doden zijn te betreuren en duizenden mensen die een beroep moeten
doen op de lokale gezondheidszorg.
6
Van bestuurlijke handhaving door de Curaaose
overheid inzake de Isla is nog nooit sprake geweest. Terwijl de kennis hiervoor al
decennialang voorhanden is.

Het is een vaststaand feit dat op 29 april 2008 de Kamerleden van uw Kamer, te weten
Halsema en Van Gent (GroenLinks), Van Bochove (CDA), Van Raak (SP), Leerdam (PvdA)
en Rutte (VVD) , letterlijk hebben gesteld dat er sprake is van onbehoorlijk bestuur van de
Curaaose overheid inzake het niet handhaven van de Isla en dat derhalve de artikelen 2 en 8
EVRM geschonden worden. Het voortschrijdend juridisch inzicht van deze Kamerleden werd
op 1 september 2011 door de rechter op Curaao bevestigd, door met referentie naar Art. 8
EVRM te vonnissen dat de Curaaose overheid bestuurlijk in gebreke is gebleven inzake het
handhaven van de Isla.
7
Vraag: hoe deugdelijk, op een schaal van 1 tot 10, vindt u het bestuur

4
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2007-2008, nr. 1752.
5
http://www.stichtingsmoc.nl/2010/01/eindvonnis-civiele-procedure/
6
Rapport EcoRYS (2005). Zie http://www.stichtingsmoc.nl/2011/01/onderzoek-telt-dubbel-en-dwars-ecorys-
nei-2005/. Deze bevindingen zijn in lijn met diverse andere rapportages en wetenschappelijke artikelen uit peer
reviewed tijdschriften. Zie hiervoor www.stichtingsmoc.org.
7
http://www.stichtingsmoc.nl/uploads/Vonnis1september2011.pdf
3
van Curaao inzake het handhaven van de Isla de afgelopen decennia? Graag een korte
toelichting.

Vraag: vindt u, evenals genoemde Kamerleden en Curaaose rechter, dat de mensenrechten
van de bewoners onder de rook van de Isla worden geschonden? Zo ja, waarom? Zo nee,
waarom niet?

In uw brief d.d. 25 september 2014 gebruikt u als metafoor de escalatieladder in relatie met
de waarborgfunctie. Vragen: vindt u dat de escalatieladder berhaupt ooit is gebruikt inzake
de Isla? Indien ja, welk bestuurlijk effect heeft uw gebruik, alsook die van al uw voorgangers,
van de escalatieladder tot op heden gesorteerd in het gezondheidsvoordeel van de mensen
onder de rook van de Isla?

Situatie wordt erger: Julianadorp

Ondertussen neemt de overlast van de Isla ernstig toe, zoals blijkt uit gevalideerde
luchtkwaliteit metingen van de GGD Amsterdam voor onder andere zwaveldioxide (SO2):
8




De toename van gezondheidsklachten zoals die SMOC en de media bereiken zijn, in dit geval,
letterlijk van de lucht. Recent kwamen dergelijke klachten ook naar voren onder
defensiepersoneel op Curaao. Bij deze mensen leeft, evenals bij andere Koninkrijksgenoten
op het eiland, de behoefte aan gezondheidsinformatie over de uitstoot van de Isla. Helaas, al
decennialang geven zowel de Isla als de Curaaose overheid geen enkele informatie in dezen
aan de burgergemeenschap. Een voorbeeld hiervan is het volgende.

Volgens SMOC lijkt het erop dat de Curaaose overheid opdracht heeft gegeven aan MOTE
Marine Laboratory om de atmosferische en mariene impact van de Isla te onderzoeken. In
2011 heeft dat tot een rapport geleid, dat zoals te doen gebruikelijk op Curaao, het publieke
levenslicht niet heeft mogen zien. Ook voor SMOC was zelfs het verrichten van dit onderzoek
volstrekt onbekend. Een gedeelte van dit onderzoek, dat betrekking had op de atmosferische

8
Zie bijvoorbeeld http://www.stichtingsmoc.nl/2014/09/so2-uitstoot-van-de-isla-rijst-de-pan-uit/. Hetzelfde
geldt ook fijnstof. Daarnaast vindt u op de website van SMOC en in de media tal van incidenten met de Isla.
0
50
100
150
200
250
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Gehalte SO
2
(g/m
3
)

Jaar
Onder de Isla Pernis
4
gehaltes van kankerverwekkende PAKs (polycyclische aromatische koolwaterstoffen), is
echter wel online terug te vinden. De onderzoekster rapporteert begin 2014:
9


locations closest to the refinery and downwind were relatively high (103-179 ng/m
3
) and
among some of the highest reported air concentrations worldwide.

Voor een natuurwetenschapper is dit zeer duidelijke en harde taal. Vraag: was u, al dan niet
via Minister Whiteman, op de hoogte van dit onderzoek? Graag een korte toelichting.

Een ander voorbeeld. Sinds begin dit jaar is er (opnieuw maar in ernst toegenomen) groene
aanslag te vinden op vele huizen onder de rook. Al in 2004 heeft de door toenmalig Minister
Thom de Graaf opgetuigde Fact Finding Missie deze groene aanslag geconstateerd. Een
recente analyse van de groene substantie komt overeen met die van toen: de groene aanslag
bestaat voor een groot gedeelte uit zwavel- en vanadiumhoudende verbindingen die
kankerverwekkende eigenschappen kennen. Vanadium zit in aardolie en de bron is zeker de
Isla en/of de energiecentrale BOO. Minister Whiteman van Volksgezondheid heeft begin dit
jaar de groene aanslag laten onderzoeken, er is een rapport opgesteld, maar tot op heden is dit
rapport niet openbaar gemaakt. Bewoners maken zich, terecht, ernstig zorgen, maar krijgen
geen enkele informatie. SMOC pleit dan ook al jaren voor toepassing van het in 1994
geadviseerde en door de overheid toegezegde meetnet met 5 monitoren (4 onder de rook, 1
erboven) die naast zwaveldioxide en fijnstof ook tal van andere relevante stoffen meten,
waaronder zware metalen als vanadium, VOCs en PAKs. Vraag: waarom beperkt u zich tot
slechts een meetstation in Julianadorp? Vanuit methodologisch perspectief bevreemdt SMOC
zich dit. Vraag: kunt u ook aangeven welke stoffen er zullen worden gemeten en hoe er zorg
voor wat gedragen dat deze informatie openbaar wordt?

Shell en ereschuld/erfschuld

De Koninklijke Shell was tot 1985 de vorige eigenaar van de Isla. Tegen een symbolisch
bedrag deed Shell de Isla van de hand aan het Eilandgebied Curaao en -zoals u bekend- was
de Koninkrijksregering hierbij betrokken.
10
In de overeenkomst werd bepaald dat Shell voor
altijd gevrijwaard zou zijn van milieuschadeclaims, om vervolgens wel een asfaltmeer achter
te laten dat gegeven de fysieke omvang ervan geen enkel oog kan ontgaan. Minstens zo
bezwaarlijk is dat medio jaren tachtig van de vorige eeuw milieuchemische kennis, rondom de
Isla, m.b.t. lucht- en waterkwaliteit reeds volop aanwezig was. Tegelijkertijd was de
financieel-economische impact van Shell op een bevolking van 85.000 inwoners enorm. Het
Eilandgebied Curaao, als dochter van de Koninkrijksregering, werd met de verkoop van de
Isla voor het blok gezet door Shell n haar moeder. Vragen: hoe deugdelijk vindt u het
genoemde handelen van Shell? Hoe deugdelijk vindt u vanuit staatsrechtelijk perspectief het
bestuurlijk handelen van de Koninkrijksregering bij de verkoop van de Isla destijds? Vindt u
het passend in dezen, om samen met Shell, de Curaaose bevolking (financieel) tegemoet te
komen om de milieuproblematiek eindelijk eens grondig en transparant aan te pakken?

Slotsom

Het voorgaande overziend vindt SMOC dat het Land Curaao, evenals haar staatsrechtelijke
voorgangers, bestuurlijk in gebreke is m.b.t. (de handhaving van) de Isla(-milieuvergunning).
Met als gevolg het schenden van mensenrechten. Wat SMOC betreft zijn dit twee goede

9
Zie http://www.stichtingsmoc.nl/2014/09/wereldrecord-van-isla-concentratie-paks-extreem-hoog/.
10
http://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/archief/article/detail/1764692/2003/06/13/Helder-maar-vaak-ook-
hard.dhtml
5
redenen om Art. 43 (lid 2) van toepassing te laten zijn. Vraag: bent u bereid om, conform Art.
43 (lid 2), daadwerkelijk de waarborgfunctie in te zetten door samen, maar dus ook dwingend,
op te trekken met het Land Curaao?

Graag zien wij u antwoorden op bovenstaande vragen tegemoet en wij verzoeken u deze brief
te bespreken in uw Kamer.

Tot nadere toelichting bereid.

Hoogachtend,




Drs. J.A. Linthorst (bestuurslid SMOC)
Drs. P. van Leeuwen (voorzitter SMOC)