1:

II
1984.
:
-
:
,
1984.
2.000

................................................................................................................................4
: .......................................................................................6
1) .......................................................................................6
2) ...................................................................................7
3) ..................................................................................8
4) ................................................................................8
5) .........................................9
6) .........................................................................................10
) ....................................................................................10
) ..................................................................................15
1) .........................................................15
2) ...............................................................16
3) ......................................................17
.......................................................................18
..............................................................................................20
) ....................................................................................20
7) ...................................................................................................22
) ...................................................................22
) ?.........................................................................22
8) ........................................25
9) ( )........................................27
10) .......................................................................28
.........................29
I ..............................................................30
1) .............................................................................................30
2) .............................................................................31
3) ......................................38
II .................................................................38
1

1) ...........................................................................................................39
2) ..............................41
3) .......................................................................................41
4) ..............................................42
III ....................................................................43
1) ..........................................44
) ............................................................................................44
.....................................45
..........................................................................45
) ............................................................................................................47
) ...............................................................................................................48
) ................................49
) .......................................................52
) ......................................................................53
2) 18. ...........................................................................54
) ......................................................................................................................55
) ..............................................................................................57
...........................................................58
..............................................................................58
17. 18. ...............................................59
..................................................................................60
.........................................................................................60
......................................................................................61
....................................................61
) .................................................................................................61
................................................................................62
............................................................................63
.................................................................................64
.....................................................................64
3) 19. ...........................................................................65
) ..............................................................................................................65
...................................................................................66
) ........................................................................................67
) ...................................................................................................68
) - ...........................................................................69
) ....................................................................................................70
) ....................................................70
?.......................................................70
19. .........................................72
...........................................................................................................73
..............................................................................73
..........................................................................................74
..................................................................................................75
4) .............................................................75
( )......................................................76
5) 19. 20. ...............................76
) ............................................77
) .........................................................................................78
6)
...........................................................................................................................................78
) ..........................................................................................................78
2

) ..........................................................................................79
) II ...............................................................82
: ...................................................................................83
...............................................................83
I ...................................................................................................83
1) .....................................84
2) ..........................................................................85
) .............................................................................................85
) ............................................................................................86
) ...............................................................................87
) ..........................................................................88
3) ( ).............92
) ......................................................................................................92
..............................................................................................92
........................................................................................................93
) ...............................................................................................94
................................................................................................94
................................................95
...................................................................................................97
..............................................98
......................................................................................................99
..................................................................99
?.................................................................................100
..................................................................................................101
......................................................................................................101
) ...................................................................................................102
) ...............................................................................102
II ...............................................................................................103
1) ......................................................................................................................103
............................................................................................................104
2) ..........................................................................................................................106
?................................................................106
................................................................................................107
3) ......................................................................................................................108
4) ............................................................................................108
III .108
1) ..............................................................................................109
..........................................................109
....................................................................................................112
.....................................................................................................................114
2) .....................................................................................115
.................................................................116
......................................116
.....................................................................................................................118
3) ................................................................................118
4) ..............................................................................................121
) ?.............................................................123
, , :..................................................126
) ?.............................128
....................................................131
) ?................................................................133
3

) .........................................................................135
.........................................................................136
?........................................................................................................139
.....................................................................................................................140
5) ...........................................................................................140
) .................................................141
) .......................................................................................................143
) ?.....................................................................144
) .....................................................................................................................147
IV .................................................................................148
1) .........................................................................................................148
2) ............................................................................................................149
) ............................................................................149
) ...............................................................151
...............................................................................................................151
......................................................................................................153
......................................................................154
......................................................................................156
.................................................156
............................................................................................................161
) ................................................................................................163
........................................................................................164
......................................................................................166
) ..........................................................................................................168
) ...........................................................................................173
............................................................................................................................178

?! ?! ?!
?

, .
, ,
, . , !
!

. ! ! ,
,
, ,
. ,
. .
.
,
.
,
. , ,
, ,
.
, .
4

 , .
, .
.
, ! , .
, , ,
.
,
.
, ,
, . !
.
?! , ,
.
, :
.
.
.
, ,
.
,
,
.
.

, . ,
, ;
, :
. ,
, .

(2. . 4, 3), .
.
.

.

. ,
, ,
.
. .
, .
.
.
.
, ,
, : , .
, , . ,
, .
? ,
. ? !
:
5

. , .
. ,
, .

, , .

.

, ,
,
. , ,

. .
.
.
.

.
. ,

. ,
. !
, ! ,
, ,
,
,
, ,
,
.
? .
. .

:
1)
,
. ,
.
, , ,
.
, ,
. .
,
.
, , : .
, .
: . ,
, ,
( , ), ,
6

. () .
, I 3, 15 1,7.,
.
,
,
, ,
.
.
.
(Theologia fundamentalis).
(Theologische Prinzipienlehre),
. (. Schill, 1914.), 18. ,
(Stephan Wiest) (Dogmatica generahs, 1786).
(Vitus Pichler) 18. ,
(Theologia polemica, 1713.) ,
,
, Theologia rationalis, ,
.1
,
.
2)
: Definitio fiat per genus proximum et differentiam
specificam. ,
. :
. (genus proximum),
, , , , .
, , , ,
. , ,
. ,

. ,
, , ,
. , ,
. ,
.
,
, ,
, .
, ,
, .
,
,
,
, ,
. , , , .
.
, , ,
,
1

. . , , I . 97, . . 1884.

 . , , ,
.
:
,
,
.
3)
, , ,
- ,
.
.
. .
. ,

. . ,
.
,
.
, .
, . ,
. ,
,
.
4)
.
, , 1892. . . , 1898,
, -
1898.
, , ?
, ?
, .
,
.
, .
, ,
. ,
,
,
, .
:
- ,
.
, , ,
,
, , ,
.
8


,
:

.

, .
. ,
, ,
,
.
,
. , ,
, ,
, .
. , ,

. ,
,
.
, .
, , .
,
. , ,
. .
, .

,
,
.
. ,
, . , ,
.
5)
,
. ?
, ,
. ,
. , ,
. , ,
, ,
, ,
, . ,
. , ,
. , ,
.
. , ,
. .

 ( ,
) .
, ,
, . ,
. , . ,
(2. . 5, 7) ,
.
: )
, ) ) ,
,
. . ,
.
-
, . ,
.
, , .
. ,
. ,
.
.
,
,
.
, .
,
.

, .
6)

)


. ,
. , , ,
,
.2 ,
,
. ,
,
,
.3 ,
. ,
. ,
, , ,
2

, . . , , . 18-19, , 1925.
, . . , II (), .
340, , 1922.
3

10

 .4 ,
, , ,
.5 ,
. ,
,
,
6. ,
, , .
.
.
,
, .
,
. ,
, ,
, ,
. ,
, ,
. ,
,

.7
, .

, , ,
.
,
-
. ,
,
,
,
. ,
,
,
.8
,

.
. ,
,
, ,
.
. .
? . !

4

. . , , . 16. , 1967. ( ).
, . 3.
6
, . 10.
7
, . , , 1932. . 331 385.
8
, , , 1952. . 81-86.
5

11

 .
, .
,
? ! , . 9
, .
! , ,
, .
.
!
, ?
, ?
, ,
.
, !
, , , ,
?
, , !
, , , ,
, .
.
,
? ,
?
!
19. 18. . ,
,
, , . (
).
? ?
, .
.

, ,
! ?
, ,

: , ,
, ! , ,
, , ! ?
? ! ,
!
. , ,
.
. , , , ,
, ?
.

.10 ,
9

: 23. VIII 1976. . 12, : .

, , . 17, 19, 30, . , , 1956.

10

12

 ? , ,
, .
.
.
, .
. 11
, ,
. .

. , ,
.
2=1. . .
, . , ,
2=1.
,
1=1000, .
. 1 : = 0 99999 : = 0. 1=2,
1=9999. , ,
. , ;
. 12 ,
? contradictio in adiecto, ,
,
. , ,
O=d. (d) ,
?! !

. 13
, ,
,
,
.14
, , ! ?! !
, !
,
, . , ?!
. , , ,
, , ,
.

. ( ) .
,
, , : ,
.
,
.
11

, , . 84. , 1922.
Dr Juraj Majcen, Geometrija za vie razrede srednjih uilita, Zagreb, 1928. str. 199-200.
13
, , . 304.
14
, . 338-339.
12

13


, ,
, .
! ?
,
,
.
, , , , :
, ,
,

, , , .

.

, .
-,

.
,
, .
. ,
.
. ,
.
. .
.
,
. .

.15

,
; .
, ,
.
,
. !
.

.
, .
,
.
. , ,

,
. ,
, .
15

Dr uro Graanin, red. sveu. prof., Vjerodostojnost nadnaravno objavljene religije, Zagreb, 1961, str. 117118.

14

, ,
.
, .
,
. , .
,
.
, , , ,
,
,

, . 16 ,
,
.
,
.
, ,
.

)
1)
-
, .
, , , ,
, .
: . ,
, ( 18. ),
. ,
,
, ,
.
17.
,
,
,

, , , , .
- .
, .

. ,
,
.
, , , ,
.
16

, - , ,
1936. . 83-84.
. , , 1955. . 12 42.
, , 1951. . 107 127.
.
17
, , , 1940. . 213.

15

. .
,
,
.

2)
.

, , 18. 19. , ,
, .
,
.
(1635
1705). , ,
.
(15891653). 18.
( , 1725
1791),
.
19. , (17681834)
, , ,
, .

, ,
(18131855).
.
(18651923),
(18861969).18
,

.
, .
.
. , ,
,
, ,
. , . ,
.19 , , . , ,
, .
.
, , . 20
. .
. , .
, ,
: Ignoramus et ignorabimus 21 ( ).
.
18

. . , , . 85-95.
Apologetique, sous la direction de M. Brillant et M. Nedoncelle, Paris 1948. p. 7.
20
, , . 220.
21
M. Brillant et M. Nedoncelle, o. c. p. 7.
19

16

, .
, (Erich Schrder). -
(Martin Schulze) 22.
, , .
. : ,
(. 20, 29). ,
, (. 2, 8). :
(. 6, 44). , .
.


(1819) ,
: , . 23 ,
,
.24
.
, -,
,
, , ,
.
3)
,
, ,
, , , . :
. 25 . :
; 26.
. (I . 6,
16), (2. . 3, 20)
. , ,

.
,
. ,
, ,
.
,
. , ,
, ,
. ,
, .
,
.
.

, ,

22

Ib. ib. ib.

. , (), , 1954. . 97.
24
. . . , . 86.
25
. . , , 1912. . 206.
26
, ; . . I . 4. . . .
23

17

,
.27 .
.
,
.

. (. 6, 63).
. ,
,
.
, . ,

. . ,
.
,
. ,
, .
,
: Ignoramus et ignorabimus ( ),
, .
. , credo, quia
absurdum est ( ), ,
. ignoramus et
ignorabimus, ,
, , , . ,
,
. ,
. ? ?
.
? . ? ,
: Ignoramus et ignorabimus (
). .
.

, , .
, . . .
:
(. 19, 10). ,
.
, : , (.
42, 1-2). , , , . .
- .
.
, . !
.
! .
! , ,
. , ,
27

. 9.

18

 . ,
.
.
, . , ,
.
!
!? , !
?!
. , .

, ,
. .
. : ?!
,
!

.
,
,
.
,
. ,
, .
, ,
,
; .
, ,
.
. , , :
, ? .
. Ignoti
nulla cupido! , -
, . ,
. ( )
, ,, , . ,
. , . ,
!
,
,
.
, . ,
- ,

, ,
.
.
.
, .
,
,
,
19

,
! .
.


, .
. , ,
. (. 6,
44) .
.
. ,
.
(, , ) ,

.
, ,

.
,
, ,
,
,
.

)
, .
. ! ,
.
, .
, , ,
, , .
. .
, , .
, . :
... (. 5, 39).
. ,
.
, . :
, .... (, 10, 25 38).
(. 13, 19;
14, 29; 16, 4). .
, (. 22, 15-21),
(. 22, 23-33), (. 22, 41-46),
(. 8, 3-11), ,
, (. 22, 45).
,
(. 14, 26). ,
, (. . 2, 1-40; 3, 11-26;
20

4, 19-20). . ,
, .
,
,
(. . 6. 8-10).
(. . 17, 17-18),
(. . 17, 19-28).
,
, .
, ,
.
(. 12, 24). ,
(1. . 15, 36).
(1. . 15, 12-22).
.
.
, (1. . 1, 17).
,
, . ,
,
(1. . 14,) 19). ,
, , (. 2,
8), :
, (. 4,
6). :
(1. . 3, 15) (
(). , .
, , ,
(. 1, 9),
(2. . 2, 15).
,
.
. ,
. . ,
( 15, 19).
:

28 ,
.
,
, ,
, ,
,
, -
,
,
.
,
.
28

, 8. 3.

21

7)
,
, .
, , ? , ,
?

)

. .
,
, , .
, , ;
, ; ,
: ,
,
.
.

) ?
. ,
,
.
. ,
-, ,
. . ,
, , .
, ,
, .
, , , ,
,
. .
: ,
. ,

. ,
,
. ,
, .
, .
, :
, . ,
,
.
, ,
,
(. 5, 8), .
. ,
,
22

 , , ,
. .
,
.
,
.
, , ,
,
. , ,
,
, , ,
.
, .
, . ,
, ,
,
, , ,
, .
. .

. ,
, , , , ,
. . ,
, , , ,
.
?
?!
.
. ,
. . .
,
. .
.

.29 ,
.
,
.

,
.
,
, , ,
, , ,
(. 9, 11-34). .
. ,
. ,
(. 12, 10).
! , ,
. ,
29

, , . 130., , 1952, . . .

23

 ,
. ,
, .
.
23. 1936.
, , . (
) . .
.
. :
( . .) . .
, , ,
? ,
.
.
. ,
. ,
, ,
.
, ,
, .
,
, ,
. , .
,
.
,
. , , , ,
, .
, , ,

,
,
.
,


. . . :
, (. 5, 44).
, ,
, , .

(. 13, 3-7; 19-23).
, . . , ,
, .
. (1. . 3, 6) ,
, .
,
, , , . , ,
.

24

, , .
,30 ,
, ,
, , . ,
.
: Video meliora proboque deteriora sequor ( ,
, ).
,
, ,
, ,
,
- .
,
.
8)

, ,
.
. ,
, ,
. , ,
, , ,
, ,
, .
, ,
,
, , (Dogmengeschichte).
, ,
.
. ,
, ,,.

.
.
.
, ,
, ,
, .
30

- ,
. .
, circulus vitiosus
, ,
. ! ,
.
, , ,
?! , ,
?! ?
. ;
!

25

 - ,
, ,
, , .
.

,
, .
,

.
. , , , ,
.
.
, .
, ,
. ,
. .
,
. . ,

. , ,
, . ,
, .
. ,
.
.
, .
,
.
.
. .
, . . ,
.
,

,
, .

,
, , ,
.
9) ( )
, ,

. . 31
: - . ,
- ,
, . ,
31

Dr uro Graanin, o. c. str. 102-113.

26

 .
,
.
, ,
, ,
.
, , ,
,
,

,
. ,
,
, !
, ,
.
, .
, ,
, (Maurice Blondel)
, (Ferdinand Brunetiere),
(abb Paul de Broglie) -, (Oll Laprune, Weiss) .

(Francois-Ren de Chateaubriand) (Gnie du
Christianisme) ,
.
?
. ,
, . ,
,
, .
, .

.
.

: ?... ! (Ce que je crois... allez le
demander Rome).

. ,
,
.
(Oll Laprune) ,
.
- .
, ,
(L Action), (La Pense) (L' Etre)
, ,
.
, ,
.
(Otto Ritschl)
27


,

,32 .

. , ,
.
. ,
, . ,
, .

. ,
(. 7, 16). , , ,
, , ,
,
.
, ,
, , , ,
.
, ,
, ,
, ,
,
,
, , .

, .
, .
, , , .

,
. .

, - ,
,
.
10)
.

. ,
, ,
,
, : 1)
, ,
, , ,
, . 2)
: ) ) . 3)
,
32

, o. c. . 13.

28

 . 4)

. ,
.
,
,

.
, , .
, . ,
.

. ,
.
.
,
,
, ,
, .33


.
,
(
),
( ), .
,
,
, ,

, . ,

. ,
.

I

, 18. . ,
, .
,
, .
, ,
, ,
. , .
.
33

Dr uro Graanin, o. c. str. 119-123.

29

 , ,
.34
.
,
.
.
,
,
.

1)
, ,
, . , ,
.
.
.
, ,
,
.
:
, ,
, , 35
. ,
. . ,
.

, .
. , ,
(. . 17, 1-3),
.

. .
2. , : ,
( )?
(
), ()
, ....
,

: , !
( , ....).
.
.
, , ,
.
.
.
34

, , . 1884. . . 18. I.
: Dictionnaire apologtique de la foi catholique, sous la direction A. D'Ales, T. II, p. 1657-1668. Paris,
1929.
35

30

 5. ,
,
. :
(
...).
, ,
: 1) . , , (
, Dialogus cum Triphone Iuadeo), 2) :
(Adversus Iudaeos), 3) :
(Testimonium adversus Iudaeos).
, ,
, .
, ,
.

.

2)
,
.
, ,
.
.
, , , .
,


.
.
.
. 1)
, , . 2)

. 3)
.

.
, ,
. .

. 36

. , ,
. , : , ,
, , , ,
.
, ,
.
36

, (), 1952. . 21.

31

 ( 117125).

.37
, , .
, , ,
38
- ,
.
, ,
.
: 1) ,
139. . Apologia prima pro
christianis ad Antonium Pium.
Apologia minor.

Cohortatio ad Graecos.
,
, -
. .
.
.39

Oratio adversus Graecos,
,
, , ,
,
.
.40
, , ,
Legatio pro christianis,
De resurrectione mortorum.

. ,
,
.
,
.
, ( )
, .

, .
. . 180.
, Ad Autolycum.

- .
37

, (. ), , 1912. . I
. 399, 251.
Dr uro Graanin, Vjerodostojnost nadnaravno objavljene religije, Zagreb, 1961. str. 15.
38
Dr uro Graanin, o. c. str. 15.
39
Ib. ib. p. 17.
40
Ib. ib. p. 20-21.

32

. , ,
.
, :
, .
,
. 41
, , ,
,
.
Irrisio gentilium
philosophorum.42
,
. .
, . , . ,
.

. ,
,

, .
- . 43

19. .
2.
. , .
.
. , ,
, , .
,
. ,
.
, .44

.
160 . 3. .
: (Adversus Iudaeos), (Ad nationes),
(Ad Scapulam), (Apologeticum),
(De testimonio animae naturaliter
christianae. De resurrectione carnis).

,
, .
.
,
! . ,
,
41

Ib. ib. p. 23-25.

. . , o. c. . I . 24.
43
, o. c. . 21.
Dr uro Graanin, o. c. p. 16-17.
44
Dr uro Graanin, o. c. p. 24-25.
42

33

, .
, ,
. , .
. ,
. , ,
.
,
. . .
. . !
.
.
, .
, : , ,
, .
, . , ,
. . .
,
. , ,
, .
.
.
, .
, .
De mortibus persecutorum.
, ! ,
. .45

.
,
. ,
: . .. , (Credo,
quia absurdum est... Certum est, quia impossibile!).

.
,
.
, . ,
, .
-
,
. , , ,
! , , . ,
, . A contra factum non valet
argumentum, .
, ,
: ,
. :
, .
3.
,
45

Ib. ib. p. 28-31.

34

- .
,
,
. ,
, .

(120135)
.

. ,
.
, 46.
, .
( ).
,
.
, .
, , .
, .
.
, .
, .
.
. ,
, .

,
, ,
.

,
, (Cohortatio ad gentes),
Miscellanea,
, .
(182215)
.
,, Contra Celsum libri VIII.

.
. ,
.

, ,
, . ,
,
.
,
.
, ,
,
46

, o.c. . I . 244-246.

35

 .

, , ,
.
. ,
.
,
.

. ,
.
,
: , .
.
.
, ,
, .
.
. ,
,
, :
,

!47
, ,
. (Adversus Hieroclem)
.
Preparatio Evangelica ( ) Demonstratio evangelica (
) 20 10.

,
. ,
. ,
,
.
. . Demonstratio evangelica

.48
. , ,
: ,,
Oratio adversus gentes
De incarnatione Verbi.
.
Pro sancta christianorum religione adversus, atheum
Iulianum, , .

Graecorum affectionum curatio.

, .
47
48

Dr uro Graanin, o. c. p. 33-37.

Ib. ib. p. 42-43.

36

 ( 255260),
, .
.
50 . Disputate
adversus gentes, ,
.
.
,
, ,
.49
.
, , .
.
:
Divinae institutiones, VII (De ira Dei) (De
mortibus persecutorum).
,

, ,
,
.50
,
Adversus paganos Li. VII.
,
. (De
utilitate credendi),
, (De vera religione),

. (De civitate Dei)
22 ,
.

.
, ,
.51

3)
,
,
. ,
.

, ,
, . ,
,
.
49

Ib. ib. p. 37-38.

Ib. ib. p. 38-42.
51
Ib. ib. p. 43-45.
50

37

 , ,
.
,
, .
- .
, -
. , ,
. ,
. ,
. , , .

,
,
,
.

.
.
, .
.
, ,
,
.
, .
,
, ,
,
, ,
. .
II

. , 4. ,
,
,
. , , ,

. ,
. ,
. , . ,
, ,
, ,

,
. , ,
, , .

1)

38



,
,
. , ,
, ,
, . ,
, ,
.
.52 ,53
. . 54
, .55
,
, ,
.56
,
.

,
25. 30.

,
. 20.

,
, .
. ,
, ,
,
, ,
. .
.
. (Ars Lullica) 57.
, , ,
, , ,
.

. , ,
.
, ,
, . ,
, .
.
52

, o. c. . II . 172.
: , , . , , 1932. . 106-8.
53
. . , . . . . , .
, 1950. . 372.
54
, , , 1922. . . 20. 27.
55
. , , . . , 1908. . 25-26.
: . . , o. c. . I . 45. 51.
56
: , o. c. . 106-108.
57
, o. c. . II . 177.

39

, .
. (contra rationem) ,
, (supra rationem).
, ,
. (, ,
.)58
, , ,
(arbiter in naturalibus)

,
.
, ,
.

, ,
: (Filioque), ,
, .
, ,

.
, ,
.
,
.
.
,
. , .
()59
.
, , ,
. .
14. .
. .60
,
, ,
,
, , .

2)
, ,
. , .
.
, ,
.

, 1084. ,
58

Stjepan Zimmermann, Filozofija i religija, str. 135-137 i 138, Zagreb, 1936.

, Kant i neoskolastika I dio, str. I, Zagreb, 1920.
59
, o. c. . II . 147.
60
, . II . 147-149.

40


61.
()
.62

. 12. ,
, .
Summa
de veritate fidei catholicae contra gentiles .
.
,
, .

3)

, .
,
, ,
. ,
, ,
, .
,
, .
, 1242. .
,
IX. . , ,
,
. , , ,
.
. ,
1263. .
, .
, . .
,
. 14. .
.
.
XIII, ,
22 .
1413. 21 . 61
. ,
.
, , ,
22
.
,
,
.
61
62

. . , o. c. . I . 39.
, .

41

 .
, ,
.63

4)

.

.
:
1) . , .
2) , , ,,, , ,
.
3) ,
4) ,
5) ,
6) ,
:
1) 7. . 2) 9. . 3)
11. 4) , 5)
, (Pugio fidei contra Mauros et Iudaeos) 6)
, (Adversus Iudaeos) 7) ,
, (Indiculus luminosus) 8) , ,
. 9) , , ,
10) ( ),
. 11) , ,
(Mauros aliosque fidei christianae inimicos). 12)
, (Cribratorium Alkorani). 13)
.
,
, , ,
, .
- . ,
,
. ,
. ,
,
:
,,
.
,
, . ,
,
. ,
.
. .
63

, , . I 1933. . 109-110; 115-116; 119-121.

42

 , .
. .
, , ,
, ,
.
, ,
. ,
,
, , , ,
( ,
, :
, ,
, : , , ,
, ) ,
. , !
, ,
.
III
, , , ,

,
, .
,
, ,
. , ,
, .
, ,
.

, ,
,
,
.
, .
.

, : 15, 16. 17. ,
18. 19. , 20. .

1)
.

(1440). 1453, ,
1492, .
, (15., 16. 17. ),
. - :
, , ,
43

 .
,
, .
)
-
. ()
, .
.
,
, ,64
. ,
. .
. ,
,
. . ,
, ,
. ,
. ,
.
. . , ,
, , , , . ,
,
.
, , .
. , , ,
.
, , .
. ,
, ,
, ,
, .

, ,
,

(. 15, 11-24). , ,

, .

?
.
.
. .
, . .
. , , .
(. 15, 5). , ,
64

, o. c. . II . 113.

44

 , , ,
. ,

.

? ! ,
. ,
: .
, . . . ;
, . :

, .
, ,
,
, . ,
.


, , ,
,
. ,
.

, ,
,
.
. 65

. ,
. , ,
? . :
! ! , ,
!66
. 67
-
,
.

. .
: , ,
.
:
, (15151572) :
(Quaecumque ab Aristotele dicta sunt, commentitia sunt).68
65

Chr. Ernst. Luthard, Apologetische Vortrage ber die Grundwahrheiten des Christentums, neunte Auflage,
Leipzig, 1878, S. 8.
66
Ib. ib. S. 9.
67
Ib. ib. ib. , o. c. T. II . 229.
68
Dr uro Graanin, o. c. p. 52.

45

 ,
, .
(14071457) . (15881635)
(15741654) . (15551592)
(15411592) . (14981566)
(14921540) .
, .
. (fratres in Platone).
,
, ,
.
...
, ,

. ,
, ,

de omni re scita aut scibili et de quibusdam aliis ( :
), , , ,
- , ,
. ,
. 69
, ,
.
,
. , 70
.
, . 71

(Spiritus mundi)
:
(, , ),
. , ,
. .
,
, .
, ,
, . ,
,
.72
!
, ,
, ,
.
)
69

, . 29-36.
, . 78.
71
, . 44.
72
, . 31.
70

46

 -
. ,
, , ,
, , ,
. ,
, .
, ,

, .
, . ,
,
, .
, .
.
,
, .
,
.
, .
.
. , , ,
: ,
, .
. , .
, .
.73
, ,
,
, ,
.
. ,
(, , ), ,

. , ,

. .
,
, ,

. ,
. ,
, ,
, .
, ,
.
,
, , , .

.
.
73

, , , . 139-141.

47

, ,
. , ,

.
.
, ,
.74
)
, ,
,
, .
, ,

, , ,

, ,
, , ,
.

. ,

,

,
. , ,
, ,
.
, .

,
. ,

.
.
.
,
, , :
.
.
)
,
, .
: 1)
.75 2)
74

, ? , .
1954. . . 33.

48

76 . ,
, ,
,
. 77 3)
,78
.
. ,
, ,
. : , ,
.
.
.
, : ,,Non
parem Paulo gratiam requiro, veniam Petri neque posco; sed quam in crucis ligno dederas
latroni sedulus oro ( , , ,
,
.79
, , :
. 80 Mysterium
Cosmographicum 19, 1 Coeli ennarant gloriam Dei (
).
, 147 (146) 5:
!
: , !
.
.
,
.81
,
: ,
. 82
.
.
(
), . 17. 1809.
: .
, . 83
,
.
, ,
.
75

. . . . , , . , , 1952. .
. 182.
76
. . . . -, , . . . . ,
. , . , . . , , 1947. . 92.
77
, o. c. . 49.
78
. . . . , o. c. . 92.
79
. . , o. c. . 55.
80
. . , , . . , , 1937. . 13.
81
, , . , 1941. . 196-197.
82
, , 1952. . 166.
83
Dictionnaire apologtique A. D. Ales, T. II p. 1819-1822.

49

 . ,

, . ,
.
. , .
.
,
.
.
,
, ,
. !
. . : ,

(. 3, 16). :
(. 19, 19). :
. :
. ,

. ,
, . ,
, . ,
.
,
,
: ,, , ,
, , , ,
.
,
, ,
, ,
, .
,
. , ,
, ,84 1822.
.
,
. , ,
,
. !
!
, !
.
?
, !
,
,
. , ,
85,
84
85

. , , , 1950. . 163.
, o. c. . 132; , o. c. . 38, , o. c. . 31.

50

 .

.86 , (16251712),
,
.87 ,
.
18. . 88
, .
, ,
.
.89 , ,
, . 90
. 91
,
. , ,

,

.
VIII,
.
.

,92 , ,
.
,
,
. ? !
. ,
. , .
, ,
: 1638, 1641, 1672. 1691. ; 1640. ; 1642. , 1672.
.
.
,

! , ,
1876. :
. ,
.
,
, .93

86

, o. c. . 130.
, . 131.
88
, , .
89
. , , 1950. . 162.
90
, o. c. . 116; . , o. c. . 38.
91
, , . 168.
92
, . 168-169.
93
(. , . 57-5)
87

51

, , .
,
, !94
*
*
*

,
,
.
)

, , ,

, : ,
. ,
, .
: 1) (14331499),
(De religione christiana et fidei pietate).
. , ,
. .95
2) , ,
, :
(Triumphus crucis contra saeculi sapientes).
3) : (Theologia naturalis).
.96

. ,
. :
1) ,
(Disputationes de controversis fidei adversus huius temporis
hereticos).
2) , (Annales ecclesiastici).
3) , (De locis theologicis).
17.
(15831645) (De
veritate religionis christianae).
.
(Aureus liber), , ,
.
.
, IV . 97

.
. ,
94

, o. c. . 25-27.
. . , o. c. . 46.
96
, . 47.
97
, o. c. . 56.
95

52

 , .
, , .
)

. .
, ,
. , ,
,
,
. ,
, , ,
.
,
.
,
, .
15.
. , ,
. 1471. .
.
,

. : ,
, , ,
.
( ) .


.
.

, .
, , 16. , .
.98

2) 18.
,
, 19. , 20.
. .

, . ,
,
. .
, ,
, .
.
98

. . , o. c. . 47-50.

53

 .
, . , ,
: ,
.
, .
. ,
. ,
,
.99
,
, .
.
, ,
, ,
. , ,
. ,
, (1. . 3, 16),
:
,
.
. , 17.
18. , ,

,
.
)

, .
, .
17. 18. .100
, , :
( 17. ),
(De christianismo mysteriis carente). ,
,
, ,
, , ,
,
. . 1) ,
,
. , , , ,
.
. 2) . 3)
. 4) . 5)
, .
.
99

Chr. Ernst Luthard, o. c. S. 10.

. . -, , . II, . II . 1-38.
. . , , . 51-52.

100

54

 , . ,
. , ,
, . , .
, ,
, . , !
- ,
,
, , -
. , , ,
,
, , .
, . , ,
, . , ,
, , ,
.
, , !

.
, .
(. ),
, , .
, , . 101
? !
. ,
. . ,
.
!
. ,
, .
,
!

!
. 18.
,
, .
,
, .

. . ,
, .
,
, : ,
. , ,
, , ,
, ,
. ,

, .
101

Chr. Ernst Luthard, o. c. S. 11.

55

 , :
! (Ecrasez L'Infame!)
- 18.
, . . ,
, .
,
.
II . ,
,
II.
,
.
.
, .
, -
, 18.
19. ,
. , 18. 19. ,
,
,
,
,
.
,
,
. . ,
, , 18.
,
. ,
, . ,
, (Fragmenten des Unbekannten)
: . .
. ?.102
, . ,
18. ,
. 103
, ,
. ,
, , ,
. .
.104
,
, ,
: , , , ,
, . .
, .
, ,
102

, , I . 10.
, , . 29.
104
, , . III, 1953, . 80-81.
103

56

 . ,
, , . 105
)

, .

, ,
, ,
. ,
, ,
, ,
.

. , , ,
.
, ,

, , , .
, , : 1) . 2)
, . 3)
. 106
, ,
. ,
,
.107
.

1) (R. Bentley, confutation of atheism, 1664) ,
.
2) (. Butler, The analogy of religion natural and revealed, 1736)
.
3) (. Addison, The evidences of the christian religion, 1730).
.
4) (Natanael Lardner, The credibility of the Gospel history)
.
5) , . (G. Burnet, defence of
natural and revealed religion, 1737).

.
,
, , ,
.
105

, , . 26.
. . , , . I . 66.
107
, , . 65.
106

57

 , ,
.
, .
, ,

, . ,
,
.
. ,
, .

, ,
,
.

.
. , .

.'' (Penses sur la religion et quelques autres sujets).
.
, ,
. ,
, ,
.
,
.
.
.
.
, ,
. ,
, .
, , ,
,
. ,
, ,
, .
,
?!
. , ,
1654.
. .
, ,
1656. , (Les Provinciales)
1658. .108
17. 18.
1) , (Bossuet, Discours sur lhistorie universelle),
.
108

, . 73-75.

58

2) (Fenelon, Traits de l'existence et des attributs de Dieu),

.
3) (Huet, Demonstratio evangelica), .
4) , (Franois Lami, Varit vidente de la religion chrtienne, 1694)
(LIncrdule ramen la religion par la raison,
1710) .
5) . , (Houtteville, La religion chrtienne prouve par les faits, 1740),
.
6) , , (Josip Hook, Religionis naturalis et revelatae
principia, 1752), .
7) (Nicolas Bergier)
.
(Le deisme rfut par lui-mme, 1765).
(Apologie de la religion chrtienne 1769). (La certitude des
preuves du christianisme 1767). -
(Traite historique et dogmatique de la vraie religion, 1780).
.
8) , (Nonnotte, Les erreurs de Voltaire, 1762).
-
. (Dictionnaire philosophique de la religion
ou lon tablit tous les points de la religion attaqus par les incrdules et ou l'on rpond
toutes les objections, Avignon, 1772).
9) , . (Guene,
Lettres de quelques Juifs portugais, allemands et polonais a M. de Voltaire, 1769).


. ,
,
.
,
.
1) , , ,

,
.109
(Discours sur la conformit de la foi avec la rasion).
(Annotatiunculae
subitanae ad Tolandi librum De christianismo mysteriis carente).
2) , ,
, ,
:
(Essai de dfense touchant la
rvlation divine contre les sprits forts, 1747. Lettres une princesse dAllemagne sur
divers sujets de physique et de philosophie, 1768).
3) , ,
:

109

, ( , ), 1922. .
166-202.

59

 (Briefe ber die vornehmsten Wahrheiten der Offen barung, Bern 1772. Briefe
ber einige Einvrfe noch lebender Freigeister wider die Offenbarung, Bern 1774).
.
,
.

: , .
( !),
. , ,
.

18. , ,
,
, .

.
, ,
,
. ,
. , ,
,
. :
1) , , (Mosheim, Entwurf der Theologie
antideisticae, 1757).
2) , (Lilienthal, Die gute Sache der in der Hl. Schrift des A. und N. T.
enthaltenen gttlichen Offenbarung wider die Feinde derselben enviesen, 17501782)
. ,
.
3) , (Less, Beweis der Wahrheit der
christlichen Religion, 1768).
4) , (Jerusalem,
Betrachtungen ber die vornehmsten Wahrheiten der Religion, 177379).

1) , , (Vitus Pichler, Theologia polemica, 1713.
Controversia fundamentalis).
2) , (Eusebius
Amort, Demonstratio critica religionis catholicae nova, 1744).
3) , ,
(Martin Herbert, Demonstratio verae religionis, veraeque ecclesiae
contra quasvis falsas, 1760).
4) , (Benedictus Stattler, Demonstratio
evangelica, Demonstratio catholica 1774).
5) , (Stephan Wiest, Dogmatica generalis,
Demonstratio religionis christianae, 1786).

60

1) , , ,
(. Gotti, Veritas religionis christianae contra atheos,
polytheos, idololatras, Mahometanos et Iudaeos demonstrata, 1750).
2) , , ,
, (Concina, Della religione revelata contro gli atei, deisti, materialisti e
indifferentisti, 1754).
3) ,
, (Gerdil, Introduzione allo studio della religione, 1755. Breve
esposizione de caratteri della vera religione, Turin, 1767).
)
,
.
.

.

,
,
, :
1) , , .
2) , , 16 (
16 ).
3) , (17321818)
( ).
.
.
1) , , (
),
( ,
) ,
.
2) .
3) ,
, .
, ,
-.
.110
4)
.

, ,
, , .
, ,
. , ,
.
110

. . , , . 80-83. . I.

61

 ,
,
, 111 . ,
. ,
, .
,
, .
,
, .

. .
,
,
, .

.
,
,

,
, , ,
, ,
.

,
, .
, ,
. , ,
.

,
,
- .

, ,
,
.
, ,
, ,
.
.

.
,
. , ,
.

.
111

: 18. , 1953.

62

 ,
.
. , . , . , .
, . , . , ,
, ,
, ,
, .
, ,
, .

. , ,
. , ,
, , . ,
,
, ,
. .

,
, , .


,
.
,

.

,
,
. ,

, , ,
, .
,

. , , .
. ,
, . ,
, .

, ,
.112
,
, ,
,
.
112

. . , , . II, 1921. ., . 66-67.

63


: .
, ,
, , ,
: , ,
. . , .
,

,
.
,
. : . , ,
-. .
,
,
.

.
, 1863.
.
, ,
.

3) 19.

, , ,
, 19. ,
, ,
.
,
, , , , ,
. . ,
,
. , , ,
,
. .
, .
, ,
. ,
.
, :

.
.
.
.
. , .
.
64

 . , ,
,
, .
-, -, ,
.
)
, ,
.
-, -.
, ,
,
. , -
: ---.

(17241804)
. ,
,
,
, .
,

.
. , ,
,
, .
:
, ,
.113
,
. ,


. ,
. ,
,
,
,
, .
, ,
, . ,
, .
.
, , ,
. , ,
- .
113

, , , , 1932. . 272.

65

, ,
,
,
. , , ,
, ,
, ,
,

. ,
, ,
, .
,
, .
- , ,
.
,
, ,
, :
Qui non vult intelligi, non debet legi! (
).114

,
, ,

.
,
, ,
115.

. ,
.
1788. . -
.116
,
, .117
, ,

, .


, ,
.

.
.
114

. . , , . I, . 91.
, , . 286.
116
. . , , . 91-92.
117
Stjepan Zimmermann, Kant i neoskolastika, Zagreb, 1920.
Temelji filozofije, Zagreb 1934. Oba noetika, Beograd, 1926.
115

66

 , . ,
, ,

(18341919).
)

.
, ,
. , ,
, , .
,
,
.
XVII , 18. 19.
.
: , ,
, ,
,
,,, ; , .

, .
.
)

, ,
, ,
18. . .
, .

,
.

(16941768). (Von
Zwecke Jesu und seiner Jnger).

.
,
(17611851) . 1828.
(Leben Jesu als
Grundlage einer reinen Geschichte des Christentums).
,
. ,
.
, (1792
1860), : --,
.
: , .
67


.
, (18081874)
,
(Leben Jesu kritisch bearbeitet).
.

, , .
. , , ,
'' 118

.
, , .
,
.
, ,

.
, (Ch. F. Dupuis, 1809) (C. F.
Wolney, 1820).
(13091882), (Albert Kalthoff), (Artur Drews)
(Mah Mauernbrecher) .

,

. ,
.
) -
, ,
,
.
.
, ,
, , ,
.

, .

-
, ,
,
, , ,
, ,
, , ,
, . ,
!

.
118

. , , , 1931. . 92-96.

68

 , .
.

. , , , , ,
, ,
, , , , ,
, , ,
, , .
.

. , ,
, , ,
,
.
, ,

: .
, ,

.
)
,
,
,
. .
,
.
. , ,
,
.
.
, , . ,
, , ,
, .
, .
,
.
)

, :
, ,
, ,
,
, , ,
.
, , ,
, ,
69

 . ,
,
,
.
?

,
.
,
, .
.


. .
, ,
,
.
, , .
.
, ,

, .119
,
,
. 1883.

,
.120 : , X
, , , ,
,
.
(Weizscker) (Jordan) , (Jeans) (Eddington)
, (Compton) (Strmgren) ( ,
,
.121


. 1886.
(Immortality, A. Clerical Symposium on What are the
Foundations of the Belief in the Immortality of man) ,
, , X.
(Dr. H. Adler). , ,
119

, , 1946, . 304-307.
, , . . , , 1952. . 176-276.
. . . . , , , , 1952.
. 343-344.
, , , 1954. . 11.
121
, , . 304-316.
120

70

 ,
, . .
(Societ de Saint Thomas dAquin pour lencouragement des tudes philosophiques).
, 1888.

.
, , (Franois
Duilh de Saint-Projet) 1885.
(Apologie scientifique de la foi chrtienne).122
,
, .
, , , , (A. Eymieu, E. Dennert,
Zckler, K. A. Kneller)
.

: , (Tres physici, tres athei).
,
.
.
1) , ,
(Franois Ren de Chateaubriand, Gnie du christianisme), ,

,
.
2) , ,
. (Franois Napolon Moigno).
3) .
(Auguste Nicolas, Etudes philosophiques sur le christianisme, Lart de
croire).
4) , ,
. (Frdric de Rougemont).
5) , , (G. Mivert),
(Broughan, 1869) (W. E.
Gladstone), .
.
5)
(Asa Gray) (William
Dawson) .
6) ,
(Reinke, Die Welt als Tat).
,

.
(Joseph Jasques)
.
(Thomas Chalmer 1847) ,
, , .
19.
122

. , , . 35-36.

71


,
, ,
.

1) ,
(D. L. Frayssinous, Dfense du christianisme, 1825).
2) , - (H. D. Lacordaire).
3) , , ,
(N. J. Laforet, Les dogmes catholigues exposs,
prouvs et vengs de lhrsie et de lincrdulit, Paris, 1860).
4) , (F. Duilh de SaintProjet, Apologie scientifique de la foi chrtienne).

, , . .
:
, , (. de Pressens,
Lcole critique et Jsus Christ, 1863. Jsus Christ, sa vie, son temps et son oevre, 1866).


je , .
:
1) ,
(Johann Sebastian Drey, Apologetik als wissenschaftliche Nachweisung der
Gttlichkeit des Christentums, 1847.).
2) , (J. Schwetz, Theologia fundamentalis
seu generalis, Viennae 1874. ed. sexta).
3) , (F. Hettinger, Apologie des Christentums,
18631867).
4) , (Ottiger, Theologia fundamentalis, 1897).
5) . , (P. Schanz, Apologie des Christentums,
1888).
6) , (Gutberlet, Lehrbuch der Apologetik, 1899).

. ,
, ,
.
,
, , , .

, , , .
:
1) ,
(Otto Ritschl, Die christliche Apologetik in der Vergangenheit und ihre
Aufgabe in der Gegenwart, 1892).
2) , (Hermann Schulz, Grundriss
der christlichen Apologetik, zum Gebrauch bei akademischen Vorlesungen, 1902).
72


, . :
) (Theologia pectoris), 6) )
.

(Tholuck, Gesprache ber die vornehmsten
Glaubensfragen der Zeit 1846),

.123

(J. T. Beck, J. K. von Hofmannp).
,
,
, .
:
1) , , (August Dorner,
Apologetik, 1884).
2) , (. Ebrard,
Apologetik, wissenschaftliche Rechtfertigung des Christentums, 1878).
3) ,
(Christofer Ernst Luthard, Apologetische Vortrge ber die Grundwahrheiten des
Christentums, 1864).
: ,
(Fridrich Michaelis, Franz Heinrich Rausch, Jacob Froschammer).


. :
1) .
:
(N. Wiseman, Twelve lectures on the connection between science and
revealed religion, 1842).
2) , ( Edward Manning, The grounds
of faith, 1852).
3) , : ,,
(John Newman, Essay on the developpment of
christian doctrine).
,
:
1) , (H. L. Mansel, On miracles as
evidences of christianity, 1861).
2) ,
, (G. P. Ficher, Essays on the
supernatural origin of christianity with special references to the theories of Renan, Strauss and
Tubingen school, 1886).
3) . , (J. Kennedy, A brief
defence of supernatural Christianity, 1875).
4) , (C. M. Mead, Supernatural revelation, 1889).
123

, . 41.

73

5) , (A. B. Bruce, Apologetics or christianity defensively stated,

1882).
6) , (A. T. Lyttleton, the place of miracles in
religion, 1899).
(Fr.
H. Hodge, Churchill King).

, :
1) , (Nardi, Verita della religione catholica,
1868) 2) , (Alberi, Il problema del umano destino) 3)
, , 4) ,
(Mazzela, De religione et ecclesia, 1880).

,
(Manuel Orti Lara, Wissenschaft und Offenbarung in ihrer Harmonie).
2) . , (J. Mir, Armonia entre la scientia y la
fe, Madrid, 1881).

4)
,
,
. -
, ,
, , ,
(Bernhard Bavink), (Sauter)
, .
(Die Naturwissenschaft auf dem Wege zur Religion).


.124 . ,

.

125.
: , ! 126
.
(Le sentiment religieux et la Science, par Robert de Flers,
1928)
.
(Hubert Muschalek, Gottbekenntnisse moderner
Naturforscher)
.


124

, , . 304-316.
, , , 1955. . 9, 17 19.
126
Dr Max Plank, Religion und Wissenschaft, Leipzig, S. 32.
125

74

 . 20.
.127


.
( )
,
.
,
. .
.
.
,
. , II

. :
1) , (Herman Schell, Apologie des
Christentums, 1901).
2) , (. Schill, Theologiche
Principienlehre, 1914).
3) . , (F. Helder, Apologetica sive
Theologia fundamentalis, 1920).
4) . , (E. Dyplessy, Apologtique, 1924).
5) , (Dr. Bernardin Goebel, Katholische Apologetik,
1930).
6) -, . (GarrigouLagrange, Theologia fundamentalis, secundum S. Thomae doctrinam 1932).
7) , (A. Kudrnovsky, Apologetika, 1932).
8)
. , 1948.
.

(Apologtique, publie sous la direction
de Maurice Brillant et l'Abb Nedoncelle professeur a la Facult de Theologie Catholique de
Strasbourg).
9) , ,
, 1961.
1963.
,
.
,

, .
1) , 1855. . (Natur und Offenbarung, Mnster).
2) (Der Geisteskampf der Gegemvart, 1901).
3) (Apologetische Studien, Wien 1898).
4) (Glaube und Wissen, Mnchen, 1904).
127

, , , 1946, . 306.

75

5) (Dictionnaire arologetique de la foi

catholique, Paris 19251928. IV ed.).

5) 19. 20.

.
, .
.
,

,
.

, ,
.
)
1) ,
, 1884).
2) , , 1892.
3) , , 1894.
4) . . -,
, ,
1898.
5) , , 1898. .
6 ,
, : ,
, 1915. .

, :
1) , 2) , 3) , , 4)
, 5) .

. , :
1) . . . , - , 1953.
2) . . . , , , 1957. .
,
, , . . ?
( , 1935.).
-
. ,
, ,
, .
,
. . .

.

76

 -
. .
,
, . .
, ,
, .
)

- ,
, : , 1931, .
, ? . ,
. . . , .
- ,
.
1) . ,
, 1934.
2) . . ,
, 1942.
3) . , , .
, 1899.

6)

, ,
, , .

. ,
,
, , ,
.
,
, ,
.
)
, ,
, ,
, , .
,
, ,
( , ,
, ). -
, , , ,
.
,
,
, .
77

 .
,
, .
, .

.
,
,
, .

. , ,
,
, -
. ,
.

.
, , , , ,
,
,, ,
?
)

, -
, , . ,
,
, . , ,
, : , , .
, . , (),
, ,
. -
, ,
, , ,
, .
,
. ,
, .
,
.
,
.
,
,
,
. , .
.
1) , ,
, . 1884.
. -
78

 , .
, ,
, .
,
.
2) ,
, 19051909,
: .
, , .
, , ,
, . ,
.
3) , ,
,
. : ,
.

, ,
.
, .
,
.
:
, ,
, ,
,
, . ,
, .
4) , .
- .
,
,
, ,
. , ,
,
.
5) 197324.


,
, .

, .
.
6) ,
, .
, ,
.
, , , :
(, 1926. . 1),
(, 1931. . 4.),
79

( 1938, . 34), (, 1940. . 34)

.
7) , ,
,, ,
, ,
1936. .
8) , ,
(1939. .)

.
9) , . .
, (, 1931. . 3).
.
10) , ( )
.
11) . , ,
, ,
. VI . 3 4.
12) , ,
: , . 1935. . 1.
13) , ,
, . I . 2.
.
14) , ,

. .
, 1925. .
, 1925. . (
1926. . . 2.).
( 1926. . .).
( , - 1926).
, 1931. . , 1936.
( , 1951. .
(1954. . .)
, ,
.
.
1) ,
. ,
( 1940. .).
2) . , -
, ,
.
3) , , ,
.
4) , , .
5) . -, .
6) , , ,
1927. .
, .
. ,
80

, , .
. , ,

.
,

. ,
, , ,
.
,
.
1) . ,
.
2) ,
. . .
3) , ,
.
4) , ,
, .
5)
,
) II
, ,
.
1) ,
, .
,
.
, .
2) ,
.
, , .
,

. ,
,
. 128
3) ,
,

( 1969. . . 12).
4) , ,
.
5) ,

,
.
*
*
128

, . 1973. . 1, . 69-71.

81

*

, .
. ! ,
.
, . (Dr Karl Werner) ,
, ,
. 129 (H. G.
Tschimer)130, (Vigui)131 (. Zckler).132
-

.
, ,
; ,
- ,
,

. ,
,
.
.
.
, ,
:
. , (), 1954.
, , . , Dr Karl Werner,
Geschichte der apologetischen und polemischen Literatur der Christlichen Theologie,
Regensburg, 1889. P. Dr Bernardin Goebel, Katholische Apologetik, Freiburg in Breisgau,
1930. Ad. Tanquery, Synopsis Theologiae dogmaticae fundamentalis, Editio vicesima
secunda, Romae, 1927. Dictionnaire apologtique de la foi catholique, sous la direction de A.
D' Als Paris 1928. Dr uro Graanin, Vjerodostojnost nadnaravno objavljene religije,
Zagreb, 1961.

:

I
, ,
,
.
,
. , ,

. ,
129

Dr Karl Werner, Geschichte der apologetischen und polemischen Literatur der christlichen Theologie,
Regensburg, 1889.
130
H. G. Tschimer, Geschichte der Apologetik, Leipzig 1805.
131
Vigui, Histoire de lapologtique dans lEglise reforme franaise, Paris, 1858.
132
O. Zkler, Geschichte der Apologie des Christentums, Gtersloh, 1907.

82

 .
:
,
, ,
.
,
.

, .
.
, :

1)
, ,
, .
. ,
, , . ,
, , ,
. . .
, ,
,
, .
, ,
, .

,
, ,
, (. 1, 11-13; 20-23;
24-25; 2, 7).
.
. (), (),
() (),
(). , , .
,
, .
, , .
, , : ,
, , , , .
: , , , ,
, .
, .
(Wolfgang Khler) .133
,
, ,
,

.

133

, , , 1931. . 18-20.

83

, ,
.
, , ,
. !
,
,134
. ,
,
,
.

,135 ,
.
. ,
,
, ,
, ,
(
)
, , .
, .
:
.136

2)
.
.
. ,
: , , , ;
: , , , ,
. , ,
,
, .

,
, . ,
, ,

.
, :
.
, .
.
. .
)
134

, , 1938, . 82,
. .
135
. , () 1954. . 87.
136
Cicero, De leg. I 24.

84

 : nomen est omen, . ,

. , ,
. , . ,
.
; , ; .
(religio) religare .
, ,
,
. ,
. :
.
, relegendo. (Hoc vinculo pietatis
obstricti, deo r e l i g a t i sumus, unde ipsa religio nomen accepit, non ut Cicero interpretatus
est a r e l e g e n d o, Lact. Div. instit. I 4, 25). 137
: .
(Religat nos religio uni omnipotenti Deo, unde religio dicta creditur, De vera
religione. C. 55).138
.
r e l e g e r e
,
.139
, (Servius Sulpicius)
(Masurius Sabinus) relinquere,
.140
,
. ,

, ,
, religio
re-eligere .141
, , , .
. ,
,
.
)

. ,
(
),
.
: .
. ,
137

. , , . 1.
, . 1.
139
Cicero, De nat. d. II 28. . . 56. , .
133. . I. .
140
.
141
St. Augustinus, De civ. Dei, I. X c. 3. P. L. XLI, 280. .
, . 135. . I, .
138

85

 , ,
,
.
, ,
, , , .
, ,
, , .
. ,
, ,
,
.
, , . ,
, ,
:
'', ' ( ', ).142
, , ,
. , ,
.
, :
.
)
.
, , ,
, .

, .
,
,
, ',
'' ''?
. . ,
, , ,
. ,
.
, ,
, ,
, ,
,
. , ,
. , .
.
,
.
( :
).

: ? : !
? , .
142

, , , 1970. . 8.

86

 ? .
,
, , . ,
. , .
, ,
. , .
. .
, . 143 ,
. .
, ,
.

, . ,
, . ,
, , .
, ,

, , ,
,
?!
)
,
, .
, ,
, . .
:
, , (Schleiermacher)
,144 ,
(Sabatier) . , ,
.145
, .
. , ,
. ,
( )
. .
.
.
(
, ).
(
).
, , ,
, . (. 1, 19-23; 7, 21-22). ,
, ,
.
143

, , . 122.
, . 20.
145
, . Ad. Tanquerey, Synopsis Theol. fund. p. 70.
144

87

 (H. Scholz) . ,
.146 , ,
.
, , ,
, ,
, . .
,
, .
.
. ,
, ,
. , , ,
. , , , ,
( ). , ,
, . , ,
,

.
. . (J. P. Steffes)
.147

! .
? , , ,
? ?
(Auguste Comte) , ,

.148
.

. , , ,
. .

. !
,
.
.
?

, ,
.
.
, , ,

, ,
.
, , -, , , , ,
-!
146

, . 20.
, .
148
Ad. Tanquerey, Synopsis Theologiae dogmaticae fundamentalis, ed. XXII Paris-Tornac Romae, 1927. p. 71.
147

88

, , ,
.
, ,
.

.
-
. ,
, . 149
. . , .
, ,
, .150
. 151 ,
. 152
,
.153

. ,
.
.
,
.

, - , ,
. ,
,
. ,
,
, ,
.
,
,
.
,
. ,
, (
- ),
,
.
,
,
. , ,
.
- , .

149

Lucien Nepgu, Porijeklo religije, Zagreb 1947. str. 6. Preveo Ognjen Prica.
A. Fiamengo, Porijeklo i drutvena uloga religije, Zagreb, 1950. str. 8.
150
, . 8.
151
, . 10.
152
, . 1.
153
, . 8.

89


,
.
, ,
. ,
,
,
.
,
.
,

, .
.

, .
. ,
, ,
, , .
( ).
, ,
. ,
,
,
.
, ,
, , ?
,
. ,
,
?
?
,
?

- ?
?

?
.
,
.
.
, :
.

, . ,
,

, ,

90

 , , ,
, a limine.

. , .
,
.

3) ( )

. ,
, :
. .
, , ,
,
, .
,
, .
)
,
.
( )
, , , ,
, ,
.

, - ;
, .
,
, ,
.

, , ,
.
, ,
,
.
.
, ,
. , ,
,
,
.
, ,

, (, ,
), .
91


,


; , ,
, , ,

, ; ,


.
, ,
. , ,
. , ,
, , , ,
,
, ,
, (. 6, 3).
, , ,
, .

, ,
.
, ,
. , ,
,
, , , . ,
, ,
. ,
, ,
, , ,
, ,
.
,
, , ,
,

. , ,
, ,
.
, ,
, .

,
.

.
. ,

92

 . , ,
.
, .
.
, ,
.
.
, ,
,
.
,
(, ). ,
, . !

.
)
, , .
,
. , ,
.

. ,
,
,
.
.
, ,
.
,
. , , (. 17, 3-7),
, .
, . .
(. 5, 8).
, .
, , .
.

.

,
, , , :
. , ,
. .
. ,
, ,
.

93


, ,
.
,
, .
.
. ,
,
. .
, , .
. . :
, , ?
( , ,
?)
,
. , ,
, (. 7, 1). ,
; , (. 127, 1).

. . ,

, ,
,
(. 6, 27; 5, 36),
, .

, ,
. . ; (. 135, 1).
.
, ,

,
. , ,
: , . , ,
.

,
, .
, , .
, ,
, . , , ,
, , ,
, ,
,
. , , .
,
, .
, .

94


, ,
,
,
. ,
,
.

.
, : ?
.
, , . ,
: ,
, , , . ,
.

,
,
,
,
, .
:
, ,
,
. ,
. . .
.
,
.
.
, , ! ,
, . , , ! ,
,
154
. , ,
, 1937. ,
, ,
.
. ,
,
,
, , : ,,, !155
, ,
,
.

, .

154
155

, . 123. 126.
.

95

, .
.
,
, ,
: ,
, ,
.156
.
, ,
,
, , ,
.

.
,
, , , , .,
,
.157 , ,
; :
; :
( ),
158,
, ,
, ,
.

, .
,
, , ,
. ,
, .

. , ,
, ,
, ? (. 8, 3-4). ,
, (. 103. (104), 1).
(. 19, 1).
, , ,
, : ,
, . ,
, . , , ,
, .

156

, , . , . II ,
1951. . 43.
157
, , , 1955. . 9. . .
158
. . , , 1937. . 98. ( ).

96

 ! ,
, - .
. ,
, !?
! ,
,
.
, . .
(. 111, 10). . :
(. 12, 13). ,
.
, .
.
.

. .
,
, .
, , , ,
, ,
. .
, .
, (. 47, 1-2). ,
(. 97, 1). , , :
, .
(. 99, 1-3).
, ,
,
, ,
.
:
(. 2, 11). : !
.
. ,
. .
.
, (. 3, 10).
, ,
, (. 6,
2-5).
.
159 (
) :
, 160 (
, , ).

, (),
.
159
160

, 8. , .
, .

97


, ,
. ,
. , ,
, ,
. ,
. .
.

(. 3, 8; . 5, 14). ,
(. 22, 37), . ,
, (I . 4, 16).
, , .


.


. ,
,
, , , . :
, (. 4, 7).

. ?
? ? ? ? ... , ,
, , , , ,

(. 8, 35-39). ,, , ,
(. 2, 20).
(. 4, 13).
, ,

.
, ,
, .
,
, , . ,
,
, .
, ,
,
, ,
,
. , .
,
, , .
?
98


, ,
,
( )
.

. ,
, . ,
. ,
.
- . ,
, .
.
,
.
. ,
.
, , . , ,
,
, . !
161
.
(. 48, 22).
, (
,
). . ,
, , , , ,
, .
, ,
, , ;
.
.
: ,
. , ,


.

.
.
, ,
.
, , ,
.

,
. ,
,
.
161

, , . 122.

99

 , , ,
, .

,
. .
.
, , ,
, , ,
; ; ;
,
. .
162 .
.
. , ,
,
.
, .

, , ,
, . . ,

. ,
.
.
, .
, ,
. , ,

.
, .
.
,
.163

: , , , , ,
, , , .
, .
,

, .

, .
)
162
163

, . 90.
Lucien Henry, o. c. p. 8.

100


, .
,
.
, ,

.

,
. ,
,
, ,
. .

, .
,
, . .164
)

,
, ,
,
,
, ,
.
.
. , ,
, . ,
.
.
, .
. ,
. ,
.
, , ,

. ,
, ,
, , , ,
, - , ,
, , ,
.
, ,
,
, .
,
164

Joseph Wilbois, Histoire des religions, Publie sous la direction de Maurice Brillant et Ren Aigrain, Paris,
1953. p. 67-69.

101

 ,
religio religare, .
II
,
. .
,
. ,
, ,
: ,
. ,
(, ),
, : , ,
.

1)
. , ,

. ,
, . ,
.
, . ,

165 . , ,
,

.
. ,

.
, ,
,
, ,
.

,
. ,
, . ,
( ) , ,

,
,
.
. ,
, ,
, , ,
: ( , ) ,
165

. . , , , 1912. . I . 6.

102

, -
. ,
, ,
, . ,
, .

,
. . ,
,
.
.
, . ,
,
.

, .
,166 . .
, , ,
.
, ,
;
;
.
. ,


. . . ,

. ,
, ,
, .

. , , ,
:
.

,
, .
. ,
5 + 7 = 12? ,
, , ?!
! , .
( ).
,
. , ,
,
.
166

. . , ,
. I (1926.), . 1-4 . II . 1.

103

 ,
. ,
, ,
,
.
, , ,
, ,
? ,
; ,
,
! ,
.
, ,
167
, , .
.
, , ,
.
.
, ,
, . ,
. ,
,
. , ,
,
,
.
, -
.
.
,
,
. -
.

2)
,
,

,
, , , .
. ,
. ,
167

( ):
, , , 1952. IV , . 233. 234.
Veljko Ribar, Opta istorija prirode i problem ivota, Beograd, 1954. s. 30-31.
A. Fiamengo, Porijeklo i drutvena uloga religije, Zagreb, 1950. str. 7, 9, 10, 11, 12, 14, 23, 24, 25, 28, 29, 50,
78, 79 itd.
Lycien Henry, Porijeklo religije, Zagreb, 1947. str. 6, 7, 8, 10, 14, 141. itd.
Ivan Supek, Od antike filozofije do moderne nauke o atomima, Zagreb, 1946. str. 307-317.

104

 , , ,
.
. , ,
. , , . ,
, ,
, .
. .
,
, . ,
,
,
, , 168
: , .
?
, .
. , .
, , . ,
,
, . .
, . ,
,
.
,
, ,
, ,
,
,
. .
,
,
. , ,
, . ,
, , .
, .
, ,
- , ,
-, .
, .
, ,
,
, ,
.
, .
,
,
,
, ,
168

, , , , , 27. VI 1961. . 4.
( .)

105

,
,


.
, , , ,
: (. 7, 7)
, .
, ,
.
: ,
! , (. 26, 39).
, , ,
.
.

,
,

,
, .
,
, , ,
- , ,
. ,
, , .
.
,
.169
,
, ,
, .
.
, , ,
.
, ,
.

3)
,
, ,
,
, .
169

.
:
, , , 1933. . I . 26-27.
()
, , , . 126.

106

 .
. , .
,

, . .

4)
.
, , , .
.
, , .

, ,
.
.
, ,
, ,
.
-
. .
,
, , ,
,
.
, , : , ,
. .
, ,
, , ,
.
III
:
, , , , , .
,
, .
, ,
, ,
; ,

; ,
, .
, ,
.

1)
,
.
.
107

 . , .
, ,
.
,
, . , .
, ,
, ,
, (. 2, 14-15) ,
, .

: , ,
, .
.
,
. ,
.
, ,
, .
, ,
: , ,
. , . ,
(Sum igitur nudus spectator huius machinae. Ita est, ergo ita sit! Ubi
nihil vales, ibi nihil velis)170 .
,
,
(loccasion) ,

, . ,

.

, .
, .
,
, (. 5, 43-48; 18, 21-35;
. 6, 35-36).
, , ,
, , ,
.
, ,
, . (
)
, . ,
,
. ,
, , ,
170

, , II , , 1922. .
135.

108

 .171

.
, ,
,

. ,
, ,
. , , ,
.
.

.
,172 , 173
,174 , . , , .
. 175

.
.
,
.
, (
), ( ),
. , ( ,
, ).
.
, , ,
.
, ,
,
. ?!
, ,
, ,
.176
:
, ,

. ,
, ,
, , ,
, ,
, , ,

171

, , , 1958. .
Lucien Henry, Porijeklo religije, Zagreb, 1947, str. 145-153.
172
Apologtique, publie sous la direction de Maurice Brillant et abb M. Nedoncelle, Paris, 1948. p. 99.
173
Pierre Gordon, les religions des primitifs, Histoire des religions, publie sous la direction de Maurice
Brillant et Ren Aigrain, Paris, 1953, p. 215.
174
, . 224-226.
175
, . 190-191.
176
, () , 1933. . I, .
24-30.

109

! .
, , ,
, , ,
.177
,
,
.
, ,
.

.
, .
,
.
: Pecca forte, crede fortius ( ,
) , ,
, , .
.
, ,
, , ,
,
.
.

,
.
.
. :

, ,
.

.


. ,
,

. . )
. )
,
.
, , ,
, . )
, ,
.
,

177

110


, ,
.
) .
, ,

,
.
, , ,
, , ,
. , .
, , , . ,
. , .
! ,
. -
,
.
, :
, .

, ,
. , , , ,
.
! ,
? ,
!
, ,
? ? ? ,
? ,
? !
. . ,
, .
! , , ,
?! ,
, , !
?
, !
- .
.
, , .
- ,
,
,
. ,
.
: ,
? !
, ,
( , )
.
.
111

, ,
,
. , ,
, .
)
, ,
. , .
?!
, ?


. ,
.
. , , ,
,
. . ,
,
, , , .
(1. . 1, 27; . 8, 5; . 5, 9; 45). ! ,
,
.
: , .
.
) , ,
. , ,
.
, , (1 . 1, 8).
. .
. ,
,
. ,
, , ,
, ,
,
, ,
. , , ,
.
.
. ,
. ,
,
.
. ,
.

.
. ,
.
.
,
, (. 7, 14-24).
112

 ,
,
. .
.
.

. .
, , .
.
.
, , ,
, . , ,
.
,
.

,
,
, .
.

: ) . ,
. .
, ,
.
. ) .
; .
(. 7, 17-27; . 13, 7-9; . 15, 5; . 2, 14-19).
, , ,
. ,
. . :
,
. :
,
. :
, , .
,
. . ,

.
? : ,
, ,
, .
, , ,
,
.
- ,
. ,
.
113

2)
,
. ,
. . ,
.
,
,
,
, . : ,
.
, . 178
.
,
.
, .
. ,

.

. ,
, ,
, ,
, .
: , ,
,
.
, .

.

.
, . ,
, .
, , .
, .
, .
, , .
.
, ,
, , .
, , .
.
.
,
178

: , , , ( ), .
155.
. , (), , 1954, . 103.

114

 . ,
. .

. , .

. 179 ,
, , ,
.
. ,
, ,
, , ,
. .
.
, ,
. , ,
.
,
, ,
.
, , ,
.

,
,
.
, .
, , , ,
. :
, ,
, ,
, , , , ,
, ,
, ,
,
.
,
. , ,
.
, , . ,
, .
, , .
, , .

. , ,
, ,
, ,
, ,
, ,
179

. , , . 106-107.

115

.
,
. , ,
, ,
,
. , ,

, ? ,
, ,
, .

.
.
,
,
.
, (2 .
25, 18; 26, 1. . 7, 29).
,
.
, , ,
,
,
,
, , .
, .
,
, . ,
, .
,
,

( ,
.)
, , .

: ) .
) . )
,
. )
,
. )
. ) , ,

. ) ,
.

3)
116

 ,
, .
,
,
. ,
, ,
, , -,
. , ,
, , , ,
,
, . , .
, .
,
.180 : , ,

.
, ,
. ,
. , ,
, ,
, .
,
. , (
) ,

.
,
.
, , .
, ,
. !
, , . ,
,
. ,
,
, , !
, ,
. ,
.

,
.
, .
, , ,
, ,
.
,
.
180

. , , , 1931, . 87.
, , . 34.

117

 ,
, , ,
. .
, , :
. , ,
. , ,
. , ,
. : ,
, (Ens Realissimum), (Summum Bonum),
(Causa sui et omnium), ,
, (Ens necessarium), (Ens a se).
. ,
, ,
, ,
,
,
,
.
.

-
.

. , .
, , ,
, . ,
,

- .
.
.
, . ,
.

. , , .
.
, . ,
,
, ,
, .
. .
.
,
.
, ; ,
; , ; ,
; , ,

.
.

118

 ,
, , .
. ,
.
.
,
. , ,
! ,
,
.
, ,
, .
!
, , ,
,
, ,
, ,
,
, .
. ,
. , . :
. 181 , ,
. , .
, , .
, .
. ,
, ,
, , ,
.

.
, ,
,
.

, ,
. , , ,
,
.
.
(:
, .
, .)

4)
, , .
. ,
.
181

Cicero, De divin. 2,58, 119. (V. Dr Petar ule, Misli velikih umova o Bogu i vjeri, Mostar, 1925, str. 19.

119

 . ,

. .
. ,
.
.
, .
:
1) .

. ,
,
,
, ,
. ,
,
,
. .
.182
, ,
, ,
, , .
,
, , .

;
.
, , .

, :
''.183
2) ,
, ,
,
.
.
, . ,
. , .
. ,
, .
,
.
.
, , . ,

.
,
.184
. , ,
182
183

. 73.
, , 1953. . 86.

120

, ,
, .
3) ,
. ,
,
.
,185 , . ,

. .

.
.
, .
. ,
,
,
, .
,
, ,
.
,
, .
,

. ,
( ) .
. .
: , ( ,
).
,
. , ,
,
, . ,
!
, , ,
.
, .

,
, ,
,
, .
, ,
. . ,
.
184

, . , , 1937. .
113.
185
. . . . , , . , , 1952,
. 182.
. . . . , , , 1947. II . . 92. ( ,
).
, , , 1922. II . . 49.

121

 , ,

, ,
: .
, : . :
, (Tres physici, tres athei).186
,
: 1) ?
2) ? 3)
? 4) ?
.
) ?
,
: ,
(Tres physici, tres athei). ,
: ,
,
, .
:
(A. Eymieu)
.
. 150 . 150
.
. 128 5.
.187 4%.
. (
1912. )
. 181
. 48 ,
. 133 , 18
, 112 , 3 , . 188
(E. Dennert) (Ernest
Haeckel, Weltrtsel) (Die Religion der
Naturforscher) 300 . 38
. 262 15
, 242 , 5 .189
, ,
, (O. Zckler)
(Gottes Zeugen im Reich der Natur), (Karl Al. Kneller)
(Das Christentum und die
Vertreter der neueren Naturwissenshaft) (H. Engel)
(Die grossten Geister ber die hohsten Fragen).190
,
,
186

, , . 13.
, , . 20.
188
, . 21.
189
, . 18-19.
190
Ivan Supek, Od antike filozofije do moderne nauke o atomima, Zagreb, 1946. str. 301-316.
187

122

. , (Robert de Flers)
, 1926. . 88

. ,

. .
. 191 ,
, . 192
. 193
,
(Der Natunvissenschaftler vor der religisen Frage)
,
(Die
Naturwissenschaft auf dem wege zur Religion),
,
: . (Hubert
Muschalek)
(Gottbekenntnisse moderner Naturforscher)

. , .
.
, ,
,
175
, . 194 ,

, ,

.

.

, , ( 1925)
194 19. .

( 1943, II 1972), (, 1965),
(, 1964)
(, 1966),
.

,
, :
, , , , , -, , ,
, , , , , , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , , , , , , , ,
191

Ib. ib. ib.

, , , 1955, . 17.
193
Dr Max Plank, Religion und Wissenschaft, Leipzig, S. 32.
194
, , , . 15-17.
192

123

 , , , , , , , , ,
, ( ), , (), , ,
, , , , , ,
, , ,195 .
.
, .
,
, , .

:
: . (H. Andoyer), (Bigourdain), . (R.
Bourgeois), . (E. Goursat), . (P. Puiseux).
: . (G. Andr), . (H. Le Chatelier), (Lecornu),
(L. Lindet), (C. Matignon), (Ch. Moureu), (P. Sabatier),
(G. Urbain).
: A. (A. Blondel), (Feri), A. Mec (A. Mesnager), .
(J. Perrin).
: (Ch. Barrois), . (L. Guillet), (Sjourn) .196

:
, .
, , :
1) (18791947) .
:
. .
. .197
2) (), 1927,
,
(19481951). .
,
.198
((A. St. Eddington)
. .199
3) (Friedrich Dessauer), ,
, , (
, , ),
.200
4) (J. H James Jeans), ,
,
( , ),

195

, . 16-17.
R. de Flers, Le sentiment religieux et la science. Enqute auprs des Membres dr lAcadmie des Sciences,
1928.
197
Hubert Muschalek, Gottbekenntisse moderner Naturforscher, Dritte, vllig berbearbeitete und erweiterte
Auflage, Berlin, 1960. 35-39.
198
Ib. ib. S. 39-41.
199
Ib. ib. S. 46-49.
200
Ib. ib. S. 41-46.
196

124

 ,
.201
5) (Pascual Jordan), ,
, ,
,
, ,
, . 202
6) (Gnter Ludwig), ,
, .
, , .
.
: .
. ?
.203
7) (Alvin Mittasch), , ,
.
, ,
.204
8) (Paul Takashi Nagai), 1934.
()
, : , . 205
9) (Max Planck), ,
. ,
.

. : .
, .206
10) (Erwin Schrdinger),
(, , , , , ).
, ,
.
.207
11) (Heinrich Vogt), ,
.
.208
12) (Carl Fr. von Weizscker),
,
.209
: , , ,
,
, , ,

201

Ib. ib. S. 49-54.

Ib. ib. S. 54-58.
203
Ib. ib. S. 62-66.
204
Ib. ib. S. 70-72.
205
Ib. ib. S. 74-80.
206
Ib. ib. S. 80-84.
207
Ib. ib. S. 84-86.
208
Ib. ib. S. 86-88.
209
Ib. ib. S. 91-95.
202

125

 ,210 , ,211 ,212 213

214 ; ,
, ,
.215

,
, , ,
.
,
. .
, ,
. .
,
,
, . 216 ,
. . 217
,
,
, ,
.218 .
,
.219
, ,
, . ,
.
.
, ,
, , .
.
,
, , ,
.
,
,
. , . ,
.
,
.
) ?

210

Ib. ib. S. 101.

Ib. ib. S. 109-120.
212
Ib. ib. S. 127.
213
Ib. ib. S. 125.
214
Ib. ib. S. 146.
215
Ib. ib. S. 138.
216
Dict. Apolog. A. DAls, T. II p. 1819-1822.
217
Ferdo Heffler, O autobiogenezi i darwinizmu, Zagreb 1935. str. 15.
218
, , . , 1937. . 12.
219
, , . 40.
211

126

 ,
, , :
.
,
.
, . .
,
, ,
.
, ,
, .
.
, ,
, ,
. .
, , , ,
,
.
. , .
, !
,
!
,
?
.
, ,
.
,
, .
.
: ,
. 220
: .
.221 :
.222 : . 223 :
,
.224 :
,
,225 :
. ,
.226
:
, . 227 :
220

, . 22.
, . 23.
222
, .
223
, . 13.
224
, .
225
, .
226
, 43.
227
Dr o. Boo Vuco, Obrana moga vjerovanja, II izd. Makarska, 1972. str.
Jezik prirode i prirodoslovaca, Makarska 1965. str. 184.
221

127

 , .
.228 . . (M. St. Congdon) :
... ,
() ...
.229
: ,
. J. Cl. Cothran,
,
.230 . . (E. L. Kessel)
: ...
, .231
.

, ,
.
.

. : ,
, , , , , ,
, , , , ,
.232 :
. 233

. 234 ,
,
.
. ,
, ,
, ,
, ,
.
, , , , , , . 235
:
,
; . 236
:
,
;
.237

. .
228

Dr o. Boo Vuco, Obrana moga vjerovanja, Makarska 1972. str. 22.

Ib. ib. str. 24.
230
Ib. ib. ib.
231
Ib. ib. ib.
232
, . 98.
233
Dr o. Boo Vuco, Obrana moga vjerovanja, str. 22.
234
, , , 1955. . 17.
235
, . 23.
236
, . 42.
237
, . 72.
229

128

,
,
, ,
.
. , ,
, ,
. !
! ,
,
,238 ,
, .
.
,
.
, ,
-, ,
.
, ,
. ,
,
.
,
. . .

.
, , , ,
.
, ,
. , , .

.

, , ,
,
.
. ,
,
.

,
. ,
, ,

, , ,
.
, ,
? ?
238

, . 23.

129

, ! .
, ,
; ,
. ,
, .
, ,
- . .
,
, , , .
, , ,
, ,
. ,
.
, ,
. ,
,
.
, ,
, .

. .
, , ,
. , ,
- :
( !) !

, ,
, : ,
!
, , ,
,
,
.
! , -
.
, , ,
, , , ,
. ,
.
: ?! 239 ,
,
,
. ,
.
, , ,
, ,
.
!
!?
239

: , , , 1792. : .

130

 !
. : ?
.
.
!
,
,
, , , - ()
. , .
. ? ?
,
, ?!
, 100 . ,
, ,
, .
.
. ,
-.

!
, .
, ,
.
.
, , .

, ,
.
,240
.
, , ,
, , , .
, ,
.
. . :
, (1. . 8, 1).

,
.
) ?
! , .
, ,
.
.
,

, . ,
, ,
240

, . 1954. . 5, . 63, . .

131

. ,
,
, ,
, , .

, (
, 1. . 6, 14-16;
, 2. . 25, 8-40),
,

. ,
.
,
. .

, , ,
. .
.
.241
,

. ,
,
,
. , , .
,
, .
, ,
, ,
.
? , ?
?
? ?
.
.
, ,
, ,
? ! !
, , , , , .

(R. Dubois: Ignoramus et ignorabimus; ,
). , .
, .
, , , . , ,


, , .
,
, ,
241

Dr Petar ule, Misli velikih umova o Bogu i vjeri, str. 93.

Duilh de Saint Projet, Apologie des Christentums, bersetzt C. Braig, S. 582.

132

 .
. ,

. ,
,
,
, , ,
, , .
. .
, ,
.

. ,
. ,
,
, ,
. ,
.
, .
.
.
,
.

.
.
,
- .
, ,
2 + 2 = 4, :
?! , , ,
.
, .
. .
)
.
. ,
, .
, .

.
, ,
, . ,
. ,
. , , ,
. .
,
, .
, ,
133

 . ,
. .
, , ,
(. 5, 5-14), ,
, -
, ,
, .
.
.
,
, (1. . 1, 20), :
(1. . 1, 24),
,
, ,
.
,
, ,
.
, , ,
,
,
.242 ,
. , ,
, , , ,
, , ,
, ,
. .
,
.

,
. : , , ,
, , , .
, .
, ,
,
. ?
,
, ,
. ,
. ,
.
,
, .
. , , .
, , . ,
, .
, . ,
242

A. Fiamengo, Porijeklo i drutvena uloga religije, Zagreb, 1950, str. 10.

134

 ,

, ! , , ,
,
?!
, , ,
. ,
, . ,
. , .
, .
( ).
, , ! ,
, .
. ,
, , ,
, .
, , , .
,
,
. ,
: , . , ,
,
,
, ,
. , .
, , ,
.
,
.
,

, , . !
. , (2. . 5, 7)
, . , ,

.
,
. :
(H 2O).
,
,
, , , , .
,
. , ,
?
, .

! ,
!
, .
:
135

. , , : !
. (Gustav Theodor
Fechner) , .243
. ,
, ,
. .

.
.

, ,
.


, , .
,

.
.
.
, .
, ,
.
.
, : ,
; : ,, , .
,
.
,
.
. . :
, ,
.
. , ,
.
, .
, ,
. , ,
100 ,
, .
,
, . ,
, ,
, ,
. , :
, . . ,
, , ,
, ,
, ,
.
243

Dr Petar ule, o. c. p. 77.

136


, , ,
, ,
: ,
.
, , , ,
, ,
.
, ,
.
.
, .
. ,
,
. - .
, , ,
, . , ,
, .
. ,
,
.
?
, ,
?
!
,
: (. 8, 23).


, .
,
. , !
.
, , ,
. .
,
. , ,
. .
, , ,
, .
,
, . ,
: , , ; ,

;
; ;

,

137


?! ,

!


. , - :
; , -
: .
.
,
! ,
,
( )
:

,
.

,

. . .


. , ,
,
.
, .

:
1) . 2)
, . 3)
,
, ,
. 4)
.
, .

5)


, , . , ,
,
.244
, .
.245 (J. King), (Marett)
244
245

, , . 149.
L. Capitan, La prehistoire, Paris 1931, p. 123-126.

138

 (James George Frazer) . 246

. ,
, . ,

. ,
,247
.

. 248 ,
. ,
, ,
. ,
.

. .


. -
.
.

,
. ,
, , , ,
. 249
, ,
.250 (K. Kesseler)
,
.251
)
, ,
,
, , .
.
,
.

.252 . ,
, ,
246

(. ).
Maurice Brillant et abb Ndoncelle, o. c. p. 101.
248
, O , , 1931, . 20-21.
249
, , , 1933, . 16.
W. Schmidt, Origine et volution de l religion, p. 204-205.
Maurice Brillant et abb Ndoncelle, Apologtique, p. 103.
250
J. Frobas, Lehrbuch d. . Psychol. II S. 76.
no , . 152.
251
K. Kesseler, Religionsphilos. S. 76.
. no , , . 152.
252
, , . 149.
247

139

 : ( ), ,
.
,
, , , ,
. ,
, , , ,
, ,
,
.
, ,
, . .
,
: , ,
,
, , ,
: .
, , . ,

.
,
, .
.
. , , ,
. ,
. , , , .
. ' ... ',
. , ,
. ,
: ' '.253 .

. . 254
.
, . ,
, .
.
.255
,
(, 14, 1314). .
, .
, , . ,
. , , ,
( ). - .
,
,
253

Joseph Wilbois, L'Histoire des religions, publie sous la direction de Maurice Brillant et Ren Aigrain, Paris
1953, p. 30-34.
254
Baron Descampes, La gnie des religions, 1930. p. 208.
. , , . 152.
255
J. P. Steffes, Religionsphilos. p. 234. i 254.
. , , . 153.

140

, , . ,
( ,
).
, , .
. , ,
. , ,
, ,
.256
, ,
,
,
.
, .
,
.257
: ) , )
, ) - .
, .
, , , .
.
. ,
. .
,
.
, ,
. .
(Joseph Wilbois) :

, : '!
!'.258
)
,
. ,
, , .
.
(J. G. Frazer) ()

, . 259 , ,
.
, . ,
, ,
. ,
.
256

. . , , , 1940. . 88-95.
H. Bergson, Les deux sources, p. 177, 182.
. , , . 152.
258
Joseph. Wilbois, o. c. p. 30-34.
, . 150.
259
, . 150.
257

141

 . ,
. 260 ,
, .
,
.
, ,
, ,
, .
. , ,
, (, )
, , ,
, , , .
.
,
, .


.
,
.
.
, -
.
, ,
, , .
! . ,
, . :
. ,
. , ,

. , ,
, .
) ?
. ,
.
.
,
,
,
.
, ,
, .

,
, , ,
,
. .
260

Joseph. Wilbois, o. c. p. 30-34.

142

 (Lancelin)
. ,
, II V
, ,
. . ,
, ,
.
, , .
,
,
.261

, . ,
, 262 Medicina
divina.263
,
, ,
, . , ,
(P. Trilles) ,
,
. , , .
,
. ,
. , , , ,
. .
.
, , ,
. ,
.
. . ! ... ,
, .
, ,
, .
. , , ,
, , ,
,
. .
(). ,
.

.
.
. . .
, , : ' . ?
. , ,
.'
261

Lancelin, Le Ternaire magique de Shatan.

: . , , ( ) . 75-79.
262
. . , , . 88-95.
263
, Medicina divina, , 1941, . 106-107 114.

143

 . ,
,
.
,
. , , . . .
, . ,
.
, ! , .

. . , .
. ! ,
. , . : '
'. . .
? ! ! .264

. ,
. .
.

.
,
( ).

.
. ,
, ,
,
. ,
, ,
.
,
-,
. ,
: ,
, ,

.
( 113)
, . .

1) : ,
2) ,
3) , ,
4) ( , ),
5) ( ).

:
264

Pierre Gordon, Les religions des primitfs, cit. P. Trilles, L'Ame du Pygme d'Afrique, p. 248. M. Brillant et R.
Aigrain, Histoire des religions, p. 176-178.

144

 (
), .
, , ,
, , , ,
, . ,
(5. . 18, 9-12).
.
, . .
,

. , :
, . .
, : , .
(. . 16, 16-18).
, .
( ) ,
:
.
, , . :
, ; ?
, .
(. . 19, 13-16).
,
, , ,
, ,
, .
, , ,
, . ,
, .
)
,
,
, .
.
. , .
,
, .
, .
, .
: (
), , , . (
) , ,
,
145

. ,
. ,
,
.
:
.265 .266
IV

1)
je
. .
, , ,
, je ,
, , , ,
, ,
, ,
,
, . .
,

. je .
,
- .
. je .
, , je
, je !
.
, ,
, .
. je, ,
( -) .
( , )
.
, , ,
, , , ,
, , ,

.
,


.267
, ,
.

2)
265

, . 151.
, .
267
Dictionnaire apologtique de la foi catholique, Paris 1928. T. III. p. 1115.
266

146

)
je , ,
. .
- (Grasset) . , je
, . 268 , je ,
. je
.
occultus, ,
.
, . je ,
, ()
occultus. ,
. , ,
. , je ,
, , .
, je : ,
: , , , ;
, .
. ,
.
, . , ,
. .
, , . .
.
, .269
.
, ,
,
. ,
, -,
.
.
. ,
, .
,
.

.
, ,
,
-, ,
, .
je . je ,
,
. ,
, .
268
269

Dictionnaire apologtique de la foi catholique, Paris 1928. T. III. p. 1115.

: . , , , . 3 . .

147

, ,
, , ,
, ,
,
, , ,

. ,
-, ,
- .
. , (
) .
. . je
, .
,
.

.
je . . ,
, .
, ,
.
. je
. ,
je
je
.
. je .
, ,
je .
.
,
.
je , .
je ,
,
.270 ,
je ? je
, ? ?

.
, , , .

je . je
: , , ,
,
,
. je .

.271
270

, , 1922. . . 9.

148

je .
. ,
(), .
,
.
,
, .
je , je 1875.
(H. S. Olcott)
.
(18311891), , je
, .
je , je
, , - .
je . je
. je , , ,
.272 ,
je . ,
, je je .
(cercles des miracles).

. , , .
. ,
. .
je 25. 1867. ,
, , , je . je
. je .
, je . je ,
, , , , , , .
je
je 1852. . je
(mahatmas) je .
, , ,
. ()
je ,
: ,
. . 17. 1875.
, je . 273
je ,
, je
.274
271

dr Vilim Keilbach, redovni sveuilini

profesor, Psihologija religije, Zagreb 1951. str. 247-253.
272
P. Martindale, Theosophy, London 1913.
Apologtique, publie sous la durection de Maurice Brillant et 1'abb Ndoncelle, 1948. p. 176.
273
, . 175-176.
274
Dictionnaire apologtique, T. IV. p. 1657.

149

 je
, ,
(Isis Unveiled), je .
.
, 1879. , ,
. je .
je
(Society for Psychical
Research) .
,
(W. Q. Judge).
, ,
je .275
je
: (Annie Besant), . . (M. C. W. Leadbeater)
(R. Steiner).
, je 1907. .
, je . 1847.
, je .
je ,
je .276 , je 1933.
. je . je
, je je
na je .
je . je 1908.
, je
.
je . , je
(1906) .
je . je
, ,
, , je
. je
, . je
, je
, . , je
, .
je
. , , je
.
, : , . ( je je
).
. , je
.

. , 72.000 , . 277
-
je . , ,
275

, . 1658, .
, . 1658, .
277
, , .
276

150

 , ,
. je , je ,
,
14. 1913. .
.278

je
. - . ,
je ,
. je
, .
je ,
, je .
. ,
- .
, , , , .
je, ,
. ,,-
. je
,
(Mysteriendrame). je
, je . ,
,
,
.
. je ,
.
je
(Rudolf Steiner). 22. 1861.
. je
. 1902. ,
je
. -
1913. . ,
, , , je
.
je je
. 279
. : (Der Sinn
des Prophetentums), (Darwin und die bersinnliche
Forschung), (Kopernicus und seine Zeit),
(Der Ursprung der Tierwelt im Lichte der
Geistenwissenschaft), (Von Paracelsus zu Goethe),
, (Menschengeschichte,
Gegenwart und Zukunft im Lichte der Geistenwissenschaft),
278

, . 1659-1661, .
, . , ,
1932. . . 83-86.
279

151

 (Geistenwissenschaft und
Naturwissenschaft in ihrem Verhltnis zu der Lebensrtzeln), (Goethes
Weltanschauung), (Mystik), ja (Philosophie und
Antroposophie), . (L'Evangile de Saint Jean), ,
(L'initiation, ou comment acqurir des connaissences sur
les mondes superieurs), (Theosophie, introduction la connaissence spirituelle),
, (Die bersinnliche Erkenntnis,
Anthroposophie als Zeitforderung) .
1925. . je
(Albert Steffen)
.

-
, je
,
. 280
.
je .
.
,
. je .
, . , ,
, , .
.
: ?
: . Ja
, . .
Bora. je
.
.
. .
je
. . je ,
, ,
.
je . . je je
, . je . 281
je .
,
. je
. ,
,
je .
, CAT ()
: ,
, , , . 282 ,
280

, , . 79-82.
Dictionnaire apologtique, T. IV. . 1661.
282
, , . 1602.
281

152

 . je ,
. :
, ,
, , , ,
. , , . je
, , -

, ,
, ( )
, .
. je ,
, .283 je ,
,
, ,

, je
, ,
. ,
, . je .
,
.
,
, je
.284
, ,
, je
.
, , .
je , je . , je
. , je
-.
,
, . ,
,
. ,
, ,
, . (
) , .285

, -
.

, ,
.
.
, , .
. , . 16-20, , . .
Dictionnaire apologtique, T. IV. p. 1664-1666.
285
. , , . 90-93.
283
284

153

 ,

.
,
. ,
, , , , ,
286
-.


, ,
, . ,
,

. . , . 287 ,
XV ' (Gilles de Laval, seigneur de
Retz) 200
, (Chatomc),
(Machicoul) (Tiffauges) 288
,
.
, , ,
,
,
, . ,
, ,
, .

.
,
, , ,
: , .
. . ,
, .
.
.289
, , :
, . , .
. , ,
. ,
. , .
, .
,
, . ,
286

. , , . 3-17.
, . 70-72.
288
, . 72.
289
, . 30-31.
287

154

 .
, , , , ,
. ,
, ,
, . ,
, ,
. . (W.
Ostwald)
.290 -

, .

,
. , ,
.
:
, , ,
( , ,
). , ,
: 1) , 2) 3) .
, ,
, , ,
.
,
. , ,
, : 1) ,
,291 2) , ,
, 292 3)
, ,
.293

. :
, .
, , .
, , .
, ,
. ( ) : 1) , 2)
, 3) , 4) , 5) , 6) 7)
.294
,
.
1) .
.
, .
290

Ivan Supek, Od antike filozofije do moderne nauke o atomima, Zagreb 1946, str. 101.
. , , . 35.
. , , . 45.
292
, Medicina divina, , 1941. . 69-70.
293
C. , , . 35.
294
. , , . 41-42.
: na
. . 41-42.
291

155

 . :
, , . ,
.

:
, , .295
2) .
.


.


.

.296
3) ,
, , ,

-; -
.
, ,
,

, .

. ,

.297
4)
.
.
.
, ,

, ,
.
.
,
.

.

.
. , ,
. ,
.
V
295

. , , . 42-43.
, . 44-45.
297
, . 47.
296

156

XIV ,

.
(.
) .298
5)
. , , , ,
, ,

. ,
, , .
,
.
.
.
, .299
6) , ,
. , , .
,

. , , ,
, .
,
,
. .
, ,
,
. . (
).
,
. , , .
, ,
, ,
. .



.
.
,
, , ,
. .
, , ,
.
,
, ,
. .
, , ,
298
299

, . 47-49.
, . 50-53.

157

 .
. 300
7) , .
.
,
. . , ,
, , ,
.
,
, ,
,
, ,
. , .301
,

. :
, , , , , , .
,
,
.302
,
,

.
.
(), () () ()
.
, .
,
, . ,
, , .
,
. ,
, ,
. , , ,
. .
, ,
-
, (
), . .

,
.
.
. , .
, .
. ,
300

, . 55-56.
, . 59-60.
, , . 69-70.
302
. , , . 45, 52, 57, 60, 73, 75-86.
301

158

 . ,
, , ,
, .303
-
. .
.
, (Max Kemerich)
,

. 304 (Arthur Findlay)
, ,
.

() ,
,
, , .305
, ,
, .

,
.
. , , , ,
. .

(5. . 18, 10-12).
(28. )
.
, ()
.
.
, ;
306 , ,
, .

, . ,
. ,
, ,
.
, ,
. ,
, , , ,

, .307
303

, . 92.
, , . 138-140.
305
J. Arthur Findley, Na pragu eterikog svijeta, prev. dr Marija Rojc-Marchesi, Zagreb 1935, str. 84.
306
. , , . 8.
307
, , 1922. . . 43-45, 78.
304

159

 ,

(Mesmer)
. , , .
,
,
, .

: , , ,
. . 308
,
.
.
, , 31. 1848.
. .
. . .
, .
, , . 309

.
, ,
.
.
. , ,
. , ,
, . 1852.
. , 1853. ,

. 310 ,
, , ,
, .
.
, , , 1872. .
, ,
- .
.
(Society for psychical research) , ,
.
(W. Crookes), (Faradey),
(Hygens), (C. Flammarion) .
,
. , ,
(Bastian)

.311 , ,
, , . 312
308

. . , , . 9-10.
Dr Vilim Keilbach, Psihologija religije, Zagreb 1951, str. 320.
310
. . , , . 11.
311
Dr Vilim Keilbach, , . 348-349.
312
. . , , . 12.
309

160

, , .
,
.
(Eliza Cook)
. ,
, - (Piper)
, (Eva
Carriere) . -
(Dr. A. von Schrenck-Notzing). (Arthur Findlay)
,
(John C. Sloan) .
)
,

, , , , ,
, .,
, ,
.
.
.
.
,
.
.
, , , .

,
, , .

. . ,
, .313

.
. .
1904. ,
, .
, .
, , 28,
2 , 4 , 7 , 14 28 . (O.
Pfungst)
.
.314 , , .
(K.
Krall). , ,
.
,
313

Dr Vilim Keilbach, , . 264.

Dictionnaire apologtique, T. IV. p. 1470-1475.
314
, , 1931. . 12-13.

161

 .
, :
(Albert hat Hnschen geschlagen),
,
. ,
, .
,
315

.

. , .
.
. ,
. , ,
: , , , .
.
19051908. ,
, . ,
,
: , (Bergson, Courtier); :
(Morselli, Lombroso); : (Bottazzi, Luciani);
: (Flammarion, Schiaparelli); :
(Curie), (Poincar) .
.
. , ,
, 93 .
, . 316
.
, , ,
.
,
. ,
.317
, , .
, ,
. , ,
: . ,
, , ,
.
.
. , ,
,
.
(Zllner)
, 1878.
315

Dr Vilim Keilbach, , . 266-267.

, , . 273.
317
. Arthur Findlay, , . 78-106.
316

162

 (Slade).

. ,
,
, ,
.
. .
, ,
,
.
. ,
. 318 ,
, . ,
, , ,

.

. , ,
, ,
, , , .
,
. 319
.
( ) . 1875. .
,
, .
, ,

.
.
, . 320 , ,
.
, .
: . ,
,
: , ,
,
.321

.
,
, .
, , , .
318

. , , 1922. . . 35-36. . , . 25.

A. , ( ). , ,
. 1936, . 2, . 25. . , , . 45.
320
, , . 72.
321
. Arthur Findlay, , . 57-58.
319

163

 , ,
, .
je

je . je -
,
.
: (Stanley), (Newbold),
(O. J. Lodge), a
(William James).
.322
(Methode
de clairvoyence psychometrique) ,
je . je
.
. .
. .
je
.
je .
, je , je
, , ,
. ,
, .
je je ,
je XVI, je je
je .323
: ,

.
(dja vue), . ,
.
je
. , ,
.
,
, .
, ,
. ,
, .
.
,
.
(Society for psychical research)
. 1893. . (Phantasms of
the living) . 324
.
322

Dr Vilim Keilbach, , . 286.

. , , . 64-65.
324
. . , XIX , . , 1897. . . 52.
323

164


,
, ,
,
.325

, .
, ,
.
(L. Rein), . .
, ,
. ,

,
.
,
. ,
. , .
. ? . :
. .
,
.326

, ,
, .

, , ,
.327

.
. . .
(. W. Edmonds) ,
,
. , , ,
.328

.
.
,
. ,
: ,
, ,

,
.
, . .

325

Rudi Supek, Kako tumaimo snove, Zagreb 1952. str. 35-36.

, . 491, 6. 1955. . . 6, .
327
. , , . I, . 85-86, 1928.
328
Dr Vilim Keilbach; , . 298.
326

165

 (. . 2, 4).
.
() ,

,
.
,
.
, .
, ,
. ,
.
.

(1.
. 12, 10).
)
, ,
, , .
,
.
,
,
, , .
.
, ,
. ,
(), ,
. ,
, - , ,
.
:
. ,
, ,
.
,
.

,
,
.
, ,
. ,
, , .

. , 400
.
, 750 .

166

 . ,

. ,
. ,
, , , . 329
.
, ,
.
, , , .
.
, , , ,
, .
, .
,
. ,
.
,
. ( ,
, , ).

.
,
. .
, , ,

. , ,

,
, . ,
,
, , .330

.
,
, .
,
: ,331 ,
.
.
, , .

. ,
,
,
.
.
, , ,
329

J. Arthur Findlay, , . 1-33, 56, 82-86.

, . 41, 90-91.
331
. , , 1940.
. 94.
330

167

, ,
. ;
. ?
? ,
,
.
,
.
.
.
. , , ,

. , ,
,
.
.
: .
. ( ).
:
.332 ? .

(actio in distans), :
.
,
, :
,
,
,
.333
.
. .
, ?
!?
? ,
, ?!
?
,
.
, ,
.
.

,

.

, .
.
,
332
333

. , , . 87-89.
, . 38 59.

168

 ,
, . . (M. Dessoir) .
(T. K. Oesterreich)
.334 ,

.

. (A. Gatterer) . 335

. 336
,
, . ,
,

,
. ,
, , ,
, , . .
, .
. , . , , -
,
, , .
- 100 . 15.000 .
. , .
,
. ,
, ,
, .


,
, , :
, , , .
.
, .
,
. ,
,
.
, , ,
.337

. ,
, ,

334

Dr Vilim Keilbach, Psihologija religije, Zagreb 1951, str. 307-308.

, . 305-307.
336
. Arthur Findlay, Na pragu eterikog svijeta, Zagreb 1935, str. 62-71.
337
Dr Vilim Keilbach, , . 311-312.
335

169

,

,
, ,

. ,
, ,
.
, .

.
!

, ,
. .
, , ,
. , ,
.
. .
, .
,
,

, . ,
,
. ,
, ,
. ,
,
. , ,
,
,
.
,
, . ,
. ,

. ,
,
. ,
, ,
, -,
.
)


.
, , ,

170

 .338
, .
, .
:
1) .
, .
,
,
.
,
.
. , , ,
, ,
, ,
. ,
,
,
.
, , .

,
.
,
.
, - . ,
,
, . , , .
, ,
, , . , ,
, .
, (1.
. 2, 9). , (. 14,
17). , , , . ,
, ,
.
,
. .
.
,
.
, , .
.
. ,
. :
.
, ,
.
.
, ,
338

. , .

171

 , , .
.

.
,
- .
2) .

. ,
. ,
,
, .
, , ,
. , . ,
,
, ,
.
.
.

() ().
,
, ,
.339 .
.

,
. .
, ,
.
. ,


.

.340
.
.

-. ,
.
.
, ,
. , ,
,
.

. ,
. , 339
340

. , , . 41 49.
, . 90.

172

. -
. , .
. ,
,
. ,
10.000 .

. ,
. ,
, . ,
: ,
, , ,
. ,
,
,
,
. , ,
. ,

. ?
?

. .
,
.
, .
.
,
, .

. ,
. ,
,
. .
, ,
,
,
, .
, ,

, .
,
, ,
, ,
. . ,
.
,
. ,
,
.341
341

. . , , . 69.

173

3) ,
.
.
.
, . ,
. ,

. :
1) (2.
. 7, 10-12). 2)
:
, , , , ,
, , ,
, (5. . 18,
10-12). ,
. ,
, . 3)
, , .
, ,
. ,
, ,
. ,
, (1. . 28.
). 4) ,
.
(. 8, 24-34; . 8, 26; . 5, 1; . . 19, 13-17.).
(. . 16,
16). ,
.
, , , .
,
.
. ,

:
(. . 16, 16-18), ,
, , .
, ,
,

. ,
(. 16, 3).

, ,
,
? ,
.

, , .
,

174

 .
, .
: .

, , ,
.
,
,
, ,

.
, XVI Mirari vos 15. 1832.
, ,
.342
.
.

,
.
,
. , ,
, ,
. , , ,
. , ,
, .
.
.

,
. , ,
: , , , ,
, (),
,
.
,
, , ,
, .
, .
,

, .

342

Dictionnaire aplogtique, T. II p. 127.

175