Anda di halaman 1dari 20

UNIDADE 5 - MUDANA DE COORDENADAS

Objetivos de Aprendizagem
Compreender o que uma transformao de coordenadas, bem como realizar uma transformao de uma dada
base para outra.
Tomar conhecimento de que possvel realizar uma translao no espao R3.
Entender como acontece uma translao geometricamente, saber realizar os clculos relativos a uma
translao e representar geometricamente uma translao.
Entender como acontece uma rotao geometricamente, saber realizar os clculos relativos a uma rotao e
representar geometricamente uma rotao.
Associar as duas tcnicas de mudana de coordenadas, translao e rotao, saber realizar os clculos dessa
associao e saber como expor geometricamente a equao apresentada.

Roteiro de Estudo
Seo 1 Transformao de coordenadas
Seo 2 Translao dos eixos coordenados no R3
Seo 3 Translao dos eixos coordenados no R2
Seo 4 Rotao dos eixos coordenados no R2
Seo 5 Translao e rotao dos eixos coordenados no R2

Para incio de conversa

Mudana de coordenadas significa mudar de um sistema de coordenadas para outro com a finalidade de
simplificar a equao de uma curva.
Voc pode, com essa mudana, facilitar os clculos relativos a uma anlise que se deseja realizar. Para que
isso ocorra, vai utilizar de transformaes que fazem com que uma equao ou representao passe a ser outra
equao ou representao conforme uma condio prestabelecida.
Acompanhe, no decorrer desta unidade, como isso pode ser feito.

Seo 1 - Transformao de coordenadas


Voc j conhece o sistema de coordenadas cartesianas do R3 onde um vetor pode ser representado atravs de
componentes (a, b, c). Ento pode chamar de v esse vetor, ou seja, v = (a, b, c).
Agora, para representar v em outro sistema de coordenadas cartesianas, tambm em trs dimenses, voc
precisa determinar suas novas coordenadas nesse sistema.
Por exemplo, v no R3 tem coordenadas (a, b, c), e num outro sistema de coordenadas que ser chamado de S3,
v pode ser representado como a, b, c .

Para que essa mudana de coordenadas acontea feita uma transformao de coordenadas. Nesse caso
necessrio encontrar uma matriz chamada de matriz de transformao, que determinada da seguinte forma:

A base do sistema de coordenadas em R3 pode ser chamada de M v1 , v2 , v3

e a base para qual voc quer

transladar os eixos pode ser chamada de N u1 , u2 , u3 , sendo a sua origem O N = (, , ).


Supondo que se queira representar um vetor OX ( x , y , z ) nessa nova base, sabendo que esse vetor
pode ser representado como uma combinao linear dos vetores de M, ficando da forma OX M c1.v1 c2 .v2 c3 .v3 ,
ento as coordenadas de OX nessa base so:
OX M

c1
c2
c3

Agora voc vai encontrar as coordenadas desse mesmo vetor OX na base N utilizando uma combinao linear
como a seguir:
De OX c1.v1 c2 .v2 c3 .v3 , procurando representao OX N , voc pode fazer OX N c1.v1 c2 .v2 c3 .v3 ;
N
pelas propriedades de soma de vetores e multiplicao por escalar essa relao ainda fica:

OX N c1.v1 c2 .v2 c3 .v3 OX N c1. v1 c2 . v2 c3 . v3


N
N
N
N
N
N
Para encontrar v1 , v2 e v3 , necessrio realizar as combinaes lineares:
N
N
N
v1 a11 u1 a12 u2 a13 u3

a11
a21
a31

v2 a21 u1 a22 u2 a23 u3 v1 a12 , v2 a22 , v3 a32


N
N
N
a13
a23
a33
v3 a31 u1 a32 u2 a33 u3

Substituindo esse resultado na combinao linear fica:

OX N c1. v1 c2 . v2 c3 . v3
N

Que , na verdade, uma multiplicao de matrizes:


OX N

T
v1
N

OX N

Lembrando que OX M

a11
a21
a31

v2
N
a12
a22
a32

c1

v3 c2
N
c3
T

a13 c1
a23 c2
a33 c3

c1
c2 , ento esse resultado pode ser escrito ainda como:
c3

OX N

a11
a21
a31

a12
a22
a32

a13
a23 .OX M
a33

a11
A matriz a21
a31

a12
a22
a32

a13
a23 pode ser chamada de T, ficando OX N T .OX M .
a33

Finalizando, OX N T .OX M X N ON T .OX M X N ON T .OX M .


Dessa forma se consegue determinar as seguintes equaes paramtricas:
xN

yN
z
N

a11.xM a12 . yM a13 .z M

a21. yM a22 . yM a23 .z M

a31.zM a32 . yM a33 .z M

Para diminuir o nmero de ndices, voc chama: (x, y, z) = (xN, yN, zN), u xM , v yM , w = zM e:

x a11.u a12 .v a13 .w

y a21.u a22 .v a23 .w


z a .u a .v a .w
31
32
33

Na prtica a forma de encontrar as equaes de mudanas de coordenadas de uma base para outra no
complexa. Veja no exemplo a seguir.

Exemplo

Quais so as equaes paramtricas da mudana de base de um sistema M v1 , v2 , v3

para um sistema

N u1 , u2 , u3 , onde v1 2u1 4u2 u3 , v2 u1 u2 2u3 e v3 3u1 u2 , sendo ON = (1, 2, 0) = (, , )?


a11
Lembre que as coordenadas de v1 , v2 e v3 na base N so, respectivamente, a21 ,
a31

a12
a13
a e a basta determinar
22
23
a32
a33

essas constantes e substituir nas equaes paramtricas encontradas anteriormente:


u1
u1
u1

v1 2u1 4u2 u3 2 4 1 u2 , v2 u1 u2 2u3 1 1 2 u2 e v3 3u1 u23 3 1 0 u2 .


u3
u3
u3
2 a11
1 a21
3 a31

Dessa forma, v1 4 a12 , v2 1 a22 , v3 1 a32


N
N
N
1 a13
2 a23
0 a33
x a11.u a12 .v a13 .w x 1 2u 4v w

e, y a21.u a22 .v a23 .w y 2 u v 2w


z a .u a .v a .w z 3u v
31
32
33

Voc pode tambm determinar as coordenadas de um ponto em relao outra base. Acompanhe no exemplo.

Exemplo
Em relao ao exemplo anterior, determine as coordenadas de um ponto P na base N, sabendo que suas coordenadas
na base M so (0, 2, 1).

2 4 1
Do exemplo anterior voc j tem ON = (1, 2, 0), T = 1 1 2 , ento somente precisa substituir PM na relao:
3 1 0

X N ON T .OX M

Chamando X N Q e OX M
T

1 2 4 1 0
P : Q ON T .P Q 2 1 1 2 . 2 .
0 3 1 0 1
T

Realizando a multiplicao de matrizes e a adio:


1 2.0 4.2 1.( 1) 1 9 8
Q 2 1.0 1.2 2.1 2 0 2
0 3.0 1.2 0.( 1) 0 2 2
T

Ento Q = ( 8, 2, 2), que o ponto P na base N.

Supondo agora que voc saiba quais so as coordenadas de um ponto Q na base N e queira encontrar suas
coordenadas na base M, como faria?

Exemplo
Aproveitando as informaes do 1 exemplo, mas supondo agora que saiba as coordenadas de um ponto Q na base N,
sendo Q = ( 1, 4, 3), voc precisa fazer o seguinte:
Chamando X N Q e OX M
T

1 1 2 4 1
P : Q ON T .P 4 2 1 1 2 .PT .
3 0 3 1 0
T

1 1 2 4 1
2
2 4 1
1 1 2 .PT 4 2 1 1 2 .PT 6

3 0 3 1 0
3
3 1 0

Desse momento em diante voc ter um sistema lnear para resolver:


2 4 1 c1 2 2c1
1 1 2 . c 6 c

2 1
3 1 0 c3 3 3c1

4c2
c2
c2

c3 2 2c1 4c2 c3 2

2c3 6 c1 c2 2c3 6
0 3
3
3c1 c2

Isolando c3 na primeira equao e substituindo na segunda:


c3 2 2c1 4c2 c1 c2 2(2 2c1 4c2 ) 6
c1 c2 4 4c1 8c2 6 3c1 7c2 10 c2

10 3c1
7

Substituindo c2 na terceira equao:


31
10 3c1
3c1
3 21c1 10 3c1 21 18c1 31 c1

18
7
31
10 3 10 31
18
6 60 31 91 e
Dessa forma: c2
7
7
42
42

c3 2 2

31
91
31 182 126 217 546 203
.
4 2

18
42
9
21
63
63

31
18

91
31 91 203
T

Ento, as coordenadas de P so
, ou P , ,
.
42
18 42 63

203
63

Seo 2 - Translao dos eixos coordenados no R3


Veja o exemplo geomtrico a seguir.
Os eixos relativos ao R3 so representados por X, Y e Z, e os eixos relativos a S 3 tm a representao de X , Y
e Z :

Z
Z
z2

z1

y1

Sendo: (a, b, c) =(x2 x1, y2 y1, z2 z1) e a, b, c = (x2, y2, z2)

y2

x1
X

x2

X
Figura 5.1 Translao no R3

O que ocorreu aqui foi uma translao dos eixos coordenados, pois as bases dos dois sistemas so as mesmas.

Ambas formam a base cannica do R3 que i , j , k (1,0,0),(0,1,0),(0,0,1) , mudando apenas as origens dos
sistemas entre si.
Se a nova origem do sistema X , Y e Z for , e , ento esses eixos sofreram um deslocamento X X ,
Y Y e Z Z . O que tambm escrito como X X , Y Y e Z Z .

Seo 3 - Translao dos eixos coordenados no R2


O que foi dito sobre translao no R3 vale para o R2, somente mudando de trs eixos reais X, Y e Z para dois
eixos reais X e Y.
Veja o exemplo geomtrico a seguir. Os eixos relativos ao R2 so representados por X e Y, e os eixos relativos a
S 2 tm a representao de X e Y :

Figura 5.2 Translao no R2

Ento, caso queira representar uma curva nesse novo par de eixos, precisa utilizar as relaes X X e
Y Y .

Acompanhe o exemplo.

Exemplo
Voc conhece uma equao da parbola do tipo x2 6x + 8y + 17 = 0. Essa parbola possui vrtice (3, 1), ento se
quiser representar a sua equao num novo par de eixos que possua sua origem no ponto (3, 1), basta substituir
X X e Y Y na equao da parbola, lembrando que (, ) = (3, 1). Dessa forma a partir de
x 2 6x 8y 17 0 :

x 2 6 x 8 y 17 0
x 32 6 x 3 8 y 1 17 0
x2 6x 9 6x 18 8y 8 17 0
x 2 8y 0
A seguir apresentado o grfico da equao x 2 6x 8y 17 0 com a indicao dos novos eixos:
Y

A equao x 2 6x 8y 17 0 fatorada :

x 2 6x + 9 8y 17 9

x 32 8 y 8 0
x 32 8 y 1 0 x 32 8 y 1
Se

voc

tivesse

substitudo

X X3

Y Y 1 em

x 32 8 y 1 ,

resultado

seria:

x 3 32 8 y 1 1 x2 8 y x2 8 y 0 .
Ou seja, a mesma equao encontrada anteriormente. Portanto, se quiser fatorar a equao dada para depois substiuir
as relaes X X e Y Y , isso no mudar o resultado final.

Seo 4 - Rotao dos eixos coordenados no R2


Ainda aqui, o objetivo pegar uma equao dada e represent-la de uma forma mais simplificada.
A seguir, apresentado um grfico que ilustra uma situao de rotao dos eixos X e Y , que depois de
rotacionados sero chamados de X e Y , respectivamente.

Y
Y

Figura 5.3 Rotao no R2

A partir desse grfico, voc vai determinar uma relao entre os eixos novos e velhos, bem como com os
ngulos e .
No grfico se formaram dois tringulos retngulos, OPQ e OPP .
Trabalhando com o cos
ento: cos

cateto adjacente
cateto oposto
e o seno
em relao ao par de eixos X e Y,
hipotenusa
hipotenusa

OQ
PQ
e seno
. A medida OQ a abscissa x do ponto P e a medida PQ a ordenada y
r
r

de P. Dessa forma:
cos

y
x
e seno
r
r

(i)

Determinando agora as relaes tendo como referncia os eixos X e Y :


cos

OP
PP
cateto adjacente
cateto oposto
e seno
, cos
e seno
.
r
r
hipotenusa
hipotenusa

Em X e Y a abscissa x OP e a ordenada y PP , ento:


cos

y
x
e seno
r
r

(ii)

Sabendo das relaes do cosseno e do seno da soma de dois ngulos como:


cos cos .cos sen .sen
sen sen .cos cos .sen

voc pode substitu-las nas relaes (i):


x
x r cos .cos sen .sen
r
y
seno y r sen .cos cos .sen
r
cos

(iii)

Pelas relaes (ii) voc encontra x e y substituindo-as nas relaes do tem (iii) da seguinte forma:
x
y

x r cos .cos sen .sen x r cos . sen .


r
r

x
y

y r sen .cos cos .sen y r sen . cos .


r
r

Ou ainda:
x x cos ysen
y xsen y cos

Que novamente representa um produto de matrizes:


x cos sen x

.
y sen cos y
cos sen
A matriz
possui uma propriedade interessante, pois o clculo de seu determinante :
sen cos
cos sen
cos .cos (sen ).sen cos 2 sen 2
sen cos

O valor desse determinante faz parte de uma das relaes fundamentais da trigonometria, que
cos2 sen 2 1 , ou seja, o determinante igual a 1.

O exemplo a seguir serve para melhorar sua compreenso a respeito deste contedo.

Exemplo
Dada a equao 5 x 2 7 y 2 2 3 xy 8 0 , fazer sua transformao por rotao dos eixos coordenados em um ngulo
de = 60 .
Para estabelecer essa outra equao por transformao, primeiramente voc precisa determinar o que so x e y pela
x x cos ysen
relao
.
y xsen y cos
x
3
x 3 y
x
y
x
x x cos 60 y sen 60
2
2
2

3
y
3 x y
y xsen 60 y cos 60
y
x
y
2
2
2

x 3 y
3 x y
x 3 y 3 x y
5
7
2 3

8 0

2
2
2
2

5
x 3 y
4

5 x 3 y

7
4

3 x y
3 x y

5 x 2 3 xy 3 y
2

2 3

3 x

3x y 8 0
3 y 3 x y 32 0

3
x 3 y
2

7 3 x

2 3 xy y

3 x xy 3 xy 3 y
2

32 0

5 x 10 3 xy 15 y 21 x 14 3 xy 7 y
2

6 x 4 3 xy 6 y 32 0 32 x 16 y 32 0
2

x
2

y 2
2

Observe que a equao encontrada mais simples em relao primeira.


Um dos objetivos de fazer uma transformao por rotao o de eliminar os termos em xy da equao.
Veja a representao grfica dessa equao encontrada:

Percebeu que em relao a XY a curva est inclinada, gerando dessa forma a equao 5 x 2 7 y 2 2 3 xy 8 0 ? Mas,
se possvel fazer a transformao por rotao, o resultado a mesma curva, porm com seus eixos inclinados,
facilitando a anlise das suas caractersticas que, no caso desse exemplo, uma elipse.
Com a intenso de reforo do contedo, veja tambm o exemplo a seguir.

Exemplo
Transformar por rotao a curva xy = 1 num ngulo de = 45 .
x x cos ysen
Utilizando o sistema
:
y xsen y cos

2
x x
y
x x cos 45 y sen 45
2

2
y xsen 45 y cos 45
y x
y
2

2
x
2
2
y
2

2
x y
2
2
x y
2

Agora, substituindo x e y em xy = 1:
2
2
1
1
x y x y 1 x y x y 1
2
2
2
2

x 2 y 2
2

Graficamente essa curva uma hiprbole:

Seo 5 - Translao e rotao dos eixos coordenados no R2


Nesta nova seo, as curvas estudadas precisam sofrer uma translao e uma rotao, pois alm de no
possurem um centro na origem do sistema, elas tambm esto inclinadas.

Y
Y

Y
X

Figura 5.4 Translao e rotao

Veja que aqui se formam dois novos pares de eixos X Y e X Y . O primeiro par X Y acontece por uma
translao de eixos, ou seja:
x x e y y

J o segundo par X Y acontece por uma rotao de X Y , sendo:


x x cos ysen

y xsen y cos

Substituindo a segunda expresso na primeira:


x x cos ysen
y xsen y cos

Voc tem a relao de uma transformao por translao e rotao.

Exemplo
Transformar por mudanas de coordenadas a equao 5x 2 4x 5y 2 4y 6xy 1 numa equao do tipo
A x B y F 0 .
2

Nesse exemplo, voc comea substituindo x x e y y na equao para eliminar os termos em 1 grau em x
e y.
5 x 4 x 5 y 4 y 6 x y 1
2

5 x 10x 5 2 4 x 4 5 y 10 y 5 2 4 y 4
2

6 xy 6x 6y 6 1 5 x 5 y 10 4 6 x
2

10 4 6 y 6 xy 5 2 4 52 4 6 1

Igualando a zero os termos em 1 grau:

10 4 6 x 0 5 2 3 0, isolando e substituindo na outra equao:


2 3
2
5

10 4 6 y 0 5 2 3 0 5 3

2 3 1
9
6
5 2 16 16 1, calculando :
1
5
5
5
, 1, 1

Para

continuar

eliminar

termo

em

xy,

, 1, 1

substitua

na

equao

5 x 5 y 6 xy 5 2 4 52 4 6 1 j sem os termos em 1 grau e rotacione usando a relao


2

x x cos ysen
:

y xsen y cos
5 x 5 y 6 xy 5 4 5 4 6 1 5 x 5 y 6 xy 5 0
2

5 x cos ysen 5 xsen y cos


2

6 x cos y sen xsen y cos 5 0

Devido ao tamanho da equao, voc vai resolv-la por partes, da forma:

i ) 5 x cos y sen 5 x cos 10 xy cos sen 5 y sen


2

5 x cos 2 5 y sen 2 10 xy cos sen


2

ii ) 5 xsen y cos 5 xsen 10 xy sen cos 5 y cos


2

5 x sen 2 5 y cos 2 10 xy sen cos


2

iii ) 6 x cos y sen xsen y cos 5 6 x cos sen 6 xy cos 2


2

6 xy sen 2 6 y sen cos 5


2

Agrupando os termos semelhantes de i), ii) e iii):

5cos

5sen 2 6cos sen x 5sen 2 5cos 2 6sen cos y 6cos 2 6sen 2 xy 5 ,


2

lembrando que sen 2 cos 2 1:

5 6cos sen x2 5 6sen cos y2 6cos2 6sen 2 xy 5 0


Igualando a zero o termo em xy:
6cos 2 6sen 2 0 cos 2 sen 2 0 , lembrando que cos 2 cos 2 sen 2 :
cos 2 0 2 arccos0

arccos0
45
2

Substituindo 45 na equao 5 6cos sen x 5 6sen cos y 5 0 , j sem o termo em xy:


2

5 6cos 45 sen 45 x 5 6sen 45 cos 45 y


2

50

2 2
2 2
2
2
5 6
x 5 6
y 5 0
2 2
2 2

1
1
2
2
2
2

5 6 x 5 6 y 5 0 8 x 2 y 5 0
2
2

A equao procurada : 8 x 2 y 5
2

A representao geomtrica dessa equao

Y
Y

Ateno, quando voc quer eliminar os termos de 1 grau (x e y), utiliza a translao; quando for xy, utiliza a
rotao. Foi que aconteceu no exemplo recm apresentado.
Suponha agora que a inteno seja eliminar o termo de 1 grau em y no exemplo a seguir.

Exemplo
Encontrar uma equao do tipo A y Bx 0 a partir da equao y2 4x 6y = 5.
2

Como a ideia eliminar o termo de 1 grau em y e a constante livre, s preciso fazer uma translao.
Dessa forma, substituindo x x e y y em y2 4x 6y = 5:

y 2 4 x 6 y 5
y2 2y 2 4 x 4 6 y 6 5 0
y2 4 x 2 6 y 2 4 6 5 0
Para que possa encontrar uma equao do tipo A y Bx 0 , precisa igualar a zero o termo
2

2 6 y

2 4 6 5 0 .

No primeiro caso: 2 6 y 0 2 6 0 3 .
Substituindo na outra expresso e igualando-a a zero:
32 4 6.3 5 0 9 4 18 5 0 4 4 0 1

Sabendo que , 1,3 e que j foram zerados o termo em y do 1 grau e a constante livre, a equao final :

y 2 4 x 0 .
Ou seja, uma parbola com centro , 1,3 em XY. Veja o grfico:
Y
Y

Resumindo, para o estudo de uma equao de 2 grau:

EQUAO DADA
AO

Ax2 + By2 + Cxy + Dx + Ey + F = 0

Substituir x x e y y
TRANSLADAR

A1 x B1 y C1 xy F 0
2

Substituir
ROTACIONAR

x x cos ysen
y xsen y cos

A1 x B1 y D1 x Ey F 0
2

Substituir x x e y y e
x x cos ysen
y xsen y cos

TRANSLADAR E
ROTACIONAR

A1 x B1 y F 0
2

Tabela 5.1 Resumo

Em qualquer um desses casos pode acontecer de ser pedido que se elimine o termo em F, ou somente o termo
em 1 grau em x ou y, etc. Mas a base essa tabela.
Acompanhe mais um exemplo.

Exemplo
Por meio de uma rotao e uma translao, a partir da equao 4 x 2

9 2
y 15 x 20 y 6 xy 25 , encontrar uma
4

outra equao do tipo A x By 0 . x 4 y 0


2

Como aqui preciso que elimine o termo em xy, a constante livre e o termo x do 1 grau, h necessidade de
utilizar a rotao e a translao.
A equao deve manter um termo y do 1 grau. Isso significa que voc elimina primeiro o termo em xy
x x cos ysen
Pela rotao substituindo
na equao dada:
y xsen y cos
9
xsen y cos 2 15 x cos ysen
4
20 xsen y cos 6 x cos y sen xsen y cos 25
4 x cos y sen
2

4 x cos 2 8 xy cos sen 4 y sen 2


2

9
9
x 2 sen 2 xy cos sen
4
2

9
y 2 cos 2 15 x cos 15 ysen 20 xsen 20 y cos 6 x 2 cos sen
4
6 xy cos 2 6 xy sen 2 y cos sen 25
2

Agrupando os termos em xy:


9
xy cos sen 6 xy cos 2 6 xy sen 2
2
7
2
2
cos sen 6cos 6sen xy
2

8 xy cos sen

Igualando a zero:
7
7
2
2
2
2
cos sen 6cos 6sen xy 0 cos sen 6cos 6sen 0
2
2

Aplicando as relaes trigonomtricas sen 2 2sen cos e cos 2 cos2 sen 2 :

Sabendo que tg2


Aplicando tg 1

7
7
2cos sen 6 cos2 sen 2 0 sen2 6cos 2 0
4
4
7
sen2 24
24
sen2 6cos 2
tg2
4
cos 2 7
7

24
24
.
2 tg 1
7
7

7
24
na calculadora cientfica e, logo, calculando o cosseno, o resultado cos 2 0, 28
.
25
7

Mas, para substituir na equao encontrada, os senos e os cossenos devem ser em relao ao arco apenas. Para isso
so utilizadas as relaes :
sen

Ento, substituindo cos 2

7
nas relaes:
25

sen

cos

Finalmente, sen

1 cos 2
1 cos 2
e cos
2
2

7
25
2

25 7
25 18 9 3 sen 3
2
50
25 5
5

7
25
2

25 7
25 32 16 4 cos 4
2
50
25 5
5

3
4
e cos sero utilizados na equao a seguir j sem os termos em xy, pois foram igualados a
5
5

zero:
4 x cos 2 4 y sen 2
2

9
9
x2 sen 2 y2 cos2 15 x cos
4
4

15 ysen 20 xsen 20 y cos 6 x cos sen y cos sen 25


2

Agrupando os termos semelhantes para que se possa substituir sen

3
4
e cos na equao encontrada:
5
5

9
9
2
2

2
2
2
2
4cos sen 6cos sen x 4sen cos 6cos sen y
4
4

15cos 20sen x 15sen 20cos y 25

4 2 9 3 2
3 2 9 4 2
4 3
4 3
2
2
4 6
x 4 6
y
5 45

5 45

5
5
5
5

3
3
4
4

15 20 x 15 20 y 25
5
5
5
5

25
x 2 25 y 0
4

Agora sim a translao aplicada, sendo x x e y y :


25
25
25
25
x 2 25 y 0 x2 x 2 25 y 25 0
4
4
2
4
25
25
2
x 25 y x 25 0
4
2

Como o termo de 1 grau em x e a constante F devem ser nulas, quando os termos


zero resultam 0 e 0 . Dessa forma a equao ainda fica:

25
x e 25 so igualados a
2

25
4
x2 25 y 0 , multiplicando a equao por
4
25

o resultado final

x2 4 y 0
A representao grfica desse problema
Y

Sntese da Unidade

Inicialmente tevese o objetivo de uma mudana de coordenadas e, na sequncia, as formas de se realizar uma
mudana de coordenadas que, como foi visto, podem ser: translao, rotao e translao/rotao.
Em cada tcnica de mudana de coordenadas foram vistas as representaes geomtricas das equaes dadas e
a forma de realizar os clculos relativos a essas tcnicas. Para tanto, se fez uso de algumas relaes trigonomtricas
que foram fornecidas junto aos clculos realizados nos exemplos ilustrativos.

Atividades de aprendizagem
Seo 1

a) Quais so as equaes paramtricas da mudana de base de um sistema M v1 , v2 , v3 , que o R3, para um

sistema de coordenadas N v1 u1 u2 , v2 u2 , v3 u1 2u3 , sendo que ON(1,0,2)? Encontre P (2, 1, 2)

dado no sistema M, para o sistema N v1 u1 u2 , v2 u2 , v3 u1 2u3 .


b) Com os sistemas do exerccio a), dado o ponto Q (5,3, 1) no sistema N, determinar suas coordenadas no
sistema M.

Seo 3
a) Transformar a equao x 2 y 2

4
4
136
x
y
0 por translao dos eixos coordenados para uma nova
3
3
9

2 2
origem O , . Represente graficamente.
3 3

b) Transformar a equao y 2 12 x 8 y 40 0 por translao dos eixos coordenados para uma nova origem
O 2, 4 .

Represente graficamente.

c) Transformar a equao 25 x 2 9 y 2 50 x 18 y 134 0 por translao dos eixos coordenados para uma nova
origem O 2,1 . Represente graficamente.

Seo 4
a) Transformar a equao

x 2 23 2 26

y
3 xy 1 0 , atravs de uma rotao de eixos em um ngulo 30 ,
48 144
144

encontrando uma equao do tipo A x B y F 0 . Represente graficamente.


2

b) Dada a equao y

4 2
2
x 4 , encontre uma equao do tipo Ax B y F 0 por rotao de eixos em um
9

ngulo 90 . Represente graficamente.


c) Aplicar na equao xy = 1 uma transformao por rotao de eixos de 45 . Represente graficamente.

Seo 5
a) Transforme a equao x 2 y 2 xy x 5 y

11
0 por mudana de coordenadas para uma equao do tipo
2

A x B y F 0 . Faa a representao geomtrica.


2

b) Transforme a equao x 2 y 2

2
2
10
xy x y 3 por mudana de coordenadas para uma equao do tipo
3
3
3

A x B y F 0 . Represente graficamente.
2

c) Transforme a equao x 2 4 x 6 xy y 2 4 y 0 por mudana de coordenadas, sabendo que , 1,1 e


rotacionandoa num ngulo 45 . Faa a representao geomtrica.
UNIDADE 5
Seo 1
a)

x 1 u v

y v
z 2 u 2.w

b) P 8,3,
2

Seo 3

, Q (3, 1, 2)

2
3

a)

2
3

x2 y2 16 .
Y

4
2

b)

(y 4)2 = 12(x 2)
Y

1
2

c) 1

x 2 2 y 12

25

Seo 4

Y
X

d)

x 2 y 2
4

Y X

e)

4
y 2 4
9

f)

x 2 y 2 2 0 .

Seo 5
Y

a)

y 2
3

b)

x2 2 y2 1

Y
X

c)

x2 2 y2 2

Anda mungkin juga menyukai