?
ABSTRACT
RESUMO
Os
atuais
sistemas
de
criao
intensiva
de
sunos
aumentam
a
presso
de
seleo
microbiana
propiciando
a
disseminao
de
doenas
respiratrias.
A
bactria
Pasteurella
multocida
(P.
multocida)
associada
a
diversas
patologias
respiratrias
em
animais
submetidos
a
esse
tipo
de
criao,
causando
grandes
perdas
econmicas.
A
formao
de
biofilme
foi
descrita
in
vitro
em
P.
multocida
e
fatores
analisados
indicam
a
facilitao
na
colonizao
dos
tecidos,
aumentando
a
resistncia
s
defesas
do
hospedeiro
e
aos
antibiticos.
O
objetivo
deste
trabalho
foi
identificar
a
ocorrncia
de
genes
tad,
associado
formao
de
biofilme
em
isolados
de
P.
multocida
de
pulmes
de
sunos
criados
intensivamente.
Foram
analisados
70
isolados
de
P.
multocida
de
pulmes,
sendo
67
com
leso
e
trs
sem
leso.
Todas
as
amostras
positivas
para
o
sorotipo
D,
foram
negativas
para
a
presena
do
gene
tadD.
As
trs
amostras
de
pulmo
sem
leso
foram
positivas
para
o
sorotipo
D
e
negativas
para
o
gene
tadD,
sugerindo
que
se
tratam
de
amostras
da
microbiota
do
animal.
Conclumos
com
este
trabalho
que
o
gene
tadD
est
associado
a
isolados
de
P.
multocida
de
pulmes
com
pneumonia.
Termos
de
indexao:
Sunos,
Pasteurella
multocida,
genes
tad,
pneumonia
suna.
1Recebido em .........................................
INTRODUO
Pasteurella
multocida
(P.
multocida)
um
bacilo
gram-negativo
capaz
de
causar
doenas
em
vrias
espcies,
levando
a
perdas
econmicas,
especialmente
associadas
s
indstrias
de
processamento
de
produtos
de
origem
animal,
no
mundo
todo
(Borowski
2001,
Ribeiro
et
al.
2012).
Esta
bactria
transmitida
por
pequenas
quantidades
de
partculas
suspensas
no
ar
e
pelo
contato
direto
com
animais
doentes,
sendo
capaz
de
causar
patologias
como
o
clera
avirio,
septicemia
e
pneumonia
em
bovinos,
rinite
atrfica
progressiva,
pleurisia
e
pneumonia
em
sunos
(Boyce
et
al.
2010).
Uma
vez
que
faz
parte
da
microbiota
da
mucosa
oral
de
ces
e
gatos,
casos
de
pasteurelose
em
humanos
so
geralmente
associadas
ao
contato
com
esses
animais,
atravs
de
mordeduras
(Collins
et
al.
2012,Nagata
et
al.
2013,Nguefack
et
al.
2014).
So
descritos
cinco
sorotipos:
A,B,
D,
E
e
F
de
acordo
com
os
antgenos
capsulares
(Dziva
et
al.
2008),
sendo
geralmente
associado,
mas
no
restrito,
a
um
hospedeiro
especfico
(Armungam
et
al.
2011).
Diferentes
tcnicas
de
genotipificao
tem
sido
utilizadas
para
classificar
este
microrganismo,
como
o
RAPD
(Lee
et
al.
2012)
e
MLST
(Silva
et
al.
2012,
Bisgaard
et
al.
2013).
Dada
a
importncia
econmica
desta
bactria,
principalmente
em
sistemas
de
produo
de
sunos,
seus
fatores
de
virulncia
tm
sido
amplamente
estudados.
Dentre
eles,
a
toxina
PMT,
geralmente
associada
amostras
toxignicas
e
que
com
outras
bactrias
como
a
Bordetella
bronchiseptica
(B.
bronchiseptica)
so
responsveis
por
causar
rinite
atrfica
nos
sunos
(Bckstrm
et
al.
1988,
Ahn
et
al.
2008).
So
descritos
os
genes
exbB/tonBe
hgbA
envolvidos
no
seqestro
de
ferro,
os
genes
codificadores
da
neuraminidase
(nanB
e
nanH),
fmbria
do
tipo
IV
e
protenas
de
membrana
externa
(OMP
e
Oma87)
(Ruffolo&
Alder
1996,
Bethe
et
al.
2009)
e
dez
genes
associados
a
utilizao
de
L-fucose(
Johnson
et
al.
2013).
Os
genes
tad
so
essenciais
para
formao
de
biofilme
em
vrios
gneros,
como
Aggregatibacter,
Haemophilus,
Pasteurella,
Pseudomonas,
YersiniaeCaulobacter
(Tomichet
al.
2007).
Com
seu
lcus
gnico
composto
por
flp1,
flp2,
tadV,
rcpC,
rcpA,
rcpB,
tadZ,
tadA,
tadB,
tadC,
tadD,
tadE,
tad
F
e
tadG
ou
apenas
flp-rcp-
tad,
tem
sido
implicado
na
patognese
de
diversos
gneros
bacterianos
(Tomich
et
al.
2007).
Schreineret
al.
(2003)
relatam
que
a
mutao
nos
genes
flp-1
e
tadA
causaram
a
perda
na
virulncia
de
amostras
patognicas
oriundas
de
humanos,
na
regio
da
cavidade
oral.
Harper
et
al.
(2006)
e
Tang
et
al.
(2009)
citam
o
tadD
como
um
fator
de
patogenicidade
crucial
aderncias
em
substratos
(tecidos
ou
materiais)
e
formao
de
biofilme
em
P.
multocida.
O
objetivo
deste
trabalho
foi
analisar
a
ocorrncia
dos
genes
tad
em
isolados
de
P.
multocida
de
pneumonias
de
sunos
e
da
microbiota
de
pulmes
sem
leso.
MATERIAIS
E
MTODOS:
Amostras
Foram
coletados
100
pulmes
com
leses
macroscpicas
de
pneumonia
(consolidao
pulmonar,
deposio
de
fibrina,
pleurisia
e/ou
aderncia)
e
100
pulmes
sem
leses
macroscpicas
em
frigorficos
de
Inspeo
Federal
entre
2010
e
2012.
Os
isolados
de
P.
multocida
foram
confirmados
bioquimicamente
pelos
testes
da
catalase,
oxidade,
urease,
Triple
Sugar
Iron
(TSI)
e
os
acares:
glicose,
sacarose,
lactose,
maltose
e
manitol
(Quinn
et
al.
1994).
Extrao
de
DNA
e
PCR
especfico
para
P.
multocida
e
sorotipos
dos
isolados
O
DNA
foi
extrado,
seguindo
o
protocolo
de
fenol/clorofrmio
(Sambrook&
Russel
2004).
A
PCR
foi
realizada
a
partir
do
proposto
por
Townsed
et
al.
(2001)
(volume
final
de
20
l,
20
ng
de
DNA,
2.4
mM
de
MgCl2,
10X
de
Taq
Buffer
com
50
mM
de
KCl,
,
20
pmol
de
cada
oligonucleotdeo,
0,2
mMde
dNTPs
e
1
U
TaqDNA
polimerase).
A
PCR
foi
realizada
em
termociclador
(BIO-RAD
MyCyclerThermalCycler),
com
desnaturao
inicial
por
5
minutos
95C,
seguido
de
30
ciclos
de
30
segundos
para
desnaturao
95C,
30
segundos
de
anelamento
54C
e
60
segundos
de
extenso
72C,
seguidos
por
um
ciclo
de
extenso
final
por
7
minutos
72C.
Como
controle
positivo
foi
utilizado
um
isolado
de
P.
multocida,
confirmado
por
sequenciamento
do
gene
kmt1
e
controle
negativo
gua
ultrapura.
Os
produtos
de
amplificao
foram
analisados
em
eletroforese
em
gel
agarose
2,0%,
corados
com
Gel
Red(Biotium),
100
V
por
cm,
e
observados
em
ChemiDoc
XRS
utilizando
o
software
ImageLab,
que
resulta
em
um
produto
de
amplificao
de
460
pb
para
o
gene
kmt1de
P.
multocida.
Como
marcador
de
massa
molecular
utilizou-se
o
padro
100
pb
DNA
Ladder
(Fermentas).
PCR
para
os
genes
tad
Para
anlise
da
presena
dos
genes
tad,
foram
desenhadas
sete
sequencias
de
primers,
sendo
o
tadA,
tadB,
tadC,
tadD,
tadE,
tadF
e
tadG
(Quadro1).Todos
os
primers
foram
desenhados
com
base
na
sequencia
da
... [3]
Bordetella
pertussis(Kachlany
et
al.
2000,
Tomich
et
al.
2007,
Bernard
et
al.
2009,
Schilling
et
al.
2010,).
Em
contrapartida,
o
gene
tad
tambm
encontrado
em
bactrias
no
patognicas,
como
o
Caulobacter
crescentus
e
Chlorobium
spp.,
mas
nestas
espcies
este
aparato
utilizado
para
adeso
e
fixao
em
substratos
ambientais
(Tomich
et
al.
2007).
Ao
menos
12
genes
do
lcus
tad
so
requeridos
para
a
formao
de
todos
os
fentipos
relacionados
aderncia,
incluindo
a
produo
do
Flp
pili,
morfologia
rugosa
das
colnias,
auto
agregao
e
formao
de
biofilme
(Tomich
et
al.
2007).
Harper
et
al.
(2006),
citam
que
as
fmbrias
e
adesinas
so
fundamentais
para
a
aderncia
em
clulas
do
hospedeiro
e
que
o
tadD
atua
codificando
um
aparato
de
secreo
requerido
para
a
formao
do
Flp
pili.
Fuller
et
al.
(2000)
demonstraram
que
mutaes
no
tadD
de
P.
multocida
afetam
seu
potencial
de
aderncia,
concordando
com
nossos
resultados,
onde
o
tadD
foi
encontrado
em
todas
as
amostras
oriundas
de
pulmes
com
leso
(67/67)
e
foi
ausente
nas
amostras
sem
leso
(0/3).
Tang
et
al.
(2009)
analisando
233
isolados
de
P.
multocida
de
leses
pulmonares
e
rinite
atrfica
obtiveram
101
(43,3%)
dos
isolados
positivos
para
tadD.
Destas
amostras
a
maioria
era
sorotipo
A
(92,4%)
e
associado
pneumonia,
sendo
apenas
10,2%
pertencente
ao
sorotipo
D.
Esses
dados
se
assemelham
ao
nosso
estudo,
onde
60
(85,71%;
60/70)
isolados
foram
positivos
para
o
gene
tadD,
sendo
todos
pertencentes
ao
sorotipo
A
e
ao
grupo
com
leses.
Das
10
amostras
negativas
para
o
tadD,
todas
pertenciam
ao
sorotipo
D
sendo
sete
(70%)
isolados
oriundos
do
grupo
com
leso.
A
expresso
dos
genes
de
aderncia
em
A.
actinomycetecomintans,
tambm
influenciada
por
fatores
ambientais,
sendo
inibida
em
condies
de
baixa
tenso
de
O2
e
em
meios
ricos
em
nutrientes
(Tomich
et
al.
2007).
Bhattacharjee
et
al.
(2001)
relatam
que
o
tadA1
responsvel
pela
codificao
da
ATPase
em
A.
actinomycetecomitans,
sendo
responsvel
pela
disponibilizao
de
energia
para
este
sistema.
Pela
similaridade
dessas
regies,
provvel
que
na
P.
multocida
exera
a
mesma
funo
essencial,
justificando
a
presena
desta
regio
em
todas
as
amostras
analisadas
em
nosso
estudo,
inclusive
nas
amostras
sem
leso.
Em
A.
actinomycetecomitansos
tadE
e
tadF
so
codificados
pelo
tadZ
e
conhecidos
por
pseudopilins,
sendo
que
mutaes
nessas
regies
no
tiveram
efeitos
na
sntese
de
biofilme,
indicando
que
provavelmente
essas
regies
apresentem
funes
variadas
(Tomich
et
al.,
2006).
Nos
isolados
do
nosso
estudo
a
apresentao
destas
regies
foi
aleatria,
onde
apenas
2
amostras
no
as
apresentou
(17A
e
18A),
sendo
ambos
isolados
de
pulmes
sem
leso.
A
formao
de
novas
variantes
genticas
um
pr-requisito
para
a
evoluo
bacteriana
(Boyce
et
al.
2010).
Acredita-se
que
os
genes
tad
surgiram
atravs
da
necessidade
de
adaptao
bacteriana
ao
hospedeiro,
atravs
de
trocas
horizontais
de
materiais
genticos,
formando
uma
ilha
Genmica
(Hacker
&
Kaper
2000).
Juhas
et
al.
(2009)
citam
que
a
formao
dessas
ilhas
podem
ter
surgido
de
vrias
formas
como
plasmdeos,
transpossons
e
bacterioides.
Anlises
das
-proteobactrias,
incluindo
a
famlia
Pasteurellaceae,
indicam
que
a
transferncia
horizontal
dessas
ilhas
pode
ocorrer
entre
famlias
prximas
e
estudos
indicam
que
existe
uma
grande
disperso
entre
os
procariotos
(Planet
et
al.
2003).
Provavelmente
esses
genes
foram
adquiridos
de
um
ancestral
comum
(o
que
hoje
representaria
a
famlia
Rhizobiaceae),
que
no
era
requerido
para
a
patognese
em
humanos
e
animais,
mas
sim
para
uma
melhor
fixao
ambiental
(Planet
et
al.
2003).
A
apresentao
desse
tipo
de
aparato
fundamental
para
a
fixao
e
sobrevivncia
bacteriana.
Planet
et
al.
(2003)
avaliaram
o
potencial
de
aderncia
associado
ao
gene
tad
em
A.
actinomicetecomitans,
utilizando
um
transposson
em
um
isolado
so
aderente
(CU1000N).
Os
mutantes
foram
incapazes
de
gerar
colnias
aderentes
e
avaliao
(comparao
de
filogenia
das
bactrias
que
apresentavam
o
lcus
gnico
tad,
anlise
de
congruncia
e
tcnicas
de
rvores
de
conciliao
Mxima
Parsimnia)
dos
possveis
genes
homlogos
para
identificar
a
transferncia
horizontal
deles,
confirmou-se
que
se
trata
de
um
gene
com
histria
evolucionria
comum
a
vrios
gneros
(Yersinia,
Pasteurella,
Actinobacillus,
entre
outros).
Atualmente
aceita
e
vastamente
utilizada
para
comparao
com
genes
homlogos
em
outras
bactrias,
a
nomenclatura
do
lcus
gnico
tad,
proposta
para
Aggregatibacter(Actinobacillus)
actinomycetemcomitans,
onde
se
inclui
os
genes:
flp-1-flp-2-tadV-rcpCAB-tadZABCDEFG
(tomich
et
al.
2007,
Planet
et
al.
2003,Schreiner
et
al.
2003).
As
sequencias
nucleotdicasflp-1
codificam
o
maior
componente
estrutural
do
Flppili
(Inoueet
al.
2000)
e
mutaes
nesta
regio
desencadeiam
em
formaes
de
bactrias
com
virulncia
reduzida
(Tomich
et
al.
2007).
Os
genes
tad
so
requeridos
para
a
formao
de
biofilme
em
vrias
espcies,
inclusive
em
P.
multocida.
A
ausncia
de
amplificao
de
parte
desses
genes
(no
caso
o
tadD,
tadE
e
tadF)
apresentou
correlao
estatstica
com
a
ausncia
de
leso,
sendo
portanto
associado
esta
condio.
Provavelmente
as
amostras
de
pulmes
sem
leso
sejam
comensais,
uma
vez
que
a
apresentao
destes
genes
de
virulncia
essenciais
formao
do
biofilme
no
foram
demonstradas.
Concluso????
AGRADECIMENTOS
Agradecemos
ao
CNPq
e
Fapemat,
pelo
financiamento
do
projeto
e
a
Capes
pela
bolsa
concedida.
Referncias
bibliogrficas:
Ahn
K.
K.,
Lee
Y.
H.,
Ha
Y.,
Kim
D.,
Chae
S.,
Kim
C.
H.,
Lee
J.
H.,
Kim
S.
H.
&Chae
C.
2008.
Detection
by
in-situ
hybridization
of
Pasteurellamultocida
toxin
(toxA)
gene
in
the
lungs
of
naturally
infected
pigs.J.
Comp.
Pathol.
139(1):51-53.
Amigot,
J.A.,
Torremorell,
M.,
Pijoan,
C.,
1998.
Evaluation
of
techniques
forthe
detection
of
toxigenic
Pasteurellamultocida
strains
from
pigs.
J.Vet.
Diagn.
Invest.
10,
169173.
Arumugam
N.D.,
Ajam
N.,
Blackall
P.J.,
Asiah
N.M.,
Ramlan
M.,
Maria
J.,
Yuslan
S.&Thong
K.L.
2011.Capsular
serotyping
of
Pasteurellamultocida
fromvarious
animal
hosts
a
comparison
of
phenotypic
andgenotypic
methods.Trop
Biomed.
28(1):
5563.
Bckstrm
L.R.,
Brim
T.
A.,
&Collins
M.
T.
1988.Development
of
turbinate
lesions
and
nasal
colonization
of
Bordetellabronchiseptica
and
Pasteurellamultocidaduring
long
term
exposure
of
healthy
pigs
affected
by
atrophic
rhinitis.Can.
J.
Vet.
Res.
52:2329.
Bernard
C.
S.,Bordi
C.,
Termine
E.,
Filloux
A.
&Bentzmann
S.
2009.Organization
and
PprB-dependent
control
of
the
Pseudomonas
aeruginosatadlocus,
involved
in
Flppilus
biologyJ.
Bacteriol.
191(6):
1961-1973.
Bethe
A.,
Wieler
L.
H.,
Selbitz
H.
J.
&
Ewers
C.
2009.Genetic
diversity
of
porcine
Pasteurellamultocida
strains
from
the
respiratory
tract
of
healthy
and
diseased
swine.
Vet
Microbiol.139(1-2):97-105.
Bhattacharjee
M.
K.,Kachlany
S.
C.,
Fine
D.
H.&FigurskiD.
H.
2001.
Nonspecific
Adherence
and
Fibril
Biogenesis
byActinobacillusactinomycetemcomitans:TadA
Protein
Is
an
ATPase.
J
Bacteriol.183(20):
59275936.
Bisgaard
M.,
Petersen
A.
&
Christensen
H.
2013.Multilocus
sequence
analysis
of
Pasteurellamultocida
demonstrates
a
type
species
underdevelopment.
Microbiol.
159:
580590.
Borowski
S.
M.
2001.
Pasteurelose
pulmonar:
uma
atualizao.
Anais
doX
congresso
da
Abraves,
Porto
Alegre,
RS.
p.
8.
Borowski
S.
M.,
Ikuta
N.,
Lunge
V.,
Fonseca
A.,
Marques
E.
&
Cardoso
M.
Caracterizao
antignica
e
fenotpica
de
cepas
de
Pasteurellamultocidaisoladas
de
pulmes
de
sunos
com
pneumonia
e/ou
pleurite.
2002.
Pesq.
Vet.
Bras.
22(3):
97-103.
Boyce
J.
D.,
Harper
M.,
Wilkie
I.W.,
Adler
B.
2010.Pasteurella,
p
325340.
In
Prescott
JF
(ed),
Pathogenesis
of
Bacterial
Infections
in
Animals,
Fourth
Edition.
Blackwell
Publishing,
Ames,
IA.
Collins
C.,
Flanagan
B.
&
Henning
J.
S.
2012.An
atypical
presentation
of
a
Pasteurellamultocida
infection
following
a
cat
bite:
a
case
report.
Cutis.
89(6):269-72.
Davies
R.
L.,
MacCorquodale
R.,
Baillie
S.
&Caffrey
B.
2003.Characterization
and
comparison
of
Pasteurellamultocida
strains
associated
with
porcine
pneumonia
and
atrophic
rhinitis.
J.
Med
Microbiol.
52:59-67.
Donlan
R.
M.
&Conserton
J.
W.
2002.
Biofilms:
Survival
mechanisms
of
clinically
relevant
microorganisms.
ClinMicrobiol
Rev.
15
(2):
167-193.
Dziva
F.,
Muhairwa
A.
P.,
Bisgaard
M.
&
Christensen
H.
2008.Diagnostic
and
typing
options
for
investigating
diseasesassociated
with
Pasteurellamultocida.
Vet
Microb.
128:
122.
Ewers
C.,
Lbke-Becker
A.,
Bethe
A.,
Kiebling
S.,
Filter
M.
&Wieler
L.
H.
2006.
Virulence
genotype
of
Pasteurellamultocida
strains
isolatedfrom
different
hosts
with
various
disease
status.
Vet.Microbiol.
114:
304317.
Figurski
D.
H.,
Fine
D.
H.,
Perez-Cheeks
B.
A.,
Grosso
V.
W.,
Kram
K.
E.,
Hua
J.,
Xu
K.
&Hedhli
J.
2013.
Targeted
mutagenesis
in
the
study
of
the
TightAdherence
(tad)
locus
of
Aggregatibacteractinomycetemcomitans.Genetic
manipulation
of
DNA
and
protein
-
examples
from
current
research,
p.
43-70.Biochemistry,
Genetics
and
Molecular
Biology.,ISBN:
978-953-51-0994-5,
InTech,
DOI:
10.5772/55714.
Fuller
T.
E.,
Kennedy
M.
J.
&
Lowery
D.
E.
2000.
Identification
of
Pasteurellamultocidavirulence
genes
in
a
septicemic
mouse
modelusing
signature-tagged
mutagenesis.Microbiol
Pathogens.29:
2538.
Harper
M.,
Boyce
J.
D.&
Adler
B.
2006.MinireviewPasteurellamultocida
pathogenesis:
125
years
after
Pasteur
FEMSMicrobiol.Lett.
265:
110.
Inoue
T.,
Ohta
H.,
Tanimoto
I.,Shingaki
R.
&
Fukui
K.
2000.Heterogeneous
post-translational
modification
of
Actinobacillusactinomycetemcomitansfimbrillin.MicrobiolImmunol.
44(8):715-8.
Kachlany
S.
C.,Planet
P.
J.,Bhattacharjee
M.
K.,
Kollia
E.,Desalle
R.,
Fine
D.
H.
&FigurskiD.
H.
2000.
J
Bacteriol.Nonspecific
adherence
by
Actinobacillusactinomycetemcomitansrequires
genes
widespread
in
bacteria
and
archaea.
182(21):6169-6176.
Lee
K.
E.,
JeoungH.
Y.,
Lee
J.
Y.,
Lee
M.
H.,
Choi
H.
W.,
Chang
K.
S.
Phenotypic
characterization
and
Random
Amplified
Polymorphic
DNA
(RAPD)analysis
of
Pasteurellamultocida
isolated
from
Korean
pigs.
J.
Vet.
Med.
Sci.
74(5):
567573.
Moreno
A.
M.,
Baccaro
M.
R.,
Ferreira
A.
J
&
De
Castro
A.
F.
P.
2003.
Use
of
single-enzyme
amplified
fragment
length
polymorphism
for
typing
Pasteurellamultocida
subsp.
multocida
isolates
from
pigs.
J
Clin
Microbiol.
41
(4).
1743-1746.
Nagata
H.,
Yamada
S.,
Uramaru
K.,Kiyasu
Y.
&
Kano
N.
2013.
Acute
cholecystitis
with
bacteremia
caused
by
Pasteurellamultocida.Surg
Infect.
14:1-3.
Nguefack
S.,
Moifo
B.,
Chiabi
A.,
Mah
E.,
Bogne
J.
B.,
Fossi
M.,
Fru
F.,
Mbonda
E.
&Djientcheu
V.
P.
2014.
Mningite
Pasteurellamultocidacomplique
dabcscrbral.
ArchPediatr.
3571:1-3.
Planet,
P.
J.,Kachlany
S.
C.,
Fine
D.
H.,
DeSalle
R.
&Figurski
D.
H.
2003.
The
widespread
colonization
island
of
Actinobacillusactinomycetemcomitans.Nat
Genet.
34(2):193-198.
Quinn
P.
J.,
Carter
M.
E.,
Markey
B.&Carter
G.
R.
1994.Clinical
veterinary
microbiology.
London:
Wolfe.
Ribeiro
W.
L.
C.,
Pinheiro
A.
R.
A.,
Evangelista
J.
N.
B.
&
Sales
R.
O.
2012.
Rinite
atrfica
e
sua
importncia
na
indstria
suincola:
uma
reviso.
Rev.
Bras.
Hig.
Sanid.
Anim.
6
(1):21-35.
Ruffolo
C.
G.
&
Alder
B.
1996.
Cloning,
sequencing,
expression,
and
protective
capacity
of
theoma87
gene
encoding
the
Pasteurellamultocida87-Kilodalton
outer
membrane
antigen.
Infect.
Immun.
64(8):
3161
3167.
Sambrook
J.
&Russel
D.
W.
2004.
Preparation
and
analysis
of
eukaryotic
genomic
DNA.
p.
6.1-6.4.
Molecular
Cloning.Third
edition,
V.
1,
Cold
Spring
Harbor,
New
York.
Schilling
J.,
Wagner
K.,
Seekircher
S.,
Greune
L.,
Humberg
V.,
Schmidt
M.
A.
&Heusipp
G.
2010.
Transcriptional
activation
of
the
tad
type
IVbpilus
operon
byPypB
in
Yersinia
enterocoliticaJOURNAL
OF
BACTERIOLOGY,
July
2010,
p.
38093821
Vol.
192,
No.
14
Schreiner
H.
C.,
Sinatra
K.,
Kaplan
J.
B.,
Furgang
D.,
Kachlany
S.
C.,
Planet
P.
J.,
Perez
B.
A.,
Figurski
D.
H.
&Fine
D.
H.
2003.
Tight-adherence
genes
of
Actinobacillusactinomycetemcomitans
are
required
forvirulence
in
a
rat
model.
PNAS.
100(12):
72957300
Silva
G.
F.
R.,
Brando
L.
N.
S.,
Paula
D.
A.
J.,
Pescador
C.
A.,
Chitarra
C.
S.,
Carvalho
R.
C.
T.,
Nakazato
L.
&
Dutra
V.
2012.
Characterization
using
Multilocus
Sequence
Typing
and
virulence
fators
of
Pasteurellamultocida
from
pigs
with
pneumonia
in
states
of
MatoGrosso
and
MatoGrossodo
Sul
Brazil.
Vet.
Sci.
Res.
3
(1):
55-
59.
Tang
X.,
Zhao
Z.,Hu
J.,Wu
B.,Cai
X.,He
Q.
&
Chen
H.
2009.
Isolation,
antimicrobial
resistance,
and
virulence
genes
ofPasteurellamultocida
strains
from
swine
in
China.J.
Clin.
Microbiol.
47
(4):
951958.
Tomich
M.
Planet
P.
J.
&Figutski
D.
H.
2007.
The
tad
locus:
postcards
from
thewidespread
colonization
island.
5:
363-375.
Tomich
M.,
Fine
D.
H.,
&Figurski
D.
H.
2006.
The
TadV
Protein
of
ActinobacillusactinomycetemcomitansIs
aNovel
Aspartic
Acid
Prepilin
Peptidase
Required
for
Maturation
ofthe
Flp1
Pilin
and
TadE
and
TadFPseudopilins.
J
Bacteriol.
188(19):68996914.Hacker
J.
&Kaper
J.
B.
2000.
Annu.Pathogenicity
islands
and
the
evolutionofmicrobes.
Rev
Microbiol.54:64179.
Townsed
K.,
Boyce
J.
D.,
Chung
J.
Y.,
Frost
A.
J.
&
Alder
B.
2001.
Genetic
Organization
of
Pasteurellamultocida
cap
Loci
and
Development
of
a
Multiplex
Capsular
PCR
Typing
System.Clin
Microbiol.
39(3):
924929.
Quadro1
-
Relao
geral
das
amostras
de
P.
multocida
com
o
sorotipo,
leso
e
tadgene
Isolado
M305/09
M135/10
M142/10
M150/10
M152/10
M153/10
M154/10
M155/10
M158/10
M159/10
M160/10
M161/10
M162/10
M163/10
M164/10
M165/10
M166/10
M167/10
M171/10
M173/10
M174/10
M175/10
RS/G09/02
MT/G04/03
MG/F01/01
MG/F01/02
MG/F01/03
MG/F08/01
MS/F08/01
MTF04/01
MTF02/02
MTF03/02
MTF06/02
MTG05/01
MTF01/01
MTF03/01
MTF01/02
MTF02/01
MTF03/02
MTG04/02
1B
2B
3B
6B
11B
12B
13B
14B
15B
16A
16B
17A
17B
18A
Sorotipo
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
D
D
D
D
D
D
D
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
D
A
D
A
D
tadD
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
-
-
-
-
-
-
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
+
-
+
-
Leso
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Ausente
Presente
Ausente
Presente
Ausente
tadG
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
-
+
+
20B
25B
26B
27B
28B
31B
32B
33B
35B
41B
43B
44B
45B
46B
47B
48B
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
A
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
Presente
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Quadro2
-
Sequencia
dos
primers
do
TAD
gene
e
suas
respectivas
alturas
de
amplificao
TAD
TAD
A1
TAD
B
TAD
C
TAD
D
TAD
E
TAD
F
TAD
G
Sequencia
do
primer
Foward:
GGTCGCATCACGAGGACTAT
Reverse:
AGGCGAAATTACGATGCAAG
Forward:
TTCGCCTAATTGTCCCGTTA
Reverse:
TGGAAGTTAGGGCAATACCG
Forward:
GTGACCAAAAGCTTCACACG
Reverse:
GGGATTGCAGTTTTGCTGAT
Foward:
TCGCAACCGCTAATCGACAA
Reverse:
GCGGCTTTAAAACAAGTGGC
Foward:
TGGATTCGTCCCAAGAGAAC
Reverse:
ATCTCTCCTACGGGGAGTCG
Foward:
GATCTAATCAGCCCCGTTGA
Reverse:
TATCATTGGCGATTGTACGC
Foward:
AACTTGCCCAATTGTTCTCG
Reverse:
CCTTCTGGTTGGACTTCTGC
Altura
amplificao
172
pb
150
pb
221
pb
1274
pb
195
pb
183
pb
224
pb
da
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
lesao
sem
lesoa
tadA
tadB
tadC
tadD*
tadE*
tadF*
tadG
Figura
1:
Percentual
de
occurrence
de
genes
tad
em
isolados
de
P.
multocida
de
pulmes
e
sem
leses
macroscopicas.
Os
genes
marcados
com
*
apresentam