Anda di halaman 1dari 565

Suwardi

Soebiyanto
Th. Eka Widiasih
Suwardi
Soebiyanto
Th. Eka Widiasih
Suwardi
Soebiyanto Panduan Pembelajaran Kimia XI SMA & MA
Th. Eka Widiasih

PANDUAN PEMBELAJARAN
KIMIA 11
Untuk SMU & MA

Hak Cipta Pada Departemen Pendidikan Nasional


Dilindungi oleh Undang-Undang
Panduan Pembelajaran Kimia XI
Untuk SMA & MA
Penulis:
Suwardi, Soebiyanto, Th. Eka Widiasih
Editor:
Siti Mukaromah
Setting/Lay Out:
El-Ibrahim
Perwajahan:
Wahyudin Miftakhul Anwar
Ilustrator:
Adi Wahyono
Sumber Sampul:
Chemistry Seventh Edition
540.7
SUW
p
SUWARDI
Panduan Pembelajaran Kimia : Untuk SMA & MA Kelas XI
/ penulis, Suwardi, Soebiyanto, Th. Eka Widiasih ; editor, Siti
Mukaromah ; ilustrator, Adi Wahyono.
Jakarta : Pusat
Perbukuan, Departemen Pendidikan Nasional, 2009
vi, 218 hlm. : ilus. ; 25 cm.
Bibliografi : hlm. 203-204
Indeks
ISBN 978-979-068-717-2 (No. Jil. Lengkap)
ISBN 978-979-068-719-6
1. Kimia-Studi dan Pengajaran I. Judul
II. Soebiyanto III. Th. Eka Widiasih V. Siti Mukaromah
VI. Adi Wahyono
Hak Cipta Buku ini dibeli oleh Departemen Pendidikan Nasional
dari Penerbit : CV. Karya Mandiri Nusantara
Diterbitkan oleh Pusat Perbukuan
Departemen Pendidikan Nasional
Tahun 2009
Diperbanyak oleh : ...

Kata Sambutan Kata Sambutan


Puji syukur kami panjatkan ke hadirat Allah SWT, berkat rahmat
dan karunia-Nya, Pemerintah, dalam hal ini, Departemen Pendidikan
Nasional, pada tahun 2009, telah membeli hak cipta buku teks pelajaran ini
dari penulis/penerbit untuk disebarluaskan kepada masyarakat melalui situs
internet (website) Jaringan Pendidikan Nasional.
Buku teks pelajaran ini telah dinilai oleh Badan Standar Nasional
Pendidikan dan telah ditetapkan sebagai buku teks pelajaran yang memenuhi
syarat kelayakan untuk digunakan dalam proses pembelajaran melalui
Peraturan Menteri Pendidikan Nasional Nomor 9 Tahun 2009 tanggal 12
Februari 2009.
Kami menyampaikan penghargaan yang setinggi-tingginya kepada
para penulis/penerbit yang telah berkenan mengalihkan hak cipta karyanya
kepada Departemen Pendidikan Nasional untuk digunakan secara luas oleh
para siswa dan guru di seluruh Indonesia.
Buku-buku teks pelajaran yang telah dialihkan hak ciptanya kepada
Departemen Pendidikan Nasional ini, dapat diunduh (down load),
digandakan, dicetak, dialihmediakan, atau difotokopi oleh masyarakat.
Namun, untuk penggandaan yang bersifat komersial harga penjualannya
harus memenuhi ketentuan yang ditetapkan oleh Pemerintah. Diharapkan
bahwa buku teks pelajaran ini akan lebih mudah diakses sehingga siswa
dan guru di seluruh Indonesia maupun sekolah Indonesia yang berada di
luar negeri dapat memanfaatkan sumber belajar ini.
Kami berharap, semua pihak dapat mendukung kebijakan ini.
Kepada para siswa kami ucapkan selamat belajar dan manfaatkanlah buku
ini sebaik-baiknya. Kami menyadari bahwa buku ini masih perlu
ditingkatkan mutunya. Oleh karena itu, saran dan kritik sangat kami
harapkan.
Jakarta, Juni 2009
Kepala Pusat Perbukuan

Kata Pengantar Kata Pengantar


Puji syukur kami panjatkan kehadirat Tuhan Yang Maha Esa,
atas limpahan rahmat dan karunia-Nya sehingga penyusun dapat
menyelesaikan buku Panduan Pembelajaran Kimia XI untuk
Sekolah Menengah Atas dan Madrasah Aliyah.
Buku ini disusun menggunakan pendekatan pembelajaran
kontekstual (Contextual Teaching and Learning). Materi disajikan
menggunakan bahasa yang mudah dipahami, serta setiap kajian
dilengkapi dengan arahan tugas yang dapat dilakukan siswa. Hal
ini dimaksudkan agar siswa dapat membuat hubungan antara
pengetahuan yang dimiliki dengan penerapannya dalam kehidupan
sehari-hari. Soal-soal latihan juga diberikan guna mengetahui
sejauhmana siswa mencapai kompetensinya.
Penyusun telah berupaya semaksimal mungkin untuk berkarya
dengan harapan buku ini dapat digunakan sebagai pegangan guru
dan siswa dalam proses pembelajarannya, khususnya untuk materi
kimia. Tidak lupa kami ucapkan terima kasih dan rasa penghargaan
yang setinggi-tingginya kepada guru dan siswa yang menggunakan
buku ini. Kritik dan saran yang membangun akan sangat membantu
kami demi kesempurnaan buku ini.
Jakarta, Mei 2007
Penulis

Daftar Isi Daftar Isi


Katalog Dalam Terbitan (KDT) .......................................... ii
Kata Sambutan .................................................................
iii
Kata Pengantar .................................................................
iv
Daftar Isi .....................................................................
..... v
Bab I
Teori Atom Mekanika Kuantum dan
Bentuk Molekul ................................................... 1
A. Teori Atom Mekanika Kuantum ........................... 3
B. Konfigurasi Elektron ............................................ 9
C. Bentuk Molekul .................................................... 16
D.Gaya Antarmolekul .............................................. 23
Bab II
Termokimia ......................................................... 31
A. Entalpi dan Perubahan Entalpi ............................ 33
B. Penentuan Perubahan Entalpi............................. 39
C. Energi Bahan Bakar dan Perubahan Entalpi ...... 48
Bab III
Laju Reaksi .......................................................... 55
A. Konsep Laju Reaksi ............................................. 57
B. Faktor-faktor yang Mempengaruhi Laju Reaksi .. 60
C. Persamaan Laju Reaksi ....................................... 69
Bab IV
Kesetimbangan Kimia .......................................... 81
A. Konsep Kesetimbangan ........................................ 83
B.Tetapan Kesetimbangan....................................... 89
C.Kesetimbangan dalam Industri............................ 100

Evaluasi Semester I .......................................................... 1


07
Bab V Larutan Asam dan Basa ....................................... 113
A. Konsep Asam Basa ............................................... 115
B. Sifat Asam dan Basa ............................................ 121
C.Reaksi Asam dan Basa......................................... 131
Bab VI Kesetimbangan Ion dalam Larutan ...................... 139
A. Larutan Penyangga .............................................. 141
B. Hidrolosis Garam ................................................. 150
C.Pengendapan dan Hasil Kali Kelarutan............... 157
Bab VII Sistem Koloid ....................................................... 16
7
A. Macam Sistem Koloid ........................................... 169
B.Sifat-sifat Koloid................................................... 174
C. Pembuatan Sistem Koloid .................................... 182
Evaluasi Semester II ......................................................... 1
91
Evaluasi Akhir .................................................................
. 194
Glosarium ......................................................................
... 200
Daftar Pustaka .................................................................
. 203
Indeks .........................................................................
205
Lampiran .......................................................................
.. 207
Kunci .........................................................................
217

....................
................................................................................
........
................................................................................
............
....................................Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................................
......................
................................................................................
................................................................K
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................
................................................................................
........................................................................L
................................................................................
..................................................................
..............................P
..................................V
..............................P
..............................L
....................L
............O
........................L
......................................Q
................................................................................
..........O

..................................................L
................................................................................
......................................D
............
..........
............
......................
......................................
......
............
..........
......
............
................
............
................
........
........D
........
..............................
............................................
....................
..........
......X
......................
............
................
............
......................
..........Q
......................
..............
........
............
........
..................
................Q
................................................................................
..............................................D
............
................
......................
..........
..........
............
........
..............W
.................................."
................................................................................
..........................................D
................................................................................
........................................J
......
..........
..............

........
................
........
..........
..............
......
....D
..........
..............
........
..................
........
........
......................
..........D
..............
..........
..............
......................
............
..............
..........D
..........
....................
........
..........
............
......
....................
..........
......J
................................................................................
..................
................................................................................
..........................................Q
..................
................
..........
..........
........................
..................D
................................................................................
..............................................Q
....................
............
..........
........
............
..................
..........
..............D
..............
........
........
................
............
................
..................Q

................

......................................................................$

................................................................................
....................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................................................
................................................................................
..............................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................
..........
............
............
................................................................................
................U
..................................................U
................................................................................
..........O

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................................
................................................................................
................................................................................
................
................................................................................
......................
................................................................................
............Q
................................................................................
..Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................
................................................................................
............
....................U
................................................................................
....................................................
..............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
.................................
......................................................................$

..
..............................P
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................................
..
..................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................................
..
......................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................
..................
........................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........O

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........
..
........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................
................................................................................
........O
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................
......................................................................P
..............Q
..............Q
......D
..............................P
..........K
............P
............P
..............W
....................P
............O
..............Q
..................O
................
........P
............
..................

..............W
..........V
..................V
..............S
..................................V
..............S
..............................G
..................................................V
..............S
..............................G
..........................................I
........................................................
................................................................................
....U

......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................
..
................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................
....
....................................................................V
= ....Q
V
=- ..
..
..
....................................P
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................

..
................V
................................................................................
..............................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................
................................................................................
..........O

................................................................................
..............................................Q
................................................................................
..................................Q
..........................................
............................................................................L
................................................................................
....................Q
..
................S
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................................
............]
]
[
....[
....\
....]
................................................................................
............Q
..............................................................S
..
................G
Orbital d mulai terdapat di kulit ketiga (n = 3), sesuai harga
l = 2. Ada lima jenis orbital d yang berbeda orientasinya sesuai
dengan lima harga m, yaitu dxy , dyz , dxz , d 2, dan d 2
x2-yz
..................\
........
..\

......\
............................................................................L
..............................................................G

......................................................................$
..............................

......................................................................
................
........................
................................................................................
..
................................................................................
............................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................................
................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................G
................................................................................
......................................................
..S
..G
..
..........................................................................Q
................................................................................
................................................................................
........................................................
..
..........................X
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
..........
................................................................................
..........O

..........
..................
................
............L
............................................................................
..V
......
......
......
......
......
......
....................
................
................
..............
..............K
..V
..S
..............................................................................L
..............................................................................O
..V
..S
..G
....
................
..............
....
............
..............Q
................
............
..............
....
..V
..S
..G
..I
............
..V
..S
..G
..I
..........
............
............
..........
........
....
......................
......................
..........K
......................................
..............
..............
..S
..V
..S
..G

............
............
........
................
..................D
........
..................
..............
....
................Q
..V
..S
....
..
..........................................L
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................P
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................
..............................................................................Q
..........Q
............
......
............
................Q
............................................................X
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

..........................................................
..............................................................
..
......................................................................$

..
....................G
..............
..........................
................
..........
......................................J
............
............
..............
............
............
........
..............
..........
........
................................................................................
......................................................
..............
..............
......................
............
........................................
................................................................
..........
..2
.. ..
.. . .
................
................................................................................
..........................................S
..................................................................G
.
..
..
..
.
..
..
..
..
..
..
..
..

..
.
.. ..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................................
. .
. . .
.. . .
.. ..
................................................................................
..........O
..

........................
..........
.. .. .. .. ..
.. .. .. .. .. .
................................
..........
.. .. .. .. .. ..
................................
..........
............................................................V
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................................
................................................................................
..............................................................................
..
................................................................................
....Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..
................................................................................
..................................G
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

..
................................................................................
....................N
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................
..
......................................................................$

......................
..................
..............................
........
....................
..............
............
........
......................
................
............
..........
................
........U
................................................................................
..........................................N
..........
................
..........
..........
..................
..........
..........
..................
......D
............................................................................
................................................................................
..........................................$
................................$
..................................$
....L
........
....
......D
........
....
.....
........
....
......E
........
....
......V
........
....
......U
........
....
....H
........
....
......J
........
....
......D

..............
......U
........
....
......D
........
....
......D
........
....
............................................................................L
..........
..........
........
................
....
................
......................
..............Q
..............
......
..................
..........
..........
................
......
..............L
................................................................................
......................................................U
................
..........
..........
..................
................
..............
........
................
..$
................................................................................
..................................................W
..................................
......................
..........
..............................
..........
............
......................
..........
................
........
................
......................
................
............................

..........
................
......
................
......................
................
..............
............
..........
................
....
................
......................
................
............................
..........
................
......
................
......................
................
............................
..........
................
........
................
......................
................
............................
..........
................
..........
........................................
..............................................
..............
......................
..........
..............
..........
................
..........
........O
................................................................................
..............................................Q
................................................................................
................................................Q
............................................................................
......................
................
....
............
............
................
........%
................
......................

................
..............
............................
........
..........D
........
......................
................
....
..
..........
..............
........
..........
........
..
......................
................
....
..
..........
........
..........
........
..........
..............L
..........
..........
....................
..........
..........
..........
..................
......
..............D
................
......................
................
..............
....................................................Q
..................................................
................................................................................
..........O
..

..........
..........
..........................
..................
................
............
..........................................................
................
....................
............
..........
................
............
..............
..
..........................X
..
..............
................
........L
..
............
......G
......
..........................
..................
..................
............
............S
................
....
..........
......................
..................
..............
..................Q
........
..............
............
..
................................................................................
....N
..........
..........
..........
..........
................
........
........
................
......L
......................
................

..............
..........
..................
..............
..................Q
................................................................................
........................................................L
......................
................
..............
......
......
............................
........................[
................................................................................
..............................
..........
................
....................
........
..............................
........................U
....................................
........
............
....................................................
............L
................
..............
................
..............
................
..
..................................
........
........W
..............

................................................................................
[
................
................
....
................................................................................
....................................................N
........
................
......
........
......................
................
................

......
..............
........
..........
................
................
........
................
..................
......D
......................
................
..............
......
................
........
..........
..............W
................
........
................
....
..
........
............
..........
................
....
......D
....
..
....
..................
....
......
......
........
..........
................
................
......D
................................................................................
..................................................
................................................................................
..................................................Q
................
......
........
..........
................
................
........
..........
................D
......
................
..........
........

................
..............
..................
................
..........
....
......D
..........
................
................
........
................
....
........
................
............U
................................................................................
................................................Q
................................................................................
..................................................W
................................................................
......
................
..
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................
......................................................................
..........................................
................................................................................
..
................................................................................
........................................................
........................G
............................U
..
................................................................................
..........................S
........................G
........................V
........................S
..
................................................................................
................................................................................
..................
..
............
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................................
................................................................................

..........O
..

..
..........................O
................................................................................
......................................P
............
..............
............................
..........
..........................................................Q
................................................................................
..............................................D
................................................................................
....................................................
................
..........
..................
..........
..............
......
............
..............
........
............
................
..........
..............
............
................
..................
........P
................................................................................
................................................D
............
................................................................................
..........
..........N
................................................................................
........................................O
................
......................
............
......
..........
..........
................
........
......D
................................................................................
....................................................O
................
............
..........
................
..........
........
..............................
..L

..............
............
............
..............
..........................
........
..................
..............Q
..........
..........
........
..............
................
..................
..........
............O
................................................................................
..............................................J
............
......
....................................
....................
........
................................L
......
........
........
..........
..................
........
............
..........
..................Q
............
..........
................
..........
........
............
................
................
..L
..............
........
............
................
........
................
..........
....................Q
............
............
................
........
............
....
..........
..............

........
..........W
..............
........
..................
....................
................
................
..............W
..................
............
....................
........
........
........
..........
................N
......................
................
..........
......
..............
..............
..........
............Q
................
................
..........
..............
..............
..
................................................................................
......................................O
............................................................
................................................................................
........................................K
........
................
......
........
............
..............
..........
......
..............Q
........................
............................................
..........................
......................
..........
..........
............
............
..............
....................
........

..........K
................................................................................
............................................P
................................................................................
..............................................P
..............
........
........
..............
........
................
............
........
..
................................................................................
............................................D
....
..............
........
..........
..........
..................
..............
......
............
........X
................................................................................
..........................................Q
..............................
............
................
................
........
..................
........N
..
......................................................................$

..........................................................
................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................
..
................................................................................
..................Q
..........................V
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................................
..
................................................................................
........................Q
........V
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................
................................................................................
..........O
..

................................................................................
..........................5
............................Q
..............Q
........................................................
..........K
........O
..........Q
........V
........................
......................................
........................................
................................
............................................
..........................................
................................................
......................
......................
......X
..........................................
..............................
................
....
....
....
....
....2
......
....
......
..
......................................................................$

..........................
..............................
................................................
..........................................
......
....
....
......
................................................\
..
..........................................................O
................................................................................
................................Q
................
................
....
..............
........
..........
......................
............Q
..................................
................
..................
..........
..........
..........
....
................................................................................
............................................K
............
............
................
................
....
..............
........
............
..........K
................
................
..........
....................
..........
..........
............
........
................................................................................
............................................K
........
..........
........................
..........

..................................................
..
............
..........
..........
................
........
..............
..
................................................................................
......................................Q
......................................................
..
................................................................................
................................
............
..
............
..............
....
..............................................................................
............................................................
....................
....
..............
........
..........
................
..
............
..............Q
............
......
..........
................
................
................
............
..........Q
................................................................................
....................................D
................................................................................
..........O
..

..
..
..
..
................................................................................
....................................
....................
............
..........
......
..............
......
................
........
....
................
..............
............................
................
............
............

............
..............
....2
....................................................................2
H
................................................................

..
H
................................................................................
W
..
............
................
............
......
..
..........J
................

..........
..............................................................................2
..............................................................................2
....................
................
............
..
......X
..............
............
..............
....
..............................................................................
H
H C
H
......................................................................

H
................................................................................
W
..
............
................
............
......
........N
................
................
................
............
..............................................................................
................
........
........................
..............
....
....................
................
............
......................
............
..............
......
......................................................................
Cl
Cl

..
..............................................................

Cl
................................................................................
W
..
............
................
............
......
..
..........J
................
..........
................................................................................
................................................................................
....................
................
............
..
......................................................................$

..
....................L
........
............
......................
............
..........
..............
..................Q
................................................................................
........................................Q
........
..............
................
................
....
..............
........
............
................
..........
..............
......
........
........
................
......................
........
........W
............
................
..............
........
............
....................
..........K
................................................................................
..........................................P
............
..............
........
..................
..................
..........
............
............L
........................
..........
..........
................
....................
..................
..........Q
........
....................
............
..........

......................
..............
........
........
..........
......................
..........
......................
....................
........
................
..............
....Q
................................................................................
..............................................N
..............
....................
........
........................
..............................
..............
....................................................................
....................................
..............
......
................................................................................
[
........\
........]
................................
......................
................
........
....
....................[
........\
........]
..
..............Q
......................
........................................
........
....
....
................................................................................
....................................&
................................................................................
........................................J
..........
..............
........
........
..
..........

................
..
........
..
........N
................................................................................
............................................P
................................................................................
........................................................L
................
........
..
........
..............
......................
................
....................[
................
..]
................................................................................
........................................O
......
........
............
........
..........
..................
..................
..........
............W
................................................................................
................................................O
....
......
....
..................
............
........
........
..........
....................
............O
................................................................................
......................................................L
............
............
........................
..............................
........
........
............W
..................
..............
..........
..................
..............................
........

............
................................................................................
......................................................
................................................................................
......................................................O
................................................................................
........................................................G
............................
........
............
............
........................
........
................
................................................................................
..........O
..

]
\
]
\
]
\
]
\
[
[
[
[
]
\
]
\
....................L
]
\
]
\
[
[
[
[
................................................................................

..........
........
......................
....
....................
..
..............
............
......
......J
......................................................................
......................................................................W
..............................................................................O
........................................................................Q
......
..........
............
......
................N
..............
......................
............
......P
..................................................................S
............
................
....
............

....................O
......L
..........................................Q
......
..................
................
................
..L
................................................
..............
................
................................................................................
..............................................O
..........
............
..............
............
........
..................
............
........
..........Q
............
..............
........
........
..................
..................
........
..........Q
................................................................................
............................................Q
................................................................................
..............................................O
............................................................................
............................................................................G

........................O
..........G
..........K
..........................G
........................................G
..........K
..S
....
....
......G
........
..........U

................
........U
....................O
................
..................D
..................O
......
....
....
......
....
................................................\
..
......................................................................$

..........
..........
..........................
..................
............
............
......................
..........
......................
................
....................
............
..........
................
..............
..............
............
............................................
..
..
..
........)
........,
..........+
..
..............
..............
..............)
................
..........................
..............
..................
..............Q
..........................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......
................................................................................
............................................
......
................
..........................
..............
........
............
..........
............
......U
................................................................................
..................................................Q
..........
........
..........
........
............
................
............................................
............D
................................................................................
..............................................G
................................................................................
..........O
..

..........
........
..............
..............
....
........
................
......
........
............K
................................................................................
..............................................
................................................................................
....................................................N
........
..........
........
........
..............
........
..........................
..............Q
..................
........
..........
..............................
................
................
......J
........................
............
........
..........
........
..............
........
................
......D
................................................................................
................................................D
................................................................................
................................................D
................................................................................
................................................Q
..........
........
..........
..........................
..................
......................
..............S
................................................................................
......................................................V
........
..........
..........................
..........
........
......

......
..........
......
..........Q
................
..
..................................V
................................................................................
........................................D
................
..........
........
......
......
............
............
..................
..........D
........
..........
........
............
..........
........................
........
..............D
........................
......
......................
..............
........
..........
........
............
......D
..............
..................
........
........
........
........
..........
............................D
................................................................................
......................................O
......
........
......................
..................
......................
..........Q
........................
................
......
..........
..............................

..............
....D
............
..........
........
........................
........
......................
..
....................................................
........
................
..............
............
............
..........................
..........D
..............................
..................
........
................
......................
..................]
............
..............
........
............
........
............
................
........
..........
......J
..............
................
..............
..............
........
..............
..............
............
..................................
....
..........
..............
............
................
............
........N
........
................
........
..........
..............
......
........................

................
......D
................................................................................
....................................................L
................................................................................
..............................................L
..............
..........
............
........................
......................
......................
..........
........
......................
................
............
....
............
........
..............
....Q
................................................................................
....................................................W
................................................................................
......................................................L
........
..........
............
..............................
................
..................
..........K
......................
..........
............
........
........................
........
................
........
..........
............
..................
............
............................V
................
..............................
......................
..................
......................D
....................
................
..........
................
........
................
..........

........U
..
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................................
..........
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................................
..
..............................O
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..
..
............................Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

..........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
....................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................................
................................................................................
..........O
..

................
..........
..........
........
............
........
............
..............
..............W
................................................................................
............................................K
............
........
..............
........................
..........
........
....................
......P
................
............
........
..........................................
............
........
........D
................................................................................
..............................................I
................................................................................
........................................W
................................................................................
..................................................
........
............
..............
............
..............
......
................
..........
..........
......J
................................................................................
............................................J
........
..........
..........
..........................
..................
..............................
......................
..............
......
..............
................................................................................

....................................................
..............
........
....................
..................
..
..............................
..
......................
..
....................
..
........................
..
........................................................................
..
..........................................................................O
..
............................................................................Q
..
........................................................................Q

................Q
..
..........
........
................
..............
......................
........
........Q
......................
..
................................................................................
..........................K
..
................
................
..........
................
..............
..........
......
................................................................................
............................N
................................................................
..
................................................................................
........................Q
....................
..............
............
..................
................

....
....
..
......
....................
..
................
..............
..............
......
......................
................
................................................................................
..............................
..
................
..............
................
......
......................
..........K
................................................................................
................................J
..............................................................
..
......................................................................$

..
................
..............
........
......................
........
..........L
..................
..................
..........
+ - - ......Q
..
................................................................................
..............................O
........
................
............
..............
............
................
....
............W
............
........
..........
............
..
..............
................
................................
..........
..................
....D
................
..........
........
........
........
..........
................
............W
..........................................
........
..
............
..............
....................
........
..............
..............Q
................
............
....
................................................................................
............................N
................

............
....
................................................................................
................................O
........
............
..............
............
..............
..........
................N
..............................
........
............
..............
..................
....
................................................................................
..............................D
........................................................
....
............
................
..............
........................
..........
......J
....................
..............................
........
........................................V
......................
................................................................................
......
..........
..............L
..
................................................................................
....................................L
................................................................................
............
..
....................
..........
..............
............D

..U
..............................
....
....
......
......
..
..
..
....
....
....
....
....
..............
........................
..........
..........
..................
....................D
..........................
..
....................O
..
....................
........O
................................................................................
..........O
..

..........................................................Q
................................................................Q
..............................................................................V
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........
..
........................................................................
..............................)
................................O
..............................2
................................U
................................6
................................................................................
..............................................
................................................................................
..............................
..
......................................................................$

..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
V
................................................................................
..
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................
................................................................................
................................................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......
................................................................................
..........O
..

..
................................................................................
..................................W
..................
..
................................................................................
..............................P
................................
..
..............................................
..........
................
................
........K
..................
......
..........
................
............
................
..........N
..................
..............
..............
..........
..........
................
............W
................
..............
..........
..........
................
....
..........
........U
................
..
................
............
..............
........
............
..............
..............
..
........
..
........
..
....

..
................................................................................
......................................Q
..............
..............
..
....................6
..
......................
..
......................
..
..............
................
..............................
..............
........
........X
................................................................................
......"
..
......
..
..,
..
......
..
............+
..
......................................................................$

............
..................D
................................................................................
........U
....................................Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................
......................
................................................................................
................................................................K
......................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
...........................................
.......
.......
................................................................................
...................
..................L
................................................................................
........................................................................L
................................................................................
....................................................................
......................P
..................V
............................P
............L
........U
............................P
....................................................U
..................Q
..........P
............................................D
................................L
..................D
..................D
..

......................................W
................................................................................
................................................................................
..Q
................................................................................
..........................................D
........
............
............
..................
..........
............
........
..............
..........D
............
..........................
..............
..............
............
..........
....
............U
................................................................................
................................................J
......................
....................
..................
........
........
...................."
................................................................................
..............................................Q
........
..................
................
....
..........
............
......
..................................Q
................................................................................
..............................................Q
................................................................................
............................................U
..........................................................
..........................
........
..............
........K
..............
......
............
........
......................
....................
................

......X
....................
..............
............
..........
............
..........
........
..............
....
..............
..........Q
................
............
..................
..............
........
..................
..........Q
....................
..............
..........
..........
............
....................
..................Q
............
....
......................
......................
..........
......................
............Q
....................
............
........
............
................
..........
........................Q
........................
..................
............
............
........
....................
..................
..........L
..........
..................
........................
........
....................
................Q
................................................................................
............................................D

......
........
............
........
....................
............
..........
........
............
......X
............
..........
....................
..
......................................................................$

................................................................................
............................................
..
........................................Q
....................................
............................
..............................................X
........
................
..................
........
......
..........................
..................D
......................................
..........
........
..........
............
........
..........
............
..H
..........
............
........
........
..........
..............
......................
............
......Q
................................................................................
..........................................D
................................................................................
............................................Q
................................................................................
..............................................L
................................................................................
................................................J
................................................................................
..........................................X
..............
..................
............
........
..............
........
..........
..........
........X
..........................
......
......
..............

........
................Q
............
......................
............
........P
............
..........
............
............
......
........
......................................................................L
........
..............
........
..............
........W
..................
..................................................Q
............................................................................U
............
........
........................
..........Q
..............
........
............
............
........P
..............
............
......
........
....................J
......................................................................Q
......
..................
............
..............
........V
............................................................P
............................................................J
......................................................................D
..........
....................
............
..........................
............
..........
..................

..............
........
..........
....................Q
........................
............
......................
..........
............
................
..........P
..................
......
............
....................
..
..........................D
..........
............
..............
..........P
......................................................................Q
..........................
..........
..............
............
......................................................................Q
........................................................................J
......................
..........
............
............D
................................................................................
............
............
............
....................Q
....................V
....................................................................P
..........................................................Q
..............................................D
..................D
..
................................................................................
........................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................................
..
............................S
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................
..
................................L
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........
..
..............................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................
................................................................................
..............................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................P
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................
................................................................................
..............................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................................
...................:
..
......................................................................$

....................
4
................................................................................
......................................
:
................................................................................
................................................................................
..................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................L
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................9
..
.......................................
.......
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
.................................................
................................................................................
..............................
...........S
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................
................. ..............................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................
...................................................

..
....................................................................P
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................
..................D
..

..
............................P
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
.......
................................................................................
................................................................................
.....
..
............................P
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
...........................................................................
................................................................................
................................................................................
.......
..+
............................................................................
............................................................................
............................................................................L
................................................................................
............................P
..
......................................................................$

......................................................................
....................
................................................................................
......................................................
................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................
..
..................
..................D
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........
............
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
.........
................................. ..............................................
.........................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................
................................................................................
...............................................
........................................... ....................................
.....................................................
..

............................................L
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................
..................D
..

................................................................................
................................................................................
....
..
...............................................................................
...........
................................................................................
....................................I
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................
............................... ................................................
...
..
...........................................................................
.......G
..
................................................................................
................................I
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............
............

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
...
................... ............................................................
.......
..
.............................................................................
...........
................................................................................
............................\
....
................................................................................
................................................................................
........................................................
..
......................................................................$

............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....
............................... ................................................
...........................
......................................................................
................
................................................................................
..
....................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
...............................................
..
....................................................L
..
............................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................
.................7
................................................................................

...........................................7
................................................................................
....................................
................................................................................
...............D
..

Untuk reaksi yang melibatkan gas, seperti pada reaksi


pembakaran, kalorimeter yang biasa digunakan disebut kalorimeter
bom. Pada kalorimeter bom, reaksi berlangsung dalam sebuah bom
(wadah yang terbuat dari baja) yang dibenamkan di dalam air dalam
bejana kedap panas. Kalorimeter bom dirancang secara khusus
sehingga sistem berada dalam keadaan terisolasi. Oleh karena
itu, selama reaksi berlangsung dianggap tidak ada kalor yang hilang.
Kalorimeter sederhana dapat dibuat dari dua gelas gabus
(Styrofoam) atau plastik, yang dilengkapi dengan termometer dan
pengaduk. Gabus dan plastik bersifat isolator (tidak menyerap kalor)
sehingga selama reaksi berlangsung dianggap tidak ada kalor yang
hilang.
Contoh Soal 2.1
Sebanyak 2 g naftalena (C10H8), zat yang berbau tajam dan
biasa digunakan untuk mengusir ngengat, dibakar dalam
kalorimeter bom. Dari hasil pengamatan, suhu air dalam
kalorimeter naik sebesar 5C. Jika kapasitas kalor kalorimeter
adalah 10,17 kJ/C, tentukanlah perubahan entalpi pada
reaksi tersebut!
Penyelesaian:
Diketahui:
Massa naftalena (m) = 2 g
Massa molar naftalena (Mr) = 128 g/mol
2
Mol naftalena = mol
8
Kapasitas kalor kalorimeter (C) = 10,17 kJ/K
Perubahan suhu (.T ) = 5C
Jawab:
Reaksi pembakaran naftalena merupakan reaksi eksoterm
yang ditunjukkan dengan adanya kenaikan suhu. Untuk
menentukan perubahan entalpi pada pembakaran naftalena,
dihitung dulu kalor yang diserap oleh kalorimeter
menggunakan rumus Q = C .T
=
= 0
Qsistem Qreaksi + Qkalorimeter
Qreaksi
= Qkalorimeter
= C .T
Qkalorimeter

= 10,17 kJ/K 5 K
= 50,85 kJ
= 50,85 kJ
Qreaksi
Panduan Pembelajaran Kimia XI SMA/MA

..................
..............
........
..........
......................
............
................Q
................................................................................
........................................N
................
..........................
..................
..................................
................Q
............L
=
(-........
)
....
= ....
(-........
)
= ..........
..........O
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................... ....................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
......................
..................D
..

.........................
..........................................
................................................................................
............................................

..........................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................
..
................................................................................
....................
......
......................................................................
....................
................................................................................
....................................................V
............................................................................
..................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......
............................
................................................................................
................................................................................
........................................................................
....................
..
................................................................................
..............................P
..........................................................................
..
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................................
..
......................................................................$

........
....................
................................................................................
................................................................................
......
................................................................................
................................................................................
.............................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................
..
..........................................V
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................
............................. ..................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................... ..........................................................
................................ ...............................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................................. ..
........................................................................ .......
......................................................
............................. .................................................
..................D
..

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................
..
................................................................................
..U
............................................................
................................................................................
..............................................
............U
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
.....................................................
......................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................
....W
.

.....
..I
..
..............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................
............................................................S
....S.........................................S.................................
..
.................
..
......................................................................$

......................
S..................................................
S...............................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................ .......................................................
................
.................................................
...............................
................................................................................
................................................................................
......................................
.....................S.......................................S..................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................
..
..................................Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................
..................
............
.................................
..................D
..

................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................
............
................................................................................
................................................................................
............
............... ..........................................................
.........V
............... ......................................................O
...........
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................
............
........
........
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................
............
................................................................................
........................................................................
............... ........................................................
.........V
............... ..................................................O
.........V

............. ...........................................................O
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........
..
......................................................................$

..........
............
............
..................
........
..........
..................
........N
....................
..................
..........................
........................
............
........X
............
..........
............
....................
..................
......
....................Q
..............
........
..................
..............
....................
........
..............
..........K
..........
............
............
..................
........
..........
..................
............
....Q
............
................................................................................
............
.......................S..............................................S.........
...................................
................................................................D
..........Q
............
..........Q
..............
..........Q
............
..........Q
..............
................................................................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................
..........................................................
..................Q
............................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................
................................... ..............................
..........
........................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................
........................

......
......................................................... ......................
..............................
................................................................................
................................................................................
....................................
......................................................................

................................................................................
..............................................................
....................................................
................................................................................
................................................................
......
.....................S..........................................S ..............
........................
................................................................................
................................................................................
................................
................................................................................
..................................
......................................................................
................
................................................................................
..
................................................................................
........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
...............................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................
................................................................................
....
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

....................................
..
......................................................................$

....................
............
..............
............
............
..........
............
....L
................................................................................
..................................................Q
..........
........
........
..................
................
........
............
..........
........U
................................................................................
..................................................U
................................................................................
................................................D
................................................................................
..................
............
........
..........
............
..............
..............
..............
..........N
..............
..........
......................
....................
........
............
......L
................................................................................
..............................................U
............
............
..........
........
..............
........
..............
......
....
....Q
..........
..................

..........
..........
..........
............
......
..............
........
..........N
............
........
..........
..............
..........
......................
......
..................
............L
..........
..........
..........
..............
..................
......
............
......................Q
....................
..........
..........
..........
..........
........
............
........
............
..........L
............
......
........
............
............
............
......
..........
......................Q
..........................
..........
..........
..............
................
................
......................L
..............................
............................................
....
........
......
..............
....V
........
......

............
..................
..............
..........
..........
............
......
................
..................
..........
..........
..........
........
..............
......L
................................................................................
..................................................I
................................................................
......................
................
................................................................................
................................P
............
................
............
......
....................
............
..........
......J
....................
......................
....................
........................
............................
................................................................................
................................................L
........
....................
................
..
..
............
........
....................
........U
..............
........
........
................................................................................
............U
..........
........U
..........

..........
................................
..............Q
............D
..........D
..........Q
........U
..........O
..............D
........
..........J
..........
........
........
........
........
........
........
........
............................................................................J
..................D
..

................................................................................
..............................W
..............
............
............
............
........
..............
............
..........
......L
................................................................................
..................................................L
..........................................
..........................................
............................J
................................................................................
..........................................W
......................
..............
........
......
......
..........
....
..........
..........
..........Q
..........
................................................
..........
............................................P
....................
................
....................
......................
..............
..........
..........
..........................
..................
..............
..............Q
............................................
..................
..............
................
................................................................................
..............................L
......................
........
............
............
......
......

........
................P
................................................................................
..............................D
......
................
............
........
........
........
..........
........W
..........................
..................
........
..................
......
..................
....D
........
..........
..................
..........
..................
....................
......"
................................................................................
..................................Q
................................
................Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................
..
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................
..............L
..
................................................................................
....................................L
................................................................................
............
..
..............................................................................
.....
.....
.....
.....
................................................................................
.....................
..
.........................
..
..................

.......
..
.........................
..
.........................
..
.........................
..................D
..

..
................................................................................
..............................................
............
................................................................................
................
......................................
..........
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
...
....................

..
................................................................................
................................................
................................................................
................................................................................
................................................................................
................
..........................................................
..................

..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
...........................................
..
................................................................................
................................................................................
..........................
..................................
.............................................L
.......................................................
..........
................................................................................
..........................

............................

..
......................................................................$

..
................................................................................
............................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
.
................................................................................
............
................................................................................
......O
..................................................................O
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................
..
..................
................................................................................
..............
........................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
...................................
......................

..............................
.....
R
................................................................................
.....
..........
...............................................O

................................................................................
................................................................................
...........................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................
..................

..................D
..

..
................................................................................
..................................W
..................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
...............................................................
..............................................................................
............................................
..
.................................................................O
...............................................O
...............................................O
.............................................................
..
............................................................
..........................................................................
................................................................................
..........................
................................................................................
................................................................................
................................
..................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................
..
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................
..............
....................................Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............
......................
................................................................................
................................................................K

..................L
................................................................................
........................................................................L
................................................................................
......................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................
....................L
..

................................................J
................................................................................
..............................................W
............
..............
..............
........
............
............
..........
..........
........V
................................................................................
..................................................
................................................................................
..............................................D
................................................................................
........................................Q
................................................................................
....................................................
................
............
....................
..........
........
....................
..............
................................................................................
..............................................
........"
................................................................................
......................................L
........
............
........
..................
............
................
................
............
......J
..................................
..........................
..................................
..................
......W
......................
................
........
..............
............
......
..............

........
....Q
................................
..................
......................
....................
..............
......D
......
........
............
........
..............
..........
........
........
................
........
..........L
................................................................................
....................................Q
................
..
......................................................................$

................................................................................
..
......................................L
................................................................................
............................................X
........................................
............................................................................L
........................
............
..........
..........
......................
............
........
......J
..........................
............
..........
............
..................
................
........P
................................................................................
....................................................W
..........
......................
..........
........
............
............................
..........D
................................................................................
................................................X
............
..........................
..........
................
..........
..........................
..........
........
........
........
..........
..........
............
..........
....................
..................
........
..............
......W
..................
..............
............

........
..........
................
........
..........Q
..................................................
..................
............................
....................D
..........
..............
............
..............
........
................
..............
..............
......................
............
..............
........
..................
..............
............
................................................................................
........................................K
......
............
......................
..........
........
..................
........
................V
................................................................................
..................................................Q
............
......................
..................
............
......................................................L
..................
......................
................
........
..........
............
........
..........Q
................................................................................
..........................................Q
..................
............
............
..........
....................
........
............
........
......X

............
....................
........................
........................
......................
............Q
........................................................................
......................
............
......D
................
..........
............................
............
............
..........
........N
................
........
............
....................
..........
............
......
......
..........
....U
..................................
........
..................
......
..........................
........
........
............
..........
............
..................
............
..............
..............
..
..............
..................
..............................
..
............W
................................
..............
.......%
........
............
..................
............
........................
..........

............
............
..............
..
..............
..................
......
............
..............
%
..............
....................
........
......................
......................
............Q
................
....
........
........
......................
......................
............
..............O
....
....................
..............
..............
....................L
..

.....@
..........
......................
.W
....................
................................................
...............................................................................
.............................................................................
...............................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................
................................................................................
..............................................
................................................................................
.........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................
............
................................................................................
..................................................... ..........................
................................................................................

................................................................................
................................................................
..........
..
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
...............
..
........................................L
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
...........................................................
....................L
..

................................................................................
....................................Q
..........
..............
........V
....................
............
..........
................
..............
........................L
................................................................................
..................................Q
..............
..
............
............
............
........
..........
......
............
......X
................................................................................
....................................
................................................................................
............
............
............
..............
......
......................
..............
......
......J
............
..............
............
......
..........
..................
............
..........
......Q
......................
..........
..............
............
............
......................
........D
......
..............
............
..........

..................
........
................
......
........
........K
................................................................................
............................................L
........
..........
............
............
............
..........
......
................
............
......Q
................................................................................
..............................................Q
................................................................................
..............................................W
............
................
..........
........................
........
..........
............
.........."
..........
..........
..........................
..........................................................
................................................................................
............................................L
............
..................
............................................................
..............
..........................
............
......................
................
........
..................
..............
....Q
......................
..............
................
........
............

........
................................................................................
....................................J
..............
..................
..................
..............
..................
............
........
..................
..........
................................................................................
....................................
....................
..
................................................................................
......L
..
................................................................................
..................U
................................................................................
......
..
......................................................................$

..
..........
..........
........
....................
..........
..................Q
............................................................................
..
................................................................................
....................P
........
..........
..............
..........
..........
......................
..
................................................................................
................L
..
..........
..
............
............
............
............
........
........
............................................
..........
..........................
..
................................................................................
............J
................................................................................
......................Q
............
........
........
..........
......................
............
..........J
............
........
..........
..............
................
......
..........
........V
................................................................................

..............................D
................................................................................
....................
..
................................................................................
....................L
..............................................................
..
................................................................................
..................Q
........................................
........
....................
..
................
........
..................
................
........
..........L
....
............
..........P
..........
............
..
..
............
..........P
............
..........P
................................................
................................................
..
................
......................
..............
................
........
..........L
....
....................O
..........
............
..
..
..
....0

........0
..........0
................................................
................................................
................................................
....................
..
..................
................
........
..................
..............
..............S
........
............"
..
..................
................
......................
..............
................
......X
............"
..
..............
....................
........
..................
................
....................L
..

....................................................
............
......................
................
........
................
........
............
........
............
..............
................
..............
..........
............
........
..........
......D
............
................
..................
....................
..............
..............
....Q
....................
..........
..............
........
..............
..........
..
....
..............
..............
................W
..................
............
....................
................................................................................
....................................W
..............
........
..............
................

........
..................
..
................................................................................
........
..
................................................................................
............................L
......
................................................
..............
..........
......................
....................................
..
..........
..............
........................
..
..
..........
..........
........
....................
..........
....................
............Q
................................................................................
........................
..
................................................................................
................................
................................................................................
..........................P
......
................
............
....
..........
........
....................
....
..............
............
..........
............
..
..........
..................Q
..............
..................Q
....................................................

....................................................
....................
..................
..........................
........................................"
..
......................................................................$

....................................................
............
......................
................
....................
......................
..............X
..........................
............
........
................................................................................
..........
..........
..............
................
..................
............
......
..............
............D
................................................................................
..........................................
....................
..
................
..............
........
..........................
................
......
....
................
........
..............................
........
............
..........
..
................
..

................................................................................
........................P
................................................................................
........................H
..........
....................
..
..
..........
............
..............
................
......
..........
..........
..........L
................................................................................
............................
........
....................
....
..................U
............Q
..........
............
..
..
..
$
%
&
........
..
........................................0
........................................0
........................................
........................................
........................................
....................
..................
........
............
..................
..............
..............
....Q
......

............
....................
.............."
..
..........
..............Q
........
................
........
........
..................
......
..................
....................Q
................
........
............
............................
..........
....................................
..............
........
....................
..........
..................
..........
............
..........D
................................................................................
........................................L
................
......................
................
........
....................
........
....Q
......................
..........
......................
........
..............
..............
..........Q
..................
......................
..........
......................
........
..............
............D
..........................
....................................
......................
..........
.........."

....................L
..

..................
..........................
........
........
........
..........
....................W
................................................................................
.................................................."
..............
..........
..................
............
........
....................
............Q
..........................................
................
............
..........
..........
..........
..........
............
..............
..........
........X
......
................
............
..............
................
..............................
..............W
............
................
............
........
........
..........
................
..............
....L
........................
....................
................
........................
..........
....W
................................................................................
..................................................O
......
........
................
............
......................
........

........
..........
..............Q
..................
..........
..........
................
........................
......................Q
..............
......
......
..............
........
....................
........
..............Q
........................
..........
..............
................
................
......................O
................................................................................
..........................................L
........
..........
..........
....................
............
..........
..............
..............
................................................................................
..........................................S
................
..........
..............
............
..............
..............
................
..............
................................................................................
................................................
................................................\
................................................................................
................................................................J
......................
............................................................................
........
......................J
..........................................................
..........

............
............
............
....................
............
..............
......U
............
..........
........................
........
..............
..............
............
..............L
................................................................................
......................................................J
......................
............
............
......................
............
......................
......D
............
........
..........
............
..............
............
......................
..........
..........
........
............
........
................
........
..............................
......
........
..............L
..........
................
............
..............
....
........
............
..................
..........L
................
......................
..............
....................
........
..........
..............L
................................................................................
..........................................O

................................................................................
..............................................X
................................................................................
..............................................W
..
......................................................................$

................
............
..........
........................
......
..........................
....
......L
........
........
..................................
....................................
................
..........L
................................................................................
..........................................W
......
..............
..........................
....
..................
............
................
........N
........
..................
............

....
....
........................................................................
....................................G
................................................................................
......................................................L
................................................................................
..............................................................
................
........
........
............
..................
..........
................
........W
......................
................
........................
........
....................
..........
....Q
......................
................

........
............
..
....................L
......................
..........
..................
..........
............
..............
........D
................................................................................
..................................................K
..............
......................
..............
......................
............
................L
..................
..............
....................................
..............
............
..............
..............
..............
........
................
................
..............
........U
......................
....................
................
................................
..........Q
................................................................................
............................................X
..........
........
................................
......................
..........
..........
..
..........................Q
........
..................
................
........
..................

................
............Q
....................
........
..........
............
....................
..........
..........
........
..........Q
................................................................................
................................................
........
........
..................
..........
..........
........
................
..........
........W
........................
........
........
..................
..........
............
........
..........Q
..............
........
............
......
..........
..............
..........
..............
......V
................................................................................
........................................
..............
........
..................
......
............
..............
............
..........W
................................................................................
..............................................X
............
..............
..........
....................L
..

..
......X
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................
........................
....
..
.....
............. ..
....................
...............................................................................
................................................................................
...............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................
..................................
....................
Y
...............................................
............................................................V
................................................................................
........L
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................
..
......................................................................$

....................
........
............
..............
..........
......................
............L
................................................................................
......................................D
..........
......
....................
..........
........................
........
..............D
..................
......
......................
..........
............
............
..........
........N
......................
............
..................
..............
............
................Q
..........
......................
..........
........................
............
........
........
........V
......................
................
............
..............
..........
..........
..............N
........
......................
..........
................................
..
....................U
..............
..........
....................
....................

..........
........
..........
..........L
................................................................................
............................................D
................................................................................
............................................D
................................................................................
..........................................X
..............
..................
......
......
................
........
..............
......................
......J
............................................
............
................................................
......J
..................
......................
............
................
......................
..............................
......W
................
......................
........
..............
............
..............
............
..............L
........
..................
......
......................
................
..........
..............
..........L
......................
................................
..................
..............
..........
....................J
............
................
............
........
......................
............

..........
..................W
............
............
........................
..................
......................
........W
................................................................................
..................................................O
................................................................................
..............................................L
..................
......................
........
......................
........
..........
............
......Q
................
................
..........................
............
..............
..........
........
..........L
......................
..........
..............
..........
............
....................
....................U
..........
..........
............
........
....................
............
..................
..........Q
..............................
..........
......................
......................
............
................................................................................
............................
............
..............................................................................G
................................................................................

......................L
....................L
..

......................
..................
..............
......
............
..........
....................U
..............
......
......................
....................
......................
..............
..........K
......................
........
..............
........
............
..............
........
................
................
............
................
..............
..............
..............
..............
....Q
................................................................................
....................................................Q
..............
................
..................
............
..........
..................
......
..............N
......................
................
............
..........
........
........
..............
..................W
........
......................
..............
............
............
........
......
............
..............J
................
..........

......
........................................
................
................
..............D
..............
................
..................
..........
......................
............
..............
......X
............
................
..........
....................
............
....................
..............Q
............
........
........
..................
..............
......................
......................
................................................................................
................D
............
..............
........
..................
........
..............
....................U
..................
............
......
..........
......
....................
............
......
......X
................
......................
..................
..............
............
......................L
..............
....
..................
................
..........
........
............

............
......J
................................................................................
..................................................D
..............
............
........
............................................................................
..........D
................................................................................
........................................
................................................................................
..................................D
..................
......................
..........
............
......
......
..................
........N
....................
..........
..................
........
..............
......................
......J
..................
............
......................
..................
..........
..........
..........................
..................
................
..........Q
................................................................................
..............................................

....................
..
............
........
................
............
............
......................"
................
..
..........

............
................
........................................................"
..
..................
............
........
..........
............
................
................K
..............
......
........
..........
..........
........
................
..................U
..........
............
........
..........
................
............
................
......Q
................................................................................
................"
..
................................................................................
..............................D
................................................................................
....................................U
..................
......................
................
........
........
..........
............
............
........
............
................
................
......"
..
......................................................................$

..
........................................L
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................. ..................
................................................................................
..........................
..........................Q
....................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

..........................................................
................................................................................
................................................................................
......................
....................L
..

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................
................................................................................
..................................V
..............................................&
................Q
................................
....
........
..........L
..............
....
..
....
........
....
..............
........
........
..............
........
........
..........
................................................................................
....V
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
................
mn
0,24 k [0,2] [0,1]
=
mn
0,12k [0,1] [0,1]
......................P
................................................................................
..........................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
....................................................
..
......................................................................$

N
..
P
..
Y
......+
@
......@
=
....
........+
@
......@
..
....
......
............
..........
=
....
......
............
..........
....
................................................................................
................................................................................
................................
............................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
.....................
................................................................................
............................................
................Q
......................

........
....................
........
..........L
....................................2
..U
....
....
....
....
....
......
......
......
......
......
..
..
..
..
................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................
....................L
..

........................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................
..
........@
..
P
=
..
......@
..
P

......

..
..
......

......
..........................................................
..
................................................................................
................................................................................
............................
..
= ....U
@
Q

..

..

........

..
..
........

..
....Q

= ....
..
..
......
............................................................
..
..............................................................................
....................................L
..
................................
............................
..
................................................................................
................................................................................
............
........N
[....]..
......U
....

..
..................W
=
........
..
......@
....U
@
..................
....................

..
................................................
..
......................................................................$

..........
..........
..........................
................
........................................
................................................................................
............................................L
........
..............
..............
..................
......................
..........................
............
....................
........
............
..........
..................
............
............Q
........
..............
........
........
........
....
......
....................
....
......
..........
............
....
....
....................
..............
..........
................................................................................

....................
..
..................

........
..................
..................
..
....
................
............
..
................................................................................
................................0
......................................................................
..
................
....
....
..............
......
..
..
....
..........
..................U
........................................................................
..
................................................................................
........................P
................................................................................
..............................L
................
..
................................................................................
............................
........
....................
............................O
....
............................J
......
W
..............
....W
................
....
....
....
....
....
....

....................L
..

....................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................
......................................................................
................
................................................................................
................................................................
....................
........................................................... ....................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
.........................
................................................................................
..................................................................
............................................................................
..............................................
..........................................................................
..................................................................
..
............................... ................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....
................................................................................
................................................................................
..........................................................
..
......................................................................$

................Q

..
........
............
..................
............
..........
..........W
............................
............
..........
......
....................
............L
..................
......................
..............
......
............
........
..........Q
..........
..
..................
........
............
............
................
................D
............
........
..................
........
..................
..............
......J
................
..
..........................
........
........................
........
............
..........K
................................................................................
..........................Q
......................
..
..........
................
....................
............
..........
..............
..........D
............

................
............
..................................
................
......
................................................................................
................................S
..........
....................
............
..........
..............
..............
..
........
............
..........
............................................
..
........................
......................
............Q
..
......................
............
..............
........
..........
..
........................
........
..........L
..
......................
......................
....
......................
................
........
........
............
............Q
....
......................
....................
........
........
............
............Q
..
................................................................................
......................Q
........
............
............
......................
..............
..
................................................................................
............................Q

................
..........
................
..........
............
............
..
........
............
..................
..............
......................
............Q
................................................................................
............................
........................................
..............
................
......................
........D
..............
..........
....................L
..

..............L
..
................................................................................
....................................L
................................................................................
............
..
................
........
..............
............
..............
....
......J
........@
........
................
..
..
..
..
..
..........N
..........N
............J
..........N
............J
......0
......0
......0
......0
......0
..
..
..
..
..
................................................................................
....
....
..
....
..
..
..
........
..................
..........
............

........%
. ..................................................
....
......
......../
......
......../
........
............
........W
....
....
....
......
......
....
..
....
....
................................................................................
..................................
..
............
..
............
..
............
..
............
..
............
..
....................
........
....................
..............
..............
................Q
........
0
..........
0
..........
............
....
....
....
....
....
....
....
....

....
....
..
..
..
..
..
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................
................................................................................
..... ..........................................................................
............................................
........U
................Q
......................
....
........
..........L
..............W
..............2
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................
................................................................................
........
..........................................................................@
..................................................................
....................................
..
................................................................................
...................
..............................................................................
..R
......0
......0
........
............
............
................................................................................
................................................................................
......................
................................................................................
..................................L
................................................................................
................
....................L
..

..
........................................... ....................................
....................................
..
................................................................................
..X
..
................................................................................
....X
..
................................................................................
......X
..
................................................................................
................X
..
....................
......................
....
......
......
......
........
..........Q
........X
..
................................................................................
...............................
..R
....................L
................D
....................L
........
0
........
0
........W
..
..............
..............
..............
..
..............
..............
..............
..
..............
..............
................
..........................................................
....
..
....

..
..
..
................................................................................
.......
....@
................
....@
............
....@
............
....................L
........................
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..................
..................
..................
..................
..................................................
....
..
....
..
..
..
........
....................
..........
............
..........
..
........
.............
............................
..........................
........
......
......O
............

......
......O
............
....................L
........................
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
..
..
..
..
..
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................................................
................................................................................
..............................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................................
..
................................................................................
..................................W
..................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
.......................................................
................Q
....................L
..................
............
........
..........L
........................@
......@
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................
..
......................................................................
..
..................................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
.........................................................
....................L
..

..
..........
........................
.
....
............................
..............................
................................................................................
..............................%
............
........
............
..............
..
........
..........
............
......
......D
................................................................................
..................................
................
..................
........
..................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................................
..
......................................................................$

........................................................................
................................................................................
..........
............
....................................Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................
................................................................................
................................................................K
......................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................
..................L
................................................................................
........................................................................L
................................................................................
....................................................................
................................U
........................................V
..................................N
..........................................
........................................Q
................................................
....................................Q
............................................Q
................................J
..............................................Q
..........................
........D
..

........................................W
................................................................................
............S
..............
............
..............
............................
........
............
..........Q
......
....
..........
............
..........
..............
......
..........
..................
......
......J
................................................................................
................................................N
....................
..................
......
..........
..........
................
..............
..........
..............
................................
..........
........
..........
........
........................X
................................................................................
..............................................Q
................................................................................
................................................U
................................................................................
..............................................P
................................................................................
................................................O
..........................
............................
................
....................
..........
........O
................
............
......
..........
..................

........
..........
................
..............
............
..................
......
......D
......................
........
........
............
................
......................
............
......X
........
..........
....................
..........
......
........
..............
................
..........K
................................................................................
......................................................V
................................................................................
......................................V
................................................................................
..........................................D
................................................................................
..........................................L
................................................................................
..........................................W
................................................................................
..............................................Q
....................
............
..............
..........................
..........
........
......Q
................
............
................
..........................................
................
..
......................................................................$

................................................................................
........
..
................................................................................
............N
................................................................................
..................................D
........
..........
..................
................
........
..............
..........
........
.........."
................................................................................
..........................................X
....................
..........
..........
..................................
........
............
....................L
................................................................................
............................................N
................................................................................
............................................................D
............
............
..........
..........
............
................
..........
......................Q
..............
................
............
............................................
..................................K
................................................................................
................................................W
......
................................................................................
...............
........
............
..................
............
..........
......................

....
......K
......................
..............
............
........
....................
..........
..........
..........J
................
..........
........................
..............
............
..........
............
......................
........
........
..........
......D
......................
......
........
........
..................
..............
............
..........
........N
................................................................................
....................................................
..............................
................
..................
..............
........
..............
....Q
............
..........
....................
............
..........
............
................
........N
..................
..............
................
..............
..............
..............
..............W
..............
....................
..........

..........
................
........
................N
................................................................................
............
.......................................................
................................................................................
..........................................J
................
......
..................
..............
................
..............
.....................................................
................................................................................
..........................................D
................................................................................
............................................L
..........
..................
..............
................
........
............
........
................D
..............
..............
............
..........
............
..........
............
................
........W
....................
..................
......................
..........
..........
......
........
................Z
..................................
..........................

........D
..

................................................................................
..................................
............
....
........
..........
..............
..............
............
..........
................Q
................................................................................
......................................................N
............
..................
..............
............
......................
..........
..........
..........................
................
................
......................
................................................................................
..........................................L
............
..............................................
..........................
..............
..........................
............
......................
..........
........................
................................
........
................................................................................
..........................................
......
............
................
..........
............
..............

..............
..............
............
..
....
..............
............P
............................................................
..............
....................
..
................................................................................
....................
..
..................
....
....
..............
......
..
..
..............
........
............W
............................
..........
..................
..........
........................
..
................
..............
........
..................
........
......................
......L
..............
............
................................
......
........
..
..................
....
....
..............
............
..
..

........
............Q
..................
........
................
............
....................
........L
..................
..........
........
..............
................................
....
..........L
..................Q
..
..
....................................,
..............
..........
..........L
..
..............
..........
............................................................................
............................................................................
....................
..
............
............
............
............
............
......
..............
............P
............
................
........................
......................
........O
................................................................................
.........................."
..
................................................................................
............................Q
..................
..............
....................

..
......................................................................$

..
........................................V
........
............
..................
......
......................
......
........
............L
..........
..........
..................
..............
..........................
..............
..............L
............
............
......................
..........................
............
........
........
......D
................................................................................
..............................................L
........
............
......................
..........
..........
............
................
................................................................................
..............................................N
............
..................
........
..............
................
............
............
..........................
..........
............
..........................
........
..............
..........D
................................................................................

..................
..........Z

............
................................................................................
......................................
................................................................................
..............................................Q
............
............
..........................
..........
....................
..............
......J
................................................................................
............................................L
............
......
................
........
............
......
............
........
..........
........K
................
........
......................
..............
..................
..............
.............................................
........
............
..................
....
......
....
............
................
................N
................................................................................
....................................................L
..............
..................
....
......
....
..................................................
...........................................
................................................................................

............................................D
................................................................................
..........................................D
............
................
..........
..............
..................
..............
..............
................................
........
......Z
............
........
................
........
......................
....
..........
..........
........
......X
..................
....
......
............
................
................
....
........
............
........D
............
....................
......
......................
..........................
............
......X
......................
....
........
..........
............
........
..................
......
..........L
......................
................
..................
..........
................
........................Q

................
........
..............
..................
....................
..........
..............Q
................................................................................
..................................................
................................................................................
......................................X
..........
..................
..........
............
............
............
..................
....
..............L
............................
............
......
......
......
....
..........
........
..........Q
......................
..........
............
..........................
........D
..

..
..............................................L
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................................
..................
..............Z
................................
................X
..............Z
....................
................................................................................
..........................................................................a), ..
................................................................................
................................................................................
........
................................................................................
..........................
a
................................................................................
............................................................
......Z
..........
................................................................................
................................................................................
..................................
................................................................................
......................................a.........................................
...................................
a ..............................................................................
..
..
..
a
................................................................................
..........................................
........
........................Z
..................................................................a.............
.............a ............................................a........O

............a ..................................................................
..................a) ........................a .................................
.......a....
............................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................
..
......................................................................$

........................
................................................................................
....................
....7
..................................
S
................................................................................
..................................................................
....................................
..............................................................a.................
................................................................................
...................a............................................................
..................
............................................
..........
..........................
....................................................................
........................................
................................................................................
..............................................
................................................................................
................................
..........................
............
................................................................................
..........................................
........
....................................................................
..........
................................................................................
................................................................................
..............................
....................
..
................................................................................

................................................................................
................................................................................
............................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................
..........................
........D
..

..
..................
............
............
............
............
..............Q
................................................................................
............................
........
....................
....
..........J
............Q
..........
............Q
..
..
..
$
%
&
....................................................0
..................................................0
..................................................0
....................
....................
................
..........
..............................................
............Q
........
..........
................
................
..
....................................................................Q
..
........................................Q
..........................
..............
............
..............
..........................
..L

........
..............
......
..................
............
..........
........
........
........
................................................................................
..........................................
................................................................................
....................................
........
............
......
................
............
..........
........
........
..........L
..........................
........
..............
..............
..............
......
........
............................
............
........
............
........
............
......................
............
....Q
............
................
........
........
..........
........
..........
............
..............W
......................
..............
..................
..............

......
........
................................Z
..............
......Z
........
......................
........................................
..
............................................Q
..........................
................................................................................
Q
....
........
..............
......
............
............
..........
........
........
..............
................................................................................
............................................P
................
..............
....................
..................
..............
............
........
................................................................................
..............................................G
............
..................
......
................
........
............
........
..............
............L
..............
......
........
................Z
..................................

..
......................................................................$

..
........................................Q
..
..........
..........................
......
..................
............Q
........................Q
..............
..........
....................
......................
........
............Q
................................................................................
..........................................K
............
......................
..........
..............
..........
......
....................
........
......L
..........
..................
..................................
......................
............
......J
................................................................................
....................................D
............
......................
........
......................
....................
..........................
................................................................................
........................................Q
......................
................................................
......................
........................D
......................
..........
............
..............
..........................
................
..H
................................................................................
................................................S

............
......................
............
..............
..............................................................D
................................................................................
............................................
..................
..................'
................................................................................
........................................
................................................................................
................................................
......................
..........
....................
..................
............
..................
................................................................................
................................................Q
......
............
..........
..........................
......
..............
........................P
..........................
....................
..........
........
............
..........
......L
......................
............
........................
..................
............
......
............Q
........................
..................
................................................
..........
........
......D
........
........
..................
......
..................
..............

..........................
........
................................................................................
........................................Q
..........
..................
....................................................
....................
............L
..............

..........
..........
................
..................
..............
........................Q
........
........
............
..........................
................
........
....................J
..............
..................
..............
......Z
..........
..............
............

..........................
........D
..

................
........
..................
..........
............
..........................
....
................................................................................
..................................
................................................................................
............................&
....................L
......O
....
....................L
........................Q
....
......................Q
......................
......D
........................Q
........@
..........@
........
..........@
..
....2
@
..1
2
@
....2
@
..1
2
@
........
........
........
........
........
........
........
........
........
........
..........
..........
..........
..........
..........
........
........
........
........

..........
..........
........
..........
..........
........
....................
....................
....................
....................
....................
................................\
................................................................................
......................................
................................................................................
................................................O
................................................................................
............................................S
................................................................................
............................................D
................................................................................
........................................D
........
............................
..........
............
..
..........
....................
......
......
......
......
....Q
..................
..................
..........................
..............
............
........
................
......Z
................................
................................................................................
......................................
..
..........

..&
..
........
........
..............
..................
....................
......
......
....V
............................................
..............
..................
........................
..
..................
............................
......Z
................
..................
....
............
....
....
....
..................
....
....
............O

..
......................................................................$

..............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................
..........................Z
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....
........................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................
................................................
..........................
........D
..

..
................................................................................
....................Q
................................................................................
................................................................................
....................................................................
................
................................................................................
................................................................................
............
................Z
......................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........
..
..............
..........................
......................
............Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................

..............Z
..................
................................................................................
................................................................................
......................................................................
..
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................
......Z
........
................................................................................
................................................................................
......
..................................
................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................
............................................................
........

...........................
................................................................................
................................................................................
.............................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................................

....................................Z
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................................3
............................
..................
................................................................................
................................................................................
............
....................

................................................................................
........................
..................................................
......Z
....................
..................Z
................................
................X
..
................................Z
......................
..
................................................................................
..................................
..
............
..................
..
................................................................................
................................................................................
......................................
..................
..............Z
................................................................................
................................................................................
......................................
....

..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................
..
......................................................................$

..
..........
..............
........................Q
..
..........................................L
........
............
........................
................
................
..............
....Q
................................................................................
..............................................Q
..........
..........
............
..........
............................
............
............Q
......................
..........
....
........
......................
............
........
....................
..........
................
............................
............
..........
......................
..H
..........
........
....
........
....................
........
............
..............
......J
................................................................................
......................................L
..........
........................
............
............
..........................
................
........D

..............
..........................
........
..................
............
..........
..................Q
................................................................................
......................................Q
............
..........................
..........
....
......
..................
............
..........
........O
........
............
............
..........
........................
......................
..............
....Q
............
........
..................
........
............
..........
......
............Q
..........................
................
........
..........
....
........
............
....
..
........
................
............
..........
......................
....
........
..........
........N
................
..........................
..
........
........
......

............
..........
......................
....
........
........
........N
................
..........................
............................
................................................................................
......................
......
......X
............................Z
..............
................................................................................
..................................O
................................................................................
................................N
................
..........................
........
..................
....
........
........
........&
............
......
........................
................................................................................
................................J
..........
....
[....
]
..F
=
[
]
..1
..+

..
....
....O
(......
)
[..
]= = ......
0
..F
== ........
..
..
/
(......
)( ......
)
....
....O
[..
]= = ......
0
..
/
............
..........................
..........
....
................
......
................L
................................................................................
..................................L
........................................
........
........

..........................
........D
..

..
......................................................................Q
........
..........
..............
............................
............
..........
..................Q
......................
..............
........
............
........
..............
..........................
..
..........................................................D
................................................................................
........................................Q
..........
..........
................
..............
............
..................
........
..............L
......................
................................
..................
............
........................Q
..........
..........
............
..................
..............
............
..........
..............
..............
................
............
..............
....
........
........
......
............
....
......L
........

..........
............
..............
..................
........
..........
........
..........
......D
..........................
................
..........
....................
............
......
......J
................
.............."
................................................................................
..............................................
................................................................................
..........................................D
......
........
..............
........
..........................
..........
....................
........
....L
................................................................................
..................................................D
................................................................................
........................................Q
................................................................................
....................................Q
................................................................................
............................................Q
................................................................................
........................................L
..........
........
....
........
..............
..............
..........................
........
........W
........................
............
..........................
............
........
....................L
..............
........

..............
................
..............
......
..........
................D
................................................................................
..............................................D
......................................
..
......................................L
........
..........
............
..........................
......
..................Q
......................
..........
........
..................
........
..........................
......Q
................
........
........
....................
........................
......................
......D
................................................................................
........................................Q
........
................
....
........
......................
......
................................................................................
....................................Q
......
........
..............
..............
..........................
..............
........
............
......Z
............

....................................................D
............W
........
........
............
..........................
................
..............
................Q
......................
..............
........
..............
........
........
..............
..................Q
..........................
....
..........
........
........
....................
..................
......J
..
......................................................................$

....................
........
........
......................
......................
........
..........................
........
................
....
............
..................
....................L
......
..................
................
............................
............
..............
............
........
........
....................
......................
..........
..........................
......Q
................
....
........
......
......................
......
..............
................
........D
..............
..............
......................
........
........
................
......................
......
..........................
................
....
........
................
......................
......
....................
..............................................................
..................................Q
................
....
............

..................
................................
................
..........
................................................................................
..................................................................
..
....................................................H
..................
..............
..........
........................
....................L
................................................................................
..........................................O
..................
..............
....................
................
............
..............
............Q
..........
..............
........
............
..............
............
................
......D
......................
..............
....................
..........
............
............
......
................................................................................
..........................................L
......
..........
......
......
............
................
..........
........
..................
........D
................................................................................
........................................Q
..............
....................
..............
........
..................

......................
......
................
................
................................................................................
..............................Q
................................................................................
..........................................
..........
....................
..............
........
......................
..................Q
................................................................................
..............................................
......................
..............
......................
..............
........
................U
................................................................................
....................
..........
..........
..................
............
............
..............
..........P
..........................
................................
........
........
..............Z
..............
........
............
..........................
..................
..
......
........
..............L
........................
..
......
........
........
......

....................
..............
......D
..........................
........
................
....
........
............
......
........
........K
................
..........
....
..................................
........
......................................
......D
..........................
................
....
........
............
......
........
..........
............
................................................................................
..........................................Q
................................................................................
..............................................Q
..............
..........
..............
..........
........................
..................Q
..........................
..........................
........D
..

..
........................X
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................
..................................Z
................................................................................
...
................................................................................
..................L
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................
................................................................................
......................D
......................X

..............
..F
................................................................................
................................
................................................\
..
......................................................................$

..
......................................U
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................
......................................................................
................................................................................
..............................................
....................
..
....................................................
........
..........................................Z
................................................................................
................................................................................
...
................................................................................
......"
................................................................................
............"
................................................................................
........................D
................................................................................
................................................................................
................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................
................
..................
..............Z
........................................
..........................
........D
..

................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................
................................................................................
................................................................................
..
............................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................................
..
................................................................................
..K
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................................
................
................................Z
.................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................
....
......................................................................$

............................................................
......
............
........................
......................Q
....................................................................
......
........
............................
............J
..........................
........
......................L
....................................................X
..........................
......
......
................Q
................................................................................
......
....................................................Q
........................................................L
......................
........
..............
........
........D
........................................................W
..................
..............
..................
........D
....................................................Q
............
................
..................
........
......X
........................................................D
......................................................................H
..........................................................D

........
......
........
....................
..........N
............................................................P
..........................................................................H
............................................................Q
..........
..............
..................
............
..
..............
..............
..................Q
..................
........................
....................W
..........................................................J
............
........
........
......
........
............
............................................................L
..........
........
........
..............
..........L
..............................................................X
................................................................D
............................................................................L
..........
................
................
..L
..................
........
........
..........
..........Q
................
....................

............O
............
......................
........
......
..........D
................................................................L
..................
........
............
........N
............................
........................
........
....................Q
................................................................................
......................................
..
................................................................................
..N
................................................................................
............................Q
................................................................................
................................W
................................................................................
......................................D
................................................................................
....................................J
..........
......
........
..............
..................
....................
..............J
........................
................
................
............
................
..............D
................................................................................
........................................J
................
......................
............

......
........................
........
..........W
................................................................................
................................................
....
.......................................
........................................Z
..........
......
............
.............................................................
........
............
..................
........
..............
..........
........
..........J
................................................................................
......................................J
..................
............
............................
..........
..........
................
....
................................................................................
............................................Q
........
................
......................
......
......................
..............
..........................
........D
....

................................................................................
..............................................
................................................................................
............................................U
..........................
....
..........
........
......................
..............
............
......D
..................
..............
............
................
............
........
........
............
..................
............
..................
........
............
........
..........
................Q
........
........
........
............
..............
..........
............
............
....................U
............................................
........................
..............
......
..............................Q
................................................................
................................................................................
............................W
..........................
..............
..................................
..............
........V
....................
............
......................
............
..............

............O
..............
..
..........
..................
..............
............
..........................
..........W
.................."
..
....................................
..................
..............
................
..........L
...................................................................."
................Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................
....
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................
......................
..
................................................................................
....................................L
................................................................................
............
..
................................................................................
..............................
............................................................U
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................
..
..........................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..
..

............................................
..........................
........D
....

..
................................................................................
..........................
..................................
................................
..............
.............
..
..............
........
..........................
..............W
................................................................................
................................D
..................
......................................................
..
......
..
..............
..
..............
..
..............
..
................
..
................
..
........
..........
..
..........
............
..........................
..............
..
........
U
................................................................................
......................D
1
_
..
..........
............
..........................
............
2 ..........
..............

..........................

2
_
..
..
3

....
..
..
..

..
................................................................
U
................
............K
............
............
..........
..........................
................
................D
......
........
......
........
..................
......
........
..............
................L
....................................

_
..
..
3

....
..
..

..
........
..............
..........................
..........
............
....
..
..\
U
..]
............
..........
........
..............
..........................
..........
..........L
..]
U
..................................
........
..
........
..
..
..
....
......................................................................$

..
......................................................U
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................................
..
............................................U
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................
................................................
................................................................................
....U
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................
..
..............................................

..............................................

..........................
........D
....

..
................................................................................
..................................W
..................
..
..............................................................................U
................................................................................
................................................................................
........................................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................
..
................................................................U
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................S
........F
..
................................................................................
............................................................................U
................................................................................
................................................................................
..........
..........N
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................
....
......................................................................$

....................................,
..
................................................................................
....................................L
................................................................................
............
..
................................................................................
......................................................................
............................................
..
............................................................
..............................................................
..............................................................
..............................................................
................................................................................
............................................................
..
........................
..........................................
......................
..............................................
................................................................................
................................................................................
..............................................................................
................................................................................
................................................... ............................
...
................................................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....
........................................
........................................
..........................................

..................................
,

....

..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
.......................................
..
................................................................................
..............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........
....
......................................................................$

..
................................... ............................................
.......
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
.........................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
...............................................................................
................................................................................
...............................................
........
....@
............
......@
................
................Q
............
........................
................................................................................
..........................................................
..................................................
......
......
......
......
......
..................................
,
....

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................U
................................................................................
......
................................................................................
................................................................................
............D
......D
........
......D
..........D
....................................................................U
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................
................................................................................
................................................................................
..........U
................................................................................
................................................................................
....................................................................
....
......................................................................$

....
............................................................................U
..............................
..........................................
......2
@
..
.
= ....
........@
......2
@
..
.
=
..
........@
..2
@

........@
..
.
= ..
......2
@

..
........@
..2
@
.
=

..
..
......2
@

..
................
..
................................................................................
..................................W
..................
..
................................................................................
................................................................................
..........................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................................
..................................
,
....

..
................................................................................
......................
..........@
........@
......@
..........
..........L
......O
......O
......O
......O
............
............
............
............
....
......
......
........
....
......
......
......
....
......
......
......
....
......
......
......
......................................
............
..........
............
................
......
.............................................................2
..
..................................................................
............................................
..............
U
................
........
........
..............
..................
......
........
......................
....O

........
..................
..............
....................
........"
....
......................................................................$

Bab V
Larutan Asam dan
Basa
Sumber gambar: General Chemistry
Tujuan Pembelajaran
Setelah mengikuti pembahasan dalam bab ini, kalian dapat mendeskripsikan teori-t
eori
asam basa dengan menghitung pH larutan, banyaknya reaksi dan hasil reaksi pada t
itrasi
asam basa, serta menerapkan kurva perubahan harga pH titrasi untuk menjelaskan l
arutan
penyangga dan hidrolisis.
Peta Konsep
Untuk mempermudah tercapainya tujuan pembelajaran tersebut, perhatikanlah
Kata Kunci
peta konsep berikut.
Larutan
Asam dan Basa
Sifat
Asam Basa
Reaksi
Asam Basa
Asam Kuat
Basa Kuat
Asam Lemah
Basa Lemah
Derajat Keasaman
(pH)
pH = -log [H+]
pOH = -log [OH-]
pH = -log ....aKHApOH=-log ....bKBOIndikator asam basa
Titrasi Asam Basa Kurva Titrasi
meliputimelaluimembahasmenentukanditentukanrumusnyadigunakandibuatKonsep
Asam Basa
Teori Asam Basa Arrhenius
Teori Asam Basa Bronsted Lowry
Teori Asam Basa Lewis
berdasarkan
Setelah peta konsep kalian kuasai, perhatikan kata kunci yang merupakan kunci
pemahaman materi dalam bab ini. Berikut ini adalah kata kunci dalam bab V.
Asam kuat Basa kuat Titrasi asam-basa Asam Bronsted Indikator
Asam lemah Basa lemah Titik akhir Asam Lewis pH
Larutan Asam dan Basa 113

................................................................................
U
................................................................................
........................................W
..........
..................
........................
............
..........
............
................L
................................................................................
........................................Q
........
............
..........
........
................
........
............
..............
....
..........Q
................................................................................
..........................................D
................................................................................
............................................Q
............
............
............
........
......................
........
..........
......
........W
................"
........
......
........
................
..............
..............
..........
................Q
................................................................................
........................................K
............
........
..............
................................................................................

......................................&
....................
........
..................
........
........
..................
........P
................................................................................
......................................
................................................................................
........................................J
................................................................................
..............................................Q
................................................................................
........................................X
..................
......................
..........
............
..................
........
..............W
................
............
..........
..........
......................
..............
........
......J
......................................................
................................................................................
..................................J
............
................
..............
....
........
............
........
....................
........W
................................................................................
......................................"
..................
........
........
........
........
................
............
......"
....
......................................................................$

........
......
........
............
........
............
....................
..........
........
..........Q
................
..........
....................................
............
..........
........................D
..........
..............
..........
..........
..........................
..................
..............................
......................
..........
..............
........V
................................................................................
..........................................K
..............
................
........
................
........
......
..........
............
............
..............
....
..........
........
..............
............
..............
....W
................
................
........
........
........
..
..............................D

..
................................................V
....................................................................V
............
............................
........
............L
.
..........................................................................Q
..................
....................
..........
........
..............D
..............
........
..........
........
......Q
......................
..........
........
........
........K
....................
....
..........
........
..........
......X
..................
............
......
................
..............
........
......
......
....................
..........
......
......Q
........................
......
..........................
..............D
..............
......
........
..................
................Q
..........................................
..................................P

......................................
..............
............
..........................-......
........
..............
..............
........
..............
........
..............
..........D
..........................
....
..........................
........................................................Q
................................................................................
....................................................D
........................
............
......................
..........
..............
........
............................O
......
............
......
......
..............
..............
......
..................
..............
........P
........................
..............D
....
................................................................................
..................................

................................................................................
....................................................
................................................................................
......................................
........
........
..................
..........................
..............
..............
......J
................................................................................
................................................D
................................................................................
......................................D
..........
........
....................
..........
......................
................
................P
................................................................................
............................................
................................................................................
..............................................Q
..............
......................... ........................................
................................................................................
..................................D
................................................
......
......................
............................
..........K
..............
............
..............
......
........
....................
..........
......
......Q
........................
......
....................
................
................
..............
........
..............
..........................
......
..................................................................

................
....................
..............
................
..........
......
................................................................................
......................................P
........
............
........
..........................................
....................................................D
........
......
........
..........
....................
..........
..........................
......V
................................................................................
..................................................J
................................................................................
........................................D
................................................................................
..........................................P
............
................
........
..........
..........
..................
..............
........
......W
................................................................................
......................................D
........
..................
................
................
....
..........
......................
..............
................................................................................
............................................D
........
..............
..........
..............
......................
........
........
........
........K
..............
............
........

..........
............
......
............
................
..........K
..............................................................................

................
..............
..................................................................
......................................
................................................................................
............
................................................................................
..
....
......................................................................$

................................................................................
..................................L
................
....
..........
......................
............
................
........
..........
....Q
........
..........
..................
............
............................
..........
........
......P
..........
......................
............................................
........
..........................Q
................................................................................
..............................................N
................................................................................
......................................
..............................................................................
................................................................................
............................................D
........
............D
....................D
............................L
..............
...................................
........
..........W
......
....................W
............+

..............................................................
........................W
........
..................U
....................................
....................W
........
................
.....................................
....................W
........
................
........................................
..................................D
......+
..............
.................................
................................D
....+
............
...............................
......................................D
............

....................
. ....................................
..................................D
............
....................
.....................................
..........D
....
................................
...................................
................................................................................
....................
........
............
....................
............
................
........
................
......P
................................................................................
..........................................K
........
........
......
..................
........
................
..............
......
........
..........W
..............
........................
......
......
................
........
......................
........
........
..............
......
..............
........

..................
........
............
..........Q
........................
........
......
................
................
..............
..............
......P
..................
..........
..........
........
......
......................
....
..........
......P
................................................................................
..............................................Q
................................................................................
........................................
..
..........................................................\
..........
........
........
........
......................
........
..................
..............L
..........
..............
..........
........
................
......
............
............
......J
......................
..........
............
........
........
................
..........
..................Q
................................................................................
............................................K
............
............

......
......
......
......
......
........
........................
............O
................
..............
..............
......
........
............
............
......
......
....
........
....................
..........
..............
........................
..............D
....

............
..
..........
................
........................
..
......................
U
..............
....................
............
................................
..................
........
......
..........X
..........
....
..............
......
............
............
......................
..........
................
........
..........
..............
........
................
......
........
..........
..............
......
..........
............
............
................
....................
................
........
............J
................................................................................
................................................L
......................
..............
..............
..........
........
........
............................
..............
..............................
........

............
..............
........
......
......J
....................
............
............
................
..........
......
......
........
..........K
................................................................................
..............................
..........
..........
..........
........
........
..............................
......
..............Q
................
......................
........
........
....
..........
........
......
........
..........J
..................
................
............
............
........
..........
......J
............................
......
..................
..............
................
........
......D
....................
..............
........
..........
..........
..............
..........
......D
................................................................................
..............................................L

........
................
........
............
......
......................
..........
..........
................
............
....................
......
............
..............
......................................
U
..........................................
..........
............
..........
..........
..............................
U
..................................
..........
..........
..........
..............
................................................................................
......................................
................................................................................
....................................
..........
............
..................
..............
............
..........
........
..........D
....................
............
........
........
..................
......
........
..............D
............
............

..........
..........
................
........
..........
..........L
................................................................................
........................................K
......................
..........................................................
..................................Q
........
........
....................
..............
............
........
................
......L
................
....................
..............
............
........
................
......L
................
........
..............
........
............
........
................
........
......
......
....................
....................
........
................
........
....................
..........L
............
......
............
................
............
..........
........
..........D
....................
............
........
......
..................
......
..............
..............D
................................................................................

............................................K
................................................................................
............................................J
................................................................................
......................................D
..............
........
............
....................
....
......................................................................$

................................................................................
........................................D
............
..............
..................................
........
..............................
..........Q
........
..............
................
....................
........
............
............
....2
................................................................................
......................................D
..............
........
................
..............
........
......
........
..........
................N
..............
........
............
..........
..............
......
......
..............
............L
..............................
........................
..
........................................V
..........
..........
........
........
............................
....................
..........D
................
............
........
........
....
..........
..............
......

........................L
................
........
..........
....................
................
..............
................
..........L
................................................................................
................................................
............
........
..........
..............
..............
..............
....
..........
..........
........................
..........
........
........
....................
..........................
..........
........
............
..............
........
..........
................
................
................
................................................................................
..........................................Q
................
........
..................
................
........
........
........
......................
......K
................................................................................
............................................J
....................
........................
....................................................
..............Q
..................
......................
..........
......
........
................

............
........W
..................
..............
..............
................
..................
..........
........
......D
..........
..........
..................
..........
......................
..........................
......L
................................................................................
............................................
............
..
..
...................................................

+
H
H NH
H++H NH
H
H
......P
......D
..
.................................................................
ClH ClH
ClB+ NH

Cl BNH

ClH ClH
......P
......D
........................
..............D
....

........
............
............
............
............................
......
..................Q
................
................
........
..................................................
....................
................................................................................
............................................L
................................................................................
..........................................
..............
........
..........
....................
................
................
........
........
..........
........
............
............
........
..................
............
........
......
....
................................................................................
..........................................Q
................................................................................
........................................
........
................
........
............
........
........
..............
........
..................Q
................................................................................
..............................................S
........
........
..............
........
................
................
................
........W
..................
..............

..........
..........
............
..........
............
........K
................................................................................
............................
..........
..........
..........................
..................
................
............
......................
..............
......
..............
....................
..
............
....................
..........
........
........
..........................\
..................
..........
........
........
.................."
..
................
........
..................
........
..
....
..
....2
..
......
..
..
......
..
....
..
................
........
........................
........
..
........

..
....
..
....2
..
......
..
......
..
....
......................................................................$

..
....................................D
..
..................................U
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................................
............U
....................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..
+..+
......+
@
.
=
..+
..@

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................

................................................................................
................................................................................
..........................................................
....................
....................................
....................
................................................................................
................................................................................
....................
........................
..............D
....

..
..............................................W
........
........
........
........
........
........
......................
....
..........
......
........
........
..............
....................
..........................
..........
................
....U
......
........................
................
......................
......................
........P
..............
..................
....................
........
........
........
......
......Q
................................................................................
........................................W
................
........
................................................
......
........
........
..................
........
........
......................
....................
..L
................................................................................
............................................X
....................................
..............
........................................................
..........
..........

..............
......
................
........
..............
............
................
......
....Q
................
......
..........
U
..............................
................................0
............
..............................
........0
..............................0
................................................................................
......................................
........
..............
........
......
........
......................
..........................
....U
................................................................................
..................................................L
................................................................................
..............................................L
................................................................................
....................................................
..........
..............
........
..........
......................
....
..........
....................
......K
......................
........
........
........
........
..............
............
........

..........
........
........
..................
......D
........
......................
....................
....
..........
........
............
..................Q
........
........
..........
......
........
....................
..........................
......
..................
..........
..............
........
........
..
..............
............
................
....U
......
................
........
..........
U
..............................
................................0
..............
................................
..........0
..........0
..........0
............
......
......
........
..............
........
........
........
................U
..........................
......

....
..........
..................
......................
......
..........
....U
..........
..............
............
........
........
..
......
........
..........
........O
........................
......................
......
........
........
................
....................L
......
........
......
..........
....................
..........
..........
..............
........
........
................................................................................
..............................................D
........
....
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................
............................
................................................................................
................................................................................
........
........................
................................................................................
............................................
..........
..................... ........................................
........................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................................
..
..................@
............0
................................................................................
................................................................................
................................
............................

................................................................................
................................................................................

......
........................
................................................................................
............................................
........................U
............................................
..........0
..........................
................................................................................
........................................................................
........................
..............D
....

Konsentrasi ion H+ juga ditentukan dari persamaan tetapan


kesetimbangan air, yaitu:
K= [H+] [OH-]
w
10-14
= [H+] 0,04
[H+] = 2,5 10-13 M
Jadi, dalam larutan Ca(OH)2 0,02 M terdapat [H+] sebesar
0,04 M dan [OH-] sebesar 2,5 10-13 M.
b. Asam Lemah atau Basa Lemah
Kebanyakan senyawa asam atau basa merupakan asam lemah
atau basa lemah. Berbeda dengan asam kuat yang terionisasi
seluruhnya menjadi ion-ionnya, asam lemah hanya terionisasi
sebagian di dalam air. Hal itu menunjukkan bahwa dalam ionisasi
asam lemah terjadi kesetimbangan antara ion-ion yang dihasilkan
dengan molekul asam yang terionisasi. Untuk asam lemah,
konsentrasi ion hidrogen dalam larutan ditentukan oleh tetapan
ionisasi asam, yang dilambangkan dengan K . Jika ditinjau suatu
a
asam lemah monoprotik dalam air, HA yang hanya menghasilkan
satu ion hidrogen pada reaksi ionisasinya. Persamaan
kesetimbangannya sebagai berikut.
HA(aq ) ..H+(aq ) + A-(aq )
Tetapan ionisasi asam (K) dari reaksi ionisasi tersebut adalah:
a
[H+
][A-]
K=
a
[HA]
Berdasarkan persamaan ionisasi asam dapat dilihat bahwa
[H+] sama dengan [A-]. Dengan demikian, tetapan ionisasi asam
menjadi:
[H+
][A-]
K=
a

[HA]
[H+][H+]= K[HA]
a
[H+]2 = K [HA]
a
[H+]=
aK [HA ]
Keterangan:
K= tetapan ionisasi asam
a
[HA]= konsentrasi asam lemah
Panduan Pembelajaran Kimia XI SMA/MA

Harga K menunjukkan kekuatan suatu asam. Semakin besar


a
harga K, maka semakin kuat asam tersebut. Sebaliknya, semakin
a
kecil harga K, maka semakin lemah asam tersebut. Kekuatan
a
asam juga ditunjukkan oleh derajat ionisasinya, yang dilambangkan
dengan a. Derajat ionisasi asam lemah bergantung pada harga K
a
dan konsentrasi larutan asam. Untuk mengetahui hubungan antara
derajat ionisasi, K dan konsentrasi asam, kalian tinjau kembali
a
persamaan kesetimbangan HA.
HA(aq) U
H+(aq) + A-(aq)
konsentrasi mula-mula: a M
terionisasi: a a
aa
aa
konsentrasi kesetimbangan: (a - aa) aa
aa
Pada kesetimbangan, konsentrasi HA dianggap tetap karena
konsentrasi HA yang terionkan sangat sedikit dibandingkan dengan
konsentrasi HA yang tidak terionkan, sehingga dari persamaan:
[H+]
maka, aa
a2a2
=
=
=
aK [HA]
Ka a
aK a
a2 = a
2
K a
a
a2 = aK
a
K
=
didapatkan: aa

[HA]
Berdasarkan persamaan tersebut, semakin besar konsentrasi
HA yang berarti bahwa larutan semakin pekat, maka harga derajat
ionisasinya semakin kecil. Sebaliknya, semakin kecil konsentrasi
HA yang berarti bahwa larutan semakin encer, maka derajat
ionisasinya semakin besar.
Selain asam monoprotik, kalian juga telah mengenal asam
poliprotik. Bagaimanakah proses ionisasi asam poliprotik? Asam
poliprotik adalah asam yang menghasilkan lebih dari satu ion
hidrogen dalam larutannya. Sebagai contoh adalah asam karbonat
(H2CO3) dan asam fosfat (H3PO4). Asam karbonat dapat
menghasilkan dua ion hidrogen, sedangkan asam fosfat dapat
menghasilkan tiga ion hidrogen. Jadi, proses ionisasi asam
poliprotik berlangsung secara bertahap sehingga terdapat lebih dari
satu harga K. Kita ambil contoh proses ionisasi pada asam karbonat
a
Larutan Asam dan Basa

................................................................................
......................................D
..............
..............
................
..........................................
................
..........................................
........
............
................
............................
......
..........
......
..........
....
................................................................................
............
+
2[
H ][HCO ] [H+] [CO ]
3 atau 3
==
Ka1 Ka2
[HCO] [HCO-]
23 3
................................................................................
................................................................................
....................................................
..................U
..............................................
................................................................................
..............................................
................................................................................
....................
................2
..@
..............2
....
..
.
=
............................

D
..+
..2
@
........2
..@
..

..
......@
....2
@
..D
......2
@
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................
................U
........................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................
....

......................................................................$

..................E
........@
....................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................
....
a =
........@

................................................................................
..................a.............................................................
.........................................................................
..
........................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................
..............................
................................................................................
................................................................................
..............................................................
..................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................
..........................+
........................
..............D
....

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................
................
..
....................
....................+
..................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................
.............................. ....+
............
..D
............
..
....
..
..
......................0
..........................................................
..................................
..................................+
..............................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................
................................ ....+

..
..E
..
..
..
....
..
..
............................0
.................................... ............
..................................
....
......................................................................$

..+
..............+
..............................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................
..
............................................D
................................................................................
............................................................
......................
....................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................
......................
..........................................................................
............................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................
................................................................................
..........D
..............................U
........................+
..................
........D
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................

..............................................................................
..........................................................O
........................
..............D
....

..........
................
....
............
..........
............
..........
................Q
..............................................................................
......................................................................
..................P
................................................................................
............................................................................K
................................................................................
................................................................................
........................J
................................................................................
................................................................................
......
................................................................................
................................................................................
....Q
................................................................................
......................................
................................................................................
..............................................................................N
................................................................................
................................................................................
..........Q
................................................................................
................................................................................
......P
................................................................................
................................................................................
..............Q
................................................................................
................................................................................
N
...................................................."

....................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................................
....
......................................................................$

................................................................................
........
................................................................................
................................Q
................................................................................
..............................................J
................................................................................
........................................W
........
..............
............
........................
..........
........
............
........
........K
........................
........
............
..........
..........................
..........
........
..........L
......................
............
......
......
..............
............
........
..........................
..........
................
..............
........
............
........
..............
........
........
....Q
..........
........
..............
........
..........
............
......................
..............
......D
............
........................
..........
..........
................
....................
........

................................................................................
........................
......................................
. ....................................
................................................................................
..................................Q
....................
........
..........
............
........
........
................
............
......P
......................
........
........
....................
..........
........
........
..........
........P
....................
........
............
......................
........
....................
..........
......X
................................................................................
..........................................Q
................................................................................
....................................................W
................
........
............
............
........
......
......D
........
............................
........
........N
..................
........................
............................
............
....................
........
................
......L
............................................................................D
......................
........

............
........
......X
....................
............
............
................Q
................
..............
............
..................Q
..............
........
........
..............
........
........K
..................
............................
..........Q
..................................
..........
............
......................
................U
........
..................
............
..................
......J
..............
..........
..............
............
......X
........................................................L
..................
..............
..................
........
..........J
..................
..........
..........................
................U
................................................................................
..........
....................................................................
..
....................................L
................................................................................
..
........................
..............D
....
........................................

..
..........
..............Q
..........
........
............
......
..............
............
............
......
......
................
......................
............
..........
....
........
..............
........
................
............
..............
..........
........
..+
..............
........
..........
......................
........
..............
........
........
..............L
............
..............
........
........
............
........
............
............
......J
................................................................................
....................................Q
..................................................................
..........
..............
..................................
........
........
..........

..................
..................
..........
..................
........
..........Q
..............
........
........................
......................
..............
..........
..
....................................................................W
..............
......
............
............
..........
..............
............
..............
....O
................................................................................
..........................................Q
..............
........
......
..
........................
..........................................
..............
..
..
..
............
..+
......................Q
..+
..........
..............Q
............
....
........O
........K
................................................\
................................................................................
Q
..................0
............

........
......
..+
......
......
..
......
..
......
..
......
..
......
..
......
..
......
..
......
..
......
..
........
..
........
..
........
..
........
..
........
..
........
..
........
..
........
..
........

......
......
......
......
..
............
........
........
......
........
..........
................
................
..........
....
..............

........
............W
........
................
............
..................
........
..........
..............
..............
............U
................................................................................
..................................................J
................................................................................
....................................................U
........
........
..................
............
......................
..
......................................................................W
..............
......
............
............
..........
..............
............
........
..........W
............
........
....................................
..........
..............
..............
..............
....
......................................................................$

......
..
................+
......................Q
......
....................................
....
....
....
............................O
........K
....
....
................................................\
............
............................................................0
................................0
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................................
............
........
......
..+
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................
..
......................................................................W
................................................................................
..............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

....................
..
..
..

......
............
......
......
..+
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
................................
................................................\
................................................................................
Q
................0
........................
..............D
....
................................................................................
........................................
................................................................................
............

Contoh Soal 5.3


Pada kurva di atas terlihat bahwa titik ekivalen pada saat pH
di bawah 7 yaitu pada pH 5,28. Untuk menunjukkan titik ekivalen
dapat digunakan indikator metil merah (trayek pH= 4,2 - 6,3).
Larutkan HCl 0,4 M dititrasi dengan larutan NaOH. Ternyata
titik akhir titrasi tercapai bila 25 mL larutan HCl memerlukan
100 mL larutan NaOH. Tentukan molaritas larutan NaOH!
Penyelesaian:
V asam = 25 mL
Vbasa = 100 mL
M asam = Vbasa Mbasa
0,4 25 = 100 Mbasa
Mbasa =
25 0,4
100
..
Mbasa = 0,1 M
Contoh Soal 5.3
Pada kurva di atas terlihat bahwa titik ekivalen pada saat pH
di bawah 7 yaitu pada pH 5,28. Untuk menunjukkan titik ekivalen
dapat digunakan indikator metil merah (trayek pH= 4,2 - 6,3).
Larutkan HCl 0,4 M dititrasi dengan larutan NaOH. Ternyata
titik akhir titrasi tercapai bila 25 mL larutan HCl memerlukan
100 mL larutan NaOH. Tentukan molaritas larutan NaOH!
Penyelesaian:
V asam = 25 mL
Vbasa = 100 mL
M asam = Vbasa Mbasa
0,4 25 = 100 Mbasa
Mbasa =
25 0,4
100
..
Mbasa = 0,1 M
Untuk lebih menumbuhkan semangat inovasi, kreativitas, dan
berpikir kritis, lakukanlah percobaan berikut.
Percobaan
Tujuan:
Menenukan molaritas larutan asam dengan cara titrasi asam
oleh basa yang sudah diketahui molaritasnya.
Alat:
1.
Buret dan statif
2.
Gelas ukur
3.
Erlenmeyer 3 buah
4.
Pipet
Bahan:
1.
Larutan NaOH 0,1 M secukupnya.
2.
Larutan HCl .. M, sebanyak 30 mL.

3.
Indikator fenolftalein
Cara Kerja:
1.
Isikan larutan NaOH 0,1 M ke dalam buret.
2.
Ukur masing-masing 10 mL larutkan HCl .. M ke dalam
3 buah erlenmeyer.
3.
Teteskan 2 tetes indikator fenolftalein ke dalam masingmasing
erlenmeyer.
Panduan Pembelajaran Kimia XI SMA/MA

................................................................................
....................................
................................................................................
....................
..
................................................................................
................................................................................
......
..
........................................................................
..
................................................................................
............................
........................
........
....................
........................U
..............................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................
......................
................................................................................
................................................................................
..................
..............................................................
....................
................................................................................
................................................................................
..............................
................Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
....................................................................
........................
..............D
....

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................
..............L
..
................................................................................
....................................L

................................................................................
............
..
................................................................................
................
................................................................................
......................D
................................................................................
................................................................................
..............
................................................................................
............................
................&
..................(
........%
....
......................................................................$

..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........
..
................................................................................
..................................... ..........................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
............................................................
..
..............................................................................
. ..............................................
................................................................................
............................
........................................................
..............................................
....................................
A
........................................
..............................
A
........................................
A
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............
........................
..............D
....

..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................
..
................................................................................
................................................................................
............................................
..............
........

......
..
..............
................................................................................
..............................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................
..
................................................................................
..................................W
..................
..
................................................................................
................................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................U
..............................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................
....
......................................................................$

............
................................Q
........................Q
..............................................................\
....................................Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....
......................
................................................................................
................................................................K
......................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................................
................................................................................
........................................................................L
................................................................................
....................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................................
..................................
..........
............Q
....

........................................W
................................................................................
..................................................Q
................................................................................
......................................
................
......
........
..................
........
........
......
........
................
........L
................
..................
................
..................
........
......
........
............L
................................................................................
..................................D
................................................................................
..................................................J
......................
............
........
........
..........
....................
..........
......
......J
..............
........
..........
..................
................
..............
..........................
........
......
......................
............
..........
..............
................
..........S
....................................
....................

..............................
..........
......
....Q
........
............
..........................
........
....................
..............
........P
................................................................................
..............................................
................................................................................
............................................Q
......
........
..........
..........
..............
....................
....................
............
....Q
..........................
..........
..............
..........
..........
........
..............
..........
....
......................................................................$

..
................................D
............
............
..........
..........
..........
............
........
....................J
................................................................................
..............................................Q
..............
................................
......................
............
..................................K
............
........
..............
....
........
..
..........
............
........
....................Q
....
..........
..........
......................
..............
............
..............
............Q
....................
..............
..................
........
..............
........
..............
..........U
................................................................................
..........................................D
....
..............
..................
..............
..........
........
..............
................
....D
....................
..............
..........

..........
........
......................
..............
............
........
........
........
........
......................
....
........P
................................................................................
........................................J
................................................................................
............................................Q
................................................................................
............................................
..............
..........
......................
........
..............
......
................
....................Q
................................................................................
..........................................V
....................................
..
............................................D
..................
..........
..............
..................
..........
..........................Q
..........
......
..................
............
........................
..............
........
........K
............
..............
..........
........
........
................
........
......................Q
................................................................................

..............................................D
........
....................
..........
..............
....................
................
..........
............Q
..................
..........
....................
....................
..........
........
......
........
..........
........
......
........
............
........
......................
..........
............Q
................................................................................
....................................Q
..............
........
........
............
........
..........
..................
......
......
........W
................
..........
................
....................
........
........
........
..............V
......
..........
..............
..................
..
................................................................................
......................D
..............
..................
......

..............
........
................
........
........K
............
........
........................
..........
........
............
............
............Q
..................
........
....................
..............
......
................
............Q
................................................................................
....................................Q
..............
..........
........
....................
........
..................
........
......P
..................
................
..........
..................
..........
..............
..........
....U
........
......................
..............
..............
..................................
..........
............Q
....

....................
U
......................................
......................
. ........................................
..................
................
......................
..........
..........
............Q
..................
................
................
................
........
..........
................
................................................................................
..........................................D
....................
........
........................
......................
....................
..............S
......................
........
......................
........................
....................
..........D
............
......................
..............
........
........
....
..........
............Q
....................
........
........
................
........
....................
......
....
......J
................................................................................
....................................P
..........
..............
............
..............
..........................................
. ....................

........
......P
........
........
......................
..........
................
............
..............
......D
................
................
..........
..............
....................
......................
......D
..................
........
..........
........
..................
........
..........
............W
........................
......................
........
..........
................
......................Q
................................................................................
............................................D
................................................................................
..............
......................
..........................
......................
..............
........
............H
..........
................
......
......
........
........
................
........
................
..........Q
................................................................................
........................................W
..............
............
..............
..........................................
. ......................................
................D
........

........
......................
..........
................
............
..............
......P
..........
................
..........
..............
....................
......................
......P
............
........
................
........
..................
........
..........
............W
........................
......................
........
................
..............
................D
................
........................
......................................
..........
................Q
..............
......................
......................
....
..............
..................
........................N
..............
..
................................................................................
......................D
................................................................................
........................................Q
................................................................................
........................................J
......
......
..........
..............
......
..........
............
............

......................Q
................................................................................
..........................................W
........
........
..................
................
..........
............
..........
..........
............Q
....
......................................................................$

..................
................
................
................
........
..........
..........
..........Q
........
......................
..............
........
............
......................
..............
......P
................................................................................
................................................Q
................................................................................
................................................Q
......................
..............
........
........
....
..........................
..........................Q
......
........
........
........
................
............
........
................
................N
................................................................................
................................
......D
................................
..................
............
..............................
..............................
. ..............
........
......P
..................................
. ................................
............................D
..........
..............
..................
........
............
..........
....

..................J
........
........................
......................
........
..........
............
....................L
........
........................
............
......................
....................
........
......D
................................................................................
............................................
................................................................................
......................................D
........
..........
..................
..........
..............
........
........
........
........
......W
................................................................................
..........................................Q
................
..........
....
..............
..................
................
............
....
..........
......
..........
..............
..................
..............W
................................................................................
................................................L
................................................................................
......................................D
..........
......
........
......................
........
..............
............
............
......J
..........
........

............
........................
......................
........
........L
................................................................................
..........................................N
..................
..................
................
..........
....
........
..................
........N
..............
..........
....................
..............
........
........
............
........
........
....Q
................................................................................
..........................................K
....
..............
..................
..............
............
........
........
........
........
....U
................................................................................
..............................................Q
....................
........
............
........
............
..........
..................
........X
....................
..........
..............
..................
..................
..............
......J
..........
............................
..........
......
........
..............

..................
........W
..................
............
................
......................
........
..........
......
......D
......................
........
......................
........
..........
......
........
....................D
................................................................................
....................
..................................
..........
............Q
....

..
..................................................D
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................
..
................................................................................
......................D
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....
........................U
..........................................
............................... ................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................................
......
................................................................................
................................................................................
......................
..................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

..............................
....
......................................................................$

Secara umum, harga pH larutan penyangga dari campuran


asam lemah (dimisalkan HA) dan basa konjugatnya (A-) hanya
dipengaruhi oleh konsentrasi asam lemah dan konsentrasi basa
konjugatnya, yang dinyatakan dalam persamaan berikut.
[asam]
[H+] = K u
a [basa konj ugat]
Jika konsentrasi asam dan basa konjugat dinyatakan dalam
mol per liter larutan, maka dari persamaan tersebut diperoleh:
mol asam lemah/volume
[H+] = K ..
a mol basa kon jugatt/volume
atau dapat ditulis:
mol asam lemah
[H+] = K ..a mol basa kon jugat
Dari persamaan ini, kalian akan dapat menghitung harga pH
dari suatu larutan penyangga yang mengandung campuran asam
lemah dan basa konjugatnya.
Suatu larutan penyangga dibuat dengan mencampurkan 100
mL larutan CH3COOH 0,1 M dengan 100 mL larutan
CH3COONa 0,1 M. K a CH3COOH = 1,7 10-5. Hitung pH larutan
penyangga tersebut!
Penyelesaian:
Untuk menentukan pH larutan penyangga tersebut, kalian
hitung dulu mol asam dan basa konjugatnya secara
stoikiometri menggunakan rumus n = M V, maka diperoleh:
mol CH3COOH = M V
= 0,1 mol/L 100 mL
= 10 mmol
mol CH3COONa = 0,1 mol/L 100 mL
= 10 mmol
mol CH3COO=
mol CH3COONa
= 10 mmol
Contoh Soal 6.1
Kesetimbangan Ion dalam Larutan

mol asam lemah


..........
......
mol basa konjugat
................................................................................
......D
......................................................................
................................................................................
..................
..
................................................................................
......................D
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................
..................................U
......................................
..................... ..........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................
mol basa lemah
........................
mol asam konjugat
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................
....
......................................................................$

............................

..............
..................
............
............
........................
....
../
................................................................................
................................................................................
............................................................
........................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................
..............
........9
................................/
..........O
..................................................../
..........O
..................................O
..........O
............................
............
..........................................
............O
.......... ..........
..............
........ ........0
......................................
..................................
....................................
................................................................................
..............
..

..............
..................
..........
..........
..............
..........
....Q
........................................L
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................
..................................
..........
............Q
....

..........
............
........
..............
..........
..................
........
..................Q
..............
....................
............
..........
........
............
................
............
......
............
............
..................
..........
........
....................
................
......P
........
............................
..................
..............
..................................
..........Q
..................
..........
............
............
......
..........
..........
............
..............L
..............
..................
..............................
..........
....................
..............S
..............................................
............
..................
..........
............
..................
........
..........
..........K
................................................................................
............................................W

..............
......
........
................
......
....................
................
............Q
..................
............
........
................
..............
....
..........
..............
......
................................................................................
................................................
............................................................
..............................
................
......D
................
..............
..................
..............
..................
..
............U
................
....................................
......................................
................................................................................
................................U
................................................................................
..................................................D
................................................................................
............................
........
......
..........................
............
......
........
..........
..........
..........
..........Q
......
..........
....................
............
................................

............
............L
..............
........................
U
............................U
......
..........
........
..........................
................
..........
..................
........D
......................
..................................
........
......
........
............
....................H
................................................................................
..............................................P
........................
......................
........................
........
......................
..................Q
............................
........................................................................
..............K
............
........
......
..........
........
................
............
........
..............W
........................
......................................
..............
..............
..............
......
................................................................................
............................................Q
......................
..........................................................
..........
..........................D
......
........

................
..........
........
..........
........
................
............
......D
........................
......................
..............
..............
......
..........
................................................................................
................................D
............
............
............
................
....
..........
..........
....
..........
......
......X
........
....
........
........
........
..........
..............
..................
................
......D
................................................................................
..........................................K
..............
..............
..................
..................
................
........
............
..........W
................................................................................
................................................E
....
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................
................................................................................
................................................................................
........................
..............................................................
................................................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................
......................................................................
................
................................................................................
....................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................................
..................................
..........
............Q
....

..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................................
....................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................
..
..........................................................V
................................................................................
................................................................................
..............................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................

....
......................................................................$

..............
............
................
..........
....................
........
............
..........D
................................................................................
................................................
................................................................................
..........................................D
........................................
........
..
..................................................................W
..........
........
..............
........
........
........
......
........
........
........N
..................
..................................
..........
......
........
......................
..............D
..............
............
......
..................
..........
........
............
............
........P
................................................................................
..............................................Q
..............
..............
.................................
................................................................................
..........................................D
..........
................
......................
............

......................
..........................
..........
..............
..........
................
............
......
..........
....
..............
......D
..............
....
......
............
..........
....
............
........
........
..........
..........
....L
..................
............
......
................
..
....................................................................W
..........
........
..............
........
........
..........
......
........
........
........W
..................
....................
................
..........
......
............
..........................
................................................................................
..................................................K
..........
..................
........
......................
..............
......
....................Q

................................................................................
................................................L
................................................................................
....................................................L
..............
......................
...........................................
......................
..............
..........................................
......
........................
................
............
......
........................
......
....
......
..............
................
............
......
................
......................Q
......................
..............
....................
......................
....
..........
............Q
................
....
..............
........
....
........
..
......
......................
............Q
................
........
......................
............
........
..............
..........
....................
..........
........P

................................................................................
..................................................D
................................................................................
................
................................L
........
..........
......
........
........
..................
....................
..............Q
........................
..............
........
................
........
......
..
......
............
......Q
........
..........
..........
........
................
..........
......
............
..................................
..........
............Q
....

..
....................................................................K
..........
........
..............
........
........
........
......
........
..........
......D
..................
....................
..................
..........
........
............
............
........P
................................................................................
....................................................N
..........
................
............
......
............
......
........
..........
................
..........Q
......
........................................
..........
......
......
......
......................
............L
..............
..............
..................
. ..................................
................................
......................................
............
......
..............
........................
......................

..........Q
....................
......................
......
..........
..............
................
....
............Q
................................................................................
............................
..........
............
....................
..........
..........
........
..........
......
................L
................................................................................
....................................................V
................................................................................
..............................................K
........
..................
....................
................
........................
..............
......J
................................................................................
..................................................D
..............................
..
......................................................................K
................................................................................
....................................D
..................
..........
..................
....................
......
......................
............L
......
......................................
........
......
......
............
......
..........

........
..........
................
............
......
................
..........
..............
....................
....Q
................................................................................
..................................................
..........................
. ................
..
....................
................................
U
..................................
......................
..
..........
........................
................
......
............................
..................
....................
..........
..................V
..........
..........
......
................
..........
..............
....................
........
........D
..............
................
........
........
......
..............
................
........
..........
......K
................................................................................
................................................V
........
..............
..................

..............
....................
............
..........
..........
......J
..............
........
........
..........
......
........
..........
..................
..................V
..........
......
..........
....................
....................
........
..........
....
........
........K
..................................
..
..........................................P
................................................................................
......................................K
................................................................................
....................................................V
............
......
....
......
......
......
....................
........
............
........................Q
....
......................................................................$

................................................................................
....................................................Q
..........
....................
........
..........
......
............
........
........
..........
....Q
........
............
..........
..........
..................
........
........
............
..........L
..........................
........
..........
..........
........
..........................
..
....................................................................W
........
..............
..........
........
....................
..........
........
........
......Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......
................................................................................
..........................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................................
............
................................................................................
............................................................................

................................................................................
................................................................................
............................................................
............
............
................................................................................
....................................................................
................................................................................
................................................................................
......................
................................................................................
................................................................................
....
........
................................................................................
..............................................
................................................................................
................................................................................
......
................................................................................
................................................................................
..........
............+
@
..
......
.... ............................................................................
..........................................................
........
................................................................................
................................................................................
......................................................................
..................................
..........
............Q
....

......X
Z
..
..
.
................................................................................
....
Z
..$
..
................
..
.
........................................................................
....................
................................................................................
................................................................................
....................................
............................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................................-..............
................................................................................
.......................................................................... ......
..............................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................

..........................................
..............................................................................

....
....+
@
..
..$
@
....
..............

..
....................................................................K
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................
....................................................................
................................................................................
................................................................................
..............
......................
................................................................................
..................
................
....................
..............................................U
................................................D
................................................................................
..........V
............................
.
................................................................................
.................................................................. ............
....
Z
....+
++ ..........................
>%
.... ....@
....
.
....
...
....
Z

......
........

......
......
....
......

.......... ......
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................................
................
................................................................................
............
..........................
..........
....+
..

+
..
.

..................................
..........
............Q
....
E
....

..+
....................................................................
........................................................
..
......................................................................K
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
..........................
............
................................................................................
................................................................................
....................................
................................................................................
....
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................
..............................................
......................................................................
................................................................................
....................

............
................................................................................
....................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......
......................................................................$

..
......................................................................Q
........
....................
..............
........
......
..........
............
........K
................................................................................
..........................................Q
................................................................................
..............................................D
..................
..............
............
..............
..........
........
..........
..........
....U
......
..............
..............
......................
........................
..................
........P
..........
........
............
..........
..........
..........
..........
..........
........
......D
....................
................
............
........
............
..............
........
............Q
....................
................
..
..................................................................Q
..................

............
..................Q
................................................................P
................................................................P
..............
........
..........
................
......Q
............
........
..........
..........
..........
................................................................
........
........
..........
........
........P
................
..........
........
..........
..........
....O
......
..............
..........
..............
........P
..............................................................L
................
........
......................Q
..................................................................K
..................................................................Q
............
..........
........
..........Q
....................
..........
................
........D
....................................................................L
..............
................
........
..........
..........K
..................................................................
..........
..................
..............................
........
......
................
..................
..........K

................
......
................
........
........
..........
..........
................
..............X
................
..................
......
................
..........
..............
................
..................J
................................................................................
..........................................Q
................................................................................
......................................K
................................................................................
..........................................................D
........
................
..........
........
..............
..........
........
..............
..........
..........
..............
..........
........
....................
..........
........
............W
................................................................................
............................................D
................................................................................
..................................................W
..................................
..........
............Q
....
................................................................................
..............................

................................................................................
................................
..........
................................................................................
..........
......................U
..............................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
\
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......
....
....@
..........................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................
........................................................
............................
........
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................
U
....
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................................................

..........................................................
............V
....................................V
..........................
......S
........................Q
............................
............................
................................................................................
..................................
................................................................................
..........................................
........................
................................................................................
................
......
......................................
....
......................................................................$

............
......................................................
V
................................................................................
..
................
........................
............................................................................
..........................
......
................................................................................
..............................................................
..
..................................................................Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........
................................................................

.
................................................................................
................................
U
....
................................................................................
......................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................
................................................................................
................................................................................

......................................................................
..................................
..........
............Q
....

........................
................................................................................
..........................................
............
................
smol/L s mol/L smol/L
..........J
............
..................
........................................................................
................................................................................
............................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................................

U
..
................................................................................
........Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........
................................................................................
................................
......
................................................................................
................
................................................................................
..........................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................
....
......................................................................$

..
....
....
........P
....P
....R
......
....
..............
......
............P
..../
....
......X
H
............................
........
................................................................................
....................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................
............................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........
........................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
......................................
................................................
..............
........................
............
..........................
................................................................................
................................................................................
................
......S
..
..................................
..........
............Q
....

................................................................................
........................................
....................................
....S
................................................................................
..................
........> ......
......................................................................
................
................................................................................
..
....................
..
................................................................................
............
......
................
......................................................................
................................................................................
....................
..
................................................................................
................................................................................
..................................................
..
................................................................................
..........
....
....
................................................................................
............................................................................
..........V
..
................................................................................
..............................................D
................................................................................
............................................................
................Q

..
................................................................................
....................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........
......................
....
......................................................................$

..
................................................................................
................................................................................
....................
........................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................
..
................................................................................
................................................................
..
................................................................................
..........................
................................................................................
..............
..
................................................................................
..................................
..
................................................................................
................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................
............................
................................................................................
..........................................................W
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................
........
................................................................................

......................................
................................................................................
................................................................................
....
..................................
..........
............Q
....

..............L
..
................................................................................
....................................L
................................................................................
............
..
................................................................................
..
..
..............................................................................0
..
................................................................................
0
..
................................................................................
..0
..
............................................................................0
..
......................................................................0
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................
..
................................................................................
....................Q
................................................................................
............................L
..........................
........................
..........................
..........

..................................................................
..............................
......
....................................
......
..................................

......
....................................
......
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................
..
................................................................................
......................
................................................................................
......................D
..........................................................................
................................
................................
......................
....
......................................................................$

..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......
..
............................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................................

.................................................................................
................................................................................
.............................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................................
..................................
..........
............Q
....

..
................................................................................
..................................W
..................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
......................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................
....
......................................................................$

................................................................................
............................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................
..............
....................................Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................................
................................................................................
................................................................K
................................................................................
........................................................................L
................................................................................
......................................................................
..............L
........................G
................................L
......D
......................O
..............L
..................................L
....................Q
....O
................L
..................L
..........L
........................G
....

............................................................................Q
......................................................................G
..............
............
....................
..............
........
......
....
..............
............
................................................................................
................................................
................................................................................
..................................................W
................................................................................
......................................V
................................................................................
..........................................Q
..............
..................
....
..........
......
............
........
..........
......
........P
................
..................
........
............
..........
............
................
............W
............
......................
................
................
..................
........
..............
................................................................................
..............................................L
........
..............
................
............
......................
....
..........
................
............
..........
..........

......................
..........................
........
..............
.........."
................................................................................
................................Q
........................
................
........
........................
..........
......................K
....................
................
........
............
........
................
....D
........................
........
..........................
................
..................
........
......D
..............
................
............
........
....................
............
................
........V
..................
................
..............
............
............
........
............
............D
..........
..................
......................
....
......................................................................$

..
....................................G
..
..........................Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................H
................................................................................
..............................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................
..
............Q
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................

................................................................................
..........................
..
..............L
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................
........................G
....

................
..........
........
............
..................
........
............................
..........K
................................................................................
................................................L
..........
..............
........
................
............
..................
..........
..............Q
............
................
......................
........
..................
..............
..........
..............U
..........
............
............................
................................................................................
..........................................Q
..........
................
........
..........
..........
..........
..........
........
......
......
......K
................................................................................
....................................................
................
..................
................
........
..................
......
..........
............
..............................................
............
................................................................O
................................................................................
............................................D

..........
....................
............
............
..................
....................Q
..............................................................
..................
..............
..........
..........Q
..................
......................
......................
..........
..........
................................................................................
..................................Q
........
................
............
..................
..................
..............
......J
......................
....
........................
..........
..................
............
..........V
......................
....................
......................
............
..............
..............
........O
................................................................................
................................................V
................................................................................
..........................................
..
..........G
........
............
........................
........
............
........
......................
......L
........

................
............
............
..........
......
......
..................
........X
................................................................................
..........................................W
................................................................................
....................................................Q
..................
......................
............................
........................
..........
........V
..............................................................................
..............
............
..............
........
....................
......................
..........P
........
..........
..........
........
..........
........
............
..................
......
......L
........
..............
........
............
..............
........
..........
..................
............L
................
..........
..............
....................
........
................
........
..........D
..............
......
..............
........
......

..............
......
................
..............
............L
............
............
..............
........
................
............
..........
........
........
............O
..............................
................
............
................
............
..........
..........
......L
................................................................................
..................................................L
..........................................................................
................
..........
..........Q
................
............................
............
....
............
..............
......
................
................................................................................
..................................................L
................
......
..........
........
..............
............
........
..................
......
........D
........
..........................................................
..........
....
......................................................................$

....................
..............
........
......
....
..............
............
............
........P
................................................................................
..................................................
................................................................................
......................................................Q
..........
........................
............
..........
............................................................K
................................................................................
......................................................D
..................
........
..........
........
........
..............
........
........
............
..........L
................................................................................
......................................
................................................................................
..............................................J
..........
........
..................
................................................................................
..........................L
......L
............Q
..........G
..............L
..........Q
........N
..................V
....................Q
........P
..........K
........................O
................................
......................................J
............
..........V
........................Q

............Q
........................O
..................P
......................K
..........................O
................................
......................................J
............
..........V
......................................W
............................Q
............Q
........................O
..............P
........K
......................O
....................
..........................J
............
..........V
..........J
................................................................................
....................
................................................................................
..................................Q
................................................................................
................................
..........................
............
..............
................
..........
................
......
..........................
..H
..........
................
..............
......
................
........
..
................................/
..
................................../
..
....................

......
../
..
............
..............N
..
............D
..
..............................................J
..........
..
......
........
..
........
........L
..
..........
........V
..
........
........U
..
........K
........................G
....

....................
..
................................................................................
..........................L
....................................................
..
................
..........................
..
..............
..........
............
..........
........
............
......
........
................
..........
..........................
........D
................
..
................................................................................
........................W
..........................................................
..
................................................................................
......................J
......
..........
........................
............
........
............
............
........
....................
..........................Q
................Q
........................X
..........
..................Q
........................X
..........
..........X
................X

..........
..........
..........
......
....U
..........
......
....U
....................
......
....U
................
....U
..........................
..........................
..........................
..........................
......................................
......................................
......................................
......................................
........................
........................
........................
........................
....................
..
................................................................................
................"
..
..........
......................
........
........
....................
............"
..
..............
....................
........
..................
............
................
..
..................................G
..........................
............
............
....................
........
..........
......H

................................................................................
................................................W
................................................................................
....................................................D
................................................................................
......................................................L
................................................................................
............................................
........
..............
..........
......
........
......................
..........
......
..........
........W
................................................................................
........................................Q
................
........
............
..............
............
....................
....................Q
................................................................................
................................................G
..........................
....
..........
........
........
............
..........
........
..............
....Q
........
....
......................................................................$

..
....O
......
..................
............
............
........
........
............................
..........D
................................................................................
..................................................
......
..................
..............
........
..........
......................
..........P
..............................
..........
..
........
............
............................
............
......
............
........
..........P
..................
..............
......
............
..............
............
............
........Q
........................................
..
........
............
............................
............
......
..........
........

..........P
..................
..............
......
........
......................................
............
............
....Q
........
..........
......
..
................................................................................
......................................D
................................................................................
............
..
..........L
............
..................
............
............
........
........
..........................D
............
......
........
........
..........................
..........
................
..............
......X
................................................................................
................................................P
............................
..
........
............
............................
............
......
............
........

..........P
................................................................................
......................................D
..........
..........................................
..........................................
..........
....Q
................
......
........
..........
............
..........
........
..............
............L
................................................................................
....................................D
..................
............
................................
....................
......
..
........
............
............................
............
......
..........
........
..........P
..................
..............
..............
..................
........
......
................
..L
............................
..............
........
............
........
..................................
......
..
................................................................................
......................................D
..............
..........................
..............
............
............

..........
......
........
....
........
..................................
......
......................
..........
............
..........N
................
..........
............
..........
....................
..............
..................
............................................................................
..
..........................K
........
........
........
..................
............
............
........
......H
..........................................
......
....................................
..........
..............
......X
..........................
........
..........
..................
..................................
..
........
............
............................
............
......
............
........
..........P
................................................................................

......................................W
........
........................G
....

..
........
............
............................
............
......
..........
........
..........P
................................................................................
......................................Q
....................
......................................................G
......H
....................L
..........P
....................L
......................G
..........K
........W
......U
....V
........W
......U
....V
........W
......U
....V
........W
......U
................W
....O
........................W
......................W
..........L
......................U
..................W
......D
..........................................L
..................................................U
..................S
..........
............D
........................V
....................Q
..........................................D
..........................................Q
............................................................................
..........
..........
..........................

..................
............
............
......................
..........
..............
........V
................................................................................
................................Q
............
................
..............
......
..................
..............
........
............W
................................................................................
..........................................Q
................................................................................
......................
........................................
............
............
................
......................
........
..........
......J
..........................
........
................
........
..........
..............
......
......Q
....................
..........
..........
..............
..........
........
................
..........
..........
..................
......
..................
..
......................O
................................................................................

..................................P
................................................................................
......................................................Q
............
............................................
............................
..........................
..........S
....
......................................................................$

................................................................................
..................................................D
................................................................................
................................................
..............
................
........
........
................
............
......
............
............"
................................
........
..................................
........................................Q
........
........
................
................
........
....................................
....................
..............
..........
............
........
..........
........................Q
............
..................
........
................
........
............
..............
................D
................................................................................
................................................N
................
................
............
..........
..........................
............
..........D
..................
........
..........
............
..........
..............
..............
..............
..........L
..........

..........
..........................
..............
....................
..............
..........L
........
......................................
............
............
....................................D
................................................................................
........................................Q
......................
............
..........
........
..........
........................
............
......K
................
..............
........
............
..........
................
..........
........
..................
..............
..............
........
............
....................
................
............
......D
..............
........
................
............................................
..............................
......Q
................................................................................
................................................O
........
..........
..............
..................
......................
............
..................
......J
................................................................................
................................................D
................
..........
..............
............

............
........
..............
........
..........Q
................................................................................
................

................................................\
................................................................................
................................................O
..................................................
........
..............
..................
............
........L
................................................................................
..........................................O
..........
....
........................................
............
................
..........
........
..........Q
......................
..................
................
......
..........
..........
........
................
........
............
..................
................
........
......................
........
........W
..........................................
............
........................
........................G
....

..
....................Q
........
............
..................
........X
....................................................................S
............
........
............
........
............W
................................................
................
..........
........................................................................
............................................................................
..........
........
........
................
..........G
..................
..............
........
........
......L
............
........
..............
........
............D
............
..........
............
....................Q
..........................
........
..........
..............O
............
........
..........
..........
..............
......K
............
..............
..........
........
..............O
............
..........
............
......................
....L
................

..............
..............
........N
..........
..................................
......................
......
............
........................
............Q
......
........................
................
..........................
......
..............
........
..........D
........
......................
............................
............
................
............
............O
................
......................
..................................
..................................................Q
........
................
......................
........
......................................................................D
............
................
........
........
........
........
................
....................
........N
....................
..................
..........................
..............
..............................
..............O
............
....................
................
............
............
................
..............

........Q
................................................................................
..............................................D
......................
..................
............
..............
................
........
........
..........P
............
........
........................
..................
..........
................
......................
..................
..............................................
........
........................
..........
............
..........
..........
..........................
..................................
..........G
..........
............
............
..............
..............
............
............
..............
......J
..........................
............
................
........
................
............
......Q
....................
................
........
..................
..
..............L
................
............
................

........
..................
........
............
..........
........
..................
................
............
................
................
........
......
....U
................................................................................
..............................................N
......
................
......
........
..............
........
..........
..................
..................Q
......
........
..............
........
..................
................
............
..............
............L
..................
................
..............
............
................
....
........
................D
....
......................................................................$
................................................................................
................................................................................
........................

....................
............
....
..........
....................
..........
........
................
................................................................................
................
................................................................................
..................................Q
..........................
................................................................................
..................L
............
............
............
..............
..................
..............
..........D
........................
................
......
......
......................
........
................Q
................................................................................
..............................................G
................
..............
..................
................
..................
............
........
..................
......................................................
........................
......
....
..
..
..
..........
............

....
......
..
......
..
....
....
................................................J
................................................................................
................................................................................
................G
................................................................................
............
..........
..................................
............
..........
..........
............
..........G
................
............
........
................
..........
..............
........
................
......K
............
..................
................
........
................
................
........
..........J
............................
..................
............
..........
........
............
................J
................................................................................
........................

............
..................
................
......
......................
................
..........G
..............
..................
................
........
............
............
....................
........P
................................................................................
..............................................Q
................
............
..................
........
..................
....................
..........Q
................................................................................
......................................................Q
................................................................................
................................................J
................................................................................
................................................
............
............
................
........
............
..........
....................
........V
............
................
..............
..................
..............
................
............
......J
..................
....
..........
........
..................
..........
..........
..............
............W
..............................
..............
............................

..................
........N
........................
........
......
..........
..............
........
........
..........
........X
................................................................................
........................
........................G
....

..
................L
................................................
................
............
............
............................Q
..............
................
........
............
..............
................
..............
........
..............O
................
........
..................
..................
..................
..........V
........................
..................................
............
..........
..........
............
..........G
..............
....................
..................
..................
..........
....................
......H
......................
........
............
..............................
................
............
..........W
..............
..........
............
........................
................................................
....Q
..........
....................
........
............
..............................
..................
..........G
................................................................................

................................................
..
......................N
........................
..................................
............
............
..............
........W
..................
............
..................
........
........................
..............
............
................................................................................
..................................................J
..................
............
............
........
....................
............
..........D
....................
..............
........
................
..........
............
..................
......D
..........
....................
........
......................
......................
........
..........Q
..................................
......................
......................
............
................
........V
......................
..................................
..
..................D
........................
................

............
........
..........
..................
..........D
............
..........
............
......................
..............
....................
......X
........................
......................................
............
..
........................................................W
........................
................
............
............
..........
..........
................Q
............
......................
..............
....................
....
..........
............
..........G
..................
..............
............
............
..................
........................
....O
..............
........
..................
..............
............
......................
............Q
....................
..............
......
..............
........
..................
..............
......Q
................................................................................
................................................L

................................................................................
........................................................
................
............
..........................
........
........
..........
............
................O
................................................................................
......................................J
................................................................................
..............................................J
........
......................
........
............
..............
........
......
..........
............Q
......................
............
........
..........
................
........
......................
........D
................................
............
........................
......
............
..............................Q
................................................................................
....................................................S
......
..................
..........
....
......................................................................$

..
........................................................................Q
........................
................
............
..........
........
..................
..........Q
......................................
............
........................
..............
....................J
..............
........
..........
............
............
......
........
............
....................Q
................................................................................
..............................................U
................
..................
....................
..............
..............
........
..........Q
................................................................................
..............................................
........
..................
................
......................
..........
......
................
......Q
..................
......................
........
..................
..
..............................................G
........
..............
............
............
..............

..............
................
........K
............
............
........
........................
............
................
..........
............
............
..................
............
............
..........
............
............
............
......D
..............
........
..............
................
........
..................
..........
..........N
................................................................................
..............................................N
................................................................................
......................................
..........
........................
............
............
..........
..................
..........Q
................................................................................
......................................Q
............
..
....................................................J
................................
............
............
........
......................
....
........P
............
............
........
............
..............

............
......
..................
......L
................................................................................
................................................D
................................................................................
..........................................V
......................
........
..........
............
..................
..........................
............
..................
........
............
..............
....................
........
................................................................................
............................................G
........
............
............
........
............
..............
..............
..............
..........K
............
............
..........
........
......................
........
................
............V
................................................................................
....................................................Q
................
............
......
......
..........
..........
..................
................
........K
................
................
............
..........
........
......................
........

............V
................................................................................
................................................N
................................................................................
................................................S
..............
............
........
........
............
............
........
......................
......D
........
................
....................
....................
..
..................................................G
..................
....................
..................
..........
........................
..........P
............
............
............
..........................
............
........
................Q
................
..............
..............
........
........
..................
............
............
........W
............
..........G
....

................
............
..................
..................................
............
..........Q
................................................................................
....................................................
................................................................................
..................................................L
..............
............................
..............
..........................
..........
..........D
................
............
................
......
................
..............
..................
............Q
......
................
..................
........
..........
................
......
............
..........
........W
................
........
................
..............
..............
..............
........
............
........Q
....................
................
........
............
................
................
....L
....................
....
..........
..........
........
..............
........
........Q
..........................

......
................
..........
..........
............
........
............O
..............
........
................
..............
......
..................
............
......
..................
..............
........
..........
....................
..........
..........
................................................................................
................................Q
............
................
..............
............
..........
..........
............
........N
........................
............
........
..........
............
..........
............
........
........K
................................
..................................................................
......................Q
................................................................................
......................................................
............
................
........
........
..............
..........
..............
............
............K
..........................

..
............................................................E
..........
............
............
........
............
......
..............
..................
..........D
........
......................
........
............................
............
............
....................L
................................................................................
......................................................P
......
................
............
............
..........
............
............
..............
..................
....Q
..............................................................
..
........................O
................................................................................
............................................D
........
..............
............
..............................
......
......
....................
......K
................................................................................
................................................P
..............................
............
............
............
..............
..............
..............
............L
................................................................................

....................................................G
............
............
........
..........
........
..............
..............
..............
..............
........P
........
......................................
......
..
........................E
................................................
......................
......................................
........N
........
..............
............
..............................
......
......
....................
......K
..................
........
..........
............
........
......................
............
..........P
..............................
........
..................
............
............
..........
..............
......H
................................................................................
..................................................O
....
......................................................................$

..........
......
....................
................
..........
....................
........
..........P
..............................
................................................................................
........
........W
................................................................................
..............................................J
................................................................................
................................................
................................................................................
..................................................
................................................................................
....................E
........W
........................O
........................E
......................O
................................S
..................................L
............................O
..................V
............................................
................L
......................................
..................................L
........................................D
................................X
............................Q
......................O
..............................L
........................................D
............................L
................L
....................................
..................................L
........................................D
..........................................X
............I
........................O
..................................Q
........................................D
............................L
................L
................................................................P

................................................................................
................................................G
........
........
..................
........
..............
........
......
........
................
........J
............
......
..............
............
............
..............
......
..............
............
................
................
................
..........
........
................
..................
......
......J
................
..........
................
......
..........
................
......
..................
........N
........................
........
..................
......
........
............
..................
........
..............
........
................
........
..........
........
........
..............
..........D
..........
........
............
........

..........
..........
..........
..........
........
..........Q
............................
..................
..........
................
........
................
......Q
................................................................................
............................................Q
............
........
................
............
........
..........................
......
......Q
....................
................
..................
..........
......
............
..............D
..............
................
..........
....................
........
..........
........
......
..................Q
............
........
..........
..............
..........
........
............
..............
........N
................................................................................
......................................D
........
........
........................G
....

..........
..........
..........................
..................................................
................
..............
......
..............
................................................................................
......................................................
..
....................R
..
..........Q
..
..................P
..
..............................Q
..
............[
..
........D
..
..................................................................
..
........
............O
..
..............L
..
....................Q
..
..........G
..
................L
..................................................
................................................................................
..........................................Q
..................
........
..............
............
................
..........
............
............L
............
............
..............................
............
........................
....................Q
....................

............
..................
..................
............
............
........W
..................
............
......
..........
..........
........
....................
......
......D
..................
........
....................
..................
....................................
..........Q
..................
......................................
............................
............
........
..............O
................
........
................
..................
............
......................
..........Q
................
......
....................
........
..................
............
........
..............O
................
..................L
..............L
..............O
............Q
...................O
..........G
....
.
. ..............O
..............L
..........
..........

..........................
..................
....................
................
................
........................
......
................
............
............
................................................................
..........................
............
................................................................................
..................................
......W
..
................................................/
..
................................................../

....
......................................................................$

..
....................
......
../
..
....................................D
..
..........
........V
..
............
..............N
..
..............
..............Q
..
..............................................J
..
........
................
......
....6
....
..........................V
..........
..
....................
................
........
..
........
........L
..
................
................
....6
..
..................
................
........
..
......................................
..
............V
..
........
....2
....................
..
............................................................................L
..

................................................................................
............................Q
......
....
..........
......................
................
....
..........
............Q
................
..............
......
........
..........
................
..
................................................................................
......................Q
............
..................
..................
..............
..........
..........
........V
................................................................................
..............................L
..........
..............
..........
................
..
................
......
....
......
....
..........
......................
................Q
....................................
......
................
............
................
................
......
....
..............
....
..........
........
..................U
................................................................................
............................

..............
..........
......................
............
............................
......D
..............
..................
..........
................
..
........................................................................L
..
................................................................................
..............................V
............
..................
............
....
....
......
......
........
..........Q
................................
................
................
................
..
................
........
............
........
............
................
....
........P
..............
................
......
..........
............
......................
..........
................................................................................
......................Q
............
....
....
......
......
..............
..............
......

..............Q
............................................................
..........
..............
................

........................G
....

....................
..
................................................................................
"
..
......................
..........
....................
..............
..............
............Q
..................
................
........
..................
............
..........G
................
................
................
........
........
......
..
............................L
..................
............
............
........
....................
..................
..........Q
................................................................................
..........................................O
................................................................................
....................................................
..
............................................L
............
................................
..........
..................
............
............
..................
............
........

....................
..................
................
................
................................................................................
................................................L
................................................................................
................................................Q
......
..................
............
......................
......
......
....
..........
............Q
................
................................
. ..........
..................
............
........
........
............
..................
......
........
........
............Q
................................................................................
........................................Q
..................
..............
......................
............
................................................................................
.........................................
..
................................V
................................................................................
......................................
........
..................
............
..............
............
......................
..........
............Q

........
............
..........
......................
............
......
................
..................Q
..........
............
..............
..............
..............
..................
......
......................L
..............
..........
............
......................
..............
................
............
....U
................
..................
..
............
. ....................
..
..............
................................................................................
..........
..................................
............
......................
..............
................
............
......
................
......................................
...........................................
..
................................L
............
....................
..................
..........
............

........
..................Q
....................
........
............
....................
........
....................
..............
........P
......................................
..............
..............
..................
......
..........
......L
....
......................................................................$

..............
........
..............
................
............
......................
......
......
..H
................................................................................
............................................D
............
............
..............................
. ..............................
................
................................................................................
........................................
............
......................
..............
................
............
..............
......
..........
................................................................................
.....
..
....................................W
..................
............
............
......................
..............
................Q
............
........
....................
..........
......
..........
..............
........
..........L
................
..........................
....
..........

............
............................
........N
................................................................................
..........................................J
................................................................................
..................................................P
................................................................................
..............................................P
........
..............
................
..........
............
................
......................
............W
................................................................................
..............................................Q
................................................................................
..........................................L
................
............
......
..................
........................
..
........................L
..................
............
............
........
................
..................
..........Q
................................................................................
................................................W
..................
............
..............
........
..........
..
......................N
................................................................................
......................................D
................
..........
..............
..................................................
..............O
................

......................
........
....................
..............
................
..........G
............
........
................................
................
..........................
....
........P
........................
................
............................
..................
........
....................Q
..............
......
..................
..................
............
..................
..............J
............
........
................
..............
............
............
..............
....X
..........................
....
..........
......
..........
..........
..................
........
........
..................
........N
........................
................
................
........
......
..........
..............
............W
................................................................................
........................................................Q
........
............
........

......................
..................................
..........
..................Q
....
........................
......................
................
................
..................
................
................
..................
......................
..................
................
........................Q
................................................................................
........................................
............
..........G
....

................................................................................
..........................................D
................................................................................
..............
..
................
..............
..........
..............
......
..........
............
............
..V
..........
......
..................
..
................
......................
..........
..........
..............
..........
........
..................
..........
..............
............
........
..........
................
......
........
........
..
................
..............
..........
..............
......................
..........
..........N
............
......
..................
..
................L
..................

............
............
..................
................
................
......X
..............
..........
............
..........
..............
................
..................
..........G
............
....................
..........
......
..........
..................
......
..........
......J
..................
..........
..............
................
................
..............
....W
................................................................................
....................................................J
....................
......
..............
........
..............
..................
..............
............
................................................................................
........................................Q
....................
..........
..........
........
................
......
............
................
............
................................................................................
........................................Q
..............
......
............
....................
........
..........
..................

................
................
............
............
..
................................................................................
............................P
..............
......
..
......
..............
............
............
........
......................
..........
....
........P
..............
..............
..
......
........
............
............
........
......................
......
....
........P
..............
........
..
..........
............
..............
............
............
............
....................Q
............
..
......................................................
............
............
..................
..........
..............
..............
........
..........

................................................................................
............................................
..........
............
..............
..........
........
........
............
..............
................
................
............
..................
..............
....................
......
..................
........P
................................................................................
..............................................D
..........
............
....................
......
............
................
................
..........
......J
................................................................................
..........................................Q
................................................................................
......................................N
..................................
............
....
......................................................................$

..........
..........
..........................
..................
................
............
......................
..............
......
..............

....................
..
................................................................................
......................W
......"
..
..................
........
..............
............
................
........
..............L
......
...................."
..
................................................................................
..
............
............
..
..........L
..
..................,
..
................................................................................
............................D
..........
..............

................Q
..
............
............
............

............
................
............
..........Q
................
....
............
..............
......
................
....
..
......
......
..............
........
........
......................
......
............
......................
..
................................
............
......
........
..................................
........W
................................................................................
..............................K
................................................................................
................................G
..............................
..
........
............
............
......................
........
......................
....Q
............
......................
..
......
............
......................
..........
..........
..
................................................................................
..
..
..............
..........
................................................
........
..
........................
........

......
..........
..................................
............
..
............
..........
......................
..........
..........
..
..............
........
..........
......................
..........
........
..
........
..........
................................
........................
..
........
........
......................
..........
..........
..
......................
............
............
..
........
................
..........
....................
............
............
......L
..............
..
..........
............
..........
................
......................
..........P
..........................
......................................
............................
..
..................
..........
................
........................
..........Q
..................
............
..............

..............

........................G
....

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................
..............L
..
................................................................................
....................................L
................................................................................
............
..
................................................
..........
..........
............
............
......D
..............................................
..
......
..............J
..
......
........
..
..............O
..
............6

..
......
............
..
................................................................................
........................Q
........................................................
..
................................................................................
......................P
..............
........
..
................................................................................
......................N
..................................
..........
....U
..
......
................
............
............
........................
..........N
................................................................................
..................U
..
................................................................................
........Q
............
..
................................................................................
....................
............................................V
....
......................................................................$

..
............
..................
............
..............
........
..................
......D
..............................................
..
................................................................................
..................
..
................................................................................
..................V
..
......................
........
..............
................
............
....
........P
..............
........
..
....................
............
................
........
..........
..............
..H
..........
....U
..
......................
..............
......
....
..........
..............
........K
..............
..........W
..
................................................................................
................................K
............
..
..........................V
..
..............................W
..
..........................U

..
............................V
..
................................W
..
..........
............
........
......
............................
........
......
..........P
................................................................
..
....O
..
..........L
..
....O
..
..............
......U
..
......D
..
................................................................................
........
..
..................V
..
................L
..
........................V
..
..............................................Q
..................
............
............
........
....................
............
........U
............
..
............
..
............
..
............
..
............

..
............
..
..................
....................
..........
..........
................
............
..............D
............................................................
..
......................V
..
................L
..
..........................V
..
....................L
..
..............V
..
................................................................................
..................................D
................................................................................
................
..
......S
............X
..
......Q
........................J
..
................U
........................G
....

..
................................................................................
........................Q
....................................................
..
................................................................................
......................P
..............
........
..
......
................
............
............
......................
......
......
..H
..........
..............
....
..
................................................................................
........................W
..........
............
..............
....O
..
................................................................................
......................N
..................................
..........
....U
..
................................................................................
....................
..........
....
..................
........
..............K
....
................................................................................
................................G
..........................
..
......S
..
........K
..
......X
..
........D
..

........W
..
................................................................................
..................................W
..................
..
................................................................................
................................
..
................................................................................
........................Q
..............
......
............
............"
..
................
..................
..........
..........
..........................
..........N
........
..............
..................
..
..............
..........
..................
....
........
..........
....................Q
.............."
..
................................................................................
................................"
..............
..........
........
..................
....
......................................................................$

......................................
..
................................................................................
....................................L
................................................................................
............
..
................................................................................
................................................................................
....................................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
..
..............................................
U
..
........
..
..............
..
..........
..
....6
..
........O
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........
..
................................................................................
................................................................................
..............................................................................
..
................................................................................
................................................................................

................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................................
......................................,
....

..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................
..
................................................................................
..........................
......
........................................
..................................
................................................
......................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................................................
....................................................................
..
......................................................................
..
........................................................
..
....................................................................
..
..............................
....
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................
................................................................................
......
............................................................................U
................................................................V
..................................................................W
................................................................U
..........................................................................U
..
................................................................................
..................................W
..................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................................
..
................................................................................
................................................................................
............................................................E
............................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................................................
..
..................................
......
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................
......................................,
....

..........................U
..
................................................................................
....................................L
................................................................................
............
..
................................................................................
........................K
............
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..
................................................................................
............................Q
..........................................
..................................................................
..
......................................................................
......................................................................
......................................................................
........................................................
..
..........................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....
...
................................................
............................................................O
....................................................O
..........................O
..
........................................................
....................................................
..........................

................................................................................
................................................................................
........................................................
................

..
................L
.................................................O
.................................................O
...............................................O
....
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..
....................
..................
..................
................................................................................
..............................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................................
.
...
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................
....@
....@
....@
........
..........L
............
............
............
........................
................................................................................
................................................................................
........................
................................................................................
........................................
........U
....

..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............................................
................................................................................
....................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................
........
U
............
..
........
....
....
..
......
......
................................................................................
..................
..
............................................
............................................................
..................................................................
................................................................................
............
..
................................................................................

............................
..........
................................................................................
............................................
................
..
..............................
..
..............................
..
............
....
......................................................................$

................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..............................................
................................................................................
................................................................................
........................................
......................................
..........................................
....................................
..................................
................
......................................
................................
........................................
................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..
U
..........
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..................................................
................................................................................
................................................................................
............................................................................
................
........U
....

..
................................................................................
..................................W
..................
..
................................................................................
................................................................................
........
..
........
..
............................................................................
......................................................

..................................................
....
.......
.......
....................................
.....
................
....................................
................................................................................
................................
................................................................................
................................................................................
..............................................................................
................
.....
................................................................................
................................................................................
................................................................................
.......................................................
....@
....@
....@
........
..........L
............
............
............
........................
................................................................................
........................................................

................................................................
..
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
.....................................................
....
......................................................................$

..
................................................................................
........................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..........................................................................
..
........................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
..
..
......
........S
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
........................
U
....
................
........U
....

................P
..................
....................
......
........
..............
........
..................
................
............
........
..........................
................................................................................
..................................................................D
..................................................
................................................................................
K
..............................................
....
......
..................
................................................................................
........................................................P
....................................
................................................................................
............................................................
................................................................................
............................................................
................................................................................
......................................................
......J
................................................................................
................
................................................................................
......................................................................
............
............
..................
............
..............
............
........
....................
........
..........L
................................................

................................................................................
............................................................X
................................................
................................................................................
..................................................................Q
........
............
........
..............
............
..........
..
......
..............
..............
................P
................................
................................................................................
................................................................
....
..............
..................
..........
........................
..........
........
......................Q
............................................
................
..............
..........................
........
..................
..........
..................Q
................................................................................
........................................................
................................................................................
........................................
................................................................................
..............................................................Q
................................................................................
............
................................................................................
..........................................................................

................
........................
..........
........
..................
........
................
............
..........
..........P
......................................................
................................................................................
............................................................D
................................................................................
....................................................................
......
................................................................................
..............................................................
................................................................................
......................................................D
................................................................................
............................................................X
..................................................................
..........
............................
....................
........
..........................
....................L
................................................................................
........
....
......................................................................$

................................................................................
......................................................Q
................................................................................
..
................................................................................
............................................................J
................................................................................
..................................................................Q
..............................................................
................................................................................
........................................................Q
..............................
................................................................................
..............................................................X
................................................................................
..............................................
................................................................................
......................
................................................................................
..............................................................X
................................................................................
..............................
....................
............
................
......
................
........
..........
....................
........P
................................................................................
..........................................
................................................................................
........................................................Q
....................................................
................................................................................
....................................................................
......
........................
............

......
........
................
......
............
............
..............
........P
..................................................................
................................................................................
..............................................................
................................................................................
..
................................................................................
......................................................
..........................................................
................................................................................
......................
................................................................................
..........................................................
................
........................
..........
........
............
......
..........
............
............
..........
........X
........................
................
............
............
..............
................
..........
..................
..................
....
..........................................
................................................................................
............................................................J
............................................................................
................................................................................
............................................................D

..................................................................
......
..................
..............
........
......................
......
................
..........
..............
............
....................................................................
................................
............
........
......................
............
....................
..........
..H
......................................................
................................
............
........
......................
............
................
..........
......L
......................................................
............
............
..................
........
........
..........
..........
........
..............
........D
......................................................
....
....
....
....
......
......
................................................................................
..........................................................Q
................................................................

................P
....

............
......................
............
........
..........
........................
..............
..................Q
................................................................................
..............
............
..................
............
........
........................
..............
....................
..........L
................................................................................
....................
................................................................................
............................................................
................................................................................
................................................................L
....................
................................................................................
............................................................D
................................................................................
..............
................................................................................
......................................................N
..............................................
................................................................................
................................................................
......................................
......................................................................
......................................
................
......P
......................................................
..........................................
..........
..............
..........................
..........

................
......D
................................
................................................................................
..............................................................
................................................................................
....................................................................
....................................
................................................................................
............................................................X
..............................................................................
................................................................................
..........................................................
..............
........
..........
............
..............
........
....................
....................
........
....Q
..............................
....
......................................................................$

........................................................
......................
....
..........
................
..............................
........
..............
............
..........
................
....................
............
..........
........
......................
................
........L
....................
................
..............
............................
......
..
....
..................
......................
........
............................................................................
..............
......
............
..............
..............
................................................................................
..........................................D
................................................................................
..............................................
................
............
................................................................................
................................................
........................
............
................
........................
..............
....................
..........

........D
............
..........................
..........
..........
....
..........
..............
..............
................
............
................
........................
..............
..........
..........
......................
................................................................................
........................................
..............
..............
....
..........
........................
....................
................
..............................................
................................
......O
....................
..........
................................................................................
......U
................................................................................
..................................Q
................................................
................................................................................
....................................................Q
....
................................................................................
......................................................
..............
..............
..........
..........
............
......................
................

..............
..............
..........................
..
......
..................
..............
..............
......
........................
..........
..........
........
......................
................................................................................
..............................................L
..............
................
................
......................
..........
......................
....................................................................G
..............
..........
........................
....F
..........................D
....

......................
..........
................
......
..............
....
..........
..................................W
................................................................................
........................F
................................................................................
................................................
................................................
....................
..........
..
..............
..........
..........
....................
....................
....................
..........................
................................
......
..............
..........
......
............
....
......
....................
....
....
......................
..............
....
......
..........
..............................
..........................
........L
............................
....
..................
..............D
..............................................................

..........................
..........
......................
................................................................................
............................
......................
................
..
......
........................
....
............
..........
........V
............
................
..........
..............
................................................................................
..................................................
..............
........
......
..........
......
................
..........
..........................................................
................
........L
..............
........................N
................................................J
..............................J
......................................................P
................................J
....
......................................................................$

..........V
$
..........................
........................
........................
....
............................
....
..................
......
......
....
....................................
....
..........................
....................
..
........................................
....
......
......
....
%
..................
......
......
......
....
......................................
......
....
....................................
....
......................................
..
..
..
................
&
................................
'

..........................................
..........................
......
....
........................................
(
..................................
..............
....................
..............................
......
......
....
......................
..
..
..
..
....
..
..........................
......................
......
....
......................................
....
..
................................
....................................
....
..
..............................
......................
....
....
..
........................................
..
)
....................................................
......
....
..............................
..............................
..........V
*

........................
......................................
................................
....................................................
........................................
....
........................................
+
..............................
..
......................................................
............................
..........................
....
..........................
....
..............................
......
......
......
....
..........................................
......
..............
..........................
..............................................
........................................
..............
,
......................................
..
............................
....
..............................
......
....
..........................
......
................
....
..................................
....
..............................
..
..........................................
..................................
.

..................
............
..........
..............................
....
..
............................
..............................
....
....
....
....
....
............................
......
......
..............
..................................................
..
............................................................
................................................
............................
....
....

..........G
5
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
......
....
......................................
..............................
....
....................................................
..........................
/
..............................
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....................................
......
......
....
............................................
......
......
................
......
....
..........................
......................

....
......................
....
....................................
0
........................
..............................................
......
......
......
....
......................................
..
..
..
............................
1
..................................
..
........................
2
................................
............
..
..................................
..............................
..................
3
....................................................
......................................................
..........................
..........................................
....
....
....
............................
..................................

............

..................................
............................
......................................
....
..........
......................................
....
..........
..........................................
..............................
....
....
....
....
......
....
..........................................
..........................
................................
6
..................................
..........................
..............
..............................
..........................
......
......
......
....
........................................
7
............................
....................................
..................
..............................
..................................
..
............................
....
....
..........
........................................
................................................
..............................................................
......
....
....................................................
....

................................................
....
....
......................
....
..................
....
....................................................
..................................
..............................................
....................................
........................
....
......................
:
..................................
3DQGXDQ
................................3HPEHODMDUDQ
.....................................................LPLD
........................;,
............6
....0$ 0$
....................

................
................................D
................................................................................
............................................................................Q
..............................................
........U
..........O
......P
........U
......P
........D
......P
........
................................L
..............
....................V
..............P
..F
..
....
..
....
................P
..O
..
..
..
....
................P
..P
..
........@
..
....
............Q
..E
..
....
..................
....
..............................
..J
..
....
..
....
........Q
..U
..
..
..
........Q
..V

..
..
..................
....
............Q
..W
..
........@
..
....
......................
..X
..
....
..........
....
..........P
..D
..
....
..
....
................P
..N
..
........@
..
....
..............P
..H
..
....
..........W
..L
..
....
..........
....
........Q
%
..
..
....
......P
..U
..
..
..................
....
..................P
..\
..
........
..
....
....................P
..V
..
........@
....

..........P
..U
..
....
..
....
............P
..X
..
....
..
....
............P
..P
....
........@
....
........................
..H
..
..
..................
....
........U
)
..
..
....
..........U
3
..
..
..................
....
..............P
..U
..
........@
..
....
..................P
..G
..
....
..
....
............P
..D
..
..
..
....
................P
..H
..
......
..
....
............P
..I

..
........
..
....
..........P
..H
..
..............Q
+
..........
....
............P
..R
..
....
..
....
..........P
..Q
..
....
..
....
....G
,
..
....
..........................
....
............P
..U
..
....
..........
....
..............P
..E
..
....
..
....
..........P
<
..
..
..
....
..............Q
....

........U
..........O
......P
........U
......P
........D
......P
........
................................L
..............
....................V
............P
..G
..
........
..
....
....................P
..I
..
........@
..
....
..........P
.
..
..
..
....
............P
..D
..
..
..
....
..........Q
&
..
..................
....
......U
..O
..
......
..................................
....
..........W
..R
..
..
..........
....
............Q
..U
..
..
..
......P
..U

..
..
..................
....
..........P
..P
..
........@
..
....
..............P
..D
..
....
..
....
..........P
..L
..
....
..............P
..X
..
....
..
....
................P
..J
..
..
..
....
..........Q
..Q
..
..
..........................
....
..................P
..R
..
..
..
....
............P
..D
..
..
..
....
................P
..G
..
....
..
....
......Q
..H
..
..

..
................P
..S
..
........@
..
....
........O
..L
..
..
..
....
............P
..E
..
..
..
....
..............Q
1
..
..................
....
............Q
2
..
..
....
..........P
..V
..
....
..........
....
..............P
..G
..
....
..........
....
............D
..W
..
....
..........
....
................P
..X
..
........@
..
....
..............P
..R
..
........@
..........
....
......................P

..U
..
....
..
....
................P
..P
..
........@
..
....
......................P
..D
..
....
..
....
..........P
..D
..
....
..
....
........Q
..Q
..
........@
..
....................................
..J
..
........
..........
....
..........P
..H
..
....
..
....
..........P
..K
..
....
..........
....
..............P
..E
..
......
..
....
..............P
..X
..
....
..........
....
..........P
..V

..
....
..
....
..............P
..P
..
....
..
....
..............P
..H
..
..
..................
....
....
......................................................................$

........U
..........O
......P
........U
......P
........D
......P
........
................................L
..............
....................V
......J
..Q
..
..
..
....
..........P
..H
..
....
..
....
..............P
..L
..
..
..........
....
..............P
..F
..
..
..
....
................P
..U
..
......
..
....
..........U
6
..
..
..................
....
..........P
..O
..
....
..
....
..........O
..D
..
....
..
....

................P
..F
..
......@
..
....
..............P
..H
..
........
..................
....
............D
..X
..
......
..........
....
............P
..E
..
....
..
....
........K
..Q
..
....
..........
....
..........O
..E
..
....
..........
....
........Q
..L
..
..
..
....
..........P
..K
..
....
..
....
..........P
..P
..
....
..
....
............P
8
..
....
..................
....

..............P
9
..
..
..
....
............P
:
..
....
..
....
........Q
..H
..
....
..
................P
..U
..
..
..
....
............................................................S
................................................................................
......................
..........O
................L
................L
..........O
................L
................L
..........O
................L
................L
......P
......P
....Q
......P
........P
....Q
......P
......P
....Q
..O
....
............
,
....
..............
6
....
..............
..D

....
..............
.
....
..............
..H
....
..............
..H
....
............
..X
....
............
..J
....
..............
..U
....
..............
..L
....
............
..L
....
............
..V
....
..............
..J
....
............
1
..
..............
..D
....
............
..D
....
............
..U
....
..............
..O
..
..............
3
....
..............
..H
....
..............
..H
....
............
..E
....
..............
..Q

....
............
)
..
..............
2
..
..............
............................................................S
..............Q
....

................................................................................
......................................&
..D
................
....D
........V
......P
..................D
....................L
....E
..E
................
..................
....
..,
,

........
....................
..................
....
........
......

........
....................
................
..
....U
....
........
....................
................
..
....O
....
........
....................
................
..
........
......

........
....................
......
........
......
....2
........
....................
................
........
......
....

........

....................
..................
......
............................
..............
........
....................
..................
......
................+
................
........
....................
..................
......
........
......

........
....................
..................
......
......

....
........
....................
..................
......
........
........

........
....................
..................
......
........................
..............................
........
....................
..................
......
..)
..
........
....................
..................
......
......
....

........
....................
..................
......
........+
........
........
....................
..................

......
............
............
......
....................
..................
......
............+
............
......
....................
..................
......
......................
..............................
......
....................
..................
......
........
......

......
..................
..................
......
....6
....
......
..................
..................
......
......

....
..
......
..................
..................
......
........

......
..
......
..................
....................
......
......
....
......
..................
....................
......
....1
....
......
..................
....................
......

......................
............................
......
..................
....................
......
..........+
..........
......
..................
....................
........
........

....
..
......
..................
....................
........
......
..
....
..
......
..................
....................
........
....
....
......
..................
....................
........
....2
....
........
......
....................
..
....
....

..
................
....................
..
....
....
....
..................
............................................................S
....
......................................................................$

..................................................................U
................................................................................
............................................................................D
..........................P
....Q
....
....
,

....
....
..
....
..
....
..
....
..
....
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
..
....
..

..
....
..
....
..
..
....
....

..
....
..
......
..
....
....
..

..
..............

......

..
....
....
....

..............
..............
..............
......
..
....
....

..............
..............

......
..
....

....
..............
..

....
..............
..............
..............
....
..............
..............
..............

......
....
....
....
....

..
..............

......
..............
..............
..
..............
..............
..............
..............
......
..

..............
..

......
..

..

..

............................................................S
..................................................................&
..............W
........V
........D
..............................................S
..........................O
..........................Q
..........
........L
..............Q
..........Q
......................................D
............
....................
..................
......
........................W
................
....................
..................
......
................................D
............
..................
..................
....
............................W
........
..................
..................
....
........................W
........
....................
..................
......
............................W
................
....................
..................
......
....................................D
............
....................

..................
......
..............................D
....6
....................
..................
......
..............................W
........
....................
..................
......
......................................D
............
....................
..................
......
....................................D
........
....................
..................
......
..................................D
............
....................
..................
......
..............................W
........
....................
..................
......
............................D
....6
....................
..................
......
..........................W
................
....................
..................
......
..................................D
............
..................
..................
....
..............................W
........
..................
..................
....
............................W
..............
..................
..................
....
..........................W
........
..................

..................
....
..............Q
....

..............W
........V
........D
..............................................S
..........................O
..........................Q
..........
........L
..............Q
..........Q
..............................W
................
....................
..................
......
......................................D
............
....................
..................
......
..................................W
........
..................
..................
....
................................D
............
....................
..................
......
........................D
....6
....................
..................
......
......................................D
............
....................
..................
......
........................D
......U
....................
..................
......
......................W
..........
....................
..................
......
..............................D
......+
..................
..................
....
......................D
....,
....................
..................

......
..........................W
..........
....................
..................
......
........................D
......O
....................
..................
....
......................W
............
....................
..................
......
........................D
......6
....................
..................
......
..................................................
..........
....................
..................
......
................................................
....6
....................
..................
......
........................W
........
....................
..................
......
..................................D
......O
..................
..................
....
..........................................D
............
....................
..................
......
....................................D
....6
....................
..................
......
..........................................D
............
....................
..................
......
................................D
......
..................
..................

....
....................................W
........
....................
..................
......
..................................D
........
..................
..................
....
................................W
........
..................
..................
....
..................................D
....6
....................
..................
......
............................................................S
....
......................................................................$

ZZ
................................................................................
....................................X
..........................................................
YZ
................................................................................
....................................Z
..........................................................
................................................................................
....P
................................................................................
................................................................
..........L
..........................................Z
................U
..............Q
..........V
..................................H
............................................W
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
......................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................
................................................................................
................................................................................
......S
..............Q
....

................................................................................
..........................V
................................................................................
..................................
..........L
..............................
................U
....................................................................
..........................................................................
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....
................................................................................
................................................................................
....................................
..................................................
..........
................................................................................
........
..................................H
......................
..................W

..................................
..................................
............
................................
............
............
................................
................................
............
............
............
..................................
..................................
..................................
................................
............
ZZ
................................................................................
................................X
........................................................
YZ
................................................................................
................................Z
........................................................
................................
................................
................................
................................
................................
................................
................................
................................
................................

............
............
................................................................................
................................................................................
................................................................................
............
............................................................S
....
......................................................................$

................................................................................
..............................G
................................................................................
..............................
..........L
..............................
................U
..............Q
..........V
..................................H
............................................W
........................
..................
......................
................
..
....................
................
....
....................
..................
....
....................
..................
..
....................
................
............
........
..........
..............
..............
..........
........
........
........
........
........
........
............................................................S
ZZ
............................X
..............
YZ
............................Z
..............
..............Q
....

................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................
....
......................................................................$

................................................................................
..$
......
....
..........
........
..............D
..................................................O
..
........................D
......%
......%
......(
......&
........%
............L
..
................................................................................
................................................................................
......................................
..
..............................
..................................D
..
........................D
......(
......&
......&
......'
..
......L
................................................................................
..........................
....................................................D
..
........................D
....................................................
..
......L

..
................
1
..
..........
F
9
....................................,
..
........................D
..............................................................................
......L
.......................................
.+
....
..
............................
............
..
..................................................
..
......L
..
......................................
......................................................D
..
............................
..
........................D
..
.+

....
........................O
......&
......$
......................................L
..
........................D
................................
......................................L
................................................................................
................................................................................
................................................................................
....................
..........$
....

......
..................................................P
............Q
..
........................D
......'
......'
......$
......(
........$
..
......L
................................................................................
................................................................................
....................
........................................G
..
........................D
..............&
................(
......%
............L
..
................................................................................
............................................................................
..
................................................................................
..............................
......................................,
..
........................D
..................................................................
..
......L
................................
..........................
......................
..........................U
..

........................D
................(
................%
................$
................%
................%
..
......L
.........3
................................................................................
..............................................
....
......................................................................$

ISBN 978-979-068-717-2 (No. Jld lengkap)


ISBN 978-979-068-719-6
Harga Eceran Tertinggi (HET) Rp.11.495,

Anda mungkin juga menyukai