Anda di halaman 1dari 19

HMSInvincible

Versinbritnicadelataque

ElataquealaTaskForcedel30demayode1982
Unavisinexclusivamentebritnicadelosacontecimientos

PorelmagsterMarianoPabloSciaroni

Fuente:Portaaviones:ReydelosOcanos
Abogado(UniversidadCatlicaArgentina)ymagsterenEstrategiayGeopoltica(EscuelaSuperior
deGuerradelEjrcitoArgentino).ProfesordeDerechoProcesalCivilyComercialII,ySeminariode
PrcticaProfesional,enlaFacultaddeDerechodelaUCA.
AutordeMalvinastraslossubmarinosinglesesycoautordeSubmarinosextranjerosenla
Patagoniaargentina.Asimismo,escribinumerososartculossobretemasdedefensaenrevistas
especializadasargentinasyextranjeras,yensitiosdeInternet.

Elataquedel30demayode1982,llevadoacaboporavionesSuperEtendarddelaAviacinNavaly
A4CSkyhawkdelaFuerzaAreaArgentina,resultaunadelasaccionesmscontroversialesdel
conflictopornuestrasMalvinas.
Loqueaquseexpone,resultaunrelatodeloshechossegnfueronapreciadosexclusivamentepor
losmiembrosdelaFuerzadeTareasBritnica.
Esteensayo,entonces,resultaunanlisisparcializadodelossieteminutosdeaquellatarde.Nose
tomaronencuentadocumentosnitestigosargentinos,nitampocoanlisisbritnicosodeotros
pasesquesiquieraintentaranconjugarlasdosvisionesdeesteparticularevento.Solamentese
analizandocumentosoficialesbritnicos,librosqueescribieronlosprotagonistasdeloshechoso
dehistoriadoresquelosentrevistaron,ascomoseincorporantestimoniosdirectos.
Realmente,elobjetivodeestetrabajonoesarribaralesclarecimientoabsolutodelataque,ni
tampocoplantearunavisinequilibradadelmismo.Elfin,muymodesto,essolamenteintentar
relatarloquelosmarinosbritnicosdicenquesucedidichoda.Esdecir,reconstruir,enlamedida
delasposibilidades,unapartedelaverdad.
Valeindicarquemuchasvecesseconsiderquelaversinbritnicaindicabaquesehaba
impactadoalcascodelSSAtlanticConveyor(hundidodasantes),queelExocethabasido
derribadoenvuelo,ascomosurganotrasrespuestascambiantes,algunaspareciera
malintencionadas.Esperemosqueestepequeoensayotraigaaluzacercadeloqueresultala
versindefinitivadesdelaFuerzadeTareas.
Comosever,esterelatonocarecedecontradiccionesy,muchasveces,dejamspreguntasque
respuestas.Esclareceresosinterrogantes,sinembargo,quedarparainvestigacionesfuturas.

I.

Paraelgrupodebatalladeportaavionesbritnico,alcomandodelAlmiranteJohnForsterSandy
Woodward,latardedel30demayode1982discurrasindemasiadossobresaltos.
SibienelataquedeExocetquehabaimpactado(yluegohundido)alportacontenedoresSSAtlantic
Conveyorhabademostradolacapacidadargentinadeingresaralcorazndelaflota,nosehaban
tomadomedidasadicionalesparalaproteccindelosdosvitalesportaaviones,elHMSHermesyel
HMSInvincible.
Careciendodealertaareatempranaembarcada,laprimeraalarmadeunposibleataqueprovena
delossubmarinosestacionadosfrentealascostasargentinas(1),ascomounradardelaFuerza
AreadeChile(FACH)desdeuncerroenlascercanasdePuntaArenas(2)barra,consualcance
de200millasnuticas,lasbasesdeRoGrandeyRoGallegos.Enamboscasos,mslasnoticias
quepodandartropasespecialesenelterritoriocontinental(3),lainformacinrecolectadallegaba
directamentealportaavionesHMSHermesporuncanalseguro,distribuyndoseluegoalosotros
barcos.
Detalforma,secontabaconunpreavisode30a40minutos,tiempoquedemorabaunavinen
llegardesdeelcontinenteaunblancoenMalvinasosuscercanas.
PeroelsubmarinoHMSValiant,unnuclearalmandodelCommander(CapitndeFragata)TomLe
Marchand,operandoenlascercanasdeIsladelosEstados,norealizdeteccionesdesignificancia
quepudieranponerenpreavisoalaflota(4).Valeindicarque,eldaanterior,habadetectadoy
clasificadoenformaelectrnicaunradardeSuperEtendard(5).Sinembargo,informacinsobreun
posibleataqueareo(AlertaAmarilla),provenientedeotrasdelasfuentesmencionadas,arriba
las1645z(6).Cuarentaminutosdespus,sinquenadasucediera,laalertafuecancelada.
Losbuquesbritnicosenaltamar,portanto,yanoesperabanningunaaccinenemiga.
Enesemomento,elncleodelaflota,centradoenelHMSInvincible,seencontrabaaunas110
millasnuticasdePuertoArgentino,alradial080(7),conunadisposicinquedabalamxima
proteccinposibleaunataqueareodesdeelOesteyelNorOeste.
Aqu,caberecordarqueelataqueanteriorconExocet(el25demayo)habavenidodelcuadrante
Nortey,especialmente,lainteligenciabritnicahabaestimadoquelosSuperEtendarddela2da
EscuadrillaAeronavaldeCazayAtaque(nicosquepodanlanzarlosmisilesaire/marfranceses)
delComandodeAviacinNavalpodranestaroperandodesdelapistadePuertoDeseado(8).
Esteconvencimientoprosiguivariosdasmsy,tanfuerteresultaba,queel2dejunioseordena
unatropadeSBS(SpecialBoatService),abordodelsubmarinoHMSOnyx,quedesembarcaraen
proximidadesdedichalocalidadydestruyeralasinstalacionesareas.Dichamisinfuecancelada
aldasiguiente,cuandoelsubmarinoseencontrabayaennavegacin(9).
Volviendoaladisposicindelaflota,tresdestructoresconmisilesantiareosSeaDartse
encontrabanenunsemicrculoque,comounescudo,ledabaproteccin.Desdeelnortealsur,los
HMSBristol(Tipo82),HMSCardiffyHMSExeter(estosdosdelTipo42)vigilabanloscielosde
aeronavesenemigas,estandoubicadosaunadistanciaentre35y20millasnuticasdelncleo.
Comoproteccindelanillointermedio,yespecialmentedandocoberturaantisubmarina,entre5y10
millasdelcentrodelaformacin,seencontrabalafragataTipo21HMSAmbuscade,ascomoel
destructorTipoCountyHMSGlamorgan,ambosconmisilesdemenoresprestaciones.Enlas
cercanasdelaAmbuscadeoperabalafragataclaseLeanderHMSAndromeda.

Elanillocercanoyelncleodelafuerza(cuyoguadeldaeraelRFARegent),incluaams
fragatas(porejemplo,lasHMSPlymouthyHMSAlacrity)otrosimportantesbuqueslogsticos,de
desembarcoyalHMSInvincible(10).
Inusualmente,elportaavionesnotenaesedaningnbuquedeescoltacercana(11)armadoscon
losletalesmisilesSeaWolf.ElInvincibletambintenaotroproblema:esedareportabafuerade
servicioasupropiosistemamisilsticoSeaDart(12).
Elotroportaaviones,elHMSHermes,porsuparte,seencontrabaaunas7millasnuticasalnorte
delInvincible(13).
Valeagregarqueelclimanoeramalo,convisibilidadde10millasnuticas,limitadosolamentepor
algunoschubascosaislados(14).
II.
Lacalmadeldasevioalteradaalas1730z(15),cuandoeloperadordelequipoFH5(unHF/DFde
tecnologadetuboyconorgenesenlaSegundaGuerraMundial(16))delExeterdetectvocesen
espaol,enfrecuencia12.333khz.
Sibiennosepudoprecisarquedecandichasvoceso(porincapacidaddelequipo),determinarsu
procedencia,seemitiinmediatamenteunaalertarojaalaflota,antelaposibilidadqueunataque
areoseestuvieramaterializando(17).
Enesemomento,elLynxHAS.2delafragataHMSAndromeda(XZ722,llamadoafectuosamente
Arfa),conelLieutenantCommander(CapitndeCorbeta)BobMcKellarcomocomandanteyelLt.
(TenientedeNavo)LarryJeramCroftaloscontroles(enlaRoyalNavy,elcomandantedela
aeronaveeseloficialdemayorgraduacin,seaesteelpilotoono),seencontrabaenvueloaunas
15/20millasalOestedelExeter(18).
Elvueloerarelajadoylatripulacintenalatareadeproveeralertatemprana,paralocual,adems
deladeteccinvisual,contabaconunequipodevigilanciaelectrnica(MAE)OrangeCrop,
originalmentediseadoparainterceptarylocalizartransmisionesoriginadasensubmarinos(19).
Asimismo,poseainstaladounequipodecontramedidaselectrnicas.

ramoselnicoLynxenalertatempranatodosloshelicpterosLynxdelaflotalohacanpor
turnos.Elequipodecontramedidaselectrnicasnoeranecesarioparaestatareaelequipo
importanteeraelOrangeCropnuestroMAE,elcualtodoslosLynxtenanparaentonces.Erala
nicaformadelacual,desdeelaire,podamosdetectarconsuficientepreavisoalradardel
Etendard.Loshelicpteros,patrullabanentoncespordelantedelaFuerza,escuchandoparauna
deteccintemprana.Derepente,elOrangeCropdetectunradar,queeraclaramentede
Etendard.LlamamosalcontroladordelHermeseinformamosuncontactoalsur.Almismotiempo,
unodelosbuquesalertsobreelradaryconfirmladeteccin(20).

Efectivamente,alas1731z,losequiposdeguerraelectrnicadelExeter(delmodeloUAA1),
detectaronlaemisindeunradarAgave(21)(deSuperEtendard),alsurdelaformacin.Algritode
Handbrake(lapalabraclavequedesignabaladeteccindeeseradar)laflotasepreparpara
lidiarconunnuevoataquemisilstico.Inmediatamente,laAmbuscadeyelGlamorgancorroboraron
lainformacin,haciendosaberquetambinrecibanlasemisionesdeeseradarareo(22).
ElAB(CaboSegundo)KenGriffiths,operadorderadardelCardiffseencontrabatrasunadelas
pantallasenesemomento:

LaalertaderadarfuetransmitidaporUHFyHF,porlasfrecuenciasdeloscoordinadoresde
defensaarea.Asimismo,elExetersubilainformacinalDataLink10,yolopudeverenelradar.
Link10esunmtododetransmitirloquevesenelradarenformaencriptadaaotrosradaresdela
flota.UsaUHFyHFy,bsicamente,seveloqueotrosbuquesven.Enteora,reemplazabaalos
reportesvaradioentrebuques,perorealmentenoeraelcasoen1982(23).
Teniendoencuentalosperfilesdeanterioresmisionesargentinas,seasumiqueunataquecon
Exoceterainminente(cdigoZippo4
(24)),porloquelarespuestaautomticadelasunidadesdelaflota(hayquerecordarquelos
buquesrequisadoscarecandeestasautodefensas(25))fueellanzamientodechaff,pequeas
laminillasdemetalespecialmentecortadas.Laidea,comotodochafflanzadoenpatrnDelta,era
conseguirlograrfalsosecosquepudieranconfundiralatacante.
Conunarecargadechafflimitadaalesfuerzomanual,loquesetenaordenado(paraunbuquetipo
destructor/fragata)eraellanzamientodedocecohetesfrenteaunaalarmaZippo4,alosfinesde
poderefectuarunnuevolanzamientocasiinmediatodecuatrocohetesencasodenecesitarse
(habasolamentediecisiscohetescargadosylistos)(26).
Tambin,siguiendodirectivaspreacordadas,lasunidadesgiraronparamostrarlaaletadeestribora
losatacantes(27).
Unminutomstarde(1732z)elradarTipo1022delHMSExeterdetect3contactosalsurya28
millas,pudiendotambineloperadordelradar992delInvincibleestablecercontactocondos
bandidos(28).Enelmismomomento,elequipoMAEdelaAmbuscadeinformquelosparmetros
delAgavedetectadosemodificabanhaciaunpulsocortoyaltarepeticin.Seconsiderqueel
pilotoenemigobuscabamejordiscriminacinensupantallao,directamente,setratabadela
emisindeotroavin.
Aproa,ellanzadordeSeaDartdelHMSExetergirabruptamentey,condosblancosenganchados
(unoencadaradar909dentrodeloscaractersticosradomosblancos),enrpidasucesinlanzlos
misileslistos,queseelevarondejandounavoluminosaesteladehumo.Elbuque,conlasmejoras
BatchIIdesuclase,sebeneficiabaconlosltimosadelantosenequiposysoftware,ascomosu
comandanteeraespecialistaenGuerraElectrnicayComunicaciones.
Todoelloledaba,finalmenteunaventajadehastaquincesegundosparallegaradisparar,
comparadosconlosmsanticuadosTipo42BatchI,comoelCardiff(29).
Losmisiles,conrumbosur,sedesprendierondelaceleradorycomenzaronsurumbode
interceptacindelosenemigosqueseacercaban,perdindosedevista.

III.
Lafragata(Tipo21)HMSAvenger,seencontrabaendichomomentofortuitamentealsurdelExeter,
encaminodesdeelcorazndelaflotahaciaMalvinas,paraintentardesembarcara24hombresdel
SBSenelreadePlayadelosVoluntarios,alnortedePuertoArgentinolaoperacin,programada
paralanocheanterior,habasidoabortadaentoncesdebidoaunafallaenelhelicpterodelbuque
(30).


Previoalataque,seencontrabaenabsolutacalma,talesasquesehabadadoordenala
tripulacinparareposicionaruncanOerlikonde20mm(31)durantepartedeltrnsitoenaltamar.
Envuelocasiestacionario,enlascercanasdelapopadelafragata,seencontrabaunhelicptero
WessexV(YankeeDelta,del848NavalAirSquadron),quedebadejarrepuestosenelbuque(32).
Alrecibirselaalarma,enlaSaladeOperacionesdelAvengersereportalataquecomo
aproximndosedesdeelnorte,enlugardelsur(elmensajedelExeternofuesuficientementeclaro,
talesasquesereportdeigualformaenelInvincible).Entonces,lafragatavirparaponersu
popaysulanzadordemisilesSeaCathacialapresuntadireccindelaamenaza,alavezque
lanzabacontramedidasyaumentabasuvelocidadparaescapardelreadelataque(33).
Seorden,entonces,alWessex(quecasihabasidoimpactadoporloscohetesdechafflanzados)
alejarsedelbarco,loquehizosoloparcialmente,quedandoenlascercanasdelapopa(34).
Alas1733hs,3minutosdespusdelaalertaroja(ypor30segundos),laAvengerpudodetectar
emisionesradricas,ascomosupropioradar992detectdosecosa22millasnuticas,loscuales,
desdeelsur,llevabanrumbonorte(35).
Claramente,elbuqueestabanavegandohaciaelenemigo(ynoalejndosedel),porlocualelchaff
lanzadoestruendosamenteestabaquedandodetrsyseradeescasautilidad.ElcomandanteHugo
Whitedecidiquenopodaarriesgarseaintentarrevertirelcursoy,conesamaniobra,presentarsu
buquecomounblancodecostado,sinoqueredujosuvelocidadalmnimo(36).
Casisimultneamenteyaunascuantasmillasdedistancia,elsiemprevigilante(ymuybien
equipado)cuartodeoperacionesdelExeterestimsehabaproducidoellanzamientodeunmisila
22millasnuticasalsur,corroboradomuypocodespusporlaAvenger,queconsiderqueel
lanzamientosehaballevadoacaboal160ya15millasdesuposicin.
Inmediatamente,seempezaronarecibiremisionesdelpropioradardelmisilExocet,elcual,
entonces,yaseencontrarabuscandoelblancoasignadoporlospilotosdeSuperEtendard(37).

Zippo1fuetransmitidoentoncesporlared(misildetectadoamuycortadistancia)y,
mecnicamente,lasunidadesdelaflotalanzaronunanuevacortinadechaff,ahoradestinadaa
confundirlacabezabuscadoradelmisil.
EnelCardiff,millasdetrs,lasituacineraconfusa,segnunodesusoperadoresradar:
RecuerdoclaramenteveralExocetyhastatresotroscontactosintermitentes.Norecuerdo
exactamentedistancias,perocreoqueseran15millasnuticasomenos.Nolosvenamosencada
vueltaradar(del992)yeramuydifcildeterminarcuntoscontactoshabaall.Eradolorosamente
confusoyanosotros(Cardiff)nonosquedabanadaclaroloquepasaba(38).

IV.
Luegodedetectarseellanzamientodelmisil,tresbuquesdelacortinainformarondetectarelgiroy
alejamientodeaeronaves(unaodos,segnquienloinformara),ascomomltiplescontactosque,
a527nudos,mantenanrumbonorte(39).
Sinembargo,enloscaticossegundosquepasaban,conunaexplosinenelhorizonte,seestim
quealas1734zelsegundomisillanzadoporelExeterhabaimpactadoasublanco.
DesdeelradardelHMSInvincibleeloperadornotclaramentelasconsecuenciasdeunagran
explosin,quesemantuvieronenpantalladurantetresvueltasderadar(40).
Noesclaroquepasconelprimermisildeldestructor,perosulanzamientoasustalatripulacin
delLynxdelaAndromeda,elcualseencontrabatodavaenlascercanasdelazonadelataque:
Habamosrealizadonuestrotrabajoymuchomsnopodamoshacer,yaqueestbamosmuylejos
paraencenderelequipodecontramedidaselectrnicas.Decidimosquelomejorseraescapar.

Aceleranuestravelocidadmximade150nudos,apuntandoaungranCumulusquese
encontrabaencaminohaciaelncleodeflota.Nuncallegamosah.Derepente,untonocontinuo
brotdelOrangeCropyBobinmediatamentereconociqueunradar909nostenaenganchados.
Mirsobresuhombroizquierdoypronunciestaspalabrasinmortales:mierdanosestntirando.
Girrpidamenteelhelicpterohacialaizquierdaymir,paraverelhumodeunmisilSeaDartque
sedirigahacianosotros.Sabaqueestbamosmuertos.Hastaeldadehoynotengoideaquenos
salvlavida,peroenunareaccininstintivacomencaperderaltitud.Loestabilica2000pies,
paraverunalargallamaradaenelhorizonte(41).
DesdeelExeter,seencontrabanconscientesquelosmisilescruzarancercadelhelicptero,pero
sedecidilanzarigual:

TenamosunhelicpteroLynxenelazimutdellanzamiento,quevolvadeunamisindebsqueda
desuperficie.Debaestarasustado,yaquetenaunequipodeguerraelectrnicaquehaba

detectadoalosradares909,creyendoentoncesqueloshabamosenganchadoconunmisil.Les
gritamosparaquesequedaranquietosyasciendan,porquesabamosqueelataqueargentino
vendraabajaaltura.Queramosquesalierandelmedio.Nocreoquenoshayanescuchado...Por
suertenolepegamosalhelicptero(42).
Paradichomomento,elExeteryatenaenelaireauntercermisil,elcualconsiderque30
segundosmstarde(alas1734zy30segundos)habahechoimpactoenotroavin.
Segneloperadorradar,apesardelosderribosloscontactosseabraneinsistanenelataque.
ElcomandantedelaExeter,HughBalfour,sealabasobreloslanzamientos:
Unaemisinderadarfuedetectadaycorrimoshastanuestrasestaciones,colocndonoslas
mscarasantiflamaycerrandopuertasyescotillas.Ungrupodecontactosaparecienelsur,
nuestrosector,aunas30millas.Lavelocidaddelaaccinfueconsiderable,peronuestrosistema
demisilesprobsucapacidadenaltamar.EnganchamosydisparamostresmisilesSeaDart,
asustandoalprimerblancoeimpactandoalosdems,todoenelespaciodeunminutoymedio(43).
Alsurdeesaposicin,laHMSAvengerseguaelataqueconsupropioradar.Sucan,unVickers
Mk.8de4.5pulgadas,seencontrabalistoparahacerfuegosobreelazimutinformadodelos
incursores(calibradoparahacerexplotarlosproyectilesa4300metrosaproa),ascomouna
ametralladoralivianasobreelaladelpuenteestabapreparadaparadisparar.Elcande20mmse
encontrabatodavaencaminoparaserinstaladoenlacubiertadevuelo(44).Nohabaotrasarmas
antiareasdisponibles.
LaAvenger,asimismo,recargylanzunanuevacortinadechaff,considerandosucomandante
que,paraesemomentohabadescartadocualquiersentimientodeeconomizar(45).
Alas1737z,desdelaHMSAvenger,queseguamaniobrandoabajavelocidadparaevitarsalirdela
nubedechaff,sereportestarbajoataquede3Skyhawk.Enlosdemsbuques,sesorprendieronal
enterarsequenosetratabadeunataqueexclusivamentedeExocet(46).
Elcanfuecambiadoacontroldeemergenciaydisparunabarreradeproyectilesde
fragmentacinparaexplotaracortadistancia(47),ascomoseiniciabafuegoconlanica
ametralladoradisponible.
Unodelosavionesresultderribadoenlasinmediaciones,estimndoseporexplosindelas
propiasbombasoporelfuegoantiareo(48).
Elbuquenoinformningndao(ningunadelasbombasquecayeronsobreelmarexplot(49)),
peroseanothaberderribadounExocetconlasprimerassalvasdelcande4.5pulgadasy,en
retrospectiva,tambinunSkyhawk.
ElLt.Commander(CapitndeCorbeta)TonyBolingbroke,PrimerOficialdelbuque,seencontraba
enelpuentedelAvengeralmomentodelataque:
NuestratripulacinestseguraquenosotrosderribamosunExocet,peroyonolocreo.Si
derribamosunodelos3o4A4quenosatacaron,perocomoelExeterderribunSkyhawkconun
misilSeaDartqueefectivamentepassobrenosotros,sepuedeunoimaginarlasexplosionesyel
ruido,paranohablardelaadrenalina.LosA4quesiguieronelataquevolarondirectamentehaciael
Avengeryestabanvolandotanbajoqueyo(paradoenelpuenteyhaciendounaespeciede
comentarioparalostripulantesqueestabanencubiertasinferiores)meencontrmirandopara
abajoparaencontrarlos,ypasarontancercaquepudeversuscaras.
Agradezcoquesusbombasfallaran(50).
ElJefedeArmasBillJarvistambienseencontrabaenelmismolugar,cercadelPrimerOficial:

ObservalostresSkyhawkmientrasseaproximaban,dosdirectoporbaborhaciaproa,yuno
directoporestriboraproa,menendoseysurcandorpidamentelasolas,rpidoybajo.
Enfoqumisbinocularessobreelmsprximosobrebaboraproaypenslofunestoquepareca,
enfilandodirectohacianosotros,haciam.Mientraselavinalcanzabalaproa,elPrimerOficialdio
laordenCubrirse!,ytodosnostiramossobrecubierta,caraabajo,conlasmanossobrelanuca.
ElPrimerOficialaterrizvirtualmenteencimamo.Losdosavionesababorvolabanpordebajodel
niveldelasventanasdelpuenteylanzaron3bombasinofensivasenelmar.Elavindeestribor
lanzsubombajustodelantedelbuquey,mientrassubombacaaalmar,diovueltaporbaborydio
unavolteretacayendosobrelasuperficiedelmarsobrenuestrabandadeestribor(51).
InmediatamenteluegodelacomunicacindelAvenger,elradardel
Invinciblereportdoscontactosalejndoseagranvelocidaddelbarcoatacado.
ElExeterlosseguamanteniendoenganchadosensusistemaSeaDart,perosucomandante,Hugh
BalfourdecidinolanzarsobrelosdosavionesquesealejabanhaciaelOeste.Msallquese
habaordenadoalosSeaHarrierinterceptaralenemigoenretirada,lociertoesquesoloposea
sietemisilesensusantabrbara,yningunaperspectivadeserreaprovisionadoenlosdas
venideros(52).
Porsuparte,elCardiffseguasinlograrfijaralosavionesensusradaresdetiro:
Nosepudoengancharaningncontacto.TratamosdeusarloscontactosdelLink10delExeter
paraquelostomennuestrosradares909,ascomonuestrosoperadoressedesesperaronpara
lograrnuestrospropiosenganches,peronopudimospasaraningunodelosatacantesal(sistema)
SeaDart(53).

V.
EnelInvincible,acababandeposarsedoshelicpterosSeaKingdel820NavalAirSquadronque,en
configuracinantisubmarina,habansidodesplegadoseldaanterioralRFATidepool(unbuque
tanque)parabrindarleproteccin(54),cuandoseanuncielataqueareo.
Apopadelbuque,elLt.(TenientedeNavo)C.H.Cantanseencontrabaenalerta5minutosdentro
delSeaHarrierXZ495/003(801NavalAirSquadron)(55).Elavintenasucargahabitualde2misiles
aireaireSidewindermodeloL,doscaonesAdende30mmydostanquesdecombustible
completos.
Enesemomento,selediolaordendedecolar,poniendorumbo220a1500pies.
Apocodeello,elpilotoviunaestela,queconsidereradeunmisilabajaaltura,conrumboNE,
ascomodetectalSur,ensuradarBlueFoxyporbrevesmomentos,auncontactoareodistante
a12millasnuticas.
Poniendoproaalmismo,fueiluminadodeimprevistoporunradar909decontroltiro(posiblemente
delExeter)locualloobligaevadiryalertarpordiversoscanalessupresencia.Pocodespus,
superadoelsusto,seleindicquecancelarasutarea,entantoloscontactosseabranhaciael
Oesteaunavelocidadtalquenohacarazonablelapersecucin.
Seposicion,entonces,paraunaPatrullaAreadeCombatealSurOestedelafuerza,volandoen
total1hora20minutosyluegoregresandoalportaaviones.
Porotraparte,elFlightLt(PrimerTeniente)IanMortimer,asignadotambinal801NAS,haba
despegadodelportaavionesalas1635zparaunapatrullaareadecombateenlascercanasdela
capital,dondenohabatenidocontactosperosirecibidofuego(inefectivo)desdetierra(56).

Encontrndoseencaminoderegreso,fueinformadoporelcontroladorareodelaalertarojapor
posibleataquedeExocet,siendovectoreadoal130porlapresenciadeuncontactoa45millas
nuticasdesuposicin.Elmismoseperdi,perofuereadquiridomuybrevementeporel
portaaviones,indicandoqueseencontrabaentoncesa27millas(57).ElPrimerTenienteMortimer
investig,acercndosehasta10millasdelaposicin,paraapontaralas1750z,yafinalizadala
alarma(58).Valeaclarar,tambin,quealas1719z,unaparejadeSeaHarriers(del800NAS)haba
sidolanzadadesdeelHermes(59).
SegnelcontroladorareodelInvincible,elLt.(TenientedeNavo)P.G.King,estuvieronmuycerca
eseda:
El30demayoestuvimoscercadeinterceptaralosSuperEtendardposiblementelaexperiencia
msestimulantequeviv,tratandodeagarrarloscondosSeaHarrier(60).Cuandolosincursoresse
retiraban,elLynxasustadoporelprimermisilserecuperaba:
Unpocosobresaltadosnosdimoscuentaque,derepente,noseescuchabanadaenlaradio.Al
Norte,pudeverunbuqueconmuchohumoyalgocomoexplosiones.Fuimosainvestigar.Erael
Exeter,elhumodesuschimeneasyelreflejodelsolsobresusradares.

VI.
Mientrastanto,elExocethabapenetradolacortinaexterior,pasandopresuntamenteprimeroa
estriborycercadelapopadelAvenger(sinserobservadovisualmentepornadieall)yluegopor
lasinmediacionesdelExeter.

LaAndromeda,enelcaminodelExocet,adquirialmisilensuradar967y,conelmisilen
acercamientoyaunas10millasnuticas,fuetomadoporelradar910decontroltirodelSeaWolf
(62).
Todaslasunidadesdedefensa,prcticamente,estimabanqueelmisilsehabaenganchadoyvena
haciaellos.
As,dentrodelGlamorgan,segnIanInskip,oficialenelpuentedelbuque:
Un(helicptero)Lynxinformunrastrodehumoviniendoennuestradireccineincrementamos
nuestravelocidadyenfilamoshacialaamenaza.Estimandolainclinacinyalcancedelmisil,
determinqueensucursonormalpasaraacercademediamilladedistancia,peroestoanestaba
enlavisindelacabezabuscadoradelmisil.Sinosdetectaba,virarahacianosotrosy
posiblementeimpactara.Cortandoelviento,unavezmsramoslaescoltaprescindible
protegiendolasunidadesdemayorvalor(63).
ElGlamorganefectudisparosdecanhaciadondeseesperabaalmisil,sumandodesconcierto
(64).ElCardifftambinhizoalgunosdisparos,conarmasmenores,haciafogonazosenelhorizonte,
queluegosedetermineranlosmisileslanzadosporelExeter.
Alas1737y30segundosfuedetectadohumoporunobservadorenlaHMSAmbuscadey,luego,
unaexplosinenelagua,estimndose(teniendoencuentatambinloinformadoporelradardel
mismobuque)queelhechoocurria7,8millasnuticasdelafragata(65).
Enesemomento,tambinfueperdidoelcontactodelmisilporla
Andromeda.

VII.
Enaquellosconfusosmomentos,lasituacinnoeramuydistintaenelInvincible,quenavegabaya
enrumbo060(66).
ElPettyOfficer(SuboficialSegundo)RodFearnley,enlacubiertadevuelodelportaaviones,
recuerdahaberbuscadoproteccinfrenteaunimpactoelataque,quesucedafueradesualcance
visual,erarelatado(parecierasinmuchaprecisin)porlosaltavocesdelbuque.Anotensudiario
pasadoslosacontecimientos:
Muchofro.Lluviayaguanieve.ElbuqueestuvoenalertaporataquesdeSuperEtendardalas1830
y2230.Duranteelprimerataque,elExeterderribalosmisilesenemigosBienporl!La
Ambuscadeasustalosdems.NosotrossololanzamoschaffD(67).
Otrotripulante,elWarrantOfficer(SuboficialMayor)NicholasLutwycheestabaacargodeunade
lasametralladoras(GPMG)queservanimprovisadamentealadefensainmediatadelbuque.
Conmildisparoslistos,ubicadoenlabandadebaboryaproa(cercadelaplantageneradorade
oxgenolquido)esperpacientementequeseacercaraalgnblanco,peronodivisaninguno(68).

VIII.
Minutosmstarde,elWessexVpusoproaalsitiodelaexplosindelsegundoSkyhwak(muycerca
delaAvenger),detectandoelaguamarinateidadeturquesayrestosflotandoenelagua(69).
DesdeelLynxdelaAndromedasepudodivisartambinelaguacoloreadayrestosdeunasiento
eyectorsumergindoselentamente(70).
UnsuboficialenelWessexbajunganchodesalvamentoytomunapequeabalsadeunaplaza,
repletadeagujeros.Tambin,desdeelAvenger:

Sebajunbote,querecuperunapequeapiezadeunavinyunapartedeuncuerpo.Creoque
estabaenunchalecosalvavidasosimilar.MeparecequetambinelWessexrecuperalgo(71).

IX.
Losreportesdederribos,inmediatamenteluegodelataque,fueronconfusos.ElExeterseadjudic
elderribodeunSuperEtendard,ascomootrocontactoareodecaractersticasindeterminadas
(72)
Asuvez,elAvengerseanotunExocet(73)y,pocomstarde,tambinreclamunA4(74).
Dasmstarde,elcomandodelaflotadeterminqueelataquehabasidoquizefectuadoporunoo
dosSuperEtendard,acompaadosportresocuatroSkyhawks(75),yqueposiblementeelExeter,

consusSeaDart,habaimpactadoalosdosA4.ElcomandantedelExeter,asimismo,enunanueva
evaluacindeloshechos,considerque,conun100%deseguridad,subuquehabaderribadoa
losdosA4(76).
Tambin,sesealqueunExocetingresalosanillosinterioresdedefensa,yqueotrosegundo
posiblementenosalidesulanzador,nopudovolarosiguientandemalprimero(77).
Pero,conelanlisisdeaeronavesinvolucradasdeltipoA4(queconocemosfueroncuatro),se
presentacomounacontradiccinqueelExeterreclamaraunsegundoderriboalas1734zy30
segundos,cuandoelAvengersealseratacadoportresaeronavesalas1737z.
Asimismo,seestimqueelExocetlanzadotuvounrecorridode64km,sisetomaunalnearecta
entreladeteccindellanzamientoydondecayalagua(esdecir,mayorsisetieneencuenta
cualquiergirodelmisil).Dichadistanciaestmuyporencimadelalcancemximodelarma,sies
lanzadaabajacota(alrededorde50km).

X.
Elataquedel30demayode1982tomalosbritnicosenteramenteporsorpresa.
Segnelcomandantedelaflota,
Comomisindeataque,noestabamalpensada,ancuandorequeradesviarsedemasiado(78).
YelcomandantedelInvincible(J.J.Black)consider,porsupartequelosargentinos:
Intentaronunplaningenioso,quecasiresultexitoso(79)
SegnelCOdelExeter,HughBalfour:
Hicieronunamisinremarcable,volaronmillasymillasdesdeArgentina,sereaprovisionaron
variasvecesenesosavionesconsolountripulante...realmenteunaoperacinexcepcional,eficiente
ymuyexcitante.Tengogranrespetoalosargentinosporloquehicieronunagranoperacinpara
losestndaresdecualquiera.Fuemuyvaliente(80).
ParalaFuerzadeTareasBritnica,desdeladeteccininicialdevocesenHF,hastaelegresodelos
Skyhawk,todohabaduradoescasossieteminutos.
Elxitoenrepelerelataque,seconsider,sedebiallanzamientodechaff,ascomolarpida
maniobradelosbuques,enmostrarsuproaopopaalmisil,paraminimizarelblanco(81).
Comoleccin,seentendiqueellanzamientodechaffsedebaefectuaralabrevedaddedetectado
cualquierradarAgave.

XI.
Habiendopasadasescasashoras,quedabaclaro(alasfuerzasbritnicas)queelataquealaflota,
habatenidocomoprincipalesprotagonistasaldestructorHMSExeteryalafragataHMSAvenger.
Porello,enformaclara,eloficialdeguardiadeInvincibleanotenlapartereservadaparael
resumendeldaAtaqueporSuperEtendardsindaos(82),eldelExeterTurnosdeDefensaen
laZET.GrupoatacadoporSuperEtendard(83)yeldelAvenger,solamenteTurnosdedefensa
OperacinCorporate(84).
Casiinmediatamente,seradialossubmarinosenelteatroque
CuatroavioneshabanatacadoyerradoalInvincible,deloscualesdoshabansidoderribados
(85).

Y,porltimo,seelevuninformealCuartelGeneral,queinformalGabineteyestealParlamento
Britnico,quesehabaproducidounataquenoexitosoalHMSInvincibleel30demayo,porparte
deavionesargentinosSuperEtendardequipadosconExocet(86)
Entonces,lonicoquequedabaclaro,eraqueanadielequedabaclaroquehabapasadoconel
ataquealInvincible.

Referencias
1)Sciaroni(2012:5973).
2)ArancibiaClavelyDelaMazaCave(2003:354).
3)LaoperacinShuttersedesarrolldesdefinesdemayoaprincipiosdejunioyconsistaen
reportarlosdespeguesdesdeRoGrande,RoGallegosyComodoroRivadavia.Noquedaclaroque
fuerzaenelterrenoreportabaesosavistajes(verAnexaminationofArgentineaireffortduringthe
FalklandsCampaignenDEFE58/273)

4)ElValiant,ese30demayodetectuncontactosonarclasificadocomoposiblelancharpidaTNC
45,enunacaletaalnortedeIsladelosEstados.Clasificademscuatrocontactosaire,segnsus
(limitados)mediosMAE,asaber:unHrcules,unDagger,unBandeiranteyunTracker.La
meteorologadebasermalaeseda,yaqueningncontactopudosercorroboradovisualmente.Ver
LeMarchand,T.(HMSValiant)ReportofProceedings.
5)LeMarchand,T.(HMSValiant)ReportofProceedings.
6)HMSInvincibleFalklandsIslandsCampaignDiary(DEFE69/844).
7)VerHMSInvincibleshiplog.Lasbitcoras,losinformesdelosataquesyotrosdocumentos
oficialesfuerondesclasificadosporelReinoUnidoelltimodahbildelao2012.Algunosdeellos
resultandelibreconsultaenlosNationalArchives,enKew,Inglaterrayotrostodavaestnsiendo
liberados,paulatinamente,atravsdedichainstitucin.EldiariodeguerradelInvincibleydelos
801y820NASfueronespecialmentecedidosporelMinisteriodeDefensabritnicoparaeste
ensayo.
8)MemorandoaMargaretThatcherdelMinisteriodeDefensa(ExocetAttack,25thMay).
9)Johnson,A.(HMSOnyx)ReportofProceedings.
10)OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82.Eldocumentoestfechadoel8de
juniode1982yfirmadoporelAlmiranteJohnFieldhouse,comocomandantedelaFuerzadeTareas
yComandanteenJefedelaFlota.
11)McManners(2007:184).
12)McManners(2007:184).
13)WoodwardyRobinson(2012:430).
14)Brown(1989:255)
15)Teniendoencuentaqueresultaelpresenteunanlisisdesdelaperspectivabritnica,todoslos
tiempossernlosutilizadosporlaflota,calculadosenhoraZ(Zulu),treshorasmsquehora
argentina.
16)Friedman(2006:393).

17)HMSInvincibleshiplog,HMSAvengershiplog,HMSExetershiplogyHMSHermesshiplog.
Todaslasbitcorasmanifiestanquelaalarmaserecibitambinalas1730z,menosladelInvincible
queindica1731z.
18)EmaildeLarryJeramCroft,10defebrerode2014.
19)Friedman(1997:522).
20)EmaildeLarryJeramCroft,10defebrerode2014.
21)WoodwardyRobinson(2012:430).
22)OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82.
23)EmaildeKenGriffiths,11defebrerode2014.
24)LapalabraclaveZippoalertaalasunidadesqueunataqueconmisilesesinminente,ose
encuentraenprogreso.UNO:misildetectadoacortadistanciaDOS:misillanzadodesdesuperficie
odesubmarinodetectadoalargadistanciaTRES:misillanzadodesdeavindetectadoalarga
distanciaCUATRO:ataqueconmisilesinminente.
25)Evans(2007).
26)ReportofCaptainSalt,LossofHMSSheffield,BoardofInquiry.AnnexC.
27)OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82.
28)OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82.
29)WoodwardyRobinson(2012:429).
30)Middlebrook(1988:287).
31)Brown(1989:255).
32)EmaildeTonyBolingbroke,11defebrerode2014.
33)Middlebrook(1988:287).
34)EmaildeTonyBolingbroke,11defebrerode2014.
35)OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82.
36)Middlebrook(1988:287).
37)OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82.
38)EmaildeKenGriffiths,11defebrerode2014.
39)OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82.
40)OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82.
41)EmaildeLarryJeramCroft,6defebrerode2014.
42)Balfour(1994).
43)Balfour(2009).
44)EmaildeTonyBolingbroke,11defebrerode2014.
45)McManners(1986).
46)Balfour(2009).
47)Middlebrook(1988:287).
48)OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82.
49)EmaildeTonyBolingbroke,11defebrerode2014.
50)EmaildeTonyBolingbroke,1deoctubrede2012.
51)Middlebrook(1988:287).
52)Balfour(1994).
53)EmaildeKenGriffiths,17defebrerode2014.

54)OpCorporateFalklandsConflict,820NavalAirSquadron,HMSInvincibleflightreport(DEFE
69/838).
55)EntrevistatelefnicaconC.H.Cantan,28demarzode2014.Lainformacinsuministrada
coincideconlosregistrosdelOpCorporateFalklandsConflict801SquadronOperationalDiary
(DEFE69/1085).
56)OpCorporateFalklandsConflict801SquadronOperationalDiary(DEFE69/1085).
57)OpCorporateFalklandsConflict801SquadronOperationalDiary(DEFE69/1085).
58)ElFlightLtMortimerfuederribadodosdasdespusporunmisilRoland,enlascercanasde
PuertoArgentino.
59)HMSHermesshiplog.Alas1747z,asimismo,fueronlanzadosdesdeelmismobuquedosSea
Harriery2HarrierGr3delaRAF.
60)King(1983:112).
61)EmaildeLarryJeramCroft,6defebrerode2014.
62)EmaildeLarryJeramCroft,10defebrerode2014.
63)Inskip(2012:129).
64)Inskip(2012:129).
65)OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82.
66)HMSInvincibleshiplog.
67)EmaildeRodFearnley,14defebrerode2014.
68)EmaildeNycholasLutwyche,13demayode2014.
69)Benson(2012:213)
70)EmaildeLarryJeramCroft,6defebrerode2014.
71)EmaildeTonyBolingbroke,12defebrerode2014.
72)HMSExetershiplog.
73)HMSAvengershiplog.
74)EmaildeTonyBolingbroke,12defebrerode2014.
75)OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82.
76)Balfour(1994).
77)OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82.
78)WoodwardyRobinson(2012:42930).
79)McManners(2007:184).
80)Balfour(1994).
81)OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82.
82)HMSInvincibleshiplog.
83)HMSExetershiplog.
84)HMSAvengershiplog.
85)Diariodeunoficialsubmarinistabritnico,tripulantedelHMSConqueror.Encopiaenpoderdel
autor,recibidoenformadirectadequienloescribi.
86)SouthAtlanticPresentationUnit(82)30enThatcherMSS(ChurchillArchiveCentre).

Bibliografadereferencia
PublicacionesArancibiaClavel,P.yDelaMazaCave,I.(2003).

Matthei,mitestimonio,SantiagodeChile:EditorialRandomHouse.
Balfour,H.ExeterAntiguatotheFalklands,2009,http://www.hms
exeter.co.uk/Falk_82_1.html[Recuperada:lunes,5demayode2014]
Balfour,H.(1994).IWMInterview,(grabacindeaudio),Londres:ImperialWarMuseum,Nmerode
catalogo14596.
Benson,H.(2012).Scram!,Londres:RandomHouse.
Brown,D.(1989).TheRoyalNavyandtheFalklandsWar,Londres:ArrowEdition.
Evans,M.(2007)LegalfearsleftAtlanticConveyordefenceless,
DiarioTheTimes,Edicindel11dediciembre.
Friedman,N.(2006).TheNavalInstituteguidetoworldnavalweaponsystemsFifthEdition,
Annapolis:NavalInstitutePress.
Inskip,I.(2012).OrdealbyExocet:HMSGlamorganandtheFalklandsWar,Londres:Frontline
Books.
King,P.G.(1983).HMSInvincible:someindividualrecollections,
TheNavalReview,Londres:TheNavalReview,AoLXXI,Nro.2,Abril,108118.
McManners,H.(1986).Avenger,RevistaCuerposdeElite,Barcelona:PlanetaDeAgostini,Nro.
97.
McManners,H.(2007).ForgottenVoicesoftheFalklands,Londres:EburyPress.
Middlebrook,M.(1988).TaskForce.TheFalklandsWar1982,Londres:PenguinBooks.
Sciaroni,M.(2012).Alertatempranadesdesubmarinos.LaexperienciadelaRoyalNavyen
Malvinas1982,RevistadelaEscueladeGuerraNaval,BuenosAires:EscueladeGuerraNaval,Ao
XLII,Nro.58,Octubre,5973.
Woodward,J.F.yRobinson,P.(2012).OneHundredDays,Londres:HarperCollinsPublishers.
Documentosoficialesbritnicos
Bitcoras:
HMSInvincibleshiplog(ADM53/189407)HMSHermesshiplog(ADM53/189351)HMSAvenger
shiplog(ADM53/190138)yHMSExetershiplog(ADM53/189189).
Informesdeoperaciones:
ExocetAttack,25thMay(PREM19/650).
OperationCorporateAnalysisofExocetfiring30May82(DEFE58/273).
OpCorporateFalklandsConflict,820NavalAirSquadron,HMSInvincibleflightreport(DEFE69/838).
HMSInvincibleFalklandsIslandsCampaignDiary(DEFE69/844).
OpCorporateFalklandsConflict801SquadronOperationalDiary(DEFE69/1085).
AnexaminationofArgentineaireffortduringtheFalklandsCampaign/OperationalResearchBranch
report(DEFE58/273).
ReportofCaptainSalt,LossofHMSSheffield,BoardofInquiry.AnnexC(NavalHistoricBranch).
SouthAtlanticPresentationUnit(82)30(ThatcherMSSChurchillArchiveCentre:THCR2/6/2/163).
HMSOnyx,ReportofProceedings
HMSValiant,ReportofProceedings(NavalServiceFOICoordinationCellrequest
10122010101254002)
TodoslosdocumentosseencuentranenlosNationalArchivesbritnicos(enKew),salvoaclaracin
encontrario.

Entrevistas

TenientedeNavoLarryJeramCroft815NAS(HMSAndromeda)
CaboSegundoKennethGriffithsHMSCardiff
CapitndeCorbetaTonyBolingbrokeHMSAvenger
TenientedeNavoCharlesCantan801NAS(HMSInvincible)
SuboficialSegundoRodFearnleyHMSInvincible
SuboficialMayorNicholasLutwycheHMSInvincible

Fuente:ACCIONESAERASENELCONFLICTODELATLNTICOSUR19711982.
BuenosAires8,9y10deseptiembrede2014.

ACTASDELIIICONGRESOINTERNACIONALDEHISTORIAAERONUTICAMILITARARGENTINA
ACCIONESAREASENEL
CONFLICTODELATLNTICOSUR,19711982.

Anda mungkin juga menyukai