Anda di halaman 1dari 40

PLAN DE PARTO E NACEMENTO

PLAN DE PARTO Y NACIMIENTO

Edita:
Xunta de Galicia
Consellera de Sanidade
Servizo Galego de Sade
Direccin Xeral de Asistencia Sanitaria
Lugar: Santiago de Compostela
Ano: 2013

PLAN DE PARTO E NACEMENTO


PLAN DE PARTO Y NACIMIENTO
Este documento foi elaborado por un grupo de profesionais do Servizo Galego de Sade
tomando como modelo o documento redactado polo grupo de traballo creado no seo dos
Comits Institucional e Tcnico da Estratexia de atencin ao parto normal e de sade
reprodutiva. Ministerio de Sanidade, Servizos Sociais e Igualdade.
Este documento ha sido elaborado por un grupo de profesionales del Servizo Galego de Sade
tomando como modelo el documento redactado por el grupo de trabajo creado en el seno de
los Comits Institucional y Tcnico de la Estrategia de atencin al parto normal y de salud
reproductiva. Ministerio de Sanidad, Servicios Sociales e Igualdad.
Grupo de traballo:
-

M Mercedes Lanza Gndara. Subdirectora Xeral de Planificacin e Ordenacin Asistencial.

Javier Jos Ventosa Rial. Xefe de Servizo de Procesos e Programas Asistenciais.

M Dolores Martnez Romero. Tcnica. Servizo de Procesos e Programas Asistenciais.

Ruth Aguiar Couto. Obstetra. Complexo Hospitalario de Pontevedra.

Leticia lvarez Menndez. Obstetra. Hospital Universitario Lucus Augusti.

M Isabel Blanco Domnguez. Obstetra. Complexo Hospitalario Universitario de Vigo.

Susana Blanco Prez. Obstetra. Complexo Hospitalario de Ourense.

Carla Cid Gonzlez. Matrona. Complexo Hospitalario Universitario de Vigo.

Marta Conde Garca. Matrona. Centro de Sade de Melide (Santiago).

Alfonso Diz Villar. Xefe de Servizo de Anestesia e Reanimacin. Hospital do Salns


(Pontevedra).

M Dolores Estvez Rodal. Matrona. Centro de Sade da Guarda (Vigo).

Isaura Gonzlez Martnez. Matrona. Centro de Sade de Narn (Ferrol).

Marta Lojo Rodrguez. Pediatra. Hospital. de Monforte (Lugo).

Olga Lpez Racamonde. Matrona. Centro de Sade de San Roque (Lugo).

Javier Martnez Prez-Mendaa. Xefe de Servizo de Xinecoloxa e Obstetricia ata agosto


do 2012 do Hospital Arquitecto Marcide de Ferrol.

Iigo M Montesino Semper. Xefe de Servizo de Xinecoloxa e Obstetricia. Hospital Virxe la


Xunqueira Cee (A Corua).

Ins Vieites Otero. Matrona. Centro de Sade de Abegondo (A Corua).

Mara Vilario Insua. Matrona. Hospital do Salns (Pontevedra).

Maquetacin:
-

Alberto Tom Nogueira. Auxiliar administrativo. Servizo de Procesos e Programas


Asistenciais.

PLAN DE PARTO E NACEMENTO


Galego

Este plan de parto e nacemento un documento a travs do cal a muller embarazada pode
manifestar por escrito os seus desexos, necesidades, preferencias e expectativas en
relacin o seu traballo de parto e o nacemento do seu beb.
Neste documento non se considera a posibilidade de eleccin de prcticas non aconselladas
actualmente pola evidencia cientfica por ser innecesarias ou prexudiciais no curso dun parto
normal.
Por este motivo, infrmase, de forma resumida, sobre as prcticas axeitadas para a asistencia
ao parto e nacemento recollidas nas recomendacins da Estratexia de atencin ao parto
normal, na Estratexia nacional de sade sexual e reprodutiva e na Gua de prctica clnica
sobre a atencin ao parto normal do Ministerio de Sanidade, Servizos Sociais e Igualdade.
Aconsellamos tamn a lectura da Gua dirixida a mulleres embarazadas, a futuros pais, as
como aos seus acompaantes e familiares tamn do Ministerio de Sanidade, Servizos Sociais e
Igualdade: http://www.msps.es/organizacion/sns/planCalidadSNS/e02_t04.htm
A muller embarazada pode utilizar este documento coa intencin de poer de manifesto o
que considera importante na vivencia do nacemento do seu fillo ou filla, comunicando os seus
desexos e expectativas en relacin co desenvolvemento destes acontecementos vitais.
O cumprimento das expectativas de cada muller, sentirse implicada, poder decidir e manter o
control sobre o proceso do parto son factores que se relacionan coa satisfaccin.
importante que os profesionais coezan esas expectativas, expresadas verbalmente ou nun
plan de parto, para satisfacelas na medida do posible e para, mediante un proceso de
comunicacin e de soporte emocional contribur, cando sexa necesario, a limitar o desaxuste
que pode producirse entre as expectativas e o desenvolvemento concreto de cada parto.
Polo tanto, facilita a relacin de confianza e comunicacin entre as usuarias e os provedores
de coidados durante o embarazo e o parto, e vez promove e facilita a toma de decisins
informadas por parte da muller embarazada.
importante que a muller asista igualmente s sesins de educacin maternal prenatais,
porque este documento non substite a informacin proporcionada polo equipo profesional
que a atende durante o embarazo.
O Servizo Galego de Sade ofrece a todas as mulleres embarazadas este modelo para que o
poidan usar todas as mulleres que as o desexen e para que as persoas que traballan dentro do
Servizo Galego de Sade tean un documento que poidan ofertar s xestantes. Para iso, as
mulleres contarn con toda a informacin e asesoramento que precisen por parte da matrona
responsable do seguimento do embarazo e resto de profesionais do seu centro de sade.
Se unha muller embarazada non desexa utilizar este documento que lle oferta a
Administracin sanitaria e prefire redactar e presentar outro modelo, este ser tido en conta
sempre e cando cumpra como mnimo as seguintes condicins:

Que sexa compatible coa actual oferta de prestacins do Servizo Galego de Sade.

Que os aspectos recollidos neste non contradigan a evidencia cientfica dispoible.

Que non supoa un risco para a sade da nai ou do beb.

Que non exista vulneracin dos dereitos individuais ou colectivos de acordo lexislacin
vixente.

Considrase que o momento ideal para a sa elaboracin entre as 28 e 32 semanas de


xestacin. Na visita das 28 semanas, a matrona preguntar xestante sobre a sa intencin
de cumprir ou presentar un plan de parto e nacemento. En caso afirmativo, se a muller non
coece este documento, presentarselle e explicarselle a sa finalidade e contido. Unha vez
que o leu con tranquilidade, pode ir marcando as opcins que considere oportunas e na
seguinte visita prenatal, s 32 semanas de xestacin, a matrona resolver as dbidas que
presente a xestante e asesoraraa acerca do plan de parto que desexa que se tea en conta
para o momento do parto/nacemento.
Na seguinte visita, s 36-38 semanas de xestacin a matrona revisar o plan de parto e
nacemento conxuntamente coa xestante por se hai algn cambio ou dubida e anotar, no
libro de sade da embarazada e na historia clnica, que a muller cubriu este documento para
que sexa tido en conta polo resto de profesionais.
No momento no que a muller ingresa no hospital por traballo activo de parto, a matrona
comprobar a existencia do plan de parto/nacemento e revisarao conxuntamente coa
xestante e a sa parella ou acompaante, por se necesitan aclarar algunha dbida,
modificando e actualizando o que sexa necesario, facndoo constar neste documento e
rexistrndoo na historia clnica.
Para facilitar a visin dos principais aspectos que recolle o plan de parto e nacemento,
suxrese que estes se trasladen a unha "folla de rexistro do plan de parto e nacemento" que se
xuntar historia clnica da muller, xa sexa en formato electrnico ou en papel, para que
estea accesible aos/s profesionais que atendan a muller e o beb durante o parto e
nacemento.
Unha vez que a muller e o seu beb estn na planta de hospitalizacin, o profesional de
enfermara responsable do seu coidado tamn debe revisar este documento e comentar coa
nai e a sa parella ou acompaante aqueles aspectos que considere relevantes ou calquera
dbida formulada respecto ao seu coidado ou do beb.
A xestante debe ter en conta que este plan se elabora para ser aplicado no desenvolvemento
dun parto normal e est dirixido a todas e cada unha das mulleres as como sas diferentes
situacins. Non ten como obxectivo planificar o desenvolvemento do parto e nacemento. Ao
longo de todo o perodo de hospitalizacin da muller, en caso de que se produza unha
situacin clnica que precise dunha actuacin diferente expresada pola muller neste
documento, informarselle das circunstancias que a motiven e tras o seu consentimento,
realizarase a actuacin indicada e oportuna para resolver esa situacin clnica e as garantir a
sa sade e a do seu beb.
alta hospitalaria, o documento orixinal de plan de parto e nacemento deber ser entregado
usuaria, permanecendo na historia clnica s a folla de rexistro no caso de non dispoer de
rexistro electrnico.
Todas as persoas que dunha forma ou outra acompaan a muller embarazada e a sa parella
ou acompaante neste proceso, esperan e desexan que este se desenvolva de acordo coas
sas expectativas e tea unha vivencia positiva e satisfactoria.

CHEGADA AO HOSPITAL

No momento da admisin no hospital importante recordar que a xestante non unha


paciente, non est enferma e se encontra nun momento de especial vulnerabilidade
emocional. Por iso, procurarase manter a intimidade e favorecerase que permaneza
acompaada de forma ininterrompida pola persoa da sa eleccin, salvo circunstancia clnica
xustificada que o impida.

ACOMPAAMENTO: PARTICIPACIN ACTIVA DA PARELLA/ACOMPAANTE


recomendable facilitar o acompaamento da muller durante o preparto, parto e posparto,
por unha persoa da sa confianza, se ese o seu desexo. Se a evolucin do parto o permite, a
parella ou acompaante poder participar de forma activa en todo o proceso, coa axuda da
matrona que a atende a muller.

Durante o meu parto, desexo estar acompaada por:

.
Durante o meu parto, desexo estar acompaada s polo equipo asistencial
Desexo decidilo no momento en que ingrese de traballo de parto

Outras opcins: .

.
NECESIDADES ESPECIAIS POR DIFERENZA DE CAPACIDADE
Teo as seguintes necesidades ou circunstancias que desexara que se tivesen en conta
no momento do meu parto: ..

..
NECESIDADES ESPECIAIS POR MOTIVOS DE CULTURA OU IDIOMA
Teo as seguintes necesidades ou circunstancias que desexara que se tivesen en conta
no momento do meu parto: ..

..

ESPAZO FSICO
A oferta en canto a tipos de salas de parto, equipamento, comodidades, etc., non igual en
todos os hospitais. bo visitar durante a xestacin o centro ao que se ten previsto asistir para
o parto, coecer os profesionais, as instalacins, informarse sobre os seus protocolos e valorar
se se ten algunha preferencia ou se quere facer algunha peticin especial.
Outras opcins (marcar x segundo preferencia):
Desexara usar a mia propia roupa

Desexara usar roupa facilitada polo hospital

INTIMIDADE
Os profesionais irn identificados e presentaranse muller no momento de acollida
procurando en todo momento intimidade e permanecer nun segundo plano, disipar medos e
dbidas, infundir seguridade, proporcionar unha informacin ampla e detallada, atender o
benestar fsico e emocional, mostrar comprensin, apoio e respecto, todo iso contribe de
xeito decisivo a mellorar a satisfaccin da muller coa experiencia do parto.
Para favorecer a intimidade evitarase en todo momento a presenza de persoal innecesario e
adaptarase o ambiente do cuarto s necesidades individuais, regulando a luz, favorecendo un
ambiente de penumbra, temperatura agradable, msica, obxectos persoais, etc.
No caso de hospitais que teen profesionais en formacin con capacidade asistencial actuarn
sempre baixo a supervisin necesaria, e solicitarn permiso para permanecer no cuarto.
Informacin de interese:
Este centro est acreditado para formacin: Si/Non

PERODO DE DILATACIN: ASISTENCIA, COIDADOS E

ALIMENTACION
PROFESIONAL ASISTENCIAL
Na medida do posible a atencin levarase a cabo por parte do mesmo profesional durante
todo o proceso, salvo que a organizacin do traballo o impida.

LAVATIVA
A administracin sistemtica de lavativas antes ou durante o parto non est aconsellada. Se
houbese algunha indicacin clnica, antes de proceder sa administracin, informarase do
motivo a muller e solicitarase o seu consentimento.

RASURADO
O rasurado da lanuxe pubiana e perineal antes do parto est desaconsellado. Se houbese que
reparar unha esgazadura ou unha episiotoma, se se considerase necesario para facilitar a sa
sutura, poderase rasurar ou recortar unha pequena parte da lanuxe.

LQUIDOS DURANTE A DILATACIN


Aconsllase beber lquidos claros (auga, zume sen polpa, t ou caf ou bebidas isotnicas).
As bebidas isotnicas son as mis recomendables porque ademais de hidratar proporcionan
pequenas cantidades de glicosa e preveen a cetose. Antes de inxerir ningn lquido ou
alimento, dbese consultar co profesional sanitario, por se existise algunha contraindicacin.

MOBILIDADE E CONFORT DURANTE O PARTO


aconsellable non permanecer deitada todo o tempo, moverse, cambiar de posicin
buscando aquela que resulte mis cmoda. Nalgn caso, pode que o profesional sanitario
recomende unha posicin concreta que facilite o descenso do beb pola canle do parto.

10

TRATAMENTO E MANEXO DA DOR


A muller debe coecer que existen diferentes opcins para o manexo e tratamento da dor
durante o parto. Pdese recorrer nun primeiro termo, a mtodos non farmacolxicos de alivio
da dor (tcnicas de relaxacin e respiracin, inmersin en auga quente, masaxes, contacto
fsico tranquilizador, pelotas de bobath, inxeccins de auga estril en rombo de Michaelis...)
e mis tarde, a medida que aumenta a intensidade da dor pdese recorrer a mtodos
farmacolxicos. A xestante pode elixir un ou varios mtodos segundo a evolucin do parto, o
alivio que desexe e dentro das opcins dispoibles nese momento. A matrona e o profesional
facultativo informarn a muller das distintas opcins das que se dispn no hospital de
referencia, das sas vantaxes e inconvenientes, para que poida decidir que o que mellor lle
convn en cada momento.
Nun parto normal, non inducido mediante substancias como a oxitocina, con liberdade para
moverse, cun ambiente tranquilo e ntimo, e acompaada pola persoa que desexe a muller,
esta sentirase mis cmoda e segura. Isto axudar a que se soporten mellor as contraccins e
as aproveitar os intervalos entre contraccin e contraccin para descansar. Deste modo, a
medida que avanza o parto, favorcese que o organismo segregue as sas propias substancias
analxsicas (endorfinas) que axudarn a soportar mellor a dor que poidan causar as
contraccins.
por iso que importante procurar intimidade muller, favorecer un ambiente tranquilo,
sen fro nin luces intensas, facilitar a mobilidade, aplicar masaxes, utilizar tcnicas de
respiracin e de relaxacin, evitar sentimentos de medo e tensin. Todas estas medidas
axudan a minimizar a sensacin de dor e polo tanto dimine a demanda de analxesia
farmacolxica e aumenta a sensacin de control da muller.
Aqu, pode expresar os seus desexos, anda que no momento do parto pode cambiar de
idea e elixir entre todas as opcins dispoibles no centro ao que vostede acode:
-

Prefiro outros tipos de analxesia (inmersin en auga quente, oxido nitroso,


inxeccins de auga estril en rombo de Michaelis, uso de materiais de apoio, etc.)

Non desexo (en principio) ningn tipo de analxesia farmacolxica

En principio desexo analxesia epidural. (Precsase cubrir o do documento de


consentimento informado)

Desexara: ..

.
Recomndase s mulleres embarazadas consultar o documento elaborado polo Ministerio de
Sanidade, Servizos Sociais e Igualdade, "Atencin ao parto normal. Gua dirixida a mulleres
embarazadas, a futuros pais, as como aos seus acompaantes e familiares," dispoible en:
http://www.msps.es/organizacion/sns/planCalidadSNS/pdf/equidad/guiaPracParMujer.pdf
http://www.sergas.es/gal/muller/docs/guia_atencion_parto_mujeres.pdf

OUTRO MATERIAL DE APOIO PARA O PARTO


Dependendo da dispoibilidade de cada centro, poderanse usar elementos de apoio como
pelotas, espellos, cordas, coxns, etc., ou outro material que a muller traia consigo e sexa
posible utilizar no espazo do hospital.

11

OUTROS COIDADOS:

INTERVENCINS
Neste plan de parto ofrcese unha informacin resumida sobre algunhas das intervencins,
controis ou administracin de medicamentos que s se utilizarn en caso de que exista unha
indicacin clnica que o xustifique.

MONITORIZACIN FETAL
Durante o parto dbese controlar o latexo do beb. Isto pdese facer de forma intermitente,
escoitando o latexo cardaco fetal, cunha trompetia (estetoscopio de Pinard) ou con
aparatos electrnicos (doppler); pero s veces ser necesario realizar unha monitorizacin
electrnica continua do latexo cardaco fetal, como no caso de que se administre epidural
ou medicamentos como a oxitocina.

TACTOS VAXINAIS
O profesional que atende a parturiente durante o parto realizar o menor nmero de tactos
vaxinais necesario para avaliar a evolucin do parto. Adoitan realizarse cada 4 h, se fose
necesario realizar esta exploracin a intervalos mis curtos informaranse das circunstancias
que o motivan as como dos resultados da exploracin.

ROTURA DA BOLSA
En xeral, a bolsa que envolve e protexe o beb rompe espontaneamente no transcurso do
traballo de parto. Existen situacins clnicas nas que est indicada a rotura artificial da bolsa,
cando isto aconteza informarase a xestante.

CANALIZACIN DE VA ENDOVENOSA
A canalizacin dunha va endovenosa non adoita ser necesaria salvo que se precise a
administracin de frmacos (oxitocina, analxsicos, etc) ou soros como no caso de
administracin analxesia epidural.

12

ADMINISTRACIN DE MEDICAMENTOS PARA ACELERAR O PARTO


En partos vaxinais que progresan de forma normal recomndase non realizar amniorrexis
artificial nin perfusin de oxitocina de forma rutineira.
Se se produce un retardo na dilatacin porque as contraccins uterinas diminen ou cesan,
pdese enlentecer ou estacionar o parto. Neste caso informarase a muller das opcins
encamiadas a estimular as contraccins e estimular o traballo de parto (rotura de
membranas e administracin de oxitocina), explicarselle o procedemento e procederase
sa realizacin, logo do consentimento. En caso de ter que administrar oxitocina farase unha
monitorizacin electrnica contina da frecuencia cardaca fetal e das contraccins.

SONDAXE VESICAL
Durante o traballo de parto pode producirse unha retencin urinaria, neste caso, pode que
sexa necesario realizar unha sondaxe vesical para baleirar a vexiga urinaria.

COMENTARIOS OU SUXESTINS SOBRE AS INTERVENCINS:


.
....
.
.
.

13

PERODO EXPULSIVO (NACEMENTO DO BEBE)

O profesional sanitario que atende a muller, intentar, na medida do posible, que a dilatacin
e o parto/nacemento discorran no mesmo espazo fsico (sala de dilatacin). Non obstante,
poden xurdir circunstancias que requiran o seu traslado a outro cuarto ou sala de partos
convencional. Se isto acontece, informarselle das intervencins que se van realizar en cada
momento.
Durante o expulsivo pdense adoptar diversas posturas (deitada, de p, anicada, etc.) e
tamn hai varios posibles lugares onde dar a luz (na cama, tallo, en cadeira de parto
vertical, etc.), informarase a muller das posibilidades en cada momento.
Na actualidade, non est demostrado cal a postura mis axeitada para facilitar o
nacemento. A eleccin depende de cada muller e das sas necesidades ou desexos en cada
fase do parto. Se hai algn motivo clnico para aconsellar unha postura concreta, o
profesional sanitario que a atende, informaraa de todo o que necesite saber.

PUXOS
Os puxos son contraccins involuntarias uterinas e contraccins abdominais poderosas que
producen a sensacin de empurrar. Nun parto normal dbese empurrar cando a dilatacin
completa e a muller sente a necesidade de facelo. Empurrar sen sentir a necesidade de facelo
e/ou de forma continuada non aconsellable nin beneficioso. Nalgunhas situacins, como
baixo os efectos da anestesia epidural, prodcese unha diminucin da sensibilidade e do
desexo de empurrar, pode ser til que os profesionais orienten a muller sobre o momento
mis adecuado para empurrar.

EPISIOTOMA
A episiotoma un corte que se practica no perineo que unicamente se realiza nalgunhas
situacins nas que se precisa facilitar a sada do beb.

NACEMENTO
un momento nico, ntimo e especial, no que se debe procurar que o primeiro contacto do
beb sexa coa nai.
Dbense atenuar as luces e rudos porque molestan o beb, o ambiente debe ser clido e
evitar interferencias nese primeiro contacto nai-beb no que os sentidos do olfacto, o tacto e
o odo son moi importantes facilitando a creacin do vnculo afectivo e biolxico.
Se ambos os dous o desexan, axudarase o pai a participar e permanecer nese espazo de
intimidade compartida.

ATENCIN INICIAL DO RECENTEMENTE NADO


Para permitir o contacto continuo e ininterrompido da nai co seu fillo/a en intimidade,
dbense pospoer as actuacins non urxentes (peso, talle e outros coidados ou
procedementos) ao recentemente nado nas das primeiras horas de vida tras o nacemento.

14

Nada mis nacer colcase o beb sobre o abdome da nai, scase, deixando as mans hmidas
para, que guiado polo olor do lquido amnitico, repte cara ao peito. O profesional sanitario
realizar os controis e vixilancia co beb sobre o peito da sa nai.
No caso de que a situacin clnica do recentemente nado requira realizar unha aspiracin de
secrecins ou sondaxe (introducin de sonda ao estmago ou polo ano) tras o nacemento,
informarase a nai e logo procederase sa realizacin.

CONTACTO INMEDIATO PEL CON PEL TRAS O NACEMENTO


O contacto pel con pel inmediato e ininterrompido tras o parto unha prctica beneficiosa e
recomendable tanto para o recentemente nado coma para a nai. Dbese colocar o beb en
contacto continuo directo pel con pel coa nai polo menos durante as das primeiras horas de
vida, todo o tempo que ela desexe. No caso de non ser posible, explicarase o motivo e darase
a opcin de que outra persoa da sa confianza faga este primeiro contacto pel con pel,
sempre que a situacin do beb as o permita.
Preferencias para este momento:

...

CORTE DO CORDN UMBILICAL


O cordn umbilical pnzase transcorridos polo menos dous minutos tras o nacemento ou cando
xa deixou de latexar. Deste modo, o osxeno que lle chega a travs do sangue do cordn,
vaille permitir unha transicin ao medio extrauterino mis paulatina e menos brusca e tamn
axuda a aumentar os depsitos de ferro do beb.
Se as circunstancias o permiten e a nai o desexa, pode cortar o cordn umbilical ela mesma, a
sa parella ou o acompaante, sempre baixo a supervisin do profesional sanitario que a
atende.
Opcins sobre corte do cordn umbilical por: .

a propia nai

a parella/ acompaante

profesional sanitario

15

LACTACIN MATERNA
A lactacin natural proporciona un alimento ideal para o crecemento e o desenvolvemento
sans dos lactantes; tamn parte integrante do proceso reprodutivo, con repercusins
importantes na sade das nais.
Como recomendacin de sade pblica mundial, durante os seis primeiros meses de vida os
lactantes deberan ser alimentados exclusivamente con leite materno para lograr un
crecemento, un desenvolvemento e unha sade ptimos. A partir dese momento, co fin de
satisfacer os seus requisitos nutricionais en evolucin, os lactantes deberan recibir alimentos
complementarios axeitados e inocuos dende o punto de vista nutricional, sen abandonar a
lactacin natural ata os dous anos de idade, ou mis tarde.
A lactacin natural exclusiva pode practicarse dende o nacemento. Se o estado de sade da
nai e a do beb o permiten, colocarase o beb sobre o peito nu da nai nada mis nacer, en
contacto pel con pel, deixando que comece a mamar de forma espontnea e sen
interferencias innecesarias, durante o tempo que precise para iso. O profesional sanitario
supervisar o estado do beb e da nai durante o puerperio inmediato e axudarao a establecer
a lactacin materna.
Mentres a lactacin materna non estea ben establecida; e para evitar confusin da mamila
coa mamadeira, desaconsllase ofrecer chupete e mamadeiras aos recentemente nados/s,
xa que poden dificultar ou impedir unha lactacin materna exitosa.
Os bebs alimentados a peito non precisan tomar soros, infusins, nin biberns de leite de
frmula, se se aleita sen restricins a producin de leite adoita ser a axeitada s necesidades
do beb. En caso de ser necesario administrar algn outro lquido ou alimento ao beb, o
profesional sanitario ao seu cargo, informar os pais dos motivos clnicos da sa indicacin e
solicitaralles o seu consentimento.
Recomndase que as nais lactantes estean en contacto con outras nais lactantes, os
profesionais sanitarios deben proporcionar informacin sobre os grupos de axuda lactacin
materna da sa comunidade.
En caso de que a muller decida alimentacin artificial, o profesional sanitario debe instrur os
pais para que saiban preparar e administrar leite de frmula e asegurar unha preparacin
axeitada do bibern. Convn que alterne a dar o bibern ao beb ofrecendo el bibern dende
a esquerda e dereita alternativamente para estimular por igual a sa lateralidade e procure
facer contacto pel con pel, xa que as necesidades de contacto e calor materna son as mesmas
para todos os bebs independentemente do tipo de alimentacin polo que optase.
Opcins:

Desexo dar o peito

Decidn dar ao meu beb leite de frmula

Tomarei a decisin mis adiante

Desexo recibir informacin acerca de asociacins e grupos de nais de axuda

lactacin materna da mia comunidade

16

EXPULSION DA PLACENTA

As recomendacins actuais das guas de prctica clnica aconsellan informar, preferiblemente


durante a xestacin, de que o manexo activo da terceira etapa do parto acurta a sa
duracin, dimine o risco de hemorraxia posparto e a necesidade de oxitocina teraputica.
Non obstante, a muller debe saber que a expulsin da placenta espontnea ou fisiolxica
unha opcin que non prevn da hemorraxia posparto.
Expresa aqu as tas preferencias, se o desexas:

..

PUERPERIO HOSPITALARIO

COIDADO E ATENCION AO RECENTEMENTE NADO DURANTE O PUERPERIO


HOSPITALARIO
O beb acabado de nacer permanecer xunto sa nai nada mis nacer, non est xustificado
separar o recentemente nado da sa nai de forma rutineira, s se realizar por motivos
clnicos xustificados que debern constar na historia clnica.
O traslado do beb planta de hospitalizacin de maternidade realizarase na mesma cama
da nai en contacto pel con pel, coa cabeceira incorporada, cubertos por unha saba ou manta
e acompaados da persoa elixida. Procurarase o maior grao de intimidade dentro das
posibilidades de cada centro.
A duracin da estada axustarase situacin de sade tanto da nai coma do recentemente
nado. En calquera caso, esta ser a mnima posible. Nos partos sen complicacins, nai e beb
compartirn sempre o mesmo cuarto.
Compartir o leito na maternidade implica que o recentemente nado e a sa nai compartan
unha superficie continua, sen barreiras entre eles, durante as 24 horas, ao longo da sa
estada no hospital, esta prctica facilita a instauracin da lactacin materna.
No domicilio, compartir o leito, facilita a lactacin materna demanda, ao permitir nai
percibir os primeiros signos de fame do seu fillo con mais antelacin que se durmira nun
berce separado.
Os berces tipo sidecar ofrecen s nais unha posibilidade segura para compartir o leito co seu
fillo/a, o que vai facilitar a instauracin da lactacin materna.

.
..
Preferencias persoais:

17

En caso de ingreso do neonato, informarase os pais de que o contacto fsico e a interaccin do


acabado de nacer/a co seu pai e a sa nai en contacto pel con pel o mximo tempo posible
demostraron beneficios tanto para os bebs coma para os seus proxenitores.
Para visitas doutros membros da familia como irmns e avs, dbese preguntar ao profesional
sanitario da unidade na que est ingresado o neonato e descubrir se os protocolos do centro o
permiten.
A administracin da vitamina K, vacina da hepatite, colirio, pesalo ou tallalo, faranse
pasadas as das primeiras horas de contacto pel con pel continuo e ininterrompido, utilizando
un mtodo de analxesia non farmacolxica para diminur a sensacin dolorosa que lle poidan
producir estes procedementos (beb ao peito, administracin de leite de frmula ou solucin
de sacarosa).
Procederase administracin a todos os/as recentemente nados/as de:

Colirio ou pomada antibitica oftlmica, nunha soa dose, xa que prevn infeccins
oculares severas.

A vacina de hepatite B (1 dose), adminstrase va intramuscular.

A vitamina K para a prevencin de hemorraxias. O mtodo de administracin mis


recomendado a va intramuscular. Existe a alternativa da administracin va oral da
vitamina K, neste caso moi importante o cumprimento estrito da pauta de
administracin por parte dos proxenitores, sobre todo se ten ademais algn factor de
risco, como prematuridade, trauma de parto, nai que tomase antiepilpticos,
patoloxa heptica, etc. Anda que o beb tome algo de frmula, antes das 12
semanas, mentres se estea aleitando, manterselle a profilaxe oral.

Opcins:
-

Desexo que se administre vitamina K oral ao meu beb tras o nacemento e


compromtome continuidade da sa administracin en domicilio de acordo coa
pauta que se prescriba

Se desexa expoer algn comentario suxestin ou indicacin ao respecto, fgao a


continuacin: ....

...

18

HIXIENE DO RECENTEMENTE NADO


Non se aconsella baar o recentemente nado nas primeiras horas de vida, podendo atrasarse
ata o segundo da ou mis se as condicins as o permiten. O momento de facelo por primeira
vez unha decisin persoal.
O profesional da planta de maternidade axudaralle a adquirir as habilidades necesarias e a
resolver dbidas respecto ao coidado do beb.
Opcins na planta de maternidade:
-

Desexo realizar eu mesma os coidados e hixiene do meu beb

Outras opcins:

...

.....

PARTO

INSTRUMENTAL

(FORCEPS,

VENTOSA,

ESPTULA) OU CESREA
En caso de que fose necesaria algunha destas intervencins promoverase, ao igual que no
parto eutcico, o acompaamento continuado, a intimidade, e o contacto inmediato pel con
pel tras o nacemento.

OBSERVACINS

OUTROS

ASPECTOS

NON

CONSIDERADOS NO PRESENTE DOCUMENTO


Con este documento intntase ofrecerlle unha informacin bsica sobre os diferentes
momentos, situacins e procedementos que adoitan presentarse ao longo do parto e
nacemento. Cando existen diferentes opcins igualmente seguras e eficaces, ofrcese a
posibilidade de eleccin, pero no caso de que unha prctica estea desaconsellada non se
ofrece esa opcin.
En canto necesidade ou non de consentimento informado, est establecida no art. 4.1 da
Lei 41/2002, do 14 de novembro, bsica reguladora da autonoma do paciente e de dereitos e
obrigas en materia de informacin e documentacin clnica, na Lei 3/2001, do 28 de maio,
reguladora do consentimento informado e da historia clnica dos pacientes, na Lei 3/2005, do
7 de marzo, de modificacin da Lei 3/2001, do 28 de maio, reguladora do consentimento
informado e da historia clnica dos pacientes e na Lei 8/2008, do 10 de xullo, de sade de
Galicia.

19

PROPOSTA DE PARMETROS QUE SE DEBEN REXISTRAR NA:

"FOLLA RESUMO DE REXISTRO HOSPITALARIA SOBRE PLAN DE PARTO E


NACEMENTO"
(Formato electrnico ou papel, segundo situacin de cada centro asistencial)
NOME DO HOSPITAL:
NOME E APELIDOS DA XESTANTE:
N. historia clnica/n. Seguridade Social:
Desexa estar acompaado por:
ATENCIN AO PARTO/NACEMENTO

Non desexa canalizacin IV rutineira

Desexa usar a sa propia roupa


Desexa usar roupa do hospital

Preferencias do lugar e posicin durante o


parto:

Participacin do acompaante/parella:

Uso de material de apoio durante o parto:

Do centro
Propio (especificar)
Necesidades especficas en caso de minusvalidez:

Non desexa participacin


Desexa a sa participacin

Non desexa analxesia farmacolxica


Desexa analxesia epidural

Desexa que a sa parella corte o cordn

Desexa outros tipos de analxesia

Especificar:

MULTICULTURALIDADE E INMIGRACIN
Idioma principal:

Requirimentos especficos:

Outros idiomas que domina:


Necesita traducin?
Achega tradutor/a?

ATENCION AO NEONATO
Profilaxe:

Preferencias sobre o contacto pel con pel e


participacin do acompaante:

Vitamina K oral
Vitamina K IM

Vacina hepatite B

Alimentacin lactante:
Desexa lactacin natural

Desexa realizar coidados e hixiene

Desexa alimentacin artificial

Desexa a colaboracin da sa parella

Desexa contacto con grupos de apoio LM

20

PLAN DE PARTO Y NACIMIENTO


Castellano

21

Este plan de parto y nacimiento es un documento a travs del cual la mujer embarazada
puede manifestar por escrito sus deseos, necesidades, preferencias y expectativas en
relacin a su trabajo de parto y al nacimiento de su beb.
En este documento no se contempla la posibilidad de eleccin de prcticas no aconsejadas
actualmente por la evidencia cientfica por ser innecesarias o perjudiciales en el curso de un
parto normal.
Por este motivo, se informa, de forma resumida, sobre las prcticas adecuadas para la
asistencia al parto y nacimiento recogidas en las recomendaciones de la Estrategia de
atencin al parto normal, en la Estrategia nacional de salud sexual y reproductiva y en la
gua de prctica clnica sobre la atencin al parto normal del Ministerio de Sanidad, Servicios
Sociales e Igualdad. Aconsejamos tambin la lectura de la Gua dirigida a mujeres
embarazadas, a futuros padres, as como a sus acompaantes y familiares tambin del
Ministerio de Sanidad, Servicios Sociales e Igualdad: http://www.msps.es/organizacion/sns/
planCalidadSNS/e02_t04.htm.

La mujer embarazada puede utilizar este documento con la intencin de poner de manifiesto
lo que considera importante en la vivencia del nacimiento de su hijo o hija, comunicando sus
deseos y expectativas en relacin con el desarrollo de estos acontecimientos vitales.
El cumplimiento de las expectativas de cada mujer, el sentirse implicada, poder decidir y
mantener el control sobre el proceso del parto son factores que se relacionan con la
satisfaccin.
Es importante que los profesionales conozcan esas expectativas, expresadas verbalmente o en
un plan de parto, para satisfacerlas en la medida de lo posible y para, mediante un proceso
de comunicacin y de soporte emocional contribuir, cuando sea necesario, a limitar el
desajuste que puede producirse entre las expectativas y el desarrollo concreto de cada parto.
Por lo tanto, facilita la relacin de confianza y comunicacin entre las usuarias y los
proveedores de cuidados durante el embarazo y el parto, y a la vez promueve y facilita la
toma de decisiones informadas por parte de la mujer embarazada.
Es importante que la mujer asista igualmente a las sesiones de educacin maternal
prenatales, porque este documento no sustituye la informacin proporcionada por el equipo
profesional que la atiende durante el embarazo.
El Servizo Galego de Sade ofrece a todas las mujeres embarazadas este modelo para que lo
puedan usar todas las mujeres que as lo deseen y para que las personas que trabajan dentro
del Servizo Galego de Sade tengan un documento que puedan ofertar a las gestantes. Para
ello, las mujeres contarn con toda la informacin y asesoramiento que precisen por parte de

22

la matrona responsable del seguimiento del embarazo y resto de profesionales de su centro


de salud.
Si una mujer embarazada no desea utilizar este documento que le oferta la Administracin
sanitaria y prefiere redactar y presentar otro modelo, ste ser tenido en cuenta siempre y
cuando cumpla como mnimo las siguientes condiciones:
Que sea compatible con la actual oferta de prestaciones del Servizo Galego de Sade.
Que los aspectos recogidos en el mismo no contradigan la evidencia cientfica disponible.
Que no suponga un riesgo para la salud de la madre o del beb.
Que no exista vulneracin de los derechos individuales o colectivos de acuerdo a la
legislacin vigente.

Se considera que el momento ideal para su elaboracin es entre las 28 e 32 semanas de


gestacin. En la visita de las 28 semanas, la matrona preguntar a la gestante sobre su
intencin de cumplimentar o presentar un plan de parto y nacimiento. En caso afirmativo, si
la mujer no conoce este documento, se le presentar y se le explicar su finalidad y
contenido. Una vez lo ha ledo con tranquilidad, puede ir cumplimentando las opciones que
considere oportunas y en la siguiente visita prenatal, a las 32 semanas de gestacin, la
matrona resolver las dudas que presente la gestante y le asesorar acerca del plan de parto
que desea que se tenga en cuenta para el momento del parto/nacimiento.
En la siguiente visita, a las 36-38 semanas de gestacin la matrona revisar el plan de parto y
nacimiento conjuntamente con la gestante por si hay algn cambio o duda y anotar, en el
libro de salud de la embarazada y en la historia clnica, que la mujer ha cumplimentado este
documento para que sea tenido en cuenta por el resto de profesionales.
En el momento en el que la mujer ingresa en el hospital por trabajo activo de parto, la
matrona comprobar la existencia del plan de parto/nacimiento y lo revisar conjuntamente
con la gestante y su pareja o acompaante, por si necesitan aclarar alguna duda, modificando
y actualizando lo que sea necesario, hacindolo constar en este documento y registrndolo en
la historia clnica.
Para facilitar la visin de los principales aspectos que recoge el plan de parto y nacimiento,
se sugiere que estos se trasladen a una hoja de registro del plan de parto y nacimiento que
se adjuntar a la historia clnica de la mujer, ya sea en formato electrnico o en papel, para
que est accesible a lo/as profesionales que atiendan a la mujer y al beb durante el parto y
nacimiento.

23

Una vez que la mujer y su beb estn en la planta de hospitalizacin, el profesional de


enfermera responsable de su cuidado tambin debe revisar este documento y comentar con
la madre y su pareja o acompaante aquellos aspectos que considere relevantes o cualquier
duda planteada respecto a su cuidado o al del beb.
La gestante debe tener en cuenta que este plan se elabora para ser aplicado en el desarrollo
de un parto normal y est dirigido a todas y cada una de las mujeres as como sus diferentes
situaciones. No tiene como objetivo planificar el desarrollo del parto y nacimiento. A lo largo
de todo el periodo de hospitalizacin de la mujer, en caso de que se produzca una situacin
clnica que precise de una actuacin diferente a la expresada por la mujer en este
documento, se le informar de las circunstancias que la motiven y tras su consentimiento, se
realizar la actuacin indicada y oportuna para resolver esa situacin clnica y as garantizar
su salud y la de su beb.
Al alta hospitalaria, el documento original de plan de parto y nacimiento deber ser
entregado a la usuaria, permaneciendo en la historia clnica solo la hoja de registro en el caso
de no disponer de registro electrnico.
Todas las personas que de una forma u otra acompaan a la mujer embarazada y a su pareja
o acompaante en este proceso, esperan y desean que ste se desarrolle de acuerdo con sus
expectativas y tenga una vivencia positiva y satisfactoria.

24

LLEGADA AL HOSPITAL

En el momento de la admisin en el hospital es importante recordar que la gestante no es una


paciente, no est enferma y se encuentra en un momento de especial vulnerabilidad
emocional. Por ello, se procurar mantener la intimidad y se favorecer que permanezca
acompaada de forma ininterrumpida por la persona de su eleccin, salvo circunstancia
clnica justificada que lo impida.

ACOMPAAMIENTO: PARTICIPACIN ACTIVA DE LA PAREJA/ACOMPAANTE


Es recomendable facilitar el acompaamiento de la mujer durante el preparto, parto y
posparto, por una persona de su confianza, si ese es su deseo. Si la evolucin del parto lo
permite, la pareja o acompaante podr participar de forma activa en todo el proceso, con la
ayuda de la matrona que la atiende a la mujer.
Durante mi parto, deseo estar acompaada por:

.
Durante mi parto, deseo estar acompaada slo por el equipo asistencial
Deseo decidirlo en el momento en que ingrese de trabajo de parto

Otras opciones: ...

.
NECESIDADES ESPECIALES POR DIFERENCIA DE CAPACIDAD:
Tengo las siguientes necesidades o circunstancias que deseara que se tuvieran en
cuenta en el momento de mi parto: ....

....
NECESIDADES ESPECIALES POR MOTIVOS DE CULTURA O IDIOMA:
Tengo las siguientes necesidades o circunstancias que deseara que se tuvieran en
cuenta en el momento de mi parto: ....

....

25

ESPACIO FSICO
La oferta en cuanto a tipos de salas de parto, equipamiento, comodidades, etc., no es igual
en todos los hospitales. Es bueno visitar durante la gestacin el centro al que se tiene
previsto asistir para el parto, conocer a los profesionales, las instalaciones, informarse sobre
sus protocolos y valorar si se tiene alguna preferencia o se quiere hacer alguna peticin
especial.
Otras opciones (marcar x segn preferencia):
Deseara usar mi propia ropa

Deseara usar ropa facilitada por el hospital

INTIMIDAD
Los profesionales irn identificados y se presentarn a la mujer en el momento de acogida
procurando en todo momento intimidad y permanecer en un segundo plano, disipar miedos y
dudas, infundir seguridad, proporcionar una informacin amplia y detallada, atender al
bienestar fsico y emocional, mostrar comprensin, apoyo y respeto, todo ello contribuye de
manera decisiva a mejorar la satisfaccin de la mujer con la experiencia del parto.
Para favorecer la intimidad se evitar en todo momento la presencia de personal innecesario
y se adaptar el ambiente de la habitacin a las necesidades individuales, regulando la luz,
favoreciendo un ambiente de penumbra, temperatura agradable, msica, objetos personales,
etc.
En el caso de hospitales que tienen profesionales en formacin con capacidad asistencial
actuarn siempre bajo la supervisin necesaria, y solicitarn permiso para permanecer en la
habitacin.
Informacin de interese:
Este centro est acreditado para formacin: Si/Non

26

PERIODO DE DILATACIN: ASISTENCIA, CUIDADOS Y

ALIMENTACION:
PROFESIONAL ASISTENCIAL
En la medida de lo posible la atencin se llevar a cabo por parte del mismo profesional
durante todo el proceso, salvo que la organizacin del trabajo lo impida.

ENEMA
La administracin sistemtica de enemas antes o durante el parto no est aconsejada. Si
hubiera alguna indicacin clnica, antes de proceder a su administracin, se informar del
motivo a la mujer y se solicitar su consentimiento.

RASURADO
El rasurado del vello pbico y perineal antes del parto est desaconsejado. Si hubiera que
reparar un desgarro o una episiotoma, si se considerase necesario para facilitar su sutura se
podra rasurar o recortar una pequea parte del vello.

LQUIDOS DURANTE LA DILATACIN


Se aconseja beber lquidos claros (agua, zumo sin pulpa, t o caf o bebidas isotnicas).
Las bebidas isotnicas son las ms recomendables porque adems de hidratar proporcionan
pequeas cantidades de glucosa y previenen la cetosis. Antes de ingerir ningn lquido o
alimento, se debe consultar con el profesional sanitario, por si existiese alguna
contraindicacin.

MOVILIDAD Y CONFORT DURANTE EL PARTO


Es aconsejable que no permanecer acostada todo el tiempo, es recomendable moverse,
cambiar de posicin buscando aquella que resulte ms cmoda. En algn caso, puede que el
profesional sanitario recomiende una posicin concreta que facilite el descenso del beb por
el canal del parto.

TRATAMIENTO Y MANEJO DEL DOLOR


La mujer debe conocer que existen diferentes opciones para el manejo y tratamiento del
dolor durante el parto. Se puede recurrir en un primer trmino, a mtodos no farmacolgicos
de alivio del dolor (tcnicas de relajacin y respiracin, inmersin en agua caliente, masajes,
contacto fsico tranquilizador, pelotas de bobath, inyecciones de agua estril en rombo de

27

Michaelis) y ms tarde, a medida que aumenta la intensidad del dolor se puede recurrir a
mtodos farmacolgicos. La gestante puede elegir uno o varios mtodos segn la evolucin
del parto, el alivio que desee y dentro de las opciones disponibles en el hospital de referencia
en ese momento. La matrona y el profesional facultativo informarn a la mujer de las
distintas opciones de las que se dispone, de sus ventajas e inconvenientes, para que pueda
decidir qu es lo que mejor le conviene en cada momento.
En un parto normal, no inducido mediante sustancias como la oxitocina, con libertad para
moverse, con un ambiente tranquilo e ntimo, y acompaada por la persona que desee la
mujer, sta se sentir ms cmoda y segura. Esto ayudar a que se soporten mejor las
contracciones y as aprovechar los intervalos entre contraccin y contraccin para descansar.
De este modo a medida que avanza el parto se favorece que el organismo segregue sus
propias sustancias analgsicas (endorfinas) que ayudarn a sobrellevar mejor el dolor que
puedan causar las contracciones.
Es por ello que es importante proporcionar intimidad a la mujer, favorecer un ambiente
tranquilo, sin fro ni luces intensas, facilitar la movilidad, aplicar masajes, utilizar tcnicas de
respiracin y de relajacin, evitar sentimientos de miedo y tensin. Todas estas medidas
ayudan a minimizar la sensacin de dolor y por lo tanto disminuye la demanda de analgesia
farmacolgica y aumentar la sensacin de control de la mujer.
Aqu, puede expresar sus deseos, aunque en el momento del parto puede cambiar de
idea y elegir entre todas las opciones disponibles en el centro al que usted acude:
-

Prefiero otros tipos de analgesia (inmersin en agua caliente, xido nitroso,


inyecciones de agua estril en rombo de Michaelis, uso de materiales de apoyo,
etc.)

No deseo (en principio) ningn tipo de analgesia farmacolgica

En principio deseo analgesia epidural. (Se precisa la cumplimentacin del


documento de consentimiento informado antes de su utilizacin).

Deseara: ....

28

Se recomienda a las mujeres embarazadas consultar el documento elaborado por el Ministerio


de Sanidad, Servicios Sociales e Igualdad, Atencin al parto normal. Gua dirigida a mujeres
embarazadas, a futuros padres, as como a sus acompaantes y familiares, disponible en:
http://www.msps.es/organizacion/sns/planCalidadSNS/pdf/equidad/guiaPracParMujer.pdf
http://www.sergas.es/gal/muller/docs/guia_atencion_parto_mujeres.pdf

OTRO MATERIAL DE APOYO PARA EL PARTO


Dependiendo de la disponibilidad de cada centro, se podrn usar elementos de apoyo como
pelotas, espejos, cuerdas, cojines, etc., u otro material que la mujer traiga consigo y sea
posible utilizar en el espacio del hospital.

OTROS CUIDADOS:
En este plan de parto se ofrece una informacin resumida sobre algunas de las
intervenciones, controles o administracin de medicamentos que slo se utilizarn en caso
de que exista una indicacin clnica que lo justifique.

MONITORIZACIN FETAL
Durante el parto se debe controlar el latido del beb. Esto se puede hacer de forma
intermitente, escuchando el latido cardaco fetal, con una trompetilla (estetoscopio de
Pinard) o con aparatos electrnicos (doppler); pero a veces ser necesario realizar una
monitorizacin electrnica continua del latido cardaco fetal, como es en el caso de que se
administre epidural o medicamentos como la oxitocina.

TACTOS VAGINALES
El profesional que atiende a la parturienta durante el parto realizar el menor nmero de
tactos vaginales necesario para evaluar la evolucin del parto. Suelen realizarse cada 4 h, si
fuera necesario realizar esta exploracin a intervalos ms cortos se informarn de las
circunstancias que lo motivan as como de los resultados de la exploracin.

ROTURA DE LA BOLSA
En general, la bolsa que envuelve y protege al beb se rompe espontneamente en el
transcurso del trabajo de parto. Existen situaciones clnicas en las que est indicada la rotura
artificial de la bolsa, cuando esto ocurra se informar a la gestante.

29

CANALIZACIN DE VA ENDOVENOSA
La canalizacin de una va endovenosa no suele ser necesaria salvo que se precise la
administracin de frmacos (oxitocina, analgsicos) o sueros como en el caso de
administracin analgesia epidural.

ADMINISTRACIN DE MEDICAMENTOS PARA ACELERAR EL PARTO


En partos vaginales que progresan de forma normal se recomienda no realizar amniorrexis
artificial ni perfusin de oxitocina de forma rutinaria.
Si se produce un retardo en la dilatacin porque las contracciones uterinas disminuyen o
cesan, se puede enlentecer o estacionar el parto. En este caso se informar a la mujer de las
opciones encaminadas a estimular las contracciones y estimular el trabajo de parto (rotura de
membranas y administracin de oxitocina), se le explicar el procedimiento y se proceder a
su realizacin, luego del consentimiento. En caso de tener que administrar oxitocina, se har
una monitorizacin electrnica contina de la frecuencia cardaca fetal y de las
contracciones.

SONDAJE VESICAL
Durante el trabajo de parto puede producirse una retencin urinaria, en este caso, puede que
sea necesario realizar un sondaje vesical para vaciar la vejiga urinaria.

..
.
....
.
.
...
COMENTARIOS O SUGERENCIAS SOBRE LAS INTERVENCIONES:

30

PERIODO EXPULSIVO (NACIMIENTO DEL BEBE)

El profesional sanitario que la atiende a la mujer, intentar, en la medida de lo posible, que


la dilatacin y el parto/nacimiento discurran en el mismo espacio fsico (sala de dilatacin).
Sin embargo, pueden surgir circunstancias que requieran su traslado a otra habitacin o sala
de partos convencional. Si esto ocurre, se la informar de las intervenciones que se van a
realizar en cada momento.
Durante el expulsivo se pueden adoptar diversas posturas (acostada, de pie, en cuclillas,
etc.) y tambin hay varios posibles lugares donde dar a luz (en la cama, taburete, en silla
de parto vertical, etc.), se informar a la mujer de las posibilidades en cada momento.
En la actualidad, no est demostrado cul es la postura ms adecuada para facilitar el
nacimiento. La eleccin depende de cada mujer y de sus necesidades o deseos en cada fase
del parto. Si hay algn motivo clnico para aconsejar una postura concreta, el profesional
sanitario que la atiende, le informar de todo lo que necesite saber.

PUJOS
Los pujos son contracciones involuntarias uterinas y contracciones abdominales poderosas que
producen la sensacin de empujar. En un parto normal se debe empujar cuando la dilatacin
es completa y la mujer siente la necesidad de hacerlo. Empujar sin sentir la necesidad de
hacerlo y/o de forma continuada no es aconsejable ni beneficioso. En algunas situaciones,
como bajo los efectos de la anestesia epidural, se produce una disminucin de la sensibilidad
y del deseo de empujar, puede ser til que los profesionales orienten a la mujer sobre el
momento ms adecuado para empujar.

EPISIOTOMA
La episiotoma es un corte que se practica en el perin que nicamente se realiza en algunas
situaciones en las que se precisa facilitar la salida del beb.

NACIMIENTO
Es un momento nico, ntimo y especial, en el que se debe procurar que el primer contacto
del beb sea con la madre.
Se deben atenuar las luces y ruidos porque molestan al beb, el ambiente debe ser clido y
evitar interferencias en ese primer contacto madre-bebe en el que los sentidos del olfato, el
tacto y el odo son muy importantes facilitando la creacin del vnculo afectivo y biolgico.

31

Si ambos lo desean, se ayudar al padre a participar y permanecer en ese espacio de


intimidad compartida.

ATENCIN INICIAL DEL RECIN NACIDO


Para permitir el contacto continuo e ininterrumpido de la madre con su hijo/a en intimidad,
se deben posponer las actuaciones no urgentes (peso, talla y otros cuidados o procedimientos)
del recin nacido en las dos primeras horas de vida tras el nacimiento.
Nada ms nacer se coloca al beb sobre el abdomen de la madre, se seca, dejando las manos
hmedas para que guiado por el olor del lquido amnitico, repte hacia el pecho. El
profesional sanitario realizar los controles y vigilancia con el beb sobre el pecho de su
madre.
En caso de que la situacin clnica del recin nacido requiera realizar una aspiracin de
secreciones o sondaje (introduccin de sonda al estmago o por el ano) tras el nacimiento, se
informar a la madre y luego se proceder a su realizacin.

CONTACTO INMEDIATO PIEL CON PIEL TRAS EL NACIMIENTO


El contacto piel con piel inmediato e ininterrumpido tras el parto es una prctica beneficiosa
e recomendable tanto para el recin nacido como para la madre. Se debe colocar al beb en
contacto continuo directo piel con piel con la madre al menos durante las dos primeras horas
de vida, todo el tiempo que ella desee. En caso de no ser posible, se explicar el motivo y se
dar la opcin de que otra persona de su confianza haga este primer contacto piel con piel,
siempre que la situacin del beb as lo permita.
Preferencias para este momento:

...

CORTE DEL CORDN UMBILICAL


El cordn umbilical se pinza transcurridos al menos dos minutos tras el nacimiento o cuando
ya ha dejado de latir. De este modo, el oxgeno que le llega a travs de la sangre del cordn,
le va a permitir una transicin al medio extrauterino ms paulatina y menos brusca; pero
adems mejoran los depsitos de hierro del beb.
Si las circunstancias lo permiten y la madre lo desea, puede cortar el cordn umbilical ella
misma, su pareja o acompaante, siempre bajo la supervisin del profesional sanitario que la
atiende.

32

.
.
Opciones sobre corte del cordn umbilical por:

- la propia madre

- la pareja/ acompaante
- profesional sanitario

LACTANCIA MATERNA
La lactancia natural proporciona un alimento ideal para el crecimiento y el desarrollo sano de
los lactantes; tambin es parte integrante del proceso reproductivo, con repercusiones
importantes en la salud de las madres.
Como recomendacin de salud pblica mundial, durante los seis primeros meses de vida los
lactantes deberan ser alimentados exclusivamente con leche materna para lograr un
crecimiento, un desarrollo y una salud ptimos. A partir de ese momento, a fin de satisfacer
sus requisitos nutricionales en evolucin, los lactantes deberan recibir alimentos
complementarios adecuados e inocuos desde el punto de vista nutricional, sin abandonar la
lactancia natural hasta los dos aos de edad, o ms tarde.
La lactancia natural exclusiva puede practicarse desde el nacimiento. Si el estado de salud de
la madre y la del beb lo permiten, se colocar el beb sobre el pecho desnudo de la madre
nada ms nacer, en contacto piel con piel, dejando que comience a mamar de forma
espontnea y sin interferencias innecesarias, durante el tiempo que precise para ello. El
profesional sanitario supervisar el estado del beb y de la madre durante el puerperio
inmediato y le ayudar a establecer la lactancia materna.
Mientras la lactancia materna no est bien establecida; y para evitar confusin del pezn con
la tetina, se desaconseja ofrecer chupete y tetinas a los recin nacidos/as, ya que pueden
dificultar o impedir una lactancia materna exitosa.
Los bebs alimentados a pecho no precisan tomar sueros, infusiones, ni biberones de leche de
frmula, si se amamanta sin restricciones la produccin de leche suele ser la adecuada a las
necesidades del beb. En caso de ser necesario administrar algn otro lquido o alimento al
beb, el profesional sanitario a su cargo, informar a los padres de los motivos clnicos de su
indicacin y les solicitar su consentimiento.
Se recomienda que las madres lactantes estn en contacto con otras madres lactantes, los
profesionales sanitarios deben proporcionar informacin sobre los grupos de apoyo a la
lactancia materna de su comunidad.

33

En caso de que la mujer decida alimentacin artificial, el profesional sanitario debe instruir a
los padres para que sepan preparar y administrar leche de frmula y asegurar una preparacin
adecuada del bibern. Conviene que alterne a dar la toma al beb ofreciendo el bibern
desde la izquierda y derecha alternativamente para estimular por igual su lateralidad y
procure hacer contacto piel con piel, ya que las necesidades de contacto y calor materno son
las mismas para todos los bebs independientemente del tipo de alimentacin por el que haya
optado.
Opciones:

Deseo dar el pecho

He decidido dar a mi beb leche de frmula

Tomar la decisin ms adelante

Deseo recibir informacin acerca de asociaciones y grupos de madres de apoyo a la

lactancia materna de mi comunidad

ALUMBRAMIENTO DE LA PLACENTA

Las recomendaciones actuales de las guas de prctica clnica aconsejan informar,


preferiblemente durante la gestacin, de que el manejo activo de la tercera etapa del parto
acorta su duracin, disminuye el riesgo de hemorragia posparto y la necesidad de oxitocina
teraputica.
No obstante, la mujer debe saber que el alumbramiento espontneo o fisiolgico es tambin
una opcin que no previene de la hemorragia postparto.
Expresa aqu tus preferencias, si lo deseas:

..

..

34

PUERPERIO HOSPITALARIO

CUIDADO Y ATENCION AL RECIEN NACIDO DURANTE EL PUERPERIO


HOSPITALARIO
El beb recin nacido/a permanecer junto a su madre nada ms nacer, no est justificado
separar al recin nacido de su madre de forma rutinaria, slo se realizar por motivos
clnicos justificados que debern constar en la historia clnica.
El traslado del beb a la planta de hospitalizacin de maternidad se realizar en la misma
cama de la madre en contacto piel con piel, con la cabecera incorporada, cubiertos por una
sbana o manta y acompaados de la persona elegida. Se procurar el mayor grado de
intimidad dentro de las posibilidades de cada centro.
La duracin de la estancia se ajustar a la situacin de salud tanto de la madre como del
recin nacido. En cualquier caso, sta ser la mnima posible. En los partos sin
complicaciones, madre y beb compartirn siempre la misma habitacin.
El colecho en la maternidad implica que el recin nacido y su madre compartan una
superficie continua, sin barreras entre ellos, durante las 24 horas, a lo largo de su estancia en
el hospital, esta prctica facilita la instauracin de la lactacin materna.
Las cunas tipo sidecar de algunas maternidades ofrecen a las madres una posibilidad segura
para practicar el colecho con su hijo/a, lo que va a facilitar la instauracin de la lactancia
materna.

.
..
Preferencias personales:

En caso de ingreso del neonato, se informar a los padres de que el contacto fsico y la
interaccin del recin nacido/a con su padre y su madre en contacto piel con piel el mximo
tiempo posible han demostrado beneficios tanto para los bebs como para sus progenitores.
Para visitas de otros miembros de la familia como hermanos y abuelos, se debe preguntar al
profesional sanitario de la unidad en la que est ingresado el neonato y averiguar si los
protocolos del centro lo permiten.
La administracin de la vitamina K, vacuna de la hepatitis, colirio, pesarle o tallarle, se
harn pasadas las dos primeras horas de contacto piel con piel continuo e ininterrumpido,
utilizando un mtodo de analgesia no farmacolgica para disminuir la sensacin dolorosa que

35

le puedan producir estos procedimientos (beb al pecho, administracin de leche de frmula


o solucin de sacarosa).
Se proceder a la administracin a todos los/as recin nacidos/as de:
El Colirio o pomada antibitica oftlmica, en una sola dosis, ya que previene
infecciones oculares severas.
La vacuna de hepatitis B (1 dosis) se administra va intramuscular.
La vitamina K para la prevencin de hemorragias. El mtodo de administracin ms
recomendado es la va intramuscular. Existe la alternativa de la administracin va
oral de la vitamina K, en este caso es muy importante el cumplimiento estricto de la
pauta de administracin por parte de los progenitores, sobre todo si tiene adems
algn factor de riesgo, como prematuridad, trauma de parto, madre que haya tomado
antiepilpticos, patologa heptica, etc. Aunque el beb tome algo de frmula, antes
de las 12 semanas, mientras se est lactando, se le mantendr la profilaxis oral.
Opciones:
-

Deseo que se administre vitamina K oral a mi beb tras el nacimiento y me


comprometo a la continuidad de su administracin en domicilio de acuerdo a la
pauta que se prescriba

Si desea exponer algn comentario sugerencia o indicacin al respecto, hgalo a


continuacin: .....

.
HIGIENE DEL RECIN NACIDO
No se aconseja baar al recin nacido en las primeras horas de vida, pudiendo retrasarse
hasta el segundo da o ms si las condiciones as lo permiten. El momento de hacerlo por
primera vez es una decisin personal.
El profesional de la planta de maternidad le ayudar a adquirir las habilidades necesarias y a
resolver dudas respecto al cuidado del beb.
Opciones en la planta de maternidad:
Deseo realizar yo misma los cuidados e higiene de mi beb
-

Otras opciones:

....

..........

36

PARTO

INSTRUMENTAL

(FORCEPS,

VENTOSA,

ESPTULA) O CESREA
En caso de que fuese necesaria alguna de estas intervenciones se promover, al igual que en
el parto eutcico, el acompaamiento continuado, la intimidad, y el contacto inmediato piel
con piel tras el nacimiento.

OBSERVACIONES

OTROS

ASPECTOS

NO

CONTEMPLADOS EN EL PRESENTE DOCUMENTO


Con este documento se intenta ofrecerle una informacin bsica sobre los diferentes
momentos, situaciones y procedimientos que suelen presentarse a lo largo del parto y
nacimiento. Cuando existen diferentes opciones igualmente seguras y eficaces, se ofrece la
posibilidad de eleccin, pero en el caso de que una prctica est desaconsejada no se ofrece
esa opcin.
En cuanto a la necesidad o no de consentimiento informado, est establecida en el art. 4.1
de la Ley 41/2002, de 14 de noviembre, bsica reguladora de la autonoma del paciente y de
derechos y obligaciones en materia de informacin y documentacin clnica, en la Ley
3/2001, de 28 de mayo, reguladora del consentimiento informado y de la historia clnica de
los pacientes, en la Ley 3/2005, de 7 de marzo, de modificacin de la Ley 3/2001, de 28 de
mayo, reguladora del consentimiento informado y de la historia clnica de los pacientes y en
la Ley 8/2008, del 10 de julio, de salud de Galicia.

37

PROPUESTA DE PARMETROS QUE SE DEBEN REGISTRAR EN LA:

HOJA RESUMEN DE REGISTRO HOSPITALARIA SOBRE PLAN DE PARTO Y


NACIMIENTO
(Formato electrnico o papel, segn situacin de cada centro asistencial)
NOMBRE DEL HOSPITAL:
NOMBRE Y APELLIDOS DE LA GESTANTE:
N historia clnica/N Seguridad Social:
Desea estar acompaada por:
ATENCIN AL PARTO/NACIMIENTO
Desea usar su propia ropa

Desea usar ropa del hospital

No desea canalizacin IV rutinaria

Preferencias del lugar y posicin durante el


parto:

Uso de material de apoyo para el parto:

Participacin del acompaante/pareja:

Necesidades especficas en caso de discapacidad:

No desea participacin

Del centro
Propio (especificar)

Desea su participacin

No desea analgesia farmacolgica


Desea analgesia epidural

Desea que su pareja corte el cordn

Desea otros tipos de analgesia

Especificar:

MULTICULTURALIDAD E INMIGRACIN
Idioma principal:

Requerimientos especficos:

Otros idiomas que domina:

Aporta traductor/a?
Necesita traduccin?

ATENCION AL RECIEN NACIDO


Profilaxis:

Preferencias sobre el contacto piel con piel y

Vitamina K IM

participacin del acompaante:

Vitamina K oral
Vacuna hepatitis B

Alimentacin lactante:
Desea lactancia natural

Desea la colaboracin de su pareja


Desea realizar cuidados e higiene

Desea alimentacin artificial

Desea contacto con grupos de apoyo LM

38

Servizo Galego
de Sade

Asistencia Sanitaria
Protocolos

15
D

Anda mungkin juga menyukai