14.

ANIZOTROPIA

14.

14. Anizotropia
14.1. Uoglnione prawo Hooke'a
Najoglniejsz posta zwizkw fizycznych (13.1) i (13.2) dla cia sprystych (obcionych poniej
granicy sprystoci) stanowi wyraenie

ij= Aijkmkm

(14.1)

ij=B ijkm km '

(14.2)

lub

w ktrych Aijkm oraz Bijkm s tensorami czwartego rzdu. Pierwszy z nich nazywany jest tensorem sztywnoci
natomiast drugi nazywany jest tensorem podatnoci sprystej. Tensory te posiadaj 81 wsprzdnych,
ktre charakteryzuj ciao anizotropowe. Tensory (14.1) i (14.2) podlegaj prawu transformacji tensora

Ai ' j ' k ' m ' =a i ' pa j ' qa k ' ra m ' sA pqrs

(14.3)

B i ' j ' k ' m ' =a i ' pa j ' qa k ' ra m ' sB pqrs .

(14.4)

oraz

Rwnanie (14.1) mona rozpisa po wskanikach k oraz m. Bdzie ono miao posta

ij= Aij1111 Aij1212 Aij1313

Aij21 21 Aij2222 Aij2323 .
Aij3131 Aij3232 Aij3333

(14.5)

Tensor naprenia jest tensorem symetrycznym czyli mona zapisa

ji= A ji1111 A ji1212 A ji1313

A ji2121 A ji22 22 A ji2323 .
A ji3131 A ji3232 A ji3333

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

(14.6)

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

Porwnujc wzory (14.5) oraz (14.6) mona stwierdzi, e

Aij12= A ji12 Aij21= A ji21

Aij23= A ji23 Aij32= A ji32
Aij13= A ji13 Aij31= A ji31

(14.7)

oraz

Aij11= A ji11
Aij22= A ji22 .
Aij33= A ji33

(14.8)

We wzorze (14.7) kade z wyrae zapisanych wskanikowo daje po 6 wspczynnikw (dla i=j=1, i=j=2,
i=j=3, i=1 oraz j=2, i=2 oraz j=3, i=1 oraz j=3). Natomiast we wzorze (14.8) kade z wyrae zapisanych
wskanikowo daje po 3 wspczynniki (i=1 oraz j=2, i=2 oraz j=3, i=1 oraz j=3). Przyjcie we wzorze (14.8)
jednakowych wskanikw daje trywialn rwno (na przykad A1111=A1111). Redukuje to liczb wsprzdnych
o 6633=45 . Liczba niezalenych wskanikw tensora Aijkm spada teraz do 36.
Wykorzystujc pewne zalenoci energetyczne mona wykaza, e tensor Aijkm jest symetryczny czyli
speniona jest zaleno

Aijkm= Aijmk .

(14.9)

Wzr (14.5) mona wic zapisa jako

ij= Aij1111 Aij22 22 Aij3333 2Aij1212 2Aij23232Aij3131

(14.10)

Rozpisujc wzr (14.10) po wskanikach i oraz j otrzymano

11= A111111 A112222 A1133332A1112122A1123232A113131

22= A 221111 A 222222 A 2233332A 2212122A 2223232A 223131
33= A331111 A3322 22 A3333332A3312122A3323232A333131 .
12 = A121111 A122222 A1233332A121212 2A1223232A123131
23= A 231111 A 232222 A 2333332A 2312122A 2323232A 233131
31= A311111 A3122 22 A3133332A3112122A3123232A313131

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

(14.11)

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

czc po dwa wskaniki wedug reguy

1=11
2=22
3=33
4=12
5=23
6=31

(14.12)

mona uzyska macierz 36 wspczynnikw

A11
A 21
A31
A41
A51
A61

A12
A 22
A32
A42
A52
A62

A13
A 23
A33
A43
A53
A63

A14
A 24
A34
A44
A54
A64

A14
A 25
A35
A45
A55
A65

A16
A 26
A36
A46
A56
A66

(14.13)

ktra odpowiada macierzy

A1111 A1122
A 2211 A 2222
A3311 A3322
A1211 A1222
A 2311 A 2322
A3111 A3122

A1133
A 2233
A3333
A1233
A 2333
A3133

2A1112
2A 2212
2A3312
2A1212
2A 2312
2A3112

2A1123
2A 2223
2A3323
2A1223
2A 2323
2A3123

2A1131
2A 2231
2A3331
2A1231
2A 2331
2A3131

(14.14)

Macierz (14.13) jest macierz symetryczn czyli

Aab= Aba .

(14.15)

Zaleno (14.15) redukuje liczb 36 niezalenych staych materiaowych (14.13) do 21. Oglnie mona
powiedzie, e dla ciaa anizotropowego liczba staych materiaowych wynosi dwadziecia jeden (21).
Podobne dziaania mona przeprowadzi dla tensora podatnoci sprystej. W wyniku mona otrzyma
macierz

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

B 11
B 21
B 31
B 41
B 51
B 61

B 12
B 22
B 32
B 42
B 52
B 62

B 13
B 23
B 33
B 43
B 53
B 63

B 14 B 14
B 24 B 25
B 34 B 35
B 44 B 45
B 54 B 55
B 64 B 65

B 16
B 26
B 36
B 46
B 56
B 66

(14.16)

ktra odpowiada macierzy

B 1111
B 2211
B 3311
B 1211
B 2311
B 3111

B 1122
B 2222
B 3322
B 1222
B 2322
B 3122

B 1133
B 2233
B 3333
B 1233
B 2333
B 3133

2B 1112
2B 2212
2B 3312
2B 1212
2B 2312
2B 3112

2B 1123
2B 2223
2B 3323
2B 1223
2B 2323
2B 3123

2B 1131
2B 2231
2B 3331
2B 1231
2B 2331
2B 3131

(14.17)

Rwnanie (14.2) bdzie miao posta

11=B 1111 11B 1122 22B 1133 332B 1112 122B 1123 232B 1131 31
22=B 2211 11B 2222 22B 2233 332B 2212 12 2B 2223 232B 2231 31
33=B 3311 11B 3322 22B 3333 332B 3312 122B 3323 232B 3331 31 .
12=B 1211 11B 1222 22B 1233 332B 1212 122B 1223 232B 1231 31
23=B 2311 11B 2322 22B 2333 332B 2312 122B 2323 232B 2331 31
31=B 3111 11B 3122 22B 3133 332B 3112 122B 3123 232B 3131 31

(14.18)

14.2 Ciao ortotropowe

Ciao ortotropowe to takie ciao, w ktrym mona poprowadzi trzy wzajemnie prostopade paszczyzny
jego symetrii wewntrznej. Jednoimienne paszczyzny symetrii s zawsze do siebie rwnolege. Przykadem
takiego ciaa s: kompozyty wzmocnione wknami w ksztacie siatki ortogonalnej. Schemat takiego
kompozytu przedstawiono na rysunku 14.1. Ortotropi obserwuje si take w blachach metalowych
walcowanych na zimno.
Trzy wzajemnie prostopade osie 1, 2 i 3, ktre s normalne do paszczyzn symetrii nosz nazw gwnych
osi ortotropii. Kartezjaski ukad wsprzdnych X1X2X3 przedstawiony na rysunku 14.1 pokrywa si z tymi
osiami. W przypadku materiau ortotropowego macierz (14.16) bdzie miaa posta

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

Wkna wzmacniajce

3=X3

2=X2

Wkna wzmacniajce

1=X1

Rys. 14.1. Ciao ortotropowe.

B 11 B 12 B 13 0
0
0
B 21 B 22 B 23 0
0
0
B 31 B 32 B 33 0
0
0
0
0
0 B 44 0
0
0
0
0
0 B 55 0
0
0
0
0
0 B 66

(14.19)

Daje to w rezultacie nastpujc posta rwna fizycznych

11=B 11 11B 12 22B 13 33

22=B 21 11B 22 22 B 23 33
33=B 31 11B 32 22B 33 33 ,
12=B 44 12
23=B 55 23
31=B 66 31

(14.20)

ktry mona zapisa w postaci

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

11=B 1111 11B 1122 22B 1133 33

22=B 2211 11B 2222 22 B 2233 33
33=B 3311 11B 3322 22B 3333 33 .
12=2B 1212 12
23=2B 2323 23
31=2B 3131 31

(14.21)

Korzystajc z technicznych staych materiaowych, bdcych uoglnieniem moduu Younga i wspczynnika

Poissona rwnania (14.21) bd miay posta

1
11 21 22 31 33
E1
E2
E3

1
22 = 12 11 22 32 33
E1
E2
E3
.
13
23
1
33= 11 22 33
E1
E2
E3
1
1
1
12=
12 23=
23 31=

2G 12
2G 23
2G 31 31
11=

(14.22)

Macierz (14.19) bdzie miaa posta

1
E1
12
E1
13
E1

21
E2
1
E2
23
E2

31
E3
32
E3

1
E3

1
2G 23

1
2G 31

1
2G 12

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

(14.23)

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

Z symetrii macierzy (14.23) wynikaj zalenoci

21 12
=
E2 E1
32 23 .
=
E3 E2
31 13
=
E3 E1

(14.24)

Redukuje to liczb staych materiaowych do dziewiciu.

Pierwszy indeks przy wspczynniku Poissona informuje o tym, jakie naprenie normalne powoduje
odksztacenie liniowe natomiast drugi indeks opisuje kierunek odksztacenia liniowego. Indeksy przy moduach
Kirchhoffa informuj o paszczynie, na ktrej nastpuje odksztacenie postaciowe.
Aby wyznaczy dziewi staych materiaowych dla ciaa ortotropowego naley wykona sze testw
laboratoryjnych dla szeciu prbek wycitych z materiau.
Trzy z szeciu prbek naley wyci z ciaa ortotropowego w sposb taki aby ich podune osie byy
rwnolege do gwnych osi ortotropii. Prbki te su do wyznaczenia odpowiednich moduw Younga oraz
wspczynnikw Poissona. Na rysunku 14.2 zostaa przedstawiona prbka materiau ortotropowego
rozcigana napreniem normalnym s11, ktre jest rwnolege do jednej z gwnych osi ortotropii.

11

3=X3

11

2=X2

1=X1

Rys. 14.2. Rozciganie prbki materiau ortotropowego w kierunku 1.

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

W wyniku dziaania tego naprenia normalnego powstan odksztacenia liniowe e11, e22 i e33. Na rysunku 14.3
przedstawiono wykresy zalenoci pomidzy napreniem normalnym s11 a odksztaceniami liniowymi e11, e22
i e33. Jak wida zalenoci te s liniowe (zakres sprysty).

11
33 22

11

111
111

331

221

Rys. 14.3. Wykresy zalenoci pomidzy napreniem normalnym i odksztaceniami liniowymi.

Na poziomie naprenia normalnego s11(1) odczytano odpowiednie wielkoci odksztace liniowych e11(1), e22(1)
oraz e33(1). Modu Younga E1 wyznacza si z zalenoci

1
11 .
E 1=tg = 1
11

(14.25)

Wspczynnik Poissona n12 (odksztacenie liniowe po kierunku 2 spowodowane napreniem po kierunku 1)

wyznacza si ze wzoru

1
22 .
12 = 1
11

(14.26)

Wspczynnik Poissona n13 (odksztacenie liniowe po kierunku 3 spowodowane napreniem po kierunku 1)

wyznacza si ze wzoru

1
33 .
13= 1
11

(14.27)

Na rysunku 14.4 zostaa przedstawiona prbka materiau ortotropowego rozcigana napreniem normalnym
s22. Na rysunku tym przedstawiono take odpowiednie wykresy zalenoci pomidzy napreniem s22 a
odksztaceniami liniowymi.
Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki
Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

3=X3

22
33 11

22

22

2
22

222

22
2=X2

332

112

1=X1

Rys. 14.4. Rozciganie prbki z materiau ortotropowego w kierunku osi 2.

Na poziomie naprenia normalnego s22(2) odczytano odpowiednie wielkoci odksztace liniowych e11(2), e22(2)
oraz e33(2). Modu Younga E2 wyznacza si z zalenoci

2
22
.
E 2 =tg = 2
22

(14.28)

Wspczynnik Poissona n21 (odksztacenie liniowe po kierunku 1 spowodowane napreniem po kierunku 2)

wyznacza si ze wzoru

2
11
.
21= 2
22

(14.29)

Wspczynnik Poissona n23 (odksztacenie liniowe po kierunku 3 spowodowane napreniem po kierunku 2)

wyznacza si ze wzoru

2
33
.
23= 2
22

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

(14.30)

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

10

Na rysunku 14.5 zostaa przedstawiona prbka materiau ortotropowego rozcigana napreniem normalnym
s33. Na rysunku tym przedstawiono take odpowiednie wykresy zalenoci pomidzy napreniem s33 a
odksztaceniami liniowymi.
3=X3

33

33

11 22

33

3
33
3

33
2=X2

3
11

223

33
1=X1

Rys. 14.5. Rozciganie prbki z materiau ortotropowego w kierunku osi 3.

Na poziomie naprenia normalnego s33(3) odczytano odpowiednie wielkoci odksztace liniowych e11(3), e22(3)
oraz e33(3). Modu Younga E3 wyznacza si z zalenoci

3
33 .
E 3=tg = 3
33

(14.31)

Wspczynnik Poissona n31 (odksztacenie liniowe po kierunku 1 spowodowane napreniem po kierunku 3)

wyznacza si ze wzoru

3
11
.
31= 3
33

(14.32)

Wspczynnik Poissona n32 (odksztacenie liniowe po kierunku 2 spowodowane napreniem po kierunku 3)

wyznacza si ze wzoru

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

11

3
22 .
32= 3
33

(14.33)

Dalsze trzy prbki z szeciu naley wyci z ciaa ortotropowego w taki sposb aby ich podune osie leay
na paszczyznach wyznaczonych przez gwne osie ortotropii i byy nachylone do jednej z tych osi pod ktem
prostym natomiast do dwch pozostaych pod dowolnym ktem. Przykadow tak prbk przedstawia
rysunek 14.6. Prbka jest tak wycita, e znajduje si ona na paszczynie wyznaczonej przez osie gwne
ortotropii numer 2 i 3. Kierunek rozcigania nie pokrywa si jednak z adn z tych osi. Takie rozciganie
nazywa si niesymetrycznym rozciganiem osiowym.
3=X3

X 3'

X 2'
P

2=X2

1=X1=X1'

Rys. 14.6. Prbka do niesymetrycznego rozcigania.

Rwnanie fizyczne dla obrconego ukadu wsprzdnych ma posta

i ' j ' =B i ' j ' k ' m ' k ' m ' .

(14.34)

Stan naprenia opisuje tensor naprenia

0
0
0
k ' m ' = 0 2' 2 ' 0
0
0
0

(14.35)

Tensor Bi'j'k'm' transformuje si zgodnie z (14.4) wic zaleno (14.35) bdzie miaa posta

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

i ' j ' =a i ' pa j ' qa k ' ra m ' sB pqrs k ' m ' .

12

(14.36)

Uwzgldniajc (14.35) rwnanie (14.36) bdzie miao ostatecznie posta

i ' j ' =a i ' pa j ' qa 2' ra 2 ' sB pqrs 2 ' 2 ' .

(14.37)

Chcc wyznaczy odksztacenia postaciowe w paszczynie X2'X3' naley do wzoru (14.37) podstawi i'=2'
oraz j'=3'. Wzr ten bdzie mia posta

2 ' 3' =a 2 ' pa 3 ' qa 2 ' ra 2 ' sB pqrs 2 ' 2 ' .

(14.38)

Wzr (14.38) naley rozpisa po wskanikach p, q, r oraz s. Rozpisujc wzr (14.38) po wskaniku p
otrzymano

2 ' 3' =a 2 ' 1a 3' qa 2 ' ra 2 ' sB 1 qrs 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' qa 2 ' ra 2 ' sB 2 qrs 2' 2 ' .
a 2 ' 3a 3 ' qa 2 ' ra 2 ' sB 3 qrs 2 ' 2 '

(14.39)

Poniewa a2'1 rwna si zero wzr (14.39) bdzie mia posta

2 ' 3' =a 2 ' 2a 3' qa 2 ' ra 2 ' sB 2 qrs 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3 ' qa 2 ' ra 2 ' sB 3 qrs 2 ' 2 ' .

(14.40)

Nastpnie wzr (14.40) naley rozpisa po wskaniku q. Wzr bdzie mia posta

2 ' 3' =a 2 ' 2a 3' 1a 2 ' ra 2 ' sB 21 rs 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' ra 2 ' sB 22 rs 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' ra 2 ' sB 23 rs 2 ' 2 '
.
a 2 ' 3a 3' 1a 2 ' ra 2 ' sB 31 rs 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' ra 2 ' sB 32 rs 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' ra 2 ' sB 33 rs 2 ' 2 '

(14.41)

Poniewa a3'1 rwna si zero wzr (14.41) bdzie mia posta

2 ' 3' =a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' ra 2 ' sB 22 rs 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' ra 2 ' sB 23 rs 2 ' 2 ' .
a 2 ' 3a 3' 2a 2' ra 2 ' sB 32 rs 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3 ' 3a 2 ' ra 2' sB 33 rs 2' 2 '

(14.42)

Nastpnie wzr (14.42) naley rozpisa po wskaniku r. Wzr bdzie mia posta

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

2 ' 3' =a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 1a 2 ' sB 221 s 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' sB 222 s 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' sB 223 s 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 1a 2 ' sB 231 s 2 ' 2' a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' sB 232 s 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' sB 233 s 2 ' 2 '
.
a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 1a 2 ' sB 321 s 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3 ' 2a 2 ' 2a 2 ' sB 322 s 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' sB 323 s 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 1a 2 ' sB 331 s 2 ' 2 ' a 2' 3a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' sB 332 s 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' sB 333 s 2 ' 2 '

13

(14.43)

Poniewa a2'1 rwna si zero wzr (14.43) bdzie mia posta

2 ' 3' =a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' sB 222 s 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' sB 223 s 2 ' 2'
a 2 ' 2a 3' 3a 2' 2a 2 ' sB 232 s 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' sB 233 s 2 ' 2 '
.
a 2 ' 3a 3' 2a 2' 2a 2 ' sB 322 s 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' sB 323 s 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' sB 332 s 2 ' 2' a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' sB 333 s 2 ' 2 '

(14.44)

Nastpnie wzr (14.44) naley rozpisa po wskaniku s. Wzr bdzie mia posta

2 ' 3' =a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 1B 2221 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 2B 2222 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 3B 2223 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 1B 2231 2 ' 2' a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 2B 2232 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 3B 2233 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 1B 2321 2 ' 2' a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 2B 2322 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 3B 2323 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 1B 2331 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 2B 2332 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 2333 2 ' 2 '
.
a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 1B 3221 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2B 3222 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 3B 3223 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 1B 3231 2 ' 2 ' a 2' 3a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 2B 3232 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 3B 3233 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 1B 3321 2 ' 2 ' a 2' 3a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 2B 3322 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 3B 3323 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 1B 3331 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 2B 3332 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 3333 2 ' 2 '

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

(14.45)

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

14

Poniewa a2'1 rwna si zero wzr (14.45) bdzie mia posta

2 ' 3' =a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 2B 2222 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 3B 2223 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 2B 2232 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 3B 2233 2' 2 '
a 2 ' 2a 3' 3a 2' 2a 2 ' 2B 2322 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 3B 2323 2' 2 '
a 2 ' 2a 3' 3a 2' 3a 2 ' 2B 2332 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 2333 2 ' 2 '
.
a 2 ' 3a 3' 2a 2' 2a 2 ' 2B 3222 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 3B 3223 2 ' 2'
a 2 ' 3a 3' 2a 2' 3a 2 ' 2B 3232 2' 2 ' a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 3B 3233 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 2B 3322 2' 2 ' a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 3B 3323 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 2B 3332 2' 2 ' a 2 ' 3a 3 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 3333 2 ' 2 '

(14.46)

Korzystajc z (14.16) i (14.17) wzr (14.46) bdzie mia posta

2 ' 3' =a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 2B 22 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 3

B 25
2 ' 2'
2

B 25
2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 2a 2' 3a 2 ' 3B 23 2 ' 2 '
2
B
a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 2B 52 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 3 55 2 ' 2 '
2
B 55
a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 2 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 53 2 ' 2 '
2
B
a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 2B 52 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 3 55 2 ' 2 '
2
B
a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 2 55 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 3B 53 2 ' 2 '
2
B
a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 2B 32 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 3 35 2' 2 '
2
B
a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 2 35 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 33 2 ' 2 '
2
a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 2

(14.47)

2' 3' =a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 2B 22 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 3B 23 2' 2 '
B
B
a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 3 55 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 2 55 2 ' 2 '
2
2
.
B 55
B 55
a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 3 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 2 2 ' 2 '
2
2
a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 2B 32 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 33 2 ' 2 '

(14.48)

Poniewa B25=B52=0 oraz B35=B53=0 wzr (14.47) bdzie mia posta

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

15

Wzr (14.48) mona uporzdkowa w postaci

2 ' 3' =a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 2B 22 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 33 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 3B 23 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 2B 32 2 ' 2 '
B
B
.
a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 2a 2 ' 3 55 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 3' 3a 2 ' 3a 2 ' 2 55 2 ' 2 '
2
2
B 55
B 55
a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 2a 2 ' 3 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 3' 2a 2 ' 3a 2 ' 2 2 ' 2 '
2
2

(14.49)

Wzr (14.49) mona przeksztaci do postaci

2 ' 3 ' = a 2 ' 2 a 3' 2B 22 2 ' 2' a 2 ' 3 a 3' 3B 33 2 ' 2 '

[
[

a 2 ' 2a 3' 2 a 2' 3 a 2 ' 3a 3' 3 a 2 ' 2 B 23 2 ' 2 '

.
2
2 B
2a 3' 3a 2 ' 3 a 2 ' 2 2a 2 ' 2a 3' 2 a 2 ' 3 55 2 ' 2 '
2

(14.50)

Kosinusy kierunkowe wynosz

a 2 ' 3=cos90 o=sin .

a 3' 2=cos90 o=sin
a 3' 3=cos
a 2 ' 2=cos

(14.51)

Uwzgldniajc (14.51) wzr (14.50) bdzie mia posta

2' 3' =cos3 sinB 22 2 ' 2 ' sin3 cosB 33 2 ' 2 '

[cossin3 sincos3 ]B 23 2 ' 2 '

B
[ 2sincos3 2cossin3 ] 55 2 ' 2 '
2

(14.52)

(14.53)

Wzr (14.52) mona przedstawi w postaci

2 ' 3' =cos3 sinB 22 2 ' 2 ' sin3 cosB 33 2 ' 2 '

sincos [sin 2 cos2 ]B 23 2 ' 2 '

B
2sincos[ cos2 sin 2 ] 55 2 ' 2 '
2

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

16

Korzystaj z funkcji podwojonego kta wzr (14.53) mona przedstawi w postaci

2 ' 3' =cos3 sinB 22 2 ' 2 ' sin3 cosB 33 2 ' 2 '
.
B
1
sin2cos2B 23 2 ' 2 ' sin2cos2 55 2 ' 2'
2
2

(14.54)

Wykorzystujc (14.23) wzr (14.54) bdzie mia posta

2 ' 3' =cos sin

1
1
3
2 ' 2 ' sin cos 2 ' 2 '
E2
E3

32
1
1
sin2cos2
2 ' 2 ' sin2cos2

2
E3
4G 23 2 ' 2 '

(14.55)

Wzr (14.55) mona przedstawi w postaci

2 ' 3' =

1
1
cos3 sin 2 ' 2 ' sin3 cos 2' 2 '
E2
E3

32
1

sin4 2 ' 2 ' sin4

4E 3
8G 23 2 ' 2 '

(14.56)

Analizujc wzr (14.56) wida, e przy niesymetrycznym rozciganiu odksztacenia postaciowe s rne od
zera. Nakada to pewne wymagania na sposb przeprowadzenia bada laboratoryjnych. Prbk naley
zamocowa tak aby miaa ona swobod odksztace postaciowych. Najprociej wykona to za pomoc
sworzni umiejscowionych w otworach wykonanych na kocach prbki. Cz pomiarowa takiej prbki musi
si znajdowa w odlegoci wikszej ni szeroko tej prbki. Jest to zgodne z zasad de Saint-Venanta.
Podstawiajc do wzoru (14.56) dane dla materiau izotropowego czyli

E 2=E 3=E
G 23=G=
32=

E
2 1

(14.57)

wzr (14.56) bdzie mia posta

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

17

1
1
2 ' 3' = cos3 sin 2 ' 2 ' sin3 cos 2 ' 2 '
E
E
.

sin4 2 ' 2 ' sin4

4E
8G 2 ' 2 '

(14.58)

Wzr (14.58) mona przedstawi w postaci

1
1
2 ' 3' = cos3 sin 2 ' 2 ' sin3 cos 2 ' 2 '
E
E
.

sin4 2 ' 2 ' sin4

4E
4E 2 ' 2 '

(14.59)

Redukujc wyraenia podobne wzr (14.59) mona przedstawi w postaci

1
1
1
3
3
2' 3' = cos sin 2 ' 2 ' sin cos 2 ' 2 '
sin4 2 ' 2 ' .
E
E
4E

(14.60)

Wzr (14.60) mona przedstawi w postaci

1
1
2 ' 3' = cossin[cos2 sin 2 ] 2 ' 2 '
sin4 2 ' 2 ' .
E
4E

(14.61)

Podstawiajc funkcje podwjnego kta wzr (14.61) mona przedstawi w formie

2' 3' =

1
1
cos2sin2 2 ' 2 '
2sin2cos2 2 ' 2 ' .
2E
4E

(14.62)

Ostatecznie wzr (14.62) bdzie mia posta

2 ' 3' =

1
1
cos2sin2 2 ' 2 '
sin2cos2 2 ' 2 ' =0 .
2E
2E

(14.63)

Czyli dla ciaa izotropowego odksztacenia postaciowe przy osiowym rozciganiu wynosz zero.
Aby wyznaczy warto moduu G23 naley wyznaczy dowiadczalnie odksztacenia liniowe e2'2'. Chcc
wyznaczy te odksztacenia liniowe naley do wzoru (14.37) podstawi i'=2' oraz j'=2'. Wzr ten bdzie mia
posta
Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki
Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

2 ' 2 ' =a 2 ' pa 2 ' qa 2 ' ra 2 ' sB pqrs 2 ' 2 ' .

18

(14.64)

Rozpisujc wzr (14.64) po wskaniku p otrzymano

2 ' 2 ' =a 2 ' 1a 2 ' qa 2' ra 2 ' sB 1 qrs 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' qa 2 ' ra 2 ' sB 2 qrs 2 ' 2 ' .
a 2 ' 3a 2 ' qa 2 ' ra 2 ' sB 3 qrs 2 ' 2 '

(14.65)

Poniewa a2'1 rwna si zero wzr (14.65) bdzie mia posta

2 ' 2 ' =a 2 ' 2a 2 ' qa 2 ' ra 2 ' sB 2 qrs 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' qa 2 ' ra 2 ' sB 3 qrs 2 ' 2 ' .

(14.66)

Rozpisujc wzr (14.66) po wskaniku q otrzymano

2 ' 2 ' =a 2 ' 2a 2 ' 1a 2 ' ra 2 ' sB 21 rs 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' ra 2 ' sB 22 rs 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 3a 2' ra 2' sB 23 rs 2 ' 2 '
.
a 2 ' 3a 2 ' 1a 2 ' ra 2 ' sB 31 rs 2 ' 2 ' a 2' 3a 2 ' 2a 2 ' ra 2 ' sB 32 rs 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' ra 2 ' sB 33 rs 2 ' 2 '

(14.67)

Poniewa a2'1 rwna si zero wzr (14.67) bdzie mia posta

2 ' 2 ' =a 2' 2a 2 ' 2a 2 ' ra 2 ' sB 22 rs 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' ra 2 ' sB 23 rs 2 ' 2 ' .
a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' ra 2 ' sB 32 rs 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' ra 2 ' sB 33 rs 2 ' 2'

(14.68)

Rozpisujc wzr (14.68) po wskaniku r otrzymano

2' 2 ' =a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 1a 2 ' sB 221 s 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' sB 222 s 2' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' sB 223 s 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 1a 2 ' sB 231 s 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 3a 2' 2a 2 ' sB 232 s 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' sB 233 s 2 ' 2'
.
a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 1a 2 ' sB 321 s 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' sB 322 s 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' sB 323 s 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 1a 2 ' sB 331 s 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' sB 332 s 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' sB 333 s 2 ' 2 '

(14.69)

Poniewa a2'1 rwna si zero wzr (14.69) bdzie mia posta

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki
Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

2 ' 2 ' =a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' sB 222 s 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' sB 223 s 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' sB 232 s 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' sB 233 s 2 ' 2 '
.
a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' sB 322 s 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' sB 323 s 2' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' sB 332 s 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' sB 333 s 2 ' 2 '

19

(14.70)

Rozpisujc wzr (14.70) po wskaniku s otrzymano

2 ' 2 ' =a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 1B 2221 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2' 2a 2 ' 2a 2 ' 2B 2222 2' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 2a 2' 2a 2 ' 3B 2223 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 2a 2' 3a 2 ' 1B 2231 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2' 2a 2 ' 3a 2 ' 2B 2232 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 2a 2' 3a 2 ' 3B 2233 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 1B 2321 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2' 3a 2 ' 2a 2 ' 2B 2322 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 3B 2323 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 1B 2331 2' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 3a 2' 3a 2 ' 2B 2332 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 2333 2 ' 2 '
.
a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 1B 3221 2' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 2a 2' 2B 3222 2' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 3B 3223 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 1B 3231 2 ' 2 ' a 2' 3a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 2B 3232 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 3B 3233 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 1B 3321 2 ' 2 ' a 2' 3a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 2B 3322 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 3B 3323 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 1B 3331 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 2B 3332 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 3333 2 ' 2 '

(14.71)

Poniewa a2'1 rwna si zero wzr (14.71) bdzie mia posta

2 ' 2 ' =a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2B 2222 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 3B 2223 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 2B 2232 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 3B 2233 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 2B 2322 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 3B 2323 2 ' 2 '
a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 2B 2332 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 2333 2 ' 2 '
.
a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2B 3222 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 3B 3223 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 2B 3232 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 2a 2' 3a 2 ' 3B 3233 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 2B 3322 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 3B 3323 2 ' 2 '
a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 2B 3332 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 3333 2 ' 2 '

(14.72)

Korzystajc z (14.16) i (14.17) wzr (14.72) bdzie mia posta

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

2 ' 2 ' =a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2B 22 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 3

20

B 25
2 ' 2'
2

B 25
2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 3a 2' 3B 23 2 ' 2 '
2
B
a 2 ' 2a 2 ' 3a 2' 2a 2 ' 2B 52 2 ' 2' a 2 ' 2a 2 ' 3a 2' 2a 2 ' 3 55 2 ' 2 '
2
B
a 2 ' 2a 2 ' 3a 2' 3a 2 ' 2 55 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 3a 2' 3a 2 ' 3B 53 2 ' 2 '
2
B
a 2 ' 3a 2 ' 2a 2' 2a 2 ' 2B 52 2 ' 2' a 2 ' 3a 2 ' 2a 2' 2a 2 ' 3 55 2 ' 2 '
2
B
a 2 ' 3a 2 ' 2a 2' 3a 2 ' 2 55 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 2a 2' 3a 2 ' 3B 53 2 ' 2 '
2
B
a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 2B 32 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 2a 2' 3 35 2 ' 2 '
2
B 35
a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 2 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 33 2 ' 2 '
2
a 2 ' 2a 2 ' 2a 2' 3a 2 ' 2

(14.73)

2 ' 2 ' =a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2B 22 2' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 3B 23 2 ' 2 '
B
B
a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 3 55 2 ' 2 ' a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 2 55 2 ' 2 '
2
2
.
B 55
B 55
a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 3 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 2 2 ' 2 '
2
2
a 2 ' 3a 2 ' 3a 2' 2a 2 ' 2B 32 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 33 2 ' 2 '

(14.74)

Poniewa B25=B52=0 oraz B35=B53=0 wzr (14.73) bdzie mia posta

Po redukcji wyrazw podobnych wzr (14.74) bdzie mia posta

2 ' 2 ' =a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2a 2 ' 2B 22 2 ' 2 ' 2a 2 ' 2a 2' 2a 2 ' 3a 2 ' 3B 23 2 ' 2 '
,
B
4a 2 ' 2a 2 ' 3a 2 ' 2a 2 ' 3 55 2 ' 2 ' a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3a 2 ' 3B 33 2 ' 2 '
2

(14.75)

ktry mona przeksztaci do postaci

2 ' 2 ' =a 42 ' 2B 22 2 ' 2 ' 2a 22 ' 2a 22' 3B 23 2' 2 ' .

2a 22 ' 2a 22 ' 3B 55 2 ' 2 ' a 42 ' 3B 33 2 ' 2 '

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

(14.76)

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

21

Wzr (16.76) mona przedstawi w postaci

2 ' 2 ' =a 42 ' 2B 22 2 ' 2 ' 2a 22 ' 2a 22 ' 3 B 23B 55 2 ' 2' a 42 ' 3B 33 2 ' 2 ' .

(14.77)

Korzystajc z (14.51) wzr (14.77) mona przedstawi w postaci

2 ' 2 ' =cos4 B 22 2 ' 2 ' 2sin 2 cos2 B 23B 55 2 ' 2 ' sin4 B 33 2 ' 2 ' .

(14.78)

Wzr (14.78) mona przedstawi w formie

2 ' 2 ' =cos4 B 22 2 ' 2 ' 4sin 2 cos 2

B 23 B 55

2 ' 2 ' sin4 B 33 2' 2 ' ,

2
2

(14.79)

ktr mona zapisa jako

2 ' 2 ' =cos B 22 2 ' 2 ' sin 2

B 23 B 55
4

2 ' 2 ' sin B 33 2 ' 2 ' ,

2
2

(14.80)

Korzystajc z (14.23) wzr (14.80) mona zapisa jako

2 ' 2 ' =

32
1
1
1
cos4 2 ' 2 ' sin 2 2

2 ' 2 ' sin4 2 ' 2 ' .

E2
2E 3 4G 23
E3

(14.81)

Wzr (14.81) bdzie mia ostatecznie posta

2 ' 2 ' =

32
1
1
1
4
2
4
cos sin 2

sin 2 ' 2 ' .

E2
2E 3 4G 23
E3

(14.82)

Znajc wartoci odpowiednich moduw Younga oraz wspczynnikw Poissona a take znajc wartoci
napre normalnych i odksztace liniowych mona z wzoru (14.82) wyznaczy warto moduu Kirchhoffa.
Podstawiajc do wzoru (14.82) dane dla materiau izotropowego (14.57) wzr (14.82) bdzie mia posta

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

2' 2 ' =

22

1
1
1
cos4 sin 2 2

sin4 2 ' 2 ' .

E
2E 4G
E

(14.83)

Wzr (14.83) mona przedstawi w postaci

2 ' 2 ' =

1
1
sin4 cos4 sin 2 2

2 ' 2 ' .
E
2E 4G

(14.84)

Wzr (14.84) mona przeksztaci do postaci

2' 2 ' =

1 2 1
1
sin4 cos4 sin 2 2

2 ' 2' ,
E
2E 4
E

(14.85)

ktry mona przedstawi jako

2 ' 2 ' =

1
1
sin4 cos4 sin 2 2

2 ' 2' .
E
2E 2E

(14.86)

Po zredukowaniu wyrazw podobnych wzr (14.86) bdzie mia posta

2 ' 2 ' =

1
1
sin4 cos4 sin 2 2
2 ' 2 ' .
E
2E

(14.87)

Podstawiajc wzr na podwjny kt wzr (14.87) mona przedstawi w postaci

2 ' 2 ' =

1
1
sin4 cos4 4sin 2 cos
2' 2 ' .
E
2E

(14.88)

Wzr (14.88) bdzie mia posta

2 ' 2 ' =

1
sin4 2sincoscos4 2 ' 2 ' .
E

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

(14.89)

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

23

Wykorzystujc wzr skrconego mnoenia wzr (14.89) bdzie mia posta

2' 2 ' =

2
1
sin 2 cos2 2 ' 2 ' .
E

(14.90)

Wykorzystujc wzr jedynkowy wzr (14.90) mona ostatecznie przedstawi jako

2 ' 2 ' =

2' 2' .
E

(14.91)

Wzr (14.91) przedstawia prawo Hooke'a dla materiau izotropowego rozciganego osiowo.

14.3 Izotropia transwersalna

Jeeli przez wszystkie punkty ciaa przechodz rwnolege do siebie paszczyzny, na ktrych
waciwoci materiau s jednakowe natomiast rne od waciwoci w kierunku prostopadym do tych
paszczyzn, to ciao takie nazywamy transwersalnie izotropowym. Paszczyzny, na ktrych waciwoci
materiau s jednakowe nazywa si paszczyznami izotropii. Izotropia transwersalna jest szczeglnym
przypadkiem materiau ortotropowego i wystpuje w materiaach kompozytowych wzmocnionych
rwnolegymi do siebie wknami. Przykad takiego ciaa przedstawia rysunek 14.7.
3=X3

X2

X1

Rys. 14.7. Ciao transwersalnie izotropowe.

Na rysunku 14.7 paszczyzn izotropii jest paszczyzna X1X2. Na tej paszczynie, ze wzgldu na losowy
rozkad wkien, nie wystpuje aden uprzywilejowany kierunek. Natomiast w kierunku X3 waciwoci
materiau s odmienne od tych pomierzonych na paszczynie X1X2.

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

24

Porwnuj ciao transwersalnie izotropowe do ciaa ortotropowego mona stwierdzi, e moduy Younga na
paszczynie izotropii s sobie rwne czyli

E 1=E 2 =E .

(14.92)

Modu Younga w kierunku prostopadym do paszczyzny izotropii oznacza si jako

E 3=E ' .

(14.93)

Zgodnie z pierwszym rwnaniem wzoru (14.24) mona take stwierdzi, e

12= 21= .

(14.94)

Jeeli paszczyzna X1X2 jest paszczyzn izotropii, to jeeli prbka na rysunku 14.7 bdzie rozcigana tylko
napreniem normalnym s33 to odksztacenia na paszczynie izotropii bd sobie rwne. Zgodnie ze wzorem
(14.22) mona zapisa

11= 22=

31

33= 32 33 .
E3
E3

(14.95)

Mona wic stwierdzi, e

31=32= ' .

(14.96)

Moduy Kirchhoffa na paszczyznach nie bdcych paszczyzn izotropii s sobie rwne czyli

G 23=G 31 =G '

(14.97)

natomiast modu Kirchhoffa na paszczynie izotropii wynosi

G 12=G=

E
.
2 1

(14.98)

Macierz (14.23) dla ciaa transwersalnie izotropowego bdzie miaa posta

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

[ ]
1
E

E
'
E'

E
1
E
'
E'

'
E'
'
E'
1
E'

1
2G

1
2G '

1
2G '

25

(14.99)

Liczba staych materiaowych dla ciaa transwersalnie izotropowego wynosi pi. Bd to odpowiednio
moduy Younga E oraz E', wspczynniki Poissona n oraz n' oraz modu Kirchhoffa G'. Odpowiednie
rwnania fizyczne dla ciaa ortotropowego (14.22) bd miay w przypadku ciaa transwersalnie izotropowego
posta

'
1
11= 11 22 33
E
E
E'

'
1
22= 11 22 33
E
E
E'
.
'
'
1
33= 11 22 33
E'
E'
E'
1
1
1
12=
12 23=
23 31=

2G
2G '
2G ' 31

(14.100)

Wzr (14.100) mona przedstawi w postaci

'
1
11= 11 22 33
E
E'
'
1
22= 22 11 33
E
E'
.
'
1
33= 11 22 33
E'
E'
1
1
1
12=
12 23=
23 31=

2G
2G '
2G ' 31

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

(14.101)

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

26

14.4 Jednorodno i niejednorodno

Ciaem jednorodnym nazywamy ciao, ktrego wspczynniki materiaowe s stae i nie zmieniaj
swoich wartoci wraz ze zmian pooenia punktu. Wspczynnikami materiaowymi mog by na przykad:
gsto materiau wsprzdne tensora sprystoci lub tensora podatnoci sprystej, wspczynniki
przewodnoci cieplnej. Wszystkie inne ciaa s ciaami niejednorodnymi.

Ilustracj poj jednorodnoci i niejednorodnoci mona pokaza na przykadzie pytki, dla ktrej w dwch
rnych punktach wyznaczono modu Younga E. Dla ciaa izotropowego i jednorodnego wartoci tego moduu
s takie same w obu punktach i jednakowe dla rnych ktw. Przedstawia to rysunek 14.8.

EA

E B=E A

Rys. 14.8. Ciao izotropowe i jednorodne.

Dla ciaa anizotropowego oraz jednorodnego wartoci moduu Younga s rne dla rnych ktw lecz w
kadym z punktw wartoci moduu Younga pod tym samym ktem s sobie rwne. Przedstawia to rysunek
14.9.

E 0A

E 0B =E 0A

Rys. 14.9. Ciao anizotropowe i jednorodne.

Dla ciaa izotropowego i niejednorodnego dla kadego z punktw odpowiednie moduy Younga bd takie
same pod rnymi ktami. Jednak dla dwch rnych punktw wartoci moduw bd rne. Przedstawia to
rysunek 14.10.

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

27

14. ANIZOTROPIA

EA

E BE A

Rys. 14.10. Ciao izotropowe i niejednorodne.

Dla ciaa anizotropowego i niejednorodnego dla kadego z punktw odpowiednie moduy Younga bd rne
pod rnymi ktami. Take dla dwch rnych punktw wartoci moduw bd rne. Przedstawia to
rysunek 14.11.

E 0A

E 0B E 0A

Rys. 14.11. Ciao anizotropowe i niejednorodne.

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater

14. ANIZOTROPIA

28

(14.1)

Prof. dr hab. in. Andrzej Garstecki

Dr in. Janusz Dbiski

AlmaMater