Pero
no
fue
as.
Para
que
aqu
hubiera
habido
capitalismo
en
el
siglo
XVI
habra
sido
necesario
que
hubiera
habido,
como
dice
Marx,
una
naciente
clase
capitalista;
y
no
la
hubo.
En
el
siglo
XVI
no
tenamos
burguesa
o
capitalistas.
Al
comenzar
ese
siglo
en
esta
isla
nuestra
haba
espaoles,
indios
y
esclavos
negros.
Los
indios
nacidos
en
la
isla
desaparecieron
rpidamente,
y
para
1550
no
llegaban
a
600;
en
cuanto
a
los
esclavos,
en
el
censo
que
mand
hacer
el
gobernador
Osorio,
hecho
en
el
ao
1604
(es
decir,
al
empezar
el
siglo
XVII)
figuran
unos
10
mil
(9
mil
648).
Los
dominicanos
iban
a
aparecer
ms
tarde.
Es
ms,
la
palabra
dominicano
vino
a
usarse,
y
slo
en
algunos
lugares
del
pas,
a
principios
del
siglo
pasado,
o
lo
que
es
lo
mismo,
doscientos
aos
despus
de
haber
terminado
el
siglo
XVI;
y
para
esa
poca
en
nuestro
pas
haba
esclavos
y
por
lo
menos
un
poderoso
oligarca
esclavista,
que
era
Francisco
Espaillat,
francs
que
en
el
1795
se
haba
hecho
ciudadano
espaol.
Espaillat
tena
en
Los
Melados
(actual
provincia
de
Santiago)
una
finca
en
laque
adems
de
una
enorme
casa
para
vivir
haba
una
Pequea
iglesia,
talleres
de
carpintera
y
herrera,
hornos
de
cal,
fbrica
de
ladrillos
(o
tejas),
fbrica
de
ndigo
(un
polvo
azul
de
origen
vegetal
que
se
usaba
para
blanquear
la
ropa
lavada),
alambique
para
hacer
alcohol
o
ron,
trapiche
para
hacer
azcar
y
melado,
depsitos
para
el
azcar,
para
el
tabaco
y
el
algodn,
y
una
enfermera.
Los
esclavos
de
Francisco
Espaillat
eran
500.
En
el
mencionado
captulo
XXIV
de
El
Capital
dijo
Marx
lo
siguiente:
El
botn
conquistado
fuera
de
Europa
(como
por
ejemplo,
el
oro
que
se
llevaban
los
espaoles
de
nuestro
pas,
que
estaba
y
est
fuera
de
Europa,
jb),
mediante
el
saqueo
descarado,
la
esclavizacin
y
la
matanza,
reflua
a
la
metrpoli
(es
decir,
volva
a
Europa,
jb),
para
convertirse
aqu
(en
Europa,
jb)
en
capital.
Y
qu
cosa
era
el
capital?
En
un
artculo
que
haba
publicado
en
la
Nueva
Gaceta
del
Rhin
el
7
de
abril
de
1849
Marx
haba
dicho
que
un
africano
se
converta
en
esclavo
slo
en
determinadas
condiciones,
y
que
una
mquina
de
hacer
tela
se
converta
en
capital
slo
en
determinadas
condiciones,
y
que
si
no
se
daban
esas
condiciones
la
mquina
no
tendra
nada
de
capital,
de
la