O MODEADO GLACIAL

¾Característico de lugares onde a

temperatura non supera os 0ºC e
onde a precipitación é sempre en
forma de neve: altos cumios das
grandes cordilleiras e zonas
polares.

¾Un glaciar é unha acumulación de

xeo capaz de desprazarse pola
gravidade.
 TIPOS DE GLACIARES

GLACIARES DE
CASQUETE OU INLANDSIS

O xeo cobre todo o terreo. As

linguas non saen de circos
senón dos casquetes

GLACIARES DE VAL
(ALPINOS)

O xeo cobre os vales deixando emerxidos os cumios. Linguas de neve saen de

depósitos chamados circos e descenden ata fundir.
 INLANDSIS

Capas de xeo de ata 4000

metros que anulan todo o
relevo e nos que o xeo esvara
lentamente cara ao mar.

Son os glaciares de Grenlandia

e da Antártida
Se as linguas non se funden
desfanse no mar e forman os
Icebergs
As linguas do casquete de Grenlandia ceiba os Iceberg no Atlántico norte
 GLACIARES DE VAL
HORN CIRCO
CIRCO GLACIAR

VAL ARESTA
GLACIAR

LÍNGUAS

LAGO

MORENA
LATERAL

MORENA VAL EN U
FRONTAL
MORENA
DE FONDO

Situados nos cumios das grandes cordilleiras: Alpes, Andes, Himalaia. O xeo
acumúlase nos circos dos que saen linguas de xeo que esvaran, escavando vales
en forma de U, e arrastrando sedimentos que depositan cando a lingua funde.
 PARTES DUN GLACIAR

Circo glaciar

Val glaciar en U

Lingua glaciar
con morenas.
Glaciar alpino no Google Earth
HORN E ARESTAS
OS SEDIMENTOS DOS Lingua glaciar con morena central
GLACIARES: AS MORRENAS

Morena central
Morena lateral
Till
Morena frontal

Bloques erráticos
 BLOQUES
ERRÁTICOS

PENEDOS
O rozamento co material detrítico que arrastra o vento produce estrías nas rochas
ROCHAS OVELLADAS
A morena frontal adoita formar barreiras que encoiran a auga procedente da
fusión do xeo formando unha lagoa de barreira
Lago da Baña: lagoas en
circos glaciares na serra do
Eixo, no Macizo de Trevinca

Con frecuencias fórmanse lagos nos

antigos circos do pasado glaciarismo
galego
 Morena Glaciar do Cenza
En Chaguazoso (Vilariño de Conso) existe
unha espectacular morena frontal, restos do
antigo Glaciarismo galego. Tamén pódese ver
o circo e maila morena de fondo

Morena frontal

Circo

Morena de fondo
O lago de Sanabria é un lago formado
por unha morena frontal

Lagoa de Ocillo en Sanabaria:

Lagoa de circo

Restos de glaciarismo
en Sanabria
LAGOA DE LUCENZA NA
SERRA DO COUREL
Esta lagoa formouse tamén nun
antigo circo glaciar. De paso
pódese mirar a fervenza
 Nunatak de Atanasoff, na Antártida Castelo-Cerveira
(Invernadoiro)

Un Nunatak é un picacho que emerxe entre a neve, pola que

nunca está cuberta

O Castelo-Cerveira, en Padroalbar, na Serra do Invernadoiro foi un Nunatak

 O MODELADO PERIGLACIAR
¾O sistema morfoclimático periglacial corresponde a zonas onde a temperatura
sube e baixa dos 0º producindo fenómenos de xeo e desxeo.
¾Corresponde á Tundra e zonas de alta montaña.
¾O proceso máis característico é un modelo se meteorización física chamada
xelifracción.
¾Os fragmentos das rochas acumúlanse baixo as pendentes formando pedreiras.
¾Na tundra existe unha capa de solo xeada chamada permafrost sobre a que se
desenvolve un solo chamado mollisol que se enchoupa no verán cando o xeo de
permafrost funde.
¾Con frecuencia, se hai pendente hai esvaramento de capas de terreo sobre a
capa xeada, proceso chamado solifluxión.
XELIFRACCIÓN E FORMACIÓN DE PEDREIRAS

¾O xeo que se conxela nas fenda actúa como

unha cuña desfacendo a rocha e formando
novas fendas.
¾As pedras acumúlanse formando pedreiras
O PERMAFROST
¾O permafrost é unha capa xeada no
subsolo da tundra.

¾Cando o xeo funde do verán da un

solo enchoupado chamado mollisol.

¾Solifluxión: As veces de producen

esvaramentos dos terreos sobre a capa
xeada que producen catástrofes.
O SISTEMA MORFOCLIMÁTICO DAS ZONAS TEMPERADAS

¾Nas zonas de climas temperados o relevo é esculpido polas augas de

escorrenta superficial que baixan cara ao mar.

¾Os procesos xerados pola gravidade nas pendentes tamén teñen a súa
importancia
¾Os perfís do río teñen a forma da letra V, con paredes lixeiramente inclinadas

¾O río escava na roca e profundiza o val na chamada erosión lineal

¾O desprazamento dos materiais da ladeira fan que a V se vaia abrindo na

chamada erosión aerolar
 AGUAS SALVAXES
Son as augas de arroiada
que non teñen leito fixo.

¾A auga salvaxe, en terreos brandos

ou sen vexetación, primeiro vai
escavando regueiros.

¾Logo produce sucos nas ladeiras.

¾Ao final en determinados terreos

produce cavorcos

¾Estas zonas chámanse bad-lands

 ACCIÓN DAS AUGAS SALVAXESEN TERREOS POUCO CONSISTENTES

As augas salvaxes en terras

pouco consistentes, polo tipo de
rocha ou pola ausencia de
vexetación (territorios de pouca
pluviosidade) forma paisaxes de
cavorcos como os desta
diapositiva
CHEMINEA DAS FADAS
Prodúcense cando rochas duras
protexen da erosión da arroiada os
materiais que hai debaixo
LIBRO: PÁXINAS 178-179
CONCA DE TORRENTES
CANLE DE DESAGUAMENTO RECEPCIÓN
Correntes de réxime irregular
que discorren por leito fixo
con percorrido curto.

CONO DE
DEXECCIÓN
 CORGOS

En Galicia chamamos corgos as depresións profundas polas que baixan os

torrentes.
Torrenteira no Invernadeiro
 OS PROCESOS FLUVIAIS
Correntes de augas permanentes que flúen por un leito fixo e que teñen percorridos longos.

Os ríos fórmanse pola confluencia de arroios e torrentes e son alimentados pola

chuvia, o desxeo e as augas subterráneas.
LIBRO: PÁXINAS 180

OS CURSOS DUN RÍO

CURSO BAIXO CURSO MEDIO CURSO ALTO

 CURSO ALTO
GARGANTAS

FERVENZAS RÁPIDOS
 CURSO MEDIO
Meandros

Nos cursos medios, o leito faise curvilíneo, formando meandros. Ademais, os

ríos cando levan moita auga inundan ás ribeiras e depositan nelas os seus
sedimentos, formando as veigas.

Veigas

Veigas
 A ARTESA FLUVIAL

¾Nos cursos medios e baixos

o río non erosiona senón que
Leito de avenida deposita os sedimentos,
sobre todo nos intres de
crecida, nos que deixa a súa
carga nas veigas.

Leito de estiaxe ¾O val vai así acadando un

fondo plano cun leito de
estiaxe e outro de avenida.

¾Esta forma de val na que o

río circula entre os seus
propios sedimentos
chámase artesa fluvial.
 CURSO BAIXO
Artesa fluvial ampla Meandros

Meandros
 EVOLUCIÓN DE LOS MEANDROS
Na parte cóncava o río vai
máis lento e sedimenta

A CURVATURA DO
MEANDRO AUMENTA

Na parte convexa o río vai

máis rápido e erosiona.
MEANDROS NO CURSO BAIXO DO EBRO
O Google amosa o curso divagante do Amazonas
 EVOLUCIÓN DE LOS MEANDROS

O Google
amosa o curso
divagante do
Amazonas

A curvatura pode chegar a estrangular o

Meandro abandonado leito, e deixar o meandro abandonado
 DESEMBOCADURAS:
ESTEIROS
¾Cando os ríos desembocan en mares abertos, as
correntes mariñas arrastran os sedimentos mar a
dentro, quedando a desembocadura libre.

Esteiro do Teixo ¾Os esteiros teñen tipicamente forma de funil.

O esteiro do Miño

As rías galegas son grandes esteiros porque son antigos vales fluviais asolagados.
 DESEMBOCADURAS:
Delta do Ebro
DELTAS
Nos mares pechados como o Mediterráneo
os sedimentos deposítanse na
desembocadura dando unha formación
triangular chamada delta.

O río divídese en numerosos brazos polos

que a auga flúe entre os seus propios
sedimentos.

Os deltas son humedais de gran riqueza e

acubillan unha importante fauna de aves
acuáticas
Delta do Ebro

Delta do
Nilo
O DELTA DO EBRO
O esteiro do Miño no Google Earth
 A REDE FLUVIAL GALEGA NON CORRESPONDE AO ESQUEMA DESCRITO:
EXEMPLOS NO RÍO SIL

O maior ou menor
encaixamento dos ríos
galegos dependen da
pendente xerada nos
movementos dos
bloques xeolóxicos nos
últimos millóns de
anos.

Nas zonas de meirande

pendente os ríos
encáixanse nas rochas
do subsolo.
O google amosa como o Sil se encaixa na rocha galega
O Canón do Sil
A REDE FLUVIAL GALEGA NON CORRESPONDE AO ESQUEMA
DESCRITO: EXEMPLOS NO MIÑO
¾O Miño ten en Lugo características de curso
medio, pero na zona entre Salvaterra e Tui, máis
próxima á desembocadura, presenta aspecto de
curso alto con rápidos.
¾A causa é a mesma: polos movementos dos
bloques o río ten máis pendente en Ponteareas
 A REDE FLUVIAL GALEGA NON CORRESPONDE AO ESQUEMA DESCRITO: A
FERVENZA DO ÉZARO

A desembocadura do Xallas

O Xallas presenta na súa desembocadura características de

curso alto coa impresionante fervenza do Ézaro. A causa é o
levantamento do bloque costeiro que xerou un forte desnivel

A pesar de ser un dos poucos exemplos dun río que desemboca

en fervenza todo se perdeu ao construírse preto un encoro.

Hoxe en día ábrese o encoro os domingos do verán, ás 12, para

que os turistas poidan facerlle fotografías.
A desembocadura do Xallas e o encoro que acabou coa fervenza
 O pico Sacro e as minas de seixo de Serrabal.

E o espectacular corte que o Ulla lle fixo ao filón de seixo

A FORMACIÓN DE TERRAZAS FLUVIAS
Ás veces, cando os ríos circulan por
artesas, recuperan a capacidade de
erosión porque o movemento dos
bloques da cortiza xera máis pendente,
ou porque aumenta o seu caudal por
causas climáticas. Daquela o río escava
un novo cauce no seu leito e o antigo
fondo do río queda a certa altura.
Terrazas no Miño preto de Ribadavia
 AS TERRAZAS
FLUVIAIS NAS
LAGOAS
Ourense está construído
sobre o antigo leito do
río. Por iso cando
escavamos nas Lagoas,
o Couto o en zonas de A
Ponte aparecen os coios
Os coios que aparece cando a estrada corta o
terreo nas Lagoas, indican que era o antigo leito
do río.

Foxo nas Lagoas

 PROCESOS LITORAIS
Son azonais, é dicir, prodúcense na costa e son case independentes das
condicións climáticas
CONSTRUTIVOS
DESTRUTIVOS
OS PROCESOD DA EROSIÓN

¾METEORIZACIÓN QUÍMICA da rocha

pola acción da auga que as salpica
cando as ondas rompen

¾ABRASIÓN: destrución das rochas

da base dos cantís polo
amartelamaento das ondas polo aire
que atrapan e polos cantos e areas
de seixo e grixo que golpean contra
as rochas.
As ondas rompen na base do cantil ACANTILADOS
ata producir o derrubamento
Costas altas, de emersión. Ao
seu pe rompen as ondas ata
producir o derrubamento do
cantil e o retroceso da costa.

Os cantís de Entretat, tema de

moitos pintores impresionistas

A Capelada, os cantís máis impresionantes de

Galicia
 PLATAFORMAS DE ABRASIÓN

Superficies, lixeiramente inclinadas

formadas polo retroceso do litoral. Na base
dos cantís aparecen os materias orixinados
polo se derrubamento.

Plataforma de abrasión na praia das Catedrais

AS COVAS FÓRMANSE POR AGRADAMENTO POLOMAR DAS FENDAS
PRODUCIDAS POLO MAR NAS PARTES MÁIS DÉBILES DAS ROCHAS

Praia das Catedrais Praia das Catedrais

 ARCOS

A acción das ondas na base dos cantís produce arcos. Tralo derrubamento das
partes altas quedan pequenas illas.

Praia das Catedrais

Praia das Catedrais

PRAIA DAS ILLAS NA MARIÑA LUGUESA
 FARALLÓNS
Son rochedos restos da destrución polas ondas dos temporais dos saíntes costeiros

Os chamados aguillóns no cabo Ortegal

 PRAIAS
Depósitos de area traídos polas ondas
 ILLAS BARREIRA

Son bancos de area que se dispoñen paralelamente á liña da Costa

 FRECHAS

Depósitos alongados
de areas e grixos
unidos á costa e
orixinados pola deriva
litoral: as frechas
medran no sentido da
deriva litoral.
 ALBUFEIRA

Cando unha frecha ou un banco de area cerra unha baía ou golfo

deixando unha lagoa de auga salgada
CORRUBEDO: a barra pecha a baía deixando como resto as lagoas de Vixián
e Carregal
A RÍA DE CEDEIRA
 BALDAIO (A CORUÑA)

Unha frecha pecha a baía en Baldaio deixando unha entrada por onde
penetra o mar cando sobe a marea
LAGOA DE DONIÑOS EN FERROL
TÓMBOLOS: illotes unidos
ao litoral por unha frecha

O Grove é un tómbolo
e a praia da Lanzada a
frecha de area que
une a antiga illa ao
continente
A CORUÑA
 MARISMAS
Zonas pantanosas moi influídas polas mareas normalmente asociadas á desembocadura de
algúns ríos. Tamén se forman a partir das albufeiras. Son zonas de grande biodiversidade
sobre todo en aves acuáticas.
BARRA LITORAL QUE PECHA A ALBUFERIA E MARISMAS
 ARRECIFES

Formados a partir das partes calcarias de certos organismos mariños: corais,

esponxas, algas, etc. Poden aflorar á superficie orixinando procesos litorais
construtivos.
 Arrecife costeiro ARRECIFES
Poden ser:

¾Costeiros: unidos á costa.

¾De barreira: separados da

costa.

¾Atolóns: con forma de anel

con lagoa interior

Barreira de arrecifes Atolóns

 AS RÍAS GALEGAS
Aínda que habería que estudar
cada ría caso por caso existe
unha clara relación entre a
formación das rías galegas a a
fracturación (herciniana). As rías
corresponderían a bloques
afundidos o que permitiría o
avance do mar polos vales
fluviais: o seu orixe sería
tectónica aínda que os ascensos
eustáticos tamén participarían
no ascenso do nivel do mar