I.

Financat Publike

1. Qka jan financat publike ?

Financat publike paraqesin veprimtarin financiare t shtetit q arrihet prmes
t hyrave dhe t shpenzimeve t buxhetit.Financat publike jan t lidhura
me egzistimin e shtetit dhe t parave.
2. Si ndahen financat publike ?
Ndahen n: Financa personale , Financa Publike dhe Financa t korporatave.\
3. Cilat jan funksionet e financave publike ?
a) Funksioni alokativ
b) Funksioni I rishprndarjes
c) Funksioni stabilizues
4. Qka paraqet Funksioni alokativ I financave publike ?
Funksioni alokativ I financave publike ka pr detyr q ti drejtoj apo ti
shprndaj mjetet n shtet apo n shoqri n pjesn q shrben pr
plotsimin e nevojave publike dhe n pjesn tjetr q I siguron mjetet pr
ofertn e t mirave private.
5. Qka paraqet funksioni I rishprndarjes ?
Funksioni I rishprndarjes t financave publike ka t bj me rishprndarjen e
t ardhurave ndrmjet individit dhe shtetit n mes t sektorve dhe t
regjioneve.
6. Qka paraqet funksioni stabilizues ?
Funksioni stabilizues I financave publike sht ather kur ekonomia e vendit
del nga ekuilibri dhe sht e nevojshme intervenimi I shtetit me masat e
politikes ekonomike dhe n mnyr q t vendoset ekuilibri n treg I
qmimeve.
7. Qfar politike e prdor shteti pr ti arritur qllimet e caktuara?
Shteti pr ti arritur qllimet e caktuara e prdor politikn fiskale.
8. Cilat jan qllimet kryesore t politiks fiskale ekonomike?
Qllimet kryesore t politiks ekonomike jan:
- Punsimi I plot
- Stabiliteti I qmimeve
- Rregullimi I bilancit t pagesave
- Rritja ekonomike
- Plotsimi I nevojave publike etj.

II.

Shpenzimet publike

9. Qka jan shpenzimet publike ?

Shpenzimet publike jan shpenzime n para t cilat I bn shteti dhe
subjektet e tjera publike pr plotsimin e nevojave t shoqris dhe pr
interesa publike.Shpenzimet publike jan t lidhura ngusht me t hyrat
publike,sepse pikrisht t hyrat publike jan burimi I financimit t nevojave
shtetrore me an t shpenzimeve publike.
10.Cilat jan karakteristikat e shpenzimeve publike ?
- Shpenzimet publike shrbejn pr plotsimin e nevojave kolektive dhe pr
interesa publike
- se shpenzimet publike bhen n para.
11.Cilat nevoja plotsohen me an t shpenzimeve publike ?
Me an t shpenzimeve publike plotsohen kto nevoja :
- Nevojat e prgjithshme publike
- Nevojat e prbashkta ose kolektive
- Nevojat e natyrs ekonomike t shtetit
12.Qka paraqesin nevojat e prgjithshme publike ?
Jan nevojat t cilat financohen prej buxhetit,pra n nevojat e prgjithshme
publike hyjn shpenzimet material dhe personale t bashksive shoqrore
politike.
13.Qka paraqesin nevojat e prbashkta ose kolektive ?
Prfshijn nevojat e arsimit,kulturs,shkencs,sigurimit social,pensional dhe
invalidor,shndetsis etj.
14.Qka paraqesin nevojat e natyrs ekonomike ?
paraqet intervenimin e shtetit n ekonomi,n mardhniet ekonomike
ndrkombtare,investimi n infrastruktur etj.
15.Si klasifikohen shpenzimet publike ?
- Kompensimi ndaj t punsuarve
- Mallra dhe shrbime
- Projekte kapitale
- Subvencionet dhe Transferet
16.Si ndahen shkaqet e rritjes s shpenzimeve publike ?
- Shkaqe Formale
- Shkaqe Reale

17.Qka paraqesin dhe kush hyn n Shkaqe Formale ?

Shkaqet formale ndikojn n rritjen e shpenzimeve publike por nuk e rrisin
obligimin tatimor,dhe bjn pjes :
a) zvoglimi I fuqis blerse t parave
b) ndryshimet teknike n prpilimin e buxhetit
c) ndryshimet n madhsin e shtetit.
18.Qka paraqet zvoglimi I fuqis blerse t paras ?
Kjo paraqitet kshtu: Me rnien e fuqis blerse t paras ngriten qmimet,t
cilat m tutje ndikojn n ngritjen e meditjeve dhe t pagave,e gjith kjo I rrit
edhe shpenzimet e shtetit.
19.Qka paraqesin ndryshimet teknike n prpilimin e buxhetit ?
Parimi I plot I buxhetit krkon q t gjitha shpenzimet duhet t hyjn n
buxhet pa u br kompensimi reciprok me t hyrat.Kjo mnyr e prpilimit t
buxhetit sht e njohur me emrin buxheti bruto.
20.Qka paraqesin ndryshimi I madhsis s shtetit ?
Rritja e territorit t shtetit dhe e popullsis sht shkak formal I rritjes s
shpenzimeve publike,me q zgjerimi territorial I shtetit trheq automatikisht
rritjen e numrit t popullsis,n kt rast rriten shpenzimet publike,por q
njkohsisht rritet edhe numri I detyrusve tatimor.
21.Shkaqet reale,cilat jan ato ?
a) Shkaqet reale t natyres ekonomike
b) Shkaqet reale t natyres politike
c) shkaqet reale t natyrs financiare
22.Cilt factor n SHBA kan ndikuar n rritjen e shpenzimeve publike ?
- lufta dhe prgaditja e lufts
- rritja e popullsis dhe e urbanizmit
- rritja e qmimeve
- prsosja e funksioneve publike
- funksionet ekonomike t shtetit etj.

III.

T hyrat publike

23.Qka paraqesin t hyrat publike ?

Mjetet financiare me t cilat shteti I plotson nevojat publike quhen t hyra
publike ose t ardhura shtetrore publike.

24.Cilt jan karakteristikat e t hyrave shtetrore ?

a) t hyrat shtetrore mblidhen dhe jan t shprehura n para,
b) t hyrat shtetrore jan t hyra njvjeqare q dmth mblidhen dhe
kalkulohen brenda 1 viti
c) t hyrat shtetrore shrbejn pr plotsimin e nevojave shtetrore
d) t hyrat mblidhen nga burimet
25.Si mund t paraqiten t hyrat publike ?
Mund t paraqiten n form t : Tatimev,kontributeve, taksave
,doganat,huaja shtetrore,etj.
26.Cilat jan qllimet dhe detyrat e t hyrave publike ?
a) Rishprndarja e t ardhurave
b) Ndarja e faktorve ekonomik
c) Stabiliteti ekonomik dhe social
d) Nxitja e zhvillimit ekonomik
27.Qka paraqesin t hyrat Fiskale dhe t hyrat Jofiskale ?
T hyrat fiskale paraqesin t hyrat t cilat bazohen n sovranitetin financiar
t shtetit dhe t forcs,pra paraqesin dhnie t obligueshme t cilat shteti n
bazq t sovranitetit financiar I mbledh me an t detyrimit.Pra kan karakter
t detyrueshm.
T hyrat jofiskale paraqesin t hyrat t cilat nuk bazohen n sovranitetin
financiar t shtetit dhe t forcs.

IV.

Tatimet

28.Qka jan Tatimet ?

Tatimi sht dhnie e detyrueshme n para,t nj pjese t t ardhurave ose
t pasuris pr mbulimin e shpenzimeve t prgjithshme publike dhe pa
kundrshprblim t drejtprdrejt. Tatimet jan burimi kryesor I financimit t
shtetit.
29.Cilat jan karakteristikat e tatimit ?
- Tatimet jan t hyra derivative
- Tatimet jan t hyra t detyrueshme
- Tatimet mblidhen pr financimin e shpenzimeve publike
- Tatimet mblidhen n para etj.

30.Kur jan tatimet t hyra derivative ?

Shteti duke I tatuar subjektet ekonomike ua zvoglon fuqin ekonomike t tyre
me qllim q vetvetes ti krijoj fuqi ekonomike pr sigurimin e financimit t
shpenzimeve t saj t shumta. Tatimet quhen t hyra derivative sepse shteti
ato nuk I krijon nga shitja e mallrave dhe produkteve apo shrbimeve,por
shteti ato I mbledh si rezultat I sovranitetit q ka,pra t gjith personat fizik
dhe juridik e subjektet ekonomike jan t detyruar t paguajn tatim.
31.Kur jan tatimet t hyra t detyrueshme ?
Me tatim siq u tha subjekteve ekonomike u zvoglohet fuqia ekonomike.
Shteti kt e bn me qllim q t mbledh mjete pr plotsimin e nevojave t
prgjithshme shtetrore. Obligimi tatimor nuk varet prej dshirs s
personave fizik dhe juridik, por bazohet ne forcn ligjore q ka
shteti.Obligimit tatimor nuk mund ti ik detyruesi tatimor. Pra t gjith
shtetasit e nj vendi,personat fizik dhe juridik jan t detyruar t paguajn
tatim.
32.Cili sht qllimi I tatimit ?
Qllimi I tatimit sht mbledhja e mjeteve financiare pr shtetin dhe organet
e tjera publike t cilat jan t nevojshme pr financimin e funksioneve t
tyre.Ky sht qllimi fiskal I tatimit.
33.Qka sht politika fiskale restrictive ?
Nse n treg krkesa sht m e madhe se oferta shkaktohet rregullimi I
tij,andaj shteti me masat e politiks fiskale restrictive ndikon n zvoglimin e
fuqis blerse t detyruesit tatimor me at edhe n zvoglimin e krkess,
kt shteti e realizon duke e ngritur ngarkesn tatimore me aplikimin e
llojeve t reja t tatimit,rritja e normave tatimore pr tatimet egzistuese etj.
Pra shteti aplikon politikn fiskale restrictive pr me kufizu aktivitetin
ekonomik,me zvoglu krkesn dhe me zvoglu konsumin etj.
34.Qka sht politika fiskale ekspansive ?
Nse n treg oferta sht m e madhe se krkesa,ather duhet t
ndrmerren masat pr tu vendosur ekuilibri I prishur dhe stabiliteti ekonomik.
Me masat e politiks fiskale ekspansive ndikohet n rritjen e fuqis
blerse,siq sht ulja e ngarkess tatimore me an t ndrprerjes s ndonj
lloje tatimi, ulja e norms tatimore etj. Dhe si rezultat I ksaj rritet fuqia
blerse dhe rritet edhe krkesa. Pra shteti zbaton politikn fiskale ekspansive
pr me nxit aktivitetin ekonomik, duke e rritur fuqin blerse dhe konsumin.
35.Cilat jan elementet e tatimit ?
Obliguesi tatimor

Paguesi tatimor
Destinuesi tatimor
Pushteti tatimor
regjistrimi I tatimit etj.
36.Qka sht obliguesi tatimor ?
sht personi fizik ose juridik I cili n baz t obligimit ligjor sht I
detyrueshm t paguaj tatim.
37.Qka sht Paguesi tatimor ?
sht personi fizik ose juridik I cili,m t vrtet paguan tatimin ose e paguan
me qllim q ta bart n ndonj person tjetr I cili do ta mbante ngarkesn
tatimore.
38.Qka sht Destinuesi tatimor ?
sht person fizik ose juridik I cili me t vrtet e paguan tatimin dhe e mban
ngarkesn tatimore.
39.Qka sht regjistrimi I tatimit ?
sht kur obliguesit tatimor I zvoglohet ose I regjistrohet obligimi tatimir.
Organes financiare e ndrmarrin nj aksion t till ather kur ndodhin
fatkeqsi elementare ose per shkaqe tjera t jashtzakonshme n t cilat
obliguesi tatimor nuk ka mund ti pengoj dhe t ndikoj n to. Pr kt arsye
obliguesit tatimor I jan zvogluar t ardhurat ose I sht dmtuar nj pjes e
pasuris, e cila gje u jep shkak organeve financiare kompetente q ta bjn
regjiustrimin e tatimit.
40.Qka sht parashikimi I tatimit ?
sht nse e drejta pr arketimin e tatimit sht vjetruar pas disa vjetsh.
41.Cilat jan metodat pr caktimin e bazs tatimore ?
- Metoda e parashenjave
- Metoda e drejtprdrejt
- Metoda indirekte
- Metoda zyrtare
- Metoda e krahasimit
42.Qka sht metoda e parashenjave ?
sht kur baza tatimore caktohet n baz t fakteve t dukshme n baz t
shenjave t jashtme q shrbejn si baz pr tatim.
43.Qka sht metoda e drejtprdrejt ?
sht ajo kur baza tatimore e obliguesit tatimor caktohet n baz t t
dhnave q ia drgon vet obliguesi tatimor organeve tatimore.

44.Qka sht metoda indirekte ?

sht kur shnimet t cilat jan t nevojshme pr caktimin e bazs tatimore
organit tatimor ia drgon ndonj person I tret,I cili ka shnimet t cilat
merren parasysh gjat t tatuarit.
45.Qka jan normat tatimore ?
Norma tatimore shpreh raportin n mes t bazs tatimore dhe tatimit t
caktuar. Si e till caktohet n prqindje dhe zbatohet n bazn
tatimore,prkatsisht n njsin tatimore.
46.Cilat jan jan normat tatimore ?
- Normat tatimore proporcionale
- Normat tatimore progressive
- Normat tatimore Regresive
47.Qka jan normat tatimore proporcionale ?
sht kur me ligj caktohet norma e njsuar tatimore pr nj form t
tatimit,pa marr parasysh njsit tatimore. Kshtu q me rritjen e t
ardhurave rritet n prpjestim t drejt edhe ngarkesa tatimore,por nuk
ndryshon lartsia e norms tatimore.
48.Qka jan normat tatimore progressive ?
sht kur paralelisht me rritjen e bazs tatimore rritet edhe norma e tatimit.
Norma tatimore nuk sht konstatnte,por sht variabile.
49.Qka jan normat tatimore regressive ?
sht ather kur me rritjen e bazs tatimore zvoglohet norma tatimore. Kjo
norm tatimore prdoret rrall.
50.Qka sht tatimi I dyfisht dhe I shumfisht ?
Tatimi I dyfisht sht ather kur I njjti obligues tatimor,I njjti object
tatimor,me t njjtin tatim,n t njejtn koh tatohet dy her n dobi t dy
ose m shum organeve tatimore.
T tatuarit e shumfisht sht ather kur nj obligues tatimor n t njejtin
burim tatimor paguan shum tatime t ndryshme.
51.Qka paraqet Principi I Mjaftushmris ? Parim I Vagnerit
Duhet kuptuar ashtu q me an t mbledhjes s tatimit t grumbullohen
mjete t cilat s bashku me t hyrat e tjera shtetrore do t bjn t mundur
mbulimin e t gjitha shpenzimeve shtetrore t planifikuara.

52.Qka paraqet Principi I prshtatshmris ? Parim I Vagnerit

Me principin e prshtatshmris duhet nnkuptuar mundsin e sistemit
tatimor q tu prshtatet shpejt ndryshimeve n lartsin e nevojave t

shtetit. Rritja e vllimit t shpenzimeve t shtetit krkon edhe rritjen e

krkess pr mjete monetare,andaj para sistemit tatimor vihet pr detyr q
ti plotsoj kto krkesa,duke siguruar financimin e t dalave t rritura t
shtetit.

53.Qka paraqet bartja e tatimit ?

Paraqet dukurin kur obliguesi tatimor me qllim q tI shmanget ngarkess
tatimore at e bart n trsi ose pjesrisht n personin tjetr,ose kta
persona tatimin e bartur prsri e bartin n trsi ose pjesrisht n personat
e tret.
54.Qka paraqet bartja e tatimit me qllim dhe pa qllim ?
Bartja e tatimit me qllim sht ather kur qllimi I ligjdhnsit sht q
obliguesi tatimor t jet I ndryshm prej personit I cili e mban ngarkesn
tatimore dmth kur me qllim dshiron q obliguesi dhe paguesi tatimor t
mos jet I njjti person.
Bartja e tatimit pa qllim paraqitet ather kur ngarkesn tatimore e mban
personi I cili sipas ligjdhnsit nuk sht parapar.
55.Qka jan tatimet e drejtprdrejta dhe indirekte ?
Tatimet e dejtprdrejta jan ato t cilat paguhen prpara se t bhet
shpenzimi I t ardhurave e paguajn tatimin n momentin e realizimit t t
ardhurave t tyre. Kurse tatimet indirekte paguhen gjat shpenzimit t t
ardhurave.
56.Qka paraqet bartja e tatimit prpara dhe prapa ?
Bartja e tatimit prpara sht ather kur obliguesi tatimor nprmjet t
ngritjes s qmimeve t produkteve dhe shrbimeve t veta e bart ngarkesn
tatimore n blersit e ktyra produkteve dhe t shrbimeve.
Bartja e tatimit prapa sht ather kur blersi ka sukses q tia ul qmimin
e mallit ose t shrbimeve t cilit ia paguan shitsit.
57.Cilat jan fazat e bartjes s tatimit ?
- Perkusioni
- Reperkusioni
- Incidenca
- Difuzioni
58.Qka sht Perkusioni ?
sht faza e par e bartjes s tatimit n t ciln caktohet obligimi tatimor dhe
personi I cili me ligj sht shpallur si obligues tatimor dhe I cili do ta paguaj

tatimin.
59.Qka sht Reperkusioni ?
sht faza e dyt e bartjes s tatimit n t ciln obliguesi tatimor e bart
ngarkesn tatimore n personin tjetr. Do t thot se obliguesi tatimor e
pranon obligimin tatimor,por jo edhe ngarkesn tatimore.
60.Qka sht Incidenca ?
sht faza e tret e bartjes s tatimit. Kjo faz paraqet situatn kur nuk
egziston kurrfar mundsie q ngarkesa tatimore t bartet n ndonj person
tjetr,as n furnitort e lndve t para,t karburantve,etj. N kt faz t
bartjes s tatimit paraqitet personi I cili definitivisht me t vrtet e mban
ngarkesn tatimore si pagues I fundit I tatimit.
61.Qka sht Difuzioni ?
sht faza e katrt e bartjes s tatimit, n t ciln tatimi I bartur sikur val
derdhet dhe shprndahet n tr ekonomin e vendit.
62.Qka paraqet Transformimi ose Kompensimi I tatimit ?
Nuk ka t bj me bartjen e tatimit e as me ikjen nga pagesa e tatimit, por
bazohet n aftsin e obliguesit tatimor q me racionalizimin e procesit t
prodhimit t arihen efekte ekonomike m t mdha n mnyr q t
kompenzohet shuma e paguar e tatimit.
63.Qka paraqet Parimi I mjaftushmris ?
Duhet kuptuar ashtu q me an t mbledhjs s tatimit t grumbullohen
mjetet t cilat s bashku me t hyrat e tjera shtetrore do t bjn t mundur
mbulimin e t gjitha shpenzimeve shtetrore t planifikuara.
64.Qka paraqet parimi I prgjethsis ?
Sipas parimit t prgjithsis s tatimit t gjith jan t obligueshm t
paguajn tatimin,pa marr parasysh dallimet klasore, fetare etj. N kt
drejtim n t gjitha kushtetutat e shteteve modern I hasim dispozitat sipas t
cilave t gjith qytetart prpara ligjit jan t barabart andaj t barabart
jan edhe ndaj obligimit t pagimit t tatimit.
65.Qka paraqet Evazioni tatimor I ligjshm ?
Evazioni tatimor mund t jet I parapar edhe me ligj, kur ligjdhnsi I
parashikon disa lehtsi t cilat obliguesi tatimor I shfrytzon psh. Norma
tatimore m e ult,numri I madh I fmijve,etj jan t liruara nga pagimi I
tatimit. Evazioni tatimor I ligjshm sht edhe n ato raste kur obliguesi
tatimor e zvoglon konsumimin,respektivisht kur nuk I konsumon prodhimet e
vendit e as prodhimet e huaja t ngarkuara me tatim.
Evazioni tatimor I ligjshm sht edhe ather kur obliguesi tatimor e
ndrron vendbanimin, ose e ndrron llojin e veprimtaris n mnyr q ta

zvogloj ngarkesn tatimore.

V.

Doganat

66.Qka jan Doganat ?

Doganat jan t hyra monetare t shtetit t cilat arktohen me rastin e
kalimit t mallit t caktuar prtej kufirit shtetror. N shkencn financiare n
prgjithsi sht pranuar se doganat jan nj lloj I tatimit. Kjo pr arsye se I
kan t gjitha karakteristikat me t cilat cilsohen edhe tatimit.
Pra edhe t doganat jan karakteristike: Dhnia e detyrueshme n para,
realizohen n baz t sovranitetit financiar t shtetit. Pra doganat jan tatime
indirekte.
67.Cilat jan qllimet e doganave ?
Qllimet e doganave n vend t par sht q t ruaj integritetin ekonomik
t vendit. Pra,qllimet kryesore t doganave jan t natyrs financiare dhe
ekonomike.
68.Qka jan qllimet fiskale (financiare) ?
Jan q me an t tyre t mblidhen mjete financiare pr plotsimin e
shpenzimeve shtetrore.
69.Qka jan qllimet ekonomike ?
Jan mbrojtja e ekonomis s vendit. Me an t doganave dhe t
instrumenteve tjera t politiks ekonomike rregullohet kmbimi I
mallrave,vllimi,etj.
70.Cilat jan funksionet e doganave ?
- q t mbrojn nivelin e arritur si dhe strukturen e zhvillimit ekonomik
- q t mbrojn situatn e caktuar n bilancin e pagesave sa u prket t
hyrave dhe t dalave devizore
- q t rregullojn strukturn e nevojshme t importit duke stimuluar importin
e domosdoshm
- q t shprndajn akumulimin n mes t prodhuesve,degve dhe rajoneve
t ndryshme.
-q t mbroj zhvillimin rajonal dhe zhvillimin e rajoneve t pazhvilluara,duke

ndikuar n importin dhe aplikimin e teknologjis s re, etj.

71.Qka jan doganat Diferenciale ?
Jan ato me rast malli doganohet me normat doganore maksimale ose me
pozicione doganore m t larta se q sht parapar me tarifn doganore.
72.Qka jan doganat Preferenciale ?
Jan t kundrta me doganat diferenciale,pr arsye se t kto dogana
prdoret norma doganore m e ult me rastin e doganimit t mallit.

73.Qka jan doganat antidampinge ?

Jan dogana mbrojtse me t cilat dshirohet t mbrohet ekonomia e vendit
prej mallrave t importuara me qmime t ulta. Dampingu ka pr qllim q
me an t qmimeve eksportuese t uleta t krikoj monopol n tregun
ndrkombtar t mallrave t caktuar duke I likuiduar konkurentt tjera. Por
vendi importues e mbron ekonomin e vet prej importit t mallrave me
qmime t ulta me aplikimin e doganave antidampinge.
74.Qka jan Doganat Retorsive ?
Jan dogana mbrojtse t cilat I ndrmerr nj shtet kundr nj shteti tjetr q
m par ka ndrmarr masa t dmshme. Kto masa ndikojn n keqsimin e
mardhnieve n mes t ktyre shteteve t cilat mund t jen t tilla pr
shkaqe politike ose ekonomike.

VI.

Taksat

75.Qka jan taksat ?

Jan instrument I rndsishm financiar t cilat kontribojn n mbledhjen e t
hyrave shtetrore. Taksat jan lloj specific I t hyrave publike t cilat I arkton
shteti edhe organet e tjera juridike publike prej personave fizik dhe juridik
si kundrshprblim pr shrbimet t cilat ua ofrojn kto organe.
76.Qka jan karakteristik e Taksave ?
Karakteristik e par e taksave sht se paraqesin kundrshprblimin pr
shrbimin e kryer nga ana e organeve shtetrore ose t organeve t tjera
juridiko-publike. Karakteristik e dyt e taksave sht se obliguesit e taksave
vet e sipas dshirs bjn pagimin e taksave dhe nxitin punn e organeve
shtetrore. Kto jan edhe dy cilsit e taksave q I dallojm nga tatimet.

77.Ku sht dallimi mes kontributev dhe taksave ?

Obliguesi I kontributit sht I detyrueshm q ta paguaj kontributin pa marr
parasysh se a do t ket kundrshprblim, kurse taksat paguhen pr
shfrytzimin e kundrshprblimit t drejtprdrejt.

VII.

Kontributet

78.Qka jan Kontributet ?

Kontributet jan instrument financiar me rendsi me t cilin mblidhen mjete
pr financimin e t dalave publike. Pra kontributet jan nj lloj I t hyrave
publike,kryesisht t paguara n para,t mbledhura prej personave fizik dhe
juridik si kundrshprblim.
79.Ku sht Ngjashmria mes Kontributeve dhe tatimit ?
Ngjashmria sht se t dyja jan t hyra publike, dhe t dyja jan obligime
t personave fizik dhe juridik.
80.Ku sht dallimi mes Kontributev dhe Tatimit ?
Dallimi sht se Kontributet I paguajn kategoria e caktuar e personave fizik
dhe juridik t cilt kan dobi t drejtprdrejt prej aktivitetit t shtetit,ndrsa
tatimet I paguajn t gjith personat fizik dhe juridik q kan pasuri dhe
realizojn t ardhura.
81.Ku sht ngjashmria mes kontributeve dhe taksave ?
Ngjashmria sht se t dyja kto kategori jan t hyra publike dhe I aplikon
shoqria.
VIII.

Huaja Publike

82.Qka sht Huaja publike ?

Huaja publike sht instrument financiar t ciln e shpall shteti n rast t
caktuara pr t realizuar qllime ekonomike. Shteti huan publike e shpall n
situate t veqanta ather kur shtetit I nevojiten mjete financiare pr
mbulimin e shpenzimeve t jashtzakonshme t cilat nuk mund ti mbuloj
prej t hyrave t rregullta.
83.Ku sht dallimi mes Huas publike dhe tatimit ?
sht tatimi edhe huaja publike jan t hyra publike por dallojn dukshm.
Dallimi qndron n at se tatimi sht detyrim. Mjetet monetare t cilat ia
japing shtetit regjistruesin e huas iu kthehen pas nj periudhe t caktuar se
bashku me kamatn. Ky sht dallimi n mes huas publike dhe tatimit.
84.Cilat jan karakteristikat e Huas publike ?
- Jan vullnetare

- Kthehen me kamat
85. Cilat jan shkaqet e krijimit t huas publike ?
- Shpenzimet publike t mdha e sidomos shpenzimet e jashtzakonshme
- Mosprputhja kohore e krijimit t shpenzimeve publike me rrjedhn e t
hyrave publike
- Intervenimin e shtetit ne ekonomi
- Deficiti I prhershm buxhetor
86.Qka sht Konversioni I huas publike ?
sht nj operacion financiar t cilin shteti e shfrytzon n situate t
caktuara pr shndrrimin e nj huaje me kushte t pavolitshme n hua t re
me kusht t volitshme.Pra konversioni do t thot ndryshimi I kushteve te
huas n kontratn pr huan e cila do t ket si rezultat prmirsimin e
pozits financiare t shtetit.
87.Cilat jan shkaqet e konversionit t huas publike ?
- Shkaqet e natyres ekonomike
- Shkaqet e natyrs Financiare
- Shkaqet e natyrs politike
- Shkaqet e natyrs Juridike
88.Qka sht Konsolidimi I huas publike ?
sht operacion financiar me t cilin ndryshohen kushtet e huas. Konsolidimi
I huas do t thot bashkimi I shum huave t ndryshme me norma t
kamats t ndryshme me afate t ndryshme kthimi n nj hua t prbashkt
me kushte t njjta. Me konsolidim kemi t bjm edhe ather kur nj hua
afatshkurts shndrrohet n hua afatgjat.
89.Cilat jan motivet e Konsolidimit ?
Konsolidimi I huas bhet pr dy motive :
a) Thjeshtsohet procedura e kthimit t huas, dhe
b) Shteti I realizon disa lehtsi t volitshme
IX.

Buxheti

90.Qka sht Buxheti ?

Buxheti sht institucin financiar themelor I qdo shteti me t cilin me plan
parashikohen shpenzimet dhe t hyrat publike shtetrore. Buxheti ka rol t
rndsishm si instrument financiar nprmjet t cilit bhet rishprndarja e
nj pjese t madhe t t ardhurave kombtare. Buxheti reflekton pamjen
makroekonomike t nj vendi.

91.Cilat jan karakteristikat e Buxhetit ?

- sht akt public ,
- sht nj vjeqar,
- sht parashikim me plan I t hyrave dhe I shpenzimeve publike pr nj vit
fiscal buxhetor,
- meq buxhetin e nxjerr organi m I lart I nj shteti pra parlamenti sipas
procedurave t cilat jan t njjta me aprovimin e ligjit ather mund t
konstatohet se buxheti I ka cilsit e ligjit.
- dhe buxheti duhet t aprovohet para fillimit t vitit buxhetor,nse dshton
aprovimi I buxhetit vendi mund t shkoj n zgjedhje t parakohshme.
92.Cilat jan funksionet e Buxhetit ?
- Funksioni Ekonomik
- Funksioni Politik
- Funksioni Juridik

93.Qka paraqet Funksioni Ekonomik I buxhetit ?

Ka t bj me caktimin preciz t shpenzimeve publike si dhe t burimeve t
mjeteve publike me t cilat do t mbulohen shpenzimet publike.
94.Qka paraqet Funksioni Politik I buxhetit ?
Me zhvillimin e buxhetit si instrument financiar,t cilin me procedur t
veqant e aprovon organi prfaqsues,sht shprehur e drejta buxhetore.
95.Qka paraqet Funksioni Juridik ?
Ka t bj me t drejtn financiare respektivisht me t drejtn buxhetore t
shtetit.
96.Si realizohen t hyrat dhe shpenzimet n buxhet sipas Metodes Automatike ?
Bazohet n shnimet e shpenzimeve dhe t hyrave t realizuara pr vitin e
kaluar,duke u mbshtetur n njfar automatizmi psh. Kur prpunohet
hartimi I buxhetit,tashm pr vitin 2008 merren pr baz shnimet e vitit
2007 dhe automatikisht pranohen kto t dhna dhe futen n buxhetin e ri.
97.Qka paraqet Principi public I Buxhetit ?
Principi public I buxhetit ka t bj me njoftimin e obliguesve tatimor dhe t
qytetarve t tjer me lartsin e mjeteve buxhetore,me llojin e t hyrave
dhe me qllimin e shpenzimit t tyre.
98.Qka paraqet financimi I prkohshm I buxhetit ?
Asnj shpenzim nuk mund t bhet n ngarkes t buxhetit prpara se organi
prfaqsues ta pranoj dhe ta votoj buxhetin.Mirpo n praktik mund t

ndodh shpesh q buxheti t mos aprovohet me koh ashtu q viti buxhetor

t filloj,kurse buxheti ende t mos jet aprovuar. N kto raste financimi I
shrbimeve publike zgjidhet nprmjet t ashtu quajturit financim I
prkohshm.N kt mnyr autorizohet organi ekzekutiv q tI kryej
shpenzimet publike dhe t bj arktimin e t hyrave pr nj periudh derisa
t mos aprovohet buxheti.Pra,bhet shpenzim pa aprovimin paraprak t
buxhetit.
99.Cilat jan masat antiinflacioniste t buxhetit ?
a. Rritjen e prfshierjeve fiskale(tatimet e reja,rritja e tatimeve t vjetra) etj.
b. Zvoglimin e shpenzimeve publike
c. Zvoglimin dhe kthimin e huas publike,nse sht prdorur pr financimin
e shpenzimeve buxhetore.