I STRATEGJIS S ZHVILLIMIT
T ARSIMIT PARAUNIVERSITAR
2014-2020
(Draft)
Tiran, 2014
Redaktor shkencor:
Redaktor gjuhsor:
........................
Shtypur:
.................................
Faqe 2
DOKUMENTI
I STRATEGJIS S ZHVILLIMIT
T ARSIMIT PARAUNIVERSITAR
2014-2020
(Draft)
Tiran, 2014
Faqe 3
PRMBAJTJET
Lista e shkurtimeve t prdorura .............................................................................................................
Hyrje ........................................................................................................................................................
11
11
12
13
16
19
20
22
23
Vizioni .....................................................................................................................................................
23
23
24
26
31
37
39
43
43
46
49
50
53
53
57
60
60
Faqe 4
Faqe 5
KONTRIBUAN:
Pr hartimin e kornizs konceptuese
Lindita
NIKOLLA
Ministr
Nora
MALAJ
Zvendsministr
Adriana
BERBERI
MAS
KARAMETA
MAS
Yllka
SPAHIU
IZhA
Agim
LEKA
MAS
Florian
NURE
MAS
Erjon
NDROQI
MAS
Besjona
DEDE
MAS
Rezana
VRAPI
AKP
Mirela
BIMO
MAS
Ornela
KOLEKA
MAS
Sokol
YMERI
MAS
Ermal
ELEZI
MAS
Vladimir
GJONI
MAS
Dorina
RRAPTI
IZhA
Erida
KOLECI
IZhA
Elvira
BAZE
MAS
Albana
MARKJA
IZhA
Majlinda
HALA
IZhA
Aurela
ZISI
IZhA
Mirela
GURAKUQI
IZhA
Mimoza
MILO
IZhA
Mirela
ANDONI
IZhA
Faqe 6
Bashkim
MUA
IShA
Teuta
OBAJ
IShA
Ejona
ISUFAJ
IShA
Eva
HOXHA
IShA
Eniana
VELI
IShA
Mirela
KONDILI
IShA
Arjola
BYZYKA
DAR Tiran
Irini
JANI
DAR Tiran
Kristaq
GRABOCKA
DAR Kor
Nikolin
GERMENJI
DAR Kor
Taulant
RROKO
DAR Kor
Selam
HODAJ
DAR Berat
Majlinda
XHAMO
DAR Berat
Fiqiri
IFLIKU
DAR Berat
Faqe 7
Fjala e ministrit
Dokumenti i Strategjis pr Zhvillimin e Arsimit Parauniversitar paraqet vizionin pr arsimin q
dshirojm pr fmijt dhe t rinjt tan dhe skicon rrugn pr prmbushjen e tij, prmes plotsimit
t prparsive strategjike q kemi caktuar pr kt sektor. Sikundr mund t konstatoni, strategjia e
trajton sistemin arsimor n mnyr gjithprfshirse dhe i adreson konkretisht kto prparsi.
Njherazi, ajo reflekton konsensusin ndrmjet komunitetit akademik, profesionistve t arsimit,
shoqris civile, grupeve t interesuara pr arsimin dhe publikut t gjer.
Pr zhvillimin e ksaj Strategjie msuam nga dobsit dhe prfituam nga arritjet. U fokusuam mbi
gabimet e s shkuars: theksi i pamjaftueshm mbi cilsin dhe rezultatet e nxnies, hartimi i
projekteve tepr komplekse q tejkaluan kapacitetet e sistemit/institucionit ose prqendrimi shum i
ngusht mbi nj nnsektor t vetm, t izoluar nga pjesa tjetr e sistemit arsimor, zgjerimi i
infrastrukturs fizike, por pa shqetsimin e duhur pr veprimtarit dhe politikat q prcaktojn
rezultatet e nxnies. Pr pasoj, rezultatet arsimore t nxnsve tan nuk jan ato q do t
dshironim t ishin.
Sot, pranojm t gjith se performanca e sektorit arsimor sht prcaktuese e rndsishme e aftsive
konkurruese dhe e rritjes ekonomike t kombit; se arsimi sht investimi q ndikon thelbsisht
zhvillimin trsor t vendit; se ai sht nj nga faktort e rndsishm pr zhdukjen e varfris.
Me kto n mendje, Strategjia shpreh prkushtimin ton pr t zgjedhur far sht m e
rndsishme pr zhvillimin e fmijve dhe t rinjve tan, duke pranuar se, n nj bot q ndryshon
shpejt, sfida q duhet t prballim sht ndrtimi i nj sistemi arsimor gjithprfshirs, q ofron
mundsi t barabarta pr t gjith, duke respektuar, njherazi, dallimet vetjake.
Dokumenti i Strategjis mban parasysh se shoqria shqiptare po evoluon dhe po prgatitet pr t
sfiduar devijimet q e pshtjelluan jo pak, duke riorganizuar themelet dhe riprcaktuar qllimet
arsimore dhe prparsit e saj strategjike n kt sektor. Kjo krkon q t zhvillojm nj vizion
imponues pr nxnien dhe arsimin, ta komunikojn me pasion dhe t mundsojn q ai t
prmbushet n t gjitha nivelet arsimore t sistemit arsimor parauniversitar.
Strategjia e re orienton politikat afatmesme dhe afatgjata sektoriale pr prsosjen e APU-s, sipas
vizionit t Qeveris. N kt kontekst, Strategjia mbshtet dhe unifikimin e sistemeve arsimore t
Shqipris dhe t Kosovs. Dokumenti, kshtu, konkretizon angazhimin profesional t specialistve
tan dhe mundson dialogun ndrmjet aktorve pr t ndrtuar nj sistem arsimor cilsor dhe t
respektuar n nivel ndrkombtar. Si i till, ai sht kyi pr projekte konkrete n arsim.
Ndrkoh, jemi t vetdijshm dhe kemi kuptuar se pr zhvillimin e sistemit nuk ka zgjidhje t lehta
dhe t shpejta. Ndryshimeve do tu qasemi hap pas hapi, duke prfshir n kt proces t gjith
Faqe 8
faktort shoqror t interesuar. Ndaj, jam besimplot se, gjith sa ofrohet n kt dokument, do t
mundsoj q hapsira arsimore shqiptare t integrohet n hapsirn europiane dhe t ndaj
kualitete, vlera dhe qndrime t njjta me t.
N kt moment, falnderimet e mia t przemrta shkojn tek t gjith kontribuuesit e zhvillimit t
Strategjis. Njherazi, ftoj dhe shpresoj se t gjith t interesuarit dhe partnert tan do t
mbshtetin procesin e zbatimit t Strategjis.
LINDITA NIKOLLA
Ministr i Arsimit dhe Sportit
Tiran, m 26.01.2015
Faqe 9
Hyrje
Jepu njerzve lmosh apo nj mjet pune, ata do t jetojn pak m mir.
Jepu atyre arsim, ata do t ndryshojn botn
Strategjia e Zhvillimit t Arsimit Parauniversitar 2014-2020 (n vijim, SZhAPU)(1) sht nj nga
prbrsit e Planit Strategjik t Arsimit 2014-2020. Ajo ndjek Strategjin Kombtare t APU-s
2009-2013(2) dhe i shrben prsosjes s sistemit arsimor q vlersohet nj nga promotort e
zhvillimit t vendit dhe t prpjekjeve tona integruese.
Dokumenti i SZhAPU-s prcakton piketat e realizimit t ndryshimeve n APU. Ai parashtron
prparsit arsimore kombtare pr periudhn n fjal dhe prbn, kshtu, nj platform
gjithprfshirse, brenda s cils t mund t kontribuojn aktort institucional dhe grupet e
interesuara. Dokumenti sht propozim pr transformimin, pr reformimin dhe pr zhvillimin e
arsimit ton, sipas nj modeli t frytshm planifikimi, menaxhimi dhe vlersimi. Ai merr parasysh
parimet dhe praktikat m t mira, trajton gjendjen e SAPU-s dhe propozon ndrhyrjet pr seciln
prej prparsive t vlersuara si m t rndsishme, duke shmangur, njherazi, prshkrimet e
panevojshme.
Strategjia e hartuar pajtohet me prirjet kryesore t zhvillimit t arsimit n Europ dhe n bot. Si e
till, ajo synon: (i) t prmirsoj cilsin e arsimit pr t gjith; (ii) t identifikoj veprimtarit
kryesore dhe t planifikoj buxhetet e nevojshme; (iii) t ndihmoj bashkpunimin mes agjencive
qeveritare, partnerve tan dhe grupeve t tjera me interes ndaj arsimit, n drejtim t shtrirjes s
veprimtarive dhe t investimeve n arsim, n kufijt e nj kuadri t njsuar konceptimi, planifikimi
dhe financimi. Bazuar n kt dokument, zhvillohen planet operuese pr secilin vit, n t cilt
prcaktohen objektivat vjetor, veprimtarit konkrete dhe mjetet / burimet prkatse.
Puna pr hartimin e Strategjis ka filluar n Ministrin e Arsimit dhe Sportit (n vijim, Ministria),
n prillin e vitit 2014. Gjat periudhs prill-gusht 2014, u prgatit Raporti Paraprak pr Reformn
e SAPU-s. Nga diskutimi i gjetjeve dhe i propozimeve t Raportit u prftua korniza e konceptimit
t Strategjis, objektivat dhe pritshmrit sipas prparsive t prcaktuara. N periudhn shtatordhjetor, u thellua krkimi pr t njohur dhe evidencuar gjendjen n sistem, n aspektet e
veprimtaris s tij. N vitin 2014, u organizuan tre workshope, n t cilt ekspert vendas dhe t
huaj, msues, prfaqsues t organizatave t ndryshme dhe shoqria civile kan kontribuar si n
identifikimin e pikave t forta / problemeve / vshtirsive, ashtu dhe n zhvillimin e kornizs
(1) N kt strategji nuk prfshihet arsimi dhe formimi profesional, pasi strategjin e tij e ka zhvilluar
MMSR-ja. [MMSR (2014), Strategjia Kombtare pr Punsim dhe Aftsi 2014-2020]
(2) MASH (2009), Strategjia Kombtare e APU-s 2009 - 2013.
Faqe 10
(3) Fletorja Zyrtare e Republiks s Shqipris, 14 korrik 2014: Vendim i KM-s nr. 438, dat 02.07.2014
Pr miratimin e Planit Kombtar pr Integrimin Europian, 2014- 2020, kap. 26.
(4) Sipas OECD-s, pjesa m e madhe e reformave t analizuara fokusohen n: (i) mbshtetjen e fmijve t
pafavorizuar dhe kujdesin pr fmijrin e hershme; (ii) reformimin e sistemeve t arsimit profesional
dhe krijimin e lidhjeve me pundhnsit; (iii) prmirsimin e formimit dhe zhvillimit profesional t
msuesve; (iv) forcimin e vlersimit t shkolls dhe muarjen e rezultateve.
[OECD (2015), Report Launch: Education policy Outlook 2015: Making Reforms Happen]
Faqe 11
Faqe 12
SEKSIONI
SITUATA AKTUALE N SAPU
NIVELI SIPAS
KSHK
Niveli I
Niveli IV
Niveli IV
Niveli IV
Niveli II
Niveli III
Niveli IV
MOSHA
ISCED - 11
Mosha 3 6
Mosha 5-6
Mosha 6 15
Mosha 6-12
Mosha 12-15
Mosha 15 18/19
Mosha 15-18
Mosha 15-18/19
Mosha 15-19
ISCED 0
ISCED 0
ISCED 1-2
ISCED 1
ISCED 2
ISCED 3
ISCED 3A
ISCED 3A
ISCED 3A
Mosha 15-17
Mosha 15-18
Mosha 15-19
ISCED 3C
ISCED 3C
ISCED 3A
Parashkollor
GJ
F
77154 36681
4151
4151
Fillor
GJ
F
177177
83576
9389
7848
I mesm i ult
Gj
F
165567
78595
13516
8802
I mesm i lart
GJ
F
115609 54564
7138
4608
Totali
GJ
F
566557
266103
3452
25476
1:19
1:15.0
1:16.20
1:16.4
202
1751
1110
1317
381
381
1693
1693
I mesm i lart
Gj
F
13911
6959
1533
1005
Totali
Gj
F
43902
20569
3599
2752
Parashkollor
Gj
F
5340
2547
349
349
Fillor
Gj
F
11173
5156
730
687
I mesm i ult
Gj
F
9470
4569
1142
858
1:15
1:11.02
1: 9.07
1: 12.2
46
106
46
121
116
116
208
381
Faqe 14
317
1.009
Nxns
Gj
176206
129907
F
82888
62010
Msues
Nx/M
9327
10465
19:1
12:1
Qytet
Fshat
Shkolla me klasa
kolektive
12
1064
Nxns
Gj
661
35970
F
253
17020
Msues
Nx/M
54
3059
12.2:1
11.8:1
Faqe 15
jan t prfshira n burimet e veta t NjBQV-ve. do bashki dhe komun vendos nivelin e
financimit q ajo akordon pr kt funksion nga t gjitha burimet e zotruara n buxhetin e saj.
Ministria prgatit dhe nxjerr standarde kombtare t siguris dhe t shndetit, t zbatueshme pr
mjediset e APU-s.
Shpenzimet pr blerjen e mjeteve didaktike dhe shrbimet prballohen nga Buxheti i Shtetit dhe
realizohen nga njsit arsimore vendore. Pr blerjen e pajisjeve, mjeteve dhe shrbimeve t tjera
nuk ka rregull t prhershm se cili institucion sht prgjegjs pr prokurimin e tyre. Ato
prcaktohen me VKM, do vit, si rregulla t prokurimit publik, sikundr pajisja e shkollave me
mjete didaktike dhe me libra pr bibliotekat e shkollave.
Shpenzimet pr transportin e msuesve, q punojn jasht qendrave urbane, larg vendbanimit t
prhershm t tyre, n distancn mbi 5 km dhe kthehen brenda dits, si dhe shpenzimet pr
transportin e nxnsve q ndjekin arsimin baz larg vendbanimit, n distancn mbi 2 km,
prballohen nga fondet publike. Prfitojn shpenzime nga fondet publike rreth 8-10% e nxnsve t
arsimit 9-vjear dhe rreth 35% e msuesve t SAPU-s.
Jan dhn falas tekstet pr nxnsit rom, pr nxnsit e shkollave t pakicave kombtare, pr
fmijt shqiptar emigrant, pr nxnsit nga familjet me ndihm sociale dhe pr ata q kan
statusin e t verbrve. mimi i blerjes s tyre mbulohet trsisht nga buxheti i Ministris.
Bursat dhe mbshtetja financiare pr nxnsit nga shtresat sociale n nevoj apo me rezultate n
msime miratohen do vit me VKM. Nxnsit q ndjekin studimet n IA-t publike, mund t
prfitojn burs dhe prfitime t tjera t parashikuara n kt vendim; shpenzimet pr kuotn
ushqimore / bursa mbulohen nga buxheti vjetor i miratuar pr Ministrin. Bursat pr do nxns
prfitues miratohen nga kshillat e NjBQV-ve dhe nga institucionet e arsimit t lart, duke u dhn
prparsi nxnsve me aftsi t kufizuara dhe atyre nga shtresat n nevoj, si dhe administrohen nga
NjBQV-t dhe nga institucionet e arsimit t lart publik. Bursat akordohen mbshtetur n kritere
ekonomike (t ardhura t ulta t familjes) dhe n rezultatet e larta n msime. Me qllim nxitjen e
t nxnit, vijueshmris dhe prparimit t nxnsve rom dhe egjiptian, me VKM prfitojn
trajtim, bursa studimi, shlyerjen e tarifs mujore t shkollimit dhe mbulimin e kostos s teksteve
msimore nj numr i madh nxnsish e studentsh rom e egjiptian.
Rimbursimi i mimit t teksteve shkollore realizohet n mbshtetje t VKM-s nr. 107, dat
10.02.2010 Pr botimin, shtypjen, shprndarjen dhe shitjen e teksteve shkollore t sistemit t
arsimit parauniversitar.
Financimet publike n arsim jan t qndrueshme (sipas parashikimeve afatmesme 2015-2020) dhe
synojn rritjen e raportit t financimeve publike n arsim ndaj PBB-s n nivelet e vendeve t tjera
t rajonit dhe BE-s. T dhna pr buxhetet pr periudhn 2009-2013 paraqiten n tabeln 5.
Faqe 17
Shpenzimet
publike
(milion
lek)
Totali i
financimit
publik n
arsim (n
milion lek)
Raporti i
financimeve
n arsim me
shpenzimet
publike
Raporti i
financimeve
n arsim me
PBB
Fakt 2009
Fakti 2010
Fakti 2011
Fakt 2012
Fakt 2013
1,148,082
1,222,462
1,301,750
1,326,160
1,358,000
379,863
362,752
376,300
376,241
409,594
39,256
42,107
42,331
42,749
42,491
10.3%
11.6%
11.2%
11.3%
10.4%
3.42%
3.44%
3.25%
3.2%
3.13%
Shpenzimet
private
/individuale
/familjare pr
arsimin ndaj
GDP publike
0.8%
0.8%
0.8%
0.9%
0.9%
Plan 2014
Plan 2015
1,418,000
1,492,070
456,403
474,996
44,262
44,629
9.8%
9.5%
3.17%
3.10%
0.9%
0.9%
Shpenzime
TOTAL
ndaj PBB
4.22%
4.24%
4.05%
4.1%
4.03%
4.07%
4.0%
Faqe 19
mbi bazn e gjinis, ngjyrs, origjins etnike ose fes, prmes rritjes s prqindjes s regjistrimit n
nivelin e dyt, sidomos t fmijve t zonave rurale, n veanti t vajzave. Me kt, prmbushet nj
prparsi n kuadr t Objektivave Zhvillimor t Mijvjearit t OKB-s dhe t Partneritetit
Europian.
Edhe shprndarja apo shtrirja e shrbimit psiko-social nuk sht e qart. Shrbimi ose nuk sht
ngritur, ose sht ngritur n kundrshtim me Urdhrin Nr. 344, dat 19.08.2013 t Ministrit. Nuk
mbulohen me specialist t gjitha institucionet arsimore pr shkak t vshtirsive infrastrukturore
apo t pozicionit gjeografik t shkollave.
Me gjith investimet e bra, prdorimi i TIK-ut n institucionet arsimore sht i kufizuar. Pajisjet e
ofruara me financime publike, n pjesn m t madhe, nuk shfrytzohen si duhet ose kan dal
jasht prdorimit. Nga shkollat e arsimit baz publik, raportohen 15731 PC, nga t cilt vetm
11331 jan funksional, ndrsa 4400 PC jan jofunksional. Shkollat raportojn 1631 laptop, nga
t cilt 432 jan jasht funksionit.
Nj nga shkaqet e uljes s nivelit t cilsis s arritjeve sht dhe mbipopullimi i klasave, sidomos
n zonat e periferive t qyteteve kryesore, si rezultat i migrimit t brendshm. Reagimi i ngadalt i
sektorit publik ndaj migrimit nga fshati n qytet ka br q shkollat n qytete dhe n zonat
periferike urbane t punojn mbi kapacitetin e tyre. N t kundrt, n disa zona rurale raporti
nxns/msues sht shum i ult. Ndrkaq, infrastruktura e dobt e transportit nuk mundson
prqendrimin e shkollave ndrsa ofrimi i shrbimit t transportit shpesh her nuk i plotson nevojat
e nxnsve dhe bhet faktor pr braktisjen e shkolls
N mjaft raste, gjendja e objekteve dhe e terreneve sportive (t hapura dhe t mbyllura) ka ndikuar
n dshtimin e realizmit t veprimtarive kurrikulare n shkolla.
SIGURIMI I CILSIS S ARRITJEVE
N kt dokument, termi sigurimi i cilsis s arritjeve u referohet vlersimit, inspektimit dhe
auditimit, funksione kto q realizohen prmes vetvlersimeve dhe vlersimeve t jashtme.
Vetvlersimi realizohet nga institucioni arsimor, ndrsa vlersimet e jashtme t cilsis realizohen
nga Inspektorati Shtetror i Arsimit dhe Agjencia Kombtare e Provimeve.
Vlersimi i brendshm i cilsis shpreh efektivitetin e proceseve q zhvillohen n institucion dhe
masn e prputhjes s treguesve t pranuar t cilsis me produktet dhe arritjet. Ai sht rezultat i
matjes/monitorimit t ecuris s procesit ose produktit t tij. Me prpjekjet e bra nga Ministria dhe
organizatat profesionale (si p.sh., Save the Children) jan prgatitur manualet Inspektimi i plot
i shkolls e Vetvlersimi i shkolls dhe materiale t tjera q ndihmojn procesin. Megjithat,
vetvlersimi, ende, nuk ka arritur t integrohet me sistemin e menaxhimit t prditshm t
Faqe 21
institucioneve arsimore. N rastin m t mir, procesi sht veprimtari q kryhet vetm nj her n
vit, por, srish, mungojn analiza dhe vlersimi profesional i gjetjeve.
IShA sht institucion qendror, buxhetor, n varsi t ministrit t Arsimit dhe Sportit. Misioni i tij
sht prmirsimi i cilsis s arritjeve n AP dhe zbatimi i krkesave ligjore n arsimin
parauniversitar dhe t lart. Pavarsisht nga prpjekjet e bra deri tani pr reformimin e mnyrs s
inspektimit n SAPU-s dhe Arsimin e Lart si dhe nga arritjet e deritanishme, vihet re se ka vend
pr prmirsim n kt drejtim. E njjta gj mund t thuhet edhe pr inspektimin n drejtim t
vlersimit t cilsis s elementeve t prmbajtjes s nxnies, t metodave msimore apo t
procedurave administrative. Mnyra e organizimit t Inspektoratit Shtetror t Arsimit, duke e
konceptuar inspektimin vetm si funksion t nivelit qendror, nuk sht i mjaftueshm. IShA,
aktualisht, realizon 25-30 inspektime t plota n nj vit shkollor, ndaj nuk mund t ndikoj sa e si
duhet n sigurimin e cilsis s sistemit. Raporti aktual sht 27 inspektor pr rreth 4.000 IA (nga
t cilat, afro 1800 jan n arsimin parashkollor) q duhen inspektuar. Kjo ka br q inspektimi t
jet larg standardeve europiane, sipas t cilave do shkoll u nnshtrohet inspektimeve t plota t
paktn nj her n tre vite. Prgjithsisht, inspektorve dhe specialistve t njsive arsimore
vendore, q menaxhojn aspektet kurrikulare, u mungon kompetenca e certifikuar pr monitorimin,
pr vlersimin e nxnies dhe t arritjeve dhe pr ndihmn ndaj msuesve/drejtuesve.
Ndrsa AKP-ja harton dhe administron vlersimet dhe provimet kombtare, pr tu siguruar
politikbrsve, prdoruesve dhe publikut informacion pr rezultatet e nxnsve dhe pr faktort q
ndikojn n to. Ajo harton dy provime kombtare q priren t jen t standardizuara: Provimi i
Lirimit (PL) dhe Matura Shtetrore (MSh) q zhvillohen n sesionin e qershorit dhe sesionin e
vjeshts. PL-ja konsiderohet i shkalls s ult, pasi rezultatet e tij nuk kan ndonj ndikim t madh
n arsimimin e mtejshm t nxnsve. MSh-ja konsiderohet provim i shkalls s lart, pasi
rezultatet e saj kan ndikim t rndsishm n arsimimin e mtejshm apo n punsimin e
nxnsve. Vshtirsia e testeve t MSh-s, n prputhje me nivelin e vshtirsis s prcaktuar n
rregulloren e MSh-s, ka qen e natyrs mesatare.
Q aftsit e vlersimit, t analizs dhe t interpretimit t jen n prputhje me standardet
bashkkohore, krkohet prmirsimi i kompetencave profesionale t hartuesve dhe t zhvilluesve t
testeve, qoft pr provimet kombtare, vlersimet kombtare apo procese t testimit paraprak. Stafi
i AKP-s duhet t mbshtetet q t fitoj ekspertiz shum specifike, lidhur me hartimin e
instrumenteve t vlersimit, me analizn e pyetjeve dhe me interpretimin psikometrik t testeve.
Gjithashtu, mungesa e kritereve kombtare t vlersimit, t qarta dhe t sakta, ka pshtjelluar
vlersimin me not. Si pasoj, i njjti nxns, pr t njjtn sasi njohurish dhe aftsish q
demonstron, mund t marr vlersime t ndryshme nga msues t ndryshm, madje, dhe nga i njjti
msues n dit t ndryshme.
Nga ana tjetr, n vendin ton nuk njihet si duhet testimi shkencor i standardizuar dhe objektiv.
Faqe 22
Prandaj, shpesh, prdoruesit e produkteve q ofron AKP-ja, e kan t vshtir ti kuptojn ato.
Analiza e testeve, e mjediseve, krahasimi i rezultateve t maturs me ato vjetore si dhe dshmit e
shumta nga praktika tregojn pr nj proces t rregullt, shpesh kaotik.
N vendin ton nuk prodhohet raporti vjetor pr cilsin e arritjeve, pr vshtirsit dhe pr sfidat
q ndesh SAPU-ja.
SFIDA E BURIMEVE NJERZORE
Sistemet e prgatitjes dhe t zhvillimit profesional t msuesve kan nevoj t reformohen, q ti
shrbejn prmirsimit t cilsis s arritjeve t nxnsve.
Prgatitja e msuesve t rinj nuk po ecn me ritmet e duhura; sfidat pr prmirsimin e programeve
t reja jan t mdha dhe nevoja pr msues t rinj t prgatitur mir sht e padiskutueshme.
Konstatohet se kurrikulat, shpesh, jan t mbingarkuara dhe nuk tregohet vmendje se programe
studimi jan t nevojshme pr msuesin e suksesshm. Nuk zhvillohen sa duhet praktika t
mbikqyrura n msim, sikundr ndryshojn shum nga nj FE n tjetrin programet e studimit.
Elementet m kritike kan t bjn me prmbajtjet disiplinore, me teorit e t nxnit, me
pedagogjin, me menaxhimin e klass etj. Aktualisht, prgatitja e msuesve n FE-t karakterizohet
nga (i) struktura t fragmentuara (programet pr prgatitjen e msuesve ofrohen nga 7 fakultetet)
dhe (ii) nivele t ndryshme t cilsis s prmbajtjes akademike dhe pedagogjike t programeve t
studimit.
N Shqipri, programet Bachelor pr msuesi i ndjekin studentt q nuk kan shum zgjedhje. Kt
e tregon numri i pikve q t lejon t regjistrohesh n FE. E njjta gj pr programet e Masterit t
msuesis n UT q prgatit msues pr shkolln e mesme. Numri i kuotave sht gjithnj m i
lart se ai i krkesave, duke i dhn mundsi t regjistrohet kujtdo q ka mbaruar nivelin Bachelor,
pavarsisht nivelit t prgatitjes shkencore t arritur n kt nivel. Vihet re nj shprndarje jo e
drejt lndore e ktyre msuesve sipas krkesave t njsive arsimore vendore. Kjo gjendje duhet t
ndryshoj prmes politikave t reja t cilat t nxitin prfshirjen n FE t nxnsve me rezultate t
larta pas prfundimit t shkolls s mesme.
Konsiderohet hap prpara prcaktimi me ligj i msuesis si profesion i rregulluar - zhvillimi i
praktikave profesionale, provimet e shtetit, financimi i praktikantve. Pr t fituar t drejtn e
ushtrimit t profesionit, do kandidat duhet t ket prfunduar studimet e ciklit t dyt n fushn e
msuesis, t ket kryer praktikn profesionale dhe t rezultoj fitues n Provimin e Shtetit. Por,
edhe pse rregullimi ligjor i ktij profesioni sht i relativisht i krahasueshm me prvojat e vendeve
t tjera, prvoja jon e deritanishme tregon se ky element prballet me sfida t ndryshme, si
pamundsia pr ti prfshir t gjith kandidatt n praktikn pedagogjike, dobsi n testimet pr
licenc, problemi i pags s praktikantve dhe mungesa e mentorve profesionist. Edhe
Faqe 23
Faqe 24
Projekti Sistem i integruar me fmijn n qendr kundr abuzimit, lnien pas dore dhe
shfrytzimit; forcimi i kapaciteteve t personelit arsimor pr mbrojtjen e fmijve n
shkolla mbshtetet nga Terre des Hommes - Albanie dhe zhvillohet prgjat periudhs
janar 2013-dhjetor 2015. Qllimi i projektit sht t shoqroj reformn e shrbimeve t
kujdesit social, t zhvilloj dhe t institucionalizoj strukturat, mekanizmat dhe aftsit e
nevojshme pr mbrojtjen e fmijve nga do form dhune apo prjashtimi n vend.
Faqe 25
Faqe 26
SEKSIONI
VIZIONI, PARIMET DHE PRPARSIT E POLITIKS
VIZIONI
Sistem arsimor q ka n qendr nevojat dhe interesat e nxnsve, sistem ku dijet e fushave t
nxnies dhe kompetencat e ndrtuara nga nxnsi prodhojn zgjidhje pr problemet jetsore dhe
sjellin prfitime pr at dhe pr shoqrin, sistem q vlerson forcn e diversitetit kulturor e
gjuhsor dhe t teknologjive t kohs, pr ti prgatitur nxnsit t prballen me vetbesim me
sfidat e mjedisit global, sistem ku t gjith aftsohen t nxn gjat gjith jets.
Jetsimi progresiv i ktij vizioni do t krijoj kushte dhe mundsi q nxnsit:
PARIMET UDHHEQSE
Sistem arsimor i njsuar: Reforma arsimore prafron, sa m mir t jet e mundur, kushtet e
t nxnit n institucionet arsimore, duke synuar nj sistem arsimor t njsuar, t krahasueshm
me sistemet arsimore rajonale dhe ato europiane.
Arsim pr jetn: Reforma arsimore krijon kushtet q nxnsit t ndrtojn njohuri t reja e
kompetenca dhe t aftsohen pr tiu prgjigjur zhvillimit t vendit dhe ndryshimeve n tregun e
Faqe 27
puns.
Sigurim i cilsis s arritjeve sipas standardeve: APU-ja ofrohet dhe vlersohet mbi bazn e
standardeve arsimore. Vlersimi sht i brendshm dhe i jashtm.
Mbshtetje komunitare: APU-ja, si e mir publike dhe vetjake, duhet t sigurohet prmes
mbshtetjes financiare nga t gjitha burimet e mundshme t shoqris.
Faqe 28
A.
PRSOSJA E QEVERISJES, E
KAPACITETEVE DHE BURIMEVE
UDHHEQJES
DHE
MENAXHIMIT T
Ktu, qeverisja kuptohet si ushtrim i autoritetit politik dhe shfrytzim i burimeve pr t menaxhuar
performancn dhe problemet. Udhheqja sht pjes e qeverisjes, por, ndryshe nga qeverisja q
merr vendime strategjike, udhheqja merr vendime operative. Ndrkaq, menaxhimi sht i
pranishm n qeverisje dhe n udhheqje dhe, n prgjithsi, shprehet prmes planifikimit,
organizimit, drejtimit, koordinimit dhe kontrollit. Qeverisja, udhheqja dhe menaxhimi cilsor jan
t domosdoshm, q sistemi t kryej efektivisht funksionet e tij.
REZULTATET E PRITSHME
Duke filluar:
1. Nga viti 2014, mbarten kompetenca pr menaxhimin e burimeve njerzore dhe materiale drejt
shkollave (decentralizimi).
2. Nga viti 2015, prgatiten raporte periodike vetvlersimi dhe vlersimi t performancs
institucionale dhe personale, t standardizuara, n t gjitha nivelet e arsimit.
3. Nga viti 2015, zbatohen plane zhvillimi efikase n IA-t e t gjitha niveleve.
4. Nga viti 2016, ekziston legjislacioni i nevojshm arsimor, i krahasueshm me at t vendeve
t BE-s.
5. Nga viti 2016, ndrtohen kapacitete t reja pr prgatitjen e drejtuesve dhe t menaxherve.
6. Nga viti 2016, sigurohet pjesmarrja dhe transparenca n procesin e marrjes s vendimeve.
7. Nga viti 2016, vendosen dhe zbatohen kriteret dhe rregulloret pr financim q ndihmojn me
prparsi gjithprfshirjen dhe barazin n arsim.
8. Nga viti 2016, funksionon modeli efektiv i financimit "pr nxns".
9. Nga viti 2016, prjashtohen nga taksat investimet n arsim.
10. Nga viti 2017, n t gjitha nivelet e sistemit arsimor funksionon SMIA dhe vendimmarrjet
bazohen n t dhna.
11. Nga viti 2017, zbatohet legjislacioni i ri ose i prditsuar n IA.
12. Nga viti 2017, vendoset sistemi i koordinimit dhe i ndrveprimit mes niveleve t ndryshme t
drejtimit t arsimit dhe sektorve t tjer.
13. Nga viti 2017, jan ndrtuar dhe funksionojn mekanizmat pr menaxhimin e decentralizuar
t mjeteve financiare.
14. Nga viti 2017, zbatohen mekanizmat pr mbulimin e kostos pr tekstet.
15. Nga viti 2017, prqindja e PPB pr SAPU-n arrin masn 3%.
16. Nga viti 2018, funksionon sistemi i transparencs s financimit dhe i politikave pr nxitjen dhe
trheqjen e fondeve nga sektori privat.
17. Nga viti 2020, shpenzimet publike pr nxns jan n nivelin e mesatares s vendeve t BEs.
Faqe 29
Veprimtari kryesore
Veprimtaria A.1. Rishikohet dhe prshtatet kuadri ligjor
Faqe 30
Faqe 31
Shtohen fondet pr arsim nga buxheti nga institucionet e Republiks s Shqipris, sa t arrihet
prqindja e shpenzimeve mesatare pr nxns n nivelin mesatar t vendeve t BE-s.
Propozohen nga Ministria zbatimi i taksave t veanta pr arsimin (mallra etj.)
Rritet prqindja e shpenzimeve pr arsimin n buxhetet e NjBQV-ve mes fondeve t siguruara
nga t ardhurat vendore dhe parashikohen stimulime prkatse nga institucionet qendrore.
I propozohet MF-s nga MAS-i q transferta buxhetore pr njsit baz t qeverisjes vendore t
jet e kushtzuar (t ndahet m vete pjesa pr arsimin).
Bashkrenditen nga institucionet veprimtarit n fushn e investimeve n sektorin e arsimit.
Identifikohen dhe shfrytzohen burime t tjera pr financim n nivel qendror dhe n at lokal, si
pr shembull, ndihma dhe kontributet e ndryshme t prindrve dhe t komunitetit.
Merren kredi me interes t ult n institucionet prkatse financiare ndrkombtare.
Mundsohet gjenerimi i burimeve dhe i mjeteve financiare mes decentralizimit.
Vihen n funksion mekanizmat pr gjenerimin e burimeve mes bashkpunimit me komunitetin.
Vlersimi i diferencuar me pag i punonjsve msimor me grada e tituj shkencor n APU.
Faqe 32
Krkohet dhe argumentohet nga MAS-i lirimi i plot ose i pjesshm i institucioneve dhe i
shrbimeve arsimore nga taksat dhe detyrimet e ndryshme, si: dogana, akciza, tatimi mbi vlern
e shtuar, tatimi pr fitimin etj.
Iniciohet nga Ministria formimi i grupit ndrministror t ekspertve (MAS + MMSR + MPB +
MM + MF + ME) pr shqyrtimin e formuls s granteve pr financimin e arsimit
parauniversitar.
Ministria, n bashkpunim me MF-n dhe MMSR-n, bn prcaktimin e kritereve t merits pr
pag dhe at t peshs q kan kto kritere n pag, si p.sh.: vendi i puns, kualifikimi, prvoja
e puns, prvoja profesionale, angazhimet e tjera jasht msimdhnies, puna mbi norm,
largsia nga vendbanimi, trajnimet.
Prmirsohen kriteret pr rritjen e buxhetit pr mallra e shrbime n shrbim t procesit
msimor-edukativ.
Rriten fondet pr investime kapitale n prputhje me krkesat pr ndrtime t reja, zgjerime,
rikonstruksione dhe infrastruktur shoqruese.
Faqe 33
(8) Vendet e BE-s synojn q, pas vitit 2020, t prfshihen n APSh, t paktn 95% e fmijve (mosha 4
vje e sipr); t jen t pakualifikuar n lexim, matematik dhe shkenc, m pak se 15% e nxnsve 15vjear dhe shkollat t braktisen nga m pak se 10% e t rinjve.
[Official Journal of the European Union (2009), Council conclusions of 12 May 2009 on a strategic
framework for European cooperation in education and training (ET 2020)]
Faqe 34
11. Nga viti 2020, ka shrbime riaftsuese pr fmijt me AK, n institucion arsimor dhe do
bashki.
Veprimtari kryesore
Veprimtaria B.1. Hartohet, pilotohet dhe zbatohet paketa e re kurrikulare, e krahasueshme
me kurrikulat e vendeve t BE-s
Veprimtaria B.2. Hartohen dhe sigurohen tekstet shkollore dhe mjete msimore cilsore pr
t gjitha nivelet
Faqe 35
Ulet braktisja shkollore prmes studimit t shkaqeve dhe zbatimit t strategjive pr trajtimin e
problemit.
Sigurohet transporti i nxnsve n zonat rurale prmes prfshirjes s autoriteteve vendore.
Prshtaten programe pr integrimin e nxnsve q nuk kan qen t regjistruar n shkoll, apo
q kan braktisur shkolln.
Sigurohet prqendrimi i shkollave ku numri i nxnsve sht i vogl.
Krijohen struktura funksionale n bashkpunim me NjBQV pr menaxhimin e rasteve t
braktisjes shkollore.
Hapen konvikte t reja pr nxnsit, atje ku ka mundsi.
Sigurohet ndihmes pr prfshirjen e fmijve t diaspors n msimet plotsuese.
Ndrmerren masa pr t parandaluar sjelljet agresive dhe fyerjet ndaj nxnsve q vijn nga
shtresat n nevoj dhe t disavantazhuara.
Faqe 36
Aftsohen msuesit pr identifikimin dhe pr trajtimin e sjelljeve q tregojn dhun dhe shenja
t abuzimit kundr fmijve.
Faqe 37
Veprimtaria B.9. Koordinohen shrbimet kshilluese n nivel qendror dhe n nivel bashkie
dhe ofrohen shrbime profesionale
Prfundojn planet pr skicimin dhe digjitalizimin e harts s shkollave dhe baza e t dhnave.
Realizohen konsultime me palt pr nevojat pr profile t ndryshme n shkolln e mesme.
Prfundon rajonizimi i shkollave.
Identifikohen nevojat pr profile t ndryshme pr periudhn 2015-2020.
Prcaktohet dhe zbatohet rrjeti i shkollave t mesme, n bashkpunim me bashkit.
Pajisen institucionet arsimore publike me mjete didaktike dhe pajisje digjitale sipas standardeve
europiane.
Hartohen modalitetet pr rastet e lvizjes s nxnsve nga njra bashki /shkoll n tjetrn.
Burimet pr nxnie
Krijohen prmbajtje digjitale me cilsi t lart n gjuhn shqipe, n prputhje me kurrikuln
kombtare dhe me kartn ndrkombtare t kompetencave kye.
Prdoren rrjetet e sigurta pr nxnsit dhe ndrgjegjsimin e tyre pr mbrojtjen n internet.
Krijohet modeli kombtar pr ofruesit e prmbajtjeve digjitale n prputhje me kuadrin ligjor
dhe infrastrukturor t shkmbimit t informacionit midis ofruesve, organizatave kulturore,
strukturave arsimore, q lehtson dhe njson shkmbimin e informacionit.
Realizohet ndrgjegjsimi pr t respektuar t drejtn e autorit dhe pronsin intelektuale.
Krijohen dhe fuqizohen organizatat sportive n institucionet arsimore, me qllim zhvillimin dhe
realizimin e veprimtarive sportive gjithvjetore n shkoll, evidentimin e talenteve sportive, si
dhe prfaqsimin e shkolls n veprimtarit sportive ndrshkollore.
Krijohen shoqatat rajonale t sportit shkollor, me qllim koordinimin dhe realizimin e
veprimtarive sportive me prfaqsues t shoqatave t sportit t shkollave.
Krijohet Federata e Sportit Shkollor, q do t koordinoj veprimtarin e shoqatave rajonale t
sportit shkollor, do t jet prgjegjse pr organizimin dhe realizimin e aktivitete sportive
shkollore n nivel kombtar, si dhe do t jet prfaqsuesja e sportit shkollor n organizata
sportive ndrkombtare.
Realizohet veprimtaria sportive garuese n nivel rajonal dhe kombtar.
Faqe 39
C.
BAZUAR
STANDARDE
Edhe pse nuk ka nj koncept t finalizuar mbi cilsin n arsim, jan identifikuar veprimtarit q
ndihmojn prodhimin dhe sigurimin e cilsis s lart. Ato prfshijn aspektet q ndikojn
strukturn dhe organizimin e IA-ve, cilsin e proceseve n kto institucione dhe arritjet e tyre.
Sistemi i sigurimit t cilsis s arritjeve prcakton prgjegjsin e aktorve ky, prfshir
institucionet arsimore dhe vet msuesit dhe krkon llogari nga specialistt, nga msuesit dhe nga
institucionet arsimore pr performancn, duke ndihmuar arritjen e standardeve t larta.
sht e pamundur t veohet sigurimi i cilsis nga funksionet e tjera t sistemit arsimor (p.sh.,
qeverisja dhe udhheqja, trajnimi i msuesve etj.), por, fakti prse n kt dokument po i kushtohet
rndsi e veant prmirsimit rrnjsor t tij, flet pr aspiratn ton pr nj sistem arsimor q ofron
dhe siguron formimin cilsor t do personi.
REZULTATET E PRITSHME
Duke filluar:
1. Nga viti 2015, ekzistojn baza ligjore dhe standardet pr sigurimin e cilsis.
2. Nga viti 2015, ekzistojn mekanizma efikas pr akreditimin dhe licencimin e institucioneve
dhe t programeve.
3. Nga viti 2015, zbatohet karta e performancs s shkolls.
4. Nga viti 2015, ministria prodhon raportin vjetor t performancs s SAPU-s.
5. Nga viti 2016, funksionojn mekanizmat pr monitorimin, inspektimin, vlersimin.
6. Nga viti 2016, ekzistojn mekanizma efikas pr vlersimin e kompetencave dhe pr prdorimin
e metodave dhe t teknikave bashkkohore t vlersimit.
7. Nga viti 2016, isha organizohet dhe vepron n nivelin qendror dhe rajonal.
8. Nga viti 2016, matura shtetrore realizohet si provim dals.
9. Nga viti 2018, sistemi monitorohet prmes treguesve ndrkombtar.
Veprimtari kryesore
Veprimtaria C.1. Krijohet dhe zbatohet baza e re ligjore pr sigurimin e cilsis n arsim,
sipas filozofis s kurrikuls s re
Zhvillohet infrastruktura ligjore prmes rishikimit dhe hartimit t ligjeve dhe t akteve t reja
nnligjore (udhzime administrative, rregullore) q ndihmojn sigurimin e cilsis n arsim.
Prmirsohen mekanizmat dhe instrumentet q e garantojn cilsin.
Faqe 40
Miratohet kuadri i treguesve t cilsis n arsim q, nga viti n vit, prparimi t bhet i matshm
dhe i krahasueshm me vendet e rajonit e m tej.
Aftsohen msuesit/specialistt e agjencive vlersuese pr hartimin e instrumenteve t
vlersimit t kompetencave dhe pr prdorimin n klas t metodave dhe t teknikave
bashkkohore t vlersimit.
Hartohet dhe vihet n prdorim Karta e performancs.
Rikonceptohet provimi i Maturs Shtetrore q t shrbej si provim dals q e pajis nxnsin
me diplomn e prfundimit t shkolls s mesme.
Prdoren vlersimet kombtare pr t siguruar informacion n shkall vendi pr rezultatet e t
nxnit sipas standardeve kombtare, pr t identifikuar zonat ku t prqendrohet vmendja e t
gjith aktorve t arsimit, pr t ndrgjegjsuar publikun pr shtjet e arsimit si dhe pr t rritur
shkalln e prgjegjsis dhe t llogaridhnies s institucioneve pr arritjet e tyre.
Zhvillohen vlersime kombtare periodike n prfundim t shkallve kurrikulare.
Prmirsohen bashkpunimet ndrinstitucionale dhe vlersohen si faktor ky pr prgatitjen e
raportit vjetor pr performancn e SAPU-s.
Faqe 41
REZULTATET E PRITSHME
Duke filluar:
1. Nga viti 2015, funksionojn kapacitetet pr vlersimin e nevojave pr ZHP-n.
2. Nga viti 2017, ka prfunduar licencimi i t gjith msuesve n sistem dhe 5% e tyre zotrojn
m shum se nj licenc.
3. Nga viti 2016, akreditohen t paktn 50 programe pr ZHP-n, bazuar n nevojat.
(9) KE (2012), Rethinking Education: Investing in skills for better socio-economic outcomes.
(10) Udhzimi Nr. 26, dat 15. 08. 2014, neni 6, prcakton q nj dit trajnimi prbhet nga 6 or, 3 or zhvillohen nga
trajneri dhe 3 or pun individuale.
Faqe 42
Veprimtari kryesore
Veprimtaria D.1. Harmonizohen udhzimet administrative pr ZhP-n me kuadrin ligjor
Faqe 43
Faqe 44
Planifikohen projekte pr hulumtime nga grupi i FE-ve dhe nga departamentet e FE-ve dhe pr
fonde t BE-s pr shtimin e kapaciteteve pr hulumtime etj.)
Projekte hulumtuese nga stafet e FE-ve, vizita studimore, programe pr ZhP-n
Plane veprimi pr hulumtimet n arsim n nivel universiteti (grupi i FE-ve)
Faqe 45
SEKSIONI
PLANI PR ZBATIMIN E STRATEGJIS
Veprimtaria
A.5
Veprimtaria
A.4
Veprimtaria
A.3
Veprimtaria
A.2
Veprimtaria
A.1
Veprimtari kryesore
Produkte
Akte ligjore dhe nnligjore t reja
Rishikohet baza
ligjore dhe hartohet
legjislacioni i ri
Zbatohet legjislacion
i ri ose i prditsuar
Ndrtohen kapacitetet
e reja njerzore pr
qeverisjen,
udhheqjen e
menaxhimin
Ndrtohet
infrastruktura pr
prpunimin e t
dhnave n arsim
Prcaktohen dhe
zbatohen procedurat
pr vlersimin dhe
pr vetvlersimin e
udhheqjes dhe t
qeverisjes
Faqe 46
Prgjegjs
MAS
Qeveria
Kuvendi
MAS
Org. e pavarur
MAS
Qeveria
MAS
IShA
Afati kohor
2014-2015
20152016
2014-2016
2014-2017
2014-2020
MAS
DAR/ZA
MAS
2014-2015
MAS
2014-2015
MAS
MAS
DAR
MAS
DAR
Shkollat
MAS
2015-2017
2014-2015
MAS
IShA
2014-2015
MAS
2015-2020
MAS
DAR
2015-2020
2014-2015
2015-2016
2016-2020
Veprimtaria
A.6
Prmirsohen
mekanizmat pr
hartimin dhe zbatimin
e planeve t
zhvillimit pr
institucionet arsimore
Veprimtaria
A.10
Veprimtaria
A.9
Veprimtaria
A.8
Sigurohen
pjesmarrja dhe
transparenca e plot
n procesin e marrjes
s vendimeve
Veprimtaria
A.7
Mbarten kompetenca
nga niveli qendror n
nivelin bashkiak dhe
nga bashkit te
shkollat
(decentralizimi)
Koordinohen
veprimtarit mes
udhheqjeve arsimore
dhe sektorve t tjer
Rriten fondet pr
arsim
Faqe 47
MAS
DAR
Shkollat
MAS
Donatort
MAS
IShA
DAR
Qeveria
MAS
Donator
MAS
DAR
Shkollat
MAS
Bashkit
Shkollat
2014-2015
2014-2015
2015-2020
2015-2020
2015-2020
2014-2016
MAS
MF
Shkollat
2015
MAS
MF
Shkollat
2016
MAS
MF
2016
MAS
2014-2015
MAS
DAR
MAS- MF
2015-2017
MAS- MF
2017
MAS - MF
2016
MAS - MF
2015-2020
MAS -MF
NjBQV
2016
2016-2020
Veprimtaria
A.13
Veprimtaria
A.12
Veprimtaria
A.11
Rishqyrtohen dhe
prmirsohen kriteret
pr financim
Decentralizohet
menaxhimi i mjeteve
financiare
Faqe 48
MAS-MF
2016
MAS-MF
2016-2017
MAS-MF
2015-2016
MAS-MF
2016
MAS-MF
2016-2017
MAS
2015
MAS
2015-2020
Veprimtaria
B.3
Veprimtaria
B.2
Veprimtaria
B.1
Veprimtari kryesore
Hartohet, pilotohet
dhe zbatohet paketa e
re kurrikulare, e
krahasueshme me
vendet e BE-s
Hartohen dhe
sigurohen tekstet e
reja shkollore dhe
mjetet msimore
cilsore
Prfshihen fmijt n
APSh dhe n klasa
prgatitore
Produkte
Kurrikula e re zyrtare
Materiale ndihmse pr msuesit dhe
drejtuesit e shkollave
Stafe t kualifikuara t shkollave pilot
Kurrikula e pilotuar
T interesuar t ndrgjegjsuar pr
kurrikuln
Korniza ligjore pr botimin e teksteve
shkollore
Kapacitete (autor, recensent, botues dhe
msues) t aftsuara
Standardet e teksteve t miratuara
Prgjegjs
MAS
IZhA
IZhA
IZhA
DAR
IZhA / DAR
Shkollat
MAS / IZhA
Afati kohor
2014
2014-2015
2014-2018
2014- 2018
2014- 2018
MAS
2014
MAS
2014-2015
MAS
2014
MAS
2015-2019
MAS
2015-2020
MAS / IZhA
2015-2019
MAS / IZhA
2015-2019
MAS / Org.
profesionale
2014
IZhA
DAR
2014-2016
MAS
DAR
DAR Bashkia
2014-2018
MAS
IZhA
2014-2015
MAS / IZhA
MAS / IZhA
MAS
IZhA
IShA
2015-2016
2015-2016
MAS
2015-2017
Faqe 49
2014-2018
2015-2016
Veprimtaria
B.6
Veprimtaria
B.5
Veprimtaria
B.4
Sigurohet
gjithprfshirja e
fmijve n arsimin
baz
Ndrtohet nj filozofi
e re e
gjithprfshirjes n
institucionet arsimore
Fuqizohet dhe
zgjerohet rrjeti i
shkollave qendra
komunitare
MAS / IZhA
DAR
Bashkit
DAR
2014-2015
MAS / DAR
Shkollat
MAS / IZhA
2014-2020
MAS
DAR
MAS / IZhA
Komuniteti
MAS
IZhA
Shkolla
IZhA
DAR
Shkolla
Faqe 50
2014-2020
2014-2020
2014-2020
2014-2020
2014-2018
2014-2016
IZhA
DAR
Shkolla
2015-2020
IZhA
DAR
Shkolla
2015-2020
IZhA
DAR
Shkolla
2015-2020
IZhA
DAR
Shkolla
MAS
DAR
Donatort
MAS / DAR
Shkolla
Donatort
MAS / IZhA
DAR
Shkolla
Donatort
2015-2020
2014-2015
2015-2017
2017-2020
Veprimtaria
B.10
Veprimtaria
B.8
Veprimtaria
B.8
Veprimtaria
B.7
Sigurohen shrbime
riaftsuese t
prshtatshme pr
fmijt me AK
Krijohen mjedise
miqsore n shkolla
Koordinohen
shrbimet kshilluese
n nivel qendror dhe
n nivel bashkie dhe
ofrohen shrbime
profesionale
Prfundon harta e
shkollave dhe
plotsohet rrjeti me
shkolla t
rikonstruktuara ose t
reja
Faqe 51
MAS
Bashkia
IS
MAS / FA
MAS
Bashkia
MAS
MAS
MAS
2014-2017
2014-2015
2014-2018
2014-2018
2014-2018
2014-2018
MAS
2014-2018
MAS
FE
MAS
Bashkia
Shkollat
MAS
Bashkia
MAS / IZhA
Shkolla
2014-2017
IZhA / Shkolla
2015-2017
MAS
MMSR
2017
MAS
2017
MAS
2017
MAS
Bashkia
2015-2016
MAS
Bashkia
MAS
Bashkia
MAS
2015-2016
MAS
2014-2017
2014-2017
2014-2016
2014-2018
Veprimtaria
B.12
Veprimtaria
B.11
Prmirsohet dhe
funksionon
digjitalizimi i
procesit t nxnies
Institucionalizohen
veprimtarit sportive
n shkolla
Faqe 52
MAS
DAR
Shkolla
2014-2017
MAS
DAR
Shkolla
2014-2018
MAS
DAR
Shkolla
DAR / Shkolla
2014-2016
2014-2015
DAR / Shkolla
2014-2016
DAR / Shkolla
2015-2016
Veprimtaria
C.5
Veprimtaria
C.3
Veprimtaria
C.2
Veprimtaria
C.1
Fuqizohen kapacitetet
pr hartimin dhe
prdorimin e mjeteve
t vlersimit t
kompetencave dhe pr
prdorimin n msim
t metodave dhe
teknikave
bashkkohore t
vlersimit
Sigurohet pjesmarrja
aktive n projekte t
bashkpunimit
kombtar dhe
ndrkombtar
Produkte
Prgjegjs
Afati kohor
MAS
IShA
AKP
2015
MAS
Qeveria
2015
MAS / IShA
Qeveria
MAS / IShA
AKP
MAS / IShA
AKP
2015-2016
MAS
MAS
IShA
AKP
AKP
2015
2015-2016
MAS
AKP
2015-2020
MAS
AKP
2015-2016
Faqe 53
MAS
Shkollat
MAS / IShA
AKP
DAR
Shkolla
2017
2015
2015
2014
2015-2020
MAS
AKP
MAS / IShA
AKP / IZhA
MAS
IShA
AKP
2015-2020
MAS
AKP
2015-2018
2015-2020
2015-2020
Veprimtaria
D.1
Trajnohen specialistt
e institucioneve
qendrore dhe t njsive
arsimore vendore dhe
drejtuesit e shkollave
Veprimtaria
D.6
Veprimtaria
D.5
Veprimtaria
D.4
Veprimtaria
D.3
Harmonizohen
udhzimet
administrative pr
ZhP-n me kuadrin
ligjor
Veprimtaria
D.2
Veprimtari kryesore
Zhvillohen kapacitetet
pr vlersimin e
nevojave pr ZhP-n
Akreditohen programet
bazuar n nevoja
Certifikohen
periodikisht trajnert
Certifikohen dhe
licencohen periodikisht
msuesit
Produkte
Baza ligjore pr ZhP-n, e prditsuar dhe
e prputhur me kuadrin n fuqi
Mekanizma dhe procedura pr realizimin e
proceseve t certifikimeve dhe licencimit
Prgjegjs
MAS
Afati kohor
2014-2015
MAS
AKP
2014-2015
IZhA
DAR
MAS / DAR
IZhA
MAS / DAR
IZhA
MAS
IZhA
2015-2016
MAS
IZhA
2015
2015-2016
2015-2016
2016-2020
MAS
2015-2020
IZhA FE
Agjenci
2015-2016
MAS
FE
2015-2016
2015-2016
Programe t akredituara
Katalogu i trajnimeve
Programe pr trajnimin e trajnerve
MAS
MAS / IZhA
MAS / IZhA
2015-2016
2016-2020
2014-2015
MAS / IZhA
IZhA
2014-2015
2015-2016
MAS / AKP
MAS AKP
MAS
AKP
IZhA
MAS
AKP
MAS
AKP
MAS
AKP
MAS
IZhA
2015-2020
2014-2015
Faqe 54
2014-2015
2015
2014-2015
2014-2015
2015-2016
Veprimtaria
D.11
Veprimtaria
D.10
Veprimtaria
D.9
Veprimtaria
D.8
Veprimtaria
D.7
Ndrtohet sistemi pr
administrimin e t
dhnave pr ZhP-n
Fuqizohen
mekanizmat pr
qndrueshmrin e
ZhP-n n shkoll
Monitorohen dhe
vlersohen trajnimet
Bashkpunohet n
nivel kombtar dhe
ndrkombtar
Harmonizohen
programet e studimit t
FE-ve me politikat
arsimore t Ministris
dhe me standardet
ndrkombtare
Faqe 55
MAS
IZhA
MAS
IZhA
MAS
IZhA
IZhA
DAR
DAR
Shkolla
DAR
Shkolla
DAR
Shkolla
MAS
IZhA
2015-2016
MAS
2015
MAS
IZhA
DAR
2015-2020
MAS
2015-2016
MAS
Organizata t
pavarura
MAS
Institucionet
arsimore
MAS / FE
IZhA
2015-2016
2015-2016
2015-2016
2015-2016
2015-2016
2015-2016
2015-2020
2015-2020
2015-2020
2015-2020
MAS
FE
2015-2017
MAS / FE
FE
2015-2017
2015-2017
MAS
FE
2015-2017
Veprimtaria
D.13
Veprimtaria
D.12
Zhvillohen projekte
nga departamentet e
FA-s pr hulumtime
n arsim
Faqe 56
MAS
FE
MAS
FE
MAS
FE
MAS
Universiteti
FE
Universiteti
FE
Univers. / FE
Grupi i FE
2015-2015
2015-2017
2015-2017
2015-2017
2015-2016
2015-2017
2015-2017
FE
2015-2018
FE
2015-2020
FE
Universitet
FE
MAS
AKFAL
MAS
AKFAL
MAS
2015-2020
2015-2020
2015-2020
2015-2020
2015-2020
SEKSIONI
SISTEMET E MONITORIMIT DHE T RISHIKIMIT
T PERFORMANCS
Korniza e monitorimit
Monitorimi sistematik i zbatimit t SZhAPU-s bazohet n sistemin e treguesve, t ngjashm me
sistemet e treguesve europian dhe n objektivat e planeve institucionale t zhvillimit. Monitorimi
sistematik lejon gjenerimin e informacionit dhe reflektimin.
N funksion t ktij procesi vihen sistemet informatike q monitorojn n koh reale ecurin e
sistemit t treguesve dhe ndihmojn, kshtu, hartimin e politikave dhe vendimmarrjet.
Pr kt, hartimi i Kornizs s monitorimit sht pjes thelbsore dhe integrale e zbatimit t
Faqe 57
Strategjis.
Sistemi i monitorimit i propozuar bazohet n elementet kryesore, si n vijim:
Korniza e monitorimit: Do t prcaktohet nj Korniz m e detajuar e monitorimit pr seciln
prparsi t politiks, menjher pas fazs fillestare t zbatimit.
Plani vjetor i zbatimit: Matricat pr do prparsi t politiks ofrojm udhzimet e duhura pr
prgatitjen e planeve vjetore. sht e domosdoshme t prshtaten vlersimet fillestare t
planeve, n prputhje me efektivitetin e procesit t ndrtimit t kapaciteteve t Ministris dhe
me fondet n dispozicion.
Prcaktimi i t dhnave fillestare: sht e domosdoshme t mblidhen t dhna pr vitin 2014.
Ato do t prdoren si pika fillestare pr matjen e prparimit n t ardhmen dhe pr t shrbyer si
bashksia e t dhnave pr monitorimin e performancs s SAPU-s.
Monitorimi do t realizohet nga Ministria dhe palt e prfshira, prgjat periudhs 2014-2020.
Treguesit kryesor paraqiten n tabeln 7. Gjithashtu, nj grup m i zgjeruar treguesish do t
gjenerohen dhe monitorohen prmes SMIA-s dhe SMIS-s.
Tabela 7. Treguesit kryesor pr vlersimin e progresit t Strategjis
KODI
QUKM1
QUKM 2
QUKM 3
QUKM 4
QUKM 5
QUKM 6
QUKM 7
QUKM 8
QUKM 9
QUKM 10
TREGUESI I VERIFIKUESHM
GJENDJA
N VITIN
2014
REZULTATI
VJETOR I
PLANIFIKUAR
(RVP)
ARRITJA
VJETORE
KUNDREJT
RVP
SISTEMI I
GJENERIMIT
DHE I
MONITORIMIT
Faqe 58
QUKM 20
NCGj1
QUKM12
QUKM13
QUKM14
QUKM 15
QUKM 16
QUKM 17
QUKM 18
QUKM 19
NCGJ2
NCGJ3
NCGJ4
NCGJ5
NCGJ6
NCGJ7
NCGJ8
NCGJ9
NCGJ10
NCGJ11
NCGJ12
NCGJ13
NCGJ14
NCGJ15
NCGJ16
NCGJ17
NCGJ18
NCGJ19
Raporte
periodike
SMIA
SMIA
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
SMIA
SMIA
SMIA
SMIA
SMIA
SMIA
SMIA
SMIA
SMIA
SMIA
SMIA
SMIA
SMIA
SMIA
SMIA
SMIA
Faqe 59
NCGJ32
NCGJ33
NCGJ34
NCGJ35
NCGJ36
NCGJ37
NCGJ38
SCBS1
SCBS2
SCBS3
SCBS4
SCBS5
SCBS6
ZhP1
Raporte
periodike
SMIA
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
SMIA
Faqe 60
SMIA
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
SMIA /
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Portali eLearning
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
ZhP3
ZhP5
ZhP6
ZhP8
ZhP9
ZhP10
ZhP11
ZhP7
ZhP12
ZhP13
ZhP14
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
SMIA/
Raporte
periodike
SMIA/
Raporte
periodike
SMIA/
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Raporte
periodike
Treguesit e paraqitur m sipr do t ndiqen rregullisht, duke marr masat e duhura, q t sigurohen
t dhna t besueshme pr palt e prfshira, n nivelin qendror dhe n at t mesm.
Pr t siguruar reagim t shpejt ndaj tendencave t vrejtura nga t dhnat e mbledhura, do t
ndrmerret do veprim i domosdoshm politik. Udhheqja e Ministris prgjigjet pr reagimin n
kohn e duhur.
sht me rndsi q, qysh n fazn e hershme t jetsimit t SZhAPU-s, t rishikohet dhe, sipas
nevojs, t zvoglohet numri dhe / ose shtrirja e treguesve, q ata t jen m t prdorshm.
Faqe 61
mjet matjeje pr ndikimin dhe rezultatet, krahasuar me burimet e prdorura gjat vlersimit t
performancs s SAPU-s. Secili program i prparsive t politiks prmban rezultatet q pritet t
realizohen deri n vitin 2020.
Duhen vlersuar si proceset, ashtu edhe tendencat e rezultateve. Matja e realizimit t rezultateve
arsimore dhe e performancs s SAPU-s krkon zhvillimin e treguesve (indikatorve) kryesor pr
vlersimin periodik t prparimit n drejtim t rezultateve t pritshme t secils prparsi.
Monitorimi i SAPU-s shtrihet mbi disa komponent:
1. Tendencat kryesore sipas prparsive dhe vshtirsit.
2. Tendencat n standardet e t nxnit dhe vshtirsit.
3. Arritjet dhe vshtirsit n zbatimin e politikave.
4. Financimi i sektorit dhe vshtirsit.
Komponentt 1 dhe 2 jan tregues ky t strategjis dhe trajtohen nga treguesit kryesor t paraqitur
n tabeln 7. Komponentt 3 dhe 4 jan shtje t politikave e t proceseve. Matrica e monitorimit
t efikasitetit t zbatimit t politikave sht dhn n tabeln 8.
Ministria do t hartoj nj doracak pr zbatimin e Strategjis, i cili do tu nnshtrohet rishikimit,
plotsimit dhe prmirsimit, sa her q t lind nevoja.
N nivelin e SAPU-s, Ministria do t jet prgjegjs pr koordinimin e procesit t rishikimit t
performancs s sistemit, raportimin pr palt me interes n nivel t lart (ministrive dhe
partnerve) dhe procesin e negociatave e t rishikimit strategjik me palt e interesuara.
Njsit arsimore vendore do t menaxhojn aspektet teknike t monitorimit t performancs, duke
hartuar raportet e ndikimit dhe ato t ecuris s programeve e t projekteve t ndryshme
mbshtetse dhe t burimeve t tjera t informimit.
Ve monitorimit t prparsive, do t parashikohen dhe udhzime pr shtje t caktuara, pr t
cilat mund t krkohet monitorim i veant. Kjo thekson nevojn pr nj numr treguesish
themelor, pr ndjekje t vazhdueshme dhe pr raportim, ka do t siguronte kapjen n koh t
shfaqjes s rrethanave t papritura.
Kur t paraqitet nevoja pr ndrhyrje specifike n prparsit e politiks (veprimtari shtes, por
plotsuese), disa tregues mund t prshtaten, pr t ruajtur llogaridhnien e sistemit.
Faqe 62
ASPEKTET
PYETJE ORIENTUESE
Rezultatet e
SZhAPU-s
Proceset e
SZhAPU-s
Cila sht prmasa e financimit nga qeveria dhe nga partnert q, drejtprdrejt ose
trthorazi, lidhen me prparsit e politiks?
Sa sht e fuqishme pronsia mbi SZhAPU-n nga pal t ndryshme t prfshira?
Deri n far mase i prdorin partnert sistemet qeveritare t buxhetit, shpenzimeve,
kontabilitetit dhe raportimit? Cili ka qen ndikimi?
Sa i prshtatet ndarja e tanishme e buxhetit mes prparsive t projektuara?
Cilat jan tendencat e shpenzimit n administrat, npr zonat e prparsive, shpenzimet
jasht pagave n nivel shkolle dhe asistenca teknike si prqindje e shpenzimeve t
prgjithshme dhe cilat jan pasojat e ksaj?
Deri n far mase e ka zvogluar koordinimi i donatorve barrn e menaxhimit t
donatorve nga Ministria?
far prparimi sht br kundrejt parimeve t strategjis pr barazin gjinore, pr
arsimin gjithprfshirs dhe arsimimin e t varfrve?
Faqe 63
SEKSIONI
PRMBLEDHJET FINANCIARE PR DO PRPARSI STRATEGJ
Tabela 9. Financimi pr prparsin A - Prmirsimi i qeverisjes, i udhheqjes dhe i kapaciteteve menaxhuese t burimeve (n 000 lek)
Nr.
Veprimtari kryesore
Viti 2014
Viti 2015
Viti 2016
Viti 2017
Viti 2018
Viti 2019
Viti 2020
145,000
148,200
150,600
153,612
156,684
159,818
163,014
458,500
418,260
474,852
490,400
500,700
514,000
532,100
15,000
16,000
18,000
19,600
19,992
20,392
20,800
49,500
108,000
60,000
100,000
103,000
106,000
109,000
52,000
50,470
60,780
65,300
66,606
67,938
69,297
1,500
1,800
2,100
2,400
2,448
2,497
2,547
60,000
55,500
70,000
70,000
71,400
72,828
74,285
6,200
7,500
8,250
9,000
9,180
9,364
9,551
1,867,121
1,949,030
3,644,635
5,576,488
7,083,725
9,927,490
12,006,847
2,654,821
2,754,760
4,489,217
6,486,800
8,013,735
10,880,326
12,987,440
4
5
6
7
8
9
Veprimtari kryesore
6
7
8
9
10
11
Gjithsej:
Viti 2014
Viti 2015
Viti 2016
Viti 2017
Viti 2018
Viti 2019
Viti 2020
37,416
43,100
46,640
51,800
53,354
54,955
56,603
246,000
252,000
256,000
270,000
278,100
286,443
295,036
3,100,960
3,141,520
3,225,140
3,473,804
3,578,018
3,685,359
3,795,919
20,057,711
20,262,200
20,456,548
21,056,020
21,687,701
22,338,332
23,008,482
4,800
6,000
7,000
8,000
8,240
8,487
8,742
113,113
119,400
125,760
133,400
137,402
141,524
145,770
540,000
580,000
600,000
640,000
659,200
678,976
699,345
28,000
28,700
30,900
33,500
34,505
35,540
36,606
4,300,000
4,330,000
4,800,000
5,668,000
6,155,000
6,470,000
6,817,000
22,500
25,000
30,000
50,000
51,500
53,045
54,636
450,000
495,000
544,500
598,950
658,845
724,730
797,202
28,900,500
29,282,920
30,122,488
31,983,474
33,301,865
34,477,390
35,715,343
Faqe 65
Veprimtari kryesore
Viti 2014
Viti 2015
Viti 2016
Viti 2017
Viti 2018
Viti 2019
Viti 2020
5,236,552
5,302,441
5,577,920
5,688,944
5,802,723
5,918,777
6,037,153
1,571,738
1,537,000
1,800,000
2,190,000
1,344,000
1,513,000
1,790,000
99,398
121,300
128,400
150,800
155,324
159,984
164,783
6,000
206,000
306,500
356,500
357,000
357,000
357,500
Gjithsej
6,913,688
7,166,741
7,812,820
8,386,244
7,659,047
7,948,761
8,349,436
Viti 2015
Viti 2016
Viti 2017
Viti 2018
Viti 2019
Viti 2020
7,500
8,250
9,075
9,983
10,981
12,079
13,287
1,500
1,650
1,815
1,997
2,196
2,416
2,657
1,500
1,650
1,815
1,997
2,196
2,416
2,657
50,000
55,000
60,500
66,550
73,205
80,526
88,578
1,500
1,650
1,815
1,997
2,196
2,416
2,657
62,000
68,200
75,020
82,522
90,774
99,852
109,837
2
3
4
Veprimtari kryesore
2
3
4
5
6
7
8
Viti 2014
0
Faqe 66
Realizimi
Realizimi
Realizimi
2011
26,801,256
1,177,055
1,487,157
2012
27,808,947
1,343,144
1,650,790
2013
28,482,906
1,455,666
1,862,713
Buxheti i
miratuar
2014
29,613,426
2,182,223
4,015,360
Buxheti i
miratuar
**2015
29,058,955
1,394,166
1,999,500
2019
30,840,619
1,456,560
4,188,650
2020
31,457,431
1,485,691
4,272,423
Kapitale t huaja
1,206,782
1,477,272
224,685
100,000
200,000
1,250,000
1,250,000
1,275,000
1,300,500
1,326,510
Totali
30,672,250
32,280,153
32,025,970
35,911,009
32,652,621
34,879,545
36,319,040
37,045,421
37,786,329
38,542,056
2.36%
2.43%
2.36%
2.53%
2.19%
2.19%
2.11%
2.07%
2.03%
1.99%
60,447
32,146
17,156
20,000
20,000
20,000
20,000
20,000
20,000
20,000
30,732,697
32,312,299
32,043,126
35,931,009
32,672,621
34,899,545
36,339,040
37,065,421
37,806,329
38,562,056
2,600,000
6,600,000
7,600,000
10,600,000
12,000,000
15,600,000
18,600,000
30,732,697
32,312,299
32,043,126
38,531,009
39,272,621
42,499,545
46,939,040
49,065,421
53,406,329
57,162,056
2.36%
2.44%
2.36%
2.72%
2.63%
2.66%
2.73%
2.75%
2.87%
2.96%
42,233,069
45,529,594
46,203,837
48,261,880
50,983,418
54,463,400
57,259,592
57,259,593
57,259,594
57,259,595
3.24%
3.43%
3.40%
3.40%
3.42%
3.41%
3.33%
3.20%
3.08%
2.96%
2,600,000
10,600,000
17,600,000
27,600,000
31,600,000
35,600,000
38,600,000
3.2%
3.4%
3.4%
3.6%
4.1%
4.5%
4.9%
5.0%
5.0%
5.0%
1,301,750,000
1,326,169,000
1,358,000,000
1,418,000,231
1,492,070,000
1,596,037,000
1,718,079,000
1,786,802,160
1,858,274,246
1,932,605,216
376,300,000
376,241,000
409,594,000
456,403,857
474,996,612
487,945,000
497,572,000
517,474,880
538,173,875
559,700,830
8.15%
8.58%
7.82%
7.87%
6.87%
7.15%
7.30%
7.16%
7.02%
6.89%
8.17%
8.59%
7.82%
8.44%
8.27%
8.71%
9.43%
9.48%
9.92%
10.21%
11.22%
12.10%
11.28%
10.57%
10.73%
11.16%
11.51%
11.07%
10.64%
10.23%
Faqe 67
DISKUTIMI PUBLIK
Drafti i dokumentit t SZhAPU-s do t paraqitet pr diskutim publik, duke filluar nga data 8 janar 2015. Ftohen t gjith t interesuarit
t bjn komentet e tyre.
Pr t mundsuar dhe pr t br t efektshm diskutimin:
pkarameta@gmail.com
zamira_gjini@yahoo.com
Mbas diskutimit publik, dokumenti i Strategjis do t rishikohet dhe, m pas, do t paraqitet pr miratim n Qeveri.
Faqe 68