PRAKTIKA T SUKSESSHME

N ARSIMIN PARAUNIVERSITAR

TIRAN, 2012
1

Ky botim u prgatit nga stafi IKAP

Redaktimi shkencor: Teuta obaj

Redaktimi letrar: Miranda Kurti

Copyright: IKAP

PARATHNIE
Botimi Praktika t suksesshme t institucioneve arsimore sht nj prpjekje serioze dhe
profesionale, pr t sjell te msuesit dhe drejtuesit e shkollave prvoja pozitive, t cilat kan rezultuar t
suksesshme n bashkpunimet midis msuesve, nxnsve dhe prindrve.
Ato jan identifikuar nga specialistt e Inspektoratit Kombtar t Arsimit Parauniversitar (IKAP)
gjat bashkpunimeve inspektuese, vlersuese, monitoruese, informuese, kshilluese dhe lehtsuese me
msues e drejtues t institucioneve arsimore parauniversitare, n shum shkolla 9-vjeare dhe t mesme t
vendit.
Praktikat e botuara konsiderohen si prvoja t frytshme dhe rezultative t msuesve, t ekipeve
lndore kurrikulare, t organizmave q funksionojn n shkoll dhe t drejtuesve t shkollave t ndryshme,
kudo n Shqipri.
Ato kan lidhje t drejtprdrejt me udhzuesin zyrtar t IKAP-it, Inspektimi dhe vlersimi i
brendshm i shkolls, konkretisht me fushat:
Kurrikula e zbatuar;
Msimdhnia dhe t nxnt;
Klima dhe etika n shkoll;
Kujdesi ndaj nxnsit;
Menazhimi i shkolls;
Zhvillimi i burimeve njerzore dhe financiare;
Vlersimi dhe arritjet e nxnsve.
Prhapja e ktyre prvojave sht jo vetm detyrim institucional pr ne, por mendojm se u shrben
edhe kolegve, msues e drejtues t shkollave, q ti studiojn e ti zbatojn ato, si dhe t ndrmarrin iniciativa
profesionale t suksesshme, pr ta br shrbimin arsimor n shkollat e tyre sa m cilsor.
3

Dalja e botimit Praktika t suksesshme t institucioneve arsimore na ka krijuar nj motiv t fort

profesional, pasi prkon me Festn e 100-vjetorit t Pavarsis s shtetit shqiptar. N kt kuptim, ai
sht edhe nj tregues pr t sintetizuar disa arritje pozitive t shkolls son, n prfundim t ktij shekulli
shtetformues.
Prpjekja e stafit t IKAP-it ka qen shum domethnse, pr t prcjell n kt botim prvoja
edukimi, t cilat ngjasojn dhe jan t prafrta me modelet arsimore evropiane.
Kryeinspektori i IKAP-it
Robert GJEDIA

PRMBAJTJA
I. Kurrikula e zbatuar ........................................................................................................................... 7
Nj planifikim i mir sht nj fillim i mbar ........................................................................................... 7
Prhapja e kulturs s vetvlersimit, sfid e shkolls .......................................................................... 12
Projekti i t nxnit, risi n realizimin e praktiks profesionale ............................................................... 16
Nj shkoll e vogl me ide t mdha .................................................................................................. 17
II. Msimdhnia dhe t t nxnit ......................................................................................................... 21
Risi didaktike pr nj planifikim ditor efektiv ....................................................................................... 21
Planifikimi i mirstrukturuar, mundson nj proces msimor efektiv . .................................................... 25
Ort e lira, aftsi dhe tema ndrkurrikulare ........................................................................................ 32
Gjimnazi Petro Nini Luarasi Tiran, shpallet fitues i projektit teknologjik t
Microsoft partners in learning .................................................................................................. 42
Realizimi i msimit n nj or msimore n firmn ushtrimore ............................................................... 46
III. Klima dhe etika n shkoll. Kujdesi ndaj nxnsit ......................................................................... 51
Drejt nj shkolle pa konflikte .............................................................................................................. 51
Dimensionet e nj projekti .................................................................................................................. 54
Bashkpunimi i t gjith aktorve, mundsi reale pr procesin e gjithprfshirjes .................................. 56
Dita pr t, sht e njjt si pr t gjith ............................................................................................. 58
Kujdesi pr secilin, pritshmria m e madhe ........................................................................................ 60
Fmijt e ngujuar, shanse dhe mundsi t barabarta edukimi ................................................................ 62
Klasa ime, shkolla ime, qyteti im... i pastr dhe i bukur ....................................................................... 63
Roli i kampeve verore n rritjen e besimit tek shkolla .......................................................................... 65
5

IV. Menazhimi i shkolls ..................................................................................................................... 68

Vetvlersimi i shkolls pr cilsin e shrbimit t ofruar ...................................................................... 68
Nxitja e ndjeshmris komunitare prmes projekteve t nj shkolle .......................................................... 70
V. Zhvillimi i burimeve njerzore dhe financiare ................................................................................... 72
Besimi i prbashkt tek veprimi i prbashkt ................................................................................... 72
Transparenca financiare e kontributeve rrit besueshmrin tek prindrit ................................................ 76
T nxnit nprmjet veprimtarive praktike, motoja e puns n kolegjin TURGUT OZAL. ................. 77
VI. Vlersimi i nxnsve dhe arritjet ................................................................................................... 81
Kompetenca profesionale, produkti prfundimtar i arritjeve t nxnsve .............................................. 81

I. KURRIKULA E ZBATUAR
NJ PLANIFIKIM I MIR SHT NJ FILLIM I MBAR
Plani msimor vjetor, lndor hartohet duke u bazuar n programin lndor, dokumentet zyrtare dhe
tekstin e przgjedhur. N hartimin e tij duhet marr parasysh fleksibiliteti i kurrikuls, kushtet konkrete t
shkolls, interesat dhe niveli i nxnsve, n prshtatje me aktualitetin dhe zhvillimet e kohs. Plani vjetor
lndor hartohet dhe zbatohet duke e lehtsuar programin nga tema, koncepte dhe informacione t tejkaluara,
duke shfrytzuar lirin e msuesit me 10%. Kto jan disa element t rndsishm pr hartimin e nj plani
vjetor, lndor eficent. N kt kuadr, IKAP-i bazuar n udhzuesin Inspektimi dhe vlersimi i brendshm
i shkolls si dhe udhzuesin Pr zhvillimin e kurrikuls s re t gjimnazit, n kuadr t inspektimeve
q prfshijn fushn e kurrikuls s zbatuar, ka monitoruar zbatimin konkret t saj n disa gjimnaze t
vendit.Gjat ktij procesi jan evidentuar jo vetm probleme, q kan nevoj pr prmirsim, por dhe
arritje pozitive nj nga t cilat po e paraqesim m posht.
Msuesja e lnds s kimis n gjimnazin Qemal Stafa, Tiran, zonja Nina Guga prcjell prvojn
e saj lidhur me hartimin e planit vjetor lndor n kushtet e reformimit t thell t kurrikuls s gjimnazit.
Dokumentet kurrikulare zyrtare pr hartimin e planit msimor vjetor jan:
programi lndor miratuar nga MASH-i;
udhzuesi pr zhvillimin e kurrikuls s re t gjimnazit;
standardet e fushs s t nxnit;
udhzuesi kurrikular lndor;
teksti msimor i przgjedhur.
Hapat q ndiqen n procesin e hartimit t planit msimor vjetor.
Studimi i programit.
Studimi i programit msimor prfshin synimin, objektivat e prgjithshm, objektivat e linjave dhe
nnlinjave, krkesat ndaj lndve t tjera, krkesat pr zbatimin e programit si dhe vlersimin.
7

Studimi i udhzuesit kurrikular lndor mbi zbrthimin e objektivave t programit.

Gjat gjith procesit sht e domosdoshme rrahja e mendimeve mes kolegve t s njjts lnd,
antar t ekipeve kurrikulare prkatse, pr t deprtuar n idet themelore t programit.
Prcaktimi i temave n funksion t realizimit t objektivave t programit msimor.
Msuesit duhet t njohin dhe studiojn thell programin msimor, duke prdorur dhe tekstin e przgjedhur
si mjet q garanton sukses n realizimin e objektivave t tij.
far prmban nj plan msimor vjetor?
Formati i tij sht prcaktuar n Udhzuesin kurrikular t gjimnazit.
Hyrja (nj prmbledhje me fjalt e msuesit lidhur me synimin e lnds pr at vit shkollor dhe
objektivat e prgjithshm vjetor pr aftsit ndrkurrikulare dhe lndore).
Tabela prmbledhse (nj tabel statistikore q tregon numrin e orve dhe prqindjen e tyre sipas
llojit t temave) prmban:
- shtjellimin e njohurive t reja q zn 70% kundrejt totalit t orve msimore. N kto tema prfshihen
njohuri t reja teorike, pyetje, ushtrime, problema, pun laboratori q lidhen me shpjegimin dhe prvetsimin e
tyre prqindja e t cilave llogaritet si prqindja kundrejt totalit t orve pr njohurit e reja, pra kundrejt 70%;
- prpunimin e njohurive q zn 30% kundrejt totalit t orve msimore. N kto tema prfshihen or
pr prsritje, testim, projekte kurrikulare, veprimtari shkencore, detyr eksperimentale, pun praktike
laboratorike etj. Prqindja e tyre llogaritet si prqindje kundrejt totalit t orve t prpunimit t njohurive, pra
kundrejt 30%.
Hartimi i programit sintetik (shembull n lndn kimi, klasa e njmbdhjet, brtham).
Or msimi gjithsej 72 or ( 36 jav x 2 dit/jav = 72 or).
Shtjellim njohurish: 70% x 72 or = 50 or.
- Teori (T) jan 40 or (80 % kundrejt totalit t orve t shtjellimit).
- Ushtrime (U) jan 10 or ( 20% kundrejt totalit t orve t shtjellimit).
Prpunim njohurish: 30% e 72 or = 22 or.
- Prsritje (P) jan 2 or (9 % kundrejt totalit t orve t prpunimit).
- Detyr kontrolli (DK) jan 4 or (18 % kundrejt totalit t orve t prpunimit), 1 DK n do 18 or.
- Detyr eksperimentale ose pun praktike (PL, Pp), jan 11 or (50 % kundrejt totalit t orve t
prpunimit).
8

- Veprimtari shkencore (V).

- Projektet kurrikulale (PR) jan 1or PR pr do 18 or (afrsisht 4 or, 18 % kundrejt totalit t
orve t prpunimit).
- Ese (E) sht 1 or, (5 % kundrejt totalit t orve t prpunimit).
T dhnat e msiprme formatohen sipas tabels 1 (faqe 97, Udhzuesi pr Zhvillimin e Kurrikuls s
re t Gjimnazit).
Lloji i temave

Numri i orve

Prqindja

Njohuri t reja
a. teori
b.ushtrime

50 or
40 or
10 or

70 % kundrejt totalit t orve

80% kundrejt totalit t njohurive t reja
20% kundrejt totalit t njohurive t reja

Prpunimi i njohurive

22 or

30 % kundrejt totalit t orve

Prsritje

2 or

9 % kundrejt totalit t orve t prpunimit

Provime

4 or

18 % kundrejt totalit t orve t prpunimit

Projekte kurrikulare

4 or

18 % kundrejt totalit t orve t prpunimit

12 or
11 or
1 or

54 % kundrejt totalit t orve t prpunimit

50 % kundrejt totalit t orve t prpunimit
5 % kundrejt totalit t orve t prpunimit

T tjera
a. pun praktike
b. ese

Plani pr do kapitull
Plani pr do kapitull prmban:
- titullin;
- numrin e orve msimore pr kapitull;
- objektivat e programit msimor pr kapitull;
- tabeln e temave pr ort msimore.
9

 Formati i planit vjetor (shembull pr nj kapitull).

KAPITULLI: Reaksionet redoks. Elektrokimia
Or gjithsej 14
- njohuri t reja 10 or;
- prpunim njohurish 4 or.
Objektivat e programit pr kt kapitull.
N fund t ktij kreu nxnsi/ja:
- shpjegon kuptimin e konceptit numr oksidimi;
- njehson numrat e oksidimit t elementeve n prbrje t ndryshme;
- dallon reaksionet redoks nga ato joredoks;
- prcakton reduktuesin dhe oksiduesin, substancn q oksidohet dhe at q reduktohet n nj
reaksion redoks;
- vendos koeficientt n reaksionet redoks;
- prcakton eksperimentalisht radhn e aktivitetit t metaleve;
- demonstron aftsit oksiduese n zbritje t halogjenve klor, brom, jod;
- prshkruan elementin galvanik;
- krahason potencialet elektrodike standarde t reduktimit t elementeve t ndryshme me ato t
elektrods standarde t hidrogjenit;
- prkufizon potencialin elektrodik standard t reduktimit t nj elementi;
- prkufizon forcn elektromotore t nj elementi galvanik;
- njehson f.e.m. t nj elementi;
- krahason funksionin e elementit galvanik me at t elementit elektrolitik;
- harton nj list ose nj tabel me ndryshimet n ndrtim midis elementit galvanik dhe elektrolizerit;
- tregon prdorimet n praktik t elementeve galvanike dhe t llojeve t ndryshme t elektrolizs;
- relaton me shkrim ose me goj mbi evolucionin e baterive q nga koht e lashta deri n ditt e sotme;
- shpjegon me shembuj si zhvillohet elektroliza e acideve, e bazave, e kriprave t shkrira dhe e tretsirave
ujore t kriprave;
- v n dukje ngjashmrit dhe ndryshimet midis procesit t elektrolizs s kriprave t shkrira dhe
elektrolizs s tretsirave ujore me elektroda inaktive;
- shpjegon elektrolizn e nj tretsire ujore me anod aktive;
- njehson sasit e substancave t depozituara n elektroda;
- shkruan barazimet kimike t reaksioneve q ndodhin n katod dhe anod;
10

- ilustron me shembuj shkrimin e barazimit t prgjithshm t elektrolizs;

- prshkruan brejtjen si proces elektrokimik;
- shpjegon kuptimin e fjals ndryshk dhe mnyrn e formimit t tij;
- kompozon hartn e koncepteve.
Nr

Temat msimore pr do or

Mjetet dhe materiali burimor

I.

I.1.Numri i oksidimit

Teksti, skema dhe figura t tems T

msimore.
Teksti, tabela.
T

I.2. Prcaktimi i numrave t oksidimit n prbrjet

kimike. Dallimi i reaksioneve redoks nga joredoks.

Lloji

I.3. Reaksionet e oksido-reduktimit. Kthimi i

Teksti, libri ushtrimeve.
reaksioneve redoks n barazime kimike.
I.4.Ushtrime t zgjidhura: numri i oksidimit dhe Teksti, libri ushtrimeve.
reaksionet redoks.
I.5. Elementi galvanik. Elektrokimia.
Teksti, aparat i elementit galvanik.

I.6. Potencialet standarde t elektrodave. Elektroda

standarde e hidrogjenit.
I.7. Ushtrime t zgjidhura: proceset redoks n
elementet galvanik.
I.8. Pun praktike eksperimentale: Radha e
aktivitetit t metaleve e jometaleve.
I.9. Elektroliza.

Teksti, figura e tems msimore.

Teksti, libri ushtrimeve.

Komente
Ndryshime q
bn
gjat
procesit
msimor.

U
T

Mjetet e puns t prcaktuara n tekst, Pp

tabela e radhs s potencialeve.
Aparati elektrolizs, tabela e radhs s T
potencialeve tretsira substancash ( NaCl,
CuSO4 ).
elektrolizs. Teksti, internet, revista shkencore.
T

I.10. Raste t veanta t

Galvanostegjia.
I.11. Brejtja e metaleve dhe mbrojtja prej saj.

I.12. Pun praktike eksperimentale: Bateri t bra

vet, elektroliza e H2O dhe tretsirs CuSO4.
I.13. Prsritje.
I.14. T vlersojm njohurit.

Teksti, sende t ndryshkura, internet, T

revista shkencore.
Aparati elektrolizs. Mjetet e puns t Pp
prcaktuara n tekst.
Teksti, tabelat. Harta e koncepteve, P
libri i ushtrimeve, internet.
D.K

11

Kjo sht nj nga prvojat pozitive e cila mund t shfrytzohet nga drejtues shkollash apo msues t
lndve t ndryshme pr hartimin e planeve msimore lndore prkatse n prputhje me dokumentet
kurrikular t gjimnazit.
PRHAPJA E KULTURS S VETVLERSIMIT, SFID E SHKOLLS
N gjimnazin Besnik Sykja, Tiran
Hyrje
Vlersimi i brendshm i shkolls sht nj proces shum i rndsishm dhe i dobishm, q i shrben
prmirsimit t performancs s saj. Politika e vlersimit t shkolls ka ndryshuar shum n vite. IKAP-i jep
nj ndihmes t madhe jo vetm n vlersimin e jashtm, por edhe n rolin q ka vetvlersimi. Udhzuesi:
Inspektimi dhe vlersimi i brendshm i shkolls, botim i vitit 2011 i shrben vlersimit, sepse n t prcaktohen
qart fushat, nnfushat, treguesit dhe instrumentet pr vlersimin e do treguesi.
Ky ndryshim n sistemin e vlersimit ka n fokus rritjen e cilsis s shrbimit arsimor t ofruar.
Objekti i vlersimit
Objekti i vlersimit: zbatimi i kornizs kurrikulare, standardet e t nxnit, programet msimore, hartimi
i planit msimor lndor dhe materiale t tjera mbshtetse pr kurrikuln e zbatuar.
Qllimi kryesor i vlersimit sht evidentimi i strukturs s planeve msimore lndore, temave
kroskurrikulare, kurrikuls me zgjedhje dhe projekteve kurrikulare me synim prmirsimin e ktyre elementve
t kurrikuls s zbatuar.
Puna gjat procesit t vlersimit u mbshtet n dokumentacionin zyrtar dhe n analizn e t dhnave n
drejtim t vlersimit t kurrikuls s zbatuar.
Dokumentacioni mbi t cilin u mbshtet procesi i vetvlersimit:
udhzuesi Inspektimi dhe vlersimi i brendshm shkolls;
programet msimore lndore;
standardet e lndve;
udhzuesit kurrikular t lndve;
udhzime t dhna nga MASH-i n drejtim t kurrikuls s zbatuar.
12

Vlersimi i fushs s kurrikuls s zbatuar n disa nga nnfushat e saj u mbshtet n treguesit dhe
instrumentet e vlersimit t kurrikuls s zbatuar sipas niveleve. Ai u zbatua n periudhn 1 vjeare, 20112012, pr klasn e dhjet.
Planifikimi i kurrikuls n shkolln ton
Si dhe sa punohet pr zbatimin e kurrikuls s gjimnazit n shkolln ton? Si przgjidhen lndt me
zgjedhje dhe sa gjen zbatim prgatitja e planeve msimore n shkoll, nga programet lndore dhe materialet
e tjera mbshtetse t MASH-it?
N fokus t vlersimit sht kurrikula e klass s dhjet n gjimnazin Besnik Sykja.
Prgatitja e msuesve q merren me regjistrimin e nxnsve.
Msuesit trajnohen paraprakisht pr t qen t aft tu prgjigjen t gjitha pyetjeve, krkesave dhe
interesave t nxnsve dhe prindrve n fazn e regjistrimit, parashtrohen mundsit q ofron shkolla pr
tri klasat e gjimnazit.
Regjistrimi i nxnsve.
N regjistrimin e tyre n klasat e dhjeta paraqitet prindi i shoqruar me ta, i cili informohet jo vetm me
procedurat e przgjedhjes, por edhe me prmbajtjen e lndve/moduleve me zgjedhje. Pas informimit prindi
dhe nxnsi, firmosin pr zgjedhjet e bra n formularin e prgatitur m par.
Krijimi i grupeve t lndve t zgjedhura nga nxnsit (zgjedhje t detyruara dhe t lira).
N fund t do dite msuesit e regjistrimit bjn mbledhjen e t dhnave dhe veojn programet
lndore t zgjedhura nga nxnsit. N varsi t ksaj bhet nj ndarje paraprake e orve msimore n
shkoll, ndarje e cila ndryshon dit pas dite derisa merr konfiguracion t plot n mbyllje t procesit t
regjistrimit t nxnsve. Informacioni i mbledhur nga regjistrimi bn t mundur q ekipi kurrikular shkollor
t prcaktoj kurrikuln n baz shkolle. Sigurohet q do nxns t ket numrin e caktuar t krediteve t
lndve me zgjedhje t detyruar dhe t lir. Lndt e zgjedhura nga nxnsit mbshteten edhe n mundsit
q ofron shkolla.
Studimi i dokumenteve msimore nga grupet e msuesve lndor, ekipet lndore
Msuesit t mbledhur sipas ekipeve lndore studiojn programet lndore, standardet e lnds,
udhzuesin lndor dhe materialet e fillimvitit n mnyr q t jen t aft t prgatitin plane msimore
vjetore lndore n prputhje me krkesat.
13

Prgatitja e planeve msimore vjetore lndore.

Plani msimor lndor vjetor u hartua duke u mbshtetur n programin prkats dhe tekstin alternativ
t przgjedhur si nj nga mjetet pr realizimin e tij. N plan shtjellohen konceptet kryesore msimore,
aftsit ndrkurrikulare dhe ato specifike lndore, edukimi i qndrimeve dhe vlerave, parimet kryesore t
procesit t msimdhnies e t nxnies, vlersimi i nxnsve si dhe ndarja n njohuri t reja dhe prpunim
njohurish. Pikrisht plani msimor sht konkretizimi i programit nprmjet tekstit t zgjedhur.
Planet msimore respektuan formatin standard t udhzuesit t gjimnazit, i cili prmban:
- synimet vjetore t lnds;
- objektivat e prgjithshme;
- objektivat e linjave dhe nnlinjave;
- tabeln prmbledhse ku prcaktohet ndarja n njohuri t reja dhe prpunim njohurish;
- planet e kapitujve me titujt e kapitujve, ort, objektivat e programit dhe temat msimore.

Grafiku pr tabeln prmbledhse

T dhnat e hartimit t planeve vjetore lndore dhe interpretimi i tyre
Po t shihet ndarja e orve njohuri t reja dhe prpunim njohurish , t gjitha lndt i kan vlerat rrotull
70%, me prjashtim t edukimit fizik dhe TIK-ut. Ky ndryshim i detyrohet programit msimor t tyre.
M posht jan pasqyruar t dhnat e planeve vjetore lndore t klass s dhjet pr t gjitha
lndt, brtham dhe me zgjedhje t detyruar e t lir.
14

Lnda

Or
gjithsej

Njohuri
reja
(or)

t Njohuri t Prpunim
Prpunimi i njohurive
reja n % njohurish % Pun
laboratori, Prsritje Provim Projekt
praktike, ushtrime
kurrikular

Artet (Histori arti)

Edukimi fizik dhe sportet
Gjuha e huaj e par
Gjuha shqipe dhe letrsia
Karriera, aftsimi pr jetn
Matematika
Kimia
Fizika
Biologjia
Shkenca e toks
Qytetaria
Historia
TIK-u
Me zgjedhje t detyruar
Matematik
Me zgjedhje t lir
Guid turistike
Lojra sportive

36
72
108
108
36
108
72
72
72
72
72
36
72

24
18
76
79
25
73
47
48
48
50
50
26
64

67 %
25%
70%
73%
69%
68%
65%
66%
66%
69%
69%
70%
88%

33 %
55%
30%
27%
31%
32%
35%
34%
34%
31%
31%
30%
12%

18
8
5
16
7
11
12
9
3
4

6
4
2
7
10
5
4
4
11
2

72

39

55%

45%

20

36
36

24
17

66%
48%

34%
52%

2
7
6
3+8
2
6
4
4
4
4
4
2
4

2
4
6
6
2
6
4
4
4
4
4
2
4

2
15

2
2

2
2

Projektet lndore.
N planet msimore t zbatuara n klasn e dhjet n lndt me zgjedhje t detyruar dhe t lir, jan
prcaktuar sakt numri i orve pr projekt kurrikular lndor sipas Udhzuesit t gjimnazit, i cili parashikon 1
or projekt n do 18 or msimore. N shkolln ton, n planet msimore lndore vjetore t gjitha lndt
kan realizuar projekte kurrikulare duke respektuar t gjitha etapat e prcaktuara n Udhzuesin kurrikular.
T gjith msuesit temat i kan t lidhura me njohurit e programit lndor dhe orn e fundit t projektit kan
br vlersimin e tij.
Puna e msuesit n ort e projektit kurrikular i sht bashkngjitur planit msimor lndor. N t sht
tema (ose titulli) objektivat, njohurit q prvetsohen, veprimtarit, afatet, burimet e informacionit, mnyra e
vlersimit t nxnsve, prgatitja e raportit nga nxnsit dhe prezantimi i tij.
Planet msimore lndore prgjithsisht i prgjigjen strukturs dhe formatit orientues.
Problemet e dala nga analiza e vetvlersimit pr seciln lnd: raportet njohuri t reja dhe prpunim
njohurish, liria e msuesit, realizimi i projekteve ndrlndore etj., u diskutuan n ekipet lndore prkatse.
Ky proces ndikoi n rritjen e prgjegjshmris profesionale n hartimin e planeve vjetore lndore si
kusht parsor pr mundsimin e cilsis s krkuar nga institucioni arsimor.
15

PROJEKTI I T NXNIT, RISI N REALIZIMIN E PRAKTIKS PROFESIONALE

Shkolla e mesme profesionale Beqir ela Durrs
Gjat vzhgimit t orve t praktiks n degn e termohidrauliks u vu re se punohet me modelin e ri
me Projekte t t Nxnit, n baz t udhzimeve t dhna nga Projekti Zviceran. Shkolla Beqir ela, DARi Durrs ka hartuar planet e aktiviteve msimore pr vitin e par , t dyt dhe t tret, duke respektuar nivelin
prkats sipas sistemit 2+1+1, n prputhje me udhzimin pr praktikat profesionale.
Krijimi i planeve t hollsishme t aktiviteteve t projektit, prcakton qart objektivat dhe rezultatet e
pritshme. N hartimin e PN-ve jan prfshir t gjitha tiparet thelbsore (arritjet e t msuarit q prfshijn
objektivat dhe rezultatet msimore, aktivitetet praktike, numrin e orve, metodat e t msuarit, materialet e
msimdhnies, vendin ku do t kryhet procesi i msimit praktik, instrumentet e vlersimit) sipas formateve
zyrtare. Kjo ka ndihmuar t planifikohen detyrat n prputhje me burimet e nevojshme pr realizimin e tyre
(ishujt msimor pr punn n grup dhe tavolinat pr punime ndihmse q kan t bjn me punn individuale).
Risit e projektit t t nxnit:
integrimi i teoris me praktikn n t njjtin plan aktivitetesh. N kt rast praktika z
vnd parsor;
procedimi n procesin e praktiks nprmjet ishujve msimor. Mbshtetur nga Projekti n
shkoll AlbVET, jan instaluar 4 ishuj msimor1), n t cilt nxnsit kryejn praktikat msimore n
profilin hidrosanitar. Ky alternim i teoris me praktikn po ndikon pozitivisht n qndrimin e nxnsve ndaj
lnds duke rritur nivelet e pjesmarrjes s tyre n procesin msimor;
lidhja me biznesin pr realizimin e praktikave msimore n kushte sa m reale n vitin e tret.
Realizimi konkret i ktyre praktikave t shkolls n bashkpunim me projektin AlbVET sht bazuar n nj
1) Panel vertikal, siprfaqe me prmasa 2m x 3.2 metra me 4 poste pune, n t cilin realizohet nj seri procesesh t
montimit dhe instalimit pr t gjitha nivelet e nxnsve.

16

plan veprimtarish t praktikave msimore me biznesin, duke formuluar dhe kontratat e puns, n t cilat
prfshihen detyrimet q ka shkolla dhe kompetencat profesionale q duhet t arrij nxnsi;
planifikimi i kohs minimale n klas pr rutinat jomsimore nga msuesit, duke maksimizuar
kohn n detyr pr arritjen e rezultatit msimor. Kjo kurrikul i lejon msuesit q t planifikojn shprndarjen
e detyrave n mnyr t qart dhe t lidhura plotsisht me objektivat e do etape t procesit msimor n
msimin praktik, duke prcaktuar qart sjelljen e pritur t nxnsit;
shprndarja e detyrave n mnyr t qart dhe t lidhura plotsisht me objektivat e do etape t
procesit msimor n msimin praktik. Praktikat profesionale me PN-t krijojn mundsin e ndrvarsis
s detyrave t puns n grup dhe puns individuale. Realizimi praktik i skemave u jep mundsi nxnsve t
bjn pun krijuese dhe t prezantojn aftsit e fituara m par n praktikat ndihmse;
krijimi i mundsive pr kryerjen e detyrs duke respektuar radhn e veprimtarive praktike t
lidhura me objektivat msimore, me qllim q t gjith nxnsit t praktikojn aftsit e msuara rishtazi
nn mbikqyrje dhe m pas i lejon ata t veprojn n mnyr t pavarur, n grupe ose individualisht.
Puna me PN-t n do moment krijon raport t drejt me nxnsit dhe ofron nj klim t kndshme, t
sigurt, t favorshme pr t msuar dhe i mundson msuesit monitorimin dhe kontrollin pr t prcaktuar nse
nxnsit jan duke prparuar n drejtim t objektivave t prcaktura pr arritjen e rezultatit msimor.
NJ SHKOLL E VOGL ME IDE T MDHA
Shkolla ofron zgjedhjen sipas interesave t nxnsve, mundsive t saj dhe nevojave t komunitetit.
Shkolla 9-vjeare Shefit Hekali ndodhet n fshatin Prparim t qytetit t Peqinit. Ajo sht nj shkoll
e vogl n mes t gjelbrimit t pemve t mbjella nga duart e nxnsve t saj, nn kujdesin dhe dashurin e
tyre. Duke patur parasysh rndsin e veprimtarive ekstrakurrikulare n edukimin e nxnsve, pr t stimuluar
prvojat e tyre n nj sr drejtimesh, shkolla n bashkpunim me komunitetin ka br zgjedhjet e duhura q
ato t jen n prputhje me interesat e nxnsve dhe t mjedisit social n t cilin ndodhet shkolla.
17

Ekipi kurrikular i shkolls gjat hartimit t planit vjetor, propozon ide pr veprimtarit q do t organizohen
n shkoll, t cilat diskutohen nga msuesit kujdestar pr t rritur shkalln e bashkpunimit midis klasave e
cikleve e m pas hartohet plani i veprimtarive. Bordi i ksaj shkolle ka qen gjithmon jo vetm miratuesi i
planit, por edhe mbshtetsi kryesor pr realizimin e tij. Suksesi i ktij procesi qndron n integrimin e orve
t veprimtarive jashtkurrikulare me ort e lira t disa lndve (integrim ndrlndor).
Shkolla ka planifikuar pr kt vit shkollor disa projekte ndrlndore n mbshtetje t synimit
dhe objektivave t saj, duke paraqitur klasat q do t prfshihen n t, numrin e orve msimore t do
lnde, buxhetin dhe gjithka tjetr q ka t bj me paraqitjen e nj projekti. M posht do t paraqesim
disa nga projektet q i vlersojm si m t realizuarat, si Java e ujit, Trashgimi kulturoredhe Panairi
i gjelit t detit.
Projekti Java e ujit
Projekti ndrlndor Java e ujit u zhvillua n muajin shkurt 2012 dhe n t u integruan klasa dhe
lnd t ndryshme (biologji klasat 6-7-8, kimi 7-8, edukim figurativ 6-7-8, gjeografi 8, informatik 8-9,
veprimtari ekstrakurrikulare 6-7-8).
Qllimi i projektit ishte evidentimi i vlerave biologjike e jetsore t burimeve ujore t zons prreth,
nxjerrja e informacioneve t sakta laboratorike mbi ujin e pijshm t fshatrave Prparim, Uruaj, Copanaj,
Lolaj si dhe smundjet q prhapen nga uji i puseve t ndotura. Secila lnd dhe klas kishte t planifikuara
ort dhe veprimtarit e veta n kt projekt.
Si metodologji u prdor puna krkimore, ku u bashkrenduan analizat laboratorike t realizuara n
shkoll me qendrn shndetsore t komuns. U zhvilluan seanca bashkpunimi dhe shkmbim informacioni
me punonjsit e inspektoratit sanitar pr mnyrn dhe periodikun e klorizimit t puseve.
Studimi mori prmasa t konsiderueshme. U analizua prmbajtja e ujit n t gjitha puset n tr fshatrat
e komuns Prparim.
Nxnsit, pas studimeve t kryera, arritn n konkluzione lidhur me cilsin e ujit t pijshm dhe t
puseve, t cilat ia paraqitn do komune.
Realizimi i ktij projekti pati nj ndikim pozitiv n ndrgjegjsimin e nxnsve pr funksionet jetsore t
ujit n organizmin e njeriut, ndikimet negative t ujit t ndotur t puseve si dhe njohjen e metodave pr
mirmbajtjen e tyre. Nxnsit krijuan nj prvoj t mir pozitive t bashkpunimit n grup si dhe u praktikuan
n zgjidhjen e problemeve.
18

Prurje etnokulturore nga Peqini dhe rrethinat e tij

Trashgimia kulturore sht nj tjetr nxitje pr synimin ambicioz t ksaj shkolle. Si qllim kryesor
sht ruajta e vlerave dhe traditave kulturore m t mira t krahins, si dhe transmetimi i tyre te brezi i ri.
Prurje etnokulturore nga Peqini dhe rrethinat e tij, ishte tema e ktij projekti n t cilin u angazhuan
nxnsit e klasave nga e gjashta deri tek e nnta n lndt gjuh shqipe, histori, gjeografi, edukat shoqrore,
informatik, veprimtari jashtkurrikulare. Ky projekt u kurorzua n formn e nj veprimtarie t gjer, me
pjesmarrjen e prindrve, komunitetit, prfaqsues t kryesis s komuns Prparim si dhe prfaqsues t
Zyrs Arsimore Peqin dhe pati mbshtetjen e plot t bordit drejtues t shkolls. Identiteti i ktij qyteti s
bashku me rrethinat u paraqit prmes t dhnash q pasqyruan pozitn gjeografike, relievin, klimn, popullsin,
historin, kulturn, gjeokulturn, biokulturn, traditn dhe problemet sociale.
Veprimtaria u prqendrua n disa drejtime:
- grumbullimi i informacioneve dhe studimi i zons nga pikpamja gjeografike, shtrirja e fshatrave si
dhe identifikimi i pasurive natyrore;
- njohja me figura t shquara t ksaj zone nga fusha t ndryshme veprimtarie;
- informacione rreth toponimis s zons, gojdhna, fjal t urta, shprehjet frazeologjike e tekste
dialektore t ksaj zone;
- evidentimi dhe rishfaqja e veshjeve popullore tradicionale t zons;
- dramatizimi i ritualeve karakteristike t zons, i dasmave, fejesave, i festave familjare, aspekte t
ndryshme t proceseve t puns si dhe evenimente t rndsishme q kan shoqruar kt komunitet brez
pas brezi;
- pundore karakteristike si: qndisje, suvajk, gatime karakteristike t krahins t realizuara nga vet
nxnsit e shkolls etj.
N seciln prej lndve t siprprmendura msuesit u angazhuan t kryejn veprimtari e t hartojn
objektivat prkats n prshtatje me profilin lndor. Produkti prfundimtar u mirprit nga pjesmarrsit, t
cilt prjetuan momente t bukura nga paraqitja e veshjeve karakteristike dhe dramatizimit t ritualeve t
prcjella nga nxnsit.
T tilla veprimtari ndihmojn nxnsit t zhvillojn aftsit shprehse, t kultivojn prirjet dhe talentet
e tyre n fusha t ndryshme. Duke punuar n ekipe u jepet mundsia pr t krijuar besim n vetvete dhe t
stimulojn dshira pr t qen t suksesshm n jet.
19

Panairi i Gjelit t detit

Fshati Prparim siguron nj pjes t mir t t ardhurave nprmjet rritjes dhe mbarshtimit t gjelit t
detit dhe prodhimeve bujqsore. Ekipi kurrikular i shkolls, duke njohur kto specifika t zons, planifikoi nj
projekt n baz shkolle n t cilin nxnsit jo vetm prvetsojn t fshehtat e ktij profesioni, por i paraprijn
prgatitjes s fermerve t rinj.
Qllimi i ksaj veprimtarie ishte evidentimi i vlerave bujqsore e blegtorale n fshatrat Prparim, Urucaj,
Lolaj, Kodras, Copanaj, Fatish si edhe njohja me teknologjit e reja t mbarshtimit t gjelit t detit, e cila
sht tradit n fshatrat e Peqinit. U prshin n kt projekt lndt: vendlindje klasa 5, histori klasa 6,
edukat shoqrore klasa 7, informatik klasa 8-9, veprimtari jashtkurrikulare 7-8.
Studimi dhe realizimi i ktij projekti u shtri n nj periudh kohore 2-mujore (nntor-dhjetor). U zhvilluan
disa intervista me agronom e veteriner t talentuar t zonave prreth dhe n fund t tij, projekti u kurorzua me
produktin final q ishte parada e parakalimit t tufave t gjelave t detit n baz fshati e komune. U
organizua nj konkurs si dhe u ngrit nj grup pune pr vlersimin e produkteve m t mira blegtorale, n t ciln
pati prfaqsues nga pushteti lokal e nxns t shkolls. N konkurs u dhan disa mime fituese pr fermert m
t suksesshm. Nxnsit ishin pjesmarrs aktiv n t gjitha veprimtarit duke krijuar prvoja t reja e shum t
dobishme n njohjen e teknologjis s re dhe metodave t reja bashkkohore t sektorit bujqsor e blegtoral.
Veprimtari t tilla kan krijuar mundsi pr prfshirjen e prindrve, prfaqsuesve t komunitetit e t
biznesit lokal, pr krijimin e nj klime t mir bashkpunimi dhe kan nxitur dshirn e nxnsve pr shkolln.

Foto: Ritet karakteristike t zons t interpretuara nga nxnsit

20

II. MSIMDHNIA DHE T T NXNIT

RISI DIDAKTIKE PR NJ PLANIFIKIM DITOR EFEKTIV
N shkolln 9-vjeare 1 Maji Tiran.
Plani ditor sht nj veprimtari intelektuale e qllimshme e msuesit, n t ciln parashikohen vizionet
dhe objektivat arsimor t cilat duhen arritur nprmjet veprimtarive, mjeteve, burimeve materiale, financiare
dhe njerzore n kohn e caktuar pr t siguruar vlera t dobishme pr zhvillimin e nxnsve. Kemi t bjm
pra, me nj proces mendor q krkon shum veprime dhe operacione mendore.
Udhtimi i vrtet pr zbulim nuk ka t bj me krkimin e peizazheve t
reja, por me nevojn pr sy t tjer.
Marcel Proust
N planifikimin ditor, ne si msues, n t vrtet na duhet nj mendim i ri, sy t tjer pr procesin e
msimdhnies dhe t t nxnit n kt shekull t informacionit t pafundm.
Drejtoresha e shkolls shprehet: Ne shpenzojm pak koh pr tu marr me ato q kemi, gjithnj
flasim pr ato q na mungojn e dshirojm! Pr t arritur at q dshirojm, idet tona fillojm ti vm n
letr dhe ky quhet plan, e n rastin ton si msues plani ditor.
N shkolln 9-vjeare 1 Maji aplikohet nj struktur e re plani ditor, i cili synon q n mnyr
praktike hap pas hapi t prcjell nj mentalitet t ri, q flet pr nj grshetim dhe vijimsi t t gjitha hapave
q ndrmerren gjat aplikimit t nj msimdhnieje dhe t nxnit efektiv pr realizimin e objektivave t arritjeve.
Planifikimi i msuesve vlersohet n prmbushjen e treguesve t fushs s Msimdhnies dhe t t
nxnit sipas s cils msuesi harton do dit planin ditor n prputhje me dokumentet kurrikulare, sipas
veorive t nxnsve t klass. Msuesit prfshijn dhe bashkveprojn efektivisht me t gjith klasn, grupet
e nxnsve dhe individt. Diskutimet e nxnsit me msuesit jan t bazuara n teknikat e przgjedhura q
21

nxitin t menduarit krijues e kritik dhe krijojn besim tek nxnsit. Kur ndeshen vshtirsi n t nxn, msuesi
bn prpjekje efikase pr t identifikuar dhe ndrequr gabimet pa kaluar n fazn tjetr t msimit.
Struktura q do t paraqesim m posht sht dhn prmes nj tabele me element dhe komponent
didaktik q prshkruajn gjith orn e msimit dhe e orientojn msuesin pr hapat q do t bj, duke u
nisur q nga objektivat, teknikat e strategjit pr do objektiv, ndrthurjen e nevojshme me lnd t tjera me
shprehi q do t zhvillohen tek nxnsi, me kohn q do t prdor n do hap dhe burimet q do t
nevojiten. Tabela mund t lexohet horizontalisht (rubrikat e prshkruara m sipr), por edhe vertikalisht
(jan fazat, strukturat PNP apo ERR, model A-94 etj., t cilat duhen t plotsohen me krkesat e linjave
horizontale).
Tabela 1
STRUKTURA

OBJEKTIVAT

TEKNIKA/
STRATEGJI

NDRTHURJA

SHPREHI
KOHABURIME
Q ZHVILLOHEN

1.

P/E/Hyrje/

T tregoj se sa i njeh
PTP
problemet sociale t komunitetit.

Komunikim,
sociologji,
psikologji.

Mendojn,
shkruajn,
lexojn.

Nga prvoja
e nxnsve

2.

N/R/Zhvillim
prmbajtjeje/

T argumentoj shkaqet
ekonomike sociale t varfris.

Komunikim,
sociologji,
psikologji.

Lexojn,
shkruajn,
flasin.

25

Teksti poetik

3.

P/R/
Prforcim/

T reflektoj pr zgjidhjen Ese argumentuese

problemit.
Tur galeri

Mendojn,
shkruajn,
flasin.

15

Materiale
shkrimi

INSERT/
Plan ditor
dypjessh

Kjo tabel do t ishte e pamjaftueshme, n qoft se nuk do ta shoqronim me pjesn e dyt t aplikimit
t saj, q ka t bj me zhvillimin e msimit. Pjesa e dyt konsiston n zbrthimin konkret t t gjitha veprimtarive
q bhen nga ana e msuesit dhe e nxnsit sipas hapave t prshkruar n tabeln e par. Tabela 2 sht e
ndar n dy pjes. N seciln prej tyre prshkruhen veprimtarit e msuesit dhe t nxnsit pr do hap t
procesit msimor. Ajo i siguron msuesit arritjet e nxnsve pr do faz. Ndjekja e veprimtarive q do t
bj msuesi shoqrohet me teknikn dhe metodn q ai do t prdor, me materialet q do t vr n
prdorim kolektiv, individual si dhe me kohn e planifikuar.
22

TABELA 2/ ZHVILLIMI I MSIMIT

HAPI VEPRIMTARIA E MSUESIT
I

II

III

IV

-Msuesi pr t realizuar objektivin e par zgjedh nj teknik

dhe mendon se si do t punojn nxnsit pr shembull:/PTP.
Pr kt u jep nxnsve nj list me 6 fjal kye dhe i thot t
shkruajn nj tregim t shkurtr n lidhje me temn. Synimi
sht q nxnsi t parashikoj zgjidhjet e mundshme pr far
do t ndodh m pas.
-Msuesi dgjon me vmendje punimet e nxnsve.
-Msuesi ka zgjedhur si teknik INSERT-in, prezanton temn e
re t msimit dhe pyet nxnsit sa i jan afruar tems, bn
pyetje, merr prgjigje dhe m pas jep udhzime pr leximin e
pjess pr t zbatuar teknikn e planit dypjessh. Kjo veprimtari
i jep shansin t shoh, t vlersoj konkretisht nxnsit pr
arritjen e objektivit t ktij hapi e nse msuesi e kupton q nuk
sht realizuar objektivi, gjen nj aktivitet shtes pr ta
plotsuar at (p.sh. DRTA).
- Msuesi prforcon njohurit e reja dhe zgjedh nj teknik q i
jep shans t shoh se far din t bjn nxnsit konkretisht
pr kt tem ( p.sh. shkrimi i lir, pesvargsh, ese).
-Msuesi u jep detyr shtpie nxnsve me nivele t ndryshme
prkatsisht t ndar n grupe.

VEPRIMTARIA E NXNSIT
-Nxnsi dgjon udhzimet pr detyrn dhe shkruan tregimin
sipas udhzimeve, m pas lexohen punimet e tyre.
-Nxnsit jan prfshir n trei veprimtari t nxni brenda nj
kohe shum t shkurtr gjat 3-5, pra n t njjtn koh t gjith
nxnsit kan shkruar, lexuar, e diskutuar pr kt tregim.

-Nxnsit prgjigjen dhe pyesin njri - tjetrin n lidhje me temn

e re q do t punojn.
-Nxnsit hapin librin n faqen e pjess q do t punojn dhe
duke lexuar prmes INSERT-it mbajn shnime prmes tekniks
s planit dypjessh, lexojn, shkruajn, diskutojn dhe
argumentojn n kt veprimtari njkohsisht.

-Nxnsit marrin udhzime, shkruajn esen dhe e paraqesin

punimin e tyre n ture galerish, karrige e autorit dhe mund t
vlersojn punt e njri-tjetrit.
-Nxnsit krkojn n internet dhe libra, identifikojn,
przgjedhin dhe analizojn pr temn e caktuar n punn me
grupe.

Kjo struktur sht nj gjetje apo risi didaktike n lidhje me nj model plani ditor i cili, sipas msuesve
q e kan aplikuar, jep rezultate konkrete, bn nj planifikim t sakt t ors msimore dhe bn q do
msues ta ndjej veten t sigurt pr menazhimin e ors msimore dhe pr suksesin e saj.
Msuesi duhet ti njoh dhe zotroj mir teknikat e strategjit e msimdhnies dhe t t nxnit, ti klasifikoj
dhe ti grupoj ato sipas funksionit, n faza t ndryshme t procesit msimor. Tabela e mposhme paraqet
teknikat dhe shprehit e zhvilluara n fazat e ndryshme t ors msimore t prpunuara nga msuesit e
ksaj shkolle.
23

stuhi mendimesh
harta e mendjes (kllaster)
insert
di, dua t di, msova
pesvargshi
drta/dlta
ptp
rrjeti i diskutimit
ditaret e t nxnit
diagrami i venit
grupet e ekspertve
imagjinat e drejtuar
diskutim
puna me projekte
studimi i rastit
gazeta e shkolls
ekspozita e murit
minimsimi
konferenca
raft
diktimet
eseja argumentuese
multimedia
demonstrimi
ilustrimi

24

x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x

x
x
x

x
x
x
x
x
x
x
x
x

x
x
x
x
x
x

x
x
x

Flasin

Shkruajn

Shprehit e zhvilluara Fazat e ors msimore

lexojn

Emrtimi i tekniks

x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x

x
x
x
x
x
x
x
x

Evokim

Realizim kuptimi

Hapi 1

Hapi 2

Hapi 3

Hyrja

Zhvillimi i prmbajtjes Prforcimi

x
x

x
x
x

x
x

x
x

x
x

x
x
x
x
x

x
x
x

x
x
x
x
x
x

x
x

Reflektimi

x
x
x
x

x
x
x
x
x
x
x
x
x
x

x
x
x
x
x
x
x

shpjegimi
x
t pyeturit
x
eksplorimi
investigimi
x
konsolidimi
x
puna me grupe mushkonjash
loj n role
x
shprndarja e handouts
x
teatri
x
gushkuqi rrethor
turi i galeris
x
dora e fsheht
video-konferenca
x
t treguarit e historive
x
format pune si msimdhns
puno n dyshe, ndaj me t tjert

x
x
x
x
x
x

x
x
x
x
x

x
x
x
x
x
x

karrigia e autorit
lojrat msimore
kuicet
animacioni

x
x

x
x
x
x

x
x
x
x

x
x
x
x

x
x
x
x
x
x
x

x
x
x
x
x
x
x
x

x
x
x
x

x
x

x
x

x
x
x
x
x
x

x
x
x
x

x
x
x
x

x
x

PLANIFIKIMI I MIRSTRUKTURUAR, MUNDSON NJ PROCES MSIMOR

EFEKTIV.
Or msimore t zhvilluara n lndn e historis klasa e 6-t, n shkolln 9-vjeare Shyqyri
Peza me msuese Znj. Shigjeta Tafani dhe n lndn dituri natyre, klasa 5-t n shkolln 9-vjeare
Edith Durham me msuese Znj Inesa Kurti, Tiran.
Msimdhnia dhe t nxnit jan dy kahjet e nj procesi, i cili mundson prvetsimin e programit
msimor nga nxnsit. Kjo fush sht mjaft komplekse dhe delikate pr tu vzhguar, analizuar dhe vlersuar.
Gjat inspektimit t plot t kryer n kto shkolla, u vlersua puna periodike e msuesve n prgatitjen ditore.
Modelet msimore q prdoren n klasa jan t ndryshme, t shumta, por ne po ju paraqesim dy plane ditore
t orve t vlersuara .
25

Lnda: Histori, shkolla 9-vjeare Shyqyri Peza

Tema: Kina n mijvjearin IV-III pr.K.
Objektivi prkats i programit lndor: T evidentojn veorit e Kins s lasht.
Objektivat: N fund t ors nxnsit t jen t aft:
Objektivi minimal: T evidentojn cilat jan karakteristikat kryesore t qytetrimit kinez.
Objektivi mesatar: T krahasojn qytetrimet e Egjiptit, Mesopotamis, Indis me at t Kins.
Objektivi i lart: T vlersojn rolin e qytetrimeve pr trashgimin botrore.
Burimet: libri, interneti, hartat e qytetrimeve t lashta.
Konceptet kryesore: Jance, Huang-he, oriz, krimb mndafshi.
Fazat e strukturs
Metodat msimore
Evokimi: (prgatitje pr t nxnt)
Diskutim pr njohurit paraprake
Realizimi i kuptimit: (prpunimi i Harta e konceptit
prmbajtjes)
Reflektimi: (konsolidimi i t nxnit)
Loj me role

Veprime t nxnsve
Diskutim i ideve
Shprehi t studimit t
pavarur
Nxitje pr t prsosur t
shprehurit

Organizimi i klass
Pun me gjith klasn
Pun me gjith klasn
Pun me grupe

Faza e I: Evokimi
Metoda: Diskutim pr njohurit paraprake:
Koha: 5 min
Cilat jan t dhnat q na duhen pr nj shtet?
mund t m thoni pr pozitn gjeografike, ekonomin dhe organizimin e shoqris?
Duke u nisur nga qytetrimet e mparshme, tregoni ku mund t jet pozicionuar qytetrimi kinez?
Duke par pamjet n projektor, prcaktoni cila sht pozita gjeografike e Kins, ekonomia dhe
kultura e saj?
Faza II: Realizimi i kuptimit
Metoda: Kllaster
Koha: 25 min
26

POZITA
GJEOGRAFIKE

KINA

RELIEVI

EKONOMIA

ORGANIZIMI I
JETS
KULTURA

E izoluar.
N lindje t Azis.
Mes lumenjve Huang -He(lumi i verdh n veri)dhe Jance (n jug)
Lugina lumore.
Male.
Shkrettira.
Dete.
Bujqsi (grur, elb, oriz).
Blegtori (t part q zbuluan mndafshin).
Gjueti.
Peshkim.
Mjeshtr t prpunimit t drurit dhe metaleve.
Bashksi fshatare.
Jetonin n familje me nj numr t madh antarsh.
Familja drejtohej nga kryetari i familjes.
Shtpit ishin t thjeshta t ndrtuara me thupra druri, t lyera me balt dhe t mbuluara
me kasht.

Faza e III: Reflektimi

Metoda: Vija e vlers
Koha: 15 min
Si qytetare kineze, msuesja u krkon nxnsve t vizitoj si turiste njrin nga shtetet me t cilin ata jan
njohur m par. Nj grup nxnsish prfaqsojn Egjiptin, nj grup Mesopotamin dhe nj grup Indin.
Nxnsit fillojn t ofrojn arsye pse msuesja duhet t vizitoj qytetrimet e tyre, duke u mbshtetur mbi
msimet e zhvilluara. (pr ta patur m t thjesht formulimin e arsyeve pse duhet t ofrojn shtetet e tyre dhe
pr prfshirjen n diskutim t t gjith nxnsve, u ofruan edhe pamje me projektor).
Nxnsi q prfaqson Egjiptin arsyetoi n kt mnyr:
T lutem, kaloji pushimet n Egjipt dhe njihu me qytetrimin egjiptian. Un do t shoqroj t shohsh
deltn e mrekullueshme t Nilit, piramidat magjepsse, do t t shtis me deve n shkrettirat q m rrethojn,
n at t Arabis dhe t Libis etj.
Nxnsi q prfaqson Mesopotamin arsyetoi n kt mnyr:
T lutem, vizito qytetrimin tim. Un do t t shoqroj prgjat lumenjve t Tigrit dhe Eufratit, do t t
tregoj kopshtet e varura t Semiramids e ti do t ndihesh e qet n mes t popullsis sumere q jan njerzit
m paqsor n bot. Do kesh shum variacion pr turizm, pasi do kalosh Mesopotamin e ult, t mesme
dhe t lart.
27

 Nxnsi q prfaqson Indin arsyetoi n kt mnyr:

Un t propozoj Indin pr t kaluar pushimet. Jo vetm q do t t shoqroj buz Indit, por do t t
oj dhe n Varanas t njihesh me besimin ton. Ne, ndryshe nga dy shtetet e tjera ku ti po ndrron t shkosh,
kemi pambuk e t premtoj se do t dhuroj rroba prej pambuku q do ti bj speciale enkas pr ty.
Secili prej nxnsve shoqron thniet, me veshje karakteristike t vendeve q reklamuan, t
paraprgatitura enkas pr kt or msimi.
Disa nga fotot q u paraqitn me projektor gjat ors s msimit.

Kjo ishte nj or n t ciln objektivat e planifikuara nga msuesja n planin ditor u realizuan.
Msuesja prdori forma dhe teknika t ndryshme vlersimi, pr t matur arritjen e objektivave. Nxnsit
prvetsuan dijet e planifikuara dhe u argtuan.
28

Lnda: Dituri Natyre, shkolla 9-vjeare Edith Durham

Klasa e V-t
Tema: Nga fara te bima
Objektivi prkats i programit lndor:
T prshkruaj duke prdorur vzhgimin, ndryshimet e bimve gjat ciklit jetsor t tyre.
Objektivat: N fund t ors nxnsi t jet i aft:
T prshkruaj rolin e fars tek bima.
T tregoj prbrjen e nj fare duke u mbshtetur n vzhgime dhe n foto t fars.
T argumentoj fazat e zhvillimit t bims sipas figurave t dhna.
Burimet: fara t ndyshme bimsh, far misri, fara fasuleje, fisha, foto dhe vizatime ku tregohen ndryshimet
e bimve gjat ciklit jetsor t tyre.
Konceptet kryesore: far njthelbore, far dythelbore, fazat e mbirjes s fars.
STRUKTURA E ORS MSIMORE

Fazat e strukturs

Strategjit msimore

Veprimtarit e nxnsve

Organizimi i nxnsve

Parashikimi
(prgatitja pr t nxnt )
Ndrtimi i njohurive
( prpunimi i prmbajtjes)
Prforcimi
(konsolidimi i t nxnit)

Veprimtari praktike
Pema e mendjes
T nxnt n bashkpunim
Prmbledhje e strukturuar
Pesvargshi, Shkrim i lir, loj

Vrojtim dhe prshkrim

Ndrtimi i shprehive studimore
Diskutimi i ideve
Ndrtimi i shprehive studimore
Nxitja pr t prsosur t shkruarit.
T msuarit nprmjet lojs.

Pun me grupe

Pun me klasn
Pun n dyshe
Pun me grupe

Zhvillimi i msimit
Parashikimi (prgatitja pr t nxnt, 10 min):
Veprimtari praktike, pema e mendjes (5min).
Klasa sht e ndar n 5 grupe me nga 6 nxns. Secili nxns ka lule t ndryshme dhe do t zgjedh
njrn prej tyre pr t treguar pjest prbrse t brendshme dhe t jashtme t saj.
Nxnsit heqin petalet dhe tregojn organet e shumimit.
29

Paraqesim n pemn e mendjes pjest e lules duke treguar rolin e saj tek bima.
Plotsohet pema e mendjes pr lulen s bashku me nxnsit (rikujtimi i njohurive t marra n msimin
e kaluar).

Organ shumimi tek bima

LULJA

Pjest e lules

Si ndodh?

bishti
Pjalmimi n vezore

kupa
nnpetla

Pllenimi

petal
pistili
theku

Cili sht funksioni i fars

T jap nj bim t re

Nxnsit u prgjigjen pyetjeve:

- Si sht e prbr fara?
- Si udhton fara?
- Si lind nj bim e re.

30

Fara

Si kalojn nga fara te bima?

Ndrtimi i njohurive (20 min)

T nxnt n bashkpunim (7 min). Secili nxns ka sjell fara t ndryshme (misri, gruri, orizi,
lajthie, fasule etj). Nxnsit i grupojn ato sipas llojit ( farat e fasules n nj grup, farat e misrit n grup tjetr)
dhe m pas nxnsit prshkruajn jo vetm se far shohin, por edhe far cilsish kan kur i prekin (ktu
shfrytzohen njohurit e gjuhs mbi prshkrimin me an t t prekurit).
Nxnsit marrin n dor farn e misrit, e zhveshin at dhe shohin se si sht e ndrtuar ajo. Paraqitet
para nxnsve nj foto e prerjes trthore e fars s misrit. Msuesja u shpjegon nxnsve duke u treguar n
figur se do far prmban embrionin si rezerv ushqimore, e cila prqendrohet n nj struktur q formon
thelbinjt. Duke qen se fara e misrit sht e prbr nga nj thelb, ajo quhet njthelbore. M pas nxnsit
arrijn n prfundim se t gjitha farat q jan t prbra nga nj thelb quhen njthelbore.
Nxnsit grupojn farat njthelbore dhe prmendin emrat e farave q grupuan.
Nxnsit marrin n dor farn e fasules dhe e zhveshin at. Me vmendje ata shohin se si sht e
ndrtuar ajo n pjesn e brendshme t saj dhe tregojn far shohin. Msuesja u shpjegon nxnsve se kto
lloj farash, t cilat jan t prbra nga dy thelbinj quhen dythelbore. Nxnsit grupojn farat dythelbore
(fasule, bizele, bajame, moll, dardh, lajthi). Disa nxns thon emrat e farave q grupuan dhe shpjegojn se
si sht e ndrtuar fara. Ajo ndodhet brenda frytit dhe natyrshm lind pyetja : Si prhapet fara?
Lexo /Puno n dyshe/Prmbledhje e strukturuar (8 min). Nxnsit hapin librat, lexojn n dyshe
paragrafin me titull Fara ndrmerr udhtimin. Nxnsi i par lexon, nxnsi i dyt formulon pyetjet dhe i
shkruan ato n nj flet t verdh, i diskutojn me shokt e grupit dhe vendosin se cilat jan pyetjet kryesore
q do t prdorin n skemn e mposhtme. Nxnsit kan prpara skeletin e skems s mposhtme dhe e
plotsojn at.
Udhtimi i fars

1. ndodh nse farat bien nn kmbt e

bims nn?

2. Farat prhapen

Si ?
Farat nuk do t kishin hapsir drit dhe ushqim
t mjaftueshm pr t gjitha bimzat q do t
lindin

nga era

nga kafsht

nga uji

31

 Pun e drejtuar (5 min). Pasi transportohet, fara bie n tok, qndron pak dhe nse takon n nj
mjedis dhe n kushte t prshtatshme (sidomos lagshtir), fillon mbirja.
Msuesja u paraqet nxnsve figurn ku jan dhn fazat e mbirjes s fars s fasules, u shpjegon
procesin e mbirjes dhe komenton ndryshimet q ndodhin n do faz.
Prforcimi (10 min).
Nxnsit punojn n grupe (prgatitja e puns 5 minuta,
prezantimi i saj 5 minuta ). Ndaj punn pr secilin grup:
Grupi i par: renditni pes fazat e mbirjes s bims,
lidhini me fishat prkatse.
Grupi i dyt: shkruani nj pesvargsh pr farn.
Grupi i tret: hartoni nj shkrim me tem Udhtimi i fars.
Grupi i katrt: gruponi farat sipas klasifikimit njthelbore
dhe dythelbore .
Grupi i pest: plotsoni pjest prbrse t fars.
Vlersimi: Msuesja vlerson punn e secilit grup duke e motivuar dhe argumentuar at.
Veprimtaria e secilit grup vlersohet duke mbshtetur n objektivat e vna n fillim t msimit.
Detyr shtpie: Msuesja u shpjegon nxnsve se si ata do t kryejn nj eksperiment me farat e
fasuleve n kushtet e shtpis. Ky eksperiment sht i sqaruar n libr, por shpjegon duke demonstruar para
klass se si ata do t veprojn pr t gjetur mjetet dhe si do t vzhgojn rritjen e bims s fasules.
ORT E LIRA, AFTSI DHE TEMA NDRKURRIKULARE
N shkolln 9-vjeare Jeronim de Rada Tiran.
Nnfusha Aftsit dhe temat ndrkurrikulare me treguesit e saj prbjn nj risi n vlersimin
e msimdhnies dhe t t nxnit. N planet ditore t mposhtme, msuesja e gjuhs shqipe e klass s nnt
Kreuza Bardhi sht prpjekur q t kultivoj aftsit ndrkurrikulare t menazhimit t informacionit, t
menduarit kritik e krijues, puns individuale dhe n grupe, zgjidhjes s situatave problemore, qndrimit social
dhe t prsosjes s komunikimit n lndn e gjuhs shqipe.
Materiali msimor q sht prgatitur dhe przgjedhur nga msuesja i shrben realizimit t objektivave
t programit dhe synimeve t prgjithshme t lnds s gjuhs shqipe si lnd formuese n edukimin global t
32

nxnsve si nj ndrlnd, rrezatimi i rezultateve t s cils kushtzon mbarvajtjen e tyre n lndt e tjera t
sistemit kurrikular dhe ekstrakurrikular.
Realizimi i ktyre orve nga msuesja ka krkuar jo vetm aftsi krijuese, por edhe aftsin e nj
hartueseje t vrtet kurrikule, pr rrjedhoj edhe prgjegjsin profesionale dhe qytetare q mbart n vetvete
ky rol.
M posht po japim dy modele orsh t hartuara dhe zbatuara n klasn e nnt.
Paqja dhe konflikti
T drejtat:
Objektivat:

E drejta pr t jetuar n paqe.

Nxnsi/ja t arrij:
T jap mendimin e tij rreth zgjidhjes s nj konflikti.
T vlersoj zgjidhjet n konflikt.

Grupi pjesmarrs:
Materialet:
Koha:

Nxns, msues.
Letr, lapsa, top, tabak t bardh, flet pune, tullumbace, shirita letre me
ngjyra, ngjits.
90

Zhvillimi i veprimtaris
Hapi I. U prezantua tema e veprimtaris. Nxnsve u shpjegua se do t punojn n grupe t
vogla me 5 nxns pr t zgjidhur konflikte, n t cilat askush t mos dmtohet.
Hapi II. Dy nxnsve u krkohet t luajn n mnyr t prmbledhur nj situat, n t ciln
dshira ndaj t njjtit objekt i on ata drejt znks, por pa e uar n zgjidhje konfliktin e lindur.
P.sh. sht koh pushimi dhe klasa do t shkoj n fushn e lojs. N shesh ndodhet nj top futbolli.
Dy nxns vrapojn ta marrin at. Ata arrijn n t njjtn koh dhe t dy prpiqen ta rrmbejn.
Nxnsi i par thot: sht i imi! Un arrita ktu i pari!
Nxnsi i dyt thot: Un e kisha i pari dhe ti tani prpiqesh t ma marrsh! Ma kthe!
Ata zihen pr topin.
33

 Hapi III. Nxnsve u krkohet t japin nj sr zgjidhjesh t mundshme t ktij konflikti.

Kto t renditen mbi nj rrip letre me ngjyra. Ata duhet t prpiqen t mendojn sa m shum alternativa
q t jet e mundur pa i vlersuar apo gjykuar ato. Kta rripa letre t ngjiten n tabak t bardh ose mbi
objektin q i oi fmijt drejt konfliktit. Secili grup ta paraqes punn e tij n mnyr sa m interesante. Punt
ngjiten n tabel.
Pr t shprehur fjaln konflikt, mund t prdoren edhe simbolet e mposhtme :

Hapi IV. Nxnsit s bashku, i klasifikojm n 4 grupe:

Grupi I vendos t luaj me top.
Grupi II secili merr at q i nevojitet apo i duhet (psh.njri e prdor at pr 10 minuta dhe pastaj
e prdor po pr aq koh).
Grupi III vetm njri merr at q i nevojitet apo krkon (p.sh. njri qllon tjetrin dhe largohet me
vrap s bashku me topin).
Grupi IV asnjri as tjetri nuk e merr topin (p.sh. msuesi/ja e largon topin dhe u thot nxnsve t
merren m dika tjetr).
Hapi V. do zgjidhje t shkruar n tabel duhet ti jepet nj numr dhe t vlersohet.
Nxnsit duhet t vizatoj dhe t modeloj fytyra t qeshura dhe fytyra t trishtuara, p.sh.
Bni nj diagram me kolona t gjera, t mjaftueshme pr dy fytyrat. N krye vendosni numrat e zgjidhjes.
Ndrsa sht vlersuar secila prej zgjidhjeve, vendosni fytyrn e prshtatshme n kolona.

34

- Dy fytyrat e qeshura paraqesin zgjidhjet sipas t cilave secili person merr at q do.
- Nj fytyr e qeshur dhe nj e trishtuar paraqet zgjidhjet sipas t cilave vetm njri merr at q do.
- Dy fytyrat e trishtuara paraqesin zgjidhjet sipas t cilave asnjri nuk merr at q do.
Hapi VI. Diskutim
Secili grup diskuton tipat e zgjidhjeve.
- Cila nga ato duhet t jet m e mira?
- far e bn njrn zgjidhje m t mir se tjetrn?
- Sa e rndsishme sht t mendosh pr sa m shum zgjidhje t jet e mundur?
- A jan gjithmon t preferuara kto alternativa zgjidhjesh?
Hapi VII. Plotsimi i flets s puns.
Msuesi/ja e drejton diskutimin te konfliktet q ata mund t ken pasur koht e fundit n shkoll,
shtpi, rrug me shok, shoqe ose t afrm.
do pjesmarrs bn nj pasqyr t detajuar t konfliktit sipas shtjeve t mposhtme t dhna n
fletn e puns: Si t jetoni me konfliktin?
Shnim. Fleta e puns paraqitet n faqen n vijim, n mnyr q msuesi/ja t ket mundsi q tua
fotokopjoj nxnsve.
Hapi VIII. Prezantimi i punimeve e vlersimi i tyre.
Prezantohen disa nga punimet e nxnsve. sht e rndsishme q nxnsve tu jepet nj rast pr t
shprehur mendimet dhe ndjenjat e tyre. Por sht po aq e rndsishme q t dgjohet mesazhi i tyre n fund
t veprimtaris.
35

Nxnsit mund ti shkruajn mesazhet n fleta mbi tullumbace ose mbi objekte t tjera t modeluara
nga vet ata.
Sugjerim:
Nj form tjetr e shprehjes s mesazhit sht knga dhe krcimi. Me ndihmn e msuesit t muziks
dhe t fizkulturs nxnsve u msohet knga gazmore q ta kndojn dhe krcime t dancit sportiv. Kto i
ndihmojn nxnsit t ndihen m pran njeri-tjetrit.
FLET PUNE
Si t jetoni me konfliktin ?
- Ku filloi konflikti ? _______________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
- Me k? Pr far ? _______________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
- far ndjeve gjat konfliktit?_______________________________________________________
_________________________________________________________________________________
- far ndjeu kundrshtari yt?______________________________________________________
_________________________________________________________________________________
- Cili ishte qllimi ose objektivi yt gjat konfliktit?________________________________________
_________________________________________________________________________________
- Cili isht qllimi i kundrshtarit?_____________________________________________________
_________________________________________________________________________________
- N mnyr u soll kundrshtari gjat konfliktit?________________________________________
_________________________________________________________________________________
- Cilat ishin argumentet e tua? Po t kundrshtarit?_______________________________________
_________________________________________________________________________________
- Si e zgjidht konfliktin?____________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
- Cili ju ndihmoi n zgjidhjen e konfliktit?_______________________________________________
_________________________________________________________________________________
36

ORA E DYT / ATA JAN SI NE

Tema: Diskriminimi, ksenofobia, t drejtat e njeriut, sportet.
Synimi: T inkurajoj njerzit me aftsi t kufizuara.
T integroj n shoqri njerzit me aftsi t kufizuara.
T drejtat: Barazi n dinjitet dhe t drejta.
Objektivat: Nxnsi/ja t arrij:
-T zbuloj problemet q hasin njerzit me aftsi t kufizuara.
-T nxit aftsit dhe nevojat q kan njerzit me aftsi t kufizuara.
- T nxit ndjenjn e bashkpunimit.
Grupi pjesmarrs: Nxns, msues, psikolog, mjeku i shkolls.
Koha :
120
Seanca I.
10 15
Seanca II. 35
Seanca III. 30 40
Seanca IV. 30
Materialet:
- Pr prezantimin: letra dhe lapsa pr do nxns.
- Pr seancn e dyt: nj qese plastike e cila t prmbaj lakr, nj gjethe sallate, laps, shkums, gjethe
peme, letra me ngjyra, nj shishe plastike e mbushur me uj ose lng frutash, shami pr t lidhur syt, letr.
- Pr seancn e tret: n nj sked ku jan shkruar situatat e dhna.
- Pr seancn e katrt: thes, lidhse, palestra e shkolls, nj kosh basketbolli dhe top; objekte si:
tavolina, karrige, copa druri, tabel, shkums, or ose kronometr.
Situata I Pa fjal, prpiquni tu shpjegoni shokve se ju keni qen viktim e dhuns n rrug. Nj
grup djemsh t dehur ju kan sulmuar n park, ju vodhn antn, kuletn dhe ju rrahn keq. U krkoni
shokve t tregojn se ku ndodhet rajoni i policis.
37

Situata II Ndodheni n nj restorant. Shpjegoji kamarierit se ju nuk i hani makaronat bolonjeze, sepse
jeni vegjetarian, nuk hani as mishin as nnproduktet e tij.
Zhvillimi i veprimtaris
Seanca I. Prezantimi
U shpjegohet nxnsve se kjo veprimtari do t fokusohet n kto tri aftsi t kufizuara:
a) munges shikimi
b) munges dgjimi
c) me aftsi t kufizuara fizike
- Nxnsve u krkohet t mendojn pr disa minuta se si do t plqenin t trajtoheshin, nse do t
kishin aftsi t kufizuara dhe ti shkruajn mendimet e tyre prmes fjalve kye (p.sh.i barabart, pa mshir).
- Mjekut t shkolls ose msuesit t biologjis dhe edukats shndetsore u krkohet t shpjegojn
shkaqet biologjike t tyre, ndrsa nxnsve t shpjegojn frikn q ata do t ndjenin nse do t kishin aftsi
t kufizuara.
Seanca II. Shtitja e nj personi q nuk shikon.
- Przgjidhen 4 nxns, t cilt ndahen n ifte. Njri do t luaj rolin e personit q nuk sheh, kurse
tjetri t ndihmsit. Ky i fundit sht prgjegjs pr sigurin e tij gjat gjith veprimtaris.
- Partnerve t nxnsve u krkohet t luajn rolin e personit q nuk sheh, t shtisin 5 minuta rreth
klass dhe jasht saj, ti ngjisin dhe ti zbresin shkallt pa par.
- Nxnsve q nuk shikojn do tu thuhet se mbi ndenjset e karrigeve ndodhet nj ant plastike.
- Nxnsit q nuk shikojn do t mundohen t dallojn objektet q prmbajn qeset, kurse ndihmsi
i tyre do t shkruaj n letr objektet e dalluara prej tyre.
- Hiqni shamit nga syt e nxnsve q nuk shikojn q t ken mundsi t shohin objektet e gjetura
prej tyre. U krkoni nxnsve t flasin shkurtimisht pr prvojn dhe t papriturat q ndeshn me njri-tjetrin.
- Pjesmarrsit bjn disa minuta pushim (jo m shum se 5) pr tu shkputur nga situata e par.
Seanca III. Personat q nuk dgjojn e nuk flasin.
- Nxnsit tani do t ndryshojn rolet, pra ndihmsi i personit q nuk shikon do t bhet personi me
aftsi t kufizuara (q nuk dgjon e nuk flet), ndrsa tjetri ndihmsi i tij.
38

- Nxnsve me aftsi t kufizuara u jepet nj sked e prgatitur m par, n t ciln sht shkruar nj
situat. Ata nuk duhet tua tregojn partnerve t tyre. U jepet laps dhe flet ndihmsve.
- Personat me aftsi t kufizuara duhet ta prcjellin problemin e dhn n situat tek ndihmsit t cilt
duhet t flasin, t vizatojn apo t shkruajn n flet mesazhin q kan kuptuar.
- Kur lojtart q kan luajtur rolin e personave q nuk flasin dhe nuk dgjojn kan br aq sa kan
mundur, ata u tregojn ndihmsve t tyre at ka sht shkruar n sked. Lojtart prmbledhin shkurtimisht
qllimin, problemin dhe shqetsimin q ata prjetuan n kt prvoj.
Seanca IV. Gara me pengesa (pr personat me aftsi t kufizuara fizike).
Pr shkak t vshtirsis s sigurimit t karrigeve me rrota, sugjerohet prdorimi i thesit. Nxnsi lojtar
i przgjedhur futet n thes dhe i lidhen kmbt me lidhse.
- Nxnsi q i kalon m shpejt pengesat (p.sh.karrige, tavolina, copa druri etj.) sht fituesi.
- N nj ndeshje basketbolli skuadra q shnon m shum pik, brenda kohs s caktuar, do t
shpallet fituese, por do t ket penalizime pr ata nxns q shtyjn njeri- tjetrin.
Vlersimi i situatave nga psikologu.
Psikologu e nis kt veprimtari me shtitjen e personit q nuk sheh. Ai u drejton nxnsve lojtar
pyetje, n mnyr q ti nxit t reflektojn mbi njohurit q kan pr kta persona.
Nxnsve u drejtohen pyetje pr rolet q luajtn si persona me aftsi t kufizuara n shikim.
- Si u ndje secili prej jush gjat ushtrimit t ksaj veprimtarie?
- Cila ishte vshtirsia m e madhe q ndesht? U friksuat shum?
- Sa t besueshm u bt me rolin tuaj?
- Sa t suksesshm ishit n gjetjen ose identifikimin e sakt t objekteve n qesen plastike?
- Cilat shqisa vut n prdorim? Sa nga shokt u prpoqn tju hapnin shishen?
Grupi i dyt i lojtarve (personat q nuk dgjojn dhe flasin)
- Si u ndje secili prej jush n kt veprimtari?
- A u mrzitt q ndonjher komunikimi me shenja nuk e prcolli mesazhin tuaj?
- Cili moment ishte m i vshtir pr ju? Si e kaluat at? far ju friksoi n kt situat?
39

 Grupi i tret i lojtarve ( persona me aftsi t kufizuara fizike).

- Si u ndjet n kt situat?
- far ju shqetsoi m shum? Ku ndesht m tepr vshtirsi?
Psikologu u krkon nxnsve t flasin pr frikn q do t ndjenin nse do t kishin aftsi t kufizuara.
- far ju ndodhi n fillim t veprimtaris dhe gjat saj?
- Si e ndihmuan partnert njri-tjetrin?
- Si e pritn nxnsit lojtar kt ndihm?
- Pse kan frik njerzit nga t qenit t paaft fizikisht?
- Ku e bazojn (e mbshtesin) frikn q i z?
- A ju ka kapur ndonjher paniku se mos mbeteni t paralizuar nga ndonj smundje apo aksident?
- gj t rndsishme msuat nprmjet ksaj veprimtarie?
- A keni njohur ndonj person me aftsi t kufizuara? Si sht jeta e tyre? Si i trajtojn t tjert
ata? Po ju si i trajtoni?
- far mund dhe duhet br pr tu siguruar ktyre njerzve barazi dhe dinjitet?
FAR T VLERSOJM N KT OR MSIMORE?
Treguesi: Vlersimi i nxnsve sht real dhe nxits.
Ky tregues sht realizuar nprmjet nj studimi t vmendshm t kurrikuls s lir n lndn e gjuhs
shqipe, i cili e ka ndihmuar msuesen pr t prcaktuar elementet m t rndsishm pr vlersimin e saj.
Qndrimi dhe vlerat
Nj pjes e rndsishme e procesit t vlersimit t puns s nxnsit z sfera e tij afektive. Pjesmarrja,
qndrimi ndaj lnds, motivimi, fleksibiliteti etj, jan t gjitha shembuj t aspekteve afektive t tij. Psh:
pjesmarrja e nxnsit dhe aktivizimi i tyre n shtjen m t rndsishme t msimit ka nj pesh specifike
n vlersimin e prgjithshm.
Shprehit, aftsit dhe njohurit
Vlersimi n klasat 6-9 duhet t reflektoj n shprehit e qndrueshme n leximin kontekstual, n
hartime t larmishme, n zgjidhje t argumentuara problemesh nga jeta reale n lidhje logjike t koncepteve.
Ka shum rrug pr t realizuar vlersimin e ktyre aspekteve si pr shembull detyrat me shkrim, punt
40

jasht klase, detyrat individuale, korrigjimi i prgjigjeve t gabuara etj., t cilat shprehin qndrueshmrin
e njohurive dhe shkalln e aftsis s nxnsve. Vzhgimi i prditshm dhe sistematik, minitestet bjn q
kto vlersime informale t jen po kaq t vlefshme sa nj vlersim i formimit t nxnsit.
Nj model i nj njsie vlersimi
M posht po japim shembullin se si mund t organizohet nj vlersim brenda nj njsie msimore.
Klasave t ndryshme mund tu jepet nj prqindje e caktuar q ka t bj me rndsin q kan konceptet
dhe veprimtarit n nj njsi msimore. Ato mund t prcaktohen edhe sipas nevojave t msuesit . Si
shembull po marrim klasn e nnt.
far do t vlersohet

Si do t vlersohet

Qndrimi dhe vlerat

-pjesmarrja me dshir n aktivitet
-ndjekja me vmendje e drejtuesit t aktivitetit
-prdorimi i kujdesshm
Terminologjia e lnds n formulimin e mendimit
-krkimi i shpjegimeve pr gabimet e bra etj
Shprehit, aftsit dhe njohurit
- prdorimi i njohurive t mparshme pr shpjegimet e reja
-zotrimi i prcaktimeve dhe i termave n diskutimet n klas
-aftsia pr t modeluar trupa, hartim esesh
-gjetja e shkaqeve t krijimit t ngjarjeve, fenomeneve dhe
relacioneve

Pesha n %

-vzhgimi i prgjigjeve pr konceptet themelore

-niveli i prgatitjes
-aftsia pr tu vetvlersuar
-niveli i eseve t formuluara

40 %

Quizzet komunikuese
-produkti gojor /t kuptuarit t sakt
30 %
-produkti me shkrim/Puna n klas
-prgjigje t sakta /plotsime t shokve
-korrigjime t prgjigjeve t gabuara
-puna me shkrim/shpejtsi n prgjigje
-puna n shtpi/produkti me shkrim
-punt jasht klase
N bashkpunim me msuesin dhe shokt e tjer t
Realizimi i nj projekti
-prgatitja e nj reference personale pr elementet m kryesor t klass
30%
lnds
-puna n bashkpunim me nj partner
-realizimi i projektit n koh
-prdorimi i referencave pr materialin e shkruar
-pranimi i vrejtjeve nga t tjert dhe nga partneri
-korrektimi i gabimeve t vrejtura

41

GJIMNAZI PETRO NINI LUARASI TIRAN, SHPALLET FITUES

I PROJEKTIT TEKNOLOGJIK T MICROSOFT PARTNERS IN LEARNING
Pr t dytin vit radhazi Microsoft aplikon n Shqipri nj projekt mjaft interesant, pjes e t cilit bhen
nxnsit dhe msuesit. Qllimi i ktij projekti sht q t hartohen ide inovatore, lidhur me teknologjin, e m
pas kto ide t zbatohen n shkoll. N kt konkurs morn pjes nj numr i madh i shkollave t Republiks
dhe shkolla fituese kishte t drejtn e zbatimit t projektit prmes ndihms s Microsoft. Fitues i vitit 2011
sht shpall gjimnazi Petro Nini Luarasi Tiran, ideja dhe projekti ambicioz i t cilit prshtatet aq shum me
interesat bashkkohore t nxnsve: T msuarit nprmjet internetit.
Msuesit dhe nxnsit e gjimnazit Petro Nini, menduan t sjellin nj risi n mnyrn e t nxnit, duke
propozuar bashkpunim nprmjet komunikimit elektronik, prmes internetit.
E-mail-i intrigues nga Microsoft Partners in Learning Pr msuesit inovativ, joshi msuesen e
apasionuar Oriana Osmani, t ideoj projektin dhe ta vr at n funksion t nxnsve t saj.
E prkrahur nga koleget e prkushtuara Teuta Braaj, Stela Kamberi, Liliana Guga, idet dhe ndihma
e drejtoris s shkolls dhe e motivuar nga dshira e nxnsve t apasionuar n prdorimin e teknologjis s
informacionit, u vendos q t ishin s bashku jo vetm gjat 45 minutave n shkoll, por edhe gjat studimit n
ort e pasdites.
Si do realizohej kjo ide?
Prmes komunikimit on-line. Students e-blog sht nj projekt me prfitime reciproke, si pr nxnsin
ashtu edhe pr msuesin.
Projekti prfshiu t gjith nxnsit, pa br dallim mes tyre n nivelin e arritjeve. Nxnsit kan mundsi
t prthithin informacione t cilat mund t mos jen prvetsuar n klas duke u shoqruar me ushtrime
vetkontrolluese. Prsa i prket nxnsve q krkojn t prparojn m shum e t zgjerojn njohurit n
nivelin e thelluar t nj kurrikule t caktuar, e-blogu e rrit gamn e zbatimit t njohurive, ofron nj informacion
m t detajuar prmes nj sr ushtrimesh plotsuese, diagramash e grafiksh.
Fillimisht u dizenjua faqja e-blogut duke e emrtuar Students e-blog. Nga grupi i msuesve nismtar
42

u gjykua q n faqen e e-blogut t jen fillimisht disa nga lndt n t cilat hasen m tepr vshtirsi nga
nxnsit si: letrsi, matematik, fizik, kimi dhe biologji e m pas t prfshihen edhe lndt e tjera. do
msues ka nj orar t veant prej 60 minutash dhe sht on-line pr t ndihmuar, konsultuar nxnsit t cilt
kan nevoj pr sqarime. Msuesit luajn rolin e menazhuesit duke e prditsuar faqen me materiale t reja
dhe ndihmse.
Ky projekt sht n ndihm t orve t msimit t zhvilluara n shkoll. N saj t tij, jo vetm mund t
prforcohen konceptet themelore, por edhe zgjerohen njohurit me materiale t tjera shtes.
Metodat interaktive t prdorura, e t realizuara nprmjet mjeteve t teknologjis, mundsojn
partneritetin msues-nxns n kt proces. Materialet msimore jan m konkrete dhe prthithja e informacionit
arrihet m lehtsisht. Dialogimi on-line ndihmon msuesit dhe nxnsit pr t prgatitur projekte ekstrakurrikulare lndore e ndrlndore.
Students e-blog rrit nivelin e bashkpunimit dhe cilsin e puns n grup, msimdhnien me n qendr
nxnsin. N kt e-blog i ofrohen hapsira mendimi do nxnsi pr t nxitur diskutime q forcojn argumentimin.
Msuesit i jepet mundsia t marr feedback-un nga puna e tij n klas, konstaton cilat njohuri nuk jan
prthithur mir gjat orve msimore e mbi kt baz programon planin e puns s tij pr nj msimdhnie m
efektive.
Rritja e shkalls s ndrveprimit mundson krijimin e nj klime miqsore msues-nxns, nxnsnxns dhe si rrjedhoj stimulon shkmbimin e mendimeve n fusha t ndryshme, ndikon n rritjen e personalitetit
t nxnsit, rritjen e vetndrgjegjsimit, t besueshmris e siguris n vetvete.
N lndn e letrsis nxnsit shprehin nevojn pr tu trajnuar m shum me gjuhn interpretative t
letrsis. Shpesh n faqen e e-blogut postohen fjal t vshtira prej tekstit t cilat nuk jan t shpjeguara,
interpretime t ndryshme pr tekste letrare, komente dhe hidhen ide t reja.
N lndn e fiziks nxnsit krkojn t informohen mbi arritjet m t fundit: t njihen me makinat
hibride, prdorimin e rrezeve n mjeksi, etj.

43

N lndn e kimis nxnsit njihen me t rejat nga kjo fush, natyrn e elementeve kryesore; prdorimin
dhe rreziqet e substancave kimike. N lndn e biologjis nxnsit prforcojn njohurit mbi genet, zgjerojn
informacionet mbi inovacione si klonimi etj.
Rezultatet fillestare t ktij projekti duket se i kaluan kufijt e pritshmris duke sjell aftsim profesional
t msuesve q po aplikojn kt veprimtari si dhe rezultate m frytdhnse nga nxnsit, t cilt shprehin
nota t qarta optimizmi e knaqsie q jan br pjes e tij.
Lidhja e teoris me praktikn nprmjet prdorimit t Network-Camera
Shkolla profesionale Beqir ela

Shkolla profesionale Beqir ela Durrs disponon baz prodhuese shum t mir pr realizimin e
moduleve dhe t praktikave profesionale pr do profil msimor. Shkolla i organizon kto praktika n mnyr
t larmishme dhe n funksion t nxnsve.
Pr nj prgatitje sa m cilsore t nxnsve nga ana profesionale, drejtori dhe msuesit e shkolls
Beqir ela( n bashkpunim me msuesin e IT-s Nazmi Kasmi) dhe nxnsit kan realizuar lidhje on-line
t msimit t teoris me praktikn profesionale duke synuar modernizimin e mtejshm t procesit t
msimdhnies dhe t nxnit.
far krkohet nga kjo lidhje?
T realizoj n mnyr sa m konkrete procesin e prvetsimit t njohurive teorike profesionale dhe t
koncepteve abstrakte n praktikat profesionale dhe anasjelltas, t mbshtes instruktort, nxnsit n bazn
prodhuese t praktikave pr interpretimin teorik t hapave t puns nga msuesit e teoris profesionale.
Msuesit dhe nxnsit n orn e teoris profesionale kur kan t nevojshme nj konkretizim t
msimit, p.sh funksionimin, ndrtimin e nj mekanizmi, pajisje t caktuar, lidhen direkt me bazn prodhuese
me msuesin e praktiks, i cili bn t mundur demonstrimin praktik t tems msimore pr t cilin ka
nevoj msuesi i teoris. Kjo vlen edhe pr msuesin e praktiks dhe nxnsit gjat procesit t praktiks,
kur ata kan nevoj pr ndihmn e msuesit t teoris.
44

Ideja e shkolls sht q kjo lidhje reciproke on-line ndrmjet msimit t teoris dhe praktiks
profesionale t zhvillohet edhe n rastet kur shkolla e kryen praktikn pran bisnesit.
Si funksionon kjo lidhje?
Pr kt mjafton nj kamer transmetimi audio-video nga nj repart pune n nj kabinet msimi
teorie. Realizimi bhet i mundur pavarsisht largsis s klasave nga mjediset e praktikave profesionale,
brenda nj rrjeti.
Pr t realizuar instalimin e ktij network-u, shkolla ka vn n prdorim t gjith aksesort e
nevojshm si:
kamern e vzhgimit t pajisur me katalogt dhe softweret e saj;
nj kamera wireless dhe nj ruter wireless q funksionon si acess point;
boksa dgjimi audio;
mikrofon;
kabll interneti me kok RJ4;
ushqyes ruteri dhe i kamers;
switch nse sht e nevojshme sipas rastit.
Ja disa nga pamjet q mundson programi:

45

REALIZIMI I MSIMIT N NJ OR MSIMORE N FIRMN USHTRIMORE

Firma ushtrimore, shkolla Teknike-Ekonomike, Tiran.
Tema e zhvilluar bazohet n fushat:
Kurrikula e zbatuar me treguesin Msuesi harton dhe zbaton objektiva pr zhvillimin e e
aftsive dhe temave kroskurrikulare dhe Msimdhnia dhe t nxnit me treguesin Plani msimor i
zhvilluar mundson arritjen e objektivave t ors msimore.
Objektivat: nxnsi t jet i aft:
- t evidentoj llojin e veprimtaris q ai e prmbush m mir;
- t hartoj nj plan pr prmbushjen e secils prej detyrave mbshtetur n RM-t e parashikuara t
modulit.
Nj nga modulet e praktikave profesionale n shkollat Teknike Ekonomike sht ai i prgatitjes pr
panair. Ky sht konceptuar si nj projekt i madh n t cilin duhet t prfshihet e tr klasa pr 36 or
msimore. Detyrat pr realizimin e modulit jan shum komplekse: konceptimi dhe hartimi i materialeve,
reklamave, kryerja e bisedave t shitjes, montimi dhe prgatitja e stendave, etj. Realizimi cilsor i modulit
ndrmjet t tjerve mbart edhe sfidat e mposhtme:
vshtirsit n motivimin e tr nxnsve pr t punuar;
puna n grup krkon kontributet e gjithsecilit;
vlersimi nuk sht i mjaftueshm pr t motivuar nxnsit;
nxns t ndryshm kan aftsi t ndryshme dhe jo detyrimisht mund t prmbushin do detyr n
mnyr optimale, ndrkoh q kjo sht nj domosdoshmri pr tu paraqitur sa m mir n panair.
Prcaktimi i detyrave t nxnsve pr n panairin e Firmave Ushtrimore.
Kjo or i shrben evidentimit t llojit t detyrave dhe prgjegjsive, t cilat jan m t prshtatshme pr
secilin nxns.
46

Interpretimi i msueses:
Pr realizimin e qllimeve t ors s msimit gjithka u bazua n evidentimin dhe nxitjen e aftsive
siprmarrse t nxnsve.
T menduarit dhe vepruarit SIPRMARRS jan kryefjala e ors s msimit. Kjo i hapi m pas
rrug caktimit t detyrave n prputhje me aftsit duke i br nxnsit m t motivuar n kryerjen e
puns s tyre.
Zhvillimi i msimit:
do nxnsi i krkohet t tregoj nj histori nga jeta e tij. M pas diskutohet pr nj nga historit m
interesante.
Shembull: Un doja t bja nj udhtim turistik me familjen time (dy t rritur, dy fmij). Kishim pak
para dhe ato nuk na mjaftonin pr t paguar as biletat e avionit as dhomn e hotelit. N garazh kishim nj
furgon t vjetr, por q funksiononte akoma. Fillimisht shkova n bibliotekn e qytetit dhe mora hua libra rreth
furgonave pr kamping. Pasi i lexova t gjith librat, projektova nj plan pr rindrtimin/ndryshimin e furgonit.
Si brenda ashtu edhe jasht furgonit un kam...
Shkruhen n tabel pyetjet e mposhtme t cilave duhet tu prgjigjen t gjith:
- Cili ishte qllimi i vendosur?
- far u ndrmor q t arrihej ky qllim?
- Cilat ishin barrierat q u kaprcyen?
- far u arrit (rezultati)?
- Si mund t vlersohet suksesi?
Nxnsve u shprndahen disa pasqyra t cilat duhet t plotsohen prej tyre, duke vendosur shenjn
X n kutin prkatse, pasi analizojn eksperiencn q vendosn t tregojn dhe iu prgjigjn pyetjeve.
M pas nxnsve u shprndahet nga nj pasqyr n formn e nj luleje, t ciln ata duhet ta plotsojn
n prputhje me tri tabelat e msiprme:
Nxnsit orientohen t plotsojn mesin e lules me aftsit dhe temat e dshiruara dhe m pas plotsojn
pjesn tjetr t lules.
47

Tabela 1
Aftsit e mia n marrdhnie me njerzit jan:

me
individ

me grupe ose
organizata

i kryej porosit, diagnostikoj, trajtoj ose

shrbej dhe shroj
ofroj ndihm

prezantoj para nj
grupi t madh ose t
vogl

luaj lojra t ndryshme menazhoj ose drejtoj nj

ose drejtoj aktivitete ndrmarrje ose nj aktivitet
sportive

Tabela 2
Aftsit e mia n marrdhnie me informacionet, t dhnat dhe idet jan:

Mbledh ose prpunoj

informacion

mbledh, krkoj ose

hulumtoj
informacione

48

menaxhoj

hap pas hapi

plotsisht

planifikoj ose prgatis

nj program t detajuar
pr t arritur nj qllim

marr vendime, vlersoj,

ose jap rekomandime

ruaj ose krkoj

administroj t dhnat
(duke prfshir skicime,
filmime)

zbatoj ide

dhe bashkpunoj
me njerz

Tabela 3
Aftsit e mia n marrdhnie me sendet/objektet:
gjat prdorimit /lviz- n marrdhnie me
jes s trupit materialet

n marrdhnie me n marrdhnie me
sendet
objektet, makinerit apo mjetet e
transportit

n marrdhnie
me ndrtesat
apo hapsirat/
dhomat

n marrdhnie
me bimt apo
kafsht

Prdor duart mund t lidh apo laj pastroj ose instaloj ose ndrtoj konstruktoj ose kam dobsi pr
e mia apo bashkoj sende
prgatis sende
sende
ndrtoj
natyrn
gishtat

49

DETYRA IME IDEALE

Sektori im ideal
1.
2.
Veprimtaria ime
ideale
1.
2.
3.

Paga q do t doja t
kisha sht:
1.
2.

Aftsit dhe detyrat e

mia t preferuara:
1.
2.
3.
4.

Qllimet kryesore t
veprimtaris sime
jan:
1.
2.

Kolegt me t cilt
do t doja t punoja:
1.
2.
3.

Do t doja t ndihmoja
kta koleg:
1.
2.
3.
4.

Ora e msimit u realizua e tra n funksion t evidentimit dhe nxitjes s aftsive siprmarrse t nxnsve.
N orn q do vijoj nxnsve do tu ndahen detyrat e puns n prputhje me aftsit dhe dshirat q ata
kan. N kt mnyr ata jan m t motivuar pr t kryer pun cilsore n afatin e duhur si dhe t mbshtesin
shokt e tyre.
Nse numri i nxnsve pr do detyr sht i madh dhe mbeten pa mbuluar detyra t caktuara, msuesi
n bashkpunim me nxnsit kryen ndryshimet e duhura.
50

III. KLIMA DHE ETIKA, KUJDESI NDAJ NXNSIT

DREJT NJ SHKOLLE PA KONFLIKTE
N gjimnazin 28 Nntori Burrel
Shkolla nuk sht vetm vendi ku nxnsit mund t marrin informacion, por edhe vendi ku ata shoqrohen,
komunikojn n mnyr efikase, lindin miqsit, konkurojn ose punojn n grupe. Shkolla sht gjithashtu
nj vend ku konfliktet mund t shfaqen dhe t bhen t rrezikshme. Pas do manifestimi t konfliktit, nj forc
e brendshme duket dhe konsolidon veten n mnyr q gjat konflikteve t mvonshme ose krizave, ajo do
t jet thellsisht e prfshir n zgjidhjen e tyre. Nxnsit duhet t msohen pr t prballuar konfliktet jo
vetm n klas, por edhe gjat aktiviteteve jasht programit, prandaj ata duhet t din mekanizmat e konfliktit
q t jen n gjendje pr ta zgjidhur situatn. Duhet q nxnsit ta kuptojn problemin e konflikteve n shkoll
dhe jasht saj dhe t zhvillojn aftsi pr zgjidhjen e tyre. Kjo ishte ideja e projekt-koordinatores s gjimnazit
28 Nntori t Burrelit, ide e mbshtetur plotsisht nga ekipi kurrikular i shkolls.
ACES (Academy of Central European School) n Vjen sht qendra m e madhe ndrkombtare e
projekteve pr shkollat. Pran ksaj qendre kan aplikuar rreth 300 shkolla nga vende t ndryshme (prfshir
edhe Shqiprin) dhe vetm 45 prej tyre kan fituar dhe jan financuar me nga 1000 euro. Gjimnazi 28
Nntori Burrel me projekt-kordinatore znj.Mirjeta Domi n bashkpunim me ACES-n, fitoi projektin me
titull Pa konflikte n shkolla.
E veanta e ktij projekti sht bashkpunimi me shkolla t shteteve t ndryshme si me shkolln Druga
Gimnazija, Varazdin Kroaci me projekt-koordinatore Zdravka Gradjan dhe shkolln Simeria Rumani me
projekt-koordinatore Emilia Aurelia. Ekipi i kurrikuls s shkolls 28 Nntori Burrel dhe Zyra Arsimore
Mat miratuan dhe mbshtetn projektin, duke e par si nj mnyr e veant zhvillimi dhe nj form e
rndsishme pr realizimin e qllimeve t prcaktuara n planin zhvillimor t shkolls.
Fillimisht, nga diskutimet e bra me nxns dhe msues pjesmarrs n kt projekt, u prcaktuan
objektivat, u punua pr realizimin e analizs s gjendjes e cila pati synim jo vetm prcaktimin e nxnsve q
kan sjellje agresive dhe t dhunshme, por dhe gjetjen e shkaqeve q ojn n kto sjellje. Mbi kt baz u
51

ndrtua edhe puna pr edukimin e fmijve me frymn e tolerancs, miqsis dhe paqes, me respektin pr
vlerat morale t shoqris, me aftsimin e tyre pr t kuptuar shkaqet e dhuns, pr ti br ata t
komunikojn n mnyr t kulturuar, duke pranuar mendimin e t tjerve, duke respektuar rregullat e
komunikimit n shkoll, familje e shoqri.
Cilat jan rezultatet e pritshme t projektit?
N prfundim t projektit synohet t arrihet paksimi i numrit t nxnsve me sjellje agresive; zbatimi
i nj programi t veant kshillimi me nxnsit dhe prindrit; realizimi i nj KODI rregullash dhe zbatimi i
tyre; prmirsimi i marrdhnieve shkoll-familje si dhe prfshirja e prindrve n jetn e shkolls duke i
br ata pjes aktive t veprimtaris s saj.
Projekti realizohet nprmjet aktiviteteve t ndryshme si dhe konkurseve me tema t tilla si: Ylber
t miqsis, Si mund t shmanget dhuna n klasn ton, shkoll, komunitet?, Jo dhun pr dhun!,
Zero, dhuna n klasn time!, Un jam i qet dhe tolerant si dhe zhvillimit t pyetsorve nprmjet t
cilve nxnsit shprehin mendimet e tyre dhe japin ide origjinale pr zgjidhjen e konflikteve. Ata i jan
prgjigjur pyetjeve t mposhtme:
Cila sht nevoja e komunitetit pr zgjidhjen e konfliktit?
far do t prmirsohet n nj komunitet pa konflikte?
far mund t bjm pr ta prmirsuar situatn?
Si do t prcaktohet se ky projekt ka sukses n zgjidhjen e konflikteve tona?
Sa do t jet i qndrueshm ky projekt n t ardhmen?
N kt projekt jan prfshir 5 msues t lndve t ndryshme si: Anglisht, Arte dhe Histori si dhe
200 nxns t disa klasave. Aktivetetet e organizuara n kt shkoll dhe n shkollat partnere kan br t
mundur q t fitohet nj eksperienc e mir. E rndsishme pr nxnsit pjesmarrs n kt projekt sht
jo vetm aftsimi pr zgjidhjen e konflikteve, por edhe aftsimi pr mnyrn e hartimit dhe zbatimit t nj
projekti n t ardhmen.
52

Suksesi i realizimit t t gjith etapave t planifikuara t projektit, bazuar n kriteret e vlersimit t

Udhzuesit ton t gjimnazit, u kurorzua me ertifikat vlersimi nga ACES-i. E veant e ktij projekti ishte
edhe prdorimi i teknologjis s informacionit dhe komunikimit. Projekt-koordinatorja e ktij gjimnazi zuri
vendin e dyt si Msues Novator 2012 n Shqipri dhe ka prfaqsuar vendin n Lisbon t Portugalis.

Pakonflikteneshkolleekomunitet.
T dhna:

Lnda
Nivelet
Objektivat

Prshkrimi

Tags
Aplikacioni

Projektkurrikular.
Nxenesteshkollessemesme,grupmosha1517vjec.
Teedukojmenxenesitmefrymenetolerances,miqesiseepaqes
pertuberemepasanetaretedenjetenjekomunitetipakonfliktee
dhunekutembizoterojepaqjadhemirekuptimi
AcesneVjeneeshteqendrameemadhenderkombetaree Autori:
projektevepershkollat.Acesnxitprojektetepartneritetitmidis
projekteve per shkollat Aces nxit projektet e partneritetit midis Shkolla
Shk ll
shkollavenevendeteEvropesnebashkepunimmeMinistrine
Arsimitteketyrevendeve.Nearritemtebashkepunojmeduke Faqja e
vleresuarpozitivishtideteenjeri tjetritmeshkollatDruga internetit te
gimnazijaVarazdinKroacimeprojekt koordinatoreZdravka shkolls
GrdandhemeshkollenSimeriaRumanimeprojektkoordinatore
Informacioni
Emilia Aurelia
EmiliaAurelia
mbi
Konflikt,mirekuptim,paqe,miqesi,tolerance,bashkepunim

Pakonflikteneshkolleekomunitet.
Lnda
Nivelet

Prshkrimi

Tags
Aplikacioni

28Nentori
28
Nentori,Burrel,Shqiperi
Burrel Shqiperi
Ska.
Shkolla28Nentori,,realizonprojektene
sherbim te komunitetit ne bashkepunim me
sherbimtekomunitetitnebashkepunimme
BashkineeqytetitdheZyrenArsimore.Ketevit
bashkepunimikaarriturnerangnderkombetar
kubashkepuniminmetengushteekemime
RUMANINEdheKROACINE.

Pakonflikteneshkolleekomunitet.
T dhna:

T dhna:

Objektivat

shhkolln

MicrosoftOffice 2007

Koordinatore :Mirjeta Domi

Lnda

Projektkurrikular.

Nivelet

Nxenesteshkollessemesme,grupmosha1517vjec.

Objektivat

Teedukojmenxenesitmefrymenetolerances,miqesiseepaqes
pertuberemepasanetaretedenjetenjekomunitetipakonfliktee
dhunekutembizoterojepaqjadhemirekuptimi
AcesneVjeneeshteqendrameemadhenderkombetaree Autori:
projektevepershkollat.Acesnxitprojektetepartneritetitmidis
projekteve per shkollat Aces nxit projektet e partneritetit midis Shkolla
Shk ll
shkollavenevendeteEvropesnebashkepunimmeMinistrine
Arsimitteketyrevendeve.Nearritemtebashkepunojmeduke Faqja e
vleresuarpozitivishtideteenjeri tjetritmeshkollatDruga internetit te
gimnazijaVarazdinKroacimeprojekt koordinatoreZdravka shkolls
GrdandhemeshkollenSimeriaRumanimeprojektkoordinatore
Informacioni
Emilia Aurelia
EmiliaAurelia
mbi
Konflikt,mirekuptim,paqe,miqesi,tolerance,bashkepunim
MicrosoftOffice 2007

shhkolln

Koordinatore :Mirjeta Domi

28Nentori
28
Nentori,Burrel,Shqiperi
Burrel Shqiperi

Prshkrimi

Ska.
Shkolla28Nentori,,realizonprojektene
sherbim te komunitetit ne bashkepunim me
sherbimtekomunitetitnebashkepunimme
BashkineeqytetitdheZyrenArsimore.Ketevit
bashkepunimikaarriturnerangnderkombetar
kubashkepuniminmetengushteekemime
RUMANINEdheKROACINE.

Tags

Projektkurrikular.
Nxenesteshkollessemesme,grupmosha1517vjec.
Teedukojmenxenesitmefrymenetolerances,miqesiseepaqes
pertuberemepasanetaretedenjetenjekomunitetipakonfliktee
dhunekutembizoterojepaqjadhemirekuptimi
AcesneVjeneeshteqendrameemadhenderkombetaree Autori:
projektevepershkollat.Acesnxitprojektetepartneritetitmidis
projekteve per shkollat Aces nxit projektet e partneritetit midis Shkolla
Shk ll
shkollavenevendeteEvropesnebashkepunimmeMinistrine
Arsimitteketyrevendeve.Nearritemtebashkepunojmeduke Faqja e
vleresuarpozitivishtideteenjeri tjetritmeshkollatDruga internetit te
gimnazijaVarazdinKroacimeprojekt koordinatoreZdravka shkolls
GrdandhemeshkollenSimeriaRumanimeprojektkoordinatore
Informacioni
Emilia Aurelia
EmiliaAurelia
mbi
Konflikt,mirekuptim,paqe,miqesi,tolerance,bashkepunim

Aplikacioni MicrosoftOffice 2007

shhkolln

Koordinatore :Mirjeta Domi

28Nentori
28
Nentori,Burrel,Shqiperi
Burrel Shqiperi
Ska.
Shkolla28Nentori,,realizonprojektene
sherbim te komunitetit ne bashkepunim me
sherbimtekomunitetitnebashkepunimme
BashkineeqytetitdheZyrenArsimore.Ketevit
bashkepunimikaarriturnerangnderkombetar
kubashkepuniminmetengushteekemime
RUMANINEdheKROACINE.

Materialet prezantuese lidhur me kt projekt

53

DIMENSIONET E NJ PROJEKTI
Bashkpunimi midis gjimnazit t Rrshenit dhe Teatrit Muzikor KIDS WHO CARE t
qytetit Fort Worth n Teksas, SHBA.
Shkolla bashkpunon me institucione q ndihmojn n prmirsimin dhe zhvillimin e saj.
Gjimnazi i Rrshenit pr t pestin vit radhazi merr pjes n ngjarjen ndrkombtare Teatri Muzikor
Kids Who Care, i cili prej 22 vitesh mirpret student ndrkombtar nga Italia, Izraeli, Gjermania, Skocia,
Hungaria dhe Shqipria.
Ky program drejtohet nga Drejtoresha e Teatrit Znj. Deborah Jung dhe nga menazherja e prgjithshme
Znj. Kathryn Albright, me mbshtetjen e Bashkis s Fort Worth, Teksas.
Ky partneritet u mundsua fillimisht nga vullnetart e Korpusit t Paqes t vendosur pran gjimnazit t
Rrshenit si: Patrick OBrien, Daniel McGinley, Sarah Christensen, Frances Anderson, Katie Gustafson,
Andrea Shepherd, Zoe Bambery n bashkpunim me msuesit e gjuhs angleze t shkolls Pal Rei, Elda
Gjini dhe Blerta Kaorri dhe me mbshtetjen e Ambasads Amerikane n Tiran,(donatori kryesor n 4 vitet
e para), Bashkis Rrshen si dhe donatorve t ndryshm.
Nga viti 2007 deri n 2011 nga gjimnazi i Rrshenit kan marr pjes rreth 60 nxns n Teatrin
Muzikor Kids Who Care. Przgjedhja e grupit q prfaqson kt shkoll bhet nprmjet disa audicioneve,
shfaqjeve teatrale si dhe disa kritereve t tjera q nxnsit i kan realizuar me sukses.
Nj prshkrim i shkurtr i aktiviteteve
Nxnsit pjesmarrs nga Shqipria dhe shtetet e tjera ndrkombtare mirpriten dhe strehohen nga
familje amerikane pr nj muaj. Gjat ksaj veprimtarie ata zhvillojn aktivitete t ndryshme argtimi dhe
edukimi.
Ata i fillojn aktivitetet me audicionet, marrin msime krcimi, aktrimi, muzike dhe zhvillojn prova pr
shfaqjen. Prfaqsuesit e vendeve t ndryshme (nxns), priten nga Kryebashkiaku i Fort Worth-it pr t
prezantuar kulturat tradicionale t vendeve nga vijn. Ditt e fundit t aktivitetit performohen 5 shfaqje q
ndiqen nga rreth 2500 shikues.
54

Aktivitete t tilla vlersohen si t rndsishme pr krijimin e nj miqsie t prjetshme dhe nj

eksperience t paharrueshme. Nxnsit prfitojn dhe aftsi t tjera q lidhen me komunikimin n gjuhn
angleze, krijimin e modeleve t lidershipit, aftsimin n artin e aktrimit e krcimit, njohjen nga afr t kulturs
amerikane dhe kulturave t vendeve t tjera ndrkombtare. Nga ana tjetr, prezantojn e kulturn shqiptare
dhe veanrisht t krahins s Mirdits n mjedisin amerikan dhe pjesmarrsve ndrkombtar duke krijuar
urave lidhse midis qytetit t Rrshenit dhe Fort Worth-it ,Teksas.
Prve ktij suksesi, tashm t kthyer n tradit, gjimnazi i Rrshenit n vitin 2011 shnoi dhe nj arritje
tjetr n fushn e gjuhs angleze. Nj nxnse e shkolls u shpall fituese e nj konkursi kombtar t zhvilluar
nga Ambasada Amerikane dhe prfaqsoi Shqiprin n programin Benjamin Franklin Transatlantic
Fellowship, organizuar nga Departamenti i Shtetit n Universitetin Wake Forest, n Karolinn e Veriut,
SHBA. N kt aktivitet morn pjes rreth 50 nxns fitues nga 50 shtete t Evrops dhe 10 nxns fitues
nga 10 shtete t SHBA-s.
Mikpritsit amerikan t Fort Worth-it ishin mysafir n qytetin e Rrshenit me nj grup prej 35
pjesmarrsish, prfaqsues t stafit t Kids Who Care, prindr dhe nxns amerikan, nga data 10-14
mars 2012. Ata u mikpritn nga familjet e qytetit. U organizua nj tur npr Mirdit dhe nj udhtim n Kruj,
Durrs e Tiran. Gjithashtu, u dha nj shfaqje e prbashkt amerikano-shqiptare me nxns t gjimnazit t
Rrshenit. Gjat ditve t qndrimit, stafi amerikan pati takime zyrtare me prfaqsues t pushtetit lokal, t
cilt shprehn vlersimet e tyre rreth ktij projekti, duke shpresuar q t vazhdoj sa m gjat.
Realizimi prej disa vitesh i ktij projekti ka krijuar lidhje t forta mes nxnsve t gjimnazit Rrshen dhe
atyre amerikan. Kjo vlersohet pozitive jo vetm pr shkolln, por pr t gjith komunitetin mirditor.

Foto: nga
kjo
veprimtari
55

BASHKPUNIMI I T GJITH AKTORVE,

MUNDSI REALE PR PROCESIN E GJITHPRFSHIRJES
Shkolla bashkpunon me OJF-t dhe institucione t tjera q ndikojn n realizimin e vizionit t saj.
Instituti i Nxnsve q nuk dgjojn Ramazan Kabashi si fitues i projektit Rikuperimi i Handikapit
Sensor sht mbshtetur nga shoqata MAGIS, e cila n bashkpunim me Ministrin e Arsimit dhe DAR-in
Tiran ka mundsuar dhe realizuar integrimin e gjasht nxnsve n shkollat 9-vjeare publike dhe jopublike
t qyteteve Tiran dhe Kruj (shkollat Sknder acie Misto Mame n Tiran dhe shkolla jopublike
Kristal e DAR-it Kruj).
T gjasht nxnsit jan regjistruar dhe vazhdojn msimet n klasat q i prkasin po t njjtit vit
shkollor n Institutin e Nxnsve q nuk Dgjojn. Prfshirja e tyre n mjediset e klasave t zakonshme sht
mbshtetur nga asistentt e komunikimit dhe nga ndrhyrjet e specializuara prmes zhvillimit t orve logopedike.
Gjat orve t para t dits nxnsit marrin pjes n procesin msimor q zhvillohet n klasat ku ata
jan t integruar n shkollat publike, ndrsa gjat pjess tjetr t dits, q prfshin kohn e lir, ort e t
msuarit, mbrmjet si dhe fundjavn, nxnsit rikthehen n mjediset e institutit.
Fillimi i ktij integrimi u shoqrua me vshtirsi q buronin m s shumti nga qndrimet e msueseve dhe
nxnsve t shkollave publike, mungesat n infrastruktur dhe baz materiale, paprshtatshmria e kurrikuls
shkollore. Kto vshtirsi u kaprcyen fal bashkpunimit t punonjsve t institutit me msuesit e shkollave
publike.
Fillimisht, u realizuan nj sr takimesh e konsultash midis dy stafeve pr t prezantuar e parashtruar
situatn arsimore dhe at psiko-sociale t nxnsve q do t integroheshin n shkollat publike. Punonjsit e
institutit ndan prvojn e tyre dhe informacionet e nevojshme n lidhje me tiparet dhe karakteristikat e
fmijve q nuk dgjojn, nevojat e tyre t veanta arsimore, stilet e msimnxnies, aftsit e kapacitetet e
tyre, si dhe vshtirsit q ata paraqesin. Kjo praktik pune u konsiderua mjaft e vlefshme edhe pr vet
56

stafin e institutit, pasi ishte hera e par q ata ndanin eksperiencn e tyre me koleg t tjer n fushn e arsimit,
jasht dyerve dhe mjediseve t veuara t nj institucioni t profilizuar pr arsimimin special t fmijve q
nuk dgjojn.
Punonjsja sociale ka hartuar nj plan pune pr integrimin e nxnsve. Jan realizuar biseda informuese
me nxnsit e institutit pr tu dhn nj panoram t qart se si funksionon shkolla publike, rregullat dhe
detyrat q ajo paraqet pr do nxns, si do t realizohen ort e msimit etj. Asistentja e komunikimit dhe
logopedia e institutit kan ndihmuar q adaptimi t ishte i njtrajtshm lidhur me ecurin e lndve. Msueset
e ndihms-msueset mbshtesin nxnsit e integruar pr realizimin e detyrave dhe pr shpjegime shtes t
temave t ndryshme.
Bashkpunimi me kto shkolla daton m hert se fillimi i ktij projekti, pasi her pas here Instituti i
Nxnsve q nuk Dgjojn ka organizuar takime e aktivitete t prbashkta me shkollat publike, gjat t
cilave fmijt kan festuar s bashku festat e 1 Qershorit, t 7 dhe 8 Marsit, ditn ndrkombtare t
personave me aftsi t kufizuar, festat e fundvitit etj. N kto aktivitete jan prezantuar pun dhe veprimtari
t nxnsve q nuk dgjojn pr t promovuar vlerat, aftsit e tyre dhe pr t prcjell mesazhin se t
gjith fmijt jan t barabart edhe pse t ndryshm.
Kjo prvoj, solli nj risi n eksperiencn e arsimimit t fmijve q nuk dgjojn n shkollat e
arsimit baz, duke i hapur rrug procesit t integrimit t tyre prkrah bashkmoshatarve. Modeli i ktij
projekti promovoi rndsin e bashkpunimit ndrmjet shkollave t arsimit baz dhe institucioneve q
realizojn arsimimin special t fmijve me nevoja t veanta arsimore.

57

DITA PR T, SHT E NJJT SI PR T GJITH

Shkolla 9-vjeare Sabahudin Gabrani harton dhe zbaton nj plan pune pr nxnsit me
nevoja t veanta.
Nj nga detyrat m t rndsishme t do msuesi, krahas zhvillimit n prshtatje me krkesat e kohs
t procesit msimor-edukativ sht dhe puna pr t mbshtetur nxnsit me nevoja t veanta. N shkolln
Sabahudin Gabrani ka grupe nxnsish t ardhur nga emigracioni, me probleme shndetsore apo me
vshtirsi n t nxn. Stafi msimor s bashku me psikologen dhe drejtuesit e ksaj shkolle kan bashkpunuar
pr tu ardhur n ndihm e pr tua lehtsuar sa m shum t nxnit. Ne po paraqesim disa nga teknikat e
zbatuara nga msuesit e ksaj shkolle me nj nxns q ka probleme t aftsis s kufizuar, tetraplegjik.
T gjith e duam dhe luftojm pr jetn, ndaj dhe efekti madhshtor i saj t shtyn t ecsh prpara.
Edhe ata q fati i ka destinuar t ecin n karrige me rrota dshirojn t bjn jet normale si t tjert, t qeshin,
t luajn, t msojn. I till sht dhe nxnsi i ksaj shkolle.
Nj komision i posam i krijuar n shkoll vlersoi shkalln e zhvillimit dhe t aftsive t tij e m pas
psikologu, msuesi kujdestar s bashku me drejtorin dhe prindrit e nxnsit, hartuan nj program specifik,
individual pr t. Ky program parashikon se si do t operohet teknikisht n integrimin e nxnsit.
Shkolla n bashkpunim me familjen i ofruan laptop pr ti krijuar mundsin e shprehjes
lirshm t ideve n lidhje me pyetjet e bra nga msuesi.
Drejtoria e shkolls me msuesin kujdestar bashkpunuan pr t prcaktuar klasn (n
katin e par) duke krijuar kushte t prshtatshme q lehtsojn lvizjen e tij.
Shkolla mundsoi vendosjen e rampeve pr t lehtsuar lvizjen.
58

Msuesit japin detyra t veanta dhe njkohsisht i bjn vlersime inkurajuese nxnsit
(punimet e tij vendosen n galerin e murit)
Nxnsi me AK shoqrohet nga shokt e tij t klass, sipas nj grafiku t prditsuar t br nga
vet shokt e shoqet e tij, pr t qen i pranishm n do aktivitet, pr tu prfshir me ritmin e klass.
Si punohet dit pas dite dhe n orn e msimit me kt nxns?
N orn e biologjis, msuesja i krkon t hartoj nj punim pr ndrtimin e qelizs. Nxnsi e mirpret
me shum dshir dhe brenda javs dorzoi punimin. I tr informacioni sht punuar n form prezantimi
(PDF), n t ciln u grshetuan pamjet me shpjegimin prkats, pr shkak t mungess s artikulimit. Prezantimi
u shoqrua me muzik pr ta br m t plot punimin e tij. N fund t ors, pasi u vlersua shum mir nga
msuesja, ai ndihej i barabart me t tjert dhe nuk kishte m keqardhje, por vetm dashuri dhe vlersim.
N lndn e gjuhs shqipe, msuesja i krkoi t punoj nj ese prshkruese me tem: Si kam ndryshuar
un n vite. Duke ditur vshtirsit n komunikim, ai punoi n word dhe eseja u lexua nga nj shok i klass,
t cilin ai e zgjodhi vet. Teknika e t shprehurit me an t kompjuterit, n pun individuale apo edhe n grup,
ka gjetur zbatim edhe n lnd t tjera, si histori, gjeografi, fizik etj.
Vshtirsi hasen n orn e edukimit fizik, por edhe ktu ai nuk ndihet i veuar, sepse shokt mundohen
ta prfshijn n lojrat e tyre me forma t ndryshme. Pushimi i gjat sht relaksues pr nxnsin dhe asnjher
ai nuk mbetet vetm. Me radh, dy nga shokt e tij e shoqrojn apo e ndihmojn pr tu ushqyer.
Ky nxns ka dshir pr t ardhur n shkoll dhe pr t marr pjes n veprimtari t ndryshme. N
ekskursionin e fundit, shokt shprehn gatishmrin q bashk me msuesen ta marrin me vete duke e
akomoduar karrigen me rrota n bagazh. Ai e ndjeu veten t barabart mes t barabartve.Tashm n shkoll
asnj nxns nuk kthen kokn t shpreh keqardhje.
Dita pr t sht e njjt si pr t gjith.
59

KUJDESI PR SECILIN, PRITSHMRIA M E MADHE

Puna n shkolln 9-vjeare Qemal Stafa Fush-Kruj pr integrimin e nxnsve t
riatdhesuar.
Shkolla 9-vjeare Qemal Stafa sht nj nga shkollat m t mdha t Fush-Krujs. Viti shkollor
2011-2012 sht viti q shnon numrin m t madh t fmijve shqiptar t riatdhesuar q jan regjistruar
n shkolla t ndryshme n t gjitha nivelet e shkollimit. Pr kta fmij, shrbimi psikologjik sht m se i
nevojshm. Ky shrbim duhet t synoj prshtatshmrin e ktyre fmijve me shkolln si dhe vendosjen
e marrdhnieve pozitive ndrmjet komunitetit t nxnsve dhe personelit msimdhns. Pr kt, sht e
domosdoshme t realizohet prshtatshmria me mjedisin, komunitetin shkollor si dhe ofrimi i programeve
t veanta, t prshpejtuara pr realizimin e objektivave t arritjeve lndore pr kt vit akademik.
Nga takimi me psikologen e shkolls, znj. Aida Goga, antart e drejtoris, msuesit kujdestar t
klasave t ndryshme si dhe nga studimi i materialeve t vna n dispozicion rezulton se: Nj nga prioritetet
e shrbimit psikologjik pr vitin shkollor 2011-2012 n shkolln Qemal Stafa sht integrimi i nxnsve
t ardhur nga jasht shtetit pran ksaj shkolle. sht pr tu vlersuar metodologjia efektive e ndjekur
nga psikologia e shkolls n bashkpunim me stafin drejtues, pr t realizuar integrimin e plot t ktyre
nxnsve n shkoll.
Fillimisht, sht mundsuar identifikimi i nxnsve t ardhur nga jasht, takimi me prindrit pr t
njohur m mir nevojat dhe interesat e tyre si dhe hartimi e prpunimi i t dhnave t nj pyetsori, i cili
mundson vjeljen e t dhnave m t domosdoshme pr ta. Nga kta pyetsor merret informacioni i
nevojshm se si ndihen ata n shkoll, ku i kan vshtirsit n t nxn, nse msuesit kryejn pun t
diferencuar me ta, far marrdhniesh kan me msuesit, me shokt dhe shoqet e klass, si msuesja
informon dhe bashkpunon me prindrit, a ndihen t sigurt n mjediset e shkolls etj.
Rezultatet e pyetsorit nuk mjaftonin pr integrimin e tyre n klasa, prandaj u punua intensivisht nga
psikologia e shkolls si dhe msuesit e lndve t ndryshme (t caktuar nga drejtoria e shkolls pr kt
60

qllim) pr t br vlersimin e njohurive n prputhje me programin msimor t klasave prkatse. Nga

prpunimi i pyetsorve, u vrejt se nj pjes e mir e nxnsve kishin nj nivel jo t knaqshm njohurish n
lndn e gjuhs shqipe, fakt ky q mund t krijonte vshtirsi n integrimin e tyre n klas. Mbshtetur n kto
t dhna, u realizua ndarja e tyre n klasa, pajisja me mjete msimore si dhe hartimi i nj plani individual
nga psikologia n bashkpunim me msuesit e lndve, msuesit kujdestar pr integrimin e tyre. Ky plan
prmbante edhe pritshmrit pr secilin nxns.
Nj vend t rndsishm n kt plan, zun teknikat e shumta si: lojrat sociale bashkpunuese, modifikimi
i sjelljes, prforcimi pozitiv, dhnia e prgjegjsive lidhur me komunitetin shkollor etj. T gjitha kto jan
bazuar n moshn, karakteristikat psikologjike, nevojat, interesat individuale si dhe vshtirsit e secilit prej
tyre t pasqyruara n studimin e mirfillt t psikologes s ksaj shkolle.
N kt shkoll sht br nj analiz krahasuese midis vlersimit psiko-pedagogjik t nxnsve n
fillim t vitit me rezultatet n fund t semestrit. Analiza e rezultateve paraqet progresin e nxnsve n disa lnd
kryesore, por n disa raste ka tregues t cilt kan mbetur pothuajse si n fillim. Treguesit n pjesn m t
madhe t rasteve jan t knaqshm, por puna e diferencuar dhe mbshtetja sociale ndaj ktij target-grupi
duhet t vazhdoj, n prmbushje t objektivave t strategjis Pr riintegrimin e emigrantve shqiptar t
kthyer 2010-2015.
Pyetsor i strukturuar pr nxnsit e kthyer nga emigracioni
Emri _______________________
Mbiemri________________________________
Klasa_____________________________________
Msuesi kujdestar_________________________________
TABLO 1/Vlersimi psiko-pedagogjik i nxnsve t kthyer nga emigracioni
Nr. Emri Atsia Mbiemri

Datlindja

Klasa Ardhur nga

Vshtirsit n t nxn

Integrimi n klas

Trajtimi/
detyra

Shnim: Kjo sht gjendja fillestare e nxnsve t kthyer nga emigracioni dhe vlersimi psikopedagogjik i tyre.

61

FMIJT E NGUJUAR, SHANSE DHE MUNDSI T BARABARTA EDUKIMI

MASH-i n kuadr t zbatimit t Strategjis Kombtare t Arsimit Parauniversitar, pr t krijuar shanse
t barabarta n edukimin e nxnsve, e kryesisht t fmijve t ngujuar pr shkak t fenomenit t gjakmarrjes,
hartoi projektin Shansi i Dyt, t cilin Drejtoria Arsimore Rajonale Shkodr po e zbaton pr t katrtin vit
radhazi. Ky projekt mundson zhvillimin e msimit n kushtet e shtpis pr kta fmij. Nga zhvillimi i ktij
projekti, vihet re se nga viti n vit numri i nxnsve q zhvillojn msim n kushte shtpie pr arsye t gjakmarrjes,
ka ardhur duke u ulur.
N vitin shkollor 2011-2012, po zhvillojn msim n kushte shtpie 28 nxns (2 nxns n qytet dhe
26 n fshat). Jan gjithsej 13 vatra msimi n t cilat punojn 15 msues. N vatrat e krijuara, nxnsit e ciklit
t ult zhvillojn msim me nj msues, ndrsa n ciklin e lart zhvillojn msim dy msues (nj i shkencave
natyrore dhe nj i shkencave shoqrore). Vatrat msimore jan kryesisht shtpit e familjeve t ngujuara. N
kt projekt jan prfshir msuesit m t mir dhe me eksperienc t gjat n msimdhnie. Ata jan trajnuar
her pas here si dhe jan mbshtetur nga specialistt e DAR-it. N fillim t vitit shkollor ata kan hartuar
planin msimor n baz t nevojave t secilit nxns. Gjat zhvillimit t procesit msimor msuesit mbajn
shnimet prkatse pr ecurin e nxnsve duke i vlersuar ata n mnyr t vazhdueshme dhe nj her n
muaj i shnojn kto vlersime edhe n regjistrin e klass. N fund t vitit shkollor kta nxns pajisen me
dftes si t gjith nxnsit e tjer.
DAR-i Shkodr ka br testime t vazhdueshme dhe ka monitoruar zhvillimin e orve msimore. Pr
shkak t problemeve psiko-sociale t ktyre nxnsve, pr t prmirsuar mirqenien e tyre fizike e mendore
dhe pr ti lehtsuar n procesin e t nxnit, sht par e nevojshme q krahas zhvillimit t msimit n kushtet
e shtpis, atyre tu ofrohet edhe shrbimi i psikologut. Puna e psikologut konsiston n vlersimin psikopedagogjik t nxnsve, kshillimin individual edhe t prindrve, ndihmn e stafit msimor n hartimin dhe
zbatimin e planeve edukative msimore.
Bashkpunimi i DAR-it Shkodr, msuesve t vatrave dhe stafit pedagogjik t ktyre shkollave ka
krijuar mundsin q nj sr aktivitetesh fmijt e ngujuar ti zhvillojn me nxnsit e shkollave t zakonshme
(lojra sportive, vizatime, biseda, konkurse), t cilat ndihmojn pr t prballuar situatn dhe krijojn nj
klim, mbshtetse dhe miqsore.
62

KLASA IME, SHKOLLA IME, QYTETI IM... I PASTR DHE I BUKUR

Sensibilizimi i nxnsve, msuesve, komunitetit pr rndsin e nj mjedisi t pastr dhe
bashkjetes paqsore me t nnkupton ndrmarrjen e veprimeve konkrete.
Shkolla 9-vjeare Lef Sallata Vlor
Me mbshtetjen e projektit CLEEN t UNICEF-it, shkolla 9-vjeare Lef Sallata n qytetin e
Vlors, ka organizuar nj sr aktivitetesh pr edukimin dhe informimin e opinionit t fmijve n lidhje me
shtjet mjedisore. Me kt projekt stafi msimdhns, nxnsit e komuniteti i shkolls synojn prmirsimin
e t gjith bazs materiale q i shrben ruajtjes s mjedisit dhe procesit t riciklimit t mbetjeve.
N projektin e titulluar Shkolla ime e pastr dhe e bukur stafi msimdhns bashk me nxnsit sht
munduar t shndrroj mjediset shkollore n mjedise ekologjike, t cilat synojn jo vetm t edukojn, por
dhe sigurojn nj jet m t shndetshme n mjediset e shkolls.
Shkolla Lef Sallata sht prkushtuar plotsisht n realizimin e ktij projekti dhe po punon pr
ndrgjegjsimin e fmijve n shtjet mjedisore. Pjesmarrja e prindrve n aktivitetet mjedisore dshmon pr
transmetimin e mesazhit t projektit n familjet e nxnsve. Msuesit jan prfshir n shum nisma mjedisore t
nxnsve. Ky projekt po zbatohet n dhjet shkolla t Vlors duke sensibilizuar afro 7000 nxns, q do t
thot 7000 familje. Kta nxns e kthyen n tradit sjelljen e mbetjeve plastike t riciklueshme nga familjet e tyre
nj her n jav dhe grumbullimin n koshat e ofruara nga projekti CLEEN pr do shkoll.
N fund t javs, mbetjet mblidhen nga komuniteti egjiptian dhe ohen prej tyre n vendet e posame
pr riciklim. Rreth 7000 familje q jan t ndrgjegjsuara dhe ndihmojn direkt n ndarjen e mbetjeve
plastike dhe grumbullimin e tyre pr riciklim, japin mesazh shum optimist pr mjedisin ton.Sipas drejtoreshs
s shkolls Lef Sallata nj pjes e t ardhurave t fituara nga shoqata egjiptiane sht biseduar q do ti
kthehen shkolls pr t motivuar edukimin mjedisor.
Ideja e projektit CLEEN prfshin ndarjen dhe riciklimin e plastiks, por fmijt e shkolls Lef
Sallata e kan zgjeruar aktivitetin e tyre n fushn e mjedisit duke i grumbulluar t ndara letrn dhe aluminin
n koshin e shkolls.
Nprmjet pastrimit t mjediseve shkollore, fmijve u sht prcjell mesazhi se ruajtja e mjedisit si
edhe pastrimi i tij sht domosdoshmri.
63

Gjat zhvillimit t projektit, kjo shkoll i ka kushtuar rndsi t veant planifikimit n ort e lira,
temave q lidhen me ndrgjegjsimin pr ruajtjen e mjedisit. Pr nxitjen e vullnetit t fmijve pr shtjet
mjedisore, kjo shkoll u ka ofruar atyre mimin Klasa mike e mjedisit.
Gjat projektit, sipas stafit msimor sht vn re se fmijt jan prshtatur shum mir me kto
veprimtari duke pasqyruar rezultatin e pritshm.
Drejtoria e shkolls do ta vazhdoj kt veprimtari dhe pas prfundimit t projektit CLEEN. Qeveria
e Nxnsve pr kt qllim i ka br nj krkes bashkis s qytetit dhe enteve t tjera lokale pr pajisje me
kosha t tjer n ndihm t riciklimit. Ky projekt do t shtrihet edhe m tej npr lagjet e tjera t qytetit t
Vlors si rrjedhoj e gatishmris s qytetarve pr tu br pjes e ksaj nisme.
Veprimtarit mbi mjedisin zhvillohen n mnyr t vazhdueshme nga t gjitha klasat n shkoll, n ort
e puns edukative, ort e lira, aktivitetet e Qeveris s Nxnsve etj. Kto projekte kultivojn te nxnsit
shije estetike, respektin pr mjedisin dhe dashurin pr vendlindjen.

Foto: Nga veprimtaria n shkolln 9-vjeare Lef Sallata

64

ROLI I KAMPEVE VERORE N RRITJEN E BESIMIT TEK SHKOLLA

Trheqja dhe identifikimi i fmijve t margjinalizuar n aktivitete t organizuara gjat
vers, rrit besimin te shkolla dhe minimizon braktisjen e saj, sht titulli i projektit t organizuar nga
20 korriku deri 16 gusht 2011. Ky projekt ishte rezultat i koordinimit t puns s pushtetit lokal me drejtorit
arsimore dhe me MASH-in. Nj rol t rndsishm n kt veprimtari ka luajtur UNICEF-i, jo vetm me
mbshtetjen financiare, por edhe me konsulencn organizative. Qllimi i ktij projekti ishte t krijoheshin
prvoja t reja dhe kapacitete lokale nga strukturat arsimore si dhe t prdoreshin politika t reja n dobi t
fmijve t margjinalizuar, me vshirsi n t nxn si dhe fmijve braktiss. N kt veprimtari u prfshin
16 DAR/ZA dhe prfituan rreth 3200 fmij nga zona t ndryshme t vendit. Kategorit e fmijve q frekuentuan
kto kampe u przgjodhn pjestar t komuniteteve n nevoj:
fmij q kan tentuar shpesh t braktisin shkolln;
fmij jetim;
fmij t komunitetit rom;
fmij nga familje me vshtirsi ekonomike e probleme sociale;
fmij t paregjistruar n sistemin arsimor;
fmij me vshtirsi n t nxn.
Aktiviteti u organizua n tri faza 10 ditore, n t cilat u aktivizuan grupe t ndryshme msuesish, instruktor
dhe psikolog t shkollave.
DAR/ZAt n marrveshje bashkpunimi me bashkit e qyteteve morn masa pr sigurimin e mjediseve.
U przgjodhn kryesisht mjediset e shkollave, t cilat u prshtatn sipas nevojave t praktikave t zhvilluara,
mjediset sociale, kulturore e sportive t bashkive si dhe vendet piktoreske t rajonit. Kontigjenti i fmijve
pjesmarrs u argtua n veprimtari t shumllojshme sipas nj programi t hartuar nga DAR-et, n t cilin
synimet kryesore ishin argtimi edhe plotsimi n nj mas t konsiderueshme i objektivave minimal t t
nxnit. Nj shkoll m miqsore e m e hapur u dha mundsin atyre q nprmjet veprimtarive t larmishme
jo vetm t argtohen, por t trhiqen natyrshm tek shkolla pr t qn pjes e saj. Nprmjet aktiviteteve
interaktive fmijt pjesmarrs u inkurajuan pr t shprehur pikpamjet e tyre haptazi, duke i ndihmuar ata
pr t prshpejtuar procesin e ndryshimeve dhe progresin si dhe pr t ndryshuar qndrimet dhe sjelljet e
65

tyre. U zhvilluan veprimtari pr t ushtruar lexim, shkrim, matematik, konkurse, teatr kukullash, shikim n
mnyr t organizuar filmash, gara noti, atletik, futboll, basketboll, volejboll, iklizm, vnie n sken t
pjesve teatrale, koncerte, recitime, pundore me materiale t riciklueshme, vizita n objekte t rndsishme
t qytetit. Gjat programit u realizuan udhtime dhe ekskursione npr vende turistike t rajoneve prkatse
nprmjet t cilave fmijt u nxitn t njohin natyrn, t mbledhin dhe koleksionojn lule dhe bim t ndryshme.
Metodat dhe teknikat e prdorura interaktive pr realizimin e veprimtarive:
pun me gjith klasn, n grupe t mdha, n grupe t vogla, pun n dyshe ose individuale sipas
nevojs s tyre;
detyrave specifike sipas nevojave t nxnsve;
argtimi i fmijve duke nxjerr n pah inteligjencat e tyre;
msimi nprmjet lojs.
N kt projekt pr her t par u praktikua prdorimi i ushqimit falas, i cili pati efekte pozitive dhe
krijoi eksperienca pr administratn dhe biznesin lokal duke formsuar edhe nj model paraprak drejt krijimit
t qasjes s shkolls me ushqim, e cila pritet t ndihmoj n t ardhmen vendimmarrsit lokal e
qendror t mbshtesin politikat pr futjen e ushqimit n shkolla si nj nga drejtimet kryesore pr minimizimin
e braktisjes shkollore. Nprmjet ndihms financiare t UNICEF-it fmijt u pajisn me uniforma, atlete si
dhe lojra pr argtim: topa, loj shahu, birila, kancelari t ndryshme n ndihm t procesit edukativ.
Kjo veprimtari pati rezultate pozitive n disa drejtime:
- pasuroi jetn sociale dhe kulturore t tyre nprmjet veprimtarive praktike,
- rriti interesin pr shkolln duke minimizuar rrezikun e braktisjes,
- prmirsoi aftsin e tyre n t nxn.
- ishte nj prvoj e mir e stafit t edukatorve pr prdorimin e metodave ndrvepruese t edukimit,
t cilat i prdorin ato n procesin normal msimor.
Msuesit dhe edukatort trajnues u karakterizuan nga nj prgatitje e rregullt ditore me objektiva
konkrete duke prshkruar metodat dhe teknikat prkatse pr realizimin e veprimtarive, paraprgatitn mjete
msimore n ndihm t veprimtarive t realizuara dhe nxitn punn e pavarur t fmijve duke prdorur
66

materiale t riciklueshme. Puna e instruktorve u bashkrendua me punn e psikologut t qendrs, i cili luajti
rol thelbsor me shrbimet sociale.
Gjat bisedave me msuesit (instruktort) e kampeve verore, ata prshkruajn prvoja t shumta t
progresit t fmijve si nga ana psikologjike, t prjetuarit e knaqsis, ashtu edhe nga efektiviteti i t nxnit,
t fituarit e aftsive t nevojshme duke rritur besimin n suksesin shkollor, sidomos tek fmijt me vshtirsi n
t nxn. Rezultate pozitive pati ky aktivitet sidomos pr fmijt q kishin braktisur shkolln, duke ushtruar
shkrim e kndim, atyre iu rikthye dshira pr ta rifilluar at.
Me shum pozitivitet u prit ideja e nj shkolle me ushqim, e cila do t ndikonte n rritjen e interesit pr
shkolln. Gjat nj pyetsori t kryer me fmij q ndoqn programin, u vu re se nj pjes e mir e tyre patn
vshtirsi n t shkruar, por vinin me dshir, pasi n t ndjenin knaqsi dhe trajtoheshin mir nga stafi
pedagogjik.
Projekti i kampeve verore ka arritur n nj mas t konsiderueshme objektivat kryesore t tij pr
rritjen e interesit t shkolls nga fmijt q morn pjes n t, n prmirsimin e aftsis s t nxnit, mnjanimin
e rrezikut t braktisjes s saj nga fmijt n nevoj dhe krijimin e nj prvoje pozitive efikase t bashkpunimit
me strukturat lokale mbi organizimin e edukimit t pandrprer t ktyre fmijve.

67

IV. MENAZHIMI I SHKOLLS

VETVLERSIMI I SHKOLLS PR CILSIN E SHRBIMIT T OFRUAR
Gjimnazi Hasan Tahsini sht nj nga shkollat e Sarands n t ciln ndjekin msimin 733 nxns. Ky
gjimnaz, sht nj nga dhjet shkollat pilot, n t cilat u krye inspektimi i plot n periudhn 26-28.10.2011.
Qllimi i ktij inspektimi ishte: Vlersimi i shkolls pr cilsin e shrbimit t ofruar n fushat
e menazhimit t saj, kurrikuls s zbatuar, msimdhnies dhe t nxnit.
Mbshtetur n rekomandimet e dhna nga ky inspektim dhe materialet prkatse t vna n dispozicion
nga IKAP-i (Udhzuesi pr inspektimin dhe vlersimin e brendshm t shkolls), n kuadr t projektit
Vetvlersimi i cilsis s shkolls n bashkpunim me fondacionin Sorros, u monitorua procesi i
vetvlersimit t saj. N kt material po veojm nj nga fushat e ktij vlersimi me treguesit prkats.
Fusha:Msimdhnia dhe t nxnit
Treguesi 1. Gjat ors msimore msuesi prcakton si parsore prvetsimin nga ana e nxnsit t
koncepteve kryesore t lnds dhe zbulimin e lidhjeve mes tyre.
Treguesi 2. Msuesi zotron ann shkencore t lnds.
Treguesi 3. Metodat, teknikat dhe strategjit e prdorura sigurojn arritjen e objektivave t ors
msimore.
Treguesi 4. Msuesi realizon nj prsritje efektive me n qendr nxnsin.
Ajo q bie n sy n kt shkoll sht puna plot pasion e drejtores s saj znj. Zhaneta Alidhima, e cila
jo vetm punon vet duke zbatuar me profesionalizm udhzuesin Inspektimi dhe vlersimi i brendshm i
shkolls, por prfshin n kt proces dhe msuesit e nxnsit e saj Fillimisht, - thot ajo, - u vu re njfar
stepjeje nga ana e msuesve, pasi e trajtonin vzhgimin e orve msimore si nj kontroll q u bhet
pr ti kapur n gabime, por n vazhdim u pa q ky proces t mundson t bsh nj vetvlersim n
t cilin do msues pyet veten:Si jam? Si duhet t jem?
Ekipi vetvlersues ka zhvilluar ort e para model pr kolegt dhe ata kan vlersuar, mbshtetur n
instrumentet prkats, duke thyer mentalitetin ekzistues dhe duke vn n dukje nevojn e shkmbimit t
brendshm t mendimeve dhe t prvojave.
Vzhgimi i orve msimore ndrmjet kolegsh duket q ka ndikuar n krijimin e nj klime pozitive dhe
ka nxitur dialogun profesional.
68

Kjo gj q u prit mjaft mir dhe nga nxnsit dhe ky proces tashm sht kthyer n tradit. Instrumentet
e prdorura, sidomos n disa fusha, bjn t mundur q msuesit t jen t qart se far duhet t bjn dhe
si do t vlersohen. Gjithashtu dhe drejtuesit e shkolls duke prgatitur formatet e vzhgimit, bazuar n kto
instrumente, bjn vlersimin e msuesve mbi bazn e tyre. E thn ndryshe kontrolli bhet duke prdorur
t njjtn gjuh. sht e dukshme q gjithprfshirja sht thelbi i mnyrs s procedimit pr vetvlersimin.
Si sht punuar n kt shkoll konkretisht?
Fillimisht sht informuar kshilli i msuesve dhe m pas jan ndjekur kto hapa:
u krijua ekipi drejtues i vetvlersimit;
u b ndarja e detyrave n ekipin drejtues;
u fotokopjuan materialet pr t gjith msuesit;
u realizuan dy takime me senatin e shkolls;
u realizua nj takim me bordin e shkolls;
u ngritn 9 grupe pune (2 grupe pune pr vetvlersimin e tre treguesve t fushs s kurrikuls s
zbatuar, 7 grupe pr vetvlersimin e treguesve t fushs s msimdhnies);
u hartua materiali pr secilin grup pune, i cili prfshin:
a-tabeln e instrumenteve t do fushe ( instrumente t udhzuesit Inspektimi dhe vlersimi i brendshm
i shkolls);
b-metodologjin q do t prdoret (vlersimi i do msuesi nga ekipi i tij kurrikular, prfshir edhe
drejtuesit);
c-grafikun e vzhgimit t orve msimore n mnyr q t mos cnohet procesi msimor;
(ekipi i vetvlersimit ka studiuar orarin e shkolls, duke shfrytzuar hapsirat e orve t lira t msuesve
t s njjts lnd pr t mundsuar vzhgimin e orve msimore t kolegve t tyre mbshtetur n instrumentet
e paraprgatitura);
d-plotsimin e rubriks s gjykimeve dhe konkluzioneve n veanti pr do grup mbshtetur n vzhgimet
e orve msimore dhe gjith dokumentacionit prkats sipas grafikut. N kshillin e msuesve jan evidentuar
ant e forta dhe t dobta t do grupi duke prcaktuar detyrat pr prmirsimin e procesit msimor.
Analizat e bra n nivel ekipesh lndore dhe m pas n nivel shkolle do t jen baza e ngritjes s planit
vjetor pr vitin e ardhshm shkollor. Drejtoria e shkolls dhe stafi pedagogjik tashm e kan t qart se
vetvlersimi sht nj prvoj e re q ndikon n rritjen e kapaciteteve t brendshme t shkolls dhe prmirson
cilsin e shrbimit t ofruar nga shkolla.
69

NXITJA E NDJESHMRIS KOMUNITARE PRMES PROJEKTEVE T NJ SHKOLLE

Gjimnazi Abdulla Keta Tiran
Shkolla Abdulla Keta e vendosur n periferi t Tirans ka nj shumllojshmri vlerash kulturore, pasi
pjesa m e madhe e komunitetit prbhet nga familje t ardhura nga zona t ndryshme pas viteve 90-t. Kjo
veori e zons sht n vmendje t shkolls dhe reflektohet n planifikimin vjetor t puns s drejtoris dhe
ekipit kurrikular t shkolls.
Kjo shkoll ka krijuar nj tradit n kujdesin pr nxnsit, si n prgatitjen shkencore, ashtu edhe n
formimin me vlerat etiko-sociale. Nj pjes e tyre tashm kan prfunduar studimet e larta n deg t ndryshme,
si: ekonomi, inxhinieri, msuesi etj. dhe japin kontributin e tyre n zhvillimin e vendit.
Kur msuesja e sociologji-filozofis, Znj. Ardita Gjini, koordinatore e Qeveris s Nxnsve, i takon
kta t rinj, ata kujtojn me nostalgji aktivitetet e ndryshme t kryera s bashku. Gjat bisedave ka nga ata
q mes t tjerash, pyesin nse n kurrikuln e shkolls ka ende mundsi q nxnsit t merren me veprimtari
komunitare. Msuesja u sqaron se kurrikula e gjimnazit parashikon hapsirat e nevojshme, veanrisht kurrikula
me zgjedhje t lir, n t ciln nxnsit prfshihen me projekte lndore apo n baz shkolle n veprimtari t
ndryshme, me karakter social.
Ata, vazhdojn: - Sa mir, se nesr pasnesr, n aktivitetet q do t zhvillohen aty, mund t jet edhe
ndonj nga ne.
Shum fotografi t bra, punime t materialeve t ruajtura n disqe, ekspozime n stendat e shkolls
dhe dosjet e punimeve t nxnsve, dokumentojn aktivitetet e zhvilluara.
Nxnsit n bashkpunim me msuesen koordinatore planifikuan projektin me tem Rrjeti i t rinjve
qytetar n komunitet. Ky projekt synon t zhvilloj te nxnsit aftsi intelektuale t domosdoshme pr t
kuptuar, analizuar, ndikuar n politikat sociale dhe n mnyrn e zbatimit t tyre, aftsit e prgjegjshmris
qytetare tek t rinjt dhe t rris prfshirjen e tyre t vetdijshme n zgjidhjen n mnyr demokratike t
70

problemeve t komunitetit. Projekti synon prkushtimin qytetar n respektimin e vlerave, parimeve demokratike
dhe rregullave e ligjeve t domosdoshme pr bashkjetesn n nj shoqri demokratike.
T rinjt q u prfshin n kt projekt prforcojn njohurit dhe informacionet e marra n disa fusha
t nxni t kurrikuls s gjimnazit, si: fusha e shkencave shoqrore, natyrore, teknologjia dhe gjuha e huaj.
Temat dhe aktivitetet q do t zhvillojn, do t projn n komunitet sensibilizime dhe veprimtari mbi shtjet
q prbjn interes pr ta, por edhe problemet q i shqetsojn, p.sh. veprimtaria pr edukimin me vlerat m
t mira t popullit me tem Dua vendin tim, veprimtaria pr ndihmn vullnetare Dua t mbshtetem diku,
veprimtaria pr t drejtat e njeriut Un kam t drejt t ?! etj.
Aktivitetet q do t kryhen, synojn ti japin nj impakt t rndsishm demokratizimit t shkolls ku t
gjith aktort nxns-msues-prindr fitojn shprehi si qytetar aktiv n nj shoqri demokratike. Kjo frym
bashkpunimi do tu jap nj rol t ri t rinjve dhe do ta vendos komunitetin n nj raport t ri me shkolln
duke ndihmuar n cilsin e saj. Funksionimi i grupit t t rinjve n bashkpunim me msues, nxns, ishnxns, prindr do t bj q nxnsit t ndihen t aft n prmbushjen e prgjegjsive q do t marrin.
Pr realizimin e projektit msuesja shtroi pran drejtoris s shkolls krkesn pr nj mjedis n
dispozicion t t rinjve, i cili do t quhet salla e qytetaris dhe do t shrbej si vend takimi pr prgatitjen
e materialeve dhe organizimin e aktiviteteve. Drejtoria e shkolls n bashkpunim me DAR-in Tiran, u
treguan t gatshm pr t plotsuar nevojat e t rinjve pr t patur nj mjedis pune ku t mund t prgatitin
projektet e tyre n vazhdimsi.
Pr t siguruar pajisjet e nevojshme, msuesja iu drejtua Banks Botrore, e cila financon projekte n
ndihm t komunitetit. Projekti iu prezantua prfaqsuesve t Banks Botrore dhe tashm sht i miratuar.
Ky sht nj shembull i mir i bashkpunimit t shkolls me institucione t tjera, grupe interesi, me qllim
prmirsimin e cilsis s puns s saj.
Zbatimi i ktij projekti me t rinjt e shkolls do ti jap nj frym t re bashkpunimit me
komunitetin dhe do t nxis ndjeshmrin komunitare pr t qen m e pranishme n veprimtarit
msimore dhe edukative n shkoll.
71

V. ZHVILLIMI I BURIMEVE NJERZORE DHE FINANCIARE

BESIMI I PRBASHKT TEK VEPRIMI I PRBASHKT
Drejtort efektiv luftojn kundr mungess s koherencs Bryk (1998)
Z. Petrit Muka na shpjegon se nj ndr pes prbrsit e kapacitetit t shkolls s tij sht pikrisht
bashksia profesionale, kombinimi i zhvillimit individual t msuesve t ksaj shkolle me zhvillimin e bashksis
profesionale mbarshkollore pr nj rikulturim t gjimnazit Gaus.
Nga inspektimi i fushs Zhvillimi i burimeve njerzore, n shkolln Gaus nnfusha Kualifikimi e
trajnimi i stafit, rezulton se stafi drejtues sht plotsisht i ndrgjegjshm pr qllimet dhe prioritetet e trajnimit
dhe kualifikimit. Drejtoria e shkolls ka identifikuar nevojat pr trajnim (nprmjet analizs s aftsive/shprehive
dhe prirjeve t msuesve), ka hartuar nj plan trajnimi t specifikuar pr do grup interesi me qllim krijimin
e nj mjedisi shkollor t hapur pr nxnie dhe stimulues pr msuesit dhe nxnsit. Trajnimi i stafit t msuesve
zhvillohet n dy drejtime:
a) me an t vettrajnimit dhe trajnimit si bashksi profesionale;
b) me an t trajnimit t jashtm, sipas specialiteteve me ndihmn e institucioneve ose OJF-ve me
programe t akredituara.
Nga biseda me msuesit ndihet motivimi nga nxitja e stafit drejtues pr kooperimin me an t formave
t ndryshme organizative, t cilat krkojn pun n grup pr nj besim t prbashkt tek veprimi i prbashkt.
Ata punojn s bashku n grup pr realizimin e programit edukativ-msimor, duke prmirsuar m tej cilsin
e shkolls Gaus.
M posht, po ju paraqesim nj format t planit msimor me listn e veprimtarive pr planifikimin e
strategjis dhe shpjegimet, pr etapat metodologjike t procesit msimor, t prdorura n trajnimet e brendshme,
prgatitur nga Z.Petrit Muka.

Klasa :
Tema:

72

Lnda: ..

Qllimet: Formulimi i tyre bhet duke mbajtur parasysh qllimet q jepen n pjesn e prgjithshme t programeve.
________________________________________________
Objektivat: Formulimi i tyre bhet duke mbajtur parasysh objektivat e kapitujve t programit me nivele si
dhe objektivat vjetor, q shnohen n disa programe t ciklit t plot.
________________________________________________
Memorizimi
Te kutia e memorizimit shkruhet se far
duhet t mbaj mend nxnsi (kategori,
prkufizime, procedura, ligje, rregulla,
formula, ngjarje, data, emra, skema, teorema,
tipe ushtrimesh etj.).

Shprehi
Te kutia e shprehive shnohen shprehit pr t
cilat do t ushtrohen nxnsit, p.sh. t zgjidh
nj ekuacion, t njehsoj I=U/R, t zbatoj
rregulln e paralelogramit, t prshkruaj nj
dukuri ose ngjarje, t zbatoj nj procedur, t
demonstroj shprehi t puns n grup, n debat,
n diskutim etj. Shprehit mund t jen konjitive,
qndrime, vlera, psikomotore etj.

Hapat q do t hidhen n orn e msimit

- prezantoj temn e msimit dhe objektivat;
- iu prgjigjem pyetjeve t nxnsve pr detyrat e shtpis, pr msimin e kaluar etj.;
- bj pyetje pr t kuptuarit e msimit t kaluar;
- prezantoj shtjen;
- t tjera.
Instruksionet pr prdorimin e tekstit: Shnohen porosit q do tu jepen nxnsve lidhur me studimin
q do ti bjn ata tekstit msimor (do ta msojn t gjith msimin, disa pjes t tij, apo vetm se do tu
prgjigjen pyetjeve etj.). Kjo detyr mund t mos jet me shkrim, por ajo duhet dhn medoemos pr t
mnjanuar mbingarkesn e nxnsve dhe pr t lehtsuar nxnien e tyre. Ktu duhen mbajtur parasysh:
- objektivat e kapitullit;
- prshtatjet e tekstit t profilit natyror dhe shoqror me at t profilit t prgjithshm;
- udhzimet e dhna nga MASH-i pr eleminimin e mbingarkess (detyrat e tjera nga libri ose nga nj flet
ushtrimesh i bashkangjiten planit t ors s msimit).
Vlersimi pr nxnsit (prcaktohet se pr far do t vlersohen).
Detyr shtpie (sipas niveleve).

73

B. LIST VEPRIMTARISH PR PLANIFIKIMIN E STRATEGJIS

S ORS S MSIMIT

FAZAT

FAZAT

Veprimtarit

Veprimtarit

I. Paraqitja

II. Zhvillimi

Kalimi(tregohet se far do t msoj

nxnsi sot, ose n kapitullin q fillon)
Prgjigje pr pyetjet q u kan dal nxnsve
pr detyrat e shtpis
Prgjigje pr fletn e ushtrimeve q kishin
pr t zgjidhur
Rifreskim i shtjeve kryesore t msimit t
kaluar
Minitest

Metoda induktive pr objektin e ri t t msuarit. Kalimi

gradual nprmjet asaj q din nxnsit.
Informacioni shtes

Paraqitja e prkufizimit, rregulls, formuls, ligjit etj.

Veprimtarit zhvilluese (hapa t renditura pr studimin e

objektit)

Dhnia e detyrs pr grupet

Diskutim rreth msimit t kaluar

Puna me grupe, loj me role, simulim

Motivimi (pyetje, situat, eksperiment)

Prezantimi i grupeve dhe diskutimi plenar

Detyr fillestare

Ilustrimi

Shqyrtohet nj dokument

Demonstrimi apo paraqitja e modeleve

10

Shqyrtohet nj objekt apo situat

10

Kthimi n situatn fillestare

11

Prdorimi pr her t par i termit

11

Organizimi i objekteve t t msuarit

12

Ushtrimi ndrmjets

12

Ngulitja e objekteve t t msuarit

13

Vizit studimore jasht klass

2
3
4

74

III. Zbatimi

14

Nj pun krkimore paraprake

Ushtrime zbatuese

15

Dhnia e objektivave

Pyetje pr t kuptuarit

16

Rifreskohen dijet paraprake rreth tems s re

17

Nxnsi lidh njohurit e reja me ato t

mparshme

Ushtrime pr prforcim
(trajnim)
Korigjim i gabimeve

Shnime : I. Shum nga procedimet e msiprme jan

alternativa. Kshtu pr shembull, mund t jet vetm
njra nga 3, ose 4; njra nga 5, ose 6; njra, ose vetm
disa nga 8, 9, 10, 12, 13, 14, por numrat 1, 7, 15 dhe 16
jan t parivalizueshm.

Ushtrime plotsuese

Vlersim pr dijet e prvetsuara

Ideja e ktij shnimi vlen edhe pr fazat e tjera

II. Disa nga hapat e fazs s dyt dhe t tret prbjn
at q quhet shpjegimi i lnds s re.

IV. Integrimi
1

Lidhja me fushat e tjera t njohurive

Transferta vertikale dhe /ose horizontale

Zhvillimi i situatave integruese

Vlersimi i integrimit t njohurive t prftuara

Shpjegime pr etapat metodologjike t procesit msimor

Metodologjia e prvetsimit t objekteve t t msuarit dhe tipeve t veprimtaris q prdoren pr to
kalon n katr faza:
- paraqitja;
- zhvillimi;
- prdorimi;
- integrimi.
Secila nga kto faza themelore merr forma t ndryshme n varsi t konceptimit t procesit t t
msuarit.
Shembull: 1. Metoda kalimtare
Shpeshher, kjo metod ka pr qllim t prgatis nj baz origjinale afatgjat pr t msuarit e
mvonshm. Kjo i krijon nxnsit mundsi pr t'i krkuar vetes se far niveli njohurish duhet t arrij ai n
fund t sekuencs, njsis msimore.

75

TRANSPARENCA FINANCIARE E KONTRIBUTEVE RRIT BESUESHMRIN TEK

PRINDRIT.
N shkolln 9-vjeare Shyqyri Peza n Tiran bhet nj pun e kujdesshme nga ana e drejtoris s
shkolls pr transparencn financiare. Transparenca ka t bj me mnyrn se si drejtoria bashk me Bordin
e Shkolls menazhon kontributin e mbledhur nga prindrit e shkolls. sht pr tu theksuar se kontributi
jepet nga nj pjes shum e madhe e prindrve n shkoll. Mnyra se si menazhohet ky fond ka dhn
rezultat t dukshm n mjediset e shkolls, por m i rndsishm sht besimi q sht krijuar tek prindrit
pr mnyrn e menazhimit, shpenzimit t tij, si rezultat i mirinformimit nga ana e drejtoris s shkolls.
Gjat nj interviste t kryer me prindr t rastsishm, t bie n sy dashamirsia me t ciln flasin ata
pr punn n shkoll dhe veanrisht, mbi mnyrn se si informohen mbi menazhimin e ktij fondi t
siguruar nga ana e tyre. Ndryshimin e dukshm, n mjediset e shkolls ata e lidhin me ardhjen n shkoll t
drejtoreshs znj. Shigjeta Tafani. Sipas tyre, mjediset e shkolls para disa vitesh linin shum pr t dshiruar,
por fal kontributit t secilit prind dhe menazhimit shum transparent nga drejtoria e shkolls sht krijuar
nj mjedis i kndshm n t cilin fmijt vijn me shum dshir.
Shkolla ka ngritur komisionin e blerjeve, i cili pasi shqyrton paraprakisht ofertat e tregut, kryen
blerjen. Dokumentacioni dhe faturat e blerjeve ruhen pr nj periudh tre vjeare.
Fal ktij kontributi, shkolla ka arritur t prshtas dhe pajis salln e aktiviteteve e cila mundson
zhvillimin e aktiviteteve t ndryshme artistike-kulturore. N korridoret e shkolls jan t varura dhjetra
stenda prej xhami ku pasqyrohen t gjitha aktivitetet dhe jeta n shkoll. Nj burim tjetr q prdoret me
transparenc jan t ardhurat q sigurohen nga qeraja e mjedisit t vn n dispozicion nga drejtoria e
shkolls. Ktu ofrohet ushqim i shpejt pr nxnsit gjat pushimit t madh dhe shuma e parave t siguruara
nga qeraja i shtohet fondit t parave t mbledhura nga prindrit.
Shkolla disponon t gjith formulart e kontributeve q prindrit e shkolls kan dhn pr vitin
shkollor 2010-2011. do msues kujdestar ka prllogaritur shumn e mbledhur dhe e ka paraqitur pran
drejtoris s shkolls. Shuma totale e mbledhur s bashku me sasin e parave t mbetura nga viti paraardhs
i vihet n dispozicion Bordit t Shkolls, i cili miraton shpenzimet pr muajt n vijim. Bordi i Shkolls firmos
sistematikisht shpenzimet e do muaji dhe drejtoria e shkolls ruan faturat prkatse.
76

Gjat mbledhjeve me prindr q organizohen do muaj, drejtoria e shkolls u v n dispozicion t

gjith msuesve kujdestar bilancin me shpenzimet e bra pr nj muaj. Kto shpenzime zbriten nga shuma
totale. Pra, prindrit pjesmarrs n mbledhjet mujore informohen sistematikisht mbi sasin e parave t
shpenzuara gjat nj muaji dhe shumn e mbetur pr tu menazhuar n muajt pasardhs.
Transparenca maksimale nga ana e drejtoris s ksaj shkolle sht nj shembull shum i mir q
tregon se nse ka prkushtim, bashkpunim dhe marrdhnie besimi mes drejtuesve t shkolls, Bordit t
Shkolls dhe komunitetit, do shkoll mund t prmirsoj mjediset dhe cilsin e saj, ta bj ndryshimin
dhe ta kthej shkolln n nj vend t kndshm pr tu edukuar.
T NXNIT NPRMJET VEPRIMTARIVE PRAKTIKE, MOTOJA E PUNS N
KOLEGJIN TURGUT OZAL.
N vitin shkollor 2011-2012 kolegji Turgut Ozal ka qen pjes n olimpiada kombtare e
ndrkombtare. Kjo pjesmarrje sht konsideruar tejet e rndsishme pr vlersimin dhe motivimin e nxnsve
t tij dhe si nj instrument vlersimi i besueshm i arritjeve t vet shkolls.
Gjat datave 3-7 maj 2012, n Bukuresht t Rumanis u zhvillua konkursi i 10-t ndrkombtar i
projekteve n fushn e informatiks INFORMATRIX (Internacional Informatics Project Competition) n t
cilin morn pjes 50 shtete t ndryshme t bots. Ky organizim bashkoi nxnsit m t mir t IT-s nga
vende dhe kultura t ndryshme. N kt aktivitet ndrkombtar Shqipria u prfaqsua denjsisht nga nxnsit
e kolegjit Turgut Ozal Artur Tahiri (klasa 8f) dhe Rashid Serjani (klasa 7a), t cilt u vlersuan me medalje
bronzi. Kta dy nxns ngritn flamurin ton kombtar n ceremonin e ndarjes s mimeve, organizuar m 7
maj n Bukuresht. Kjo veprimtari u organizua nga Ministria e Arsimit t Rumanis dhe Lumina Edukational
Institution.
Javn e par t prillit n kryeqytetin e Azerbajxhanit, n Baku, u organizua olimpiada ndrkombtare e
mjedisit INEPO Euroasia. Qllimi i konkursit ishte: Pr nj bot dhe jetes m t mir q nnkuptonte
dialogun dhe respektimin e kulturave t vendeve t ndryshme t bots. N kt kompeticion morn pjes 42
shtete t ndryshme. Nxnset Kristina Gjika dhe Arensa Prasta n klasn e XID t shkolls Turgut
Ozal prfaqsuan me dinjitet Shqiprin duke marr medalje argjendi pr projektin Forca magnetike
n molekulat e ujit.
77

N olimpiadn e 29-t Ballkanike t matematiks t zhvilluar n Antalja t Turqis n datat 26 prill - 2

maj 2012 morn pjes 28 shtete. Nxnsi i ksaj shkolle Genti Gjika u vlersua me mimin nxns nderi
dhe nxnsja Erjona Topalli fitoi medaljen e bronzit.
N olimpiadn Dream Line t organizuar n Turqi n muajin maj 2012 n t ciln morn pjes 35
shtete, nxnsit e shkolls Turgut Ozal Eljor Fureraj, Adi Shehi dhe Armir Sejfullai u vlersuan me
medalje bronzi.
N konkursin ndrkombtar I-SWEEP n Houston t Ameriks q u zhvillua n datat 3-7 maj 2012,
i cili konsiderohet si nj nga m t rndsishmit dhe m prestigjozt n bot, u paraqitn 2000 projekte nga
105 shtete t bots. N kt konkurs performohet mbi bazn e zbatimit praktik t projekteve m t mira
teknologjike e shkencore. Nxnset Flavia Zeneli e Besmira Ahmataj t shkolls Turgut Ozal u prezantuan
me projektin Izolimi termik i mjedisit dhe u vlersuan me medalje argjendi si dhe nxnsit Genti Gjika e
Dejvi Dode u prezantuan me projektin Analiza e materialeve plastike dhe betonit, e cila u vlersua me
medalje bronzi. Nxnsve fitues iu ofruan bursa studimi n SHBA.
Duke vlersuar rezultatet e larta t ksaj shkolle u munduam t zbulonim elsin e suksesit t saj: T
nxnit nprmjet veprimtarive aktive dhe prakticitetit sht motoja e puns n kolegjin Turgut
Ozal. Rndsi parsore n kt shkoll i kushtohet veprimtarive praktike, zhvillimit t eksperimenteve
laboratorike si mjeti kryesor pr t krijuar dije t qndrueshme e pr t lehtsuar mnyrn e prvetsimit t
informacioneve t reja q mer nxnsi n mnyr t vazhdueshme. Jo vetm n ort e planifikuara pr pun
praktike, por do or msimore konkretizohet me detyra e pun konkrete, gj e cila e bn nxnsin t jet
gjat gjith kohs jo vetm i vmendshm, por edhe bashkveprues e kreativ.
Java e matematiks, e gjuhs shqipe, e gjuhve t huaja, e eksperimenteve shkencore, e histori-gjeografis
dhe sportive jan veprimtari q planifikon dhe organizon shkolla pr do vit msimor pr t rritur aftsin e
nxnsve n kto lnd, por edhe ti argtoj e shkathtsoj njkohsisht.
M posht po ju paraqesim si shembull fazat dhe veprimtarit q kryhen n javn e matematiks pr t
dy ciklet e shkolls 9-vjeare dhe pr gjimnazin:
78

-Faza e par fillon me kampionatin e shahut. Qllimi sht q nxnsi jo vetm t largoj stresin, por
t skalit intuitn e inteligjencn. Pas disa lojrash kurorzohen fituesit n kt veprimtari, t cilt publikohen
n mjediset e shkolls;
- Gjat fazs s dyt kryhen lojrat IQ, t cilat kan si qllim t matin shkalln e zhvillimit t inteligjencs
s nxnsve, por edhe t rritin aftsin logjike dhe shprehit intuitive.
- Faza e tret vjen me paraqitjen n i-pad t disa figurave tridimensionale, t cilat nxnsit jo vetm
duhet ti zbulojn, por edhe ti interpretojn. Kjo veprimtari e zhvilluar n form lojrash plqehet shum nga
nxnsit. N fund t ktij procesi reklamohen fituesit e lojs.
- Gjat fazs s katrt zhvillohen teste pr do klas e do nivel t cilat praktikohen sipas fjals s
fundit t shkencs e teknologjis s prparuar. Ato kryhen online n i-pad dhe rezultatet e testeve dalin n
mnyr automatike n momentin q nxnsit prfundojn duke veuar n ast nxnsit fitues.
- Faza e fundit e javs s matematiks jan konkurset q zhvillohen n disa etapa si brenda shkolls
ashtu edhe me nxnsit fitues t shkollave t tjera brenda vendit.
T gjith nxnsit pjesmarrs n kto veprimtari pajisen n fund me certifikat, pr nxnsit fitues
certifikata konfirmon vendin q ka merituar dhe veprimtarin q ka kryer.
N javn e eksperimenteve shkencore, e cila u zhvillua n datat 22 deri m 28 shkurt 2012 nxnsit
demonstruan n praktik materialin teorik t studiuar n lnd t ndryshme. Mbreslnse sht rndsia dhe
korrektsia q i kushtohet zhvillimit t praktikave laboratorike dhe zbatimit t projekteve. Klasa ndahet n
grupe dhe secili grup demonstron n mnyr t pavarur.
Nxnsve t apasionuar pas shkencs, t cilt nuk jan t pakt n kt shkoll, u jepet mundsia t
zhvillojn talentin dhe pasionin e tyre.Thellimi i studimeve t ktyre nxnsve n shkencat mjedisore n funksion
t prmirsimit t cilsis s jets prmes inovacioneve dhe aplikimeve t projekteve t reja ka dhn rezultate
79

t dukshme. T gjitha eksperimentet e prgatitura n fund t javs shkencore vendosen n nj knd t posam
ku nxnsit, msuesit, prindrit kan mundsi t shikojn punt e prgatitura prej tyre. N prfundim t
procesit bhet vlersimi i nxnsve, i cili varet jo vetm nga shkathtsia e demonstrimit t eksperimentit dhe
rezultatet e arritura n fund t procesit, por dhe nga mnyra e interpretimit dhe analiza q i bhet atij.
Produktet m t realizuara t nxnsve gjat ktyre orve, pasi vlersohen nga nj komision i posam
bhen objekt pr t prfaqsuar shkolln n konkurse kombtare e ndrkombtare. Sigurisht n kto konkurse
przgjidhen nxns t suksesshm n msime, largpams dhe t aft pr pun shkencore si dhe ata nxns q
zotrojn shum mir dhe kan aftsi komunikimi n gjuhn angleze, pasi n kt gjuh ata duhet ta prezantojn
projektin e tyre. Gjith kjo pun ka ndikuar pozitivisht jo vetm n prgatitjen shkencore t nxnsve, por
edhe n krijimin e besimit e t siguris n vetvete e n potencialet e tyre krijuese duke nxitur e stimuluar
ambicie t mdha.

Foto: Nga veprimtarit e kryera n kolegjin TURGUT OZAL

80

VI. VLERSIMI I NXNSVE DHE ARRITJET

KOMPETENCA PROFESIONALE, PRODUKTI PRFUNDIMTAR I ARRITJEVE T
NXNSVE
Zhvillimi i kurrikuls s lndve profesionale n shkolln teknike elektrike Gjergj Canco Tiran.
Produkti prfundimtar i shkolls profesionale nuk matet thjesht me arritjet e nxnsve, por me
kompetencat profesionale q ata demonstrojn gjat prmbushjes s detyrave praktike profesionale.
Nj tregues shum i rndsishm q shoqron procesin msimor n shkolln profesionale Gjergj
Canco Tiran sht orientimi nga kompetencat profesionale dhe nga nevojat pr punsim. N arsimin profesional
kompetencat e nxnsit ndikojn n mnyr t drejtprdrejt n prshtatjen e tij me tregun e puns. Kjo
krkon q njohurit, shprehit praktike, qndrimet dhe vlerat e domosdoshme pr punsim t tyre, t
shoqrohen nga ata me nj prfshirje t gjer dhe t integruar t veprimtarive msimore praktike.
N planin vjetor t shkolls teknike elektrike Gjergj Canco jan t planifikuara dhe t realizuara
veprimtari me synime t qarta q jan n prputhje t plot me prmbajtjen e re t shkolls dhe objektivat e
parashikuara n kurrikul, me veorit e shkolls, interesat dhe diversitetin e nxnsve. Drejtoria e shkolls ka
synuar q gjat zhvillimit t praktikave profesionale t zbatohen objektivat dhe synimet q jan vendosur n
planin vjetor t saj. Synimi i ktyre veprimtarive sht aftsimi praktik gjithnj e m cilsor i nxnsve, krijimi
i shprehive praktike sa m t qndrueshme, kryerja e shrbimeve sa m cilsore dhe edukimi i tyre me
disiplin teknike pune.
Veprimtaria Dije dhe praktik q shoqron gjat gjith kohs procesin msimor n kt shkoll,
ka pr synim: T punojm q i gjith procesi i t nxnit n shkoll t fokusohet n pajisjen e nxnsve
me kompetencat e duhura pr t prballuar sfidat dhe problemet q ata do t ndeshin n ushtrimin e
veprimtaris profesionale gjat jets s tyre.
81

Drejtoria e shkolls ka krijuar mundsi pr t gjith nxnsit, jo vetm pr t zhvilluar kompetencat

profesionale nprmjet praktikave profesionale t bazuara n njohurit, shprehit, qndrimet dhe vlerat, por
dhe ka lehtsuar punsimin dhe prparimin drejt arsimit e formimit profesional t mtejshm.
Shkolla ka mundsuar lidhje funksionale me botn e puns pr realizimin me sukses t praktikave
profesionale. Pr t qen sa m trheqs, pr t siguruar lidhjet ndrmjet shkolls dhe krkesave t tregut t
puns dhe pr tu prshtatur me ndryshimet q ndodhin n ekonomin e vendit ton, shkolla ka mundsuar
dhe realizuar bashkpunim me biznesin n vend.
Nxnsit e shkolls kan prezantuar nj ide biznesi me hipermarketin m t madh n Shqipri Bje
mir, bje vet. Duke u mbshtetur n njohurit e marra nga lndt e kulturs profesionale, n praktikat
msimore profesionale t cilat zhvillohen n Megatek, nxnsit kan krijuar nj kompani shrbimesh pr
instalimet dhe montimet e ndryshme, veanrisht elektrike pr klientt q bjn blerje n Megatek.
Objektivat kryesor t ktij bashkpunimi jan:
- aplikimi i njohurive t marra n shkoll dhe aftsimi praktik n terren;
- realizimi i shrbimeve cilsore n mnyr q krkesat pr to t vijn n rritje.
M tej u zhvillua ideja e biznesit dhe u prezantuan punimet e nxnsve. Dy ekspozime instalimesh
elektrike: ndriimi i hapsirave t gjelbra dhe instalime elektrike t banesave, t cilat ishin br nga vet
nxnsit n mjediset e Megatek-ut, treguan aftsit q nxnsit prfitojn nga bankat e shkolls teknike
elektrike.

82

Veprimtari tjetr e planifikuar dhe e realizuar nga shkolla sht Dita e dyerve t hapura. Kjo
veprimtari ka pr qllim rritjen e imazhit trheqs t AP-s q ajo ofron. N aktivitet morn pjes nxns t
shkollave 9-vjeare. Nxnsit e shkolls prezantuan mjediset, laboratort e saj, dhan informacion rreth
degve q studiohen n kt shkoll, prparsit e arsimit profesional n shkolln teknike elektrike Gjergj
Canco, mundsit pr punsim, vazhdimsin e kualifikimit dhe shkollimin e mtejshm.
Ky aktivitet shrbeu n mbshtetje t fushats gjithprfshirse pr Promovimin e Arsimit Profesional
n Shqipri n prgjithsi dhe t AP-s q ofron shkolla Gjergj Canco n veanti.
N konkursin kombtar Msuesi Novator 2012, n t cilin u paraqitn rreth 100 projekte nga
shkolla t ndryshme t vendit, shkolla teknike elektrike Gjergj Canco u prfaqsua me projektin: N
shrbim t komunitetit. Ky projekt ka pr synim krijimin e nj rrjeti shrbimesh elektrike, elektronike dhe
IT-telekom.
N kt aktivitet shkolla teknike elektrike Gjergj Canco u vlersua me vendin e par me motivimin:
Pr risin e prmbajtjes s projektit, bashkpunimin midis msuesve dhe nxnsve brenda dhe jasht shkolls,
pr kreativitet dhe novacion n prdorimin e teknologjis Microsoft n msimdhnie.

83

Adresa Kristalina-KH

84