Anda di halaman 1dari 6

24/3/2015

Elcerebrohumanoesunamquinahechaconpiezasrecicladas|Ciencia|ELPAS

Elcerebrohumanoesunamquinahechaconpiezas
recicladas
Laevolucinhareutilizadocapacidadessurgidasenlasabanaafricanaparaadaptarseaactividades
modernascomolalectura
Halladoungenclaveenlaevolucindelamente
DANIELMEDIAVILLA

3.873

27FEB201512:58CET

793

157

83

99

Archivadoen: Neurociencia
Evolucinhumana

Elcerebroescapazdereutilizarparausosmodernoscircuitoscerebralessurgidospor
motivacionesantiguas./MUSEODELNEANDERTAL.

Enviar
Imprimir
Guardar

LaevolucinactacomoMacGyver,untipocapazdeconstruir
artefactosconlosquederrotaraunejrcitoaprovechandolos
adminculosquesepuedenencontrarenunaferreteradepueblo.
Comoelagenteespecialqueprotagonizabalaseriedelosochenta,la
seleccinnaturaltomalasherramientasquetieneamanoylesda
nuevosusos.Unejemplosonlasplumas,quefuncionabancomoun
sistemadeclimatizacinparalosdinosauriosyacabaronsirviendo
paravolar.Otramuestradelaformadeoperardelanaturalezason
lasmanoshumanas.Conunpulgarenfrentadoalrestodededos,
permitenmanejarconprecisindesdepuntasdelanzahastapinceles
yseconsideranunpasofundamentalenelprocesode
humanizacin.Sinembargo,comomostrabaunestudioreciente,
nuestrosancestrostenanmanosmodernasmuchoantesdequesus

data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20class%3D%22encabezado%20%22%20style%3D%22color%3A%20rgb(51%2C%2051%2C%2051)%3B%20font 1/6

24/3/2015

Elcerebrohumanoesunamquinahechaconpiezasrecicladas|Ciencia|ELPAS

cerebrosfuesencapacesdeutilizarlasparacreartecnologa.Es
posiblequeaquellasherramientasresultasenyatilesparahurgaren
eltroncodelosrbolesenbuscadecomidaorecolectarraces,y
despus,cuandolaaparicindeunamentemscomplejalohizo
posible,seacabasenempleandoparatareasmssofisticadas.
DESVELANDOLOSSECRETOSDENUESTROCEREBRO

Cmoreescribirunmalrecuerdoparaconvertirlo
enotrobueno
Quleocurreatucerebrocuandotequedan30
minutosdevida?
Nuestrocerebrononospermiteverlarealidadtal
comoes
Sugerirqueloshombresylasmujeresson
diferentesesuntab

Nuestrocerebro,comootraspartes
delcuerpo,tambinesuncollagede
piezasheterogneasqueresultaron
tilesenalgnmomentodela
historiaevolutivao,almenos,no
fuerontannocivascomoparaser
descartadas.Esegustoporel
reciclajehatomadounnuevo
significadocuandosetratadel
cerebrodeunaespeciecomola
humana,queatravsdelacultura

Elcerebrodeestechicopodradescifrarel
autismo
Undesajusteenelcerebrohacequepersonas
veancosasquepasaronhorasantes

hareformuladolasreglasdela
evolucin.
Enunartculopublicadoesta
semanaenlarevistaTrendsin
CognitiveSciences,investigadoresde

DartmouthCollegerevisanloqueseconocesobrelamateriay
explicanquenuestrahabilidadpararesponderarpidoscambios
culturalesesposibleporqueelcerebroescapazdereutilizarpara
usosmodernoscircuitoscerebralessurgidospormotivaciones
antiguas.Eseseraelcasodelalectura,unaactividadquelos
humanossolohanpracticadodeformahabitualenelltimosiglode
sus150.000aosdeexistenciacomoespecie.Noevolucionamos
paraleer,perolainvestigacinmuestraqueleemosreciclandoun
engranajeneuronalqueevolucionparaprocesarcarasyobjetos,
afirmaCarolynParkinson,unadelasautorasdelartculo.
Entreestospeculiaresanimalesque
sonlosHomosapiens,inventos
culturalescomoellenguajepueden
inclusomodificarelusodecircuitos

Laalfabetizacinaprovecha
circuitossurgidospara
reconocerrostrosyobjetos

antiguos.Sehaobservadoque,ala
horadepercibirrostrosinvertidos,comoenelreflejodeunespejo,
laspersonasanalfabetassonmejoresquelasalfabetizadas,
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20class%3D%22encabezado%20%22%20style%3D%22color%3A%20rgb(51%2C%2051%2C%2051)%3B%20font 2/6

24/3/2015

Elcerebrohumanoesunamquinahechaconpiezasrecicladas|Ciencia|ELPAS

sealaFernandoMoya,investigadordelInstitutodeNeurociencias
deAlicante(UMHCSIC).Aunqueesanuevaformadepercepcin
hagaperderhabilidadparareconocercarasyformasdesde
diferentesngulos,algotilenlanaturaleza,cuandonos
alfabetizamos,tenemosqueidentificarcomodiferenteunaimagende
sureflejo,comoenbydyesaevolucinsocialmodificanuestros
circuitos,aade.Frentealossistemaspuramentebiolgicosdeotros
animales,loshumanoscuentanconlaculturacomosistemade
transmisindehabilidadesconlasqueenfrentarsealmundo,yla
culturaseconvierteenunafuerzaquetambinpuedemodificarsu
fisiologa.

Nuestrocerebroha
evolucionadopara
reconocercomopropiolo
cercanoycomoajenolo
lejano"

CarolynParkinsonyThalia
Wheatley,laautoraprincipaldel
trabajo,relatanelconocimiento
acumuladosobrecmoelreciclaje
deinstrumentosbiolgicospudodar
origenanuestracultura.Algunas
hormonas,comolaoxitocinaola

vasopresina,hanservidodurantemillonesdeaospararegularel
comportamientoreproductivodelosmamferos,afianzandoatravs
delplacerlasrelacionesentrelasparejasydelospadresconlascras.
Enloshumanosyenotrasespeciesdeprimates,sinembargo,estas
hormonashanpodidoservirparafortalecerrelacionessocialesy
facilitarunacapacidaddecooperacinextraordinariaenelmundo
animal.Algunosestudioshanmostradoquelaoxitocina,ademsde
incentivarloscuidadosmaternales,reducelosreceloshacia
miembrosdesconocidosdelamismaespecieenprimatesyfavorecela
colaboracinentrehumanossinlazosdesangre,rasgosde
comportamientoqueposibilitanlacreacindesociedadestan
complejascomolasactuales.
Enestecontinuoprocesodereutilizacindepiezasyreconexindel
cableadoneuronal,lossimiossevieron,haceunostresmillonesde
aos,enunatesituraquepuedeestarenlagnesisdeunnuevotipo
deanimal,distintodelosquehastaentonceshabanluchadoporsu
vidaenlaTierra.Sesabequeelhumanotieneunaplasticidad
cerebralanmala,explicaMarinaMosquera,investigadoradel
InstitutoCatalndePaleoecologaHumanayEvolucinSocial
(IPHES)deTarragona.Estaplasticidadpuedetenersuorigenenla
revolucinqueprotagonizaronloshomnidoscuando,debidoa
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20class%3D%22encabezado%20%22%20style%3D%22color%3A%20rgb(51%2C%2051%2C%2051)%3B%20font 3/6

24/3/2015

Elcerebrohumanoesunamquinahechaconpiezasrecicladas|Ciencia|ELPAS

cambiosenelclima,elbosquetropicalafricanoenelquevivanse
convirtipaulatinamenteenunaregindesabana.Conesos
cambios,enlugardetenerlosrecursosalimenticiosenlosmismos
sitios,porqueunbosquetropicalesmuchomshomogneoyadems
notieneestaciones,tuvieronqueadaptarseysermuchoms
flexibles.Esposiblequeahestelorigendelaplasticidadquevemos
hoyenloshumanos,planteaMosquera.
Conociendolascircunstanciasenlas
que,pocoapoco,fuesurgiendola
humanidad,tambinpuedeservir
paratratardeexplicarlas
limitacionesdelamente.El

Hormonascomola
oxitocinafacilitanla
cooperacinengrandes
gruposhumanos

antroplogobritnicoRobin
Dunbar,padredelahiptesisdelcerebrosocial,observque,en
primates,existaunacorrelacinentreeltamaodelcerebroyeldel
gruposocialenelqueviven.Enelcasodeloshumanos,quetienen
uncrneodeunos1.500centmetroscbicos,ellmitesuperiorpara
susgruposesde150individuos.Estacifrasecorrespondeconlas
dimensionesdelosgruposdecazadoresrecolectores,coneldelas
comunidadesagrcolaseinclusoconlacantidaddeamigosque
realmentepodemosgestionarenFacebook.

Elpeligrodeloscambios
Loscambiosculturalessonmuyrpidos,ycuandolabiologayla
culturanoseencuentranagustoentres,elchoquepuedeser
bastantecontundente,advierteEmilianoBruner,delCentro
NacionaldeInvestigacinsobrelaEvolucinHumana(CENIEH)de
Burgos.Estovaletantoparalabioqumicadelasangrecomopara
lascapacidadescognitivas,ysabercmofuncionatodoesto,
debilidadesyposibilidades,esfundamentalparasabercmo
optimizarrecursosyminimizarproblemas,contina.Internetha
conllevadouncambioincrebleennuestraestructurasocialy
cultural,habrqueestaratentosparanotenersorpresas
desagradables,aade.
ParkinsonyWheatleyhablantambindelasposibilidadesqueofrece
elconocimiento,implcitooexplcito,denuestrosviejosbotones
evolutivos.Queelcerebrohumanohayaevolucionadoenpequeas
tribusdeindividuosqueseconocanalaperfeccintiene
consecuenciasenunmundodondenuestravidadiariadependede
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20class%3D%22encabezado%20%22%20style%3D%22color%3A%20rgb(51%2C%2051%2C%2051)%3B%20font 4/6

24/3/2015

Elcerebrohumanoesunamquinahechaconpiezasrecicladas|Ciencia|ELPAS

millonesdedesconocidos.Cuandosequiereanimaralagentea
ayudaralasvctimasdehambrunas,epidemiasodesastresnaturales,
esmseficazpresentaraunavctimaquesirvaparaidentificarel
sufrimientoquemostrardatosyrazonamientosobjetivos,poratroces
quesean.Estapartedelanaturalezahumanaexplicaenpartela
dificultadparamovilizarfrenteaproblemasglobalescomoelcambio
climtico.Nuestrocerebrohaevolucionadoconunos
condicionamientossocialesquetienenmuchoqueverconlatribu,
conlocercano,conlofamiliar,yahoraestamosenunasituacinen
laqueeldestinodelahumanidadesglobal.Nuestrocerebroha
evolucionadoparareconocercomopropiolocercanoycomoajenolo
lejano,yahoranosenfrentamosaunasituacinenlaqueeldestino
esigualparalocercanoylolejano,resumeMoya.
Elmecanismoevolutivoparaadaptarsemejoralascircunstanciasa
travsdelreciclajedeherramientasyadisponiblesnosolohatenido
efectossecundariosdesdeelpuntodevistasocial.Cuandosehabla
deevolucinyseleccin,noestamoshablandoderasgosindividuales,
sinodeunpaquete,quelaseleccinaceptaorechaza.Genes,
caracteresanatmicos,procesosfisiolgicos,molculas,son
componentesquevantodosenlazados.Conlocual,sicambiauna
cosa,otrascambiarncomoconsecuenciassecundarias,recuerda
Bruner.Algunossonhastanegativos,peronotannegativoscomo
pararechazarotrasventajasqueconllevan,contina.
Desdeelpuntodevistamdico,esteconocimientosobrelaevolucin
empujaapreguntarsecuntasenfermedadessedebena
inconvenientesdelaevolucin,yparecequelalistapuedeser
bastantelarga,sobretodoparasimioscomonosotrosquehemos
desarrolladoatravsdelaevolucinuncerebrotresvecesms
grandedeloqueseranormalparaeltamaodenuestrocuerpo,
indicaBruner.Aumentaelvolumen,elcalor,losvasossanguneos,y
laspeleasporelespaciodentrodelcrneo.Comoresultadotenemos
uncerebromuypotente,peroconunaseriedeproblemasque
puedenincluirlamiopaohastalaenfermedaddeAlzheimer,
remacha.
Trasmillonesdeaosdeevolucin,laculturahumanahaacelerado
elritmodetransformacindelentornoenelquevivenlospropios
humanos."Laplasticidadquetenemosnoshapermitidoadaptarnos
relativamentebienhastaahora,peroyanotenemoscapacidadpara
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20class%3D%22encabezado%20%22%20style%3D%22color%3A%20rgb(51%2C%2051%2C%2051)%3B%20font 5/6

24/3/2015

Elcerebrohumanoesunamquinahechaconpiezasrecicladas|Ciencia|ELPAS

absorberloscambioscontantarapidez",opinaMosquera,aunque
"cuandosepodraestudiarcomoestamosasimilandoesecambio
aceleradoesapartirdelosltimosveinteaos",aade.Enlas
prximasdcadassepodrcomprobarsilamaquinariadereciclaje
evolutivasiguefuncionandosinpreparardemasiadaschapuzas.

data:text/htmlcharset=utf8,%3Cdiv%20class%3D%22encabezado%20%22%20style%3D%22color%3A%20rgb(51%2C%2051%2C%2051)%3B%20font 6/6

Anda mungkin juga menyukai