8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Definisi
Tabel Integrasi
Integral tak tentu
Rumus Integrasi
Halaman : 1
Kalkulus I
MATERI PERTEMUAN 9
LAJU SALING TERKAIT
9. Integral tak Tentu
9.1.
Definisi
9.2.
Tabel Integrasi
d
f x dx f x C
dx
1.
2.
3.
kudx k udx
4.
u n 1
n
C
u du
n 1
Contoh
Hitunglah Integral berikut:
5
a.
x dx
c.
e.
g.
i.
d.
x 3 dx
2
2 x 5 dx
2
3
x 2
f.
3x 2dx
x4 4x2 3
x2
b.
h.
x5
dx
x3
dx
x4 4x2 3
x2
dx
x 3 2 2 x 2dx
dx
Penyelesaian:
a.
x6
5
C
x dx
b.
1
1
1 4
1
5
x 5 1 C
x C
C
5 dx x dx
4
x
4x4
Halaman : 2
Kalkulus I
c.
d.
e.
5 3
x dx
5 3
x
3
x 5 dx
3 1
5
3 1
x5
dx
dx x 5 dx
x5
35
5 5
8
5
35
35
5
x 5 5 C ...
2
2
2
2 x 5 dx 4 x 20 x 25 dx C 4 x dx 20 xdx 25 dx C
1 11
1
1
x 21 20
25x C 4 x3 20 x 2 25x C
x
2 1
1 1
3
2
4
x3 10x 2 25 x C
3
f.
x4 4 x2 3
x2
x4 4 x2
3
dx
dx x 4 2 4 x 2 2 3x 2 dx
2
2
2
x
x
x
x 2 4 x 0 3x 2 dx x 2 4 3x 2 dx x 2dx 4 dx 3 x 2dx
1
1
1
1 1
x 2 1 4 x 3
x 2 1 C x 3 4 x 3
x C
2 1
3
2 1
g.
1 3
1
3
x 4 x 3x 1 C x 3 4 x C
3
3
x
1 x 2 dx
x
1 2x x 2
dx
x2
x2
2x
1
x2
x2
1
x2
1
1 1
2 1
2 2x
2 x
2 dx
dx x
3
3
2 1
4 1
1
1
1
1
1
x 2 2x 2 2 x 2 2 dx x 2 2x 2 x 2 dx x 2 dx 2 x 2 dx x 2 dx
1 1
2
1 1
2
1 1
1 1
2
x2
3 1
2
3 1
x2
1
2
x2
1
1
2
4
2
2
2x 2 2 x 2 x 2 C 2x 2 x 2 x 2 C
5
3
5
3
2
3
2
x2
5
2
x2 C
h.
i. g
Halaman : 3
Kalkulus I
n
f x f' x dx
a.
1
f x n 1 C
n 1
2
3 x 1 2 x dx
u 1 2x 2
2
3x 1 2x dx
du 4 xdx
3 1 2x 2 xdx
3 u 1 du
4
1 1
2
u
4 1 1
2
1 du xdx
4
1
3 u 2 du
C 3
u2 C
4 3
2
2 2
2
u C 1 u 2 C 1 1 2x
4 3
2
2
b.
x 3
x 3
x 2 6 x
1
3
x 2 6 x
1
3
dx
1
3
x 2 6 x
3
2
v x2 6x
dv 2x 6 dx 2 x 3 dx
dx
1
3
x 3 dx
1 dv 1 v
2
1 dv x 3 dx
2
13
dv 1
2 1 1
3
13 1
2
1 2
3 2
1 v3 C 1 v3 C 3 v3 C
2 2
2 2
4
3 x 2 6 x
4
c.
2
3
3
2
x 1 x dx
3
2
x 1 x dx
w 1 x2
dw 2xdx
1 dw xdx
2
Halaman : 4
Kalkulus I
d.
x 2 2 x 4 dx
x 2 2 x 4 dx x 2 1 2 x 2 dx
u 1 2x 2
du 4 xdx
1 du xdx
x 1 2x 2 dx 1 2 x 2 xdx
1
1
1
1
u 1 du 1 u 2 du 1
u2 C
4
4
4 1 1
3
2 3
1 32
1
u C 1 u 2 C 1 u 2 C
4 3
4 3
6
1 1 2x 2
6
3
2
e. n
f.
Silahkan saudara kerjakan sebagai latihan umpan balik diri!
Soal
a.
c.
Penyelesaian:
b.
d.
du
ln u C
u
5.
6.
u
a du
7.
u
u
e du e C ,
au
C,
ln a
a 0, a 1
Halaman : 5
Kalkulus I
Contoh
Hitunglah Integral berikut:
a.
c.
Penyelesaian:
a.
dx
ln x 3 C
x3
b.
dx
...
2x 5
1 du
dx
du
2
1
1 ln u C
2 u
2
2x 5
u
1 ln 2x 5 C
2
c.
xdx
x2 1
b.
d.
u 2x 5
du 2dx
1 du dx
2
...
u x2 1
du 2xdx
1 du xdx
2
d.
x 2dx
1 2x 3
...
u 1 2x3
du 6 x 2dx
1 du x 2dx
6
e.
x2
dx ...
x 1
x2
1
dx 1
dx
x 1
x 1
dx
f.
1
dx x ln x 1 C
x 1
x 2 x 1 1
x 1
x 1
x 1
1
1
1
x 1 x 1
x 1
3x 2
dx ...
3x 5
2 x dx ...
Halaman : 6
Kalkulus I
g.
2 x dx ...
ex
h.
i.
x
x
e 1 e dx ...
j.
x2
dx ...
e x
dx
dx ...
ex 1
1 ex
1
8.
sin u du cos u C
9.
cos u du sin u C
b.
d.
Halaman : 7
Kalkulus I
Contoh
Hitunglah Integral berikut:
a.
c.
Penyelesaian:
b.
d.
1 x dx ...
2
a.
sin
b.
cos 5 x dx ...
c.
sin
d.
tan 5 x dx ...
2 x cos x dx ...
e.
e
f.
x cos e x dx ...
g. k
Silahkan saudara kerjakan sebagai latihan umpan balik diri!
Soal
a.
c.
Penyelesaian:
du
18.
19.
20.
b.
d.
a2 u 2
du
a u
arc sin
u
C
a
1
u
arc tan C
a
a
du
u u 2 a2
1
u
arc sec C
a
a
Contoh
Hitunglah Integral berikut:
a.
c.
Penyelesaian:
du
a2 u 2
arc sin
b.
d.
u
C
a
Halaman : 8
Kalkulus I
dx
1 x2
du
a2 u 2
dx
1 x
arc sin x C
du
u u 2 a2
dx
x x2 1
dx
4 x2
arc sin x C
2
dx
3x
arc sin x C
3
1
u
arc tan C
a
a
arc tan x C
dx
25 x
1
x
arc tan C
5
5
dx
5x
arc tan
arc sec x C
dx
x x 2 16
1
x
arc sec C
4
4
dx
x x2 5
1
5
arc sec
Soal
a.
c.
Penyelesaian:
2.
3.
4.
du
du
u
b.
d.
du
u 2 a2
du
u 2 a2
1
u
arc sec C
a
a
1.
1
u a
ln
C
2a
ua
1
au
ln
C
2a
au
ln u u 2 a 2 C
ln u u 2 a 2 C
Contoh
Hitunglah Integral berikut:
a.
c.
Penyelesaian:
b.
d.
Halaman : 9
x
5
Kalkulus I
du
dx
dx
x 36
du
a u
dx
1x
dx
49 x
1
x 1
ln
C
2
x 1
dx
1
x 6
1
x 6
ln
C
ln
C
2 6
x6
12
x6
1
au
ln
C
2a
a u
1
u a
ln
C
2a
ua
1
1 x
ln
C
2 1x
10
dx
5x
1
2 5
1
2 5
ln
ln
x 5
x
5x
5 x
1
7u
1
7u
ln
C
ln
C
2 7
7u
14
7u
Halaman : 10
Kalkulus I
du
2
u a
ln u u 2 a 2 C
dx
x 1
ln x
x2 1 C
ln x
x2 5 C
dx
x2 5
du
dx
x2 1
ln x
dx
x
dx
2
x 36
ln x
x 2 36 C
ln u u 2 a 2 C
u 2 a2
49
ln x
x2 1 C
dx
x2 5
ln x
x2 5 C
x 2 49 C
b.
d.
Halaman : 11
Kalkulus I
1
1
u
u a 2 u 2 a 2 arcsin C
2
2
a
1.
2
2
a u du
2.
2
2
u a du
1
1
u u 2 a 2 a 2 ln u u 2 a 2 C
2
2
3.
2
2
u a du
1
1
u u 2 a 2 a 2 ln u u 2 a 2 C
2
2
2
2
a u du
1
1
u
u a 2 u 2 a 2 arcsin C
2
2
a
1
1
x 1 x 2 arcsin x C
2
2
2
1 x dx
2
16 x dx
1
1
x
1
x
x 16 x 2 16 arcsin C x 16 x 2 8 arcsin C
2
2
4
2
4
2
10 x dx
1
1
x
1
x
x 10 x 2 10 arcsin
C x 10 x 2 5 arcsin
C
2
2
2
10
10
1
1
u u 2 a 2 a 2 ln u u 2 a 2 C
2
2
2
2
u a du
2
x 1dx
1
1
x x 2 1 ln x x 2 1 C
2
2
1
1
1
81
x x 2 81 81 ln x x 2 81 C x x 2 81
ln x x 2 81 C
2
2
2
2
2
x 81dx
2
x 5dx
1
1
1
5
x x 2 5 5 ln x x 2 5 C x x 2 5 ln x x 2 5 C
2
2
2
2
2
2
u a du
2
x 1dx
1
1
u u 2 a 2 a 2 ln u u 2 a 2 C
2
2
1
1
x x 2 1 ln x
2
2
2
x 25dx
x2 1 C
1
1
x x 2 25 25 ln x
2
2
x 2 25 C
1
25
x x 2 25
ln x
2
2
Halaman : 12
x 2 25 C
Kalkulus I
2
4 x 4 x 3 dx
4x2 4x 3
2x 1 2 4 dx
4x 2 4x 1 4
2x 1
1
4 x 2 4 x 3 25 ln 2x 1
2
2
2x 1
25
4x2 4x 3
ln 2x 1
2
2
2
5 x 30 x 1 dx
4x 2 4x 3 C
2 x 1 2 4
4x2 4x 3 C
25x 2 30 x 1
5x 3 2 10 dx
25 x 2 30 x 9 10
5x 3
1
5 x 2 30 x 1 25 ln 5 x 3 5x 2 30 x 1 C
2
2
5x 3
25
5 x 2 30 x 1
ln 5x 3 5 x 2 30 x 1 C
2
2
5 x 3 2 10
Contoh
Hitunglah Integral berikut:
a.
c.
Penyelesaian:
b.
d.
9.3.
9.4.
Rumus Integrasi
b.
d.
Contoh
Selidiki 2xy ln x dx x 2 dy 0
Penyelesaian:
Silahkan saudara kerjakan sebagai latihan umpan balik diri!
By Amek Marsudi Rahaju
Slamet Abadi
Halaman : 13
Kalkulus I
Soal
Selidiki
Penyelesaian:
Soal
Selidiki
Penyelesaian:
Soal
Selidiki
Penyelesaian:
Soal
Selidiki
Penyelesaian:
Halaman : 14