Septembre 2012
SOMMAIRE
RSuM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
IntROductIOn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
LES bLOcAgES Et fREInS StRuctuRELS LA cROISSAncE dE LIntERnEt . 13
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
A. Le Segment internAtionAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
. . . . . . . . 15
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
B. Le Segment nAtionAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
C. LACCS LoCAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
. . . . . . . . . . . . 24
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
. . . . . . . . . . . . . . . 27
A. Le Segment de mArCh de LA CApACit internAtionALe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
B. Le Segment de mArCh de LA CApACit nAtionALe: LA LoCAtion de CApACit 29
C. Le Segment de mArCh de LACCS LoCAL: LA trAnSmiSSion de donneS . . . . . 29
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
A. LABSenCe de poLitique et de StrAtgie nAtionALe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
B. Le dgroupAge de LA BouCLe LoCALe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
C. LeS eSpoirS duS du nouveAu Code deS tLComS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
. . . . 36
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
A. LexempLe de LAfrique du Sud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
B. LexempLe du KenyA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
C. Le dgroupAge de LA BouCLe LoCALe: LCheC du mAroC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
d. LintroduCtion et LA promotion de teChnoLogieS ALternAtiveS pour Atteindre
Le CLient finAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
REcOMMAndAtIOnS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
. . . . . . . . . 68
luit
22
RSuM
1
2
4.5%
Senegal
4%
3.5%
Paraguay
Kenya
3%
2.5%
2%
Ghana
1.5%
Nigeria
1%
Cte d'Ivoire
0.5%
0%
2000
1990
2001
1992
1994
2002
1995
1998
2003
2002
2000
2004
2004
2005
2008
2010
Nigeria
Kenya
25%
Paraguay
20%
Senegal
15%
Ghana
10%
5%
Cte d'Ivoire
0%
2000
2001
1990
1992
2002
1994
2003
1996
2004
1999
2005
2006
2000
2002
2007
2004
2008
2009
2006
2009
2010
2011
2010
linternet:
IntROductIOn
abonnements3
11
12
1.
2.
3.
14
dominant.
1.
15
Niger
514
Cote
d'Ivoire
400
Ghana
Mauritanie
Nigeria
Kenya
Senegal
225
212
175
120
45
2.
16
dollars uS
B.
1.
17
Vers Mauritanie
Matam
Richard Toll
Louga
ACE
SAT 3
Lingure
Ourossogui
Attantis 2
This
Dakar
Mback
Bakel
Diourbel
Vers Mali
Burkina Faso et
Cte d'Ivoire
Kidira
Mbour
Koungheul
Kaolack
Tambacounda
Banjul
Velingara
Kolda
Kdougou
Ziguinchor
Guine Bissau
2.
18
3.
19
11
Sngal
nigeria
200
102
70
25
497 928
497 928
Conclusion
20
30
20
1 019 592
Sngal ?
12
C.
1.
14
15
21
2.
100%
80000
80%
60000
60%
40000
Redevance Sonatel
Redevance Sonatel
22
2012
2009
2006
2005
2003
2012
2009
2006
0%
2005
0
2004
20%
2003
20000
2004
40%
par mois
mois.
16
17
par mois
mois
23
exemple
30
80%
25
60%
Prix minimum
de la ligne
20
40%
15
10
20%
0%
Sonatel
Telkom SA
Maroc
1.
2.
3.
18
24
4.
19
450,000
Abonns ADSL
400,000
350,000
Abonns - autres
offres Internet
300,000
250,000
Abonns 3G
200,000
150,000
Total abonns
100,000
25
Mars 2012
Decembre 2011
Septembre 2011
Juin 2011
Decembre 2010
Mars 2011
50,000
20
35
37.0%
30
36.0%
25
35.0%
20
15
34.0%
10
33.0%
5
0
Decembre 2011
Septembre 2011
Juin 2011
Mars 2011
Decembre 2010
32.0%
26
Nbre d'U!lisateurs
de l'Internet mobile
en million
Nbre total d'abonnes
mobiles en million
Taux de penetra!on
disponibilit
segment
terminaison
a
entrantes
transit
sngalais
d
transit
terminaison
e
entrantes
transmission
de donnes
de liaisons
capacit
h
transit ip
transit ip
complmentaires
non
27
21
22
23
24
quen est-il des prix sur ces trois segments de march 4/5 ans plus tard25 ?
28
B.
C.
29
30
26
31
28
27
32
29
30
B.
33
C.
1.
2.
200831
34
35
1.
2.
36
internet.
37
mobile.
Segment
internet mobile
1
2
2
2
2
SonAteL
38
39
ont :
41
la CedeAo.
42
32
33
43
CompAny nAme
2008 et 2011.
34
2007
0.5
2008
1.4
2009
5.8
2010
20.4
2011
52.9
Kenya
2008
2009
2010
2011
44
B.
1.
38
35
et hipSSA36
2011.
201037
39
2.
45
46
internet.
47
date
neotel CdmA
8ta
42
48
nombre dabonns
onedotCom .
43
internet.
49
50
44
51
45
597
552
414
344
283
June 2005
June 2006
June 2007
June 2009
Dec 2009
46
603
520
443
355
310
270
210
137
52
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1995
112 104
43
1997
20
1996
07
1994
101
170
B.
47
48
53
Catgorie de
nombre
4
17
10
13
54
annes.
55
49
2010 et 2011.
Sep 11
86.62
86.56
103.81
669
774
48.15
921
27.36
3.69
66.97
25
25
0.00
21.55
C.
56
337.43
25
0.00
95.63
50
51
52
53
Wana Corporate
54
57
IAM
WANA CORPORATE
99,88%
D.
58
nigeria
ghana
55
56
59
. A la
60
REcOMMAndAtIOnS
donnes.
62
57
58
marins
63
64
65
66
67
59
60
et le ghana
61
62
et le
63
nigria
en se basant
64
68
69