PROVIMI I LIRIMIT

Gjuh shqipe

Sesioni I

REPUBLIKA E SHQIPRIS
MINISTRIA E ARSIMIT DHE E SHKENCS
AGJENCIA KOMBTARE E PROVIMEVE

PROVIMI I LIRIMIT
SESIONI I
E hn 17 qershor 2011

Ora 10.00

Lnda : Gjuh shqipe

Udhzime pr nxnsin

Testi n total ka 25 pyetje.

Trembdhjet pyetje jan me zgjedhje, ku do t rrethoni vetm shkronjn prbri prgjigjes s sakt.
Pyetjet e tjera jan me zhvillim dhe pr seciln sht dhn edhe hapsira e nevojshme, ku do t
shkruani prgjigjen.
Koha pr zhvillimin e krkesave t testit sht 2 or e 30 minuta.
Pikt pr seciln pyetje jan dhn prbri saj.
Pr prdorim vetm nga komisioni i vlersimit
Krkesa
Pik

10

11a

11b

Krkesa

12

13

14a

14b

15a

15b

15c

16

17

18

19a

19b

Krkesa

20a

20b

20c

21a

21b

22a

22b

23 a

23 b

23c

24 a

2 4b

Krkesa
Pik

25a

25b

25c

25d

Pik
Pik

Totali i pikve

KOMISIONI I VLERSIMIT
1.. Antar

Nota

AKP

2. . Antar

17 qershor 2011

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

PJESA I
Lexoni pjesn e mposhtme, pastaj prgjigjuni pyetjeve q vijojn.

Pasurimi i fjalorit
A ju kan thn ndonjher se sa e rndsishme sht t kesh nj fjalor t pasur? Ndoshta ju a ka
kujtuar gjyshja, teksa prpiqeshit t zgjidhnit nj fjalkryq. Ndoshta e keni ndeshur n orn e gjuhs apo
kur bni detyrat e shtpis. Megjithse mund tju tinglloj pak e uditshme, dijeni se pasurimi i fjalorit
sht nj ide e mrekullueshme. Nj fjalor i pasur ju ndihmon t shkruani ese t bukura n shkoll, t
shprehni mendimet qart dhe sakt, madje t lini prshtypje t mir te pundhnsit tuaj t ardhshm.
Nuk sht aspak e vshtir t msosh fjal t reja dhe t dish kuptimet e tyre. Ju mund t shkoni n
bibliotek dhe t krkoni libra, q do tju ndihmojn t zbuloni fjal t panjohura. Mnyra m e mir pr
ta br kt sht t mbani shnime pr fjal q nuk i keni hasur m par dhe nuk e dini kuptimin e tyre.
Fjal q nuk i keni ditur m hert, mund ti gjeni edhe n revista ku shkruhet pr artin, letrsin, sportin,
modn, si dhe n programe t ndryshme televizive. Kur filloni t krkoni dhe t mbani shnime, ju do t
habiteni se sa i varfr ka qen fjalori juaj, se sa her i jeni shmangur fjalve t reja, n vend q t
prpiqeshit t gjenit kuptimin e tyre.
Pasurimi i fjalorit do tju ndihmonte t prmirsoni m tej eset q shkruani n shkoll. Msuesit
vlersojn nxnsit q zotrojn nj fjalor t pasur, din t shprehen bukur dhe t t bjn pr vete me nj
fraz t gjall e t larmishme. Ju vet do t shihni se sht e leht t shkruash nj ese, kur ke n mendje
nj larmi fjalsh, nga t cilat do t zgjedhsh m t duhurat dhe m kuptimplotat.
Dihet se sa m shum fjal t njihni, aq m mir do t shpreheni si me shkrim, ashtu dhe me goj.
Nse shkruani nj tregim pr dik q nxiton, nga mnyra se si do t przgjidhni fjalt, do t krijoni
imazhe t ndryshme te lexuesi. Kshtu, kur ju shkruani: Djali u ul n divan me kokn mes duarve,
lexuesi prfytyron nj djal, i cili ulet n divan i shqetsuar, po n se shkruani: Djali u lshua n divan
me kokn mes duarve, ather kemi nj imazh tjetr, m t ndryshm nga i pari. Sa m shum fjal t
zgjedhura t prdorni, aq m bukur do t shfaqni gjithka q ndieni pr nj ngjarje a person t caktuar.
Kur zotrojm nj fjalor t pasur dhe t larmishm, lm nj prshtypje t mir tek t tjert.
Pundhnsi juaj i ardhshm do t przgjidhte at aplikant q do t zotronte nj gjuh t pasur e t
rrjedhshme. Sot mohen shum ata q flasin qart dhe sakt.
Pasurimi i fjalorit mund t krahasohet me mundsit q keni kur ndodheni n nj restorant. Nse
do t zgjidhni vetm sallat, ather menyja juaj do t jet e varfr, por nse porosia juaj do t kishte nj
shumllojshmri zgjedhjesh, ather dreka juaj do t ishte me t vrtet e pasur. Ju mund t bni
zgjedhjen m t mir n vend t vetm nj zgjedhjeje. Kshtu pra, drejt nj oreksi t mir pr fjalorin!

AKP

17 qershor 2011

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

1. Qllimi kryesor i ksaj pjese sht:

A)
B)
C)
D)

1 pik

ti informoj lexuesit se si t prdorin nj fjalor.

ti zbavit lexuesit me fjal t pazakonta dhe interesante.
ti bind lexuesit t pasurojn dhe prmirsojn fjalorin e tyre.
tu msoj lexuesve marifete pr t zgjeruar fjalorin.

2. Sipas paragrafit t pest, pundhnsit do t plqejn njerz t cilt:

A)
B)
C)
D)

1 pik

shkruajn shpejt nj ese.

prdorin burimet e biblioteks.
i shprehin qart mendimet e tyre.
iu bjn prshtypje t punsuarve t tjer.

3. Cila nga fjalit e mposhtme, t marra nga pjesa, mbshtet m mir argumentin e autorit
pr t zgjeruar fjalorin?
1 pik
A)
B)
C)
D)

Drejt nj oreksi t mir pr fjalorin!

Ndoshta e keni ndeshur n orn e gjuhs apo kur bni detyrat e shtpis.
Mund ti gjeni edhe n revista ku shkruhet pr artin, letrsin, sportin, modn.
Sa m shum fjal t njihni, aq m mir do t shpreheni si me shkrim, ashtu dhe me goj.

4. Cila sht ideja kryesore e paragrafit t dyt?

A)
B)
C)
D)

Njerzit prballen gjithnj me fjal t reja.

Duhet shum mund dhe prpjekje pr t pasuruar fjalorin.
Biblioteka sht vendi m i mir pr t msuar fjal t reja.
Nj fjalor i pasur sht shum m i rndsishm se sa mendojn njerzit.

5. Cili do t ishte nj titull tjetr, m i prshtatshm pr kt pjes?

A)
B)
C)
D)

1 pik

1 pik

Si t gjesh nj pun
Burimet e gjuhs
Krijimi i prshtypjeve
Fuqia e fjalve

6. Shpjegoni nse autori i ksaj pjese mbshtetet m shum n fakte apo n opinionet e tij. Prdorni
shembuj nga pjesa pr t mbshtetur prgjigjen tuaj.
3 pik

__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

AKP

17 qershor 2011

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

PJESA II
Lexoni historin e mposhtme, pastaj prgjigjuni pyetjeve q vijojn.

Njeriu q ndrtoi rrugt

amarrok e i paprmbajtshm, q sm bnte syri trr para askujt, bhesha manar me tu ndodhur
pran Finielit, fqinjit ton, nj plak q punonte n kopshtin e gjyshes me t drejtn e gjysms s
prodhimit vjetor.
- Dale, pa ke pr ta par te Finieli! m krcnonte gjyshja.
Me t dgjuar zrin e saj, Finieli ia kthente me zrin e tij t thell q oshtinte:
- Ke pr t par!
Kaq m mjaftonte q t urtsohesha. Po duke dashur t shptoja nderin, flisja si npr dhmb:
- h, posi, kam pr ta par!...
Shkoja pastaj dhe ulesha pran plakut e rrija me or t tra pa lvizur. Sa e sa dit i kam kaluar duke e
vshtruar tek punonte. Dhe ai m msonte gjithfar gjrash q si dija. Ai dinte gjithka dhe ishte i
gatshm t m shpjegonte gjithka; mi ka prshkruar malet tona para se t njihesha me to, m ka
folur shpesh pr kthesat, shtigjet e monopatet. I bri malet pr mua tok t premtuar, duke m treguar
udht e tyre.
- Finiel, e njihni deri n fund rrugn q ngjitet n maj t malit ton?
- E njoh thua? Po, at rrug un e kam ndrtuar vet!
- Ti vetm?
- Jo, jo i vetm... Ishim qindra vet nga tr vendi. I vetm sbn dot gj. Ti mund t merresh me
nj hardhi, t mbjellsh nj ngastr me patate, po vetm kaq... Nj njeri bn aq sa pr vete... Po q t
ndrtosh nj rrug t tr si ajo, duhen njerz, kuaj, mushka e vegla.
- Domethn, ju Finiel, m par keni njohur malin se rrugn?
- Njohur thua! Ve ta shihje si ka qen: tr gjineshtra e gur t rrzuar. Vetm ujq e gjarprinj t
zinte syri. Po rruga ndryshoi gjithka.
- Ka vite q sht br?
- Besoj se po. N at koh isha njzet vje. Meq tani mbaj plot shtatdhjet vjet n kurriz, i
thon nj gjysm shekulli. Duhet t ket qen para lufts...
- Po n luft keni vajtur?
- E kush tjetr do t shkonte, po t mos shkonin njerz si puna jon?
- Pra, ju Finiel, paskeni br edhe luftn, edhe malin?
- Po, edhe luftn, edhe malin, do gj n kohn e vet.
- M thoni, Finiel, kush ju plqeu m shum, lufta apo rruga?
- Rruga, - ma kthente duke drejtuar shpinn. Vrtet luftn e humbm, po me kt rrug fituam.
Mund t shkosh n qytet nprmjet saj, kurse banort e atyre fshatrave atje tej, e kan m t leht
pr t prshkruar zonn e tyre malore.
Vite t tra ajo rrug nuk mund t m shqitej nga mendja. Ishte rruga nga ku niste odiseja ime, nj
port e hapur drejt nj bot tjetr. Ajo rrug shpinte drejt asaj toke t premtuar, q un do ta shihja nj
dit, por q n fillim m duhej ta pushtoja ca nga ca. E zbuloja vit pas viti, duke prshkruar gjithnj nj
etap t re, duke ln pas do vit at gur kilometrik, ku ulesha n udhtimin tim t gjat.
Kodi i ditve tona nga Andre Shamson

AKP

17 qershor 2011

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

7. Pjesa m e madhe e ksaj historie zhvillohet:

A)
B)
C)
D)

1 pik

brenda shtpis s gjyshes.

n shtpin e plakut.
n kopshtin e gjyshes.
n monopatet e malit.

8. Cila nga fjalt e mposhtme prshkruan m mir ndjenjat e djalit kundrejt plakut?
A)
B)
C)
D)

Hidhrim
Dhembshuri
Shqetsim
Respekt

9. Kur plaku thot: E kush tjetr do t shkonte, po t mos shkonin njerz si puna jon?,
ai nnkupton se luftn e bjn:
A)
B)
C)
D)

1 pik

burrat e moshuar.
njerzit e thjesht.
njerzit e pazakont.
fshatart e pashkoll.

10. N kt pjes, djali m mir mund t prshkruhet si:

A)
B)
C)
D)

1 pik

1 pik

i urt dhe puntor.

i hedhur dhe kureshtar.
frikacak dhe hileqar.
i pabindur dhe rrmujaxhi.

11.
a) Lexoni me kujdes fjalin e marr nga kjo histori.
amarrok e i paprmbajtshm, q sm bnte syri trr para kujt, bhesha manar
me tu ndodhur pran Finielit...

1 pik

Kur djali thot bhesha manar, ai nnkupton se:

A)
B)
C)
D)

nervozohej
mrzitej
friksohej
urtsohej

b) Pse plaku mendon se ndrtimi i rrugs ndryshoi gjithka?

1 pik

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
12. Lexoni me kujdes dialogun midis djalit dhe plakut. lloj fjalie sipas kumtimit (intonacionit)
prdor djali, kur bashkbisedon me plakun? tregon kjo pr natyrn e tij?
2 pik
a) ____________________________________________________________
b) ____________________________________________________________

AKP

17 qershor 2011

Gjuh shqipe

PROVIMI I LIRIMIT

Sesioni I

13. N kt pjes jepen disa msime t urta. Shkruani me fjalt tuaja dy prej tyre.

2 pik

a) ______________________________________________________________________________
b) ______________________________________________________________________________
14. N vet rrfehet kjo histori? far ka t veant kjo mnyr e rrfimit t ngjarjes?

2 pik

a) ___________________________________________________
b) ______________________________________________________________________________
15.
a) Cili sht prfytyrimi q krijoni pr plakun? Prgjigjen tuaj mbshteteni me dy fjal ose shprehje
t marra nga pjesa.
3 pik
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
b) Ajo rrug mali e prgatit djalin pr nj jet plot aventura, t papritura dhe rreziqe.
Cila sht fjala e prdorur n paragrafin e fundit t ksaj pjese, q nnkupton pikrisht kt?
1 pik
____________________________
c) far ka t veant n lidhjen midis plakut dhe djalit? Mendimin tuaj mbshteteni edhe me dy
shembuj nga pjesa.
3 pik
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
16. Cili nga grupet e fjalve sht njsi frazeologjike?
A)
B)
C)
D)

nuk ia bn syri trr

rri pa lvizur
me z t thell
n kohn e vet

17. Fjala mjaftoj sht:

A)
B)
C)
D)

1 pik

1 pik

e thjesht
e prbr
e prngjitur
e prejardhur

AKP

17 qershor 2011

PROVIMI I LIRIMIT

Gjuh shqipe

Sesioni I

18. N ciln ras sht emri i nnvizuar n fjalin e mposhtme?

Mi ka prshkruar malet tona para se t njihesha me to.

1 pik

rasa: ____________________

19. Prcaktoni llojin dhe vetn e premrit t nnvizuar.

2 pik

Mund t shkosh n qytet nprmjet saj.

a) lloji:

___________________

b) veta: _____________________

20. Cils pjese t ligjrats u prkasin fjalt e nnvizuara n fjalit e mposhtme?

3 pik

Shkoja pastaj dhe ulesha pran plakut e rrija me or t tra pa lvizur.

E kan m t leht pr t prshkruar zonn e tyre malore.
a) pastaj:

_________________________

b) pran:

_________________________

c) malore:

_________________________

21. Gjeni mnyrn dhe kohn e foljes s nnvizuar.

2 pik

Duke dashur t shptoja nderin, flisja npr dhmb

a) mnyra: ____________________

b) koha: ________________

22. Gjeni kryefjaln dhe tregoni me se sht shprehur.

2 pik

Ajo rrug shpinte drejt asaj toke t premtuar.

a) kryefjala:

________________________

b) shprehur me: _____________________

23. Gjeni funksionin sintaksor q kryejn fjalt e nnvizuara n fjalit e mposhtme.

3 pik

Ai dinte gjithka dhe ishte i gatshm t m shpjegonte gjithka.

M par keni njohur malin se rrugn.
a) gjithka:

____________________________

b) ishte i gatshm:

____________________________

c) m par:

____________________________

24. Qarkoni fjalin e prbr. Tregoni llojin e saj.

a)
A) I bri malet pr mua tok t premtuar.
B) Ajo rrug shpinte drejt asaj toke t premtuar.
C) Vite t tra ajo rrug nuk mund t m shqitej nga mendja.
D) E kush tjetr do t shkonte, po t mos shkonin njerz si puna jon?

2 pik

b) Lloji: _____________________

AKP

17 qershor 2011

PROVIMI I LIRIMIT

Gjuh shqipe

Sesioni I

25. Disa njerz dshirojn q fmijria e tyre t zgjas sa m shum, kurse disa t tjer mezi presin q
t mos jen m fmij.
Zgjidhni nj nga pohimet e mposhtme dhe argumentoni pse zgjodht pikrisht at.

6 pik

sht m mir t jesh fmij se i rritur.

sht m mir t jesh i rritur se fmij.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

Shtjellimi i ides
(25a)
2 pik

AKP

Struktura
(25b)
1 pik

Stili dhe origjinaliteti

(25c)
1 pik

Saktsia gjuhsore
(25d)
2 pik

Totali
6 pik

17 qershor 2011