AntologiadeKongoreligio
AntologiadeKongoreligio
__________________________________________________________
pp.127parteI."AlfabetizaoeVerdade".
pp.5b11A0.1"Speech".
p.
texto
6a
"Nganga...umperito,...geralmenteumcurandeiro,padre,oumgico
namaioriadasvezesoNgangaadquiresuahabilidadedeiniciaoparao
cultodeumencantoparticularoufetiche(N'kisi),comooaparelhode
adivinhaongombo.......Oprocessodeinstituioouativandotalobjeto
chamadovandaN'kisi,ounoresumompandulu.Osaspectosoraisdo
ritualconsistembasicamentedemsicaseinduziurespostas,oquerequer
aparticipaode,pelomenos,duaspessoas....Muitasvezesumaexpresso
...umaformadetrocadilhohomnimosqueempregamoupertode
homnimos".
6b
substnciasutilizadasnoenterro,comotrocadilhos:
substncia
trocadilho
nkandikila(umafruta
vermelha)
kandika'paradefinirumguarda'
lununguPTNNsamba
nunga'paravencer'samba'invocar'
luyaala(outrafruta)
Yaala'dominar'
Luvemba(giz)
"Confere...capacidadedeperceberas
bruxas"
7a
criaturasdeninvocaodeangaparankisiMakwende('leopardo'):
"Ntoyo,umpssarodia,predizmorteiminentesecantameianoite....
Corujas...soos"galinhas"dosantepassados.
Ocrocodilo...,...nofolclore,levaaspessoasforaparaaterradosmortos
abaixodagua,ecobrassoassociadascomguamoradiasimbiespritos
....
Abananeiranabordadagua,entreavidaeamorte,omalfeitorcujo
destinoestemquesto."
7b
criaturasdeninvocaodeangaparankisiNsansi:
"M'fuma,apaineira,...comoumlugarondeasbruxasserenempara
realizarseucomrcionefasto(Zandu)....
ON'kisi...um"co"...porqueosces...soacreditados(comonafrica
OcidentaleCentralemgeral)parater"quatroolhos",isto,doisparaeste
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
1/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
mundoedoisparaomundoforasdoinvisvel".
8a
"Cdigotradicional":"."Euviumaluzsobreacolina",usaaimagemde
bruxasluzsobretmulosparasugerir...aatratividadesexualdemeninas
Kungana,"parasejuntar",dadoosignificadosecretodecongresso
sexual,umusoabnornalquepodeserencontradonoversoerticogravado
porVanWing([:EtudesBakongo.2nd.ednBruxelas,]1959)paraorito
Nkimba".
9b
""Seummouse,darlhecomocl[dame]seumrato,aocldopai,"...
oratocampodavidaacasadoratomorto".
10b
"Mpevezambi...regularmenteetraduzidoliteralmentecomo"mauvais
esprits,espritosmalignos".
11A
"Instrumentoscomootambor,ngoma,soacreditadosparafalarcoma
vozdosantepassados."
pp.21b27b0.5"FunesdaLinguagem".
p.
texto
26a
termos:nlongo'sagrado',kinlongo'centroritual","medicamentosrituais'
bilongo
26,
Tab.
2
hola"parasugar(doena)",buka'curar',
nolo'fora','respeito,honra'vumi,
'power(curativa,deplantas)'lulendo,kundu"podermstico"
27b
Kimbanguescritura,porMasamba:".Otexto,naformadeumdirio,
datadoemalgunsdiasdecercade1935emdiante,cadaentradaseja
provocadoporumavisolongaparaquedezenasdepginassodedicadas
Aafirmaodoescritorvisionrioourevelouautenticidadesublinhada
porpassagensrecorrentesdeglossolaliaescrito".
pp3142.ParteII."EspaoeTempo".
p.34a1."ManinHisWorld".
.1
"ON'Kongopensounaterracomoumamontanhasobreumcorpodegua
queaterradosmortos,chamadoMpemba."
.2
"Aonascereoprdosol,avidaeodiaintercmbiomortosenoite."
.5
NoritoNkimba,umpadredeiniciarsuasacusaes"usariaosol,afimde
exporoseuensinamento...:
(1)crescente,comeando,nascimento,...
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
2/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
(2)ascendncia,maturidade,...
(3)acriao,entregandoem,morte,...
(4)meianoite,aexistncianooutromundo,eventualrenascimento."
pp.34b38a3."Minkisi".
p.
sub
seita.
texto
35a
.1.1
"Nkisi...acoisaqueusamosparaajudarumhomemquandoele
estdoente...onomerefereseamedicamentos...".
.2.1
"Funzaaorigemdetodososminkisi."
.2.5
"Funzagovernasobreodomniodecura(bukasanga)uma
pessoaquetemgmeosoutrigmeos."
.3.1
"Oprimeirodeles...paracomporminkisioMukuluantigo".
35b
.3.2
"QuandoMukuludeitoueadormeceu,sonhouumsonho."
.3.5
"ElevoltouparadormirefoimostradoosmedicamentosporDeus
ouFunza".
.4.4
"Umnkisipossuivida,porquequandoelecuraumapessoauma
porcariadoenafora".
.5.1
"Umnkisi...grevesearrastaaspessoasaoredorpordoenapor
causadesua"cime"(nsoki)."{Cf."Eu,oSenhor,teuDeus,sou
Deuszeloso"(Exodos20:5).}
36a
.7.6
"Onkisi...tornaseseuser,suasmoseps,osolhos
medicamentossotodosestes."
.7.7
ingredientesdeparticularminkisi,comochalaas:
substncia
trocadilho
luyala(fruto)
Yaala'regra'
lusakasaka(folhas)
sakumuna'abenoar'
Tonda(umcogumelo)
tondwa"desejada"
nkandikila(fruto)
kandika'interdito'
mudingi(copal)
dingama'silencioso'
luzibu(emgro)
zibula'open'
Lutete(sementecabaa)
teta'crack'
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
3/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
mukazu(nozdecola)
kazuwa'mordidaoff'
muzazu(umcasulo)
Zazula'pontojuntos'
luwanga(umpequenosapo)
niangu'explodir'
lufulangi(umarvorede
fruta)
fula'golpe'
.7.13
"AlgumaspessoasabrilosemumdiaMpikaenquanto
adivinhandocomumespelho,osacerdotecolocaespritosdiante
deles".
36b
.9
"Algunspadres...tomarocoraodeumapessoasaudvele
coloclonapessoadoentedestamaneiraodoenteficabem."
.10
mortedeumirmogmeo:"seumdosdoismorre,...Seogmeo
eradosexomasculino,elesochamamFuiparabuscar,sedosexo
feminino,foiaPiqueLenha."
.10.4
"Quandoalgummorre,ooutro...nodeveserautorizadoa
mamar,amenosqueaestatuetadeseucompanheirotwinest
vinculadoaNhim."
37a
.10.11
"Ogmeoquemorre......vaiserenterrado...emuma
encruzilhada,ondevotambmplantaLembaLemba,Lubota,e
NsangaDinkonde."
.11.4
minkisi:"Algumaspessoasmantlosemgrandesnkutusacos,um
sacoparacadankisi".
.11.7
"Algunschefesdossacerdotes...podedescerabaixodomare
comporminkisilporumperododeummsoudois."
.11.10
"Apartirdocu...venha...Ndingiresina{cf.domundoemidade
Mesoamericanaqueterminoucomchuveiroderesinadocu},e
umcertocobracomumcorpopiscarbrilhanteeumacabeade
casal."{Cf.Florestatropicalsulamericanomticaserpentearco
risdeduascabeas}
.12.2
"AmaispoderosadopequenonkisiMbwanga...seustambores
nkonko".
.12.9
"Nkidukumantidocomafinalidadedeajudarumapessoaviver
etornarsevelho."
37b
Categoriasdeminkisi:
categoria
minkisi
.13.3
Nseke
("terra")
Luhemba,MweKongo,Kula,Biyala,Mwe
Nsundi,Madungu(Nkokobondo),Kilonda,
Musansi,Mbwanga,Nsakulu,Mungani,Kubangu
.13.4
'Terra'
Kinkita
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
4/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
'gua'+
.13.5
'Terra'+
'adivinhao'
Muzinga,Niambi,Muteke,Mutadi
.13.6
nlangu
('gua')
Bunzi,Matinu,Mbumba,Mpodi,Bisimbi,Mwe
Mbuku,Mbola
.13.7
'gua'+
'adivinhao'
Mutadi,Mpika,Suku
.13.8
yulu("cu")
+'terra'
Makwanga
.13.9
'ces'
MweKongo,Madungu,Mungani
.14.1
"Umankisipodetornarseagressivoeirritadoporqueopadreno
observarasregras(bina)ouproibiessagradas(nlongo)".
38a
.15.6
"Osingredientesdosminkisifoidadapelaprimeiravezpor
antepassadoMukuluseusdiscpulosensinoutodososoutros
seguidores,e...elesporsuavezensinouadeles."
.16.3
"Umankisifora'sestenraizadonaformacomoelefoi
descobertooriginalmente".
pp4255.ParteIII."Usoseabusosdepoder".
pp.45b46b9."ComoFeitiariaWorks".
p.
sub
seita.
texto
46a
.5
/Mpemba/"giz"{cf.[Bodish]/Saskya/'giz'}:"Mpembaku...
ondeosmortosvoopasoualdeiadosmortos.".
.6
"Abruxa..sdesenhaforadaalma(volakini)dobraoouperna.
"
.7
"Aesttua(teki){cf.[maori]/Tiki/}temqueterumapessoa(
muntu)colocouneleparaqueelepossaterpoderes(NGOLO)que
lheprpria."
.9
"Asbruxasprimeiroremoverocorpointerior(ngudiumnitu)eo
querestaapenasumescudo."{A"shellpsquica",deacordocom
aSociedadeTeosfica}
46b
.10
"Quandoelesdesenharoff(dehola)ocorpodealgum,oqueresta
apenasumenvelope(kiukula),comoumacobraougalpesde
baratas."
pp.48b55b13."ASociedadeBlighted".
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
5/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
p.
sub
seita.
texto
54b
.9.12
"Apartirdefeitiaria,seelepodesertrazidoluz,podemser
desenvolvidosoremdio(kimbuki)queirfazermaispara
levantarnossopas."
.9.14
"Witchcraft...merecerespeito...elepodeembelezarouresgatar(
ketulaevovuukisa)."
.9.16
"Osantepassados
foramequipadoscomofeitiariaprotetorado
cl(kindokikiandundilakanda).["cadalinhagemmaternateve
umoudoismembrosquetiveramalgumaformadepoderbruxaria
paraprotegerocl"(p.156,fn.37)]...Elestambmpoderiamse
reunir
55a
"
opoderdosanimaisemsuasmosematlossempreque
necessrio....Sepudssemosfazerusodessestiposdefeitiaria,
nossopasteriarapidamenteprogredirnoconhecimentodetodoo
tipo."
55b
.10.8
"Vocbruxas(zindoki)tambm,trazerasuacinciaparaaluz
paraserescritoparaquepossamosescolherosbenefciosna
mesmacomquedotaranossaraa."
pp5568.ParteIV."Experinciaspessoais".
pp65b68b.19."AIgrejaUniversaldosDozeApstolosnoCongo(EUDAC)".
p.
sub
seita.
__
Vis.
OcontedodaVision[Dream??s]
66a
.9
1st
"Duranteameiodanoite...,enquantonosonodechumbo,
ouviumavozforarapidamentechamando[meunome].
Assimqueeurespondiqueeuvimederepentesairdecasa,
emboraaportapermaneceuintacta.Lforaeuestavadiante
deumhomemquedisse:"Sigame",oqueeufiz.
66b
.10
Naestrada,pegamosentramosumaimensaflorestaantesde
atravessarumagrandeextensodepastagensnomeiodos
quaiseuviumaencruzilhadaeumhomemvindoemnossa
direo....Quefixaseusolhosemmim,eledisse:"Sigame",
eeuobedeci.
.11
Aochegarnotopodeumapequenacolina,elememostrou
umprofundopoodeguamuitopuraeclaraemqueeuvi
belospeixesnatao.Aprofundidadedopooeracomoa
distnciaentreaterraeocu....Eelemergulhouodedo
indicadordamodireitaparaaguaumdospeixesveioe
poucosobreele.Elepuxou,masopeixefoitolongo,to
infinitamentelongoque,sendoincapazdepuxea
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
6/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
completamenteparaforadaguaelecoloclodevolta.{Cf.
[Maori]mticoIkaroa('LongFish')=galxia(querodeiao
mundo)(D&F)}...
.12
Meucompanheiromepassavaobemparaondevimosum
granderiocomooCongo....Depoisquevoltamosparao
beme...voltouencruzilhadaondeeuoconheci....Ele
rangeuosdentes.{Rangendoosdentesumaprtica
taosta}Nomesmoinstante,umagrandeluzdocucercado
ns....
.13
Deixadosozinho,...eufuiumpoucoeviumaestrada,eas
mulheresnaestradairbuscargua.......Entoeufuiparaa
casaemqueeuestavadormindo,masencontrouaporta
fechadanointeriordemodoqueeunopoderiaabrilo.
67a
.14
...Batinaportacomtantafirmezaecomumartoousada
queomeuamigoabriusemmeperguntarquandoeuvim.
Volteiparaacama.
.15
Derepente,viqueohomemqueestavacomigoestavadep
aoladodacamaealieuviumcrescimentodervoresde
fruto....Euestiqueimeubraoparatocarofruto,masa
rvorebalanoueosfrutosseafastoudemimparaqueeu
nopoderiainventarparaagarrarqualquer".{Cf.mitoda
Tantaloservoresfrutferas(GM108.d)}
.16
.17
67b
.18
2nd
"Nanoiteseguinte,aencostarmeianoite,quandotodos
estavamdormindo,ouviumagrandevozforadoqueclama
[meunome].Comoeurespondilheeumeencontreiforasem
terabertoaporta.Lencontreiumamultidodepessoas
sentandoseemumcrculocomamimmesmoqueestavano
meiodeles.Docudesceuumobjetograndedemetal{}UFO
comoumagrandecasa,ondefoipintadaemgrandesletras
deouroapalavra"FORAKAM."Comotodosnsolhamos
estacoisaqueviudescerlentamentenadireodaminha
cabea...atqueeletocouminhacabea....
Tentandodescobrirondeessacoisaveio,euligueiparauma
daspessoassentadasemtornodepuxaracorrenteatravs
daqualtinhasidoreduzido.Nspuxadoepuxado.......
{Tendoregressadoacasaemquedormir,comonosonho#
1,}Quandomeaproximeidaportadacasaeutentei
empurrlo[aporta],masviuquetinhasidofechadaa
partirdointeriorcomotinhasidooprimeirodia,edesde
quechegueiconclusodequeeutinhavistooutraviso.
Entoeubati,emeuamigo...queestavadentroabriua
portasemperceberoquetinhaacontecido.Indoem,eu
volteiadormir".
3rd
."Enquantoeumesenteinacamaprontoparaseaposentar
eumaisumavezouviumagrandevozchamando[meu
nome],eurespondi,aquiestoueu...Entoeuentendique
apenasdoisversostinhamsidosuficientesparaesgotara
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
7/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
noite.Verdadeiramente,antesmeusolhos,umverdadeiro
milagre".{Issoseriaumaespciedesonambulismoepisdio,
comosonambulismoqueestsendofeitonosonosemsonhos
nodeixarqualquermemriadepassagemdotempo.}
D&F=http://www.nzetc.org/tm/scholarly/teiBesAstrot1bodyd1d3.html
GM=RobertGraves:osmitosgregos.1955.
{Apartirdasdescriesdesonhos#S1&2,noevidenteseosretornosparaacasaeram
partedesonhos,ouestavamacordandoexperincianaconclusodeepisdiosdesonambulismo.
Seesteltimopoderiaentoasretravamentosdaportadedentroforaminstnciasdetelecinese
promulgadapelopoltergeists,?}
pp6986.ParteV."Rituaiscomuns".
pp.70b72b20."InvocarDeus(Nzambi)".
p.
sub
seita.
texto
71a
.1
"Nzambiinvisvel".
.2
"GreatNzambiemcimanocu,eleaguouodentedoco."
71b
.4
"Nzambiescreveucruzesnaspalmas{dasmos,etambmsobreas
solasdosps?}Detodasaspessoas,quandoelefez,eeleschamaram
essascruzesdoscaminhosdeDeus.OutradasestradasdeDeusa
espinha.EstassooscaminhospelosquaisDeussemoveemnossos
corpos".
.5
"Elesiriamfazerumjuramentoedizer:"HmuitotempoNzambi
medeudedosdasmoseps."Ouseja,Nzambimedeutodaa...,
eufizapenasumporum".{Contoumaumemmeusprprios
dedosededosdop}
72a
.6
"Quandoelesqueriamchoverelescolocamsuasnkidukuencantos
nagua".
0,8
OndequerqueNzambi"enfrentouaspessoas,hqueiriam
comearaabundnciadechuva..,porcausadaslgrimasnorosto
deNzambi,caindocontinuamenteporcontadomalfeitopor
aquelesaquemeletinhaviradoascostas."{Deusvirouascostas
paraMos^ehnomt.SiNo,demodoqueorostodeDeusnofoi
vistoporMos^ehmasnoMT.dasOliveirasIenviarume
chorousous}
72b
.9
"GreatNzambiestnoscus.Essaapequenaoraooravam".
.10
"ElesacharamocorpodeNzambicomocomoumapedraimvel,
maselesnorepresentloemqualquerimagem....Seelesouviram
umtrovoelesdiriamqueNzambieseupovoestavamconversando
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
8/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
emcimanocu."
.12
"AspessoasnestaterranosecomunicamcomNzambiemsua
vigliavive...massemmorte....Nzambifalouparaaquelesque
estocomele....Elessomuitos.Seuscorpossoaomesmotempoe
muitoaltoeforte,eseucabeloliso.Elessomuitolimpo".
pp.73a75b21."Chamandoosantepassados".
p.
sub
seita.
texto
73b
.3
"Eeulevoterradasepulturaeesfregueotodoomeurostoemeu
corpo,eperguntaroquequeeupreciso(yobilatobe,lit.,banhar
seemterra).Ealgunsdaterraeulevardevoltaparaacasacomigo,
maseunodevofalarcomningum....Quandoeuchegaremcasa
eucoloqueiumpoucodeterranacabeceiradacamaealgunsnop.
Seeutersidosincero,entoquandoestoudormindo,meupaivai
vmemumsonhoeexplicartodososmeusproblemasparamim."
.4
"Eufui...epassouanoiteemsuacasa.Deveserumamulherdocl
dopai,noumhomem.NaprimeiraluzEuestavadooutroladodo
limiardacasadelaeelaselevantouedeuumpassoemfrentemeu
corpotrsvezes,vestindoapenasumpoucodepanodevolta.Ento
eudespojadoesaiuparaaencruzilhada".
.5
[Feitiorecitadanaestradadegarfo:]"Euvimaquiondetrs
estradasseencontram[".Garfosnasestradas,"aseparaodos
caminhos",significamafronteiraentreosmundos"(p155a,n23...)]
...
74a
.7
NaverdadeeusouMakaba{cf./MAKKABAy/(detriboS^im<o
^n),fundadordadinastiaparagovernaras12tribos}[(p.155a,26
n.)],Quedividiuasdozecls...Euoriginado...deondeveioo
nkodya[conchadecaracol]".
75a
.12
[Restantedocaerimonynaestradadegarfo:]"Elemastigaecospe
nozdecola....
"
Issochamadodeyungiladikongo,"paraprepararumespao
ritual.""
pp.77b78b23."Songsforespritosdagua".
p.
texto
77b
bisimbi:"NasreascentraisdoKongoassacerdotisas...,chamadode"
mesdegmeos"
78a
(ngudizaNsimba,zabakisi),podemserchamadosarealizarrituais
propiciatriosouteraputicosligadosanascimentosanormais,gmeos,...
atribudosabisimbi.Essesespritossoacreditadosparaviverempiscinas
particulares,riachosecavernas,maspodeaparecerencarnadaemgmeos,
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
9/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
albinos,eoutrascrianas"sagrados"(Baanbanlongo)....
EmKongoorientalumcultosemelhanteadobankita....Asacerdotes,
homensemulheres,sochamadosbamandona.Ocultoincluicomo
tratamentoparapessoasqueseconsidereseratingidaspelosespritosuma
formacaradeiniciaoenvolvendoreclusoprolongadaemum
"santurio"(vwela)".
p.155b,n.33"Bisimbisoespritosdedeterminadaslocalidades(NSI)quegovernama
fertilidadedemulheresmembrosdaslinhagens....Grandescabeas(hydrocephalic)crianas
pertencemclassedos"filhossagrados"(Baanbanlongo)consideradoscomoencarnaesde
bisimbi....Obisimbi,manifestadoemturbilhes,vivemempiscinasparticularesebarrancos,
mas...tambmemumaflorestaassociadaaumsitedealdeiaanteriormenteocupadopela
linhagem."
pp83a86b.26."Munkukusa".
p.
sub
seita.
texto
83b
.1.2
"Quandoelesusaramterradassepulturasnosritoseleslevaram
apenasapartirdostmulosdosancestraispagos".
.1.4
"Osadeptosescolheramquartafeiraparaserseusantodia."
.2.1
"Nomeiodasnoites,cadacldeveirparaolugarondeeles
enterramseusantepassados
(mase).Apenasumapessoanocldo
pai(kandadiase)seroescolhidosparairaocemitrio,e,alm
dissoparaisso,todasascrianas[bambutabana(crianasda
aldeia.):"obambutabanaquelevarocaixodeumancio
paternalfalecidoaocemitrionosritosfunerrios....Ofalecidovai
obrigarindulgnciaesigaobambutabanaparaaterradosmortose
noficarparatrsachatearaaldeia."(p.156a,n.35)]...Um
preceitorigorosoexistenosentidodequeseaquelesque
permanecemnaaldeianocantamascrianasquetmidoao
cemitriodesaparecercompletamenteenuncaservistonovamente
".
.2.2
"Elesvomuitolentamenteatqueestejamnotmulo,nestanoite
demaravilhas".
84a
.2.4
Estaprocissotendochegadonocemitrio,oadulto"ungetodasas
crianascomamisturadeleodepalmaeaterraancestralsepultura
(kukusa...Tobe),abaixodestanoitedemaravilhas."
84b
.2.5
Apsestauno,"ascrianascomeamoretornoparaaaldeia.Eles
acreditamquequandoelesretornamosmortosseguiroatrsdeles
ateparaavila...."Vdevagar,nodepressa,porqueosmortos
estoseguindodepoisdensalgunsdelestmpernasaleijadas,
difcilparaelesaandardepressa.""
.3.1
"Aspessoasdaaldeiairiadanaranoitetodaparacomemorara
vindadosmortos".
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
10/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
.3.2
Umaterradepresso"crosselescavaramumformulriotrincheira
....
85a
"
Asegundacruzumademadeira.......Ochefe(duki)...deve
ajoelharsesobreacruzdemadeiraesentouse:...Ento,asunhas!
Todasaspessoasqueestolparaouvilo,responder:Komaaa!
golpearoprego!Depoiselesrespondem"atacaroprego!"onicoa
fazerkukusalevaomarteloeconduzopregonacruzdemadeira."
85b
.3.5
"Eledevepularsobreocomprimentoealarguradascruzes,trs
vezesemcadasentido.{[Nalendaromana,]Remussaltousobre
trincheiravaladacidade.}...Eleimediatamenteseajoelhaecoloca
suassobrancelhasnalamaquevemdotmulo".
.4.1
"Todoselesseabstenhamdedormiranoiteinteira."
.4.3
"Osmoradorescercamestelugar,poiselesdevemservestidoem
traposesfarrapados."
.5.2
"Quemvaiparaafloresta,bemcomoaquelesquepermanecemna
aldeiatmquecantarenergicamente,desdeaquelesderiscovaise
tornartotalmenteperdido."{Cf.riscodecrianasquedesaparecem,
p.83b(2,1)}
86b
.7.1
"BenefciostrazidospelaMunkukusa":"Depoisdetermosfeitoo
kukusaumcertocrocodiloemBembadeixoudepegaraspessoas...
atagora,leopardosnotmsidocapazesdecapturaranimaisna
aldeia,emboraantesdakukusaelesroubaramanimais...nomeioda
noiteascorujastmcompletamenteparoudefalar".
pp96b107b.ParteVIB."sagradoMedicinaCults".
pp.97b102b30."IniciaoemLemba".
p.
sub
seita.
texto
98a
.1.1
"SeumapessoareceberiaLemba,primeiroeledeveterumatosse
peito,oponto,ourespirarcomdificuldade."{Cf.KemetianLivro
dasRespiraes(BB,BP)e2ndLivrodasRespiraes(2BB)}
.2.3
"QuandoaquelesqueiniciarooLembaCrianachegar,entoo
Paisoangomaemikonzitamboresnaentradadavila."
98b
.3.4
"Elesonhoudosancestrais...
.3.5
Queacoisa(causandodoena)cainagua".
99a
.4.1
"Eles,ento,irparaumaplanciedistantedevestirnsokiasaiasde
gramaassimqueodinheironovaiseresgotadoemsuasmos".
99b
.5.21
Lemba"curaascrianas,faznionzipeixescrescemgrande".
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
11/17
17/05/2015
100a
AntologiadeKongoreligio
.7.2
"Oqueeraumafagulhanofogo{dizJosephbenIsrael:"Que
todasascentelhassagradasserreunidosem"(SHG)}
Tornousecentoedezanos"{viveucentoedezanos"(.."BRe>s
^it50:22NJ)}
100b
.7.5
"Fiquealertacomoomorcego
NanoitedeLemba.
.7.6
Sejaevasivocomoanoitejar
NanoitedeLemba".
.7.10
"DizemLembaCriana:Quandovoltarparaaaldeia,vocdeve
sedeitoucomaesposasacerdotisadevossoPaiLemba,eelese
deitoucomsuaesposatambm."
.7.12
"Asseguintesplantassocoletadas...:mumbwangumbwangu,
mundandanzila,ndimba,minkwisamianseke,nwilamwindu,
muloloestessoenvoltoemumpanoderfia".
.7.13
"Passampelolocaldesepultamentoparabuscarumsbion'kuyu
espritodeentreosantepassados
donefito,tendoumtorrode
terradasepultura".
.7.17
"Depoisdefeitoisso,oPaieoFilhoLembaLembarapidamente
entrarnorecintootempotodoosoutrossacerdotesestorufando
mikonzi
"
tamboresecantandoedanandofora.
101a
.7.18
Opaieofilhotmcadaescolhidaamaisbelaesposaaterrelaes
sexuaiscom.
.7.19
Quandoelesfizeramisso,elesfazemprojetossobreasmulheres,
paraosoutrossacerdotesvaisaberqueoPaieFilhoLembater
tidocoitocomeles."
.7.25
"Eleslevamasplantas..dopano....
.7.26
ElecolocadoemumNsabapanelaeinseridoemumburacoatrs
dacasa....
.7.27
Emseguida,elesocupamacaixanovamenteecoloqueumpouco
daterra[dotmulo]nela,ligando,assim,noespritoancestral.
.7.28
Tukulavermelho...
.7.29
colocadonocentrodacaixatambmumpacotedeoseguintede
cadasacerdote:cabelo,dedoeasunhasdop,sobrancelhase
pedaosdepanovelhodacasadecadaum.
.7.30
Emseguida,asesposasdosLembaCrianaamarrarasesttuas
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
12/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
juntosnacaixacircular....
.7.32
Emseguida,acaixadeLembaestterminadaecolocadodentro
dacasaemumaprateleiraonkonzitamborcolocadasobrea
portadacasadeLembaCriana".
101b
.8.10
"Entoele[opadre]levankulaendimbavermelhoeesfregaloem
tornodesua[dopaciente]olhoseemlinhasaolongodobraoque
aglriadosacerdciosermanifestemnele."
102a
.9.7
"OpadreLembanopodeverumamulhernua,nemdormircom
aesposadeoutro."{Exceto,claro,aesposadoFilhoLemba
(.7.10)etc.}
.9.9
"Ocoraodoporcopodesercomido......oPaiLembaque
iniciouonefito."
.9.10
"Elenopodecomerntobamandiocaensopado".
.9.16
OpadreLemba",comoeleviajaemaldeias...vailevarapenas
umaequipeeumapulseiradecobreemseubraoabolsaeuma
cabaa...serrealizadoporumjovem".
BB=http://www.pseudepigrapha.com/egyptian/BookOfBreathings.htm
BP=http://www.xmission.com/~research/breathing/translation.htm
2BB=http://www2.ida.net/graphics/shirtail/hugh.htm
Shg=http://josephalmighty.multiply.com/journal/item/559
NJ=http://bible.cc/genesis/5022.htm
pp102b106a.31."TsimonaMambu,Malandro".
p.
sub
seita.
texto
103a
.1
"Eraumavezumhomemcomduasmulheres,cadaumacomum
tabualimentar:umnopodiacomercarnelagarto,eaoutrasem
carneperdiz".
.2
Afimdeprocurarumacuraparaalimentosproibiessuasduas
esposas',queohomemprocurouoconselhosucessivadevrios
conselheirosderenome(alguns[deveriatersidotudo]dosquais
cadarecomendouaposterior):
Voar,
Nightandorinha,
.3
[Tree]coto(sobrequeeleseapagou"odedodop"),
.4
Porta(cujoburacodafechadura,faloulhe)naaldeiaabandonada,
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
13/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
.5
Mulher"trabalhandoseuremendodeamendoim"(cujo"criana"
[viz.,Amendoim]comia),
103b
.6
Crregocujo"guafluiuamontante",
.7
HomemNovo"tocandoumapalmeira"(parasap)"elehavia
deixadoseusossosnochoeestavaescalandoarvoretodaa
carne"{cf.[Dinka]deus'Carne'},
0,8
Hunter(cujavilachefe,ummacaco,eleacidentalmentematou)
.9
emcontinuarcomoQuaestabuscaracuradealimentosproibies
suasduasesposas',oviajantejcomeouatomaraolongo
(carregando)comeleemsuaviagembagecrescentecoleode
companheirosdeperegrinao,asaber:
Woodbesouro,
.10
OldCripple(guiaqueapontouocaminho),
104a
.11
GiantSpider(feminino),
.12
BigWasp(feminino),
.13
Ventoquente(tambmcolocadoemsacode{cf.ventoarmazenada
emsacoparaOdusseusporAiolos,GM170.g}),
.14
Ventofrio(tambmcolocadoemsaco),
.15
BigBushRat(kumbi),
.16
VillageHeadman(cujaesposa,umabestafmea[NaMbanada(p.
104b)],elematouinvoluntariamente).
104b
.17
Quando"TsimonaMambuchegoubeiradorioLuangu",a
aranhagigante(de0,11)"girouumfioatravsdorioelogodepois
haviaumapontedurou":
.18
"TsimonaMambumontadoaponte,...andei...epassouogrande
homem[depoisdetersidoadvertidopelo"pequenoaleijado"(de
0,10)paranofalardeque"ohomemgrande"{damesmaforma
comoKic^e`ogmeoherisforamavisados
paranofalar,mas
parabypass,asesttuas:"Assimelesnosaudaroshomnculosna
suachegadaaotribunalXibalban"(PV}]eveioantes,p229).Deus
",aquemelecumprimentoucom"trsmoclaps".
0,19
TsimonaMamburequaesteddeDeusacuraparasuasduas
esposas.
.20
Deusconcordouemajudar"somenteseverdebananahastes
transportarbananasmaduras,eseasporcaspalmapretasficam
vermelhos."
.21
Wasp(de0,12)"saiuparapicarasbananashastesdemodoqueas
bananasamadureceurapidamente,easporcasdepalma
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
14/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
semelhanteparaquepudessemcolorir."{Cf.portaparaocucomo
bananaplantpele(ISH,p.124)[viz.,roxosepalcoberturade
bananaboquet]}
105a
.22
"TsimonaMambuteriadereunirumgrandepacotedasvinhas
florestaismaisfortesemumanoite."Arajadadeventofrio(de
0,14)"soprouasvinhasjuntosrapidamente."
.23
"TsimonaMambuteria,primeiro,paraincendiarequeimartodaa
madeiramidanocampojustapagada."Adessecaodequea
madeirafoirealizadapelo"ventoveroquente"(de0,13).
.24
TsimonaMambufoi"beberumcalabassedevinhodepalma,
enquantopenduradonarvoredepalma.......TsimonaMambu
encontrouarvore.Elesubiulo,encontrouocalabasse,ecomeou
abeber.Eenquantoelebebiaovinho...osuperintendenteabordou
arvore,"voar...".Eapalmeiraempurrousesolta...nocucom
TsimonaMambupenduradonocintodevidaapartirdacopada
rvore....OsacodisseaTsimonaMambu,"pronunciarofeitio
paraqueosdissipadoresdesuperintendentenosolo...".Assim
comoTsimonaMambufalouosupervisorcomeouaafundarno
cho".
105b
.25
"Deus...siriareconhecerTsimonaMambuse...derrubandoo
m'fumarvorecottonwood...comumgolpedemachado."
.26
"EntoTsimonaMambuchamadoobesourodabrocademadeira
[de0,9]paraforadosaco...parairparaamfumatreeetocao
interiordemodoquesomenteumfinoanelpermaneceudoladode
fora.IssoelefezequandoPelamanhamanheceu,...equando
TsimonaMambutomouomachado,comumgolpeeletrouxea
rvorecairparabaixo".
.27
"TsimonaMambuentrounacasa....Masdepoisqueeleestavaem
casa,Deusdisseosuperintendentedeiretrancaraporta".
.28
Oratokumbi(de0,15)foicapaz"paracavarumtnelsobaparede
dacasaparaoexterior."Emseguida,okumbifoicapazde"levar
lhecomida."
.29
Ento,DeusreconheceuTsimoMambucomoseufilho.
.30
Deusdeuaeleduascobrebraoanis,umparaumdeseusdois
esposasparavestir,
106a
"
eumparaelemesmoaodesgaste.{Cf.MetlicoEuropeiaalianas
decasamento}
.31
DeusprovidenciouberinjelafrutasedilembaLembaplantacomele
paraacuradesuasduasesposas.{Cf.portaparaocucomoo
berinjelapele(ish[roxo],pp1245.)cf.0,21}
.32
Elevoltouparaosseusdoisesposasecomissooscurou.
.33
Eletambmdeuumadasduasbraadeirasdecobreaumadesuas
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
15/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
duasesposasausaremseubrao.
PV=LewisSpence:OPopolVuh.Londres,1908.http://sacredtexts.com/nam/pvuheng.htm
ISH=PenelopeGraham:IbanXamanismo.AustralianNationalUniversity,Canberra,1987.
{"Eleconvidadoa"comeramendoins..."(12,3),eelecomeascrianas....Eleconvidadoa
juntarsemulheresquetrabalhamcomalmofarizepiles",golpelosseusmorteiros"(12,4),e
Elemataduasmulheres.Eleconvidadoaassistiraummacaco...,eeleatiraochefe(11.8).Ele
convidadoparaficardeguardadeumarvoredebanana,eeleatiraamulherdochefe
(11.16).Eleconvidadoaparticipardeumacaadaaum"atiraremtudo..."(12,5),apsoque
eleatiraces,caadores,crianas,eassimpordiante."(JohnJanzen:Lemba..1982.p270)}
106b107bpp.32."Mahungu,Andrgino".
p.
sub
seita.
texto
106b
.1
"Mahungu...notivenenhumadorelenotinhaconhecimentode
cimeenenhumconhecimentodedio".
.2
"Nosarredores,ondeviviamMahungu,nocresceuumarvore
chamadadervoredeMpungudeDeusoupalmadamo."
107a
.3
1stcircumambulation:"Mahungu...quandoeletinhafeitoo
primeirocrculocompletodarvore,...viuqueelejnoeraum,
massimdoisseresdediferentesnaturezas:femininoemasculino...
Lumbu(masculina.)viuepensouemsuametadefemininaqueelee
Muzita(femininotinhadeixado)eansiavatambmprocurousua
metademasculinaquetinhadeixado".{Estaexplicaodosdesejos
recprocosdesexomasculinoparaosexofemininoedemulheres
paraosexomasculinotambmnosescritosdePlatoneno
Qabbalah}
.4
2ndcircumambulation:"Depoisderefletirsobreisso,eles
decidiramvoltaremtornodarvoredeDeusnadireoopostade
antes."{Cf.oS^intomitodequeIzanagieIzanamiandouem
tornodopilara2vez,revertendoro^lesdecomoelestinham
agidoa1sttempo,afimthuslyparacorrigiroefeitodo1standando
poraopilar.}
.6
O1stmulher"a"medosm'fumaemin'dimbarvores"".
107b
"
O1sthomem"comeouazombar...animaisquecarecemde
casamento:"
.7
frango
0,8
chacal
.9
gatoselvagem
.10
"Littleredantilope"
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
16/17
17/05/2015
AntologiadeKongoreligio
{EnrolamentodaserpenteemtornodarvoredeconhecimentodaboaemalincutiuPecado
Originalmasa2ndserpente("ComoMoisslevantouaserpentenodeserto,assim...
levantado")quedesfezOriginalSincomosepordesenrolandoa1stenrolamento'susandoum
enrolamentoemsentidoinversoareversomostreipelosenrolamentosdistintosdasserpentes
dokerukeioncaduceu.ComoparaaandroginiaoriginaldaMahungu,cf.osdoisgendre
reversesvividosporTeiresiums,quandoeleviuoacoplamentodasserpentesem2ocasies
diferentes(GM105.h).}
__________________________________________________________
UniversidadedoKansasPUBLICAESemantropologia,No.5=JohnM.Janzen&Wyatt
MacGaffey(eds.):AnAnthologyofKongoReligio:textosprimriosdeLowerZai:re.Lawrence
(KS),1974.
http://texts.00.gs/Anthology_of_Kongo_Religion.htm
17/17