:

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

:
Inhoud:

Inleiding
Blz.

Inleiding
Functie van zonwering
Karakteristieken zonwering
Buitenzonwering
Binnenzonwering
Zonwerend glas
Literatuur

1
2
3
5
13
15
16

Zonwering is in de eerste plaats een functioneel gevelelement. Daarnaast is

het ook een belangrijk esthetisch element in de architectuur van de gevel.
Het is van belang dat al in het ontwerpstadium van een gebouw rekening
wordt gehouden met het toe te passen zonweringsysteem. Dit moet
gebeuren vanuit constructief oogpunt in verband met bevestigingen,
sparingen voor inbouw van het systeem en plaatsing c.q. doorvoer van
bedieningsorganen. Maar ook vanuit esthetisch oogpunt moet al vroeg
rekening worden gehouden met het zonweringsysteem omdat sommige
systemen qua vorm en kleur in hoge mate bepalend zijn voor het
gevelbeeld.
Dit onderzoek schrijf ik naar aanleiding van mijn afstudeeropdracht. In mijn
afstudeerontwerp wil ik namelijk ook zonwering gaan toepassen. De
zonwering zal dienen om de zon te weren, maar ook om een bepaalde mate
van privacy te kunnen creren. Om daarbij niet alleen de esthetische
aspecten te bekijken wil ik in dit onderzoek ook juist de oorspronkelijke
functie van zonwering onderzoeken. Daarnaast wil ik de verschillen tussen
verschillende typen zonwering uiteenzetten.
In dit onderzoek worden in de hoofdstukken 1 t/m 3 de algemene aspecten
van zonwering onderzocht en in de volgende hoofdstukken zullen een
aantal verschillende typen zonwering worden besproken. Daarbij kan
zonwering worden verdeeld in buiten- en binnenzonwering. Aan deze
verdeling kan dan zonwerende beglazing als mogelijk alternatief worden
toegevoegd.

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

:
Functie van zonwering
De eerste functie van zonwering is het geven van bescherming tegen de
zon. De taak van deze elementen is om de hoeveelheid daglicht en
zonenergie die het interieur binnenkomen te reguleren of soms totaal buiten
te sluiten. Ten tweede beschermt zonwering de ruimten in het gebouw ook
tegen hinderlijke zoninstraling. Een derde functie van zonwering is om
privacy in het gebouw te verzorgen.
Afhankelijk van de geografische ligging van een gebouw, zijn orintatie en
de gevelconstructie kan een bepaalde hoeveelheid zonlicht en zonenergie
door gevelopeningen binnenkomen. Teveel zoninstraling kan leiden tot
oververhitting van het interieur in de lente, zomer en herfst. Een geschikt
zonweringsysteem kan dit voorkomen, aangezien zij de hoeveelheid
toegevoegde warmtestraling reduceert door het te reflecteren. Een
efficinte zonwering onderscheidt zich door een hoge graad van reflectie.
Het is algemeen bekend dat zonweringen die de zonnestraling buiten vr
het vensterglas opvangen of reflecteren dit met meer effect doen dan
systemen die het vertrek van achter het glas tegen de invallende
zonnestraling beschermen. Om oververhitting van het interieur te
voorkomen moet de reflectie dus plaatsvinden voordat de zonnestraling het
glas raakt. Als de zonnestraling door het glas heen gaat wordt sommige
straling geabsorbeerd door de interne zonwering en omgezet in lange golf
infraroodstraling door heruitstraling en convectie. De straling kan niet langer
meer worden gereflecteerd door het glas en bevordert een
temperatuurstijging binnen het gebouw.

Omzetting van zonnestraling in

convectie- en stralingswarmte

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

:
Karakteristieken zonwering
Zonweringen kunnen worden gekarakteriseerd door de volgende
grootheden: de zontoetredings-, de convectie- en de lichttoetredingsfactor.
In dit hoofdstuk zullen deze factoren even kort worden toegelicht.
Bovendien wordt er een kleine verwijzing gemaakt naar de relatie tussen
het toepassen van zonwering en de verminderde koellast die dit tot gevolg
heeft.
Zontoetredingsfactor
Men onderscheidt de absolute zontoetredingsfactor (ZTA) en de relatieve
zontoetredingsfactor (ZTR)

die voor een deel door het vertrek begrenzende wanden en vloeren wordt
geaccumuleerd.
Lichttoetredingsfactor
LTA = via venster/zonwering binnenkomende zichtbare zonne-energie /
van buiten op venster/zonwering zichtbare zonne-energie.

De laatstgenoemde factor houdt rekening met de lichtgevoeligheid van het

menselijk oog. De LTA factor is vooral interessant bij de beoordeling van
permanente (niet regelbare) zonwering, die ook permanent een
vermindering van de lichttoetreding veroorzaakt (vaste luifels, folies,
zonwerende beglazingen).

ZTA = via venster/zonwering binnenkomende zonne-energie /

van buiten op venster/zonwering vallende zonne-energie
ZTR = via venster/zonwering binnenkomende zonne-energie/
via onafgeschermd blank glas binnenkomende zonne-energie

Deze factor dient in hoofdzaak om onderlinge vergelijkingen tussen

zonweringsystemen mogelijk te maken. Daarbij moet echter wel steeds de
invalshoek van de zonnestraling, gerekend naar de zonshoogte en de positie
van de zon ten opzichte van de gevel worden betrokken. Deze gegevens
dienen dus in ZTA- en ZTR-overzichten te zijn vermeld. Zo is de invalshoek
bijvoorbeeld 45 wanneer de zon recht voor de gevel staat.
De zontoetredingsfactoren kunnen worden bepaald mbv de zogenoemde
zonwering-calorimeter of dmv van een rekenprogramma (verdere uitleg
zie Jellema 4C, blz. 207).
Convectiefactor
CF = via venster/zonwering door convectie binnenkomende zonne-energie /
totaal via venster/zonwering binnenkomende zonne-energie

De convectiefactor is vooral van belang bij koellastberekeningen, omdat bij

een gebruikelijke luchtkoeling het totaal aan convectieve zonnewarmte
moet worden weggekoeld. Daarom wordt dit als bijdrage tot de koellast
beschouwd. Dit in tegenstelling tot de als straling binnenkomende warmte,

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

:
Relatie tussen zontoetredingsfactor en binnentemperatuur
De relatie tussen de zontoetredingsfactor en binnentemperatuur is in de
onderstaande grafiek zichtbaar gemaakt. De ZTA voor een 6 mm dikke en
enkele beglazing plus zonwering zijn uitgezet tegen het verschil in
binnen/buitentemperatuur (Tmax in C). Hoe groter de vensters zijn, des te
groter de instraling en de invloed op de binnentemperatuur.

zoninstraling door de vensters de koellast aanmerkelijk worden

teruggebracht. Eventueel zou van een koelinstallatie kunnen worden
afgezien, afhankelijk van het bouwconcept. De meest effectieve zonwering
zal van gering nut blijken, indien de primaire voorwaarden te wensen
overlaten. Zo zal tijdens warme zomerdagen de binnentemperatuur onder
een plat houten dak bij toepassing van een zonwering met het hoogste
rendement nauwelijks enige verbetering ondergaan.
Bij koellastberekeningen en prognoses omtrent het verloop van de
binnentemperatuur vormt de uitvoering van de binnenbouw (licht,
middelzwaar of zwaar) een belangrijke factor. De middelzware en zware
uitvoering bieden het voordeel van een groter accumulatievermogen, met
andere woorden, de aan het vertrek toegevoegde stralingswarmte kan voor
een deel in de wanden e.d. worden opgenomen en op deze wijze als
warmtelast aan het totaal worden onttrokken.

De volgens de grafiek mogelijke spreiding in Tmax moet worden herleid

tot verschillen in vertrektype en convectiefactor. Er is bij het aan de grafiek
ten grondslag liggende onderzoek gekozen voor een zuidelijke orintering,
omdat hierbij ten aanzien van de ZTA condities (45 graden inval, zon recht
voor de gevel) gemiddeld de kleinste verschillen optreden.
Koellast
Bij een onderzoek naar zonwering mag een verwijzing naar
koellastberekening niet ontbreken. Immers kan door vermindering van de

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

:
BUITENZONWERING
Ten eerste kan er een verdeling worden gemaakt in natuurlijke en niet
natuurlijke buitenzonwering.
Natuurlijke zonwering
Deze relatief simpele vorm van zonwering kan bescherming bieden aan
gebouwen van n of twee lagen. In de zomer functioneren de bladeren als
een hittefilter en voorkomen ze hinderlijke zoninstraling. Omdat er in de
winter geen of nauwelijks bladeren aan de boom zitten vormt deze dan
geen obstructie voor het binnentreden van licht en warmte van de
winterzon. Bij het gebruik van dit type zonwering moet men met een aantal
dingen rekening houden, bijvoorbeeld: de hoek van de zon die per seizoen
en lokatie varieert, de schaduw die bij het toegepaste type boom wordt
geprojecteerd en de ontwikkeling van deze schaduw gedurende de dag. Het
gebruik van natuurlijke zonwering is zeer effectief, maar het verlangt van de
architect dat hij/zij enigszins verstand heeft van tuinontwerpen.

Niet natuurlijke zonwering

Wanneer het gebruik van natuurlijke zonwering niet mogelijk of niet
gewenst is, zal men een ander type zonweringsysteem gebruiken.
Zonweringen kunnen worden verdeeld in beweegbare en permanente
systemen.
Permanente zonwering bestaat uit vaste elementen die op of voor de gevel
geplaatst zijn. Dit type zonwering kan niet aangepast worden aan
verschillende zonsituaties. De vaste elementen van permanente
zonweringen vormen een belangrijk element van het gevelontwerp.
Een voordeel van vaste zonwering is dat de visuele relatie tot buiten over
het algemeen ongestoord blijft. Afhankelijk van de vorm van de zonwering,
kan ook een interessante intermediaire laag worden gecreerd tussen
binnen en buiten die een bruikbare vloerruimte geeft, bijvoorbeeld een
loggia. Een nadeel van vaste zonwering is, zoals eerder vermeld, dat ze
vaak maar beperkt kan reageren op een veranderbaar zontraject (dagelijks
en per seizoen).
Beweegbare zonwering is door de gebruiker te variren en kan op die
manier constant worden aangepast aan de positie van de zon. Op deze
manier kan men het inkomende zonlicht reguleren volgens de individuele
behoeften. Dankzij de diversiteit aan typen zijn vele ontwerpopties mogelijk.
Gedurende de planning is het belangrijk om rekening te houden met de
minimale en maximale afmetingen van de systemen. Deze afmetingen
verschillen maar heel weinig tussen de verschillende producenten van
dezelfde systemen. De minimale afmeting hangt af van de grootte van de
opening; de maximale afmeting hangt voornamelijk af van de proporties
van de gebruikte materialen en de mate van blootstelling aan wind.
In onderstaand hoofdstuk zullen eerst een aantal typen vaste zonwering
besproken worden en vervolgens een aantal typen beweegbare zonwering.

Natuurlijke zonwering

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

Permanente zonwering
Er zijn verschillende typen permanente zonweringen. Hieronder zullen een
aantal typen besproken en geanalyseerd worden: dakoverstekken,
vloeroverstekken, uitwendige draagconstructies, balkons en loggias,
zonwerend glas en vaste lamellen.
Dakoverstekken
Een architectonisch aantrekkelijke mogelijkheid om de zon te weren is het
gebruiken van een dakoverstek. In veel landen wordt een dergelijk
dakoverstek al gebruikt ter bescherming tegen regen en sneeuw. Maar als
het gebouw goed georinteerd is, kan het dak ook als zonwering fungeren.
Dit type zonwering is duidelijk afhankelijk van in hoeverre de constructie
toelaat dat het dak oversteekt. Voordelen van deze oplossing zijn het
ongehinderde uitzicht en de mogelijkheid van het binnentreden van de
winterzon. Nadelig is dat het uitzicht naar boven toe wel belemmerd is en
dat er permanente schaduw in de achterliggende ruimte is; dit
psychologische effect moet niet worden onderschat. Een ander probleem is
de bescherming tegen de zon vanuit het oosten en westen. Dit kan worden
opgelost door dit type zonwering te combineren met bijv. verticale screens.

Dakoverstek

Vloeroverstekken
Een eenvoudige manier om hoogbouw tegen de zon te beschermen is het
gebruiken van vloeroverstekken. Dit type zonwering heeft wel een aantal
economische, structurele en esthetische beperkingen. In de praktijk zijn het
over het algemeen industrile - of kantoorgebouwen die op deze manier
tegen hoogstaande zon kunnen worden beschermd. Tegen het
binnentreden van laagstaande zon zullen extra voorzieningen moeten
worden gebruikt. Een ander nadeel is dat de overstekken de stijgende lucht
langs de gevel tegenhouden. De warme lucht blijft onder het overstek
hangen en op deze manier wordt de ventilatie van de ruimten achter de
gevel verstoord. Dit zou kunnen worden voorkomen door gaten in de
overstekken te maken. Voordelen van dit systeem zijn dat er bijvoorbeeld
bij gebouwen met grote ramen en een centraal geplaatst
ontsluitingssysteem een extra vluchtroute kan worden gecreerd. Verder
kan de gevel door het betreden van dit buitenplatform gemakkelijk
schoongemaakt en onderhouden worden.

Vloeroverstek

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

:
Voorbeeld: Kantoor in New Orleans, Louisiana, Skidmore Owings & Merrill

Vloeroverstekken gecombineerd met betonnen elementen die als gevelkolommen

functioneren. Door hun relatief korte afstand t.o.v. elkaar kon de doorsnede van de
kolom klein worden gehouden.

Uitwendige draagconstructie
Wanneer de dragende delen van een gebouw buiten de gevel worden
geplaatst kan deze constructie ook als zonwering dienen. De balken zorgen
voor zonwering van bovenaf en als de kolommen diep genoeg zijn, kunnen
deze ook gebruikt worden als zonwering tegen zon uit een zijrichting. Op
die manier vormen de balken en de kolommen een soort zonweringrooster.
Extra zonwering is niet altijd meer nodig, maar meestal wel gewenst. Een
nadeel van deze oplossing is een verlies van netto vloeroppervlak en hogere
constructiekosten. Een bijkomende beperking is dat in de industrile - en
kantoorgebouwen waarbij dit type het meest wordt toegepast de
vloerhoogten vrij hoog zijn. De structuur kan vaak niet zover uitsteken dat
het voor volledige zonwering kan zorgen. Ook hier ontstaat net als bij het
voorgaande type een hitteconcentratie voor de gevel en zijn de ruimten
achter de gevel ook vrij donker.
Een voordeel van dit systeem is dat de gevel gemakkelijk te bereiken is voor
onderhoud of schoonmaak. Bovendien is er bij dit systeem ook bescherming
tegen zon uit de zijrichting. Bij woningbouw zou de de structuur kunnen
worden gebruikt om een loggia te creren. In alle gevallen hangt de
effectiviteit van de zonwering af van de afstand tussen de constructieve
structuur en de achterliggende gevel.

Uitwendige draagconstructie

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

:
Balkons en loggias
Voorbeeld: Flat in Hansa district Berlijn Gnther Gottwald
De primaire functie van een balkon of een loggia is om een buitenruimte te
creren. Door hun positie en vaak minimale afmetingen zijn ze vaak ook
geschikt om als zonwering te dienen.
Balkons worden voor de gevel geplaatst en liggen vaak boven elkaar. Zo
verzorgen zij schaduw voor het raam onder het balkon maar ook voor de
onderliggende buitenruimte. Voor zon uit de zijrichting zullen extra
maatregelen moeten worden getroffen. Deze extra elementen kunnen
tegelijkertijd dienen als bescherming tegen de wind.
Een loggia wordt achter de dragende structuur van een gebouw geplaatst.
Ter plaatse van de loggia wordt de gevellijn een stuk teruggelegd. Bij
voldoende diepte is de zonwering uitstekend. Door een balkon toe te
voegen aan de loggia ontstaat een vorm die de voordelen van beide
elementen combineert.
En van de grootste nadelen van dit type is dat de ruimten achter het
balkon vrijwel altijd in de schaduw liggen.

Loggia met extra elementen (betonnen louvres) tegen laagstaande zon

of zon van de zijkant. Op deze manier is de buitenruimte half beschut.
Een nadeel hierbij is dat de ruimte achter de loggia altijd in de schaduw ligt.

Balkons/ loggias

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

:
Screens
Een screen bestaat uit grote of meestal kleine units, die worden
gecombineerd tot een diafragma. Screens worden als tweede gevel voor de
gevel geplaatst. Vaak worden de betonnen, keramisch of metalen
componenten van een screen geprefabriceerd. De effectiviteit van een
screen als zonwering hangt af van het ontwerp van de individuele
componenten. Een screen voorkomt hittepenetratie en hinderlijke
zoninstraling en verzorgt privacy terwijl er toch licht de ruimten binnenkomt.
Dit type zonwering wordt voornamelijk gebruikt in landen met lange en
intensieve zonuren. Vaak wordt de zwaarst zonbelaste gevel voorzien van
een screen. In principe is een screen een geperforeerde wand en kan dus
ook helpen geluidsoverlast te reduceren. Een nadeel van een screen kan
zijn dat men zich psychologisch benauwd voelt in de ruimten erachter.
Verder kunnen de schaduwpatronen die gecreerd worden hinderlijk zijn.

Voorbeeld: Mary Cooper Jewett Arts Center, Massachusetts,

Paul Rudolph with Anderson

Voorbeeld: Huis in New Orleans, Louisana, Curtis and Davids & Ass.

Screens

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

10

:
Beweegbare zonwering
Naast permanente zonwering zijn er dus ook typen zonwering die aan de
omgeving en de zonsituatie kunnen worden aangepast. In het volgende
hoofdstuk wordt een aantal typen beweegbare zonweringen besproken;
louvres, jaloezien, zonneschermen, luiken, panelen en binnenzonweringen.
Zonneschermen
Een zonnescherm bestaat uit een constructie structuur van aluminium en
een doek van kunststof. Het doek is water- en vuilafstotend en bestand
tegen schimmels en rot. De kleuren zijn lichtecht en UV-bestendig.

Door het onbelemmerde uitzicht zijn rolschermen vooral populair in de

woningsector en bij winkels. Bij winkelpuien heeft de potentile klant
namelijk een vrije inblik in de etalage zonder hinder van weerspiegelingen.
Bij toepassing van een zonnescherm als zonwering verandert het gevelbeeld
aanzienlijk, voornamelijk wanneer ze uitgerold zijn. Bij grootschalige
toepassing wordt vaak een uniforme uitstraling nagestreefd, wat aan het
gevelbeeld de minste afbreuk doet. Een voordeel kan zijn dat
zonneschermen vaak een tijdelijke voorziening zijn. Kleur of stijl kunnen
met de tijd worden aangepast.

In hoofdzaak zijn de volgende typen zonneschermen te onderscheiden:

ongeschoorde of geschoorde schermen. Bij het ongeschoorde systeem zijn
de armen scharnierend aan de gevelsteunen bevestigd; daarbij is de uitval
gelijk aan de hoogte. Bij de geschoorde versie zijn de armen geschoord en
dit scherm zal zich daardoor rustiger gedragen bij wind.
Naast de conventionele systemen is het zogenaamde knikarmscherm
ontwikkeld. De armen van dit type scherm worden in opgerolde positie van
het doek onder de doekrol samengevouwen.
Knikarmschermen bezitten twee of meer scharnierende armen, die onder en
parallel aan de doekrol liggen. Deze armen worden bij het afrollen van het
doek door veerspanning uitgevouwen. Naarmate het doek wordt afgerold
zullen de armen verder uitveren en via de voorlijst de spanning op het doek
handhaven. Het doek wordt dus altijd tegen de veerdruk van de armen in
opgerold. De hoek van de armen ten opzichte van de gevel kan worden
ingesteld. Een geringe hellingshoek en het ontbreken van zijarmen maakt
plaatsing van dit scherm op relatief lage luifels mogelijk. De uitval reikt tot
circa 3,5 m.
Een ander type zonnescherm dat veel gebruikt wordt is het glijarmscherm.
Hierbij bewegen de armeinden zich bij het uit- of inrollen van het scherm
via rollen of glijblokken in de leidprofielen. Bij brede schermen wordt deze
beweging bij het uitrollen door trekveren vergemakkelijkt. Door de
verplaatste armscharnierpunten is het bij dit type, net als bij het
knikarmscherm, mogelijk voor een volwassene om onder de constructie
door te lopen.

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

11

:
Luiken
Waarschijnlijk de oudste vorm van zonwering en het meest gebruikt
wereldwijd in de woningbouw. Dit is waarschijnlijk te danken aan het feit
dat de luiken goedkoop, eenvoudig te gebruiken zijn en ze geven een
woning ook zeer goede bescherming tegen diefstal. Een nadeel is dat de
luiken soms alleen te bedienen zijn van buiten of wanneer het raam open is.
Deze beweegbare zonweringen worden meestal gemaakt van hout of
aluminium.

Rolluiken

Rolluiken
Rolluiken waren vroeger helemaal niet populair in Nederland, maar met de
groeiende criminaliteit wordt dit type steeds populairder. De functie van het
rolluik is natuurlijk het weren van de zonwering, maar hij wordt ook
gebruikt als inbraakpreventie en thermische - en geluidsisolatie. Vroeger
waren er alleen houten rolluiken, tegenwoordig worden er ook andere
materialen gebruikt zoals bijvoorbeeld aluminium. De roldiameters zijn een
stuk kleiner geworden en dit maakt toepassing op ruimere schaal mogelijk.
Rolluikkasten kunnen gemakkelijk in de gevelconstructie worden
opgenomen of onopvallend op de gevel worden gemonteerd.
Moderne lichte rolluiken worden vaak door een bandspoel met bandwinder
bediend. Sommige rolluiken kunnen worden gekoppeld en via een drijfwerk
met stang en slinger elektrisch worden bediend.
Het effect van rolluiken op de gevel is vergelijkbaar met buitenjaloezien.
De minimale/maximale afmetingen voor rolluiken is ongeveer 50/450 cm
voor de breedte en 50/400 cm voor de hoogte. De maximale afmetingen
moeten aanzienlijk worden gereduceerd op gevels die aan veel wind staan
blootgesteld (high rise).

Voorbeeld houten luiken in metalen frame

Voorbeeld klapluiken vakantiehuis Portugal

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

12

:
Louvres en jaloezien
Louves en jaloezien zijn opgebouwd uit kleinere elementen, de bladen. Een
groot voordeel van louvres en jaloezien is dat de positie van deze bladen
kan worden gevarieerd langs hun longitudinale as. Dit zorgt voor flexibele
controle en de mogelijkheid tot terugkaatsing van inkomend licht.
De bladen kunnen worden begeleid in kanalen of door dunne stalen draden.
Wanneer de louvre of jaloezie niet wordt gebruikt kan deze worden
opgeborgen in een compacte box aan de bovenkant van het raam of van de
deur. Bij het toepassen van louvres bij hoogbouw moet rekening worden
gehouden met hoge windsnelheden. De toepassing van dit type zonwering
is dan niet altijd mogelijk.
Bij mijn ontwerp wil ik gebruik maken van dit type zonwering. Dit heb ik
besloten aangezien ik buitenzonwering wilde toepassen. Buitenzonwering
draagt namelijk het meest effectief bij aan het verbeteren van de kwaliteit
van de gevel. Daarbij wil ik dat de zonwering bewegend is, omdat ik denk
dat het veel extra kwaliteit biedt als de bewoner zelf de zonwering kan
bedienen en aanpassen aan verschillende situaties. Het integreren van
louvres vind ik esthetisch ook een mooie oplossing Verder denk ik dat het
een groot voordeel is van dit systeem dat de zonwering ook half open of
dicht kan zijn. In mijn details wil ik van begin af aan rekening houden met
het zonweringsysteem zodat ik dit mooi kan verwerken in het gevelbeeld.

Verschillende soorten louvres

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

13

Voorbeeld: Museum van de moderne kunst, Rio de Janeiro, Affonso E. Reidy

BINNENZONWERING
Er zijn een heleboel verschillende typen binnenzonwering zoals: lamellen,
gordijnen, raamhorren of jaloezien. Een gemeenschappelijke karakteristiek
is dat ze beweegbaar zijn; ze kunnen vaak omhoog of opzij geschoven
worden.
Interne zonwering beschermt voornamelijk tegen het hinderlijke
binnenschijnen van het zonlicht, het beschermt niet tegen de warmte.
Hiervoor zullen altijd extra maatregelen moeten worden genomen voor of
tussen het glazen paneel. Een belangrijke functie van interne zonwering is
ook het creren van privacy. Gordijnen zijn eenvoudig dicht te schuiven. Op
die manier kan de bewoner heel gemakkelijk een private ruimte creren.
Voordelen van binnenzonwering zijn het gemak van het schoonmaken,
repareren, installeren en bedienen. In dit onderzoek wil ik niet te diep
ingaan op binnenzonwering, aangezien ik besloten heb om buiten
zonwering toe te passen. Mede omdat buitenzonwering een veel grotere
bijdrage levert aan de thermische kwaliteit van de gevel.

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

14

:
Voorbeeld: Harris Trust and Savings Bank, Chicago, Skidmore, Owings & Merrill

Voorbeeld: Armstrong Cork Company, Lancaster, Skidmore, Owings & Merrill

Metalen schuifpanelen die in de zijrichting verplaatst kunnen worden. De rails waarin

de zonwering loopt dient ook als openingen voor de convectorruimte eronder.

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

15

:
ZONWEREND GLAS
Het is een aantrekkelijke gedachte de zonwering als het ware in het glas
zelf te integreren. Op die manier is er geen groot onderhoud meer nodig
aan het systeem en kunnen er allerlei extra gevelelementen bespaard
blijven. Evenmin zijn de weersomstandigheden, bijvoorbeeld harde wind,
van invloed. In hoofdzaak worden bij het toepassen van zonwerend glas
altijd dubbele, isolerende beglazingen gebruikt.
Zonwerend glas is een permanente voorziening, die interessanter wordt
naarmate zij meer zonnewarmte weert maar daarbij zoveel mogelijk
zichtbaar licht toelaat, het selectief weren van zonne-energie. Dit laatste
geldt vooral voor woningen en openbare gebouwen. Voor geconditioneerde
kantoorgebouwen weegt een permanente daglichtvermindering minder
zwaar ivm alom aanwezige computerschermen. De extra warmtebelasting,
die ontstaat door de vereiste permanente kunstverlichting wordt in de
energiebalans meegenomen. Een voordeel is de gelijkmatigheid van de
interieurbelichting.
Er moet hierbij onderscheid gemaakt worden tussen absorberend en
reflecterend glas.

Zonwerend glas

Absorberend glas
Bij de zogenaamde absorberende zonwerende beglazingen bestaat het
buitenste paneel uit in de massa gekleurd glas. De kleuren (grijs, brons,
groen, blauw of roze) worden door toevoeging van metaaloxiden aan de
glassmelt verkregen. De werking van dit type zonwerende beglazingen
berust op het vasthouden van de in de buitenruit geabsorbeerde zonneenergie, waarvan dan een deel aan de buitenlucht wordt afgegeven.
Overigens wordt zonwerend absorptieglas momenteel niet veel gebruikt,
alleen met de toepassing van het groene glas bereikt men behoorlijke
resultaten.
Reflecterend glas
Naast de absorberende beglazing kwam al spoedig het vroege reflectieglas
als tweede optie. Hierbij is op n of op twee glasvlakken een reflecterende
laag aangebracht. De coating kan on line of off line worden aangebracht.
On line wil zeggen dat het aanbrengen van de coating onmiddelijk gebeurt
nadat het nog warme glas de oven heeft verlaten. Bij het off line proces
gebeurt dit in een latere fase.
Zonwerende folies
Zonwerende folies zijn dunne polyesterfolies, bedampt met aluminium en
tegenwoordig ook sputtercoated met edelmetalen als zilver en goud. Zij
zijn voorzien van een kleeflaag en kunnen achteraf op reeds geplaatste
enkele en dubbele beglazingen worden aangebracht. De werking van de
folies is vergelijkbaar met die van zonwerende beglazingen. Zij maken blank
enkel glas of blank isolatieglas achteraf absorberend, reflecterend of beide,
en weren delen van de zichtbare- en infraroodstraling volgens dezelfde
principes plus de UV straling.
Isolerend glas met gentegreerde luxaflex/lamellen
Misschien hoort dit systeem niet helemaal thuis onder de noemer
zonwerend glas, maar toch wil ik het even noemen. In deze samenstelling is
tussen de twee glaspanelen een luxaflex gentegreerd.
Het systeem is heel erg goed geschikt voor zonwering van high-rise
gebouwen omdat de luxaflex tussen het glas zit en dus beschermd wordt
tegen de sterke windkrachten.

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

16

:
Een nadeel is dat wanneer er iets stuk is aan de luxaflex de gehele
glasconstructie vernieuwd moet worden. Bovendien kan de temperatuur
tussen de glaspanelen in de spouw hoog oplopen en een deel van deze
warmte kan vervolgens naar binnen worden afgegeven door middel van
lange golf radiatie. Dit kan een temperatuurstijging tot gevolg hebben.
Het systeem kan geoptimaliseerd worden door een goede ventilatie van de
spouw.

Literatuur
Constructing architecture - A handbook Andrea Deplazes Basel
Birkhuser 2005
Sonnenschutz Ernst Danz Verlag Gerd Hadje Stuttgart 1967
Daglicht reader C. van Santen en A.J. Hansen Publikatiebureau
Bouwkunde Delft Juni 2000
Bouwfysica
Zon en Ramen Stichting Bouwresearch - Ten Hagen BV Den Haag 1980
Jellema 4c Thiememeulenhoff Utrecht 2000
Klimaatinstallaties

Een onderzoek naar de mogelijkheden van zonwering MSc 4 - Architecture and Modernity New concepts for the dwelling - Sacha Buck Studienummer 1038192 April 2006

17